[Alucard]

Những người hái rong biển

Tác giả: Anatoli Kim

Chiếc cầu không khí nối đêm và ngày

Đầu mùa mùa hè, một diễn viên điện ảnh không nổi tiếng lắm đang biểu diễn tại Xakhalin, đến thăm thị trấn. Từ thị trấn bên cạnh anh đến bằng ô tô, ngay sát lúc buổi biểu diễn sắp sửa bắt đầu. Đứng đón anh ở cạnh câu lạc bộ "Thợ Mỏ" có hai người của "Hội Trí Thức" địa phương, - ông giám đốc và một bà nhân viên đã đứng tuổi của câu lạc bộ. Ông giám đốc, một người có nước da trăng trắng, đầu hói, với cặp mắt lo ngại, khẽ nắm khuỷu tay nhà nghệ sĩ giữ lại, chờ những người khác đi lên trước, mới ân cần hỏi xem tại sao anh không cạo râu. Vị khách cười giòn tan, đưa hai ngón tay sờ lên đôi má rậm và vui vẻ giải thích rằng anh đang phải chuẩn bị đóng một vai mới, vai một người có râu. Và khi bước lên câu lạc bộ biểu diễn, việc đầu tiên là anh xin lỗi khán giả về cái bề ngoài không được nghiêm chỉnh của mình, rồi do sự xúc động nghề nghiệp, anh vừa khẽ nhún nhảy vừa kể một câu chuyện thích hợp trong hoàn cảnh như vậy. Sau đó anh bắt đầu hát. Xen vào giữa những tiết mục của anh, người ta chiếu lại những đoạn phim cũ, trong đó lúc thì anh đóng vai một nhà thơ, lúc đóng vai một sĩ quan hải quân, hoặc vai không ai nhận ra được là vai một ông già gù râu bạc. Trong lúc trên màn ánh sáng hiện lên những hình ảnh của anh, được ghi lại từ hồi anh còn trẻ và đang thành công, thì nhà nghệ sĩ cứ ngồi ủ rũ bên chiếc bàn trong căn buồng cạnh sân khấu, hai tay ôm đầu, vẻ đăm chiêu nghĩ ngợi.

Mãi tới khuya, khi buổi hòa nhạc tan đã lâu, nhà nghệ sĩ mới mệt mỏi bước vào khách sạn nhỏ của địa phương. Anh quệt quệt gót giầy vào cái cá sắt đóng ở bậc lên xuống cho sạch bùn, rồi bước vào nhà. Trận mưa đêm làm phố xá trong thị trấn lầy bùn.

Trong căn phòng người ta dẫn anh đến, có một người mặc nguyên quần áo đang nằm trên một trong hai chiếc giường, mắt nhìn lên trần. Nhà nghệ sĩ chào anh ta. Người đó chậm rãi đưa cặp mắt mơ màng nhìn người khách mới đến, khẽ đáp :

-Chào anh … Mưa đấy à ?

Nhà nghệ sĩ bật cười :

-Thế anh không nghe thấy tiếng mưa sao, hả anh chàng lẩn thẩn ?

Rồi anh chỉ vào cái cửa sổ có rèm che, đằng sau tiếng mưa vẫn rơi đều đều không ngớt. Sau khi ngắm kỹ người bạn cùng phòng, nhà nghệ sĩ phá lên cười.
-Xin chúc mừng anh -anh vui vẻ nói - chắc anh cũng định để râu, nơi mới mò đến cái xó này phải không ? Tôi đoán đúng chưa nào ? Nói anh tha lỗi, nhưng ở đây, ở cái thị trấn này, chuyện đó hình như làm mọi người ngạc nhiên lắm thì phải. Người ta hỏi tôi phải đến một trăm lần …

Người khách cùng phòng đang nằm hếch cằm lên phía trên cũng có một bộ râu quai nón bù xù. Hai cánh tay vắt chéo đặt phía trên đầu của anh ta dài và khẳng khiu, đầu khuỷu tay rất nhọn. Nghe nhà nghệ sĩ hỏi, anh ta không nói gì, chỉ uể oải nhắm mắt, khẽ nở một nụ cười hiền lành.

