CÆ¡ thể ngÆ°á»i
CÆ¡ thể ngÆ°á»i
nhiá»u tác giả
Phần 1
LTS: "CÆ¡ thể ngÆ°á»i là má»™t trong 12 quyển thuá»™c bá»™ sách MÆ°á»i vạn câu há»i", được biên soạn bởi Ä‘á»™i ngÅ© đông đảo các nhà khoa há»c đầu ngà nh của Trung Quốc. Sách dùng hình thức trả lá»i câu há»i để giá»›i thiệu, giải đáp những vấn Ä‘á» liên quan đến cÆ¡ thể con ngÆ°á»i, từ dá»… đến khó, từ cạn đến sâu. Bằng ngôn ngữ dá»… hiểu, sinh Ä‘á»™ng, vá»›i cách đặt câu há»i phù hợp vá»›i thắc mắc của Ä‘a số thanh thiếu niên, cuốn sách Ä‘em đến cho ngÆ°á»i Ä‘á»c nhiá»u Ä‘iá»u lý thú, bất ngá».
Sách do Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin ấn hà nh năm 2001".
1. Vì sao nói não cà ng dùng cà ng thông minh?
Có ngÆ°á»i nói: "Não nếu được dùng nhiá»u, các tế bà o não sẽ bị chết", "não dùng nhiá»u sẽ trở nên cháºm chạp". Cách nói nà y không có cÆ¡ sở khoa há»c.
Trên thá»±c tế, các bá»™ pháºn trong cÆ¡ thể ngÆ°á»i cà ng được dùng cà ng phát triển, não cÅ©ng váºy. Não ngÆ°á»i có khoảng 14 tá»· tế bà o thần kinh, còn gá»i là thần kinh nguyên, dÆ° sức dùng cho cả Ä‘á»i ngÆ°á»i. Có nhà khoa há»c tÃnh toán rằng, vá»›i má»™t ngÆ°á»i sống 100 tuổi, số tế bà o thần kinh não được sá» dụng chỉ trên dÆ°á»›i 1 tá»·; nhÆ° váºy là còn khoảng 80-90% số tế bà o não chÆ°a được sá» dụng.
"Sá»± sống là ở sá»± váºn Ä‘á»™ng", đó là quy luáºt phổ biến của giá»›i sinh váºt. Các bá»™ pháºn cÆ¡ thể ngÆ°á»i nếu dùng thì nhanh nhạy, không dùng thì suy lão. Ở ngÆ°á»i hay dùng não, chắc chắn não sẽ nhanh hÆ¡n vì mạch máu não thÆ°á»ng ở trạng thái hoạt Ä‘á»™ng, tế bà o thần kinh não nhỠđó mà được nuôi dưỡng tốt, khiến cho não cà ng phát triển, tránh được sá»± suy thoái sá»›m. Ngược lại, ở những ngÆ°á»i không quen dùng não để suy nghÄ©, vì đại não Ãt được các thông tin kÃch thÃch, tháºm chà không được kÃch thÃch, nên sẽ suy lão sá»›m. Giống nhÆ° má»™t cá»— máy, nếu gác lại không dùng sẽ mau hoen gỉ, hay váºn hà nh thì sẽ trÆ¡n tru.
Má»™t nghiên cứu ở nÆ°á»›c ngoà i trên những ngÆ°á»i 20-70 tuổi cho thấy, những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng trà óc trong má»™t thá»i gian dà i thì đến tuổi 60 vẫn duy trì được năng lá»±c tÆ° duy nhanh nhạy; còn những ngÆ°á»i lÆ°á»i suy nghÄ©, việc gì cÅ©ng cháºc lưỡi cho qua thì tá»· lệ sá»›m suy lão não tăng lên rất nhiá»u.
Ngoà i ra, việc dùng não nhiá»u còn giúp ngăn ngừa lão hóa cÆ¡ thể. Äại não là "bá»™ tÆ° lệnh" chỉ huy cả cÆ¡ thể. Nếu đại não cháºm chạp thì công năng sinh lý của các cÆ¡ quan khác tất nhiên cÅ©ng không phát triển mạnh. Việc duy trì hoạt Ä‘á»™ng của não sẽ giúp giữ vững và thúc đẩy hoạt Ä‘á»™ng của các cÆ¡ quan khác. Tình trạng sức khá»e của ngÆ°á»i già luôn là kết quả sá»± ảnh hưởng lẫn nhau giữa các nhân tố nhÆ° sinh lý, tâm lý, môi trÆ°á»ng... NgÆ°á»i già duy trì được thói quen hay dùng não và giá»i dùng não sẽ có má»™t trạng thái tâm lý tốt, có thể khiến cho hoạt Ä‘á»™ng và cuá»™c sống tinh thần luôn sinh Ä‘á»™ng và sung mãn.
