Che Guevara và Việt Nam
Ngay từ năm 1953, khi má»›i tốt nghiệp Äại há»c Y khoa, Che đã định hÆ°á»›ng đấu tranh giải phóng nhân dân bị áp bức bóc lá»™t. Chiến thắng Äiện Biên Phủ lừng lẫy năm châu đã Ä‘em đến cho ông niá»m tin thắng lợi...
Ernesto Che Guevara de la Serna (14/6/1928 - 8/10/1967) được nhân dân Mỹ Latinh, nhân dân thế giá»›i tôn vinh: NgÆ°á»i du kÃch anh hùng. Tên tuổi và sá»± nghiệp của ông được lÆ°u truyá»n nhÆ° má»™t huyá»n thoại; hình ảnh của ông sống mãi trong lòng hà ng triệu chiến sÄ© đấu tranh chống chủ nghÄ©a đế quốc, chủ nghÄ©a thá»±c dân, vì hòa bình, tá»± do và công lý trên thế giá»›i.
Ernesto Che Guevara sinh ra trong má»™t gia đình trung lÆ°u ở Argentina. Ngay từ lúc còn nhá», Che đã thể hiện lòng nhân ái, tinh thần hy sinh vì nghÄ©a lá»›n: Khi là sinh viên y khoa, ông luôn sẵn sà ng giúp ngÆ°á»i nghèo chữa bệnh đồng thá»i suy nghÄ© đến việc là m sao giải phóng giai cấp cần lao bị áp bức bóc lá»™t.
ChÃnh vì lẽ đó, ông đã tạm từ bá» nghá» bác sÄ© để tìm đến những nÆ¡i có phong trà o cách mạng nhÆ° Colombia, Venezuela, Guatemala... nhÆ° nhiá»u ngÆ°á»i đã thấy qua bá»™ phim “Nháºt ký mô-tôâ€, trong đó Che và ngÆ°á»i bạn đồng hà nh Alberto Granados đã vượt hà ng nghìn cây số trên chiếc xe máy cÅ© kỹ vá»›i khát vá»ng tìm cho mình con Ä‘Æ°á»ng cách mạng đúng đắn.
Tại Guatemala, vá»›i sá»± can thiệp quân sá»± của Mỹ dÆ°á»›i thá»i Tổng thống Dwight Eisenhower (tháng 6/1954), chÃnh phủ tiến bá»™ vừa được thà nh láºp sau thắng lợi của bầu cỠđã bị láºt đổ; Che nháºn thấy con Ä‘Æ°á»ng dẫn đến thắng lợi thá»i ấy phải là đấu tranh vÅ© trang.
Ông rá»i Guatemala đến Mexico. Và tại đây ông gặp má»™t số thanh niên yêu nÆ°á»›c Cuba để rồi đến vá»›i Fidel, Raul nhÆ° chÃnh Fidel đã thuáºt lại: "... Äó là và o tháng 7 hay tháng 8/1955 khi tôi gặp Che. Và trong má»™t đêm - nhÆ° Che đã kể lại sau nà y - Che đã trở thà nh má»™t chiến sÄ© của con tà u “Granmaâ€... Raul Castro và Che là hai chiến sÄ© đầu tiên trong danh sách các chiến sÄ© của tà u “Granmaâ€...
Che là má»™t trong những ngÆ°á»i mà tất cả Ä‘á»u cảm thấy mến ngay khi tiếp xúc do tÃnh giản dị, phong cách tá»± nhiên, tình thân ái, nhân cách và tÃnh Ä‘á»™c đáo. Và o má»™t ngà y cuối tháng 11/1956, Che đã cùng chúng tôi tiến vá» Cuba.
Cuá»™c vượt biển ấy đối vá»›i Che tháºt là gian khổ, bởi vì không thể có đủ thuốc mà Che cần và suốt cuá»™c vượt biển, đồng chà đã lên cÆ¡n hen suyá»…n dữ dá»™i, nhÆ°ng đồng chà không má»™t lá»i than.
Chúng tôi đổ bá»™ lên bá» biển Cuba, Che tiếp tục là bác sÄ©. Sau tráºn đánh đầu tiên, rồi tráºn thứ hai, Che là bác sÄ© đồng thá»i là ngÆ°á»i xuất sắc nhất trong số các chiến sÄ© tham gia tráºn đánh. Che là má»™t chiến sÄ©, má»™t cán bá»™ chỉ huy xuất sắc không ai hÆ¡n được.
