Kim Bình Mai - Tiếu Tiếu Sinh
Kim Bình Mai
Tiếu Tiếu Sinh
Dịch giả: Phan Văn Các
Lá»i Giá»›i Thiệu
Bạn Ä‘á»c Ä‘ang tiếp xúc vá»›i bá»™ tiểu thuyết trÆ°á»ng thiên , má»™t pho "kì thÆ°" rất đặc sắc của ná»n văn há»c cổ Ä‘iển Trung Hoa.
Äó thá»±c sá»± là lịch sá» cuá»™c Ä‘á»i đầy tá»™i ác và sinh hoạt gia đình nhÆ¡ bẩn của Tây Môn Khánh, má»™t kẻ hãnh tiến xuất thân từ má»™t chủ hiệu sinh dược, nhÆ°ng do những mánh khóe bóc lá»™t và hà nh vi ác bá, kéo bè kéo cánh, thông lÆ°ng vá»›i quan lại má»™t bÆ°á»›c nhảy tót lên Ä‘ia vị má»™t thổ hà o thân sÄ© già u tiá»n của, đầy quyá»n thế. Từ cái bà n đạp đó, ngoi lên vin và o quan hệ nghÄ©a phụ nghÄ©a tá» vá»›i Thái Kinh, má»™t viên đại thần hiển hách ở triá»u đình lúc bấy giá», Tây Môn Khánh đã trở thà nh Äá» hình Thiên há»™ Ở bản huyện, tham lam tà n ác, bẻ cong phép nÆ°á»›c, ăn tiá»n hối lá»™, hại ngÆ°á»i lÆ°Æ¡ng thiện, và sống cuá»™c Ä‘á»i dâm ô cá»±c kỳ bỉ ổi.
quả đã phÆ¡i bà y bá»™ mặt tháºt của xã há»™i Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i qua những trang sách trà n đầy hÆ¡i thở hiện thá»±c. Qua mối quan hệ chằng chịt của nhân váºt chÃnh Tây Môn Khánh vá»›i má»i lá»›p ngÆ°á»i trong xã há»™i, tác giả đã khắc há»a chân dung sinh Ä‘á»™ng cùng trạng thái tinh thần muôn vẻ của hà ng loạt nhân váºt, từ những viên hoạn quan là m mÆ°a là m gió trong cung đình ngay bên nách hoà ng đế, đến những tên lÆ°u manh du thủ du thá»±c, những tay dao búa chuyên nghiệp, những tên côn đồ bip bợm lừa đảo đầy rẫy ngoà i phố chợ. Qua những hà nh vi đê tiện và những mánh khóe tá»™i lá»—i của chúng, tác giả đã vẽ lên khá tỉ mỉ mà khái quát má»™t bức tranh xã há»™i Ä‘en tối tà n khốc, trên thá»±c tế đó cÅ©ng chÃnh là xã há»™i mà tác giả Ä‘ang sống, xã há»™i phong kiến Trung Quốc thá»i Minh từ sau ChÃnh Äức đến giữa Vạn Lịch Nhân váºt chÃnh Tây Môn Khánh trÆ°á»›c hết là má»™t con quá»· dâm dục hiện hình, má»™t mình y đã có má»™t thê và năm thiếp nhÆ°ng còn sẵn sà ng cưỡng dâm từ con gái nhà là nh đến Ä‘Ã n bà góa bụa, giết chồng Ä‘oạt vợ, kể cả vợ bạn, em dâu y cÅ©ng không tha. Dâm dục Ä‘i đôi vá»›i tà n bạo là nét bản chất xuyên suốt cuá»™c Ä‘á»i y cho đến kết thúc bằng cái chết vì bệnh dâm dục.
Bên cạnh Tây Môn Khánh là Phan Kim Liên được xây dá»±ng nhÆ° má»™t nhân váºt Ä‘iển hình của hạng phụ nữ tà dâm, xảo quyệt. Thông dâm vá»›i Tây Môn Khánh, thị đã nhẫn tâm và quá»· quyệt đầu Ä‘á»™c chồng là Võ Äại, rồi khi chồng đã ngấm thuốc chết hẳn "hai hà m răng nghiến chặt và o nhau, cắn cả và o môi chảy máu, tai mÅ©i và cả mắt Ä‘á»u ứa máu ròng ròng" thì thị cùng VÆ°Æ¡ng bà "kéo xác Võ Äại ra sau nhà , lau sạch vết máu Ä‘á»™i mÅ© Ä‘i già y cho tá» tế, lấy khăn phủ lên mặt cho Võ Äại rồi cả hai cùng ngồi khóc". Thị láºp bà n thá» chồng vá»›i bà i vị "Vong phu Võ Äại lang chi linh", nhÆ°ng sẵn sà ng hú hà vá»›i Tây Môn Khánh ngay trÆ°á»›c bà n thỠấy.
