Mảnh đất trải rá»™ng đến vô táºn, những cây thông và tùng tô sẫm sÆ°á»n núi, cá» hoa lan phủ khắp cánh đồng trống. Má»™t chiếc máy bay phản lá»±c để lại vệt trắng dà i tÃt cao dá»c ná»n trá»i xanh thẳm trên vùng di trú của ngÆ°á»i da Ä‘á» Navajos.
Biên giá»›i vùng di trú nà y chạy suốt bốn bang: Arizona, New Mexico, Utah và Colarado. Äó là má»™t vùng lá»›n hÆ¡n cả Connecticut, Massachusetts và New Hamshire gá»™p lại.
Tại Ä‘iểm táºn cùng của bang Arizona có má»™t khe núi luồn và o khối đá cát Ä‘á». Má»™t cây cổ thụ to lá»›n chá»c trá»i, cà nh cây vÆ°Æ¡n dà i tá»›i rìa khe núi, lá cây um tùm che khuất lối và o má»™t cái hang. Bây giá» cái hang nà y trống không, trÆ°á»›c đây những ngÆ°á»i đã khuất thá» cúng tổ tiên, thần thánh trong hang. Cạnh đó là cái lá»u chỉ gồm má»™t phòng hình lục lăng, cá»a mở vá» hÆ°á»›ng đông, hÆ°á»›ng được ngÆ°á»i bản xứ tôn thá».
Má»™t cáºu bé trạc 9 tuổi chạy ra khá»i lá»u. Nó mặc quần bò mà u xanh, áo Ä‘á» thả ngoà i quần, chân Ä‘i sandal là m từ da thú rừng, tấm băng và ng Ä‘á»™i đầu buá»™c gá»n chá»m tóc Ä‘en nhánh của cáºu bé, nÆ°á»›c da nó mà u nâu đồng nhÆ°ng đôi mắt lại xanh biếc nhÆ° trá»i mùa xuân sau cÆ¡n mÆ°a rà o.
NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà trẻ Ä‘ang trồng ngô nhìn lên khi nghe tiếng bÆ°á»›c chân lại gần. Nà ng chỠđón cáºu bé vá»›i nụ cÆ°á»i mỉm tá»± hà o và âu yếm. Äôi mắt nà ng long lanh nhÆ° than hồng tá»a ra hÆ¡i ấm và tình yêu, mái tóc Ä‘en bóng mượt được buá»™c túm sau lÆ°ng, chiếc thắt lÆ°ng bạc buá»™c chặt cái áo xanh của nà ng, những tầng váy xếp nối nhau buông dà i xuống chân, thân hình mảnh dẻ của nà ng là thân hình cô gái trẻ thắt đáy lÆ°ng ong vá»›i bá»™ ngá»±c nhô cao.
- Chizh kin gone yah umil – Cáºu bé dừng lại bên nà ng.
- Không được – Nà ng lắc đầu sá»a lại – Con phải nói tiếng Anh, nếu không bố sẽ nghÄ© là con nói không thạo. Con phải há»c vì đó là tiếng nói của con!
- Con đã Ä‘em gá»— và o nhà rồi – Cáºu bé nhắc lại – Hôm nay bố có vá» không hả mẹ?
- Có thể - Nà ng nói, cây gáºy chá»c lá»— là m nà ng nhá»› tá»›i công việc còn phải là m – Con giúp mẹ trồng ngô Ä‘i – Nà ng nói và đưa cho cáºu bé túi hạt giống.
Ở đây ngô không được gieo xuống thà nh hà ng nhÆ° ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng thấy ở chá»— ngÆ°á»i da trắng, mà trồng thà nh những nhúm nhá». Theo táºp quán của ngÆ°á»i da Ä‘á» thì “bốn hạt cho quá»· thần, bốn hạt cho gà rừng, bốn hạt cho sâu bá» và bốn hạt để má»c thà nh câyâ€.
Cáºu bé ngồi xổm trên mặt đất tra nhúm hạt ngô. Cáºu nhăn trán suy nghÄ©:
- Nhà mình nghèo hả mẹ? – Cáºu bé há»i.
- Không con ạ, nhà ta không nghèo. Mẹ con mình chẳng luôn đủ ăn, đủ mặc hay sao? Cha con chu cấp cho mẹ con mình nhiá»u hÆ¡n là mẹ con mình cần. Cha con rất già u!
Mary Bông Hoa Trắng biết Ä‘iá»u đó, vì chỉ ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông rất già u má»›i có nổi hai nhà và hai gia đình. Äúng là thầy giáo trong trÆ°á»ng của khu di trú từng nói Ä‘Ã n ông không tốt má»›i lấy hai vợ, nhÆ°ng Äôi Mắt CÆ°á»i đã kể cho nà ng nghe rằng dù váºy, những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông da trắng vẫn là m việc ấy.