-Anh có biết không, từ sáng đến giờ tôi chưa ăn uống gì cả - nhà nghệ sĩ bắt đầu than thở - Bước xuống ô tô là đi thẳng lên sân khấu ngay. Biểu diễn xong họ cũng chẳng cho ăn uống gì cả, đồ quỷ ! Một ông cán bộ địa phương còn hỏi mỉa : "Thế nào, doanh thu khá chứ ?". Tóm lại là tôi thấy ngán, ngán lắm rồi, anh bạn ạ ! Từ Matxcơva lặn lội tới đây, tôi cảm thấy bơ vơ và khổ quá, và nói như Gôgôn, có một cái gì cô đơn trong dạ dày. Rồi lại còn mưa rả rích như thế này nữa chứ !

Nhà nghệ sĩ cởi chiếc áo ngoài ướt sũng nước mưa ra, ghếch chân lên cái bồn rửa mặt, rồi bắt đầu rửa chân. Đó là một người có đôi mắt sáng, tóc xoăn, hai bên thái dương đốm bạc, trông hãy còn trẻ, khỏe. Trong khi rửa chân, anh không nhìn vào chân, mà đưa mắt quan sát xung quanh, mặt nhăn nhó có vẻ đau khổ.

-Đêm tối … Mưa rơi. Không ai tiễn về khách sạn… Giầy thì ướt, bụng thì đói - anh cứ lẩm bẩm trong miệng - Thật là tồi tệ, tồi tệ, tôi cảm thấy ớn kinh khủng …

-Đừng nên … than vãn - người bạn cùng phòng bỗng lên tiếng nói khẽ, mũi cứ sụt sịt như người bị cảm lạnh. - Khi nào anh không còn sống trên cõi đời này nữa, anh sẽ thôi không cảm thấy gì hết - Nói đoạn anh ta vừa nhìn lưng nhà nghệ sĩ, vừa ngọ nguậy đầu như muốn ấn cái gáy cho lún sâu vào gối.

-Anh bảo gì cơ ? … Cám ơn anh đã an ủi nhé - Nhà nghệ sĩ có vẻ hơi bực.

Lúc này anh đã rửa chân xong, đang đứng cạnh bồn rửa mặt, người mặc độc chiếc quần lót, chân giẫm giẫm lên tờ báo trải dưới đất.

-Tôi hy vọng - anh nói - anh cũng sẽ không cảm thấy gì hết … tất nhiên là cũng trong trường hợp như thế !

Và trước khi giơ tay với công tắc để tắt đèn, anh ngoái đầu ra sau nhìn ông bạn cùng phòng đang mặc cả quần dài lẫn sơ mi nằm trên giường.

-Tôi tắt đèn đây, vì đã một giờ đêm rồi - nhà nghệ sĩ càu nhàu - Anh không phản đối gì chứ ?

Người kia không nói gì, chỉ mỉm cười một cách khó hiểu. Và đèn tắt. Nhà nghệ sĩ nhón chân đi về phía chiếc giường đã trải sẵn chăn đệm.

-Cái gì cũng làm anh khó chịu cả - giọng nói trong bóng tối lại vang lên - Từ thị trấn, trận mưa, đến khách sạn. Anh bực dọc, tức tối. Nhưng tôi xin nói với anh rằng, bực tức như thế là hoàn toàn vô lý. Hắn anh còn nhớ có một nhân vật của Đôxtôiepxki đã từng thèm khát được sống như thế nào, dù phải sống trên một khoảng không gian bé tí xíu, treo vào vách đá bằng một sợi dây xích cũng được, miễn sao là được sống.

-Tôi thấy anh có vẻ là người cũng chịu đọc đấy - cái giọng càu nhàu của nhà nghệ sĩ hơi đượm chút mỉa mai - Thế anh là ai ? Ở đâu đến vậy ? Hay ta làm quen với nhau chăng ?