Xoay quanh các nhân váºt chÃnh đó, thôi thì đủ hạng vô lại cặn bã của xã há»™i :
Ứng Bá TÆ°á»›c và Tạ Hi Äại bợ đỡ nịnh hót, TrÆ°Æ¡ng Thắng và LÆ°u Nhị du thủ du thá»±c, thằng quýt con sen Lai Vượng, Thu Cúc, con hát LÆ°u Quế thÆ°, kép há» VÆ°Æ¡ng Kinh, cho đến thái giám, môn quan, tăng lữ, ni cô, đạo sÄ©, bà mối... tất ca?
đám ngÆ°á»i kà sinh trong xã há»™i đô thị.
Trên phÆ°Æ¡ng diện xây dá»±ng hình tượng nhân váºt cụ thể, tác phẩm đã sáng tạo khá thà nh công má»™t loạt tÃnh cách Ä‘iển hình có xÆ°Æ¡ng có thịt.
Trên tiến trình văn há»c của dân tá»™c Trung Hoa, có má»™t vị trà quan trá»ng.
Thá»i Minh, nhất là từ Gia TÄ©nh (1522-l566), xã há»™i tÆ°Æ¡ng đối ổn định, kinh tế có chiá»u phát triển, xu thế đô thị hóa tăng dần, đã tạo Ä‘iá»u kiện cho sá»± ra Ä‘á»i và phát triển của thể loại văn há»c má»›i :
trÆ°á»ng thiên tiểu thuyết. Song hà nh vá»›i Ä‘iá»u kiện xã há»™i đó là sá»± tiến bá»™ của kỹ thuáºt in khắc. Äến thá»i Vạn Lịch (1573- 1620) đã xuất hiện má»™t cục diện phồn vinh của thể loại nà y vá»›i hà ng loạt tác phẩm ngà y nay còn được biết.
Tiểu thuyết Trung Quốc thá»i nà y có thể chia là m bốn loại:
Thứ nhất, chiếm số lượng áp đảo là tiểu thuyết lịch sá» diá»…n nghÄ©a, đại thể phá»ng theo Tam quốc chà diá»…n nghÄ©a, kể chuyện lịch sá» bằng ngôn ngữ thông thÆ°á»ng dá»… hiểu. Có thể nói, suốt từ Xuân Thu Chiến Quốc đến Minh sÆ¡, tiểu thuyết lịch sá» diá»…n nghÄ©a thá»i nà y đã phủ kÃn cả chiá»u dà i lịch sá» Trung Quốc.
Trong đó tiêu biểu nhất là Bắc Tống chà - truyện của Hùng Äại Má»™c. Nhìn chung loại tiểu thuyết lịch sá» diá»…n nghÄ©a nà y miêu tả tÃnh cách nhân váºt còn tÆ°Æ¡ng đối Ãt, kết cấu không chặt, tình tiết nhiá»u lúc thiếu gắn bó, còn câu nệ quá nhiá»u và o sá»± tháºt lịch sá», nghệ thuáºt còn sÆ¡ lược, thÆ°á»ng còn nằm trên ranh giá»›i giữa lịch sÆ°?
vá»›i văn há»c.
Thứ hai, là tiểu thuyết phong thần, tiêu biểu nhất là Phong thần diá»…n nghÄ©a. Loại nà y phần nhiá»u kê?
lại những chuyện li kỳ hoang Ä‘Æ°á»ng, thiếu ý nghÄ©a xã há»™i sâu sắc.
Thứ ba là tiểu thuyết "công án", nổi tiếng nhất là Hải CÆ°Æ¡ng Phong tiên sinh cÆ° quan công án truyện của Là Xuân PhÆ°Æ¡ng, 71 hồi, má»—i hồi kể má»™t chuyện vá»›i nhân váºt xuyên suốt là ngÆ°á»i thẩm án Hải Thụy. Vá» thể tà i có thể xem là tổng táºp tiểu thuyết bút kÃ, tá»±a nhÆ° táºp truyện vụ án.
