Tất cả những điều này vụt qua trong ý nghĩ của David trong lúc cha của Rosemary lại ngồi suy tư trước ngọn lửa, không để ý đến cách cư xử thiếu lịch sự của chàng trai hay có lẽ ông cụ đang nghĩ rằng chàng phi công đã nghe tất cả những biến chuyển vừa qua. Ông cụ trầm tĩnh nói :
Một người một phiếu bầu, thật sự chưa bao giờ có hiệu quả. Nó xuất hiện vào thời kỳ xã hội tự do được đánh thức giữa thế kỷ thứ mười chín. Những thành phần cai trị trong xứ sở này dựa trên sự chậm tiến để sửa sai những khuyết điểm mà những thế hệ trước cùng giai cấp đã làm đối với con người và họ làm cho tất cả mọi người bình đẳng trong việc quyết định những công việc của xứ sở, dựa trên quyền phủ quyết của Hạ viện để kiềm chế những chính trị gia được bầu thiếu trách nhiệm. Điều ấy trông có vẻ hứa hẹn một thời, trong lúc một số dân biểu có học vấn, được đi nhiều của Hạ viện vẫn còn giữ quyền phủ quyết. Nhưng họ không bao giờ cải cách Hạ viện do vậy cuối cùng sự kiềm chế vẫn tiến hành và rồi hệ thống ấy cũng ngừng hiệu quả.
Quay về phía David, ông cụ nói :
Tôi nghi ngờ nếu lịch sử có thể chứng tỏ, ở bất cứ lý do nào, bất cứ thời nào, một hình thức cai trị càng tham lam hơn dân chủ như đã thực hiện ở nước Anh trong suốt năm mươi năm qua. Một người dân thường có quyền bầu cử, và người dân thường đó đã đi bầu một cách dứt khoát để làm gia tăng mức sống của chính bản thân, chưa kể đến lợi ích lâu dài của con cái, chưa kể đến lợi ích rộng lớn của xứ sở. – Ngừng một chút, ông cụ nói tiếp – Khi tôi còn trẻ, nước Anh đã mất những mỏ dầu Batư và nhà máy lọc dầu Abadan. Vào năm cuối hoạt động của công ty ấy, những người có cổ phần đã rút khỏi lợi nhuận bốn triệu Anh kim, và chính phủ Ba Tư được hưởng mười sáu triệu và chính phủ Anh lấy năm mươi bốn triệu tiền thuế. Chính quyền Ba Tư gây bạo loạn và thế là chúng ta mất trắng nền công nghiệp lọc dầu, nhà máy, quyền khai thác và tất tất, vì chúng ta quá tham lam. Từ đấy câu chuyện buồn như thế cứ lập đi lập lại mãi. Không có bạo chúa, không có Vương triều chuyên chế nhưng sự kiêu hãnh và tham lam đã làm băng hoại nước Anh và ngay cả đến người dân thường. Mỗi một xu nặn ra được từ quốc gia đều được dồn vào việc nâng mức sống của những thành phần có năng lực thấp nhất trong nước, thành phần có quyền bầu cử. Chẳng có tiền bạc nào của nước Anh dành cho những hành động nhân đạo, hay cho việc đầu tư hải ngoại, hay để tái thiết bị nền công nghiệp của đất nước, và những nhà chính trị có quyền lực nhờ hệ thống phiếu bầu này đã vô trách nhiệm và ít hiểu biết ở cả Thượng lẫn Hạ viện.
Ông cụ dừng một chút rồi nói tiếp :
Người dân nước Úc đã khôn ngoan hơn. Có lẽ nó dễ dàng hơn đối với nước này vì lý do tình hình kinh tế. Nhưng cho tới khi đất nước này theo gương các anh một lần nữa như họ theo các anh trong việc thiết lập bầu phiếu kín và họ cho phép người phụ nữ tham gia đầu phiếu, bác vẫn chưa thấy được một tương lai hồ hở nào cả.
