Ngô Äình Diệm xem rất kỹ chiếc và mà Lansdale [1] và Fishiel đã trao cho. Lansdale nói :
- Tất nhiên chúng tôi đã xem rồi. Bây giá» xin má»i ông xem, sau đó, ông hoà n lại cho chúng tôi. Và i ngà y nữa Sở Cảnh sát Nữu Ước sẽ Ä‘iện cho chủ nhân nó, báo tin đã tìm được và trả lại cho chủ nhân của nó.
Chiếc và bằng loại da cừu má»m đắt tiá»n, sản xuất ở Pháp. Trong và có má»™t số đôla, má»™t số phÆ¡răng Pháp, mấy cái danh thiếp in kiểu chữ nhã mà đẹp :
PHAN THÚC ÄỊNH
Tiến sÄ© luáºt
Diệm lẩm bẩm :
- À, ra anh chà ng đã Ä‘á»— tiến sÄ© luáºt.
Má»™t cái há»™ chiếu của Äịnh được cấp từ Pháp cho phép nháºp cảnh nÆ°á»›c Mỹ. Má»™t cái ảnh Äịnh đứng dÆ°á»›i chân tháp Eiffel. Tất cả những thứ ấy, Diệm không chú ý tá»›i, chỉ xem qua. NhÆ°ng có hai váºt, Diệm cứ bâng khuâng ngắm nghÃa, cầm mãi trên tay. Má»™t là bức bÆ°u ảnh in hình Äức bà Maria mà u sắc, Ä‘á» in rõ tại nhà in riêng của Vatican. Äức Bà bồng đức Chúa Hà i Äồng trên tay, mặt phúc háºu, đẹp dịu dà ng, cặp mắt hÆ¡i buồn đầy vẻ thÆ°Æ¡ng yêu, chung quanh ngÆ°á»i tá»a hà o quang. Nét vẽ trau chuốt, sinh Ä‘á»™ng đến ná»—i ngÆ°á»i ta nhá»› những bức há»a của Leonard de Vinci. Äây không phải là bức bÆ°u ảnh thÆ°á»ng. Vừa nhìn thấy, Diệm biết ngay đây là của Äức Cha anh, Ngô Äình Thục. NgÆ°á»i cầm bức ảnh ấy - chỉ anh em Diệm má»›i hiểu riêng vá»›i nhau thôi - là ngÆ°á»i đã được Ngô Äình Thục thẩm tra rồi và tin cẩn được. Ngô Äình Diệm là ngÆ°á»i rất tin ở CIA, nhÆ°ng lại tin anh em ruá»™t mình hÆ¡n cả CIA. Diệm biết anh mình là Ngô Äình Thục có cả má»™t mà ng lÆ°á»›i tai mắt tay chân riêng rá»™ng lá»›n mà nhiá»u lần Phòng Nhì của Pháp ở Việt Nam đã phải nhá» vả. Äức chúa Giê-su dạy các tông đồ rằng: “Äược cả và thiên hạ là m gì nếu mà mất nÆ°á»›c thiên Ä‘Ã ng?â€. Ở Giám mục Ngô Äình Thục thì “nÆ°á»›c thiên Ä‘Ã ng†không trá»ng bằng “nÆ°á»›c hạ giá»›i†nên ngÆ°á»i “tinh thạo†việc Ä‘á»i lắm. NgÆ°á»i đã giao cho Äịnh cầm bức bÆ°u ảnh Äức bà Maria nà y.
Váºt thứ hai là má»™t cái thẻ ngà . Khi Ä‘Æ°a và cho Diêm, cả Lansdale và Fishiel cÅ©ng không hiểu váºt đó là gì. Diệm phải giải thÃch cho hai tên Mỹ hiểu: Äây là cái thẻ của Nam Triá»u ban cho các quan lại, trên ghi chức tÆ°á»›c phẩm ngạch để treo ở ngá»±c bên trái ngoà i chiếc áo dà i. Lansdale gáºt gù :
- À... như trong quân đội Mỹ khâu vải ghi tên và cấp bực của mình ở ngực đây. Có cái khác là chúng tôi đeo ngực bên phải.
Chiếc thẻ ngà có mấy hà ng chữ nhá». Chiếc thẻ ngà của ngÆ°á»i đồng liêu Phan Thúc Ngân đã quá cố đây. Phan Thúc Äịnh vẫn giữ những di váºt ká»· niệm má»™t thá»i là m quan của bố. Anh ta tháºt là má»™t ngÆ°á»i con chà hiếu. Những ngÆ°á»i nhÆ° thế nà y là m sao quên được mối thù của Cá»™ng sản đối vá»›i gia đình mình? Những ngÆ°á»i nhÆ° thế nà y sẽ là những ngÆ°á»i rất đắc lá»±c cho ta đây. Bức bÆ°u ảnh của Äức Cha anh Ngô Äình Thục và cái thẻ ngà của bố mà anh ta còn trân trá»ng nhÆ° má»™t báu váºt nà y đủ cho ta hiểu con ngÆ°á»i ấy nhÆ° thế nà o rồi. Các ông CIA nhiá»u khi cÅ©ng khá cẩn tháºn. NgÆ°á»i Mỹ là m thế nà o lại có thể hiểu được ngÆ°á»i Việt Nam bằng ngÆ°á»i Việt Nam, bằng ta.
