Ngà y 18 tháng 4, 1906
Slonim, Ba-lan
Chỉ sau khi đã chết rồi. Cô ta má»›i không kêu hét nữa. Và cÅ©ng và o chÃnh lúc đó đứa bé má»›i bắt đầu gà o khóc.
Chú nhá» Ä‘ang Ä‘i săn thá» trong rừng gần đó nghe thấy lạ nhÆ°ng không phân biệt được đó là tiếng hét cuối cùng của ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà hay tiếng khóc đầụ tiên của đứa bé. Äá»™t nhiên chú quay ngÆ°á»i lại, cảm thấy có chuyện gì nguy hiểm, đôi mắt chú dò tìm xem có con thú nà o bị Ä‘au. Chú chÆ°a bao giá» nghe má»™t con thú nà o kêu lên nhÆ° váºy. Chú cẩn tháºn Ä‘i từng bÆ°á»›c đến gần nÆ¡i phát ra tiếng kêu. Lúc nà y tiếng kêu đã thà nh rên rỉ nhÆ°ng vẫn không giống vá»›i tiếng của bất cứ con thú nà o chú được biết. Chú chỉ mong con thú nà y nhỠđể chú đủ sức giết được và để có cái gì má»›i thay cho món thịt thá» bữa tối. Chú thợ săn nhá» rón rén ra phÃa bá» sông, nÆ¡i có tiếng kêu lạ vẳng đến. Chú nấp sau từng gốc cây để có chá»— dá»±a nếu xảy ra chuyện gì. Chú nhở lá»i bố dặn là chá»› bao giỠđứng ra ngoà i chá»— trống. Ra đến bìa rừng, chú đã có thể nhìn rõ cả má»™t khoảng thung lÅ©ng kéo dà i xuống đến sông, và lúc nà y chú má»›i nháºn ra tiếng kêu quái lạ ấy không phải phát ra từ má»™t con thú bình thÆ°á»ng. Chú bò dần vá» phÃa có tiếng rên.
Äến đây, chú đã hoà n toà n ra chá»— trống. Bá»—ng chú trông thấy ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nằm đó, áo váy vén lên ngang ngá»±c còn hai chân thì giang rá»™ng. Chú chÆ°a há» thấy ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nà o nhÆ° thế bao giá». Chú chạy vá»™i đến bên cạnh, nhìn xuống bụng ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà và chú hoảng sợ. Giữa hai chân ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà có má»™t váºt nhá» Ä‘á» há»n và ướt đẫm, dÃnh và o ngÆ°á»i bằng má»™t cái gì đó nhÆ° sợi dây thừng. Chú bé thợ săn bá» mấy con thá» má»›i lá»™t da xuống rồi quỳ và o bên cạnh váºt nhá» bé ấy.
Chú ngỡ ngà ng nhìn má»™t lúc rồi lại quay ra nhìn ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà . Chú chÆ°a biết mình phải là m thế nà o. Thân thể ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đã tái xanh vì rét lạnh. CÔ ta chỉ ngoà i hai mÆ°Æ¡i nhÆ°ng khuôn mặt đã già cá»—i khiến chú bé tưởng cô đã đến tuổi trung niên. Chú biết là cô ta đã chết rồi. Chú bá»—ng nhấc cái cÆ¡ thể nhá» bé lên. Chú cÅ©ng không biết tại sao mình là m nhÆ° váºy. CÓ lẽ vì chú thấy đứa bé Ä‘Æ°a mấy ngón tay nhá» xÃu lên cà o và o bá»™ mặt nhăn nhúm của nó nên chú sợ chăng.
Nhấc lên rồi chú má»›i biết là giữa ngÆ°á»i mẹ vá»›i đứa con vẫn còn dÃnh và o nhau bằng má»™t sợi dây nhầy nhụa.
TrÆ°á»›c đó Ãt ngà y chú đã được xem má»™t con cừu đẻ. Bây giá» chú cố nhá»› lại. Chú biết ngÆ°á»i chăn cừu đã là m nhÆ° thế nà o, nhÆ°ng chú không biết là vá»›i má»™t đứa bé thì có thể là m nhÆ° váºy được không? Äứa bé đã thôi không rên rỉ nữa. Chú cảm thấy mình phải gấp rút quyết định. Chú rút con dao ra, con dao chú vừa dùng để lá»™t da thá», lau và o tay áo rồi, ngáºp ngừng má»™t chút, chú cắt đứt sợi dây Ở chá»— gần bụng đứa bé. Máu tuôn ra Ở hai đầu dây. Chú thá» nhá»› lại xem ngÆ°á»i chăn cừu đã là m nhÆ° thế nà o. ông ta thắt má»™t cái nút để máu khá»i chảy. à , đúng thế rồi. Chú bứt má»™t cá»ng cá» dà i Ở dÆ°á»›i đất và thắt vá»™i và o đầu dây rồi bế đứa bé lên. Chú từ từ đứng dáºy và bá» lại đó ba con thá» vá»›i ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đã chết. TrÆ°á»›c lúc Ä‘i, chú khép hai chân lại cho ngÆ°á»i mẹ và kéo chiếc váy xuống đến đầu gối. Chú chỉ biết là m nhÆ° váºy được thôi.
