4vn.eu - Xem bài viết đơn

#25 08-09-2009, 10:48 PM

Nguồn gốc chính xác của thuật ngữ “Khủng bố trắng”

Trích:

Góp ý: Vừa rồi trên báo KTNN số 641, ngày 1.6.2008, trong phần trả lời cho ông Lê Công Thi (Bình Quới), ông Liêu Hân trả lời như sau: “Khủng bố trắng” được dịch từ thuật ngữ “bạch sắc khủng bố”, dùng để chỉ chiến dịch khủng bố và tàn sát bằng bạo lực trên qui mô lớn”. Theo tôi, câu trả lời đó chỉ mới đúng về nội dung chứ chưa được chính xác về nguồn gốc. Có thể do ảnh hưởng của Trung Quốc, “khủng bố trắng” được dịch theo thuật ngữ “bạch sắc khủng bố”, nhưng nguồn gốc chính xác của nó phải là “La Terreur Blanche”, tiếng Anh gọi là “White Terror”, dùng để chỉ cuộc khủng bố Cách mạng Pháp vào năm 1795 và 1815.

Pháp Việt tự điển của Đào Duy Anh (Nxb Minh Tân, Paris, 1950) ghi như sau:

“La terreur blanche là cuộc bạch sắc白色 khủng bố, cuộc phản động 反動 khủng bố (chỉ sự giết hại người đảng cách mệnh buổi đầu thời kỳ Restauration)” (tr.1755).

Có lẽ ông Liêu Hân bị sơ sót về điểm này nên mới cho rằng “khủng bố trắng” được dịch từ “bạch sắc khủng bố” mà không lưu ý đến “La Terreur Blanche”. Ông Liêu Hân cần ghi chú thêm “La Terreur Blanche” và giải thích thêm về tính lịch sử của thuật ngữ này. Tài liệu về “La Terreur Blanche” có rất nhiều trên mạng, ông nên tham khảo thêm để trả lời bạn đọc cho đầy đủ và chính xác hơn.

Kính chúc ông sức khoẻ.

(Ông Nguyễn Ly, 81 đường 28, Bình Tân, TPHCM)

Trả lời: Chúng tôi vô cùng vui cùng và chân thành cảm ơn về ý kiến sửa sai của ông. Ý kiến đóng góp của ông rất chính xác. Quả chúng tôi đã có sơ sót không ghi chú thêm La Terreur Blanche. Chúng tôi tra cứu tự điển bách khoa Encyclopædia Universalis 2008 tại địa chỉ Web www.universalis.fr/encyclopedie/T303650/TERREUR BLANCHE.htm và xin bổ sung vào ý ông một đoạn trích nhỏ như sau:

“L'expression de Terreur blanche, dont l'origine reste incertaine, caractérise deux épisodes dans l'histoire de France: en 1795, … ; à la fin de 1815” (tạm dịch: “Thành ngữ Khủng bố trắng, mà nguồn gốc còn chưa xác định rõ ràng, được dùng để chỉ hai giai đoạn trong lịch sử nước Pháp: vào năm 1795…; và cuối năm 1815”).

Nhân đây, chúng tôi xin được phép trình bày thêm đôi điều cùng ông và tất cả bạn đọc. Với chúng tôi, mục “Chuyện Đông chuyện Tây” không phải là chuyên mục ngôn ngữ, nên những thắc mắc về ngôn ngữ chúng tôi chỉ giải đáp ngắn gọn ở mức độ giải thích được ý nghĩa mà không đi sâu vào từ nguyên, vốn là công việc của các tạp chí chuyên ngành và các chuyên gia về ngôn ngữ. Chúng tôi muốn dùng mục “Chuyện Đông chuyện Tây” như một diễn đàn chung không mang tính học thuật nặng nề, để mọi người có thể cùng tham gia trao đổi, và qua đó tạo nhịp cầu thân ái với toàn thể bạn đọc. Do trình độ và tư liệu còn hạn chế, những giải đáp của chúng tôi chắc chắc còn nhiều thiếu sót. Chúng tôi rất vui mừng đón nhận những ý kiến đóng góp và chỉ giáo chân thành của tất cả quí bạn đọc, trong đó có ông. Chúng tôi luôn tâm niệm rằng: “Người chê ta mà chê đúng là thầy ta, người khen ta mà khen đúng là bạn ta”. Chúng tôi thấy xa lạ với những kiểu tranh luận hay phê bình đầy tính hậm hực và hằn học kiểu hơn thua, (vì như thế là khí động, mà khí đã động thì tâm không hoà, mà tâm không hoà thì lấy gì để bàn lẽ công chính trong thiên hạ hoặc thấy được cái hay cái đẹp của văn chương?).

Người xưa thường nói “dĩ thi hội hữu” – dùng thi ca, văn chương để tụ hôi bạn bè. Như vậy, văn chương là môi trường giúp chúng ta bày tỏ tấc lòng để có thể lại gần với nhau hơn và thân ái nhau hơn, chứ không phải để phô phang và tranh hơn giành thắng. Nay chúng tôi cũng muốn lấy chuyên mục này để “hội hữu”. Một lần nữa, xin chân thành cảm ơn và mong được nhận thêm những đóng góp của ông trong tương lai. Kính.

(KTNN số 646, ngày 20.07.2008)