Cái thẻ ngà bâng khuâng trên bà n tay dà y thô và ngắn ngủn của Diệm. Ở giữa cái nÆ°á»›c Mỹ xa xôi toà n những con ngÆ°á»i chỉ biết có thá»±c tại, cái váºt lạc loà i nà y tá»± dÆ°ng đến cà ng là m hắn xót xa nhá»› tá»›i dÄ© vãng bạc và ng. Nhìn cái thẻ ngà , hắn nhÆ° nhìn thấy cả quá khứ sống lại. Cái váºt thân thuá»™c và nhiá»u ká»· niệm... Chỉ riêng việc Phan Thúc Äịnh trân trá»ng giữ gìn cái thẻ ngà nà y đủ là m cho Diệm Æ°u ái Äịnh hÆ¡n lên.
* * * * *
Có tiếng chuông reo khe khẽ ở đầu buồng. Tiếng chuông ấy nối thẳng từ phòng thÆ°á»ng trá»±c của trÆ°á»ng và o, báo hiệu có ngÆ°á»i đến há»i Diệm, Diệm xếp tất cả các váºt và o chiếc và nhÆ° cÅ©, mở khóa tủ áo của mình cất chiếc và đi. TrÆ°á»ng đại há»c Michigan dà nh riêng cho Diệm hai buồng rá»™ng. Má»™t buồng ngủ có kê giÆ°á»ng, tủ gÆ°Æ¡ng Ä‘á»±ng quần áo. Má»™t buồng là m việc và tiếp khách, có kê tủ sách, má»™t bà n giấy, má»™t bá»™ ghế bà nh và bà n uống nÆ°á»›c.
Diệm và o ngồi ở sau bà n giấy chỠđợi. Trên bà n giấy, má»™t quyển “Mein Kampf†của Hitler mở rá»™ng. Diệm Ä‘ang Ä‘á»c dở quyển đó. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng Diệm có hai cách tiếp khách, má»™t là đối vá»›i khách ngÆ°á»i Mỹ thì Diệm thÆ°á»ng ngồi ở ghế bà nh nói chuyện tá»± nhiên. Hai là đối vá»›i khách ngÆ°á»i Việt Nam - dù Diệm hầu nhÆ° không có khách ngÆ°á»i Việt, ngoà i mấy gã mà CIA Ä‘Æ°a sang há»c nhÆ° Trần Kim Tuyến, Phạm Xuân Phòng... - Diệm bao giá» cÅ©ng bố trà cách ngồi của mình sao cho có uy thế của bá» trên, nói năng sao cho Ä‘Æ°á»ng bệ, khẩu khÃ, hách dịch.
Năm phút sau có tiếng gõ cá»a. Diệm đáp :
- Cứ và o!
Má»™t nhân viên nhà trÆ°á»ng mở rá»™ng cá»a, cúi chà o và đưa tay má»i má»™t thanh niên ngÆ°á»i Việt dong dá»ng cao, nhanh nhẹn trong bá»™ quần áo xám nhạt sang trá»ng, bÆ°á»›c và o. NgÆ°á»i thanh niên cúi đầu chà o Diệm :
- Bẩm cụ lá»›n, con kÃnh chà o cụ lá»›n. Chẳng biết cụ lá»›n còn nhá»› con không?
Gã nhân viên nhà trÆ°á»ng đã im lặng bÆ°á»›c ra, sau khi khép cá»a buồng lại.
Diệm không trả lá»i ngÆ°á»i thanh niên ngay, giữ thái Ä‘á»™ im lặng, vá» nheo mắt nhìn anh chăm chú. NgÆ°á»i thanh niên vẫn lịch sá»±, mỉm cÆ°á»i nhìn thẳng và o mặt Diệm, lá»… Ä‘á»™ :
- KÃnh thÆ°a cụ lá»›n, con là Phan Thúc Äịnh. Thầy con là Phan Thúc Ngân, năm 1945 đã cùng cụ lá»›n Ä‘i Tân-gia-ba. Năm 1946, con đã có dịp gặp cụ lá»›n...
Diệm lúc ấy mới như chợt nhớ ra.
- A! Anh là Äịnh, con cụ Ngân. Bảy, tám năm qua rồi, anh có hÆ¡i khác đôi chút và diện quá là m tôi không nháºn ra được ngay.
Diệm đưa tay chỉ chiếc ghế trước bà n giấy :
- Anh ngồi xuống đây. Nà o, ta nói chuyện!
NgÆ°á»i thanh niên cảm Æ¡n và ngồi xuống ghế.
- Tôi vẫn... vẫn nhớ cụ Tuần Ngân. - Diệm nói - tội nghiệp cụ, chẳng may...
Câu nói của Diệm nhÆ° khÆ¡i dáºy ná»—i Ä‘au thÆ°Æ¡ng sâu kÃn trong tim Phan Thúc Äịnh.
Anh cúi xuống, buồn bã, báºm môi lại. Diệm vẫn nhìn và o mặt anh soi mói :
- Bá»n Cá»™ng sản đã giết thầy anh, đã là m gia đình anh tan nát.
Phan Thúc Äịnh vẫn cúi gục đầu xuống. Mắt anh chá»›p mau. Môi anh vẫn mÃm chặt. Anh rút vá»™i khăn tay cháºm mắt. lm lặng nặng ná». Diệm vẫn chăm chú nhìn từng nét thay đổi trên mặt anh.
