Hôm nay ông Nam Tảo Ä‘i lên Tân Ngãi đặt là m ba cái bà i vị cho ông bà ná»™i mình và cho bà đÃch mẫu cá»§a cha mình để thá» tại trung đưá»ng. Ông không ngại tốn kém, đặt là m bà i vị sÆ¡n son thếp và ng rá»±c rỡ.
Nhà ông mái ngói móc, vách ván, gồm ba gian hai chái. Gian giữa, ông thá» bức tranh A Di Äà Tam Tôn. Gian bên trái ông thá» cha mẹ mình. Gian bên mặt ông thỠông bà ná»™i và bà tổ Ä‘Ãch mẫu. Còn chái bên trái ông đặt các há»™c tá»§ chứa dược thảo cùng kệ sách. Chái bên mặt ông kê hai chiếc tá»§ kiếng bà y đồ cổ ngoạn. Trước bà n thá» cha mẹ, ông bà , là bá»™ ngá»±a bằng gá»— giáng hương. NÆ¡i gian giữa ngoà i bà n thá» Pháºt là chiếc bà n dà i bằng gá»— nu nổi vân, hai bên có hai chiếc trưá»ng ká»· chạm chim, sóc, trái nho.
Bà Năm Tảo Ä‘ang soạn má»™t mâm cÆ¡m nho nhỠđể cúng cô em nhà chú dù hôm nay không phải là ngà y giá»— cá»§a cô. Cô nà y từ trần cách đây mưá»i năm. Số là cô chị bị gã sở khanh dụ dá»— đến mang bầu. Hắn hứa cưới cô và khuyên cô dưỡng thai. Ai dè chén thuốc hắn ân cần đưa cô uống, nói là thuốc dưỡng thai đó, tháºt sá»± là Cà n NguÆ¡n sắc đặc, chuyên dùng phá thai. Cô uống và o, thai ra cùng lúc vá»›i cÆ¡n băng huyết. Mất máu nhiá»u nên cô vong mạng. Äêm qua trong cÆ¡n chiêm bao, bà Năm thấy cô hiện hồn vá» mách bảo:
- Tuổi em hạp vá»›i con Ba Tây Nguyệt. Từ nay em sẽ là vong cô phù há»™ cháu gặp duyên ưa pháºn đẹp. Còn bà đÃch mẫu cá»§a anh Năm là vong cô cá»§a con Hai Túy Ngá»c đó.
Mưá»i năm qua rồi, tên sở khanh kia đã trải hai Ä‘á»i vợ nhưng ngưá»i em gái yểu mạng bạc phước cá»§a bà vẫn chưa Ä‘i đầu thai. TÃa má bà ngưá»i gốc Quảng Nam, còn cha mẹ ông Năm gốc Quảng Ngãi. Mâm cÆ¡m cúng phải có má»™t món ăn ở hai tỉnh đó.
Hôm nay cô Hai Túy Ngá»c mua được má»™t má»› cá đối. Cá nà y kho lạt, rắc hà nh và chan mỡ xắt há»™t lá»±u ngon phải biết! Ông Năm thÃch ăn bánh bèo Quảng Nam chan nước cá nục kho vá»›i á»›t gừng sừng trâu. Không có cá nục, dùng cá đối thay thế cÅ©ng được. Món bánh bèo quê hương cá»§a bà là m bằng bá»™t gạo, lá»›n cỡ miệng chén đựng trôi nước, trắng má»m, thoa mỡ hà nh coi thiệt ngon. Ngoà i món bánh bèo ăn cặp vá»›i cá đối kho, bà còn là m thêm món bánh bèo lục tỉnh lá»›n cở đồng xu, trét nhưn Ä‘áºu xanh và rắc tôm bằm nhuyá»…n. Mâm cÆ¡m cúng có thêm má»™t canh sưá»n heo nấu vá»›i cá»§ cải muối rắc ngò gai xắt nhuyá»…n, dÄ©a dưa kiệu xé tÆ¡i xà o tôm thịt và tá»™ cá bống cát kho nước đặc sánh..
Ông Năm Tảo là má»™t thầy lang giá»i, nhá» nghá» xem mách hốt thuốc mà dư ăn đư để. Nhưng đối vá»›i ngưá»i xung quanh, ông là kẻ trái Ä‘á»i. Và o những tháºp niên đầu thế ká»·, vợ không sanh con trai mà ông không nạp thiếp, nạp hầu. Chẳng những váºy, ông còn dùng những chữ huê mỹ đặt tên cho các con, và cho con há»c thêm chữ nho, chữ nôm, là m thÆ¡ là m phú ngoà i việc há»c bếp núc, vá may.