- Bố có nhiá»u cừu không hả mẹ? – Cáºu bé há»i. Giá trị của ngÆ°á»i Navajos được tÃnh bằng số cừu ngÆ°á»i ấy có.
- Bố con có nhiá»u, rất nhiá»u bò – Nà ng trả lá»i, câu trả lá»i ấn tượng mạnh mẽ hÆ¡n – Vì bố cần nhiá»u đất trồng cây là m thức ăn hÆ¡n, và nhiá»u ngÆ°á»i, rất nhiá»u ngÆ°á»i là m việc cho bố con. Và dụ nhÆ° chú Rawlins đã từng tá»›i đây ấy.
- Nhà ta nên nuôi cừu, mẹ ạ - Cáºu bé nói – Con đã đủ lá»›n để trông cừu. Chân Cong sẽ cho phép con trông cừu khi vỠđó.
- Còn Ä‘i há»c thì con không thể trông cừu được – NgÆ°á»i mẹ trả lá»i.
- Con không cần phải đến trÆ°á»ng nữa – Cáºu bé bÆ°á»›ng bỉnh nói – Mẹ dạy cho con tất cả những gì cần biết!
- Sao con không muốn đến trÆ°á»ng? – Nà ng há»i.
Cáºu bé cháºm chạp trả lá»i:
- Vì chúng nó nói con không phải là ngÆ°á»i bá»™ tá»™c! – NgÆ°á»i Navajos tá»± gá»i mình là “ngÆ°á»i bá»™ tá»™câ€.
- Ai nói thế?
- Tất cả má»i ngÆ°á»i. Vì tóc con không thẳng nhÆ° tóc há» và mắt con mà u xanh chứ không phải mà u nâu.
Bông Hoa Trắng ngần ngừ. Äôi mắt nà ng trở nên long lanh xúc Ä‘á»™ng khi nháºn ra chiếc xe tải.
- Bố con vá»!- Nà ng nói vá»›i con trai.
Cáºu bé chạy nhÆ° bay vá» lá»u, Bông Hoa Trắng theo sau. Khi chiếc xe dừng lại, cáºu bé chạy tá»›i nÆ¡i và lao và o vòng tay của ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông bÆ°á»›c xuống xe. Ông tung bổng nó lên cao, cách thức chà o đón vẫn luôn nhÆ° thế.
Chá»›i vá»›i ngang tầm con mắt của ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông, cáºu bé hiểu vì sao mẹ cáºu gá»i ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nà y là Äôi Mắt CÆ°á»i. Hà ng ngà n nếp nhăn tà ti bao bá»c xung quanh đôi mắt luôn cÆ°á»i của ông. Äôi mắt ông xanh hÆ¡n đôi mắt của cáºu bé má»™t chút, nÆ°á»›c da ông cÅ©ng kém nâu hÆ¡n nÆ°á»›c da của cáºu bé.
Bông Hoa Trắng đứng nhìn hai cha con chà o đón nhau. Ãnh mắt nà ng tá»± hà o trượt trên ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông là chồng nà ng. Ông thân hình tầm thÆ°á»›c, vai rá»™ng, mặc áo trắng và quần nhung nâu, chiếc mÅ© phá»›t thẫm mà u che phủ má»› tóc nâu của ông. J.B. Faulkner là má»™t trong số Ãt ngÆ°á»i da trắng được bá»™ tá»™c chấp nháºn.
Trong đêm tân hôn Bông Hoa Trắng phát hiện ra má»™t thói quen lạ lùng của chồng là ngủ không mặc quần áo. NgÆ°á»i của bá»™ tá»™c ngủ trong bá»™ quần áo ban ngà y vẫn mặc. Thà y giáo có nói cho Bông Hoa Trắng biết ngÆ°á»i da trắng ban đêm váºn quần áo khác vá»›i ban ngà y, nhÆ°ng Äôi Mắt CÆ°á»i không mặc gì cả.
Bây giỠông đang đứng đây. Ông ôm nà ng, áp chặt má mình và o má nà ng
- Anh nhớ em lắm! Anh nghĩ mình chỉ sống khi ở bên em.
Nà ng cảm nháºn được sá»± thèm khát trong tay ông và biết rồi đây không đủ đêm để là m dịu sá»± thèm khát ấy. Ông ngẩng đầu, Ä‘Æ°a tay vuốt tóc trên trán nà ng:
- Khi ra Ä‘i, anh đã lo chu cấp đủ cho em. Em khá»e không?
- Em khá»e, anh ạ - Nà ng đáp lại cho ông yên lòng và nhìn cáºu bé – Con trai nó giúp em!
