Trong khi đó, con người kỳ dị kia đã đang lang thang ở một nơi rất xa bên bờ biển, trên một doi cát dài, và cái bóng đen rõ nét của anh đang lặng lẽ bò theo anh trên cát.
Anh rời khỏi khách sạn từ lúc còn mờ sáng, vì đêm hôm đó thế là anh không ngủ được. Anh thức dậy từ lúc tinh mơ, đánh thức cô trực nhật đang ngủ trên chiếc đi văng ngắn dậy, trả tiền buồng, rồi bước ra bầu không khí dày đặc và ẩm ướt của buổi sáng Xakhalin.
Những đám mây đen đang vun vút lao đi trên bầu trời, và khi anh rời khách sạn, lê bước qua khắp cái thị trấn không người lúc sáng sớm, thì bình minh đã bắc xong một chiếc cầu không khí nối đêm và ngày. Một dải chân trời màu hồng đã hiện lên như một bức tường ánh sáng đằng sau những ngôi nhà đứng im lìm. Cả thị trấn đã hiện rõ trong ánh sáng lúc rạng đông, nhưng lại không có một bóng râm nào, nên trông có vẻ kỳ lạ. Những ngôi nhà mái lợp giấy dầu, ván thanh và ngói xi măng, hình như đang tỏa ra từ bên trong một thứ ánh sáng dịu vào cái giờ sớm tinh mơ ấy.
Lúc đi qua khu nhà gỗ dài của bệnh viện, anh bước chậm lại - người anh như thấp đi hẳn một cái đầu và trẻ ra gấp đôi. Anh nhớ lại cách đây nhiều năm, một hôm anh cũng khua vang gót giày trên vỉa hè gỗ như thế, lòng tràn ngập một niềm vui xao xuyến và mệt mỏi sau buổi hò hẹn đầu tiên kéo dài thâu đêm tới sáng. Buổi hò hẹn hôm ấy diễn ra trong một vựa cỏ khô, vì thế những cọng cỏ màu xanh nhạt còn dính cả trên chiếc áo sơ mi trắng nhầu nát của anh … Và, khi đi ngang qua khu nhà của bệnh viện, chàng trai trẻ ấy nhìn thấy một khung cửa sổ mở rộng, bên trong khung cửa, tựa như trong một khung ảnh cao, là hình dáng một cô gái mặc áo blu trắng, đang đứng cúi người, tay tì vào bậu cửa. Đó là cô y tá Xveta, hoa khôi số một của thị trấn. Cô đã nhìn anh bằng đôi mắt xanh trong của buổi sớm, đôi mắt có thể thấu hiểu tất cả.
… Cũng chính hôm đó anh đã gặp ở gần khu chợ vắng vẻ anh chàng Rôbe Xamxônốp đang thất thểu bước qua đường, mặt mày ủ rũ như đang buồn ngủ. Đó là một anh chàng đã nhiều tuổi nhưng vẫn độc thân, một tay chơi đàn baian cự phách và một ông vua nhảy tăng gô đã hết thời. Những năm đó Xamxônốp thỉnh thoảng vẫn còn thấy xuất hiện ở câu lạc bộ, nơi đám thanh niên đang tập nhảy những điệu mới mạnh mẽ hơn, anh đến đó đứng trơ trọi một lúc lâu bên chân tường, cô độc và quái dị như một con khủng long cuối cùng của trái đất. Mặc chiếc quần ống loe dài quét đất với chiếc áo lót lính thủy kẻ sọc lộ sau chiếc áo sơ mi để phanh ngực, nom anh ta đã trở thành lố lăng buồn cười, nhưng bản thân anh ta lại không hiểu nổi và chấp nhận điều đó. Và khi âm thanh của điệu bludơ chậm vang lên từ những cái loa đặt giấu hai bên tường, lấp sau những chiếc màn đỏ, thì Rôbe Xamxônốp, không biết từ góc nào chui ra, dắt theo một cô bạn gái hồi trẻ của anh ta, giờ đã già và béo mập. Anh ta áp sát bộ mặt đau khổ của mình