Tin bộ đội Sáu Viên hạ đồn Thầy Cai làm cả xóm kinh Dớn Choai dậy lên niềm vui rộn ràng và phấn khích.
Thằng Sơn mau chân đi xem tù binh áp giải về tới địa phương, bèn về nhà kể lại:
-Anh Sáu Viên thật là giỏi, anh dùng chiến thuật "bịt nồi gọ" rồi dùng hỏa công bắt hết, không sót một thằng.
- Thằng này không được nói năng bừa bãi, quân sự hệ trọng chứ có phải bắt cá đâu mà bịt nồi gọ.
- Con nói thiệt mà ba ! Ai cũng nói như vậy hết, mấy anh dân quân đi phục vụ chiến trường về kể lại rõ ràng.
Thằng Sơn thuật lại những gì nó đã nghe như một phóng viên mặt trận.
- Lần trước anh Sáu Viên đánh đồn Thầy Cai, xung phong vô cái đồn bỏ trống chỉ thu được con heo chúng nó đi ruồng bắt của đồng bào. Còn binh lính thì theo đường hầm bí mật trốn mất.
Một lần khác đánh đồn bằng hỏa công anh bị cháy thùng dầu phải rút lui.
Bị cấp trên rầy, anh ấy tức nên đi trinh sát tìm cho được cái ngách đường hầm xông khói vô đồn cho chúng nó ngộp mà rút lui không được, anh còn kết hợp đánh hỏa công rút kinh nghiệm lần trước không châm lửa rồi mới ném, mà nhúng dầu ném bùi nhùi vào trước cho thật nhiều, sau đó mới bắn đạn lửa vào. Vừa ngộp khói vừa nóng chúng nó trương cờ trắng đầu hàng.
Lúc ấy Sáu Viên đến thăm, ông già hỏi:
- Làm sao cháu nghĩ ra cái chuyện bịt nồi gọ vậy Sáu?
- Dạ cũng nhờ kinh nghiệm của bà con ở đây, bắt cá trê mùa khô rút vào nồi gọ, nằm mà...
Cô Mùi nghe qua không nhịn được, bèn bước ra sau bếp để cười một mình. Cô đoán biết rằng cái bao cá trê của anh chàng si tình đã gợi ý cho Sáu Viên nghĩ ra chiến thuật chặn nghách lấy đồn giặc. Nhưng cô không cho ai biết để đến lúc nào chỉ có hai người cô sẽ hỏi.
*
* *
Đời chiến sĩ, thời gian do trận mạc chi phối. Thương nhau chưa kịp làm lễ cưới, đột ngột nghe tin hòa ước Genève đình chiến, anh theo đội ngũ tập kết ra miền Bắc.
Đôi bạn trẻ xót đau vì cảnh chia ly. Lời hẹn biển thề non để lại, còn người phải ra đi nghìn trùng xa cách.
Trên thao trường ở vùng trung du miền Bắc, lúc nào tập luyện thì thôi, lúc ngồi một mình nghỉ ngơi, Sáu Viên tựa má vào nòng súng ca bài ca của Lục Vân Tiên:
Nhưng tăm cá bấy lâu vẫn bặt
Biết bao giờ mới được đoàn viên
Thu Mùi em ơi !... (trong vở Lục Vân Tiên)
Có một bà lão nhà đóng quân ở Thanh Hóa, trưa hè phe phẩy quạt, buột miệng hỏi một câu:
- Các anh ra ngoày này được mấy năm rồi nhỉ?
Anh bộ đội đáp:
- Thưa cụ đã chín mùa táo rụng.
Bà lão gật gù: "ừ nhỉ"
Rồi lại trở về Nam chiến đấu, mười một năm sau mới được mừng ngày giải phóng.
Anh Sáu Viên đáp xe về Cà Mau chờ đò về Kênh Dớn Choại mong tìm gặp người yêu sau bao năm xa cách.
Một người đứng trên ghe dứa vàng ươm cứ chăm chú nhìn anh. Cuối cùng họ nhận ra nhau.
Anh chàng chận ngách cá trê năm xưa, giờ tóc muối tiêu, dáng người khắc khổ, bà vợ chèo lái ghe dứa, đã là người vợ thứ hai.
Gặp người quen, Viên hỏi:
- Cô Mùi vẫn còn ở chỗ cũ không anh ?
Anh ta ngần ngừ một lúc rồi bảo:
- Gia đình cô Mùi là người ở Bến Tre tản cư qua. Khi chính quyền mới tiếp quản, họ đã về xứ rồi.
Sáu Viên cả tin. Đành lên xe lặn lội về Bến Tre tìm kiếm. Nhưng Mỏ Cày hàng chục xã tìm đâu thấy nên đành...
Than ôi tăm cá bây lâu vẫn bặt
Biết bao giờ trở lại đoàn viên.
Chiến tranh Tây Nam lại đưa chân người lính lên đất bạn. Xong nhiệm vụ trở về những bốn năm sau!
Cho đến ngày Hội cựu chiến binh tổ chức về thăm lại chiến trường xưa. Một cán bộ xã ngày trước nay đã lên nhận nhiệm vụ ở huyện nói:
- Các anh có ai là Sáu Viên. Lê Văn Viên không ?
- Có tôi đây !
- Mèn ơi ! Sao mà ông tệ vậy ông ? Cô Mùi vẫn chờ ông ở trong ấy !!