- Anh rất thÃch nghe Ä‘iá»u đó. Anh cÅ©ng có quà cho con đây. Con hãy nhìn và o sau xe của cha, con trai.
Cáºu bé chạy vá» phÃa ấy, đôi mắt xanh biếc của nó mở tròn vẻ ngạc nhiên:
- Cái yên ngựa! - Rồi nó lôi cái yên ngựa ra để chỉ cho mẹ thấy.
Món quà phải được sá» dụng thá» ngay, vì thế nó dắt ngá»±a ra khá»i chuồng và khoác cái yên ngá»±a má»›i lên lÆ°ng ngá»±a. Khi những chiếc dây buá»™c vòng bụng ngá»±a được thÃt đúng mức, cáºu bé nhảy phắt lên lÆ°ng ngá»±a và cưỡi ngá»±a Ä‘i trên bãi cá» trống lá»›n, nên Bông Hoa Trắng và Äôi Mắt CÆ°á»i Ä‘á»u có thể quan sát được nó.
- Anh mong sao Chad cÅ©ng biết cưỡi ngá»±a nhÆ° váºy – J.B thì thầm và ngay láºp tức hối háºn nhắc tá»›i gia đình khác của mình.
- Nó đã cưỡi ngá»±a từ khi còn bé tý – Bông Hoa Trắng nói, không thốt ra tên cáºu bé. NgÆ°á»i Navajos cho rằng nói tên ai ra quá nhiá»u sẽ là m ngÆ°á»i đó mai má»™t Ä‘i. NgÆ°á»i trong bá»™ tá»™c thÆ°á»ng mang nhiá»u tên khác nhau, ngoà i cái tên riêng “Kẻ phải Ä‘i hai bÆ°á»›câ€, cáºu bé còn có tên tục là “Con mắt xanhâ€. Trong trÆ°á»ng nó được gá»i là Jimmy Bông Hoa Trắng.
- Hôm nay nó nói vá»›i em không muốn đến trÆ°á»ng nữa vì ngÆ°á»i ta nói nó không phải là ngÆ°á»i bá»™ tá»™c.
- Nó không phải là ngÆ°á»i da Ä‘á» - Câu trả lá»i báºt ra ngắn gá»n và nhanh, J.B tiếp lá»i – Anh biết rằng con lai tá»± nháºn thấy thuá»™c vá» mình hÆ¡n là thuá»™c vá» bá»™ tá»™c. Anh muốn nó quên rằng nó có má»™t ná»a là da trắng. Nó sẽ theo há»c ở trÆ°á»ng đến cùng rồi và o đại há»c, nó sẽ được nháºn sá»± giáo dục tốt nhất mà anh có thể lo liệu cho nó được.
Nà ng gáºt đầu:
- Anh phải nói chuyện vá»›i nó – Nà ng nói – Nó không thÃch khác vá»›i má»i ngÆ°á»i.
- Nó khác, và bây giỠmới bắt đầu khác, anh sẽ nói chuyện với con.
J.B dắt con ngá»±a vá»›i cáºu bé trên lÆ°ng ra phÃa sau rà o:
- Nếu cho rằng con là ngÆ°á»i da Ä‘á» sẽ sai. Con không phải là ngÆ°á»i da Ä‘á», cÅ©ng không phải là ngÆ°á»i da trắng. Con là cả hai. Con hãy tá»± hà o vá» Ä‘iá»u đó! Con không thể là cái nà y hay cái kia, suốt cuá»™c Ä‘á»i của con những ngÆ°á»i da Ä‘á» sẽ hy vá»ng con hÆ¡n hẳn ngÆ°á»i da Ä‘á» và ngÆ°á»i da trắng sẽ mong đợi con hÆ¡n hẳn những ngÆ°á»i da trắng. Hãy há»c tất cả những gì con há»c được vá» ngÆ°á»i da trắng, hãy tiếp thu và o mình những gì tốt nhất của hai giống nòi. Con có hiểu không?
Cáºu bé rụt rè trÆ°á»›c khi trả lá»i:
- Là m sao con biết được phải há»c cái gì?
- Äiá»u đó con phải tá»± quyết định – J.B buồn bã mỉm cÆ°á»i – Cha không thể giúp con được trong việc nà y, cả mẹ con cÅ©ng váºy. Chỉ riêng con thôi, con cà ng lá»›n má»i việc cà ng khó khăn hÆ¡n.
Cáºu bé rÆ°á»›n ngÆ°á»i lên:
- Nếu thế, con muốn có má»™t cái tên má»›i – Nó nói- Từ giá» trở Ä‘i, con tên là Jim Blue Hawk. Cha thÃch cái tên nà y không?
- Có, cha thấy tên đó rất hay! – J.B. Faulkner trả lá»i.