“Có lẽ từ hôm bÆ°á»›c lên xóm chợ nà y, mình đã bắt đầu cuá»™c sống lÆ°u lạc rồi chăng?†Những đêm giáºt mình thức giấc nằm nghe tiếng gió rÃt thê lÆ°Æ¡ng từ các cánh đồng xa mông quạnh và lắng nghe tiếng nÆ°á»›c chảy à o à o dÆ°á»›i chân cầu nÆ°á»›c [1] bắc ra con kênh thẳng tắp chạy dà i vô táºn trÆ°á»›c ngôi chợ nà y, tôi vẫn thÆ°á»ng vÆ¡ vẩn nghÄ© nhÆ° váºy.
Tôi lạc tá»›i xóm chợ nà y, tÃnh ra đã có hÆ¡n ná»a tháng. Má»™t buổi tối, Ä‘oà n thuyá»n váºn tải quân lÆ°Æ¡ng của Ủy ban kháng chiến Nam bá»™ Ä‘á»— lại đây. Anh há»c sinh trÆ°á»ng cô-le [2] ngÆ°á»i trong ban tiếp tế đã cho tôi theo thuyá»n từ Háºu Giang đến đây bảo tôi: “Chỉ ghé lại Ä‘á»™ ná»a giá» cho các chú lên chợ mua thức ăn. Có muốn lên bá» không?â€
Tôi lắc đầu. Anh bèn vá»— vai tôi cÆ°á»i lá»›n: “Váºy thì tốt quá, ngồi lên mui ngó lên bá» chÆ¡i cÅ©ng được. Trông chừng đồ đạc em nhé!†Anh lần theo cây đòn dà i bắc sang má»™t chiếc thuyá»n khác, và lẹ là ng nhÆ° con sóc, co ngÆ°á»i trèo qua be mấy chiếc tam bản, mấy chiếc xuồng nhá» của những ngÆ°á»i Ä‘i chợ Ä‘áºu ken dá»c theo bến rồi nhảy phóc lên bá».
- Äừng Ä‘i đâu nhé! Uống cà phê xong anh sẽ xuống cho chú mà y cái bánh! - Anh xốc khẩu súng mô-de Ä‘eo bên hông, vẫy vẫy tôi và rÆ°á»›n hai chân, cố nói tháºt to để cho tôi nghe thấy.
- Rồi! Nghe rồi... Anh cứ đi đi! - Tôi bắc tay lên mồm đáp lại.
Tôi ngồi Ä‘ong Ä‘Æ°a hai chân trên mui chiếc thuyá»n chở gạo ngóng lên chợ. Äèn măng-sông trong các hiệu buôn, các tiệm ăn của ngÆ°á»i Hoa kiá»u thắp lên sáng rá»±c. Chá»— khoảng sân rá»™ng, những ngÆ°Æ¡i Ä‘Ã n bà nông dân mặc quần áo bà ba Ä‘en, khăn rằn Ä‘en vắt chéo qua vai ngồi xếp từng dãy dà i sau những chiếc cần xé [3] to tÆ°á»›ng, những chiếc thúng Ä‘á»±ng đầy ắp không trông rõ và không biết đó là thứ gì mà há» mang ra chợ bán. Má»—i ngÆ°á»i bán hà ng Ä‘á»u thắp má»™t ngá»n đèn con ở chá»— mình ngồi. Và những ngÆ°á»i Ä‘i chợ, cÅ©ng có nhiá»u ngÆ°Æ¡i cầm theo trên tay má»™t ngá»n đèn.
Äèn ngÆ°á»i mua, đèn ngÆ°á»i bán cứ nhÆ° sao sa.
Từ trong đám ngÆ°á»i ồn à o và những ánh lá»a đèn luôn luôn cá» Ä‘á»™ng ở tÃt chá»— cuối chợ, bá»—ng nổi lên bốn đầu ngá»n Ä‘uốc cháy Ä‘á» rá»±c cùng vá»›i tiếng trống, tiếng thanh la khua rung dồn dáºp.
- Hát SÆ¡n Äông, chúng mà y Æ¡i!
- Lại coi con bé nhà o vòng lá»a Ä‘i!
Mau lên, chúng mà y ơi!