Thứ tÆ° là tiểu thuyết "thế tình" (tình Ä‘á»i). Loai nà y lúc đó còn hiếm, ngà y nay được biết chỉ có Kim Bình Mai và Ngá»c Kiá»u LÃ, nhÆ°ng Ngá»c Kiá»u Là thì đã thất truyá»n. (Thẩm Äức Phù trong Dã hoạch biên nói ông từng xem Ngá»c Kiá»u LÃ). Loại nà y ngà y nay thÆ°á»ng được gá»i là tiểu thuyết xã há»™i.
TrÆ°á»›c Hồng lâu má»™ng hÆ¡n má»™t trăm năm, được coi là tác phẩm mở Ä‘Æ°á»ng cho tiểu thuyết xã há»™i Trung Quốc. Từ năm 1940, Ä‘á» tá»±a cho Bình ngoại chi ngôn của Diêu Linh Tê, Giang Äông Tá»… Nguyệt gá»i là "tiểu thuyết của tiểu thuyết", còn Ngụy Bệnh Hiệp thì so sánh vá»›i tác phẩm của Äickens ở Anh, Sêkhov ở Nga, đồng thá»i cho rằng Thủy há» kể nhiá»u võ hiệp, Hồng lâu chuyên nói tình yêu, Nho lâm ngoại sá» miêu tả tình thái xã há»™i - nhÆ°ng hạn chế trong đám hủ nho, ý nghÄ©a xã há»™i Ä‘á»u không rá»™ng lá»›n bằng.
Trong bà i Bà n vỠHồng lâu mộng, Hà Kì Phương có nhắc đến mối quan hệ giữa Hồng lâu mộng với :
Hồng lâu má»™ng quả là cái bóng soi ngược hình của. DÄ© nhiên Hồng lâu má»™ng sinh sau nhÆ°ng vượt trá»™i nhiá»u mặt, đặc biệt là ngôn ngữ văn há»c đạt tá»›i đỉnh cao của tiểu thuyết cổ Ä‘iển, rõ rà ng không sánh được.
Ngay cả sau khi bị liệt và o hạng "sách cấm" thì giá»›i văn há»c vẫn xếp nó và o má»™t trong "tứ đại kì thÆ°" (bốn cuốn sách lá»›n kì thú) của tiểu thuyết trÆ°á»ng thiên Minh Thanh :
Tam quốc diá»…n nghÄ©a, Thủy há» truyện, Tây du ký và . Tất cả các giáo trình văn há»c sỠở các trÆ°á»ng Äại há»c Trung Quốc Ä‘á»u giảng và đá»u công nháºn đó là con chim én báo mùa xuân của thể loại truyện dà i do cá nhân sáng tác ở Trung Quốc.
Lỗ Tấn nói trong Trung Quốc tiểu thuyết sỠlược :
"Tiểu thuyết () lấy chuyện Võ Tòng đánh cá»p tìm anh trong Thủy há» truyện là m ngòi dẫn, mượn danh thá»i Tống để tả thá»±c thá»i Minh, phản ánh hiện thá»±c xã há»™i thá»i Minh".
đã được dịch ra nhiá»u thứ tiếng. Bản dịch sá»›m nhất là bản Mãn văn khắc in năm Khang Hi 47 (1708), không ghi tên dịch giả, dịch theo bản "TrÆ°Æ¡ng Phúc Pha đệ nhất kì thÆ°".
Ở phương Tây, sớm nhất là bản dịch hồi thứ nhất của , thực hiện bởi A.P. Bazin :
Histoire de Wou Song et de KimLien trong Chine moderne (Trung Quốc hiện đại) xuất bản năm 1853. (tiếng Pháp).
Năm 1927 có bản tiếng Anh Chin Ping Mei, the adventurous of His Menching ở New York.
Năm 1928 có bản tiếng Äức Djin Ping Me của Oto Kibat. Tiếng Hungari, tiếng Thụy Äiển, tiếng Phần Lan Ä‘á»u đã có bản dịch.
Ở Nháºt Bản đã có nhiá»u bản dịch khác nhau. Bản dịch đầy đủ 100 hồi sá»›m nhất là của CÆ°Æ¡ng Nam Nhân Kiá»u in thà nh 4 táºp, hoà n thà nh đầu thế kỉ nà y. Năm 1951, có bản dịch của Tiểu Dã Nhẫn và Thiên Äiá»n Cá»u Nhất theo nguyên bản từ thoại.