Mấy giây sau, Äịnh ngá»ng lên, mắt anh Ä‘á» hoe và anh nói nhÆ° nói qua hà m răng nghiến chặt :
- Con không bao giỠquên mối thù đó. Con ghi và o xương tủy.
Nét mặt Diệm vui hẳn lên. Hắn đổi giá»ng :
- Cháu nghÄ© thế là phải. Cháu tháºt là ngÆ°á»i con có hiếu. Thầy cháu cÅ©ng là má»™t ngÆ°á»i tá» vì đạo. Bổn pháºn của những ngÆ°á»i sống là phải trả thù cho thầy cháu. Không phải chỉ mình cháu đâu, còn nhiá»u ngÆ°á»i nữa cÅ©ng muốn trả thù. Bác cÅ©ng sẽ là m tất cả má»i việc để trả thù cho thầy cháu. Chắc cháu biết rằng lúc sinh thá»i thầy cháu và bác đã kết giao thân thiết. Thầy cháu đã gởi gắm cháu cho bác.
Giá»ng nói của Äịnh vẫn chÆ°a hết xúc Ä‘á»™ng :
- Vãng, thầy con có kể cho con nghe những ngà y theo hầu cụ lá»›n bôn ba nÆ¡i hải ngoại. Thấy cụ lá»›n, con lại nhá»› đến thầy con. Con chỉ mong nối được chà thầy con, được Ä‘i theo cụ lá»›n, nghe lá»i cụ lá»›n chỉ bảo.
Diệm gáºt đầu :
- Bác cÅ©ng thấy có trách nhiệm vá»›i cháu. NhÆ°ng bác muốn há»i cháu: sao cháu biết bác ở đây mà tìm đến được?
- Con vẫn nhá»› thầy con dặn phải nÆ°Æ¡ng tá»±a cụ lá»›n. Con vẫn cố tìm cụ lá»›n. Äầu năm nay, sau khi tốt nghiệp ở Pháp, con vá» Huế, gặp được cha Cras [2]. Nhắc đến cụ lá»›n Cha Cras giá»›i thiệu con và o thăm Äức Cha Thục ở VÄ©nh Long. Tháºt là may mắn cho con được gặp Äức Cha Thục. Äức Cha cho con biết cụ lá»›n Ä‘ang ở Mỹ. Lúc ấy, NgÆ°á»i nói NgÆ°á»i Ä‘ang mắc báºn. hẹn con ná»a tháng sau đến. NgÆ°á»i má»›i có thá»i gian nói chuyện được nhiá»u (Diệm hÆ¡i mỉm cÆ°á»i). Y hẹn, con đến, NgÆ°á»i chỉ cho con sang bên nà y gặp đức Giáo chủ Spellman ở tu viện Mary Knoll. NgÆ°á»i có viết cho con hai bức thÆ°, má»™t bức NgÆ°á»i bảo trình đức giáo chủ, má»™t bức NgÆ°á»i bảo phải chuyển đến táºn tay cụ lá»›n nếu được gặp cụ lá»›n...
Äịnh móc trong túi má»™t phong bì dán kÃn, lá»… phép Ä‘Æ°a cho Diệm. Diệm cầm chiếc phong bì không mở ra xem ngay. Äịnh ngáºp ngừng :
- ... Còn Ä‘iá»u nà y con không dám giấu cụ lá»›n...
Diệm vẫn chăm chú nghe Äịnh :
- Sao? Cháu cứ nói, đừng e ngại gì cả...
- Con tháºt có lá»—i vá»›i cụ lá»›n. Ngoà i bức thÆ° nà y ra, Äức Cha Thục còn gởi cho con chuyển đến cụ lá»›n má»™t bức ảnh Äức bà Maria để lấy phÆ°á»›c là nh. Bức ảnh ấy con để trong vÃ, chẳng may cách đây và i hôm Ä‘i dạo phố bị kẻ cắp móc mất. Con không ngỠở Mỹ nà y cÅ©ng nhiá»u kẻ cắp thế... May mà lá thÆ° nà y con để trong cặp, không mang theo trong ngÆ°á»i hôm đó.
- Cháu bị mất cắp và ư? Có mất nhiá»u thứ không?
Äịnh xót xa :
- Trong và con có há»™ chiếu, tiá»n. Há»™ chiếu con xin lại được. Tiá»n con không tiếc. Con chỉ ân háºn để mất chiếc ảnh đức Bà của Äức Cha Thục ban phÆ°á»›c là nh cho cụ lá»›n và má»™t ká»· váºt của thầy con, con vẫn mang theo mình hà ng chục năm nay.
- Cháu đã trình Sở Cảnh sát chưa?
- Con đã Ä‘i báo vá»›i sở Cảnh sát Nữu Ước rồi. NgÆ°á»i ta hứa sẽ tìm há»™ con, nhÆ°ng con không tin sẽ tìm thấy, vì qua báo chÃ, con thấy hằng ngà y ở thà nh phố Nữu Ước xảy ra hà ng nghìn vụ phạm pháp: giết ngÆ°á»i, ăn cắp xe hÆ¡i, cÆ°á»›p của có vÅ© khà cÅ©ng hà ng trăm vụ mà nhiá»u vụ không thể tìm ra được thủ phạm thì việc mất chiếc và nhá» bé của con, há» quan tâm gì đến.
