|
Nhân vi đao trở, ngã vi ngư nhục (người ta là dao thớt, mình là cá thịt)
Cuối thời Tần, Sở Bá vương Hạng Vũ tranh đoạt thiên hạ với Hán vương Lưu Bang. Tại buổi yến hội ở Hồng Môn, Hạng Vũ bảo Hạng Trang giả vờ múa kiếm để giết Lưu Bang; tình thế vô cùng căng thẳng khẩn cấp. Nhân lúc Lưu Bang ra ngoài, Phàn Khoái khuyên Lưu Bang chạy chốn. Lưu Bang nói: Lúc ta ra còn chưa chào, làm thế nào bây giờ? Phàn Khoái nói: Đến nước này còn để ý làm gì đến nghi lễ nhỏ nhặt nữa. Nay người ta là dao thớt, mình là cá thịt thì cón cáo từ cái quái gì. (Trích Sử ký- Hạng Vũ bản kỷ).
Về sau dùng “Nhân vi đao trở, ngã vi ngư nhục” để ví với người khác nắm đại quyền sinh sát, bản thân thì đang lâm vào địa vị bị hại.
Nhất động bất như nhất tĩnh
(Một lần động không bằng một lần tĩnh)
Khi du ngoạn chùa Linh Ẩn ở Hàng Châu, Tống Hiếu Tông thấy ngọn núi Phi Lai (Bay tới) trước chùa, bèn hỏi Hoà tượng: Đã bay tới, vì sao không bay đi? Hoà thượng đáp: “Một lần động không bằng một lần tĩnh”.
Về sau dùng “Nhất động bất như nhất tĩnh” để ví rằng, thêm một việc không bằng bớt đi một việc.
Nhị thụ (Hai đứa trẻ), Bệnh nhập cao hoang
Thụ: nghĩa là trẻ con, ở đây chỉ con “ma bệnh”
Tấn Cảnh Công thời Xuân Thu mắc bệnh nặng, cử người đến nưcớ Tần mời danh y chạy chữa. Thầy thuốc chưa tới nơi, Cảnh Công nằm mơ thấy bệnh của mình biến thành hai đứa trẻ. Một đứa nói: Người đến là một vị danh y, sẽ giết chết chúng ta, trốn đâu bây giờ? Đứa kia nói: Trốn vào phía trên hoang (khoản cánh giữa phủ tạng và cơ hoành) và phía dưới của cao (mỏm tim) thì họ bắt chúng ta làm sao được.
Thầy thuốc tới quả nhiên cho rằng bệnh này đã không còn thuốc nào chữa được, không có cách nào trị được nữa.
Về sau dùng “Nhị thụ” để chỉ ma bệnh; dùng “Nhị thụ vi ngược”, “Nhị thụ vi tai” để chỉ người mắc bệnh; dùng “Bệnh nhập cao hoang” để hình dung bệnh tình nghiêm trọng, không thể cứu chữa.
|