Ở Việt Nam lâu nay lÆ°u hà nh khá rá»™ng rãi bản in của Nhà xuất bản Khoa há»c xã há»™i năm 1989 loại trá»n bá»™ 4 táºp, in 20.000 bản và loại trá»n bá»™ 8 táºp, cÅ©ng in 20.000 bản, ná»™i dung hoà n toà n nhÆ° nhau kể cả lá»i giá»›i thiệu và ghi chú ở đầu sách:
"In theo bản của nhà xuất bản Chiêu Dương - 1969, có đối chiếu bản gốc và tham khảo các bản khác", song không cho biết tên dịch giả và bản gốc cũng như các bản tham khảo khác là bản nà o.
Căn cứ và o ná»™i dung truyện và tiêu Ä‘á» ngắn gá»n của từng hồi trong bản dịch, chúng tôi Ä‘oán rằng dịch giả đã dùng má»™t nguyên bản thuá»™c hệ văn bản thứ ba mà chúng tôi sẽ phân tÃch ở dÆ°á»›i trong phần khảo vá» văn bản, mà theo nháºn định chung của giá»›i nghiên cứu ở Trung Quốc thì hệ văn bản thứ hai mang tên từ thoại má»›i là văn bản tiêu biểu.
Thá» so sánh tiêu Ä‘á» hồi đầu và hồi cuối của hai loại văn bản đó ( tạm dịch ) Hệ văn bản 3 Hệ văn ban 2 Hồi 1 Bạn bè kết nghÄ©a vui thú ăn chÆ¡i Äồi Cảnh DÆ°Æ¡ng, Võ Tòng đánh hổ, Phan Kim Liên chê chồng, bán trăng hoa.
Hồi 100 Dòng Tây Môn tuyệt tá»± Hà n Ãi ThÆ° đến hồ tìm bố mẹ, Phô?
Tĩnh sư tiến bạt quần oan.
Có thể thấy hai loại văn bản nà y khác nhau khá xa.
DÆ°á»›i đây, đặc biệt giá»›i thiệu hai vấn Ä‘á» mà giá»›i nghiên cứu ở Trung Quốc cÅ©ng nhÆ° trên thế giá»›i hết sức quan tâm, hai vấn đỠđã gây tranh cãi hà ng trăm năm, cùng vá»›i những kết quả nghiên cứu má»›i nhất trong hai tháºp kỉ qua (sau "cái cách mở cá»a").
Một là vấn đỠ"văn bản ".
Bá»™ tiểu thuyết nà y đã từng mang nhiá»u tên gá»i khác nhau, số tên gá»i không kém gì Thủy há» hay Hồng lâu má»™ng. Mà sá»± khác nhau trong tên gá»i thÆ°á»ng kèm theo sá»± xê dịch vá» ná»™i dung. Theo trình tá»± thá»i gian có thể sÆ¡ lược giá»›i thiệu nhÆ° sau :
Ở thá»i kỳ chép tay, thì tên gá»i rất Ä‘Æ¡n giản, chỉ gá»i là , được ghép từ tên ba nhân váºt quan trá»ng :
Phan Kim Liên, Lý Bình Nhi, Bà ng Xuân Mai - má»—i tên lấy má»™t chữ đại diện. Sau khi Ä‘Æ°a khắc in, có ngÆ°á»i gá»i là truyện thì tên sách Ä‘á» là Tân khắc từ thoại. Äó là tên gá»i Æ¡?
thá»i kỳ đầu má»›i khắc in. Vá» sau, những ngÆ°á»i xuất bản thÆ°á»ng chụp lên đầu tên sách má»™t số mÅ© nà o đó, thế là thà nh các tên nhÆ° Túc bản từ thoại (bản đầy đủ), Há»™i đồ cổ bản từ thoại (bản cổ có tranh vẽ) v.v...
Cuối Ä‘á»i Minh, do chá»— từ thoại có tăng thêm, tỉa bá»›t hoặc sá»a chữa khá nhiá»u, hoặc có vẽ tranh, bình luáºn, hình thà nh má»™t hệ văn bản má»›i nên tên sách cÅ©ng thay đổi theo, gá»i là Tân khắc tú tượng phê bình (bản khác má»›i có tranh thêu và lá»i bình) hoặc Tân thuyên tú tượng phê bình nguyên bản (thêm chữ "nguyên bản"). NgÆ°á»i ta quen gá»i loại nà y là "bản Sùng Trinh"(#1). Tú khắc cổ bản bát tà i tá» từ thoại cÅ©ng thuá»™c loại nà y.
