Lúc này họ đang đi bắt ốc ở chỗ bãi cạn. Trong tay mỗi người có một cái túi lưới khâu bằng các mảnh lưới đánh cá, trên bờ có một cái xô để đựng sò, ốc. Đô Khôcrô cứ để cả quần dài lội xuống nước, còn người lạ mặt thì xắn cao quần trên đôi chân xanh xao và đi dò dẫm như con giang. Đôi ủng cao của ông già và đôi giày ngắn của người lạ mặt đặt cạnh nhau trên cát. Đô Khôcrô nóng quá, toát cả mồ hôi, nhưng lão vẫn không cởi áo khoác - vì không quen. Lão chỉ cởi chiếc mũ cát và quăng nó lên bờ để khỏi vướng mỗi khi lão muốn khum bàn tay vốc nước té lên cái mặt đẫm mồ hôi. Còn người kia thì vừa mò vừa nhìn xuống chân, đầu cứ đưa đi đưa lại, miệng thở phì phò rất to. Tiếng anh ta thở từ xa nghe cũng rõ, vì biển đang im lặng. Những con sóng nhỏ yếu ớt chạy vào đến chỗ bãi cạn thì hết sức, không réo lên và sủi bọt được nữa. Còn mặt nước thì phẳng lì như gương, không một vết gợn, nước sâu chưa tới đầu gối. Cái đáy sáng rõ như phơi ra ngay trước mắt, nhìn rõ từng ngọn cỏ dưới nước, từng sinh vật đang trườn đi trườn lại hoặc đang bình thản ngủ yên một chỗ. Một con tôm càng ẩn dật, giống như con nhện, đang cõng trên lưng xác một con vật khác, bỗng tránh vội sang một bên, ngoái lại nhìn sợ hãi. Những cái bong bóng trắng no căng không mắt, không mồm, không cả tri giác, lười biếng thở trong làn nước ấm - chúng sống bằng cả cái thân tròn xanh nhợt và béo ra. Những con ốc to màu hồng thò cái thân giống như miếng thịt đông ra khỏi vỏ rồi lại thụt vào, cũng có những con không còn ruột - có người đã ăn chúng. Trong đáy cát lỗ chỗ có nhiều lỗ nhỏ đen đen, tựa như có người lấy que chọc xuống - đó là hang trú ẩn của những con ốc hai mang. Chỉ cần thò ngón tay vào lỗ là sờ thấy ngay cái cạnh sắc của nó và cứ việc lôi nó ra. Nhưng trong cái đáy cát ấy cũng có nhiều lỗ giả, có trời biết kẻ nào đã khoan chúng. Chọc hết từng ấy lỗ là ngón tay tê buốt hết. Còn đôi bàn chân dẫm đất thì đau nhói vì dẫm phải những con cầu gai rúc ở dưới các gốc rong, thứ sinh vật này nhiều đến mức có thể lấy xẻng mà xúc : chúng cứ tụ thành từng đàn ở dưới đáy, nằm sưởi trong nước ấm. Mùa hè, mùa hè đã đến ! Còn gì thú vị hơn nữa ! Vạn vật đều vui sướng. Chú cá thờn bơn bé trông thật chẳng khác một mảnh giẻ rách màu xám. Chú thờn bơn ngu ngốc kia ơi, việc gì chú mày cứ khuấy đục cát lên như thế, chú mày sợ cái gì ? Cứ yên tâm mà bơi lượn trong đáy nước, mà đớp những con bọ biển. Đô Khôcrô không bắt các chú đâu. Vì lão cần gì đến các chú ? Chú mày chỉ to hơn cái cúc áo một chút và mỏng như tờ giấy, soi ra sáng trông thấy hết cả ruột. Thứ cá ấy mà cho vào nồi canh thì tan hết cả xương. Cái anh chàng thở phì phò đằng kia kìa, hắn ta có thể bắt chú mày đấy. Có khi hắn còn hí lên như con ngựa đực ấy - Hắn vui mừng vì đã khỏi bệnh, vì cô Maxicô tốt bụng mang thức ăn đến cho hắn mà ! Hắn cứ lì ra không chịu đi, lại còn mó tay vào làm giúp lão nữa, cứ làm như người ta cầu ấy ! Quỷ thần ơi, không biết tự dưng ở đâu hắn lại mò đến đây và hắn cần gì ở người đàn bà nghèo kia nhỉ ? Đô Khôcrô vốc nước lên mặt, đưa ống tay áo lên chùi, rồi duỗi thẳng lưng lên. Lão nhìn thấy người lạ mặt, anh ta đang lò dò bước, một tay giơ cao trên vai khẽ lắc lắc, tay kia thì cầm cái túi lưới đầy tới miệng. Anh ta vừa bước thận trọng đặt từng cái cẳng chân khẳng khiu với bàn chân rất to xuống nước, sợ dẫm phải đá sắc và những cái lông cứng nhọn của con cầu gai. Bỗng ở cách lão chừng hai bước, Đô Khôcrô nhìn thấy một con bạch tuộc đang nằm sõng soài giữa đám cỏ rong dưới đáy : Ồ, vớ được mẻ lớn rồi ! Con bạch tuộc đó về sau Maxicô đem vào thành phố bán được những bốn rúp. Còn cái lúc họ lấy gậy hất xác nó lên bờ mới ầm ĩ làm sao - cái anh chàng cao ngồng kia cứ lăng xăng nhảy nhót, miệng la hét như đứa trẻ.
