Thọ đi dạy học về, thấy ở trên bàn có ba bức ảnh của một người con gái: một bức chụp ngồi, một bức đi che ô và một bức đứng. Cả ba đều khổ rộng 18x24. Thọ lấy làm lạ, gọi thằng nhỏ lên hỏi:
- Những ảnh của ai đây?
- Thưa ông, ảnh của cô Bình đấy ạ.
- Cô Bình nào?
- Cô Bình con ông phán làm ở sở lục lộ, nhà ở trên nhà ta một ít.
- Nhưng sao cô ấy lại để ảnh ở đây?
- Cô ấy vào sai con đi mua hộ ba xu ô mai. Rồi cô ấy gửi ảnh ở đây, nói chốc nữa sẽ lại lấy.
Thọ cho là một cử chỉ rất lố lăng của một người con gái quá lãng mạn. Chàng chắc thế nào Bình cũng sẽ lại. Chàng định sẽ giảng cho cô một bài học hay về tư cách của người con gái. Nhưng sau chàng lại cho làm thế là không tiện. Để Bình vào nhà có lẽ gây cho người cùng phố một mối dư luận. Vả lại Bình là con gái một người bạn của Thọ - dù chỉ là người bạn làm việc một tỉnh, không thân mật gì, chàng cũng phải xử sự cho hợp lẽ.
Thằng nhỏ vẫn đứng đấy, nói một mình:
- Cô ấy béo thế mà chụp ảnh trông xinh quá.
Thọ cười bảo nó:
- Mày đem giả cô ấy những ảnh này. Từ rầy tao đi vắng, không được bỏ nhà cho người khác mà đi, biết chưa?
Thằng nhỏ vâng, rồi cầm tập ảnh chạy ra ngoài cửa.
Một ông già chừng ngoài bảy mươi tuổi, râu tóc trắng nuột, bước vào nhà, chào Thọ.
- Bẩm cụ.
- Cháu không dám, mời cụ ngồi chơi.
Thọ rất ngượng về lối xưng hô của ông cụ. Với tuổi hai mươi, Thọ chỉ đáng vào bực cháu ông cụ, thế mà ông cụ lại gọi chàng bằng "cụ". Vậy Thọ gọi lại thế nào cho phải? Đối với một người làm việc nhà nước trẻ tuổi như Thọ, người ta đã dùng nhiều lối xưng hô, tùy theo từng hạng người. Người thiệp đời thì gọi Thọ bằng "ông", người quê mùa chất phác gọi chàng bằng "cụ", người không quen biết bao giờ gọi chàng bằng "cậu", người hay nịnh hót tôn chàng lên chức "quan lớn". Còn gọi chàng bằng "thầy", ngoài học trò ra không kể, có hai hạng người nữa: hạng cha mẹ học trò gọi thay con vì cái lễ tôn thầy và hạng coi thường Thọ. Người làm việc bề trên thường có lối gọi người dưới quyền mình bằng "thầy" của hạng "kẻ cả", và sợ nhất tiếng "quan lớn" của bọn quá tâng bốc chàng. Đối với những người này đã nhiều lần Thọ phải bực mình và nói rõ cho họ biết: "Xin ông đừng gọi tôi là "quan lớn" thẹn cho tôi lắm, vì tôi có làm quan đâu".
Cụ già chắp tay nói:
- Bẩm cụ, tôi có thằng cháu muốn xin cho nó vào học cửa cụ.
- Cháu năm nay lên mấy, thưa cụ?
- Bẩm cháu tuổi Tuất.
- Cháu đã biết đọc quốc ngữ chưa?
- Bẩm cháu mới học hết quyển Tam tự kinh, chưa biết quốc ngữ.
- Cháu có đi với cụ không?
- Bẩm có.
Rồi ông cụ vừa chạy ra cửa vừa gọi to:
- Tuất ơi! Vào đây cháu.
Thằng Tuất ở ngoài bước vào, rụt rè đứng ở cửa. Nó độ tám, chín tuổi, hơi gầy, đầu mới cạo trọc, mặt dài, cằm nhọn. Nó mặc chiếc áo vải thâm tây còn bóng vì chưa giặt lần nào, và chiếc quần chúc bâu còn cồm cộp những hồ. Tay phải nó cầm một quyển vở bìa đỏ, lọ mực buộc ở đầu dây treo lủng lẳng vào một ngón tay. Còn bút và thước, nó cuộn tròn vào một tờ giấy, cầm ở tay trái.
- Kìa, cháu chào cụ đi.
Tuất cúi hẳn đầu xuống, hai tay chụm lại chào Thọ:
- Lạy cụ ạ.
Thọ phải cắn lấy môi dưới để nhịn cười:
- Chiều cụ cho cháu đến học và cho tôi xin bản khai sinh của cháu.
- Bẩm vâng.
Rồi ông cụ từ từ đứng dậy, móc ở túi ra tờ giấy bạc một đồng, gấp làm tám. Cụ để chén nước ở trước mặt ra bàn, mở rộng tờ giấy bạc ra, để lên trên chiếc đĩa tách, rồi chắp hai tay lại sẽ nói:
- Bẩm cụ, cháu được vào cửa cụ, gọi tấm lòng thành, xin cụ nhận cho.
- ấy chết, sao cụ lại thế. Không bao giờ chúng cháu nhận như thế đâu. Cụ cứ việc cho cháu đến học.
- Có thế, cháu nó học mới chóng tấn tới.
Thọ cười:
- Cụ cầm về để mua sách cho cháu. Cần nhất là nó phải chăm học.
Ông cụ còn nài hai ba lần nữa, mới gấp tờ giấy bạc lại, cẩn thận bỏ vào túi, chào Thọ rồi lùi ra cửa. Thằng Tuất theo sau.
Thọ chép miệng: "Ông cụ ngồi tí nữa thì mình đói lả mất".
Thằng nhỏ bưng cơm lên. Trong khi Thọ ăn cơm, nhỏ thỉnh thoảng lại cười một mình. Thọ hỏi:
- Mày cười gì thế?
- Con buồn cười cô Bình quá.
- Sao?
- Con đem giả ảnh. Cô ấy hỏi: "Có ai xem ảnh không". Cô ấy thích chí, nói với con: "Tôi cám ơn cậu nhé!"
Nghĩ một tí, thằng nhỏ nói tiếp:
- Ông cứ viết thư cho con đem đi, chắc thế nào cô ấy cũng bằng lòng.
- Mày đừng nói láo.
Nhưng thấy thằng nhỏ láu, Thọ không nhịn được cười.