DÆ°á»›i thá»i Khang Hi nhà Thanh, TrÆ°Æ¡ng Trúc Pha, tức TrÆ°Æ¡ng Äạo Thâm, ngÆ°á»i Bà nh Thà nh, rất tán thưởng sách nà y, mệnh danh nó là Thiên hạ "đệ nhất kì thÆ°". Lấy Tân khắc tú tượng phê bình Kim Bình Mai là m bản ná»n, há» TrÆ°Æ¡ng đã tiến hà nh phê bình má»™t cách toà n diện và có hệ thống, đến mức thà nh má»™t hệ văn bản má»›i, lÆ°u truyá»n khá rá»™ng rãi, ảnh hưởng tÆ°Æ¡ng đối sâu sắc, đầu quyển thÆ°á»ng ghi là Cao Hạc Ä‘Æ°á»ng phê bình Äệ nhất kì thÆ° và ở trang bìa giả, thôi thì đủ :
nà o là Äệ nhất kì thÆ°, nà o là Äệ nhất kì thÆ° , Äệ nhất kì thÆ° tú tượng. Tú tượng đệ nhất kì thÆ°. Tứ đại kì thÆ° đệ tứ chủng, Tăng đồ tượng túc bản , Tăng đồ tượng Cao Hạc thảo Ä‘Æ°á»ng kì thÆ° toà n táºp, nà o là Há»™i đồ đệ nhất kì thÆ°, Hiệu chÃnh gia phê Äa thê giám toà n táºp, Tân thuyên há»™i đồ Äệ nhất kì thÆ° Chung tình truyện v.v... Thá»i Gia Khánh (Thanh), trên cÆ¡ sở bản ná»n có lá»i bình của há» TrÆ°Æ¡ng , đã ra Ä‘á»i má»™t bản rút gá»n gá»i là Tân khắc kì thÆ°.
Thá»i Dân Quốc, có ngÆ°á»i gia giảm cắt gá»t " có lá»i bình của há» TrÆ°Æ¡ng", xà o xáo lại, bôi râu vẽ mặt thêm, cho ra Ä‘á»i cái gá»i là " chân chÃnh , đặt tên là Há»™i đồ chân bản Kim Bình Mai. Từ đó vá» sau lại có thêm những là Cổ bản , Tiêu Ä‘iểm cô bản cổ bản , Cảnh thế kì thÆ° v.v và v.v... Chúng là hà ng rởm vá»— ngá»±c tá»± xÆ°ng là "chân" (tháºt) "cô" (hiếm), cô?
(xÆ°a), nhÆ°ng là thứ hà ng rởm đã thà nh công trong công cuá»™c máºp mỠđánh láºn con Ä‘en, và đã từng lÆ°u hà nh rá»™ng rãi má»™t thá»i.
Cho đến nay tÃnh ra lÆ°u truyá»n có đến mấy chục bản khác nhau, có thể quy nạp thà nh ba hệ văn bản :
1- Hệ văn bản "từ thoại" :
Hệ nà y, Tôn Khải Äệ gá»i là từ thoại, há»c giả Nháºt Bản gá»i là "bản từ thoại", há»c giả Mỹ gá»i là "hệ bản A".
Bản sá»›m nhất của hệ nà y là bản khắc năm Vạn Lịch 45, cÅ©ng là bản sá»›m nhất trong các truyá»n bản đã biết. Hệ nà y nay còn lại tÆ°Æ¡ng đối hoà n chỉnh chỉ có ba bá»™ :
má»™t hiện ở Äà i Loan (trÆ°á»›c lÆ°u giữ ở ThÆ° viện Bắc Kinh), hai bá»™ Ở Nháºt Bản.
Äặc Ä‘iểm tÆ°Æ¡ng đối nổi báºt của hệ văn bản nà y là ở hai chữ "từ thoại". Từ thoại vốn là má»™t hình thức nghệ thuáºt "thuyết xÆ°á»›ng" (kết hợp hát vá»›i nói lá»i bạch, xen kẽ văn xuôi vá»›i văn vần), hình thức nà y có từ thá»i Tống, thịnh hà nh thá»i Nguyên - Minh. từ thoại tuy mang tên nhÆ° váºy song không thê?
coi là "từ thoại" chÃnh cống nữa mà nó rõ rà ng là má»™t pho trÆ°á»ng thiên tiểu thuyết mang mà u sắc "từ thoại" mà thôi.