Và bây giờ họ đang ngồi trong nhà, cửa mở toang, ngoài đường mưa vẫn không ngớt từ mấy ngày nay. Cái mái nhà không biết từ bao giờ được phủ một lớp nhựa thông dầy, nên không bị dột, và như vậy là rất may, vì khắp sàn nhà, rải trên tờ báo, chỗ nào cũng có rong đang phơi. Đô Khôcrô và người lạ mặt ngồi trên một thanh gỗ kê trên hai cái dóng ngang gần cửa, họ ngồi không chạm vào nhau. Ngoài cửa mưa vẫn rơi đều, mây xám che mất những ngọn núi bên bờ biển và che luôn cả đường chân biển đằng xa. Chỉ nghe thấy tiếng nước chảy - tiếng mưa và tiếng sóng vỗ ào ào. Thỉnh thoảng mới xen vào những tiếng khác - tiếng kêu "ai-ô ! ai-ô ! " của con quạ bị ướt cánh và tiếng rú giận dữ của chiếc ô tô chạy trên con đường bị che khuất trong sương mù. Người khách lạ ngồi buông thõng tay trên đùi, nhìn ra ngoài cửa, đầu khẽ lắc lư. Và nước cứ chảy qua trước cửa nhà, kêu róc rách, và cát cứ kêu lép nhép dưới mưa, và tuy trời hoàn toàn không rét, nhưng người cứ run lên. Lò sưởi không thể nhóm được - và hôm trời ẩm không còn muốn nhóm nữa. Còn Maxicô, mưa như thế, tất nhiên là không đến.
Khi trời xấu đi như thế, con người mang bệnh kia cũng có vẻ buồn hơn, thôi không cười nữa, suốt ngày chỉ nằm dài trên giường không buồn dậy ăn. Anh ta buông thõng tay xuống đất, mân mê lớp cát do chính tay anh ta tha về bằng cái xô và rắc khắp nhà. Thỉnh thoảng nằm trên giường, mắt nhìn lên trần nhà, anh ta lại lẩm bẩm nói chuyện một mình, những lúc đó ông lão chỉ muốn đi khỏi nhà. Đô Khôcrô bắt đầu đi giở một lượt chỗ rong phơi trên các tờ báo, hoặc bó những cây tảo dẹp đã khô thành từng cuộn. Còn người kia thì cứ lặng thinh, ngoảnh mặt vào tường. Thấy thế Đô Khôcrô lại ngồi xuống phản và nhìn ra ngoài xem mưa. Thỉnh thoảng người lạ mặt đứng dậy và ra ngồi bên cạnh lão, nhưng anh ta không ngồi được lâu - có lẽ vì mệt.