Ông cụ gõ chiếc điếu cho tàn thuốc rơi ra rồi nói tiếp :
Bác phải trở lại Oxford. Bác chỉ muốn nói cho cháu biết thế thôi. Cũng vì những lý do như thế bác chấp nhận cho Rosemary đi Úc và làm lễ cưới ở bên ấy nếu con gái bác quyết định đồng ý lấy chồng. Bác nghĩ đất nước của cháu đang ở trên chính lộ tiến tới sự vĩ đại. Bác không nghĩ là nước Anh sẽ như thế.
Ông cụ đứng dậy và David đứng dậy theo.
Đây có phải là điều bác đã nói với Ngài Tom Forrest chăng ? – David hỏi.
Vị giáo sư đại học mỉm cười nói :
Không nhiều thì ít. Khi người ta khư khư bảo thủ những thành kiến. Người ta có khuynh hướng đã kích chúng bất cứ ai người ta gặp, nhất là khi người ta trở về già.
David nhấc máy điện thoại và gọi cho Trung sĩ Syme để lái xe đưa giáo sư trở về Oxford trong xe hơi của chàng. Trong lúc chờ xe đến, hai người lại nói chuyện với nhau. Chàng phi công nói :
Cháu sẽ liên lạc với bác sớm vì cháu cần gặp bác gái. Nhưng tình hình đã trở nên khó khăn trong tuần qua hoặc thêm hai tuần nữa và giờ này dường như cháu chẳng bao lâu nữa cũng sẽ đi xa.
Ông cụ nói :
Không hề gì. Theo lời hứa, có lẽ cháu sẽ trở lại nước Anh trong vòng một tháng nữa, trước cả Rosemary, cháu có thể đến thăm hai bác nhé !
Xe hơi đến, David xuống tận đường để đưa ông cụ về Oxford. Chàng trở lại căn hộ trống và đứng nhìn ngọn lửa tàn một lúc lâu, suy nghĩ những điều đã học được và ý ông cụ muốn nói gì với chàng. Nếu Nữ hoàng phải tuyên bố sự chỉ định Tom Forrest làm Toàn quyền nước Anh, điều đó có nghĩa ngài phải rời khỏi nước Anh ngay, ngài không thể ở lại trong nước sau sự chỉ định ấy. Trong một năm có mặt ở nước Anh chàng đã biết được đầy đủ tình hình của xứ sở này để nhận định được rằng cơn khủng hoảng rất trầm trọng và vì sao Rosemary lại khuyên chàng nên thận trọng và mọi chuyện đã đúng như vậy. Dĩ nhiên, Rosemary đã biết mọi chuyện sẽ xảy ra. Ắt hẳn là nàng đã biết những chuyện này lâu lắm rồi, có lẽ ngay cả khi hai người còn ở Ottawa. Da mặt nàng tái và mệt mỏi cũng là chuyện dễ hiểu.
Cơn khủng hoảng đối với dân Anh thật trầm trọng. Bị cơn khủng hoảng này, một số ít người Anh sẽ mất lý trí, cư xử một cách dại dột và có khi làm những chuyện điên khùng. Cũng có thể có một số thành phần dân chúng quay ra chống đối Liên hiệp Anh, Khối Thịnh vượng đã lôi cuốn Nữ hoàng bỏ đi. Sự căm thù sẽ bùng dậy và những chuyện xấu xa sẽ xảy đến. Quân phục của Không lực Hoàng gia Úc quá đặc biệt gây nên một trở ngại lớn, máy bay Úc có thể bị phá hoại. Chàng cũng biết rằng chỉ trong vòng một tuần, nước Anh sẽ ổn định trở lại, sẽ trở về với sự trầm tĩnh cố hữu, nhưng bất cứ một điều gì cũng có thể xảy ra trong vài ngày đầu. Dân chúng nghèo khổ, lam lũ không có điều kiện để suy nghĩ sáng suốt, khách quan khi bị cú sốc này.