2- Hệ văn bản "tú tượng phê cải" (có tranh thêu và có sá»a chữa). Hệ văn bản nà y gồm hai loại nhá» :
loại "bản Sùng Trinh" và loại "bản Trương Bình".
Hệ văn bản nà y có hai đặc điểm mà các hệ văn bản khác không có :
1 / lá»i phê lá»i bình ; 2 / tranh thêu.
So vá»›i hệ văn bản "từ thoại" nói trên, hệ nà y chặt chẽ, trong sáng, hợp là thông đạt hÆ¡n, văn bản "từ thoại" vì Ä‘Æ°a và o quá nhiá»u thÆ¡ ca từ phú không liên quan gì mấy vá»›i phát triển của tình tiết nên là m yếu chất tiểu thuyết.
a. Loại văn bản Sùng Trinh :
bản khắc sá»›m nhất được coi là khắc dÆ°á»›i thá»i Sùng Trinh nhà Minh.
Hiện còn tám bộ lưu giữ ở tám nơi khác nhau :
- ThÆ° viện Thủ đô (Bắc Kinh) - ThÆ° viện Thượng Hải - ThÆ° viện Äại há»c Bắc Kinh Trung Quốc - ThÆ° viện Thiên Tân - ThÆ° viện Trung Æ°Æ¡ng Äà i Loan - Ná»™i các văn khố - TrÆ°á»ng Äại há»c Tôkiô Nháºt Bản - TrÆ°á»ng Äại há»c Thiên Lý b. Loại văn bản TrÆ°Æ¡ng Bình (khởi đầu từ TrÆ°Æ¡ng Trúc Pha nhÆ° đã nói ở trên).
3- Hệ văn bản rút gá»n :
Các văn bản nà y, nhất là những văn bản mang danh "chân bản", "cổ bản" phần nhiá»u là "đồ rởm", xÆ°a nay không được giá»›i há»c thuáºt coi trá»ng. Sở dÄ© nhÆ° váºy trÆ°á»›c hết là do những kẻ là m sách giả đã tùy tiện thêm bá»›t rất nhiá»u, đã thế lại dám rêu rao là "chân", là "cổ". Loại văn bản nà y ra Ä‘á»i muá»™n, đến nay chỉ khoảng bảy tám chục năm, từng có thá»i gian lÆ°u truyá»n rá»™ng rãi, cho đến nay vẫn chÆ°a phải đã hết ảnh hưởng.
* Hai là vấn Ä‘á» "tác giả " Tác giả là ai ? Vấn Ä‘á» nà y đã là m Ä‘au đầu nhiá»u nhà nghiên cứu. Bản từ thoại khắc in ở thá»i Vạn Lịch nhà Minh ghi là tác. rõ rà ng là má»™t bút danh có nghÄ©a là "chà ng cÆ°á»i", "chà ng hay đùa" (Tiếu là cÆ°á»i, còn sinh là tiếng tá»± xÆ°ng hoặc tiếng gá»i ngÆ°á»i tre?
tuổi). Bà i Tá»±a đầu sách từ thoại kà tên Hân Hân Tá», đặt trÆ°á»›c tên tác giả má»™t địa danh là Lan Lăng. Lan Lăng là má»™t ấp của nÆ°á»›c Sở thá»i Chiến Quốc, thá»i Hán đặt thà nh huyện, thá»i Tấn kiêm cả quáºn, thá»i Tùy bá» cả quáºn lẫn huyện, thuá»™c địa pháºn huyện Dịch tỉnh SÆ¡n Äông ngà y nay. Thá»i ÄÆ°á»ng lại đặt huyện, thá»i Nguyên bá». Ngoà i ra, thá»i Tấn có lần gá»i huyện Lan Lăng ở huyện VÅ© Tiến tỉnh Giang Tô, và đặt thà nh quáºn Nam Lan Lăng, đến thá»i Tùy cÅ©ng bá». Nhiá»u ngÆ°á»i nghÄ© rằng Hân Hân Tá», (nghÄ©a rá»™ng là "ông vui vui") cÅ©ng chỉ là má»™t biến dạng của mà thôi. Ngoà i ra, tác phẩm của Tiếu Tiếu Sinh chỉ thấy có má»™t bà i từ NgÆ° du xuân thủy bảo tồn được trong táºp tranh Ä‘á»i Minh là Hoa doanh cẩm tráºn (nghÄ©a là "trại hoa tráºn gấm").