Bá»n con nÃt từ khắp các ngõ ngách, từ trong các chá»— tối, từ dÆ°á»›i thuyá»n dÆ°á»›i xuồng chèo lên, ba chân bốn cẳng reo hò chạy vá» chá»— đám hát rong. Tá»± nhiên hai chân tôi cÅ©ng ngứa ngáy muốn tuôn theo. Äã bắt đầu nghe tiếng loa của ngÆ°á»i Khách [4] mãi võ giá»›i thiệu các môn trình diá»…n, và tiếng vá»— tay hoan hô của đám ngÆ°á»i xem vây quanh. Tôi kiá»…ng chân lên coi há» là m gì đằng ấy. Xa quá, chỉ thấy đầu ngÆ°Æ¡i lô nhô và má»—i lúc lại nghe tiếng cÆ°á»i khoái trá dáºy lên. “Lâu nay mình xem chán rồi. Còn lạ gì cái thứ trò ấy!†Tôi tá»± nhủ thầm nhÆ° váºy và khinh khỉnh nhìn vỠđám ngÆ°á»i huyên náo để nén sá»± thôi thúc cứ dồn trống trong ngá»±c.
- Thằng An còn ngồi đấy không? - Bác tà i công già cầm xâu thịt và má»™t má»› rau cải vừa bÆ°á»›c lên đòn dà i vừa há»i, giá»ng ồm ồm.
- Cháu còn đây, bác ơi! - Tôi vội đáp, bụng hơi rạo rực.
- Nè, mà mà y muốn coi hát SÆ¡n Äông không - Bác lại há»i.
- Các anh bảo cháu ở đây coi chừng thuyá»n...
Bác tà i công vứt xâu thịt và o cái rổ, vặn lưng uốn xương sống nghe rắc rắc, hơi thở nặc nồng mùi rượu :
- Ê! Mà y đã ăn thịt nai xà o cải rổ chÆ°a? Sáng mai tao cho mà y nÃch má»™t tráºn, phải biết nhá! - Rồi bác cÆ°á»i lá»›n - Tao đã Ä‘i khắp ngá»n nguồn sông lạch mà chÆ°a thấy ai máºp nhÆ° con mẹ chủ quán nà y. Nó rót luôn cho tao năm ly rượu tăm bồng mắt thá» mà không nhểu ra ngoà i má»™t giá»t chứ!
- Bác có lên chợ uống cà phê không? - Tôi há»i.
- Tao mà cà phê cà pháo gì máºy? Ờ, mà các chả [5] Ä‘ang là m cà phê trong cái quán chá»— đám hát SÆ¡n Äông đó! Thôi, có tao ở đây rồi. Cho mà y lên chợ chÆ¡i má»™t lát. Nhá»› Ä‘Æ°á»ng trở xuống bến không? Äừng có Ä‘i đâu xa, coi chừng lạc.
Trá»i Æ¡i, má»™t thằng bé từ lá»t lòng mẹ đến giá» sống ở thà nh phố nhÆ° tôi mà có thể lạc trong cái chợ nhá» xứ quê nà y? Tôi cÆ°á»i thầm trong tối, từ trên mui gieo ngÆ°á»i nhảy Ä‘á»™p xuống sạp thuyá»n.
- CÆ°á»i gì đó máºy, An? - Bác chÆ°á»›ng mắt há»i tôi.
- Không. Cháu có cÆ°á»i gì đâu
- Bá»™ mà y tưởng tao say hả? Ê, tao còn thấy cái bông bần [6] trôi giữa kênh kia nhá!... Chà , nÆ°á»›c giáºt ròng rồi.
- Cháu lên đây, bác ạ!