Cô Hai Túy Ngá»c trắng da dà i tóc, nhan sắc bóng bẫy, phẩm cách cao sang. Cô Ba Túy Nguyệt nước da tuy mởn nhưng không trắng bằng chị, dung nhan mặn mòi, ăn nói có duyên.
Bà Năm Tảo nhìn bóng nắng nÆ¡i ngạch cá»a, gá»i hai cô con gái cưng Ä‘ang xá»›i lÃp huệ bên hông nhà :
- Trá»i sắp đúng ngá» rồi, bay liệu mà vô nhà đi!
Cô Hai vừa bước tá»›i ảng nước Ä‘iểm loáng thoáng bông cau rụng bởi tráºn gió đêm qua, vừa giục em gái:
- Thôi chá»›. Tạm nghỉ để ăn cÆ¡m cái đã. Chiá»u mát, chị em mình là m tiếp.
Bà Năm bưng mâm cÆ¡m từ bếp lên chái bên trái, đặt trên bà n há»™t xoà i bằng gá»— thao lao quang dầu bóng lá»™n. Bà ngó qua tấm phên mắt cáo, thấy con gái còn lảng vảng ngoà i nắng, liá»n hét:
- Mau vô nhà nghe chưa! Bây còn là m giống gì ở ngoà i váºy? GiỠđúng ngá» là giá» cá»±c dương. Há»… cá»±c dương thì hóa âm. Tao nói Ãt bây phải hiểu nhiá»u.
Cô Ba Túy Nguyệt láºt Ä‘áºt xách chiếc cuốc và o nhà . Cô Hai Túy Ngá»c cÅ©ng đã rá»a tay chưn xong, nối gót em.
Khắp xóm lặng ngắt. Cây cá» thiêm thiếp say nắng rá»±c rỡ mà u và ng ròng. Thỉnh thoảng có tiếng gà gáy lẻ tẻ vá»ng lên từ trong xóm. Äây là xóm Chuồng Gà nằm bên mặt con lá»™ Trần Minh Tại, ngoại ô tỉnh VÄ©nh Long. Con lá»™ nà y từ dốc cầu Thiá»ng Äức đưa tá»›i là ng Long Thà nh, băng qua xóm Thiá»ng Äức, xóm Bánh Phồng, xóm Chuồng Gà , xóm Cầu Kè. Bắt đầu từ cuối xóm Thiá»ng Äức, con lá»™ đã xuyên và o vùng miệt vưá»n rợp bóng mát.
Nhà bà Năm Tảo ở đối diện vá»›i khu vưá»n là ng nằm kế vùng tha ma má»™ địa. Tuy mồ mả nÆ¡i bãi tha ma nà y là m bằng vôi trá»™n nhá»±a cây ô đước rất xưa, tròm trèm cả trăm năm chá»› không Ãt, và ngưá»i chết chắc đã Ä‘i đầu thai cả rồi, nhưng lúc chạng vạng tối cÅ©ng chẳng mấy ai dám băng qua con lá»™ trải đá xanh để qua bên kia vưá»n là ng. Vưá»n là ng đây là khu vưá»n công cá»™ng cá»§a là ng, do ban hương chức há»™i tá» cai quản. Mấy ông đó chẳng nghÄ© gì tá»›i việc khẩn hoang, đốt lau sáºy, bứt dây mây dây choại để trồng cây ăn trái. Khắp vưá»n má»c đầy cây đủng đỉnh, cây dầu, cây sao, cây thị, cây giá tị, bụi tre gai, cụm tầm vông, khóm nứa. Lác đác có và i cây dâu miá»n dưới, cây phù quân, cây cốc, cây ô môi, và i bụi chuối há»™t mà tụi chăn trâu thưá»ng ghé vô hái trái, cạp ăn nghe rà o rạo.
Ven đưá»ng là những cây còng lá»›n cỡ vòng ôm, các loại chùm gởi bám đầy, thân phá»§ rêu xanh. Tà n cây còng tá»a bóng mát thâm u cả má»™t khúc lá»™. Trong bóng mát như cháºp chá»n ẩn hiện bóng u linh.