vào má người bạn gái, rồi lắc lư người, chân miết những bước rộng, đưa cô ta đi ngang dọc khắp gian phòng, lách qua đám người đang nhảy. Nhà hiệp sĩ già của điệu tăng gô và vanxơ-bôxtông không thèm để ý đến mọi người xung quanh, vẻ mặt mơ màng đau khổ, cứ đi những bước lắt léo phức tạp, một tay giơ thẳng như mũi tên để quay quay bàn tay ngoan ngoãn của người bạn nhảy … Vào những tối khác có thể gặp anh ta trong quán rượu duy nhất của thị trấn, nơi anh ta thường đứng trên cái bục thấp, nhắm tịt mắt, cất cái giọng cổ họng nghe não ruột lên hát bài "Cheremsina" nổi tiếng một thời, anh ta hát không phải vì phần thưởng hay tiếng tăm, mà để than khóc cho nỗi buồn của mình. Người ta thông cảm với anh ta và mời anh ta lúc đến bàn này, lúc đến bàn khác, nhưng không bao giờ anh ta ngồi ngay, mà bao giờ cũng đứng cạnh bàn, bắt mọi người phải khẩn khoản van nài một lúc đã …
Nhưng lúc này, đường phố buổi sáng sớm hãy còn vắng ngắt, hè phố không có người, và con người đang đi trên đó không còn là cậu bé mười sáu tuổi sau buổi hò hẹn ngày nào nữa, mà là một người tuổi đã xấp xỉ bằng tuổi của Rôbe Xamxônốp nổi tiếng vào thời kỳ tàn lụi của mình. Con người này không còn quá khứ nữa, cái quá khứ vốn là vô giá đối với ký ức, vì quá khứ chỉ có ý nghĩa đối với người nào mà cuộc sống còn có tương lai. Nhưng anh đã biết trước giới hạn tương lai của mình. Người nào không biết đến cái giới hạn ấy, người đó thực tế có cả một tương lai vô tận ở phía trước - anh ta sẽ có vô vàn mặt trời và mặt trăng của quá khứ, có cả một kho tàng truyện thần thoại cổ xưa, có được lòng can đảm của những anh hùng thời đó, và có được toàn bộ lịch sử nhân loại, như lịch sử của chính mình. Nhưng nếu cuộc đời phía trước chỉ còn lại vẻn vẹn một tháng, thì cái cuộc đời đã trôi qua phía sau cũng chẳng nhiều nhặn gì hơn. Đúng một tháng trước đây lần đầu tiên người ta xác định được bệnh của anh, căn bệnh mà trên Trái đất chưa có ai chữa được. Sau đó không còn cái gì khác ngoài bệnh tật - và bây giờ là cái ngày hôm nay.
Trong khi nhằm hướng biển và tiến gần đến cái vòm ánh sáng rực rỡ trên mặt biển, anh đi qua các dãy nhà gỗ, qua các mảnh vườn bé xíu trồng khoai tây, hành và củ cải, và qua câu lạc bộ "Chào mừng" mà ở thị trấn người ta thường gọi là "nhà kho", vì hình dáng của nó giống nhà kho hơn.
Anh theo con đường dốc đứng cuối cùng đi lên - và qua khe hở của hai hàng rào kề nhau, nhìn thấy cái cơ thể hùng vĩ màu xanh - xám - tối của biển buổi sáng. Anh dừng lại cạnh bức tường gỗ vắng vẻ của căn nhà yên tĩnh và ngoái nhìn lại phía sau một lần cuối. Thành phố cùng những người dân mà cách đây nhiều năm anh từng quen biết, cô y tá Xveta, cùng tất cả những đường phố quen thuộc, tất cả mọi ngôi nhà, cùng những ống khói cao của các gian nồi hơi đang nhả khói - tất cả đều ở lại phía sau, chỉ có mình anh là đi về phía biển.
