ÃctÆ¡ ngồi trong thÆ° viện trÆ°á»ng dòng thánh PidÆ¡ (1), Ä‘ang lần giở từng táºp bản thảo những bà i giảng đạo. Äó là má»™t chiá»u tháng sáu oi ả. Khung kÃnh các cá»a sổ Ä‘á»u mở toang, cá»a chá»›p khép ná»a chừng. Môngtaneli, cha giám đốc trÆ°á»ng, ngừng viết và âu yếm nhìn mái tóc Ä‘en cặm cụi trên những trang giấy.
- Không tìm thấy ư, carino (2)? Không sao. Phải viết lại thôi. Chắc cha xé tỠấy đi rồi là m con phải phà công ngồi lại.
Tiếng Môngtaneli cất lên khe khẽ, nhÆ°ng rất lắng sâu và du dÆ°Æ¡ng. Giá»ng trong nhÆ° bạc là m cho tiếng nói có má»™t sức quyến rÅ© lạ thÆ°á»ng. Äó là tiếng nói của má»™t nhà hùng biện bẩm sinh, má»™t thứ tiếng nói uyển chuyển già u âm Ä‘iệu. Má»—i khi cha giám đốc nói vá»›i ÃctÆ¡ thì lúc nà o tiếng nói ấy cÅ©ng đượm vẻ trìu mến.
- Không, thưa cha (3), con sẽ tìm thấy. Con chắc chỉ ở đâu đây thôi. Nếu cha có viết lại thì cũng chẳng được như cũ đâu.
Môngtaneli lại tiếp tục công việc Ä‘ang bá» dở. Má»™t con bá» dừa vo ve Ä‘á»™c Ä‘iệu ở đâu ngoà i cá»a sổ. Từ ngoà i Ä‘Æ°á»ng phố vá»ng lại tiếng rao kéo dà i và não nuá»™t của má»™t ngÆ°á»i bán hoa quả : “Dâu tây đây! Dâu tây đây!†(4)
- “Giảng vá» chúa và những ngÆ°á»i táºt phong†(5) đây rồi.
ÃctÆ¡ tiến lại gần Môngtaneli vá»›i những bÆ°á»›c Ä‘i nhẹ nhà ng. Những bÆ°á»›c Ä‘i ấy lúc nà o cÅ©ng là m cho ngÆ°á»i nhà ÃctÆ¡ bá»±c bá»™i. Dáng ngÆ°á»i mảnh khảnh yếu á»›t, ÃctÆ¡ giống nhÆ° ngÆ°á»i à vẽ trong tranh thế ká»· mÆ°á»i sáu hÆ¡n má»™t chà ng trai trẻ của những năm ba mÆ°Æ¡i (6) sinh trưởng trong má»™t gia đình tÆ° sản Anh. Má»i vẻ ở anh Ä‘á»u hết sức xinh đẹp nhÆ° tạc váºy. Äôi hà ng lông mà y dà i nhÆ° hai mÅ©i tên, đôi môi má»ng, chân tay nhá» nhắn. Khi anh ngồi yên ngÆ°á»i ta có thể cho anh là má»™t cô gái yêu kiá»u giả trai; những cá» chỉ má»m dẻo của anh lại là m cho ngÆ°á»i ta nhá»› tá»›i má»™t con báo đã thuần, má»™t con báo không nanh vuốt.
- Tìm thấy tháºt Æ°? ÃctÆ¡ ạ, không có con thì cha chẳng biết là m thế nà o. Có lẽ rồi lúc nà o cha cÅ©ng đánh mất đồ đạc... Thôi chẳng viết nữa. Äi ra vÆ°á»n Ä‘i, cha sẽ giúp con há»c bà i. Chá»— nà o không hiểu, hở con?
Há» bÆ°á»›c và o má»™t khu vÆ°á»n im ả, đầy bóng mát của trÆ°á»ng dòng. Ngà y xÆ°a, ngôi trÆ°á»ng vốn là má»™t tu viện rất cổ kÃnh của dòng Thánh ÄôminÃch (7), nên hai trăm năm trÆ°á»›c đây khu vÆ°á»n vuông vắn nà y được chăm bón rất chu đáo. Äôi bá» hoà ng dÆ°Æ¡ng Ä‘á»u đặn viá»n lấy khu đất trồng cá» thÆ¡m và cắt xén gá»n ghẽ. Những tu sÄ© mặc áo trắng xÆ°a kia chăm bón những cây cá» nà y đã bị chôn vùi và lãng quên từ lâu rồi, nhÆ°ng giỠđây trong những buổi chiá»u hè êm dịu cá» thÆ¡m vẫn cứ ngà o ngạt mặc dù không còn ai lấy cá» vá» là m thuốc nữa. Ngà y nay những nhánh cần dại Hà Lan và rau sam đã má»c lởm chởm giữa những kẽ đá trên lối Ä‘i. Giếng nÆ°á»›c giữa vÆ°á»n má»c đầy cá» lưỡi mèo. Những gốc hồng bá» thà nh hoang dại; những cà nh hồng dà i chằng chịt lan theo má»i lối Ä‘i. Những Ä‘oá mà o gà đỠchoé giữa những bụi hoà ng dÆ°Æ¡ng. Những nhánh mao địa hoà ng cao lá»›n ngá»n loà xoà trên thảm cá». Còn cây nho không ngÆ°á»i tỉa bón và cằn cá»—i thì cÅ©ng rung rinh lả ngá»n trên cà nh má»™t cây sÆ¡n trà đang buồn bã gáºt gù chiếc chá»m um tùm.