Không chá» nghe bác ừ, thoáng cái, tôi đã đặt chân tá»›i bá». Chao ôi! Chợ gì mà lạ lùng thế nà y? Bá»™ Tây sắp đánh tá»›i nÆ¡i, nên ngÆ°á»i ta Ä‘em vÆ°á»n bách thú ra phát mãi hay sao! Má»™t con ba ba to gần bằng cái nong, đặt láºt ngá»a, cứ ngá» nguáºy bÆ¡i bÆ¡i bốn chân trÆ°á»›c ông cụ già ngồi lim dim đôi mắt. Những con rùa và ng to gần bằng cái tô, Ä‘á»u tăm tắp nhÆ° đổ ở cùng má»™t khuôn ra, nằm rụt cổ trong mấy chiếc giá» cần xé. Äây là má»™t con nai ngÆ°á»i ta vừa xẻ thịt ra bán, cái thủ còn nguyên chÆ°a lá»™t da bà y giữa đống thịt Ä‘á» há»n trên má»™t tấm lá chầm. Cua biển cÅ©ng có, ếch cÅ©ng có nghêu sò cÅ©ng có. Còn cá tôm thì nhiá»u lắm, đủ các loại tôm, không kể xiết. Tôi bÆ°á»›c thêm mấy bÆ°á»›c, qua những đống trái khóm chÃn và ng tá»a thÆ¡m mùi máºt, thấy hai con trút nằm khoanh, vảy xếp lại nhÆ° những đồng hà o lấp lánh. Có tiếng chim gì mổ nhau kêu quang quác trong chiếc lồng kẽm chá»— tối tối: ngá»n đèn vừa bị cánh chim đánh nhau quạt tắt, và ngÆ°á»i chủ bán chÆ°a kịp thắp lên. Má»™t chú khỉ con cứ nhảy qua nhảy lại lia lịa, chá»n vá»n trèo lên đống bà ngô. Thấy tôi Ä‘i qua, nó nhe răng khẹc khẹc, ngó tôi rồi quay lại nhòm ngÆ°á»i chủ, dÆ°á»ng nhÆ° muốn bảo tôi há»i giùm tại sao cái lão ráºm râu kia không thả mối dây xÃch cổ ra để nó được tá»± do Ä‘i chÆ¡i nhÆ° tôi... Äằng chá»— đám hát rong, má»™t trà ng pháo nổi lên vang dáºy. Tôi chẳng còn tâm trà đâu mà nhìn ngó chung quanh nữa. Tôi lại ba chân bốn cẳng nhắm mắt nhắm mÅ©i lao vá» phÃa tiếng ồn à o Ä‘ang có má»™t sức cuốn hút không cưỡng được.
“Mình chỉ coi má»™t chút thôi!†Tôi nghÄ© bụng và đưa mắt nhìn và o trong ngôi quán cà phê nhá» núp dÆ°á»›i tán cây bã Ä‘áºu chôm chôm những gai. Cái lÆ°ng gù gù anh há»c sinh trÆ°á»ng cô-le lấp ló qua vai những ngÆ°á»i dân quân tá»± vệ Ä‘á»™i nón bà ng rá»™ng và nh thả trá»… sau gáy. Tôi muốn và o báo cho anh biết tá»›i đã lên đây, nhÆ°ng bụng phân vân: “Lỡ ảnh [7] bảo xuống thuyá»n thì sao?... Ừ, mà mình chỉ cần coi qua má»™t chút thôi mà !â€
- Chen đâu mà chen dữ váºy hả? - Má»™t thằng bé lùn lùn, béo ục ịch, trợn mắt hÃch khuá»·u tay và o hông tôi.
- Cho tao coi một chút mà !
Nghe tôi nói bằng má»™t giá»ng nhÆ°á»ng nhịn, thằng bé tức thá»i nép ngÆ°á»i qua để cho tôi lách và o, rồi nó nhe răng cÆ°á»l là m nhÆ° tôi vá»›i nó đã quen từ hồi nà o.
- Mà y mới tới à ? Hồi nãy vừa diễn trò hai con khỉ kéo xe mê lắm!
- Ừ, mình mới tới! - Tôi đáp cho có đáp, không còn chú ý nghe nó kể những gì bên tai nữa.
NgÆ°á»i Khách mãi võ mặc quần áo chẽn mà u Ä‘en đã bán qua má»™t lượt thuốc cao, bắt đầu giá»›i thiệu tiết mục “Em bé mÆ°á»i tuổi nhà o qua vòng lá»aâ€.
- Trò nà y đêm qua nó diá»…n rồi. Không thể tả được mà ! - Thằng bé lùn lùn béo ục ịch lại rỉ tai tôi, giá»ng đầy tá»± hà o vá» cái chuyện nó đã được xem trÆ°á»›c tôi.