Sau nhà bà Năm là bên sông Long Hồ, cạnh cây da xà sống trên tám chục năm rồi. Thân cây cao vút, tà n lá tá»a rá»™ng, rá»… phụ buông xuống như những con rắn lá»›n cỡ cưá»m tay. Dưới gốc cây, cà rà ng cÅ©, ông táo, há»a lò, nồi, Æ¡, trách, trả, vịm, cháºu lá»§ng, bể...bà y la liệt.
Bà Năm lấy chén gạo lưng thay thế bát nhang đặt lên bà n, cắm cây nhang huyá»n đà n vừa má»›i thắp. Bà vái van:
- Ưng ai, vong hồn dì nó sống khôn thác thiêng, nghĩ tình máu mủ mà phù hộ cho hai con cháu gái của dì.
Äúng ngá», thá»i khắc ma quỉ xuất hiện cho tá»›i đầu giá» mùi tức khoảng má»™t giá» trưa. Ai sao không biết chá»› cô Hai và cô Ba đã có lần gặp ma và o lúc đúng ngá». Cách đây ba năm, khi ông bà Năm Tà o má»›i dá»n vá» khu nà y, hai chị em sau khi dùng cÆ¡m trưa xong, vô vưá»n là ng câu cá. Ở đây có má»™t bà u nước trong vắt lá»›n cỡ hai sà o đất. Giữa bà u là những khóm bông súng, lá lá»›n cỡ cái dÄ©a bà n trải trên mặt nước. Ven bà u, chá»— nước sâm sấp là những cá»ng bèo cánh tròn xinh xinh. Cả hai ngồi dưới bóng cây dâu miá»n dưới, buông cần câu, chăm chú nhìn và o mặt ao. Ngồi mãi, không hiểu vì sao hôm ấy cá không chịu cắn câu. Thá»i tiết nóng ná»±c, chung quanh hoang vắng, cô Ba Túy Nguyệt cởi áo, kéo chiếc quần lá nem rá»™ng đáy lên tá»›i ngá»±c, vá»›i chiếc rổ nhảy xuống bà u để xúc cá tép. Trá»i Ä‘ang nắng chang chang bá»—ng đâu má»™t cÆ¡n gió thổi tá»›i, xua áng mây Ä‘en che khuất mặt trá»i. CÆ¡n trốt nổi lên là m kẻ trên bá», ngưá»i dưới nước cảm thấy rát mà mắt. Äến khi con trốt thoảng xa và dịu lại, thì cả hai thấy trong bà u nước có má»™t bà già tuổi ngoà i sáu mươi cÅ©ng Ä‘ang xúc cá tép. Sá»± xuất hiện đột ngá»™t cá»§a bà là m hai chị em xững vững. Cô Hai Túy Nguyệt lá»… phép há»i:
- Thưa bác, bác từ đâu tới?
Bà già nét mặt xanh xao, da dùn, tóc bạc dã dượi, cái nhìn lá»™ vẻ lãnh đạm, thá» Æ¡ và đặc biệt có má»™t nút ruồi Ä‘en, lá»›n bên mép. Bà nhìn kẻ trên bá», ngưá»i dưới nước, ấp úng:
- Tui hả? Tui ở đây, cạnh cái bà u nà y.
Câu trả lá»i có vẻ kỳ cục, bà máºt. Cô Ba Túy Nguyệt há»i nà :
- Bác tới hồi nà o mà cháu không thấy? Bác xuống nước cách nà o mà cháu không hay?
Bà già lãnh đạm:
- Là m sao cô thấy được! Nhưng thôi, tui không thể ở đây lâu. Mình xúc cá thôi kẻo trễ.
Bà cầm chiếc rổ xúc má»™t cái, được ngay má»™t con cá bông lá»›n, vảy á»ng xanh lè, má»™t má»› tôm cà ng và hai con cá sặt bướm. Lúc nãy nước trong bà u âm ấm vì nhốt hÆ¡i nóng suốt ba ngà y nắng liên tiếp, giỠđây bá»—ng giá lạnh. Ham bắt cá nên cô Ba cứ xẩn bẩn bên bà . Cô cÅ©ng xúc được ba con cá lóc bằng cưá»m tay, bốn con cá rô má» và má»™t má»› tép bạc cùng tôm trứng. Äôi lúc bà già xáp lại gần cô, hÆ¡i thở cá»§a bà lạnh như gió tháng chạp.
Bỗng một con chim thằng chà i lông xanh bay lướt qua bên kia đám điên điển trổ bông và ng sát mé nước. Bà già bảo hai chị em:
- Tui phải Ä‘i, đã tá»›i giá» có ngưá»i kêu tui đó! Váºy tui cho mấy cô má»› cá tôm nà y.
