Buổi tối thứ Bảy, tôi cùng người bạn ngồi uống nước dừa bên bờ sông Tiền. Trời đứng gió nhưng dòng sông vẫn trôi miên man và phả hơi nước lên mát rượi. Bạn tôi dân Mỹ Tho nên anh rành phong cảnh nơi đây. Anh đang thao thao giảng cho tôi hiểu lai lịch con sông Tiền. Còn tôi nhìn dòng sông và cố hiểu nó trong im lặng.
- Mời chú mua vé số.
Người bạn tôi lắc đầu, xua tay với một cô bé bán vé số mặc áo sơ mi trắng quần xanh và anh tiếp tục nói về dòng sông. Cô bé đưa xấp vé số qua tôi.
- Mời chú... dạ... mời thầy mua giúp em mấy tấm vé số.
Tôi nhíu mày nhìn cô bé đứng trước mặt. Đôi mắt em đen và ướt như dòng sông đêm. Tôi hỏi :
- Tại sao em gọi tôi là "thầy"?
- Dạ tại thầy có dạy em năm lớp mười.
- Em nhận lầm rồi, tôi đâu có dạy em. Tôi mới ở Sài Gòn xuống đây chiều nay.
- Dạ năm lớp mười em còn học ở Sài Gòn. Sau đó ba em chuyển công tác xuống đây, cả gia đình phải đi theo.
- Em xuống đây bao lâu rồi ?
- Dạ mới hơn một năm.
Tôi nhìn chăm khuôn mặt cô bé một lần nữa. Em e thẹn cúi gằm đầu, mái tóc ngắn che khuất hai má. Tôi cố nhớ xem em đã học lớp nào nhưng không nhớ nổi, nên hỏi :
- Em tên gì ?
- Dạ... tên em... Mà thôi, thầy nhìn em còn không nhận ra, có nói tên thầy cũng không nhớ đâu.
Tôi gõ gõ ngón tay lên đầu mình, cười nói :
- Tôi xin lỗi. Các em quá đông tôi không nhớ hết. Để tôi mua giúp em hai tấm vé số.
Tôi rút hai tấm vé số và đưa tiền cho em. Cô bé vẫn cúi đầu nói lí nhí "Cám ơn thầy" rồi em bước vội đi. Người bạn tôi lại tiếp tục nói về những trận thủy chiến của Nguyễn Huệ với quân Xiêm trên dòng sông này. Tôi nhìn đồng hồ đeo tay : 10 giờ 35. Những cục đá trong hai ly nước dừa đều đã tan. Tôi nói người bạn đi về vì đã cảm thấy buồn ngủ.
Đi ngang qua một nhà hàng ăn uống xây sát bờ sông, đèn điện thắp sáng choang và nhạc disco vang ra dồn dập, tôi thấy cô bé đứng trước cửa nhà hàng với hai người bạn. Em đang đưa tay lên chùi nước mắt, tôi vội bước đến hỏi :
- Có chuyện gì vậy em ?
Cô bé ngước nhìn tôi, đôi mắt em đỏ hoe. Em lắc đầu, quay mắt đi và một người bạn của em nói :
- Có một ông quá say rượu mua mười tấm vé số của nó rồi lên xe hơi đi luôn. Nó không dám về nhà sợ má đánh.
Tôi móc túi lấy mười ngàn, nhét vào tay cô bé. Tôi vỗ vỗ vào vai em đang run lên.
- Thôi đừng khóc nữa. Em về đi, khuya rồi.
Tôi bước đi, người bạn bước theo nhăn nhó nói :
- Ông chỉ lo chuyện bao đồng.
Để quên chuyện đó đi, tôi cười hỏi :
- Ông có biết sông Tiền dài bao nhiêu kilomét không ?
Người bạn tôi nhíu mày suy nghĩ.
- À... à... để tôi nhớ lại coi...
Buổi sáng chủ nhật, người bạn tôi bận việc nhà, tôi một mình đi dạo chơi trong thành phố. Tôi muốn vào thăm trường trung học Nguyễn Đình Chiểu nổi tiếng, nhưng vào ngày nghỉ cổng trường đóng kín, tôi nhìn qua hàng rào chỉ thấy khoảng sân rộng, những dãy nhà lầu và những tàn cây phượng lá xanh non.
Ở đây mọi con đường hình như đều dẫn ra bờ sông nên đi loanh quanh một hồi, tôi đã đi đến chân cầu Bảo Định. Tôi vào ăn sáng ở một quán xây trườn ra mặt sông Tiền. Tôi ngồi gần cửa sổ mở ra mặt sông nước đục ngầu phù sa. Bờ bên kia gần chợ, các ghe chở trái cây đậu san sát để lên hàng.
Người miền Nam vốn hào phóng và tô hủ tíu Mỹ Tho cũng vậy. Đầy thịt, tôm và cá mực khiến tôi ăn không hết một tô. Tôi ngồi nhâm nhi ly cà phê đen và nhìn dòng sông lấp lánh ánh nắng ban mai.
- Mời chú hai, dì hai mua giúp con tấm vé số.
Nghe tiếng quen quen, tôi quay đầu lại. Cô bán vé số tối hôm qua đang mời hai vợ chồng lớn tuổi ăn hủ tíu ở bàn bên. Đợi người đàn bà mua vé số xong. Tôi gọi :
- Này em.
Cô bé nhìn tôi, cười e thẹn rồi em bước tới, đưa xấp vé số.
- Mời thầy.
Tôi lắc đầu, kéo chiếc ghế bên cạnh.
