Trên núi, tiếng chim hót ríu rít rất vui tai, cây cối to cao, rậm rạp, các tán cây đan vào nhau tầng tầng lớp lớp. Ánh nắng chiếu xuyên qua tán lá trên cao xuống dưới mặt đất tạo ra những khoảng sáng tối xen lẫn, vô cùng kỳ ảo.
Lúc này, một chàng trai chừng hơn ba mươi tuổi, tay mang túi nải, đang men theo con đường mòn trong rừng. Thân hình dong dỏng cao, khuôn mặt vuông vắn, mép thì lún phún ria. Trên người mặc bộ quần áo xanh lam, chân đi giày vải cũ đã rách. Chàng ta có lẽ đã đi lạc trong rừng nhiều ngày nên gương mặt lộ vẻ mỏi mệt.
Chàng lấy từ trong túi nải một ống tre, mở nắp ống tre, uống một ngụm nhỏ, rồi ngồi xuống một hòn đá nghỉ ngơi, bụng nghĩ thầm, "mình lạc trong rừng đã chín hôm, đây là ống nước cuối cùng, lương khô cũng gần hết, nếu qua ngày mai mà chưa tìm được đường ra thì nguy mất." Chàng thở dài chán nản, ngẩng đầu lên đưa mắt nhìn xung quanh hòng tìm hi vọng giữa không gian ánh sáng yếu ớt, bỗng thấy đằng xa bên trái có cái bóng chuyển động, phía trên lấp loáng màu trắng, giống dáng người nhấp nhổm. Chàng nheo mắt nhìn kỹ hơn thì nhận ra đó là một người đàn ông đội nón lá, lưng gùi gánh củi lớn đang đi. Chàng ta sướng hơn bắt được vàng, reo to:
- Ha ha ha, ra được đến cửa rừng rồi, ha ha ha, mình thoát nạn rồi, ha ha ha.
Chàng ta nhảy cẫng lên, đôi chân vốn rệu ra như được tiếp thêm sức mạnh, ba chân bốn cẳng đuổi theo tiều phu nọ, vừa chạy vừa hô lớn:
- Bớ bác tiều phu ơi! Đợi tôi với! Đợi tôi với!
Ban đầu bác tiều phu nghe tiếng í ới sau lưng, bác ta cứ tưởng đó là thú dữ hay sơn tặc nên hoảng sợ bỏ chạy. Chàng trai không hiểu gì nên guồng chân nhanh hơn, tiều phu càng sợ hãi, lại cố sức chạy. Bác ta muốn chạy thật nhanh nhưng lưng mang gánh củi nặng, sao bằng chàng trai được, tới khi bác ta nghe rõ lời thì mới biết mình hiểu nhầm nên dừng lại. Chàng trai chạy đến, chống tay thở hổn hển, hỏi:
- Sao bác bỏ chạy thế, tôi đâu có ý xấu.
Bác tiều phu thả gánh củi xuống nghỉ mệt, bác ta trả lời đứt quãng:
- Tôi nào biết, tôi cứ nghĩ sơn tặc hay thú dữ đuổi nên bỏ chạy thôi.
Chàng trai bật cười thú vị. Tiều phu quan sát chàng từ trên xuống dưới và hỏi:
- Anh bị lạc trong rừng phải không?
- Ơ! Sao bác biết?
Tiều phu cười khà khà đáp:
- Tôi dân vùng này mà. Quanh đây ít người nên tôi nhớ lắm. Vả lại sắc mặt anh tái xanh như vậy, nhất định thiếu nước, thiếu thức ăn và đi bộ trong rừng rất lâu rồi.
Chàng cứ thật lòng mà kể:
- Bác tinh mắt thật đấy, chả dấu gì bác, tôi là người vùng khác, đi tới đi lui trong rừng mấy hôm không biết thế nào lại bị lạc, may sao gặp được bác.
- Ra là thế.
Hai người ngồi nghỉ một lát rồi đứng dậy cùng nhau xuống núi, ra đến bìa rừng, chàng trai đứng trên lưng chừng nhìn xuống. Màu xanh của cây cối trải dài xuống tới chân núi, quả thật rất húng vĩ. Đứng giữa trời đất bao la, ngắm từng đám mây lờ lững trôi, mọi mệt nhọc muộn phiền dường như đều tan biến. Chàng nhất thời thốt lên
- Cảnh sắc ở dưới đó đẹp quá, đẹp tuyệt vời.
- Ha ha, xuống dưới còn đẹp hơn nữa kìa.
Tiều phu chỉ tay nói:
- Xuống dưới một đoạn nữa là đến nhà tôi. Trời cũng sắp tối rồi, mời cậu vào nhà dùng bữa cơm với vợ chồng tôi cho vui. Mai hẵng đi.
Chàng trai lắc đầu:
- Thôi, tôi không dám làm phiền gia đình bác, có lẽ tôi xuống chân núi tìm chỗ nghỉ ngơi.
Tiều phu đề nghị mấy lần nữa nhưng chàng trai vẫn không chịu, cuối cùng bác ta đưa chàng một cái túi và nói
- Hầy, nếu cậu không muốn thì tôi cũng không ép. Ở đây tôi còn ba gói bánh chưa bóc, tôi tặng cậu đi đường.
Giờ từ chối thì bất lễ, chàng đành cầm lấy rồi cám ơn:
- Bác thật tốt bụng quá. Cái ơn cứu mạng của bác tôi quyết không quên, mai này nhất định tôi sẽ đền đáp.
- Ơn nghĩa gì đâu, giúp người là làm việc thiện, cậu đừng lo lắng về chuyện đấy.
- Tạm biệt bác, hẹn ngày gặp lại.
Hai người chia tay nhau. Chàng trai một mình xuống núi. Đi được, chàng bỗng vỗ trán, kêu: "Thôi chết! Mình quên hỏi tên bác tiều phu đó rồi." Trời đã tối, không tiện quay trở lại nên chàng tiếp tục đi, sau đó tìm được một quán trọ nên tạm thời ghé vào rồi sáng mai lại lên đường.
Những ngày sau đó, chàng đi thăm thú khắp vùng đó. Bỗng nhiên chàng bị thu hút bởi một mảnh đất rộng rãi, khung cảnh thoáng đãng mà lại yên tĩnh, trong bụng khoái lắm, chàng tự nhủ: “Vị trí này đất bằng phẳng, từng đàn chim bay lượn quanh chân núi, đây chắc hẳn là chỗ đất tốt rồi, nếu dựng nhà ở ngay chỗ đó thì tuyệt.”
Vậy là chàng ta quyết tâm định cư ngay tại nơi vừa tìm được. Chàng bắt đầu dựng nhà, khai khẩn đất hoang, và rồi ba năm sau thành sản nghiệp, lập ra ấp Lam Sơn. Sản nghiệp về sau càng bề thế, người người đều biết tiếng.
Còn bác tiều phụ nọ đúng như lời chàng trai đã hứa, được trả ơn rất hậu, gia đình chuyển xuống đồng bằng, ăn nên làm ra.