Má»™t em bé váºn bá»™ quần áo bằng xa tanh mà u Ä‘á», tóc tết quả Ä‘Ã o, mang đôi hà i vải Ä‘en bÆ°á»›c ra, cúi chà o khán giả Chiếc vòng sắt quấn giẻ tẩm dầu lồng giữa má»™t khung gá»— hình chữ nháºt, dá»±ng đứng cỡ ngang tầm mắt tôi, bà y giữa hiện trÆ°á»ng. Dứt loạt vá»— tay chung quanh, ngÆ°á»i Khách già cầm ngá»n Ä‘uốc châm và o chiếc vòng quấn giẻ. Tức thá»i má»™t vầng lá»a hình trong nhÆ° chiếc bánh xe lá»a của Na Tra [8] phá»±c cháy vù vù. Em bé lại nghiêng đầu chà o má»i ngÆ°á»i rồi dún chân má»™t cái, chạy tá»›i ba bÆ°á»›c gieo mình nhÆ° má»™t con thoi bay qua vòng lá»a. Mắt tôi hoa lên, chỉ còn thấy cái bóng Ä‘á» lao qua lao lại xuyên ngang vầng lá»a, và hai tai tôi ù Ä‘i vì tiếng reo hò, tiếng vá»— tay vang dáºy.
- Äêm qua, nó nhà o sáu lần mà bữa nay nó tăng lên tá»›i tám lần! Mà y thấy ghê chÆ°a? - Thằng bé lùn lùn béo ục ịch hÃch tôi, vênh mặt nói.
Trong lúc ngÆ°á»i Khách cầm mấy chai rượu thuốc Ä‘i vòng quanh chà o hà ng thì em bé vừa đứng thở vừa Ä‘Æ°a hai bà n tay nhá» phủi phủi những sợi tóc cháy trÆ°á»›c trán. DÆ°á»ng nhÆ° đêm nay số thuốc bán được Ãt á»i quá. NgÆ°á»i Khách mặt buồn buồn, đặt mấy chai rượu thuốc lên cái rÆ°Æ¡ng lá»›n mà u Ä‘en, cố là m ra vẻ tÆ°Æ¡i tỉnh :
- Ông bà cô bác xem xong trò nà y, rồi hẵng mua giùm sau cũng dược. Hầy! Tả lồ lên... [9]
Tiếng trống, tiếng thanh la lại khua rung dồn dáºp. Ông ta cầm má»™t nắm dao con sáng loáng tung lên bắt từng chiếc má»™t, rồi lần lượt cắm tất cả mÆ°á»i hai con dao ấy và o những khe hở đục trong cái vòng sắt còn Ä‘ang rừng rá»±c lá»a. Những mÅ©i dao nhá»n hình lá trúc Ä‘Ã o lấp lánh ánh thép trắng xanh tua tủa chÄ©a ngược và o trong, cà ng là m thu hẹp cái khoảng tròn ban nãy vừa đủ má»™t thân mình ngÆ°á»i chui qua. NgÆ°Æ¡i Khách xiếc nhìn mấy ngÆ°á»i đánh trống đánh thanh la, ra hiệu ngừng tay. Ông ta nhÆ°á»ng mắt hét lên má»™t tiếng, rùng mình thu ngÆ°á»i lại và láºp tức dún chân bay qua giữa nhÅ©ng mÅ©i dao tua tủa. Tôi nhắm mắt lại. Trá»i Æ¡i! Chỉ nhÃch ra má»™t phân, bất cứ ở phÃa nà o thì những mÅ©i dao sắc nhá»n nhÆ° gÆ°Æ¡m kia cÅ©ng đâm xóc lút và o da thịt. Ông ta lao Ä‘i lao lại ba lần nhÆ° váºy mà trông sắc mặt và hÆ¡i thở không chút biến đổi.
- NgÆ°á»i lá»›n là m không hay. Em bé là m má»›i hay! - NgÆ°á»i Khách vung tay giá»›i thiệu.
Em bé gái bÆ°á»›c ra, nghiêng đầu chà o má»i ngÆ°á»i. Hai bà n chân Ä‘i đôi hà i vái Ä‘en nhá» xÃu khÆ¡i Ä‘á»™ng giẫm lên giẫm xuống má»™t chá»— trên mặt đất lởm chởm những hòn cuá»™i Tôi hồi há»™p qua. Äôi môi em bé run run. Rõ rà ng là nó Ä‘ang cố trấn tÄ©nh trÆ°á»›c phút biểu diá»…n cái trò vô vùng nguy hiểm nà y.
- Có ba ở đây, con! - NgÆ°á»i Khách nói bằng giá»ng khuyến khÃch vui vẻ, nhÆ°ng cặp mắt ông ta trông nghiêm nghị đáng sợ.