"Hay dùng não sẽ là m cháºm sá»± suy lão", đó là má»™t nguyên lý rất khoa há»c. NgÆ°á»i già còn nhÆ° thế, huống hồ thanh, thiếu niên lại cà ng nhÆ° thế. Chúng ta nên táºp thà nh thói quen tốt là chăm dùng não, thạo dùng não.
2. Khai thác bán cầu não phải có lợi gì?
Vá» não ngÆ°á»i là bá»™ pháºn cao cấp nhất của hệ thống thần kinh trong cÆ¡ thể. Nó từng trải qua quá trình diá»…n biến hà ng trăm, hà ng vạn năm, từng nhảy vá»t từ lượng biến thà nh chất. VỠđại não ngÆ°á»i được chia thà nh nhiá»u khu vá»±c khác nhau, má»—i khu vá»±c có má»™t chức năng nhất định. Theo các kết quả nghiên cứu, bán cầu não trái thÆ°á»ng phát triển tốt hÆ¡n bán cầu não phải. Äiá»u đó có thể liên quan vá»›i việc Ä‘a số nhân loại thuáºn tay phải (trung khu chỉ huy sá»± váºn Ä‘á»™ng của các chi bên phải là bán cầu não trái). Do đó, muốn khai thác được nhiá»u hÆ¡n tiá»m lá»±c của cả hai bán cầu não, chúng ta phải coi trá»ng việc khai thác công năng của bán cầu não phải.
Trong cuá»™c sống, Ä‘a số ngÆ°á»i có thói quen dùng tay phải để viết, cầm Ä‘Å©a hoặc là m việc. Khi bố mẹ thấy con mình có xu hÆ°á»›ng dùng tay trái để viết chữ, cầm Ä‘Å©a hoặc là m việc thì thÆ°á»ng tìm cách uốn nắn. Thá»±c ra Ä‘iá»u đó hoà n toà n không cần thiết.
Bán cầu não trái có vai trò chÃnh chỉ huy các mặt nói, viết, tÃnh toán, tÆ° duy và phán Ä‘oán, còn bán cầu não phải chủ đạo vá» các mặt nhÆ° kỹ năng khéo léo, mỹ thuáºt, âm nhạc, tình cảm, lòng say mê và óc thẩm mỹ... Äối vá»›i những ngÆ°á»i quen dùng tay phải, rất nhiá»u thông tin liên tiếp Ä‘Æ°a đến bán cầu não trái, thúc đẩy và tăng cÆ°á»ng sá»± phát triển công năng của nó (vì váºy, bán cầu não trái được gá»i là "bán cầu Æ°u thế", còn bán cầu não phải Ãt nháºn được thông tin hÆ¡n được gá»i là "bán cầu yếu thể"). Ngược lại, ở những ngÆ°á»i quen là m việc bằng tay trái, công năng của bán cầu não phải sẽ phát triển mạnh hÆ¡n. ÄÆ°Æ¡ng nhiên, lượng thông tin mà đại não ngÆ°á»i tiếp thu được không phải toà n bá»™ do tay trái hoặc tay phải tạo ra mà đa số do các khà quan cảm thụ khác truyá»n đến.
Äể phát huy và lợi dụng đầy đủ tiá»m năng, công năng của não, ta nên tranh thủ giáo dục cho con từ tuổi còn thÆ¡. Äồng thá»i vá»›i việc bồi dưỡng cho các em vá» năng lá»±c tÆ° duy logic, cha mẹ phải coi trá»ng bồi dưỡng sá»± phát triển kỹ năng cho chúng. Cần để cho con tham gia nhiá»u dạng hoạt Ä‘á»™ng, là m những Ä‘á»™ng tác tinh tế bằng tay chân để huấn luyện các em sá» dụng hai tay má»™t cách linh hoạt. Những em bé quen dùng tay phải cà ng phải chú ý rèn luyện cả tay trái để kÃch thÃch, là m hÆ°ng phấn công năng bán cầu não phải, khiến cho trà lá»±c của con được phát triển toà n diện.
|