Bà trút cá tôm vô giá» cá cá»§a hai chị em. Và trong nháy mắt, bóng dáng bà đâu mất biệt. Hai chị em sững sốt nhìn nhau, da thịt má»c ốc. Cô Hai há»i em:
- Hồi bà bước lên bá», sao tao không nghe thấy tiếng khuấy nước, tiếng lau sáºy khua động?
Cô Ba rùng mình:
- Bả biến đi thiệt lẹ. Hay là ...
Cô không dám nói tiếp, hối hả bước lên bỠmặc áo và o. Bỗng cô nhìn vô giỠcá, ré lên:
- Chị Hai! Chị coi đây nè! Trá»i Æ¡i, sao lạ như vầy!
Cô Hai Túy Ngá»c dán mắt và o đáy giá». Cá tôm đâu không thấy, chỉ có rác rến và và i cánh bèo mà thôi.
Hai chị em vá»™i vã vá» nhà , thuáºt lại cho mẹ mình nghe. Lúc đó bà Năm Tảo Ä‘ang ngồi nói chuyện vá»›i bà ChÃn Thẹo ở bá»™ ngá»±a giáng hương. Bà ChÃn Thẹo vụt há»i:
- Có phải hai đứa bay gặp bà già có mụt ruồi bên mép không?
Hai chị em gáºt đầu xác nháºn. Bà ChÃn Thẹo vá»— đùi má»™t cái bép:
- Váºy là hai con nầy gặp ma rồi! Hồn ma bà Bảy Cúc đó! Số là hồi năm Nhâm Tuất gì đó, quan Tây Bô- na Ä‘em quân đánh chiếm thà nh VÄ©nh Long, dá»™i há»a pháo vô thà nh. Quan tổng đốc cho đốt trại lÃnh rồi rút lui. Tây Ä‘uổi theo. Má»™t số quân mình vừa chống cá»± vừa chạy tháo thân tá»›i rạch Nước Lạnh, bá» mình hà ng chục ngưá»i. Con rạch đó ở sau vưá»n là ng, cách bà u má»™t đám sáºy rá»™ng cỡ hai mẫu. Trong số nghÄ©a quân liệt sÄ© đó có ông Hai Phụng. á»”ng chưa lấy vợ, nhà chỉ có má»™t mẹ má»™t con. Bà mẹ sau cái chết cá»§a con, Ä‘au đớn quá nên tá»›i rạch Nước Lạnh khóc lóc than thở. Bà phải mượn rượu giải sầu. Má»™t đêm ná» bà uống say rồi toan tá»›i rạch khóc than vá»›i vong hồn con. Ai dè má»›i tá»›i bà u nước, bà té quị, nhiá»…m sương mà chết. Dân trong xóm bèn chôn cất bả vẫn chưa siêu sanh, còn lẩn quẩn bên bà u.
Vụ quân Pháp đánh chiếm VÄ©nh Long, sau đó hai cô Túy được cha thuáºt lại như sau: Tháng hai năm Nhâm Tuất (1862), thiếu tướng Bonard Ä‘em 11 chiếc pháo hạm lẫn tuần dương đĩnh gồm má»™t ngà n quân Ä‘áºu phÃa trên đồn VÄ©nh Long, đổ bá»™ sát lÅ©y. Thế giặc rất mạnh, trúc chẻ ngói tan. Äồn VÄ©nh Tùng thất thá»§. NghÄ©a quân ta tá» thương rất nhiá»u. Lãnh binh Tôn Thất Thoan, Quyá»n Lãnh Binh Nguyá»…n Thái. Chánh quản cÆ¡ Lê Äình Cá»u phải dồn tất cả và o đồn Thanh Mỹ. Quân Pháp dá»™i há»a hổ (trái nổ để phá và đốt) và o thà nh. Tổng đốc Trương Văn Uyển túng thế phải đốt doanh trại, đốt kho lương rồi rút vá» huyện Duy Ninh, không kịp thá»§ tiêu kho võ khÃ. Lãnh binh Hồ Lá»±c tiếp ứng mặt tráºn chạy sau. Má»™t cánh quân cá»§a ông do Phó lãnh binh Ngô Thà nh Riêng Ä‘iá»u động bị tản lạc và o ven rạch Nước Lạnh và bị bắn gục tại đây.