Em bé tức thá»i hét lên má»™t tiếng nhÆ° bố, dún chân bay xuyên qua giữa vòng dao rá»±c cháy. Chung quang im phăng phắc. Má»i ngÆ°Æ¡i không kịp vá»— tay. Có lẽ vì sá»± thán phục cùng vá»›i ná»—i lo sợ thay cho em bé cùng má»™t lúc áºp và o là m choáng ngợp má»i trái tim ngÆ°á»i. Em bé lao qua vòng dao lần thứ nhất, rất dá»… dà ng. Em lại mÃm môi lao qua lần thứ hai. Äến lần thứ ba, thì má»™t tiếng thét kinh hoà ng của những ngÆ°á»i xem nổi lên chung quanh tai tôi. Em bé đã ngã bổ xuống bà n chân phải mắc và o má»™t mÅ©i dao.
NgÆ°á»i xem chạy ùa và o. Ông Khách già ôm ngang lÆ°ng con gỡ chiếc hà i Ä‘en ra khá»i mÅ©i dao. Má»™t dòng máu Ä‘á» từ trong vết thÆ°Æ¡ng bà n chân em bé tuôn ra nhÆ° suối.
- Không há» gì mà ! Dán má»™t lá thuốc cao, khá»i ngay thôi! - Ông Khách vùa nói vừa rắc má»™t Ãt thuốc cầm máu mà u Ä‘en để hà n miệng vết thÆ°Æ¡ng, và trao đứa con gái cho má»™t bà xẩm [10] vác Ä‘Æ°a xuống chiếc thuyá»n Ä‘áºu trong má»™t con kênh gần đấy.
Bá»n trẻ nhỠùn ùn chen lấn chạy theo coi. Mặc dầu đám hát vẫn tiếp tục biểu diá»…n, nhÆ°ng tôi không còn lòng đã nà o xem nữa. Tôi cÅ©ng chạy theo đám trẻ, lần xuống mé sông đứng ngó và o thuyá»n.
Em bé ngồi tá»±a lÆ°ng và o mui, đôi mắt to Ä‘en láy nhìn xuống vết thÆ°Æ¡ng trên mu bà n chân đã được bó má»™t lá thuốc cao. Không thấy máu chảy nữa. NhÆ°ng bà n chân cứ run run, lâu lâu lại giáºt má»™t cái, khiến em nhắm mắt lại. Bà xẩm cầm ngá»n đèn soi và o chân con, tròng mắt Ä‘á» hoe.
- Con có đau lắm không, con?
Em bé nhắm nghiá»n mắt, hai tay bóp chặt trên ống chân, lắc lắc đầu. Má»™t giá»t nÆ°á»›c mắt ngÆ°á»i mẹ rÆ¡i xuống bà n chân nhá» của đứa con Ä‘au. Em bé mở choà ng mắt ra, hốt hoảng nhìn mẹ, nhÆ° vừa bị má»™t giá»t nÆ°á»›c sôi rÆ¡i trúng và o chân.
- Æ , không có là m sao đâu, má à ! Buốt buốt má»™t tà thôi!
Vừa nói, cô bé vừa quá» tay ôm ngang lÆ°ng mẹ và cố nhoẻn cÆ°á»i cho mẹ yên lòng. NhÆ°ng sau đó má»™t chốc, em lại nhắm mắt lại. Mấy giá»t mồ hôi rịn rịn ra trên vầng trán nhá». Tôi biết chắc chắn rằng em bé Ä‘au lắm. Tôi không dám đứng nhìn nữa, bèn trở lên chợ.
Bấy giỠđám hát cÅ©ng vừa tan. Tôi sá»±c nhá»› ra là mình đã di lâu quá. Tôi liá»n chạy và o quán cà -phê. Không thấy anh há»c sinh cô-le đâu. Tôi nhằm hÆ°á»›ng đầu ngá»n cây bà ng khô, chạy má»™t mạch vá». Äoà n thuyá»n váºn tải quân lÆ°Æ¡ng không còn chiếc nà o Ä‘áºu ở đó nữa. Tôi chạy dá»c theo bến chợ má»™t quãng, hi vá»ng há» vừa rá»i di, mình còn có thể Ä‘uổi theo kịp.
Trá»i tối quá. Lá»a đèn trên sông dần dần thÆ°a thá»›t. Chợ cÅ©ng đã tan rồi. Tôi trèo lên má»™t đống gạch, đứng ngóng theo là n nÆ°á»›c lấp loáng ánh sao xuôi xuôi trên dòng kênh không biết chảy vỠđâu. Má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà quảy đôi thùng xuống bến lấy nÆ°á»›c, đứng lại nhìn tôi hồi lâu rồi há»i :
- Nhá»! Phải mà y ở trong Ä‘oà n thuyá»n váºn tải không?