Những ngày mưa rả rích và lặng lẽ, và có tiếng quạ kêu điên cuồng ấy cứ rối tinh trong đầu Đô Khôcrô, và lão không còn nhớ họ mong Maxicô đã bao nhiêu ngày rồi, một tuần, hay có thể mới ba ngày thôi. Chị bỗng xuất hiện trước khung cửa mở - mình khoác chiếc áo mưa bóng nhoáng, chân đi ủng cao su, đầu che ô - và vui vẻ hỏi : "Các ông chủ có nhà không đấy ?". Chị đưa cho Đô Khôcrô cầm hộ cái túi rồi bắt đầu giũ giũ cái ô cho hết nước mưa. Mấy giọt nước xám rơi xuống mặt chị, và ông lão, đang loay hoay không biết đặt cái túi nặng vào đâu vì sung sướng quá, bỗng muốn lấy một cái giẻ đã giặt sạch lau mặt cho Maxicô. "Ôi, các người nhặt được nhiều rong biển quá !" - chị nói, rồi vừa mỉm cười đưa mắt nhìn quanh, vừa cởi chiếc áo mưa đã sẫm đi vì ẩm ướt.
Những ngày mưa tầm tã chấm dứt, và bầu trời trong sáng lại xanh rực lên trên cái khoảng không bao la của biển. Những con sóng lấp lánh ánh mặt trời từ ngoài xa theo biển chạy vào bờ từng đoàn. Vào những hôm như thế cả thị trấn kéo ra bờ cát nóng, và bờ biển trông như một tổ kiến khổng lồ của những người nhàn rỗi. Mặt trời là thứ hiếm hoi đối với những nơi này, nên người ta vội vã vứt bỏ hết mọi thứ để ùa ra đón lấy nó. Nhưng họ không đến Camarôn, cái bãi tắm phía trước mặt thị trấn đối với họ là đủ rồi. Họa hoằn lắm mới có một đôi trai gái say sưa nắm tay nhau đi mãi ra tận doi cát. Trên những đụn cát bên kia mũi vịnh vó những bụi tường vi bám rất chắc, vào những ngày ấy tường vi bắt đầu nở hoa. Đôi trai gái bẻ gẫy những cành hoa có gai nhọn để kết thành một bó, nếu không chúng cứ nằm yên như thế trong chỗ trũng giữa hai đụn cát. Lúc đi qua túp nhà, họ ngoảnh mặt lại và tỏ vẻ ngạc nhiên khi nhìn thấy hai con người sống ẩn dật. Còn Đô Khôcrô và người lạ mặt vào những ngày đó phải tất bật trên mỏm Camarôn suốt từ sáng đến tối. Họ phải lên núi hái những thứ cỏ ăn được cho vào bao xách về nhà, sau đó phải tự đem nấu và mang ra nắng phơi. Những lúc thủy triều rút thì họ ra chỗ bãi cạn để nhặt ốc, có ngày mỗi người bắt được đến ba xô. Cả hai người đều đen xạm vì nắng, người lạ mặt kia râu ria xồm xoàm, chân lại đi đất, nên trông chẳng khác một người lang thang quái dị. Maxicô cứ nhìn họ mà cười. Vào những ngày trong sáng ấy, hòn đảo phía trước mặt bờ biển không hiện ra, mà dường như hòa lẫn với lớp trời xanh dày đặc. Bướm bắt đầu bay lượn trên sóng rất đông. Một chú hải cẩu ngờ nghệch thò cái đầu có ria ra khỏi mặt nước ngay gần bờ. Những cậu bé câu cá cho người lạ mặt mấy cái lưỡi câu và một sợi dây cước, và anh nhanh chóng học được cách câu ném. Anh câu được rất nhiều cá - không những đủ để nấu canh, mà còn đủ để phơi khô nữa. Họ phải làm một cái giá có nhiều xà ngang để treo những khúc cá cambala
Một hôm Maxicô từ phía bãi tắm men bờ biển đi đến. Chị mặc chiếc áo bơi màu xanh, đeo kính đen, tóc búi cao. Chị vờ lấy tay hích vào ngực người lạ mặt, và anh này cũng vờ làm ra vẻ yếu ớt, ngã lăn ra. Hai người đàn ông thết Maxicô món cháo cá ăn ngay trên chảo. Người Maxicô sặc mùi rượu, chị đi ra biển cùng mấy cô thợ máy trong đội, chị đội trưởng cho họ nghỉ việc đi chơi. Maxicô ăn xong, cười giòn tan rồi lại men theo biển quay về, vừa đi vừa nhìn ra biển. Đôi vai tròn trịa, đôi cánh tay và cặp đùi rám nắng của chị ánh lên trong nắng. Bộ áo tắm màu xanh còn thấp thoáng một lúc lâu rồi mới biến mất giữa những chấm sáng khác. Đô Khôcrô chuẩn bị đi ra chỗ thác nước để hứng nước mát vào cái chai lớn. Còn người của bạn của lão thì cởi quần áo định đi ra biển, nhưng bỗng anh ta loạng choạng. Anh bước lùi lại mấy bước, bụng và đầu gối hơi khom lại, người xoay tròn trên một gót chân rồi ngã úp mặt xuống cát. Đô Khôcrô đặt chai xuống đất, chạy lại, nhấc anh ta nằm ngửa lên. Máu mũi chảy ra, trộn lẫn với cát đọng trên mặt anh, Đô Khôcrô quỳ phía trên đầu anh, quay cái đầu tăm tối và bơ phờ nhìn xung quanh, không biết làm gì. Thốt nhiên lão toát hết mồ hôi vì sợ - lần đó là lần thứ nhất, sau đó ông lão quen dần và không còn sợ hãi khi thấy người ốm bị ngất nữa.