Vừa và o nhà , bà Năm Tảo bắt hai cô xức dầu cù là ngay. Tiết trá»i viêm nhiệt, bịnh thá»i khà xảy đến biết đâu mà lưá»ng, cho nên bà phải đỠphòng, không cho cả nhà uống nước mưa chứa trong lu bầu, trong mái đầm để ngoà i hà ng ba phải uống nước trà huế pha gừng, quế.
Bà nhắc nhở:
- Con Hai ăn cÆ¡m xong nhá»› khuấy bá»™t trứng sam cho tÃa bây dùng. Con Ba thì nấu cho má nồi chè Ä‘áºu xanh khổ tai bá»™t báng.
Vừa từ bếp Ä‘i lên, tay bưng dÄ©a bà n đựng rau sam luá»™c và chén mắm nêm giã tá»i á»›t, thì bà nghe cô Ba Túy Nguyệt kêu nhá», giá»ng run rẩy, mặt tái xanh:
- Má, chị Hai coi kìa!
Bà Năm Tảo đặt dÄ©a rau và chén mắm cạnh mâm cúng rồi cùng cô Hai bước ra hà ng ba ngó vá» phÃa cây da xà . Quỉ thần thiên địa Æ¡i! Cô em con nhà chú cá»§a bà hiện vỠđó chăng? Cô ta nằm vắt vẻo trên hai nhánh cây da, tóc buông xõa phất phÆ¡ trong gió, mặt xanh chà nh như lúc lâm chung. Cô ta ôm má»™t đức con trai cỡ ba tuổi máºp mạp xinh xắn. Äứa bé bú tay, áp đầu và o ngá»±c mẹ.
Bá»—ng cô Út Thoại Huê, tên cô em nhà chú cá»§a bà Năm Tảo, ngóc đầu ngồi dáºy, ngoắc bà Năm:
- Chị và hai cháu lại gần đây cho em bà y tỠcâu chuyện. Tới giỠmùi hai mẹ con em phải trở vỠcõi âm.
Bà năm Tảo ngó hai con rồi cả ba bước lại gần gốc cây da. Nắng bên ngoà i chang chang như đổ lá»a, nhưng vÅ©ng bóng mát cây da sao mà rá»n rợn, gây gây lạnh! Bà Năm ấp úng:
- Dì vỠở luôn hay ghé chơi một chút rồi đi?
- Thân em đây vốn vô định sở, nhưng vẫn ở trong cuốc đất Vãng nầy. Chá»— nà o trong đất nầy cÅ©ng là nhà cá»§a em, vì bởi nghiệp lá»±c oan trái em không ở má»™t chá»— lâu dà i. Thằng Hai Luyện khốn nạn dụ dá»— em cho tá»›i mang bầu. Má con nhà nó còn bà y mưu láºp kế phá thai khiến em phải băng huyết mà vong mạng. Trót mưá»i năm nay cái ác quả cá»§a gia đình nó chưa chÃn mùi nên ác báo chưa hiện hà nh. Ai gieo mạ tháng ba thì tháng chạp sẽ gặt lúa. Riêng dòng há» mình tu nhÆ¡n tÃch đức nhiá»u, anh chị ăn ở hiá»n lương sẽ gặp nhiá»u sung sướng vá» sau. Em vá» thăm chị và cầu xin chị má»™t Ä‘iá»u: Cây da nầy hạp vá»›i vong hồn các sản phụ chết trong lúc lâm bồn và các thai nhi lá»—i giá» sanh. Xin chị láºp dưới gốc da má»™t miếu nhá» cao hai thước, ngang má»™t thước rưỡi, dà i hai thước, có hương án bên trong, liá»…n đối bên ngoà i. Má»—i kỳ rằm Vu Lan nhá»› cúng kiếng cho các vong hồn được hưởng. Có váºy em má»›i theo con Ba để phù há»™ cho nó.
Bà Băm Tảo suýt xoa khấn vái:
- Dì nó đã dạy thì mẹ con tui xin vưng. Chỉ mong rồi đây không lâu, vong linh mẹ con dì mau được tiêu diêu siêu thoát.
Cô Út Thoại Huê bảo:
- Chị nên giữ kÃn chuyện nà y, đừng để lối xóm hay biết. Thôi, chị và các cháu vô nhà đi. Em và các bạn ở đây vui chôi chốc lát rồi sẽ vá» cõi u linh.