- Cháu không được nói vá» Hoa Kỳ nhÆ° váºy! Cháu má»›i ở Pháp sang, chÆ°a hiểu Hoa Kỳ đấy thôi. Báo chà hay là m to chuyện giáºt gân để gợi tò mò của Ä‘á»™c giả. Äây là đất nÆ°á»›c của tá»± do. Cháu hãy tin ở cảnh sát Hoa Kỳ. Há» nhiá»u và được Ä‘Ã o tạo cẩn tháºn lắm. Há» hứa tìm há»™ cháu thì biết đâu há» chẳng tìm ra cho cháu.
Diệm vẫn soi mói nhìn Äịnh nói tiếp :
- À... thế sau cái dạo bác gặp cháu năm 1946, rồi cháu là m những gì? Cháu kể chuyện cho bác nghe với.
Äịnh thản nhiên :
- Hồi năm 1946, sau khi gặp cụ lá»›n ở Hà Ná»™i, Ä‘Æ°a cụ lá»›n và o thà nh rồi, con vẫn liên lạc vá»›i ngÆ°á»i Pháp và ông Nhu. Ãt lâu sau, ngÆ°á»i Pháp cho biết cụ lá»›n đã qua Hồng Kông và sẽ Ä‘i Pháp, nhá» Pháp Ä‘Æ°a thêm viện binh sang đánh Việt Minh, con muốn Ä‘i theo cụ lá»›n quá mà không được. Ông Nhu cá» con trở lại Huế mang theo bức thÆ° của ông gởi đức Khâm mạng Drapier [3], triệu táºp má»™t há»™i nghị thà nh láºp liên Ä‘oà n công giáo chống Cá»™ng dÆ°á»›i sá»± bảo trợ của ngÆ°á»i Pháp. Con phải gian khổ lắm má»›i gặp được đức Khâm mạng và trình bức thÆ° lên ngà i. Con được dá»± cuá»™c há»p bà máºt đó tại Phú Cam. Äức Khâm mạng Drapier sÆ¡ hở thế nà o để lá»t má»™t nữ công an Việt Minh và o trong đám đại biểu há»p kÃn. Thế là toà n bá»™ tổ chức và mÆ°u đồ của đức Khâm mạng vá»›i ông Nhu bị bại lá»™. Nhiá»u ngÆ°á»i của ta bị bắt ngay chÆ°a kịp hà nh Ä‘á»™ng gì cả. Con sợ quá, chạy trốn và o khu Pháp kiá»u, nÆ°Æ¡ng nhá» tÆ°á»›ng Lebris [4] lúc bấy giá» có mặt ở Huế. TÆ°á»›ng Lebris cho máy bay Ä‘Æ°a con và o Sà i Gòn. Thấy con còn trẻ, có há»c Ãt nhiá»u, con má»™t gia đình đã từng có công vá»›i chÃnh phủ Bảo há»™ trÆ°á»›c đây, tÆ°á»›ng Lebris giúp đỡ con tiếp tục há»c táºp, để thâu nháºn ná»n văn hóa tốt đẹp của nÆ°á»›c Pháp. Năm 1947, con Ä‘á»— tú tà i ở Sà i Gòn. Sau đó, con được há»c bổng sang Pháp há»c. Năm vừa qua, con tốt nghiệp luáºt khoa tiến sÄ©. Mấy trÆ°á»ng đại há»c ở Pháp má»i con giảng dạy nhÆ°ng nghÄ© đến thù nhà chÆ°a trả, váºn mệnh đất nÆ°á»›c Ä‘ang nghiêng ngá»a, con không thể an tâm ở nÆ°á»›c ngoà i được. Äầu năm nay con vá» nÆ°á»›c thăm nhà và nhÆ° đã thÆ°a vá»›i cụ lá»›n, con may mắn được gặp cha Cras...
Cái nhìn của Diệm dịu xuống. Hắn có vẻ vui lòng :
- Cháu lặn lá»™i tìm bác nhÆ° váºy, hẳn có ý định?
Giá»ng Äịnh tha thiết :
- Thầy con xÆ°a kia đã theo hầu cụ lá»›n. Con còn trẻ tuổi, mang nặng thù nhà , nhÆ°ng không biết phải là m gì. Con tháºt bÆ¡ vÆ¡ nhÆ° ngÆ°á»i đứng giữa ngã ba Ä‘Æ°á»ng, nếu không gặp được cụ lá»›n. Con quyết tâm nối chà thầy con, má»™t lòng má»™t dạ trung thà nh vá»›i cụ lá»›n. Con chỉ mong gặp được cụ lá»›n, xin cụ lá»›n chỉ cho con, con phải là m gì. Con xin là m bất cứ việc gì cụ lá»›n sai khiến. Từ bao năm nay, con vẫn tâm niệm rằng chỉ có Ä‘i theo cụ lá»›n, con má»›i có thể trả được mối thù nhà .
- Cháu nghÄ© thế là phải lắm. Bác rất sung sÆ°á»›ng được gặp lại cháu. Bác cháu ta có rất nhiá»u việc phải là m, rất nhiá»u việc phải là m.
Hắn đứng dáºy, giÆ¡ má»™t nắm tay vá» phÃa xa, Ä‘e dá»a :
- Bác còn sống đây thì bá»n Việt Minh đừng hòng yên ổn vá»›i bác. Bác sẽ láºp lại tôn ti tráºt tá»±. Bác sẽ trở vá» nÆ°á»›c, sẽ xá» bắn tất cả những đứa nà o đã giết thầy cháu, sẽ xá» bắn tất cả những đứa nà o chống đối. NgÆ°á»i Mỹ sẽ giúp chúng ta. Chúng ta sẽ không thiếu súng đạn, tiá»n bạc. Chúng ta sẽ bắn hà ng loạt.