- ôi lạy Chúa! - Má»—i khi là m Ä‘iá»u gì hoặc rất tốt hặc rất xấu, chú vẫn thÆ°á»ng thốt lên nhÆ° váºy. Trong trÆ°á»ng hÆ¡p nà y, chú chÆ°a thể biết là xấu tốt nhÆ° thế nà o.
Chú bé thợ săn cứ thế chạy vá»™i vá» nhà . Chú biết là mẹ chú chỉ chá» chú mang thá» vá» là sá»a soạn bữa ăn tối Bà mẹ sẽ há»i hôm nay chú săn được mấy con. Nhà có những tám miệng ăn, phải có Ãt nhất là ba con thá» má»›i đủ. Äôi khi chú kiếm được con vịt hoặc con ngá»—ng, có lúc được cả má»™t con chim trÄ© bay lạc từ trong trại của Nam TÆ°á»›c ra đây. Bá» chú là m ở trang trại ấy.
NhÆ°ng hôm nay chú lại bắt được má»™t con thú khác. VỠđến cá»a nhà , chú không dám rá»i tay khá»i đứa bé chú Ä‘ang bế, chú lấy chân đá và o cá»a để mẹ nghe thấy và ra mở. Chú lặng lẽ giÆ¡ đứa bé lên cho mẹ xem. NgÆ°á»i mẹ không đón ngay đứa bé mà còn Ä‘Æ°a tay lên ngá»±c và nhìn nó má»™t lát.
- Ôi, lạy Chúa! - ngÆ°á»i mẹ nói và là m dấu thánh giá. Chú ngÆ°á»›c nhìn mẹ xem bà vui hay buồn. NhÆ°ng đôi mắt ngÆ°á»i mẹ cúi xuống nhìn má»™t cách rất hiá»n dịu chú chÆ°a từng thấy. Chú biết ngay rằng Ä‘iá»u mình là m là tốt.
- Em bé, hả mẹ?
- Con trai, - mẹ chú gáºt đầu khẽ nói. - Con tìm thấy ở đâu thế ?
- Ở gần bỠsông, mẹ ạ, - chú đáp.
Còn mẹ đứa bé đâu?
- Chết rồi.
NgÆ°á»i mẹ là m dấu thánh giá.
- Con mau chạy Ä‘i nói vá»›i bố. Bố sẽ tìm bà Urszula Wojnak trên trại. Rồi con phải dẫn cả hai ngÆ°á»i đến chá»— có ngÆ°á»i mẹ của đứa bé nà y. Sau đó má»i ngÆ°á»i vỠđây ngay nhé.
Chú thợ săn nhỠtrao đứa bé cho mẹ. Chú mừng thầm trong bụng là mình đã không bỠmặc đứa bé. Trao được cho mẹ rồi, chú lau hai tay và o quần và chạy đi tìm bố.
NgÆ°á»i mẹ lấy vai đẩy cá»a và o trong và gá»i đứa con gái lá»›n ra đặt nồi nÆ°á»›c lên bếp lò. Rồi bà ngồi xuống má»™t chiếc ghế gá»—, cởi khuy áo và ấn đầu vú và o cái miệng lthăn nhúm của đứa bé. Thế là Sophia, đứa con gái má»›i được sáu tháng, tối nay sẽ phải nhịn không còn sữa ăn nữa.
NgÆ°á»i mẹ lấy là m lo buồn. - NhÆ°ng sao lại thế nhỉ? - NgÆ°á»i mẹ bá»—ng thốt lên và kéo chiếc khăn choà ng lên cánh tay mình cùng vá»›i đứa bé. - ôi, chú bé tá»™i nghiệp nà y, để đến sáng mai thì chú cÅ©ng chết mất thôi.
Lúc bà đỡ già Urszula Wojnak tắm rá»a và thắt lại rốn cho đứa bé thì ngÆ°á»i mẹ không nhắc lại những ý nghÄ© vừa rồi nữa. Còn ông chồng chỉ đứng lặng yên mà nhìn.
- Có khách và o nhà tức là có Chúa và o nhà , - ngÆ°á»i mẹ chợt nhắc đến má»™t câu tục ngữ Ba lan.
ông chồng nhổ toẹt một cái.
- Äồ chết dịch ở đâu. Nhà nà y còn thiếu gì trẻ con nữa chứ?
NgÆ°á»i mẹ là m nhÆ° không nghe thấy ông ta nói gì, ehỉ Ä‘Æ°a tay vuốt mấy sợi tóc Ä‘en trên đầu đứa bé.
- Ta đặt tên nó là gì nhỉ? - NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà nói và ngÆ°á»›c mắt nhìn chồng.
- Ai mà biết được? Cứ để cho nó chết mà không có tên tuổi gì hết là xong. - ông nhún vai.