Mẹ con bà Năm ngáºm ngùi quay vô nhà . Cả ba nhìn qua tấm vách, vá» hướng cây da. Trên ngá»n cây, khắp các cà nh, và i chị đà n bà xá»a tóc chuyá»n qua chuyá»n lại. Còn lÅ© con nÃt thì bay lượn như chim, cưá»i nói lÃu lo nhưng âm vang chỉ văng vẳng mÆ¡ hồ, lẫn trong tiếng gió xôn xao từ cánh đồng bên kia con lá»™ đá thổi tá»›i.
Cô Út Thoại Huê cất tiếng hát:
- Nắng lên cho là héo hon
Cho đáng kiếp chà ng phụ rẫy nghĩa xưa
Một chị đà n bà ru theo:
- Thuở xưa quả báo thá»i chầy
Thá»i nay quả báo má»™t giây nhãn tiá»n...
Những lúc hát những câu trách móc đó, cÆ¡n giáºn là m mặt há» xanh như chà m đổ, răng nanh dà i ra, mắt sáng quắc như hai cục than ngún lá»a. Rồi đám trẻ nÃt dần dần biến mất, sau đó má»›i đến lượt các chị Ä‘á»n bà . Sá»± yên tÄ©nh rá»n rợn phá»§ xuống.
Ông Năm Tảo tác ngưá»i roi roi. NhỠông dượt võ Bình Äịnh Ä‘á»u đặn, cÅ©ng như chịu khó là m vưá»n cuốc đất má»—i khi rá»—i rảnh nên thân thể cưá»ng tráng, bụng săn chắc chia là m sáu múi. Mặt ông bặm trợn nhưng hòa huỡn, cằm vuông, mà y sắc. Ông lá»›n hÆ¡n vợ má»™t tuổi nhưng không giữ nét trẻ trung bá»n dai bằng vợ. Gần tá»›i tuổi năm mươi mà tóc bà Năm vẫn Ä‘en láng như huyá»n, mặt không má»™t vết nhăn, vóc mình hÆ¡i máºp, tươi mát. Thương yêu vợ nên dù vợ không có con trai, ông vẫn không chịu nạp hầu, nạp thiếp. Nhá»› Æ¡n đó, bà chiá»u chuá»™ng, săn sóc ông từng chút.
Trong khi cô Ba xuống bếp lấy đưá»ng cát mỡ gà và bá»™t huỳnh tinh khuấy trứng cá cho cha thì bà Năm Tảo thuáºt lại giấc chiếm bao đêm trước và váºn sá»± các oan hồn hiển hiện cho chồng nghe. Ông cứ gáºt đầu chấm câu, không há» ngắt lá»i vợ. Nghe xong câu chuyện, ông nói:
- Má nó thấy tui có lý hay không? Hồi tui tÃnh dá»n vỠđây ở, má nó cứ cằn nhằn tui sao chá»n nhà gần chốn tha ma má»™ địa. Nay má nó rõ rồi đó: đức trá»ng quỉ thần kinh. Tui noi gương ông bà , giữ vững khà tiết. Má nó thì giữ dạ hiá»n lương, lại dạy con cái hiếu thảo, tiết trinh. Váºy thì ma quỉ nà o nỡ lòng khuấy phá, hãm hại mình.
Bà Năm Tảo hạ thấp giá»ng:
- Äể rồi ông coi, gia đình ông Bang biện Huỡn sẽ trả quả!
Ông Bang biện Trần Văn Huỡn là cha cá»§a cáºu Hai Luyện, nhà ở xóm Cầu Äà o, gần chùa Bảy Phá»§. Ông ná»™i cá»§a ông Bang biện vốn là bạn đồng hương vá»›i ông ná»™i ông Năm Tảo, quê là ng Mỹ Khê, huyện SÆ¡n Tịnh tỉnh Quảng Ngãi. Cả hai ông cùng và o Nam láºp nghiệp. Nhưng trong khi ông ná»™i ông Năm Tảo sống bằng nghá» xem mạch hốt thuốc thì ông ná»™i ông Bang biện theo tên Việt gian Trần Bá lá»™c chuyên đánh dẹp, bắt bá»› các nghÄ©a quân chống Pháp ở vùng Tiá»n Giang.