ChÃnh vì thế mà Che đã được phong là m TÆ° lệnh và Chỉ huy trưởng đạo quân thứ hai vừa được thà nh láºp. Che là má»™t ngÆ°á»i chỉ huy đặc biệt có năng lá»±c, dÅ©ng cảm phi thÆ°á»ng, má»™t nghệ sÄ© trong chiến tranh cách mạng...â€.
Sau 12 năm phấn đấu và cống hiến xuất sắc và o thà nh quả xây dá»±ng và bảo vệ Tổ quốc Cuba xã há»™i chủ nghÄ©a, "ngá»n đèn pha" của phong trà o cách mạng ở Tây bán cầu, Che lại quyết định lên Ä‘Æ°á»ng tiếp tục đấu tranh giải phóng các dân tá»™c khác Ä‘ang còn bị áp bức, bóc lá»™t ở châu Phi và Mỹ Latinh.
Từ tháng 1/1965, Che rá»i Cuba để đến vá»›i Congo và sau đó là Bolivia “nhằm mục Ä‘Ãch khởi Ä‘á»™ng má»™t cuá»™c đấu tranh giải phóng dân tá»™câ€. Chá»n Bolivia, Che cho rằng ở đó có truyá»n thống đấu tranh anh hùng của các tầng lá»›p lao Ä‘á»™ng đã từng bị áp bức, bóc lá»™t.
Từ đây, Che đã liên hệ vá»›i phong trà o du kÃch các nÆ°á»›c láng giá»ng nhÆ° Peru và Argentina. Sau hÆ¡n má»™t năm xây dá»±ng lá»±c lượng, quân du kÃch đã tiến đánh má»™t số căn cứ địch và già nh thắng lợi bÆ°á»›c đầu. Quân Ä‘á»™i giải phóng dân tá»™c (ELN) ra Ä‘á»i, công bố năm thông báo và lá»i kêu gá»i gá»i nhân dân Bolivia.
Tuy nhiên, do gặp nhiá»u khó khăn và âm mÆ°u thâm Ä‘á»™c của CIA câu kết vá»›i chÃnh phủ bù nhìn thá»i kỳ Tổng thống Barrientos cầm đầu ở Bolivia, phong trà o du kÃch do Che lãnh đạo bị bao vây và chịu những tổn thất nặng ná»; Che bị thÆ°Æ¡ng trong má»™t tráºn đánh ở vùng núi rừng Yoro; kẻ thù đã bắt ông và theo sá»± Ä‘iá»u khiển của CIA, chúng đã giết hại Che và o lúc 13h10h ngà y 9/10/1967.
Tại Lá»… truy Ä‘iệu ông tổ chức ở Quảng trÆ°á»ng Cách mạng của thủ đô La Habana Cuba ngà y 18/10/1967, Chủ tịch Fidel đã nói: “Che đã hy sinh không phải để bảo vệ lợi Ãch và sá»± nghiệp nà o khác hÆ¡n là lợi Ãch và sá»± nghiệp của những ngÆ°á»i bị áp bức bóc lá»™t trên lục địa nà y...
Che đã trở thà nh ngÆ°á»i mẫu không chỉ cho nhân dân ta mà còn cho bất kỳ dân tá»™c nà o ở Mỹ Latinh... Máu của Che đã đổ xuống trên đất nÆ°á»›c ta, đã đổ xuống ở Bolivia...; dòng máu ấy đã đổ cho tất cả các dân tá»™c ở châu Mỹ và đã đổ cho Việt Nam... Che đã biết là mình hiến dâng cho Việt Nam mối tình Ä‘oà n kết cao cả nhấtâ€.
Và đúng nhÆ° Fidel đã nói, Che đã trở nên gần gÅ©i và thân thiết vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i Việt Nam, vì chÃnh ông đã gắn bó vá»›i sá»± nghiệp đấu tranh giải phóng dân tá»™c và thống nhất Tổ quốc của nhân dân Việt Nam.
Ngay từ năm 1953, khi má»›i tốt nghiệp Äại há»c Y khoa, Che đã định hÆ°á»›ng đấu tranh giải phóng nhân dân bị áp bức bóc lá»™t. Chiến thắng Äiện Biên Phủ lừng lẫy năm châu đã Ä‘em đến cho ông niá»m tin thắng lợi.