Sau đó anh rẽ sang bên trái, men theo nền đường sắt dẫn đến mỏ bên cạnh, cái nền đã được dọn sạch các đống tuyết và đụn cát. Dọc hai bên đường sắt là dãy nhà cuối cùng của thị trấn, càng đi xa về phía những cồn cát trắng nhà cửa càng thưa dần đi. Và những ngôi nhà sát ngoài cùng là những ngôi nhà rất bé và mỏng mảnh, cứ như những cái hộp làm bằng thứ gỗ mỏng và khô. Có một ngôi nhà chỉ có độc một cửa sổ bé tí. Màu của những ngôi nhà chuồng chim này là cái màu bạc mờ, xám một cách kỳ lạ, nhưng lại rất ăn nhập với màu cát sáng và gam màu hài hòa của bức tranh biển Xakhalin, đó là màu của gỗ bị dầm mưa dãi nắng lâu ngày, bị sương mù ẩm ướt và gió biển mặn nhiều năm phủ táp, và bị những lớp cát bay lượn trong không trung kiên trì mài nhẵn. Xung quanh những mảnh vườn nhỏ cạnh nhà đều có cắm cọc hoặc những thanh ván thùng, phía ngoài trùm những mảnh lưới đánh cá cũ - có thửa vườn còn được phủ kín bằng cả một tấm lưới đánh cá rách. Con người lạ đi qua những ngôi nhà đó, chăm chú quan sát một lần nữa tất cả những gì mà bấy giờ anh mới nhận ra là mình vẫn hằng yêu mến, không bao giờ quên được. Nhưng cái chính yếu, cái chính yếu và hùng vĩ nhất ở đây - cái bao la nhất sau bầu trời ở đây - chính là biển. Biển màu xám chì và phản chiếu màu xanh của cây cỏ nơi chân trời ấy, dường như mới vừa thức giấc, nó còn đang há ngoác cái miệng có nhiều con sóng đang nối tiếp nhau chạy vào bờ, mà ngáp. Sóng biển đang gầm thét như một đàn gấu hoảng hốt, dưới ánh sáng chan hòa buổi sớm, cát ở sát mép biển có màu sâm sẫm như đầu mẩu bánh mỳ. Trên các gợn sóng rộng và đều, nơi phát sinh ra những con sóng bờm sờm ven bờ - trên những dải sóng nhẵn đang chạy lăn tăn ấy ánh lên thứ ánh bạc và đống của bầu trời u ám lúc rạng đông.
Còn trên khắp nền sáng của bầu trời, cái bầu trời bao la và không sao nhìn hết bề cao, bề rộng của nó, có nhiều đường vân như những vân đá cẩm thạch và đá xám. Người đó vừa đi vừa ngẩng mặt lên nhìn cái bầu trời vĩ đại ấy, nở nụ cười bẽn lẽn và trong lòng thấy rạo rực niềm khao khát cầu nguyện.
Trên đường đi người đó gặp một người đánh cá đang đứng ở ven biển, nước gập đến đầu gối, trước mặt anh sóng bạc đầu đang réo ầm. Người đánh cá thoăn thoắt cuộn ống chỉ, cái đầu đang chếch lên của chiếc cầu cân bằng tre bỗng cong xuống, phía xa, sau con sóng lớn, một chú cá mình lấp lánh ánh bạc đang giãy giụa trên đầu ngọn sóng. Con người bệnh tật đi khỏi chỗ người đánh cá và nghĩ rằng lúc này người đánh cá ấy là sinh vật hạnh phúc nhất trên đời - và cuộc gặp gỡ với hạnh phúc của người khác không làm anh thấy đau đớn. Có một điều họ thể cắt nghĩa nổi bằng từ ngữ, là nỗi bất hạnh của riêng anh, khi gặp niềm hạnh phúc của người đánh cá kia, gặp cái vẻ đẹp mới khám phá ra của những ngôi nhà nghèo nàn ven biển, khi tiếp xúc với không khí tưng bừng của buổi sáng đang thức dậy trên biển. - vào những khoảnh khắc ấy cái bất hạnh của anh bỗng hóa thành một niềm vui bao la khôn tả. Anh lẳng lặng đi qua người đánh cá, nhưng đi xa rồi vẫn còn hai lần ngoái đầu nhìn lại anh ta.
Anh đi khỏi ngôi làng ven biển đã khá xa - cuối cùng cái nơi anh lựa chọn từ lâu đã hiện ra trước mắt. Ở bên cánh trái của cái vịnh hình bán nguyệt có một doi cát dài nhô ra biển. Trên doi cát có hai túp nhà nhỏ. Giữa hai túp nhà có một cái cây đứng trơ trọi. Mặt nước phẳng lặng bao bọc doi cát từ ba phía. Những con sóng bạc đầu ngầu bọt đang gầm thét và réo ầm ầm mãi đằng xa.