Từng có ngÆ°á»i Ä‘oán là Triệu Nam Trinh (1551-1627) hoặc Tiết Ứng Kỳ (khoảng 1550- ?) nhÆ°ng Ä‘á»u không Ä‘Æ°a ra được chứng cứ trá»±c tiếp.
Giáo sÆ° Chu Tinh sau mấy chục năm chuyên nghiên cứu ở khoa Trung văn trÆ°á»ng Äại há»c sÆ° phạm Thiên Tân, trong cuốn khảo chứng của mình xuất bản tháng 10-1980 cho rằng tác giả Kim Bình Mai là VÆ°Æ¡ng Thế Trinh(1526-1590) Ä‘á»— Tiến sÄ© dÆ°á»›i triá»u Gia TÄ©nh, là m quan đến Hình bá»™ Thượng thÆ°, tác giả của Gia TÄ©nh dÄ© lai thủ phụ truyện, Yêm Châu sÆ¡n nhân tứ bá»™ cảo, Äá»™c thÆ° háºu, VÆ°Æ¡ng thị thÆ° uyển, Hoa uyển... Tháºt ra từ cuối thá»i Minh đã có ngÆ°á»i cho rằng được VÆ°Æ¡ng Thế Trinh viết ra để trả thù cho bố.
Ngụy Tá» Vân trong Ä‘Ãch vấn thế dữ diá»…n biến (Nxb Äà i Loan thá»i báo, 1981) cho rằng ngôn ngữ SÆ¡n Äông ở trong truyện tháºt ra là thứ ngôn ngữ lÆ°u hà nh ở các tỉnh phÃa Bắc, đồng thá»i chỉ rõ từ Äông Tấn vá» sau Giang Nam cÅ©ng có Lan Lăng, từ đó phủ Ä‘inh láºp luáºn nói rằng tác giả phải là ngÆ°á»i SÆ¡n Äông. Căn cứ và o táºp quán sinh hoạt của nhà Tây Môn Khánh miêu tả trong truyện, Ngụy TÆ°?
Vân cho rằng phải là má»™t ngÆ°á»i Giang Nam đã sống lâu trên đất Bắc.
Năm 1981, giáo sÆ° Từ Sóc PhÆ°Æ¡ng trÆ°á»ng Äại há»c Hà ng Châu đăng bà i nói rằng tác giả Kim Bình Mai là Là Khai Tiên (1501-1568).
Äầu năm 1984, tân chứng của TrÆ°Æ¡ng Viá»…n Phần được Tá» Lá»— thÆ° xã xuất bản, trong đó tác giả khẳng định rằng Lan Lăng Tiếu. Tiếu Sinh chÃnh là Giả Tam Cáºn, nhà văn huyện Dịch thá»i Minh.
Tháºt ra ý kiến nà y đã được TrÆ°Æ¡ng Viá»…n Phần Ä‘á» cáºp trong má»™t bà i đăng tạp chà Bão Ä‘á»™c năm 1981.
Phúc Äán há»c báo tháng 7-1984 đăng bà i của Lý Thá»i Nhân "Thuyết Giả Tam Cáºn viết Kim Bình Mai không thể đứng được" kèm theo phụ Ä‘á» "Chúng ta nên chú ý thái Ä‘á»™ và phÆ°Æ¡ng pháp khảo chứng", đồng thá»i công bố liá»n hai bà i " tác giả Äồ Long khảo" và " tác giả Äồ Long khảo tục" của Hoà ng Lâm. Äi theo hÆ°á»›ng tìm kiếm của Ngụy Tá» Vân, Hoà ng Lâm đã phát hiện được Äồ Long, má»™t ngÆ°á»i nguyên quán ở huyện Ngân tỉnh Triết Giang từng là m quan ở Bắc Kinh, từng ký tên là Tiếu Tiếu tiên sinh ở hai cuốn sách Ä‘á»i Minh là SÆ¡n trung nhất tịch thoại (Má»™t buổi chuyện trò trong núi) và Biến địa kim (Và ng khắp nÆ¡i). Äồ Long (1542-1605) tá»± là TrÆ°á»ng Khanh, lại có má»™t tá»± nữa là VÄ© Chân, hiệu là XÃch Thủy, Ä‘á»— Tiến sÄ© dÆ°á»›i thá»i Vạn Lịch, từng là m tri huyện Thanh Phố, tri huyện DÄ©nh Thượng, và Chủ sá»± bô.