Hắn chỉ tay vá» phÃa quyển sách của Hitler nhÆ° để dẫn chứng :
- Bất Ä‘á»™c bất anh hùng. Muốn là m được việc lá»›n thì phải biết tà n nhẫn, phải có bà n tay sắt. Cháu phải nhá»› lấy Ä‘iá»u đó.
Äịnh im lặng nghe Ngô Äình Diệm nói vá»›i thái Ä‘á»™ thà nh khẩn. Ngô Äình Diệm trở vá» bà n ngồi, vẫy tay cho Äịnh kéo ghế nhÃch lại phÃa hắn, nói :
- Bắt đầu từ hôm nay cháu là ngÆ°á»i của Bác. Cháu có định ở lại nÆ°á»›c Mỹ lâu không?
- Bẩm cụ lớn, con không có ý định ở lại đây lâu. Thù cha chưa trả, con không thể nà o an tâm ở lại đất nước phồn hoa nà y được.
Diệm gáºt gù :
- Äúng. Cháu nên trở vá» Việt Nam ngay. Cháu muốn trả thù cho thầy cháu, muốn tuổi trẻ của cháu sá»›m thà nh đạt hưởng vinh hoa phú quý, cháu hãy nghe lá»i bác, là m tất cả những việc gì bác trao cho cháu.
Äịnh ngoan ngoãn :
- Con xin tuân theo lá»i dạy của cụ lá»›n.
Diệm nói thong thả :
- Cháu hãy trở vá» Việt Nam. Chúng ta muốn là m việc lá»›n thì phải có lá»±c lượng. Äằng sau chúng ta đã có ngÆ°á»i Mỹ rồi, nhÆ°ng ngÆ°á»i Mỹ không muốn xuất đầu lá»™ diện. NgÆ°á»i Mỹ chỉ muốn Ä‘Æ°a cố vấn và vÅ© khà sang giúp chúng ta thôi, chúng ta phải là m lấy. Việc của chúng ta tháºt là nặng ná». Chúng ta vừa phải chống lại bá»n Cá»™ng sản, vừa phải gạt bá» những ngÆ°á»i Pháp Ä‘i. Cho nên ngay từ bây giá» chúng ta phải có nhiá»u ngÆ°á»i của chúng ta ở trong nÆ°á»›c, ở cả vùng ngÆ°á»i Pháp lẫn vùng Việt Minh kiểm soát. Từ cuối năm 1951, bác có phái Lê Máºu Thà nh. (Phan Thúc Äịnh cau mà y, cố nhá»› lại má»™t Ä‘iá»u gì. Cái tên Lê Máºu Thà nh anh đã nghe thấy ở đâu má»™t lần rồi), giáo sÆ° nổi tiếng ở Huế, vá» theo Cá»™ng sản, và o chiến khu Việt Minh ở miá»n Trung Trung phần, để láºp “nhóm kháng chiến quốc gia†nằm phục sẵn ở đó, đợi thá»i cÆ¡, là m đảo chÃnh. Không hiểu anh ta đã gây được lá»±c lượng của ta ở trong đó chÆ°a mà từ hai năm nay, bác chÆ°a nháºn được liên lạc gì của anh ta. Tin tức báo vá», chÆ°a chÃnh xác cho lắm, cho biết anh ta vẫn còn sống và hình nhÆ° đã lá»t và o là m việc ở má»™t cÆ¡ quan của Việt Minh. Bác giao cho cháu việc thứ nhứt là tìm má»i cách liên lạc được vá»›i anh ta, xem anh ta đã mở rá»™ng được mà ng lÆ°á»›i đến đâu rồi, đã sẵn sà ng hoạt Ä‘á»™ng chÆ°a.
Thấy Ngô Äình Diệm ngÆ°ng lại, Äịnh há»i :
- ThÆ°a cụ lá»›n, con xin há»i má»™t Ä‘iá»u: Lê Máºu Thà nh có đáng tin cáºy không? Vì con sợ khoảng thá»i gian hai năm không có liên lạc ấy, lòng con ngÆ°á»i có thể có những đổi thay, ai mà đoán trÆ°á»›c được.
Diêm xua cái bà n tay ngắn ngủn :
- Cháu Ä‘a nghi nhÆ° thế là tốt nhÆ°ng bác tin ở Lê Máºu Thà nh. CÅ©ng nhÆ° bác tin ở cháu đây. Äấy cháu xem, bác có cần phải mở thÆ° của Äức Cha VÄ©nh Long ra đâu, mà bác vẫn tin cháu. Vì giáo sÆ° Lê Máºu Thà nh cÅ©ng có mối thù không Ä‘á»™i trá»i chung vá»›i bá»n Việt Minh nhÆ° cháu. Bố Lê Máºu Thà nh là cụ Hà n Dục trÆ°á»›c đây là má»™t đại Ä‘iá»n chủ có hà ng nghìn mẫu ruá»™ng đất, dinh cÆ¡ đồ sá»™ thế mà mất hết. Lê Máºu Thà nh lại là ngÆ°á»i có mang má»™t lý tưởng quốc gia sâu sắc, anh ta là má»™t ngÆ°á»i đáng tin cáºy của chúng ta.
