4vn.eu - Xem bài viết đơn

#24 08-09-2009, 10:48 PM

“Duồng Mô Din” trong các tác phẩm của Bùi Giáng có nghĩa là gì?

Trích:

Hỏi: Tôi đọc vài tác phẩm của Bùi Giáng thấy dụng ngữ của nhà thơ này lạ quá. Gần đây, tôi có mua cuốn Sương Tỳ Hải (Nxb Văn Nghệ, 2007), thấy có câu thơ:

“Sương Tỳ Hải dội lên nguồn
Ngàn xưa ôi lệ ngóng Duồng Mô Din” (tr.192)

Thỉnh thoảng tôi cũng thấy nhà thơ Bùi Giáng nhắc đến Duồng Mô Din trong các tác phẩm khác của ông. Xin hỏi Duồng Mô Din nghĩa là gì? Nó gắn liền với điển tích nào hay thơ ca gì không? Có tài liệu nào nói rõ thêm về Duồng Mô Din không? (Ông Trần Thanh, Hà Nội)

Trả lời: Dụng ngữ của nhà thơ Bùi Giáng rất đặc dị và khó hiểu, do ông sống trong một cảnh giới riêng biệt của mình. Trong những tác phẩm về sau, hầu như ông viết chỉ để mở một trận du hí với tư tưởng của mình, qua cách diễn đạt ngẫu hứng phiêu bồng, mà không quan tâm tới sự chia sẻ với bạn đọc. Duồng Mô Din là một trong các trường hợp như vậy.

Theo chỗ chúng tôi tra cứu thì Duồng Mô Din trong câu thơ trên chỉ là cách phiên âm chữ Mnemosyne pha chất “tếu” của nhà thơ Bùi Giáng cho hợp vần thơ. Mnemosyne cũng là nhan đề một bài thơ nổi tiếng của thi sĩ Đức Hoelderlin, mà ba câu đầu được triết gia Martin Heidegger chú giải rất sâu sắc trong tác phẩm Was heisst Denken? (Thế nào là suy tư?). Các nhà nghiên cứu hoặc các học giả chịu ảnh hưởng của Heidegger cũng thường phân tích ba câu này dưới nhiều bình diện và góc độ khác nhau. Ba câu đó như vầy:

Ein Zeichen sind wir, deutungslos
Schmerzlos sind wir und haben fast
Die Sprache in der Fremde verloren.

Tạm dịch:

Chúng ta là một dấu hiệu, không có ý nghĩa
Chúng ta không còn đau khổ đoạn trường
Và gần như đã đánh mất ngôn ngữ nơi những miền đất lạ.

Nhà thơ Bùi Giáng có dịch một số chương của tác phẩm Was heisst Denken? này với tựa đề Sao gọi là suy tư?. Trong cuốn Sương Tỳ Hải mà ông đang đọc cũng có dịch một chương. Phần bình giải của Heidegger về bài thơ Mnemosyne này nằm trong chương đầu tiên của tác phẩm Was heisst Denken? cũng được nhà thơ Bùi Giáng dịch trong phần phụ đề cuốn Mùa hè sa mạc (trước 1975, cuốn này được xuất bản ở miền Nam, rất tiếc đến nay chưa được tái bản, dù một số sách của Bùi Giáng đã được in trở lại).

Mnemosyne là Nữ Thần Ký Ức trong thần thoại Hy Lạp. Nàng là con gái của Thần Trời và Thần Đất. Nàng ăn nằm với Vương thần Zeus suốt chín ngày đêm và sinh ra chín Nàng Thơ (Muses). Người Hy Lạp cho rằng tất cả những trò du hí và âm nhạc, các điệu múa và thơ ca đều được xem như xuất phát từ Mnemosyne hay Nữ Thần Ký Ức. Từ Ký Ức ở đây hoàn toàn không được hiểu theo nghĩa Trí Nhớ thông thường, mà được xem như cội nguồn uyên nguyên của thi ca và tư tưởng. Do đó mà mới có “Sương Tỳ Hải dội lên lên nguồn/ Ngàn xưa ôi lệ ngóng Duồng Mô Din”!

Ông có thể tìm đọc nguyên tác tiếng Đức cuốn Was heisst Denken? Của Martin Heidegger và bản dịch tiếng Anh What is called thinking? của Fred D. Wieck và J. Gleen Gray tại địa chỉ www.archive.org. Chúc ông thành công.

(KTNN số 646, ngày 20.07.2008)