Và o năm 1862, trong tráºn đánh chiếm VÄ©nh Long, nhỠông ná»™i ông bang Biện Huỡn Ä‘iá»m chỉ mà quân Pháp đã tiêu diệt đám nghÄ©a quân cá»§a Lãnh binh Hồ Lá»±c. Äể trả Æ¡n, ông ta được Pháp cho là m tri huyện tại huyên Duy Ninh. Cha ông Bang biện Huỡn là con trai duy nhứt, thừa hưởng má»™t gia tà i khổng lồ, ruá»™ng đất cò bay thẳng cánh, trong tá»§ có trên ba trăm lượng và ng. Ông Bang biện Huỡn là thứ nam, không được coi sóc nhà thừa tá»± và hưởng ruá»™ng đất hương há»a. Nhưng ông thá» hưởng được tánh gian ác cá»§a ông ná»™i cÅ©ng như quyá»n biến và biển láºn cá»§a tÃa ông nên ông láºp cÆ¡ nghiệp to tát chẳng mấy chốc.
Nhà ông bang biện Hưỡn ở sâu trong rạch Cầu Äà o, giữa khu vưá»n trồng cây ăn trái. Nhà lợp ngói lưu ly mà u ngá»c thạch, ná»n đá da qui cao tá»›i ngá»±c, tưá»ng đúc, ná»n nhà lót gạch bông, sân trước, sân sau, sân bên Ä‘á»u lót gạch tà u. Trong nhà bà n ghế bằng gá»— nu, gá»— cẩm lai. Bà n thá» bằng gá»— trắc khảm ốc xa cừ lóng lánh. Các gian bầy đầy đồ ngoạn khÃ: cháºu, chóe, đôn Ä‘á»u bằng sứ quà giá. Äó là chưa kể hai chiếc tá»§ kiếng, đĩa, độc bình cổ thá»i Gia TÄ©nh, Khương Hy, Cà n Long... Äáng kể nhứt là cái lẫm lúa ba gian dà i 12 thước Ä‘áºp và o mắt lối xóm, chứng tỠông là bá»±c đại Ä‘iện chá»§ có tá»›i 300 máºu ruá»™ng tốt.
Ông bà Bang biện Hưỡn tuy già u có nhưng cư xá» rất khắc bạc vá»›i tôi tá»›, tá Ä‘iá»n, tá thổ. Bà cho vay ăn lá»i cắt cổ. Há»… con nợ túng hụt, không kịp trả tiá»n lá»i đúng hạn là bà mắng nhiếc chá»i bá»›i. Có lần bà dám nhảy lên bà n thỠông bà cá»§a má»™t con nợ tá Ä‘iá»n. Ông khoái ngá»§ vá»›i những Ä‘á»n bà có chá»a mà dân sà nh việc gối chăn gá»i là "núp gò mối đâm heo".
Cáºu Hai Luyện trải qua hai Ä‘á»i vợ. Ngưá»i vợ trước cá»§a cáºu chết trong buồn rầu, thất vá»ng vì lấy phải ngưá»i chồng bạc bẽo, ưa đà o **. Ngưá»i vợ sau vốn là con ông tri huyện, tánh bướng bỉnh. Khi vá» là m dâu, mợ ta gây gổ vá»›i cha mẹ và hai cô em chồng. Há»… cáºu vắng nhà lâu là mợ ó ré chá»i mắng. Nếu cáºu cá»± lại là mợ xách dao rượt cáºu chạy vắt giò lên cổ. Cô Ba Cẩm Tú, em kế cá»§a cáºu, có trổi giá»ng chảnh lá»n là mợ láºp tức ghịt đầu, vả lịa lịa vô miệng. Sau đó, mợ mượn cá»› vá» thăm nhà rồi ở luôn. Cáºu qua rước, mợ chẳng những không vá» còn Ä‘on ren chá»i xéo cha mẹ chồng.
Cô Ba Cẩm Tú chÆ¡i thân vá»›i má»™t cô bạn há»c cùng lá»›p trưá»ng Ão TÃm. Thấy cô ná» có ông thầy thuốc tốt nghiệp trưá»ng y khoa Hà ná»™i Ä‘i há»i, cô tìm cách rù quyến vị lang tây kia khiến cô bạn thất vá»ng uống á phiện trá»™n dấm tá»± tá».
Cô Tư Cẩm Lệ, con gái út cá»§a ông Bang biện, nhảy vô là m bé má»™t ông thầy kiện ở Sà i gòn rồi lấn quyá»n vợ lá»›n khiến bà kia buồn rầu mà chết. Khi nắm quyá»n chá»§ phụ trong nhà , cô đối xá» vá»›i con ghẻ tà n tệ còn hÆ¡n đối vá»›i kẻ thù.