- Nếu tìm được Lê Máºu Thà nh thì con là m thế nà o để anh ta biết con là ngÆ°á»i của cụ lá»›n phái vá»?
Diệm mỉm cÆ°á»i :
- Bác sẽ viết thÆ° riêng trả lá»i Äức Cha VÄ©nh Long. Cháu vá» yết kiến Äức Cha, NgÆ°á»i sẽ dặn dò cháu máºt khẩu để liên lạc vá»›i Lê Máºu Thà nh. Việc thứ hai là cháu nhân danh má»™t nhà trà thức quốc gia, tiếp xúc vá»›i các tổ chức công khai, các giáo phái trong vùng ngÆ°á»i Pháp kiểm soát thăm dò thái Ä‘á»™ của há» ra sao để bác dá»… xá» sá»± vá»›i há» sau nà y. Cháu tìm hết cách lôi kéo má»™t số ngÆ°á»i trong bá»n há» vá» vá»›i chúng ta.
Mấy đảng phái công khai nhÆ° Việt Nam quốc dân đảng, Äại Việt quốc gia liên minh Ä‘ang múa máy, thì chắc cÅ©ng dá»… nói chuyện vá»›i bá»n chúng thôi, vì bá»n chúng gió chiá»u nà o che chiá»u ấy, ai mạnh thì chúng theo. Còn các giáo phái thì bác hÆ¡i e ngại vì Äức Cha VÄ©nh Long có cho biết ngÆ°á»i Pháp nắm há» khá chặt. Công việc nà y cháu sẽ gặp khó khăn đấy, nhÆ°ng Äức Cha cÅ©ng sẽ giúp cháu được nhiá»u.
Diệm ngÆ°ng lại nhìn Phan Thúc Äịnh có ý chỠđợi. Äịnh cúi đầu :
- Con xin Ä‘em hết sức con ra là m việc, để Ä‘á»n Æ¡n sá»± tÃn nhiệm của cụ lá»›n, xứng đáng vá»›i sá»± ủy thác của cụ lá»›n.
Ngô Äình Diệm xoa hai tay và o nhau :
- Việc của chúng ta tháºt nặng ná». Cùng má»™t lúc vừa phải có ngÆ°á»i của chúng ta ở vùng Việt Minh, vừa phải có ngÆ°á»i của chúng ta ở vùng Pháp kiểm soát. Cần bao nhiêu tiá»n, ngÆ°á»i Mỹ sẽ giúp chúng ta. NhÆ°ng kẻ thù của chúng ta là bá»n Việt Minh Cá»™ng sản. Dù sao, chúng ta cÅ©ng phải thừa nháºn là chúng có lý tưởng và lý tưởng ấy đã thu hút được nhiá»u ngÆ°á»i. Äể đối chá»i vá»›i Việt Minh cho có kết quả, chúng ta phải có má»™t lý tưởng có sức thu hút má»i ngÆ°á»i theo chúng ta. Bác Ä‘ang giao cho chú Nhu, vá»›i sá»± giúp đỡ của các giáo sÆ° Mỹ ở trÆ°á»ng nà y, xây dá»±ng má»™t há»c thuyết, má»™t lý tưởng , má»™t ná»n triết há»c riêng khả dÄ© có thể chống lại được Cá»™ng sản. Má»™t há»c thuyết là m ngÆ°á»i ta mê tÃn tuân theo, tuân theo nhÆ° tuân theo má»™t đạo giáo...
Ngô Äình Diệm cÆ°á»i thá»a mãn là m những thá»› thịt vốn bì bì trên mặt hắn nở ra :
- Việc thà nh công, bác vá» nÆ°á»›c, cháu sẽ là ngÆ°á»i thân cáºn của bác, cháu có công lá»›n, tuổi trẻ của cháu sẽ muôn và n vinh quang sung sÆ°á»›ng.
Phan Thúc Äịnh kÃnh cẩn ngồi nghe những lá»i vừa là m nhiệm vụ vừa là bà i há»c, vừa là lá»i hứa hẹn Ä‘á»™ng viên của Diệm.
- Cháu ở đây ăn cơm với bác. - Diệm lại nói.
- ThÆ°a cụ lá»›n, con xin phép cụ lá»›n cho con vá» khách sạn thu xếp. Con nóng lòng muốn vá» nÆ°á»›c. Con gặp cụ lá»›n ở đây, được cụ lá»›n chỉ bảo cho tham gia và o việc lá»›n là con mãn nguyện rồi. Con không muốn để thá»i gian trôi phÃ...
- Äược, bác cÅ©ng không giữ cháu. Bác cÅ©ng rất nóng ruá»™t. Váºy ngà y mai cháu lại đây, bác viết thÆ° cho cháu vá» trình vá»›i Äức Cha VÄ©nh Long. Ở nÆ°á»›c Mỹ nà y, cháu cần tiá»n tiêu, cứ bảo bác. Còn vá» nÆ°á»›c, nếu cháu cần bao nhiêu, cháu cứ xin Äức Cha VÄ©nh Long.
Phan Thúc Äịnh đứng lên lá»… phép :
- Con xin phép cụ lá»›n. Con kÃnh chà o cụ lá»›n.
Diệm vẫn ngồi yên sau bà n giấy, chìa bà n tay ngắn ra. Phan Thúc Äịnh đỡ lấy, hÆ¡i cúi đầu.