Lá»…. Khảo trong từ thoại hồi thứ 48 có việc Hoà ng Mỹ ở phủ Khai Phong gá»i thÆ° cho Tuần án sá» SÆ¡n Äông là Tăng Hiếu Tá»±, gá»i Tăng má»— Ä‘ang giữ chức Tuần án Ngá»± sá» Äô sát viện bằng chức danh "Äại trụ sá»", chức danh nà y trÆ°á»›c chÆ°a từng nghe nói, ngÆ°á»i Ä‘á»c cÅ©ng thÆ°á»ng không để ý. Tra trong Cô?
kim quan chế diên cách do Äồ Long soạn thì dÆ°á»›i phần khảo chứng của mục Äô sát viện có tìm thấy câu "Tại Chu vi Trụ hạ sá», Lão Äam thÆ°á»ng vi chi" (Thá»i Chu là Trụ hạ Sá», Lão Äam từng là m chức ấy) v.v., chứng tá» cách xÆ°ng hô hiếm hoi ấy trong truyện quả có khả năng chÃnh là do Äồ Long viết. Ngụy Tá» Vân khảo sát kinh lịch của Äồ Long thấy rằng rất có khả năng Äồ Long viết sách ấy để phúng dụ hoà ng đế lúc bấy giá». Có hai là do :
má»™t là Äồ Long từ năm Vạn Lịch 12 bị cách chức vá» sau không ngóc đầu lên được nữa, khốn nghèo cho đến chết, hoà n toà n là vì trong khi là m tri huyện Thanh Phố má»™t lần dâng thÆ° mừng sinh nháºt Hoà ng trưởng tá», đã phạm phải Ä‘iá»u cấm kỵ của Hoà ng đế, hẳn vì thế mà có lòng oán háºn ; hai là Äồ Long từ sau khi bị cách chức, thÆ°á»ng được ngÆ°á»i bạn là LÆ°u Thủ Hữu ở Ma Thà nh tiếp tế, đến sau khi chết năm Vạn Lịch 33, ngÆ°á»i Ä‘á»i lại truyá»n rằng con Thủ Hữu là LÆ°u Thừa Hỉ có đủ trá»n bá»™ sách nà y. Äối chiếu những Ä‘iá»u nói trên, dÆ°á»ng nhÆ° Äồ Long viết là điá»u có thể tin được.
Năm 1985, nguyên mạo thám sách (Tìm kiếm diện mạo ban đầu của ) của Ngụy Tá» Vân được Há»c sinh thÆ° cục Äà i Loan xuất bản, ông Äồng Văn Ä‘á» tá»±a có nhắc lại bà i viết Bình Mai dữ VÆ°Æ¡ng Thế Trinh của Ngô Hà m cÅ©ng từng Ä‘á» cáºp tá»›i má»™t "Äồ XÃch Thủy nổi tiếng vá» tạp kịch và văn chÆ°Æ¡ng", mà XÃch Thủy chÃnh là hiệu của Äồ Long. Ông Äồng Văn lấy đó để khẳng định thêm khả năng thừa nháºn Äồ Long là tác giả.
DÄ© nhiên đối vá»›i má»™t "câu đố" đặt ra đã bốn thế kỉ nay và trong thá»i gian đó đã lần lượt ra Ä‘á»i hÆ¡n chục đáp án khác nhau để rồi lần lượt bị bác bá» thì chÆ°a thể khẳng định ngay Äồ Long là đáp án chÃnh xác.
Tuy nhiên, chà Ãt thì đáp án nà y cÅ©ng đã đứng được ngót mÆ°á»i lăm năm nay. Những ai quan tâm đến văn há»c Trung Quốc nói chung và nói riêng hẳn là hứng thú theo dõi.
Chú thÃch:
(1-) Sùng Trinh là niên hiệu của Minh Nghệ Tông (1628-1644), ông vua cuối cùng của nhà Minh.
PHAN VÄ‚N CÃC 1-1999
Last edited by phongvan; 12-10-2008 at 11:19 AM.
|