Ông Bang biện Hưỡn và ông Năm Tảo vốn là đôi bạn thÆ¡ ấu. Dù tánh khà khác nhau, nhưng cả hai vẫn giữ tình giao hảo. Lý do thứ nhứt là bởi ông Năm coi mạch há»™t thuốc mát tay. Lý do thứ hai cÅ©ng là lý do chánh, ông Bang biện cần có ngưá»i để khoe khoang. Riêng bà Năm và hai cô Túy chưa hỠđặt chưn tá»›i nhà ông Bang biện bao giá»! Há»… vô tình đụng đầu nhau ngoà i đưá»ng, hai cô Túy chỉ chà o há»i lá»… phép, nói và i câu rồi đưá»ng ai nấy bước.
CÆ¡m nước xong, ông Năm Tảo sao khá» thổ há»™t muồng thÆ¡m, lá hắc phà n diệp, thân, cà nh và rá»… cây máºt nhãn. Bà Năm cÅ©ng không quên nấu món thang trị ho gồm bách bá»™, gừng khô, bông sứ cùi phÆ¡i khô, rau tần dầy lá cho mình.
Cô Hai Túy Ngá»c mở nắp thố sứ, múc bá»™t huỳnh tinh khuấy trứng sam và o cái chén sứ nhá» bà y lên mâm rồi má»i ông Năm Tảo dùng. Bên ngoà i, trá»i vừa tắt nắng. Ông Năm vừa ăn bá»™t, vừa lắng nghe tiếng bìm bịp vẳng ngoà i bến sông. Ông bảo cô trưởng nữ:
- TÃa phải qua bên xóm Lò Rèn để trị bệnh cho cô Bảy Thược, con ông Hương bá»™ Hà nh, cuối canh hai tÃa má»›i vá».
Cô Hai Túy Ngá»c không nói gì. Ba tiếng "Xóm Lò Rèn" như vá»ng má»™t ấn tượng có má»™t thoáng bà ng hoà ng. Nói là xóm Lò Rèn, nhưng ở đó chẳng có má»™t cái lò rèn nà o. Muốn rèn dao, mác, xuổng, cuốc... dân xóm Cầu Kè nầy phải bÆ¡i xuồng và o táºn là ng Long Thanh.
Bà ChÃn Thẹo kể rằng, cách đây bảy năm, có gia đình ngưá»i thợ rèn gồm hai vợ chồng tuổi cở 30 và thằng con trai tuổi chừng 13. Hằng ngà y, vợ thụt ống bể, chồng rèn dao mác. Äứa con trai xẩn bẩn bên cha để há»c nghá». Ai dè má»™t hôm trá»i mưa, sét đánh chết cả ba. Chòm xóm và há» hà ng những ngưá»i bất hạnh đó chôn há» trong miếng đất, cạnh lò rèn. Trải qua hai mùa mưa nắng ná»n lò rèn má»c đầy cỠống, cá» Ä‘uôi chồn, cây ké, cây vòi voi, dây choại, dây nhãn lồng. Nhưng đêm đêm, những ngưá»i neo xuồng bên kia bến Lò Rèn để câu tôm thưá»ng thấy cảnh lò rèn hiện ra, đèn thắp leo lét, lá»a đỠrá»±c. Ngưá»i vợ vẫn thụt ống bể, ngưá»i chồng vẫn Ä‘áºp búa lên thá»i sắt nung đỠđặt trên Ä‘e, còn đứa con trai vẫn ngồi chồm hổm bên cha. Tiếng búa nện không chan chát như tiếng búa thưá»ng, nó chỉ văng vẳng mÆ¡ hồ, vá»ng và o cõi âm u từng loạt mong manh rá»i rạc. Cảnh lò rèn ma và ba chiếc bóng u linh cứ sinh hoạt như thế tá»›i lúc gà gáy hiệp hai má»›i tan.
Má»—i khi nói tá»›i váºn sá»± gia đình ngưá»i thợ rèn, cô Hai Túy Ngá»c nao nao tấc dạ. Cái chết giáng xuống thình lình biến hai vợ chồng và đứa con kia thà nh ba oan hồn uổng tá», tâm thần hoang mang má» mịt. Bởi há» không biết rằng hỠđã bước và o cõi chết, há» không hay xương thịt hỠđã vùi trong lòng đất và đã vữa nát, hư hoại. Cho nên, nhiá»u đêm há» tái diá»…n cảnh sinh hoạt mà há» vẫn là m thuở còn sanh tiá»n. Có ai tụng cho há» bà i chú vãng sanh và kinh cầu siêu để vong linh há» nháºn biết được tình trạng cá»§a mình hầu sá»›m đầu thai kiếp khác!