- Dạ phải! - Tôi vội đáp, bụng hơi mừng - HỠđi dâu rồi, dì?
- Trá»i Æ¡i! Mà y Ä‘i đâu mà há» tìm mà y khắp cả chợ? Há» Ä‘i rồi. Äi từ tám hoánh nà o rồi! Nhổ sà o từ hồi nÆ°á»›c má»›i ròng - Và ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà chép miệng - Chà , chừng nhÆ° hỠđược lệnh Ä‘i ngay hay sao ấy. Gấp lắm thì phải!
- Dì có nghe há» nói Ä‘i đâu không? - Tôi há»i lại.
- Chuyện quân sự mà , biết sao được! Thế mà y cũng không biết à ? HỠkhông nói với mà y à ?
- Không, dì ạ!
- Mà y có ba má, anh em gì trên thuyá»n không?
- Không. Cháu đi quá giang thôi.
NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà chà nh môi ra dà i giá»ng :
- Thảo nà o!... NgÆ°á»i ta có việc của ngÆ°á»i ta chứ. Ai bảo cứ ham chÆ¡i, Ä‘i những đâu!
NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà không nói gì nữa, lẳng lặng xuống sông gánh nÆ°á»›c lên chợ. Tá»± nhiên tôi thấy trong lòng mình rÆ°ng muốn khóc...
Ban ngà y tôi thẩn tha Ä‘i dá»c theo bến, mong có gặp ngÆ°á»i nà o quen trong Ä‘oà n thuyá»n váºn tải quân lÆ°Æ¡ng trở lại đây không. Ban đêm tôi, tôi và o ngủ trong chợ, chui dÆ°á»›i gầm má»™t thá»›t bán thịt lợn của ngÆ°á»i Hoa kiá»u. NhÅ©ng ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà trong chợ gá»i tôi là thằng bé tản cÆ°.
Nghe đâu hồi tháng trÆ°á»›c, chợ nà y chỉ há»p buổi sáng. HÆ¡n tháng nay, chợ nhóm suốt ngà y, có đêm mãi chÃn mÆ°á»i giá» khuya má»›i tan. NgÆ°á»i tản cÆ° ở các vùng trên đổ xuống ùn ùn nhÆ° nÆ°á»›c. Mặt nÆ°á»›c dòng kênh không mấy lúc ngá»›t tiếng khua Ä‘á»™ng mái chèo. Cái chợ con nằm trên ngã ba kênh của xứ là ng quê hẻo lánh nà y trở nên đông vui nhá»™n nhịp nhÆ° má»™t trấn nhá». NgÆ°á»i từ Sà i Gòn chạy xuống tá»›i đây cÅ©ng có. NgÆ°á»i vùng Tiá»n Giang, Háºu Giang cÅ©ng có. Nhiá»u con mụ Ä‘Ã n bà mặc áo lụa trắng rô-dê [11], che dù đầm, núng na núng nÃnh rén bÆ°á»›c Ä‘i lên chợ, mắt cứ ngó xuống chân dép xăng-Ä‘an, sợ bùn đất vấy gấu quần. Tiá»n bạc Ä‘á»±ng nứt vÃ, nhÆ°ng mua gì cÅ©ng chê á»ng chê eo, trả giá rẻ mạt. Tôi chỉ nghe há» than phiá»n vá»›i nhau rằng: “LÃnh mình dở quá, không chặn nổi Tâyâ€, rằng “Chạy và o đây không có nÆ°á»›c đá uống, không có nÆ°á»›c ngá»t tắmâ€. Thấy tôi lảng vảng đến gần chá»— thuyá»n há», há» nhìn chòng chá»c và o tôi, bá»™ nhÆ° muốn ăn thịt: “Ê Ä‘i Ä‘i, thằng nhá». Mò mẫm toan ăn cắp hả?†Tôi ức đến muốn khóc. Có ai quen, gặp tôi bây giá» cÅ©ng không nháºn ra tôi nữa đâu. Ngồi bó gối trên cầu nhìn xuống nÆ°á»›c, chÃnh tôi cÅ©ng khó nháºn ra mình trong cái hình thù quái dị nà y. Tóc tôi má»c dà i gần phủ gáy, hai quầng mắt hõm sâu, cổ gầy nhom nhÆ° cổ cò ma. Chiếc áo vét tông bằng ka ki trắng của anh há»c sinh cô-le cho tôi, giỠđây đã biến thà nh mà u cháo lòng, vạt áo phủ xuống táºn gối, cứ kêu loạt xoạt theo má»—i bÆ°á»›c Ä‘i. Còn chiếc quần đùi bằng vải len của tôi thì bạc phếch ra, hai ống rách te tua nhÆ° bị cá chốt rỉa.