Đô Khôcrô và Maxicô đang ngồi cạnh nhà và nhể thịt những con ốc đã luộc, Maxicô khéo léo lấy dĩa chọc vào thân con ốc, kéo ra khỏi cái vỏ xoắn màu hồng, cấu chỗ thịt ra khỏi ruột, rồi ném vào nồi. Đô Khôcrô cũng làm công việc như thế, nhưng lão không dùng dĩa, mà đặt con ốc lên một tảng đá, rồi dùng sống rìu bổ vỡ cái vỏ ra. Bão đang gầm gừ ngoài biển, làn không khí mát lạnh từ biển tràn vào, mặt trời trôi nhanh giữa những đám mây hồng. Gió thổi làm mớ tóc buông xõa trên đầu Maxicô bay sang một bên và cứ giữ như thế một lúc. Maxicô cảm thấy vui vẻ. Chỗ thịt ốc và rong biển chị bán được khá nhiều tiền. Maxicô vừa làm vừa hát : "Dưới bóng cây xanh của cuộc đời, chúng ta là những đứa trẻ đùa chơi. Đoàn tàu phóng. Đoàn tàu phóng, khói bay, mặt đất bay. Ni-na-a-na-na ! Sống với nhau - là chia sẻ cùng một số phận " - Maxicô hát. Bỗng có tiếng nổ ầm ầm ngay bên cạnh. Căn nhà rung chuyển, bát đĩa để trên bờ tường rơi loảng xoảng. Maxicô đứng phắt dậy chạy về phía cửa nhà. Từ trong nhà một làn khói xăng xanh xanh bay ra, và người khách lạ, đang lấy cát lau đôi tay dầu mỡ cũng bước ra, mỉm cười.
-Cái gì thế ? - Maxicô kêu lên.
-Chị mang bóng đèn đến đi, Maxicô ! - người kia thét to - Chúng ta sẽ có điện ! Tôi đã chữa được cái máy nổ rồi !
-Anh điên đấy à ? - Maxicô giận dữ hất tay con người đang mỉm cười và giang tay định ôm lấy chị. - Tắt ngay đi ! Tắt ngay máy nổ đi ! Đổ nhà bây giờ ! - Nói đoạn chị đẩy anh ta về phía cửa. Anh này ngoan ngoãn cúi khom người chui vào nhà, chiếc máy nổ thôi không kêu nữa.
-Đúng là anh ta bị dở người thật - Maxicô nói với Đô Khôcrô.
Bấy giờ ông lão mới nhớ ra, là từ lâu người khách lạ đã tha từ chỗ đổ nát về những tấm sắt gỉ nho nhỏ và xếp đống bên bậu cửa sổ. Còn sáng hôm nay anh ta đã ra đường cái, dừng một chiếc xe máy lại và sau đó đem về một bơ sắt tây to đầy xăng.
-Nếu anh ta ở lại đây, Maxicô ạ … - Giá anh ta đi chỗ khác … - ông lão nói - Tôi cũng không biết … anh ta là loại người như thế nào nữa.