Ông tìm Ä‘á»c tác phẩm “Chiến tranh nhân dân, quân Ä‘á»™i nhân dân†của Äại tÆ°á»›ng Võ Nguyên Giáp và coi đó là má»™t tà i liệu quý giá để xây dá»±ng các lá»±c lượng du kÃch trong suốt chặng Ä‘Æ°á»ng đấu tranh cho sá»± nghiệp giải phóng của các dân tá»™c bị áp bức ở châu Phi và Mỹ Latinh.
ChÃnh ông là ngÆ°á»i đã viết lá»i tá»±a cho cuốn sách đó khi được xuất bản và phổ biến rá»™ng rãi ở Tây bán cầu: “Tác phẩm nà y vượt qua giá»›i hạn của má»™t giai Ä‘oạn lịch sá» và có giá trị cho cả khu vá»±c..., chứa Ä‘á»±ng nhiá»u vấn Ä‘á» có tầm quan trá»ng đặc biệt cho các dân tá»™c Mỹ Latinh Ä‘ang bị chủ nghÄ©a đế quốc Bắc Mỹ thống trịâ€.
Mùa hè năm 1964, Anh hùng Núp được má»i sang thăm Cuba, Che đã tiếp đón anh Núp nhÆ° ngÆ°á»i anh từ xa trở vá» và cùng nhau trao đổi ý kiến nhiá»u buổi đến táºn khuya vẫn chÆ°a muốn nghỉ.
Sau lần gặp Anh hùng Núp, Che rá»i Cuba cùng vá»›i Ä‘á»™i ngÅ© gồm các chiến sÄ© du kÃch kiên trung lên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i chiến đấu giải phóng các dân tá»™c anh em còn bị áp bức ở Mỹ Latinh. Và cÅ©ng từ đấy trên Äà i Phát thanh và Truyá»n hình Cuba hà ng ngà y phát Ä‘i, phát lại vở kịch vá»›i nhan đỠ“NgÆ°á»i anh hùng của núi rừng†chuyển thể theo ná»™i dung cuốn tiểu thuyết “Äất nÆ°á»›c đứng lên†của nhà văn Nguyên Ngá»c.
Anh hùng Núp và Che không gặp lại nhau, nhÆ°ng ở Cuba vẫn còn lÆ°u giữ nhiá»u ká»· niệm vá» cuá»™c gặp lịch sá» giữa hai ngÆ°á»i. Ngà y Anh hùng Núp qua Ä‘á»i, từ Tây bán cầu những ngÆ°á»i thân của Che đã gá»i sang Việt Nam bức ảnh chụp lúc Che và phu nhân - bà Adelaida March - tiếp đón Anh hùng Núp năm xÆ°a.
Che còn dà nh thá»i gian tiếp thân máºt Ä‘oà n 35 sinh viên Việt Nam lần đầu tiên sang Cuba há»c táºp ngay tại văn phòng của ông tại Bá»™ Công nghiệp ở Quảng trÆ°á»ng Cách mạng của thủ đô La Habana.
Ông dà nh nhiá»u thá»i gian trò chuyện rất thân tình và cùng má»i ngÆ°á»i hát các bà i ca cách mạng của Việt Nam, trong đó có bà i “Giải phóng miá»n Nam†cùng nhiá»u bà i hát của Cuba và Mỹ Latinh, nhÆ° “Hà nh khúc dân quânâ€, "Hà nh khúc 26-7â€...
Những năm 60 của thế ká»· XX, nhân dân Việt Nam đấu tranh gian khổ chống kẻ thù xâm lược, Che đã nói: “Chủ nghÄ©a đế quốc là thủ phạm của sá»± xâm lược... Chúng ta Ä‘ang giÆ°Æ¡ng cao ngá»n cá» Mặt tráºn Dân tá»™c giải phóng miá»n Nam Việt Nam vá»›i tất cả nhiệt tình, không phải chỉ vì chủ nghÄ©a quốc tế vô sản, mà còn vì lòng thiết tha vá»›i chÃnh nghÄ©a cách mạng đã in sâu trong chúng ta.