Chỗ đó gọi là vịnh Camarôn. Đối diện với vịnh, ở ngoài biển, phía trên đường ranh giới xa tít nhưng rõ nét của nó, thỉnh thoảng lại có thể nhìn thấy hòn đảo hiện lên như một khối màu xanh giữa bầu trời trong như ngọc đang bồng bềnh trên mặt nước. Đảo mà nhìn thấy rõ là điềm báo hiệu trời xấu, mặc dầu bao giờ nó cũng chỉ hiện rõ vào ngày trời sáng, dưới bầu trời trong trẻo bị lật ngược, và biển trải ra êm đềm thẳng tắp suốt đường chân trời. Còn khi nào ngoài khơi có dông bão, thì biển bị bao phủ bởi những hàm răng bọt trắng nhọn, và những con sóng lớn lại cuồn cuộn đổ vào mũi đất hẹp, như muốn xóa sạch nó đi, nhưng chưa có ngọn sóng nào tràn tới được doi cát Camarôn. Ngày xưa ở đây từng có một xóm chài, nhưng những người dân chài đã bỏ làng đi từ lâu, và cả ngôi làng chỉ còn lại vẻn vẹn hai túp lều có mái, còn tất cả những túp khác đã đổ sụp. Hai túp nhà này đứng sát ngay nước, sau cái rìa cát và dải đất mọc đầy cỏ cứng và sắc, tựa như sẵn sàng đợi biển giáng cho một đòn cuối cùng. Và rất có thể, một ngày nào đó, một con sóng lớn sẽ ập đến, tràn qua doi cát, cuốn đi nốt mấy túp nhà, nhưng con người hiện đang sống trong ngôi làng bỏ hoang trên mỏm Camarôn đâu cần để ý đến chuyện đó.
Camarôn giống như một con dao cũ mẻ nằm quay cái mũi nhọn về phía hòn đảo mờ ảo đằng xa. Nơi đây lúc nào cũng vắng người, vì thế thời gian ở đây hình như không tiến hành sự vận động phức tạp và liên tục của nó. Còn sự vận động của biển thành những con triều lên, triều xuống, thành những đợt sóng dài vô tận cuốn vào bờ, thì dường như không đẻ ra phút và giờ - cái tài sản thuần túy của con người, và có cảm tưởng như chỉ có mỏm cát và hai túp nhà đứng trên đó là khẽ bồng bềnh trôi, tựa như một con tàu đang chậm chạp tiến về phía đảo xa.
Nơi đây đã xảy ra nhiều biến cố. Cát từ trên sườn của đụn cát cao đổ ập xuống khi có con chó chạy qua, những con hải âu ngã rơi ngực xuống nước, một người lạ đến bãi tắm sạch và nằm ép người xuống lớp cát mịn. Cái bầu trời cao tính khí thất thường hết bày ra, thu đi, rồi lại bày ra bức tranh của nó. Nhưng các biến cố nẩy sinh, do sự vận động của các bộ phận sống và chết của thế giới, thì cứ diễn ra và lặng lẽ biến đi theo thời gian, không để lại dư âm lâu trong bầu không khí ven biển - chỉ có những con sóng vỗ bờ là lúc nào cũng rì rào và những con hải âu gặp gió lúc nào cũng kêu líu ríu không bao giờ ngớt.
Thời gian đã trôi qua là thời gian không bao giờ nắm bắt được, nó không có một thực thể rõ ràng, và trong cả cái khối quá khứ khổng lồ không thể nào rút ra dù chỉ một phần tử rất nhỏ bé của nó, cái tinh thể bé nhỏ trong nháy mắt tan biến đi như một hạt tuyết xốp rơi vào lòng bàn tay ấm. Một số người hình dung thời gian đã qua như một sợi chỉ dài, số khác lại cho nó là một cuộn mây tròn lăn đi theo gió. Nhưng trong cả hai trường hợp, ký ức của con người chỉ có thể chạm vào một bộ phận nào đó của thời gian đã mất.
Và mặc cho đó là khoảnh khắc của đêm sâu, mặc cho đại dương vô hình cứ gầm thét bên cạnh, và giữa bầu trời đêm sâu thắm màu đá xám, một ngôi sao bỗng tách ra khỏi đàn sao, bốc cháy rồi rơi xuống đất - ngôi sao băng của nỗi buồn. Trong lúc rơi nó bị vỡ ra làm ba mảnh - ba vệt lửa của ba số phận khác nhau.