Và khi người khách lạ, đầu cúi khom dưới thanh xà ngang, hiện ra trong ô cửa tối mờ vì khói, Maxicô tiến đến trước mặt anh ta.
-Này, nói thật đi ! Anh có giấy tờ gì không ? Có chứng minh thư không ? - Chị hỏi.
-Không có, Maxicô ạ - anh ta trả lời một cách vui vẻ.
-Thế anh để đâu ? - Maxicô vẫn hỏi gặng.
-Không có mà ! Nhưng chị cần giấy tờ của tôi để làm gì ?
-Đưa đây xem nào - Maxicô vẫn không chịu thua - Hay anh trốn ở tù ra ?
-Thôi, chị đừng vặn vẹo tôi nữa đi, Masenca. Không có chúng ta đến cãi nhau mất thôi - Người khách lạ vờ ra vẻ buồn phiền, ngồi xuống bờ tường, vắt chân nọ lên chân kia.
-Chồng tôi cũng đang bị ngồi tù. Tôi thương những người như thế. Anh cứ nói thật đi, đừng sợ - Maxicô ngồi xuống cạnh anh ta bảo.
-Nhưng nói gì mới được cơ chứ ? - anh ta đưa mắt ranh mãnh liếc nhìn chị - Vì trên đời này nhiều sự thật lắm.
-Anh nói đi, giấy tờ đâu ?
-Tôi không biết. Vả lại giấy tờ đối với tôi cũng chẳng để làm gì cả, Masenca ạ - người lạ mặt vẫn thản nhiên trả lời. Bây giờ tôi chẳng cần gì. Tôi chỉ cần mỗi cái này thôi, và anh giang tay làm động tác ôm lấy vịnh Camarôn, biển, và những quả núi - Tôi bị bệnh, tôi là người mang máu của người khác, Masenca ạ.
-Nói dối ! - Maxicô bật cười - Máu trong người anh là máu của anh, giống như tất cả mọi người thôi, tôi đã trông thấy rồi.
-Trước kia tôi đã từng sống ở đây. Lâu lắm rồi, cách đây đã nhiều năm. Bố tôi là sĩ quan, hồi xưa ông phục vụ ở đây. Có khi tôi và chị trước đây đã gặp nhau rồi cũng nên, phải không Masenca ? Chị sống ở đây lâu chưa ?
-Tôi đẻ ra ở đây, và lúc nào cũng sống ở đây - Maxicô đáp - Tôi chưa đi đâu bao giờ. Chỉ đến nam Xakhalin mấy lần thôi.
-Còn tôi thì rời khỏi đây năm mười bẩy tuổi, sau khi học xong phổ thông. Từ đó tôi chưa có dịp nào trở lại đây … Sau tôi học ở Vlađivôxtốc, làm việc ở phía Nam … Có lẽ cách đây cũng không xa lắm, vậy mà không có thì giờ về thăm. Tôi lúc nào cũng muốn đi đến một nơi nào xa hơn, xa hơn nữa, Masenca ạ. Đi Matxcơva hay Ôđétxa chẳng hạn. Chính sau khi học xong phổ thông là tôi có ý định đi Matxcơv, nhưng đúng lúc đó ở đấy đang có cuộc liên hoan phim, các diễn viên kéo đến đó rất đông, nên tôi sợ mình lại mải chơi, mải xem mà không vào đại học được, vì thế tôi ở lại Vlađivôxtốc, không đi tiếp nữa. Thế là mười sáu năm đã trôi qua. Một nửa cuộc đời rồi. Nhanh thật ! Không bao giờ tôi nghĩ rằng sẽ có ngày tôi trở lại đây.
-Thế anh trở lại làm gì ?
-Để chết, Masenca ạ - người đó vui vẻ trả lời - Tôi nhớ trước khi đi tôi có lên quả núi kia kìa, để chơi - Anh ta chỉ tay lên quả núi lớn, vách dựng đứng, nhô cao ở bên cánh phải bờ vịnh, sau cửa sông - Tôi leo lên tới đỉnh, rồi tiếp tục đi. Tôi đi ra phía sau rừng trúc, rơi vào một cánh rừng thưa. Ở đó có một đụn cỏ khô. Tôi nằm xuống chân đụn cỏ và thiu thiu ngủ. Bỗng tôi choàng dậy và nhìn thấy, Masenca có biết không, một con rắn đang bò ngay cạnh đầu ! Tôi nhảy dựng lên, vớ lấy một cái gậy giơ cao về phía nó và nhìn … Con rắn đứng lại, ngóc đầu lên và cũng nhìn tôi.