Ở góc vÆ°á»n sừng sững má»™t cây má»™c lan vá»›i chòm lá xum xuê, xanh thẫm, lÆ¡ thÆ¡ Ä‘iểm hoa mà u trắng sữa. Cạnh thân cây má»™c lan là má»™t chiếc ghế gá»— thô sÆ¡. Môngtaneli ngồi xuống chiếc ghế ấy.
ÃctÆ¡ há»c triết há»c ở trÆ°á»ng đại há»c. Hôm ấy gặp má»™t Ä‘oạn khó trong sách, anh đến xin cha giảng giúp. Tuy ÃctÆ¡ không há»c ở trÆ°á»ng dòng song đối vá»›i anh Môngtaneli là cả má»™t pho từ Ä‘iển bách khoa.
Khi nghe cha giảng xong những Ä‘oạn khó hiểu, ÃctÆ¡ nói:
- Thôi, xin phép cha, con vá» thôi. Chẳng hay cha còn có Ä‘iá»u gì cần đến con không?
- Thôi, cha không là m việc nữa đâu. Nếu con có thì giỠthì ở lại với cha một chút.
- Tất nhiên con có thì giá»!
ÃctÆ¡ tá»±a lung và o thân cây, và qua đám cà nh lá um tùm anh ngắm nhìn những vì sao đầu tiên run rẩy trong bầu trá»i yên tÄ©nh và sâu thẳm. DÆ°á»›i hà ng mi Ä‘en, đôi mắt xanh biếc của anh mÆ¡ mà ng và bà ẩn. Äôi mắt ấy là di sản của bà mẹ ngÆ°á»i miá»n Coócuên (8). Môngtaneli quay mặt Ä‘i để tránh phải nhìn đôi mắt ấy.
Môngtaneli nói:
- Sao con có vẻ mệt má»i thế, carino?
- Biết là m sao được, thưa cha.
Môngtaneli cảm thấy ngay vẻ mệt má»i chứa chất trong giá»ng nói của ÃctÆ¡.
- Con vá»™i và o đại há»c nhÆ° thế là m gì, hở con? Thá»i gian chăm sóc mẹ con ốm và những đêm không ngủ đã là m con kiệt sức. Lẽ ra cha phải bắt con nghỉ ngÆ¡i đầy đủ rồi má»›i rá»i khá»i Livoócnô (9).
- Nghỉ là m gì thưa cha? Sau khi mẹ con mất đi, con không thể nà o ở lại ngôi nhà thảm hại đó được. Giuli là m cho con phát điên mất.
Giuli là vợ ngÆ°á»i anh cả cùng bố khác mẹ và từ lâu đối vá»›i ÃctÆ¡ là má»™t chiếc gai nhá»n.
Môngtaneli nói:
- Cha cÅ©ng không muốn con ở vá»›i anh em bà con đâu. Cha biết Ä‘iá»u đó là m con rất Ä‘au lòng. NhÆ°ng sao con không nháºn lá»i má»i của ngÆ°á»i bạn bác sÄ© ngÆ°á»i Anh, đến đó chÆ¡i má»™t tháng rồi hãy vá» há»c?
- Không, thÆ°a cha! Con cÅ©ng chẳng muốn thế. Gia đình nhà Uaren tuy đối xá» tốt và thân tình, nhÆ°ng há» cÅ©ng không sao hiểu được con. Há» có vẻ thÆ°Æ¡ng hại con. Trông mặt há» cÅ©ng đủ biết. Äến đấy há» sẽ lại khuyên dá»—, lại nhắc đến mẹ... Giêma thì chắc chắn không thế đâu. Giêma bao giá» cÅ©ng cảm thấy được chuyện gì là không nên nhắc tá»›i. Ngay từ lúc chúng con còn bé, Giêma đã thế rồi. Còn những ngÆ°á»i khác thì không được nhÆ° váºy đâu. NhÆ°ng cÅ©ng chẳng phải vì thế mà thôi...
- Váºy còn vì sao nữa, con của cha?
ÃctÆ¡ ngắt mấy bông hoa trên cà nh mao địa hoà ng lả ngá»n, và bá»±c bá»™i vò nát trong tay.