Cánh cá»a khép lại sau lÆ°ng Phan Thúc Äịnh chÆ°a được bao lâu thì lại có tiếng gõ cá»a. Diệm dõng dạc :
- Cứ và o.
Cánh cá»a mở rá»™ng, Fishiel và Lansdale hiện ra. Thái Ä‘á»™ Diệm thay đổi. Hắn niá»m nở đứng dáºy đón hai tên Mỹ.
- Gút-mo-ninh! [5]
Fishiel há»i ngay :
- Phan Thúc Äịnh vừa ở đây ra?
- Vâng.
Hai tên Mỹ ngồi xuống ghế bà nh, vắt chéo chân, rút thuốc lá ra hút. Lansdale há»i :
- Ông thấy anh ta thế nà o?
- Chúng ta dùng được. Chắc chắc là Äức Cha anh tôi cÅ©ng đã thẩm tra vá» anh ta rồi, đây có cả thÆ° của anh tôi.
Lúc ấy, Diệm má»›i xé phong bì bức thÆ° của Ngô Äình Thục, vừa Ä‘á»c vừa dịch lại cho hai tên Mỹ nghe.
“Chú Diệm,
Nhân dịp anh Phan Thúc Äịnh sang Mỹ, tôi viết thÆ° nà y nhá» anh mang cho chú.
(Diệm giải thÃch: Khi anh tôi nhá» ai cầm thÆ° tay mang sang cho tôi nhÆ° thế nà y, tức là đã ngầm giá»›i thiệu ngÆ°á»i đó vá»›i tôi là tôi có thể sá» dụng được).
Anh Äịnh là con trai cụ tuần Phan Thúc Ngân, bạn đồng liêu của chú chắc chú còn nhá»›. Anh đến tôi từ lâu nhÆ°ng tôi báºn việc, nên bây giá» má»›i giá»›i thiệu anh sang gặp chú được. (à anh tôi muốn nói: Anh tôi đã để thá»i gian Ä‘iá»u tra vá» Äịnh rồi). Anh Äịnh là má»™t thanh niên có nhiệt huyết, muốn phụng sá»± đạo cả. Chú hãy nói con Ä‘Æ°á»ng tuân theo ý Chúa để anh Äịnh rõ. (à anh tôi muốn nói: Có thể giao nhiệm vu cho Äịnh hoạt Ä‘á»™ng được).
Tiện đây, tôi báo tin gia đình ta để chú rõ: Gia đình ta má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u mạnh khá»e, các cháu má»—i ngà y má»™t thêm đông. Riêng “bên ngoại†vẫn gặp nhiá»u khó khăn. tôi chẳng được tin gì cả. (à anh tôi muốn nói: Tổ chức của chúng ta ở trong vùng ngÆ°á»i Pháp kiểm soát tốt, có thêm nhiá»u ngÆ°á»i tham gia. Còn riêng vùng Việt Minh kiểm soát nhÆ° thế nà y là không thể là m ăn gì được).
Chúc chú mạnh khá»e,
Chúa sẽ ban phước là nh cho chúng ta.
Ngô Äình Thụcâ€.
Hai tên Mỹ nghe Diệm vừa Ä‘á»c thÆ°, vừa giải thÃch những ý ngầm trong thÆ°, dáng trầm ngâm. Khi Diệm Ä‘á»c xong, Fishiel nói :
- á»’, chá»— nà o chúng ta cÅ©ng và o được, chỉ riêng vùng Việt Minh kiểm soát vẫn là má»™t vùng rất bà máºt đối vá»›i chúng ta.
NhÆ° để chứng minh thêm lá»i của Fishiel, Lansdale ngáºm ngùi :
- Nghiên cứu các báo cáo từ Việt Nam gởi vá», tôi cÅ©ng lấy là m lạ. Äầu năm 1950, cÆ¡ quan tình báo của ta có giao cho phòng Nhì Pháp má»™t nhân viên tên là Hồ Minh và o chiến khu Việt Minh ở Thừa Thiên để tổ chức “Chiến khu quốc gia†nhÆ°ng bị bại lá»™ [6]. Ông Diệm phái Lê Máºu Thà nh và o vùng chiến khu Việt Minh ở miá»n Trung Trung phần từ năm 1951 đến nay cÅ©ng không là m ăn được gì. Những tổ chức Äại Việt quốc gia liên minh, Việt Nam quốc dân Äảng ở mấy tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Äịnh và Phú Yên sẵn sà ng theo ta thì cÅ©ng nhÆ° rắn nằm tịt trong hang, không dám thò đầu ra. PhÃa Bắc Việt Nam, những nhóm “Liên hiệp quốc gia†“Liên tôn chống Cá»™ng†ở ba tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà TÄ©nh Ä‘á»u tan rã cả. Cả má»™t nhóm ngÆ°á»i của Phòng Nhì Pháp giá»›i thiệu vá»›i ta định Ä‘Æ°a và o Thanh Hóa láºp “Chiến khu quốc gia†cÅ©ng bị Việt Minh lừa cho bắt gá»n [7]. Những Ä‘iệp viên được huấn luyện rất công phu của Phòng Nhì Pháp nhÆ° Hải ÄÆ°á»ng, Trà Mi, Nguyá»…n PhÆ°á»›c... được phái ra vùng Khu 4 của Việt Minh đến nay vẫn chÆ°a có tin tức gì [8]. NgÆ°á»i Pháp đã mất và o đây bao nhiêu của, bao nhiêu ngÆ°á»i... Thế là thế nà o? Chúng ta phải tìm hiểu cho ra. Vì khi ông Diệm vá» nÆ°á»›c thì không phải thông qua Phòng Nhì của Pháp nữa, mà chÃnh chúng ta phải đấu trá»±c diện vá»›i tình báo Việt Minh.