-Anh có sợ không ?
-Sợ chứ. Nó cứ thản nhiên nhìn tôi một lúc rồi lại bò đi. Mãi lúc ấy tôi mới hoàn hồn, thở phào một cái .. Giá lúc đó nó mổ vào đầu tôi một cái thì không biết sự thể ra sao, Masenca nhỉ ? Thì chắc là tôi đã chết ngoẻo từ lâu rồi. Từ cách đây mười sáu năm cơ. Chết trẻ trung, khỏe mạnh và tinh khiết. Có khi như vậy lại hóa hay, Masenca nhỉ ? Này, Masenca, chị có biết châu Phi ở đâu không ? - bỗng nhiên anh ta hỏi.
-Sao anh lại hỏi vậy ? Và để làm gì ? - Maxicô ngạc nhiên, chị biết châu Phi ở đâu rồi.
-Có một con chim bay về châu Phi - Người đó vẫy vẫy tay giả làm cánh chim - Ở châu Phi rất dễ chịu, con chim biết như vậy, ở đó không bao giờ có mùa đông cả. Nó bay và bỗng nhìn thấy một cái mái nhà - hay là ta đậu xuống đây nghỉ một lát - nó nghĩ thế rồi đậu xuống.
Kể đến đây người khách lạ lấy ngón tay cậy một mẩu nhựa thông ở bờ tường ra đưa cho Maxicô xem, chỗ nhựa thông ấy gặp trời nóng chảy từ trên mái xuống.
-Trên cái mái nhà ấy cũng có nhựa thông y như thế này. Thế là con chim bị dính đuôi vào đấy. Nó giẫy mạnh một cái - cái đuôi rời ra, nhưng mỏ thì lại bị dính vào nhựa. Nó rứt mạnh cái mỏ - cái mỏ rời ra, thì đuôi lại bị dính vào. Thế là con chim cứ ngồi trên mái nhà mà lắc lư đợi đến lúc chết. Bây giờ nó mới nghĩ : "Nếu như đằng nào mình cũng chết … "
-Này thôi đi, sao anh cứ lảm nhảm như người say thế ? - Maxicô bực mình ngắt lời anh ta - Nếu không có chuyện gì nói thì hãy im đi ? Thế mà cũng đòi là đàn ông ! Anh chỉ là mụ đàn bà. Lúc nào cũng lải nhải "Tôi sắp chết đây, sắp chết đây". Chết thì chết, việc gì mà lải nhải ! Người nào rồi cũng phải chết, hãy nhớ như vậy !
Nói đoạn chị đứng dậy, hai tay chắp trước ngực, vội vã đi đi lại lại. Rồi đang đi chị bỗng cúi người, nhặt cái đĩa muối rơi úp sấp dưới đất lên.
-Đấy, thế là chúng ta cãi nhau rồi, tôi đã nói trước mà - người đó cúi đầu, mỉm cười buồn bã.
Maxicô chuẩn bị một lúc rồi ra về. Còn người kia không đi đâu cả. Đêm hôm đó trời lại bắt đầu mưa và trận mưa kéo dài suốt hai tuần không lúc nào ngớt. Trong thời gian đó người khách lạ lại bị ngất thêm mấy lần. Những lúc đến thăm họ Maxicô cố bắt anh ta ăn, vì anh ta không chịu ăn gì cả. Lúc nào anh ta cũng van xin chị đừng nói cho ai biết về anh ta và đừng gọi bác sĩ. Anh ta bảo một vị giáo sư giỏi nhất thế giới cũng không thể cứu được anh ta. Maxicô rất lấy làm lạ về chuyện anh ta không muốn gặp bác sĩ. Nhưng sau đó chị tặc lưỡi tự bảo, đó không phải việc của chị - mỗi người có quyền giữ những điều bí mật của mình. Còn Đô Khôcrô thì không nói và cũng không hỏi gì nữa. Lão nhẫn nại chịu đựng.