Chúng ta là m việc nà y còn vì chúng ta Ä‘ang cùng tráºn tuyến đấu tranh vá»›i những ngÆ°á»i anh em của mình. Äó là điá»u cá»±c kỳ quan trá»ng đối vá»›i tÆ°Æ¡ng lai của cả châu Mỹâ€.
Che là ngÆ°á»i đã cùng vá»›i Chủ tịch Fidel chủ trÆ°Æ¡ng thà nh láºp Ủy ban Toà n quốc của Cuba Ä‘oà n kết vá»›i Việt Nam. Tại lá»… ká»· niệm ngà y thà nh láºp Ủy ban nà y, Che đã chủ trì và có bà i phát biểu quan trá»ng.
Ông nói: “Chúng ta chà o mừng nhân dân miá»n Nam Việt Nam nhÆ° ngÆ°á»i anh em chiến đấu, nhÆ° ngÆ°á»i đồng chà gÆ°Æ¡ng mẫu trong giai Ä‘oạn lịch sá» thế giá»›i khó khăn hiện nay. Dù đế quốc Mỹ có dùng phÆ°Æ¡ng tiện chiến tranh gì thì thắng lợi sẽ là giải phóng miá»n Nam và thống nhất đất nÆ°á»›c Việt Nam... Chúng ta biết chắc chắn là nhân dân Việt Nam nhất định sẽ già nh được tá»± do hoà n toà nâ€.
Vá»›i niá»m tin và tình cảm nồng nà n đối vá»›i cuá»™c chiến đấu của nhân dân Việt Nam, Che luôn hÆ°á»›ng vá» Việt Nam và động viên các lá»±c lượng yêu chuá»™ng hòa bình trên toà n thế giá»›i ủng há»™ sá»± nghiệp chÃnh nghÄ©a của nhân dân Việt Nam.
Ngà y 16/4/1966, Che đã gá»i tá»›i các dân tá»™c trên thế giá»›i bức thông Ä‘iệp lịch sá». Che viết: “Thái Ä‘á»™ của chúng ta không phải chỉ là chúc mừng thắng lợi của ngÆ°á»i bị xâm lược mà phải cùng nhau chia sẻ số pháºn, cùng hy sinh hoặc cùng nhau chiến thắng. Dân tá»™c Việt Nam tháºt vÄ© đại!
Dân tá»™c Việt Nam tháºt kiên cÆ°á»ng và dÅ©ng cảm!
Cuá»™c chiến đấu của nhân dân Việt Nam đã mang lại cho toà n thế giá»›i má»™t bà i há»c tháºt vÄ© đại! Việt Nam đã dạy cho chúng ta má»™t bà i há»c vÄ©nh viá»…n vá» chủ nghÄ©a anh hùng... TrÆ°á»›c mắt, chúng ta sẽ là má»™t tÆ°Æ¡ng lai xán lạn và gần gÅ©i nhÆ° thế nà o nếu hai, ba... nhiá»u Việt Nam nở hoa trên thế giá»›i.
Hãy tạo ra hai, ba... nhiá»u Việt Nam, là khẩu hiệu đấu tranh!â€.
Äó chÃnh là ý chÃ, nguyện vá»ng thiết tha và mệnh lệnh trái tim Ä‘Æ°a Che đến vá»›i nhiá»u nÆ¡i trên trái đất nà y đòi há»i sá»± ná»— lá»±c khiêm tốn của ông nhÆ° chÃnh ông đã viết trong thÆ° từ biệt Chủ tịch Fidel, từ biệt cha mẹ và vợ con, trÆ°á»›c khi rá»i Cuba Ä‘i chiến đấu tại Congo và tiếp đó là Bolivia.
Tuy ở xa Việt Nam, nhÆ°ng Che là ngÆ°á»i hiểu biết sâu sắc cuá»™c đấu tranh anh dÅ©ng của nhân dân Việt Nam và luôn dà nh cho sá»± nghiệp vẻ vang đó sá»± ủng há»™ kiên quyết, mạnh mẽ và vô tÆ°.
Che, nhÆ° chÃnh bà Melba Hernandez, nguyên Chủ tịch Ủy ban Ä‘oà n kết vá»›i Việt Nam của Cuba đã từng nói, “là ngÆ°á»i Ä‘i đầu trong phong trà o Ä‘oà n kết vá»›i Việt Namâ€
Trung Äức
|