- Em ngồi xuống đây. Tôi mời em ăn sáng.
Cô bé ngần ngại ngồi xuống chiếc ghế nệm. Tôi gọi cho em một tô hủ tíu và một ly đá chanh. Trong khi chờ đợi, tôi hỏi :
- Em tên gì ?
Cô bé lấy ngón tay gạch gạch lên mặt bàn rồi ngẩng đầu lên nói:
- Em nói thầy đừng cười nghe. Em tên là Thanh Giang.
- Tên em hay vậy mà em nói buồn cười.
- Không phải vậy. Em có hỏi ba em tên đó nghĩa là gì. Ba em nói đó là tên một dòng sông nhỏ ở miền Trung, quê hương của ba em. Em sợ thầy cười vì trên đời này làm gì có "dòng sông xanh." Như sông Tiền đây nè, hôm thì nước đục ngầu hôm thì nước đen thui, có hôm nào nước trong xanh đâu.
- Có chứ. Hôm nào trời đẹp, em thức dậy thật sớm sẽ thấy dòng sông nước trong xanh.
- Đâu có ai mua vé số lúc thật sớm mà thầy biểu em thức dậy.
Người chủ quán bưng tô hủ tíu và ly đá chanh đặt trên bàn. Trong khi cô bé ăn hủ tíu, tôi khuấy đường trong ly đá chanh của em. Sức em thật khỏe, chỉ một loáng em đã ăn hết tô hủ tíu to đầy. Em cầm ly đá chanh và uống một hơi hết nửa ly. Tôi đốt một điếu thuốc hỏi :
- Em đi bán vé số buổi sáng, buổi tối, vậy hàng ngày em đi học buổi chiều à ?
Cô bé lắc đầu.
- Em nghỉ học rồi.
- Ồ ! Sao vậy ?
- Em phải phụ giúp ba má nuôi ba em nhỏ.
- Em hãy cố gắng đi học thêm lớp đêm.
- Em bán vé số kiếm chưa đủ tiền chợ cho gia đình, tiền đâu mà đi học lớp đêm.
Tôi ngẫm nghĩ một lúc rồi nói :
- Em hãy đi học tiếp đi. Hàng tháng tôi sẽ gửi cho em một số tiền đủ để trả học phí.
- Nhưng... lương thầy chưa đủ sống mà.
- Tôi có đi dạy kèm Anh văn nên cũng đủ sống. Vậy em đừng ngại.
- Cám ơn thầy. Nhưng học xong lớp 12 em cũng phải nghỉ học phụ giúp gia đình. Vậy em có học thêm một năm cũng chẳng được gì.
- Hay em học thêm một nghề gì đó như cắt may chẳng hạn. Không lẽ em đi bán vé số hoài.
Cô bé thở dài :
- Em như dòng sông chết. Nó đâu có còn trôi tới biển được mà lo.
Tôi nhăn mặt nói :
- Sao lại dòng sông chết. Em là dòng sông xanh.
Cô bé lắc đầu :
- Ba em mới về thăm quê và cho biết dòng sông nhỏ ở làng em đã khô cạn vì qui hoạch làm thủy lợi đã rút hết nước của dòng sông. Dòng sông đó không còn trôi di nữa. Nó đã chết. Như em vậy.
- Em đừng nghĩ ba láp. Em vẫn sống như răng đây nè.
- Không phải vậy đâu. Nhiều khi cầm xấp vé số trong tay nhìn bạn bè đến trường, em có cảm tưởng mình như dòng sông chết.
Cô bé cúi đầu xuống rồi ngước lên hỏi :
- Bao giờ thầy về lại Sài Gòn ?
- Hai giờ chiều nay. Sáng mai tôi phải đi dạy sớm.
Cô bé xòe xấp vé số ra nhìn rồi em rút một tờ đưa cho tôi.
- Em xin tặng thầy.
Tôi xua tay.
- Thôi, em hãy giữ lấy mà bán. Tướng tôi dễ "trúng gió" chứ không dễ trúng số.
- Thầy chê quà em tặng của em tầm thường ? Thầy hãy đọc hai số cuối.
Tôi cầm tấm vé số, đọc hai số cuối rồi cười nói :
- Em muốn tôi đánh đề hai số này dễ trúng hơn.
- Không phải vậy. Đấy là tuổi của em.
Tôi chẳng hiểu em muốn nói gì nhưng tôi cũng gấp tấm vé số lại bỏ vào túi và nói :
- Cám ơn em. Trước khi về Sài Gòn, trưa nay tôi muốn mời em ăn cơm canh chua cá lóc ở quán cây me. Chắc em biết quán đó.
Cô bé gật đầu.
- Thầy đợi em được không ?
- Tôi chỉ có thể đợi em đến 1 giờ trưa. Sau đó tôi phải ra bến xe đò về Sài Gòn.
- Thầy đợi em lâu hơn được không ?
Tôi cười.
- Đợi em bán hết xấp vé số à ? Như thế chắc tôi phải nhịn đói về Sài Gòn.
Cô bé nhìn thẳng vào mắt tôi, nói :
- Không phải vậy. Hãy đợi em đủ sức trôi đi.
Nói xong, cô bé cầm xấp vé số bước ra khỏi quán. Em chạy băng qua đường, vào một quán cà phê đang đông người ngồi. Tôi nhìn theo em và thầm nói : Hãy trôi đi, dòng sông xanh nhỏ bé. Hãy trôi đi.
Nhưng còn tôi ? Tôi có giúp được gì cho dòng sông ấy trôi đi hay chỉ đứng yên trên bờ hò hét, thúc giục !