-Tôi là bác sĩ - có tiếng trả lời - Tôi từ Nam Xakhalin tới. Tôi nghiên cứu liệu pháp vi lượng đồng căn … Nhưng bây giờ không phải lúc nói chuyện đó. Anh là người thủ đô, vậy anh hãy nghe tôi nói đây ! Tôi trước đây cũng luôn luôn ao ước được sống ở thủ đô. Nhưng sáng hôm nay tôi lang thang dạo chơi và thế quái nào đi tít mãi ra vùng ngoại ô. Không, không phải về phía biển, mà theo hướng ngược lại, về phía núi. Trên bờ con sông nhỏ chảy qua đó có một ngôi nhà bằng gạch đỏ dành cho những người già. Tôi đi bách bộ một lúc cạnh ngôi nhà đó và trò chuyện với một bà lão. Thôi thì bà ta luôn mồm than vãn, than vãn về cô con gái của bà ta. Chắc anh cũng biết, các ông bà già lúc nào cũng có chuyện để than vãn cả … Sau đó tôi nhìn thấy đằng sau khu đất trũng có một cái chòi nhỏ quét vôi trắng, kiểu như một cái nhà hóng mát - bóng người vô hình trong bóng tối kể, giọng nói rì rầm nho nhỏ của anh ta hơi khàn khàn, vừa kể thỉnh thoảng anh ta lại khịt khịt mũi - có vẻ như bối rối và lưỡng lự - Ở gần chỗ cái chòi ấy có hai con ngựa đang đứng gặm cỏ trên đám cỏ xanh - anh ta kể tiếp, rồi dừng lại, như thể phân vân không biết có nên kể nữa hay thôi. Bỗng giọng nói của anh ta có vẻ rất xúc động trầm hẳn đi - Đó là ngôi nhà cuối cùng, sau đó là bắt đầu đến rừng. Không hiểu sao bỗng dưng tôi thấy thèm đến gần cái chòi đó để xem nó là cái chòi gì, vậy là tôi cứ xuyên thẳng qua khu đất trũng. Anh đã bao giờ nhìn thấy thứ cây kixia của vùng Xakhalin chúng tôi chưa ?

-Kixia à ? - nhà nghệ sĩ cố nén một tiếng ngáp, thờ ơ hỏi lại.

-Phải, thứ cây ấy ở vùng chúng tôi to lắm. Tôi bị rơi vào một rừng cây kixia - cao có lẽ phải đến ba mét. Lại còn thứ tầm ma sần sùi nữa chứ. Thế là tôi bị rát hết cả người. Tóm lại là tôi bị lạc trong cái đám cây rậm rịt ấy, không sao tìm được lối ra chỗ cái chòi, mà cuối cùng lại rơi ngay vào một gò cây xanh. Tôi cứ đứng trên gò và quan sát : cái chòi cố nhiên là ở xa tít một nơi. Bỗng nhiên lúc đó, anh có nghe không đấy ? Tôi thoáng nảy ra một ý nghĩ. Tôi nghĩ rằng cái gò mà tôi đang đứng ấy, chính là trung tâm của thế giới. Chính cái trung tâm mà chúng ta ai cũng chỉ hiểu biết rất mơ hồ, nhưng ai cũng bị nó thôi thúc ám ảnh. Hay nói cách khác, là nhiều khi chúng ta có cảm giác, hay đúng hơn là ước mơ rằng ở một nơi nào đó có một chỗ tập trung tất cả những gì là đẹp đẽ, ưu tú, chân chính nhất - và chúng ta khao khát muốn đến đó cho bằng được. Chính vì thế mới nảy sinh ra cái tư tưởng thôi thúc, lôi kéo ta đến các thủ đô, và vì thế mà ở một giai đoạn nào đó của tuổi trẻ, chúng ta cứ lồng lên muốn bứt ra khỏi những nơi thân thuộc của mình … Xin lỗi, anh có muốn nghe nữa không ? Hay thôi nhé ? Xin lỗi …

-Không, tôi vẫn đang nghe đây - một giọng nói hờ hững vang lên trong bóng tối, tựa như chính bóng đêm đang bị chìm vào tiếng mưa rơi ngoài cửa sổ lên tiếng đáp lại cái giọng đều đều buồn ngủ của người kể chuyện - Tôi đang nghe và cố nắm bắt được tư tưởng của anh.

-Thì nó có gì phức tạp đâu. Trên đời này không có nơi nào là đặc biệt cả. Hay nói đúng hơn, bất cứ một chỗ nào, dù là rất nhỏ bé, cũng có thể là nơi tập trung tất cả những gì chính yếu nhất. Ví như cái gò cây ngưu bàng kia, hay một nơi nào đó tương tự như thế. Đó chính là nơi mà một lần nào đó anh đã khám phá ra được điều gì to lớn …

-Thế anh đã khám phá ra được điều gì to lớn trong những cây ngưu bàng ấy ?