Fishiel quả quyết :
- Không. Nhất định chúng ta phải hÆ¡n bá»n Phòng Nhì Pháp. Vá»›i những kỹ thuáºt tiên tiến, vá»›i đôla, vá»›i những phÆ°Æ¡ng tiện đầy đủ, vá»›i những ngÆ°á»i được chúng ta Ä‘Ã o tạo kỹ lưỡng, vá»›i má»™t kế hoạch hà nh Ä‘á»™ng tỉ mỉ, chu đáo, nhất định chúng ta phải hÆ¡n ngÆ°á»i Pháp.
Ngô Äình Diệm gáºt đầu :
- Tôi cũng đồng ý với giáo sư.
Lansdale há»i Diệm :
- Thế ông đã giao nhiệm vụ hoạt Ä‘á»™ng cho Äịnh?
- Tôi đã giao cho anh ta má»™t và i việc rồi. Tất nhiên má»›i chỉ là những việc thá» thách bÆ°á»›c đầu. Anh ta không thể nắm được Ä‘iá»u gì quan trá»ng của chúng ta cả.
Diệm quay vá» mở tủ, lấy chiếc và của Phan Thúc Äịnh. Hắn kéo ở và ra chiếc ảnh Äức bà Maria :
- Mặc dù anh tôi cÅ©ng đã gởi cho tôi váºt nà y.
Hắn cất chiếc ảnh và o chiếc vÃ, trả lại cho Lansdale :
- Phan Thúc Äịnh đã nói cho tôi rõ việc “mất cắp†chiếc và nà y. NgÆ°á»i của chúng ta là m rất giá»i. Äịnh không biết mất và o lúc nà o khi dạo chÆ¡i trên phố. Anh ta nói tất cả những gì có trong và không giấu má»™t thứ gì. Bây giá», tôi xin trả lại đại tá.
Lansdale cầm lấy chiếc và :
- Chiá»u nay, tôi sẽ cho Sở Cảnh sát Nữu Ước gá»i Ä‘iện báo cho anh ta biết đã tìm ra chiếc và và má»i anh ta đến nháºn.
- Äại tá trả Äịnh tất cả những thứ có trong và nà y? - Diệm há»i.
Lansdale mỉm cÆ°á»i :
- Trả lại tất cả, trừ đô la trong vÃ, để cho nó hợp lý.
Và hắn há»i Ngô Äình Diệm :
- Bao giá» anh ta vá» nÆ°á»›c?
- Anh ta định ngà y mai. - Diệm đáp.
Lansdale nói :
- Trong giai Ä‘oạn nà y, chúng ta phải cá» má»™t ngÆ°á»i bà máºt giám sát những hoạt Ä‘á»™ng của anh ta. Nguyên tắc của chúng ta là nhÆ° thế.
- Cá» ai? - Diệm há»i.
Lansdale suy nghĩ một lát rồi thong thả nói :
- Theo ý tôi, không nên cá» ngÆ°á»i ở Việt Nam theo dõi Äịnh, bởi vì hầu hết những ngÆ°á»i của ta ở Việt Nam trÆ°á»›c đây, bá»n SEDCE [9] và bá»n Phòng Nhì Pháp Ä‘á»u biết. Nếu Äịnh là ngÆ°á»i của SEDCE thì anh ta biết ngay. Tôi muốn cho má»™t ngÆ°á»i của ta mà tình báo Pháp và Äịnh chÆ°a há» biết vá» là m việc đó. Tôi Ä‘á» nghị cho Phạm Xuân Phòng bà máºt vá» Việt Nam vừa là m những việc ta định giao cho Phòng, vừa theo dõi Phan Thúc Äịnh.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Edward Lansdale, đại tá, chỉ huy tình báo Mỹ (CIA) ở Việt Nam.
[2] Père Cras, một linh mục Pháp thuộc dòng Rédemptorist hoạt động tình báo cho SEDCE (cơ quan gián điệp và phản gián Pháp) ở Huế, trong những năm trước và sau thế giới đại chiến thứ hai.
[3] Drapier, Khâm mạng tòa thánh Huế.
[4] Lebris, tướng Pháp chỉ huy lực lượng Pháp đóng tại Huế sau ngà y hiệp định sơ bộ được ký kết, năm 1945.
[5] Good morning (tiếng Anh): Chà o buổi sáng.
[6] Vụ nà y đã bị Công an Thừa Thiên khám phá, hồi ấy Äà i tiếng nói Việt Nam đã vạch trần âm mÆ°u và thủ Ä‘oạn của địch trÆ°á»›c dÆ° luáºn thế giá»›i.
[7] Vụ nà y xảy ra ở Thanh Hóa, bị công an bắt gá»n và o năm 1950.
[8] Xem truyện phản gián “Cất vó†- NXB Quân Ä‘á»™i Nhân dân (1967), NXB Thuáºn Hóa (tái bản - 1987), cùng má»™t tác giả.
[9] SEDCE: Service d’étude et documentation de contre-espionnage (Sở Nghiên cứu và Tư liệu phản gián)..