*
* *
Một chiếc tắc phóng như bay về Kinh Dớn Choai.
Cây cầu khỉ chỗ ngồi câu cá trên năm xưa nay đã là một cây cầu xi măng. Tắc rán nhả ga, tiếng máy xình xịch thưa dần trong khi trái tim người lính dồn dập. Từ trong nhà một người trung niên chạy ra. Mọi người trên ghe không nói gì để xem họ có nhận ra nhau không.
Chú khách chìa tay ra như không bắt chờ cho dĩ vãng tái hiện lên.
- Em Sơn phải không ?
- Ôi anh Viên !
Họ ôm chầm lấy nhau. Sơn là cậu bé năm xưa, ra nơi thao trường nhắn tin rằng "Chị em nói "được"... ấy". Nay anh đã là một người đàn ông đứng tuổi, cha một gia đình lủ khủ đàn con. Khi chủ khách vào nhà, Sơn hỏi:
- Cô của con đâu ?
Các cháu nói:
- Tự nhiên cô đứng lên bỏ chạy ra ngoài sau.
Mọi người đẩy vai anh bộ đội:
- Mau lên, theo đi ông nội ! Lần này không được để vuột mất đấy.
Sáu Viên bước ra sau bếp, đẩy cánh cửa hậu ra vườn tìm khắp nơi. Tăm cá dưới ao nở lên đây đó trên mặt nước, nhưng người đâu không thấy.
Một chú bé con của Sơn ra hiệu chỉ về phía góc nhà. Một chiếc áo bà ba quay lưng lại, kéo khăn lau nước mắt.
Sáu Viên nhẹ chân bước đến. Kỷ niệm xưa tái hiện lại sau ba mươi năm mở lối cho phút giây gặp gỡ bằng câu nói cũ:
- "Chị ơi! Làm ơn cho tôi đi qua !"
Cô Mùi nén thổn thức quay lại, tay em nắm tay anh và... với một lời trách móc:
- Sao không đợi đến cúp bình thiếc rồi về một thể.
Họ nhìn nhau thấy tóc trên đầu điểm nhiều sợi bạc, thời gian đã gậm nhấm tuổi xuân của họ đã nhiều rồi.
Cô Mùi dắt tay người xưa ra cầu ao, làm cái việc mà cô vẫn làm dạo ấy: rắc cám tìm tăm cá.
Cá nổi lên bơi lội vớt mồi, múa râu trông vui mắt. Cô vẫn đinh ninh rằng hai con cá hàng năm cô thả trở lại ao vẫn là đôi ấy. Ta không thể vì lý do gì để chẳng tin như cô.
Còn anh chàng bịt nồi gọ để bắt cả bao cá thuở trước đã đánh lạc hướng không cho tình cũ gặp nhau đã phụ họa với thời gian cướp thêm của họ hơn dăm năm nữa, đáng lý đã bị em cô Mùi nện cho một trận nên thân, nếu không có người can gián. Chẳng qua là hắn quá si mê, có vợ hai đời rồi mà vẫn tơ tưởng cô gái đã làm héo hắt trái tim hắn tự thuở ban đầu. Sau ngày vui tái ngộ, trên sông Trèm Trẹm lộng gió một chiếc xuồng cắm lá dừa nước làm buồm rẽ nước băng băng. Cô Mùi lái xuồng, người yêu chèo trước mũi, đưa bạn cũ trở về thành phố hẹn thời gian trở lại, thu xếp cuộc đời.
*
* *
Chưa quá một tuần điện khẩn từ Cà Mau gởi về, người gởi là cậu Sơn:
- "Anh về gấp bệnh viện thị xã Cà Mau, chị ấy nguy cấp".
Giường bệnh trắng tinh, trên đầu giường treo một chai nước biển nhỏ từng giọt sống theo ống nhựa trong suốt. Một bình oxy nút đồng truyền hơi thở vào chiếc mặt nạ úp lên mặt bệnh nhân.
Anh bộ đội ấp hai bàn tay rám nắng lên bàn tay khẳng khiu. Bác sĩ không cho ai vào, nhưng trong trường hợp này được chiếu cố.
Chứng suy tim tái phát, nỗi khắc khoải ba mươi năm lớn quá, thêm vào nỗi lo hạnh phúc thấy đó có nắm được không? Hay lại là như tăm cá ! Aỏp lực ấy ngày càng đè nặng lên trái tim đơn côi, bộc phát cơn bạo bệnh... Hôm sau, bác sĩ từ trong phòng bệnh bước ra, sắc thái tươi cười. Hai ngày sau ông ký lệnh cho bệnh nhân xuất viện.
Nàng đi đứng bình thường bên cạnh người yêu. Anh lính bắt tay bác sĩ:
- Cám ơn ! Cám ơn bác sĩ.
Bác sĩ nở nụ cười đồng cảm có chút hoạt náo, sau khi vỗ vai anh lính: lúc mê man chị ấy chỉ gọi tên anh. Người đáng được cám ơn chính là anh đấy ! Ông tướng ạ ! Nếu không xuống kịp, chậm một buổi nữa thôi thuốc men sẽ bất lực. Cho nên tôi kê đại cái toa "thất tình sâm" (nghĩa là điện gọi anh xuống), đâu ngờ lại trúng.