-Không, đừng nên hỏi như vậy. Hãy nghe tôi nói nốt … Trong đời ta có những giây phút mà lời nói - không phải đơn thuần là những lời nói chứa đựng bên trong một ý nghĩ nào đó, mà dường như chính bản thân ý nghĩ, đi đến và đứng ngay trước mặt ta, như một sinh vật, và khi đó lời nói chẳng còn giá trị gì nhiều lắm. Mà thôi … Tôi biết nói những chuyện như vậy thật là lẩn thẩn, mà tôi với anh lại chưa biết nhau, và hơn nữa, lại sắp phải chia tay nhau để không bao giờ gặp lại nữa, có lẽ thế … Nhưng tôi chẳng còn lúc nào mà để ý tới những cái gọi là quy tắc lịch sự với không lịch sự cả. Cái chính yếu, cái chính yếu mới là cái quan trọng nhất ! Và nó nằm trong điều mà tôi mới phát hiện ra : đó là cuộc sống hóa ra quý hơn ta vẫn tưởng gấp trăm, gấp nghìn lần ! Tôi xin đơn cử một ví dụ : chẳng hạn khi những con họa mi kêu ríu rít lúc bình minh, thì đó không đơn thuần là tiếng ríu rít, mà là điều kỳ diệu ! Hoặc như khi nhìn thấy con quạ vỗ vỗ cánh, lẽ ra chúng ta phải khóc lên vì sung sướng mới phải …

-Phải, phải … câu chuyện sau mười hai giờ đêm của chúng ta hôm nay … trong cái khách sạn tồi tệ này … Phải ! Anh nói đúng - nhà nghệ sĩ bỗng đổi giọng nghe ngọt xớt - Nói chung câu chuyện của anh hôm nay đúng là khác thường. Nhưng tôi là một nghệ sĩ, nên có nhiều chuyện khác thường tôi cũng hiểu được. Vậy thì anh bạn thân mến ơi, anh hãy nói thật cho tôi biết, anh đang gặp chuyện gì vậy ? Vì tôi đoán chắc anh đang phải chuyện gì. Và liệu tôi có thể giúp anh được không ?

-Cám ơn ! Phải, đúng là tôi đang gặp một chuyện thật. Nhưng anh không giúp gì được đâu. Vả lại, vấn đề không phải ở chỗ đó. Ác một cái là tôi không thể nào diễn tả được dù chỉ một phần nghìn cái điều mà hiện giờ tôi đã hiểu ra. Vả lại kể với anh làm gì ? Vì ngày mai anh đã đi rồi … Những buổi hòa nhạc, những bó hoa. Tóm lại là xin lỗi anh, chúc anh ngủ ngon !

-Thôi được, sáng mai ta nói nốt vậy - nhà nghệ sĩ đang ngái ngủ, tán thành ngay - Ôi dào nói đến chuyện hoa, hôm nay người ta tặng tôi phải đến gần mười ki lô hoa, thứ hoa ở địa phương này ấy mà, gọi là gì nhỉ ? … hình như là hoa xaranki thì phải. Trên đường về đây, lúc qua cầu tôi quăng hết xuống sông rồi !

"Thôi, sáng mai" - anh nói, nhưng sáng ra, dậy muộn nhà nghệ sĩ không thấy ông bạn nói chuyện hồi đêm với mình đâu nữa. Cái giường anh ta nằm chăn gối vẫn ngổn ngang, nhưng người không còn, chiếc cửa sổ mở rộng trên đầu giường sáng rõ một màu xanh da trời và xanh lá cây. Một ngày nắng đẹp đang hiện lên bên ngoài, có cảm giác như không có trận mưa đêm qua. Nhà nghệ sĩ duỗi thẳng chân, giơ cao chúng lên trần nhà chín lần cho giãn cơ bụng, rồi nhảy phắt xuống đất. Đoạn anh thò khuôn mặt vui vẻ đầy râu qua cửa, gọi to xin mượn bàn là. Khi người ta mang đến cho anh chiếc bàn là điện bóng nhoáng, anh tự tay là quần lấy, rồi sỏ vào người, lên đường tiếp tục cuộc hành trình. Và chỉ lát sau cái dấu vết mờ nhạt của cuộc nói chuyện hồi đêm, cũng như cái hình dáng lờ mờ không rõ nét của người kể chuyện kỳ dị đã tan biến khỏi trí nhớ anh.