Ai nhá» việc gì, tôi cÅ©ng giúp. Mấy thÃm bán cá nhá» tôi khiêng thúng mủng, xách nÆ°á»›c cho há» thay nÆ°á»›c rá»™ng cá.
- Em bé! Vác cho qua [12] bó mÃa Ä‘i!
- Em bé! Äá»™i thúng tôm lên chợ giúp dì Ä‘i!
- Nhá»! Nhá»! Chạy xuống mé kênh cắm lại cây sà o của dì sắp trôi kia!
Kẻ cho tôi nắm xôi, ngÆ°á»i cho tôi gói bắp. Không ai biết tôi từ đâu trôi dạt tá»›i.
Ngà y nà o tôi cũng tạt qua trước ngôi quán rượu một lần. Biết đâu bác tà i công già hôm nỠchẳng qua ngang mà ghé lại đây?
Những ngà y đầu mùa mÆ°a năm 1946 cứ ì ạch nặng ná» lê Ä‘i từng bÆ°á»›c khó khăn nhÆ° ngÆ°Æ¡i Ä‘Ã n bà sắp ở cữ cứ trở dạ mãi mà vẫn chÆ°a đẻ được. Ở cái vùng nÆ°á»›c mặn miá»n tây Nam bá»™ nà y, ngÆ°á»i ta mong mÆ°a nhÆ° bá»n trẻ con chúng tôi mong mẹ vá» chợ. MÆ°a có nÆ°á»›c ngá»t uống, có nÆ°á»›c cầy bừa, nhÆ°ng Ä‘iá»u quan trá»ng nhất trÆ°á»›c mắt, là mÆ°a có thể là m cháºm bÆ°á»›c của địch trong các cuá»™c tiến công, gây trở ngại cho chúng trên các nẻo Ä‘Æ°á»ng hà nh quân vì trÆ¡n tuá»™t, sình lầy.
Trá»i cà ng sắp mÆ°a thì cà ng oi bức khó chịu, ban ngà y mặt trá»i đổ nắng chang chang, nóng nhÆ° giá»™i lá»a. Chỉ khi đêm đến má»›i có đôi chút gió lao xao từ vùng vịnh Thái Lan thổi tá»›i. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng, đêm nà o ngÆ°á»i trong chợ cÅ©ng xách chiếu ra ngồi dá»c bá» kênh hóng mát, coi thuyá»n tản cÆ° và thuyá»n chở Cá»™ng hòa vệ binh [13] từ mạn trên trẩy xuống. Quán rượu của dì TÆ° Béo là nÆ¡i tụ há»p của những ngÆ°á»i thức khuya nhất, có khi đến má»™t hai giá» sáng hãy còn đỠđèn và ran tiếng nói cÆ°á»i.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Cầu nhá» bắc gie ra sông, dùng để lên xuống rá»a ráy, tắm giặt.
[2] TrÆ°á»ng trung há»c.
[3] Sá»t vuông to đáy có hai quai xách; khi cần, cứ tra đòn và o khênh.
[4] NgÆ°á»i Trung Quốc.
[5] Cha ấy, bố ấy.
[6] Má»™t loại cây má»c theo mé sông, đầm nÆ°á»›c, còn gá»i là thủy liá»…u.
[7] Anh ấy.
[8] Má»™t nhân váºt trong truyện “phong thần†Trung Quốc.
[9] Nà y! Gióng đại thanh la lên.
[10] Äà n bà Trung Quốc.
[11] Tiếng Pháp: bá»-rô-đê, nghÄ©a là thêu.
[12] Tiếng xÆ°ng “tôi†thân máºt của ngÆ°á»i cao tuổi hÆ¡n.
[13] Tổ chức quân Ä‘á»™i chÃnh quy sau ngà y cÆ°á»›p chÃnh quyá»n của Nam bá»™, má»™t trong bốn sÆ° Ä‘oà n dân quân cách mạng Nam bá»™.
Xem tiếp chương 2