Sau giây lát yên lặng, ÃctÆ¡ nói tiếp:
- Sống trong thà nh phố đó, con không sao chịu nổi nữa. Con không muốn nhìn thấy những cá»a hà ng xÆ°a kia mẹ con đã đến mua đồ chÆ¡i cho con và cả con Ä‘Æ°á»ng bá» sông mà con vẫn Ä‘Æ°a mẹ con Ä‘i chÆ¡i khi mẹ con chÆ°a ốm nặng. Äi đến đâu cÅ©ng gặp cảnh nhÆ° váºy. Các cô gái bán hoa trong chợ lại cứ má»i con mua hoa nhÆ° xÆ°a... Há» tưởng đâu bây giá» con vẫn cần mua hoa thì phải? Rồi cả khu nghÄ©a trang nữa... Không, con nhất định phải rá»i khá»i thà nh phố đó! Nhìn thấy cảnh cÅ© con Ä‘au lòng lắm.
ÃctÆ¡ nÃn lặng. Anh ngồi, tay xé nhá» từng chiếc chuông nhá» trên nhánh hoa mao địa hoà ng. Phút im lặng kéo dà i nặng trịch khiến ÃctÆ¡ phải Ä‘Æ°a mắt nhìn cha, không hiểu sao cha lại không trả lá»i. Bóng chiá»u dần tắt dÆ°á»›i những cà nh má»™c lan. Má»i váºt Ä‘á»u trở nên u ám mÆ¡ hồ, nhÆ°ng ánh sáng vẫn chÆ°a đủ để trông thấy bá»™ mặt trắng bệch nhÆ° da ngÆ°á»i chết của Môngtaneli. Môngtaneli ngồi, đầu cúi gục, tay phải nắm lấy mép ghế, ÃctÆ¡ quay mặt Ä‘i. Anh cảm thấy lạ lùng và kinh hãi, dÆ°á»ng nhÆ° đã vô tình lá»t và o nÆ¡i đất thánh váºy.
ÃctÆ¡ thầm nghÄ©:
“Trá»i Æ¡i! Sao so vá»›i cha thì ta bé nhá», yếu hèn và Ãch ká»· đến thế! Nếu ná»—i khổ của ta không phải là ná»—i khổ của cha thì cha đâu đến ná»—i cảm thÆ°Æ¡ng đến nhÆ° vâyâ€.
Môngtaneli ngẩng đầu nhìn xung quanh rồi âu yếm nói:
- Thôi, bây giỠcha không ép con phải trở vỠđấy nữa. Nhưng con phải hứa với cha rằng dịp nghỉ hè nà y con sẽ nghỉ ngơi thực sự, mà nghỉ ở nơi nà o xa Livoócnô thì tốt hơn. Cha không muốn để con hao phà sức khoẻ.
- TrÆ°á»ng dòng đóng cá»a nghỉ thì cha Ä‘i đâu, thÆ°a cha?
- CÅ©ng nhÆ° má»i lần, cha sẽ dẫn há»c sinh lên nghỉ trên núi. Cha phó giám đốc Ä‘i nghỉ mát đến trung tuần tháng tám sẽ vá». Lúc ấy cha sẽ Ä‘i du ngoạn trên dãy núi AnpÆ¡. Ừ nhỉ! Hay là con Ä‘i vá»›i cha? Cha sẽ Ä‘Æ°a con Ä‘i rong chÆ¡i trong núi sâu và con sẽ có dịp tìm hiểu các loà i rêu trên núi AnpÆ¡. NhÆ°ng cha chỉ sợ Ä‘i vá»›i cha con sẽ chán thôi.
- ThÆ°a cha! – ÃctÆ¡ nắm chặt tay. Thói quen ấy Giuli gá»i là “cái lối kiểu cách của ngÆ°á»i ngoại quốc†– Con có thể từ bá» má»i thứ trên Ä‘á»i nà y để Ä‘i vá»›i cha! NhÆ°ng con không tin rằng...
ÃctÆ¡ ngÆ°ng bặt.
- Con sợ anh Bớctơn không cho phép con đi chăng?
- Tất nhiên anh sẽ không hà i lòng nhÆ°ng anh không cản được con và cha. Con đã mÆ°á»i tám tuổi đầu, con muốn là m gì con là m. HÆ¡n nữa anh ấy vá»›i con chỉ là anh em khác mẹ, con không nhất thiết phải phục tùng anh ta. Äối vá»›i mẹ con, anh ấy bao giá» cÅ©ng tá» ra không tốt.
- NhÆ°ng dù sao nếu anh Bá»›ctÆ¡n không thuáºn thì cha thiết tưởng con nên nhịn là hÆ¡n. Tình cảnh của con trong gia đình có thế khó xá» hÆ¡n nhiá»u nếu...
- Khó xá» hÆ¡n Æ°? ChÆ°a chắc! – ÃctÆ¡ nóng nảy ngắt lá»i – HỠđã ghét con thì dù con là m gì Ä‘i nữa há» cÅ©ng vẫn ghét. Vả lại, con Ä‘i vá»›i cha... là cha linh hồn của con thì anh ấy phản đối sao được?
- Con nên nhá»› rằng anh ấy theo đạo Tin là nh! Cứ nên viết thÆ° há»i anh ấy thì hÆ¡n. Xem anh ấy trả lá»i ra sao. Äừng nóng vá»™i con ạ! Thái Ä‘á»™ của ta đối vá»›i má»i ngÆ°á»i không thể chỉ vì rằng ngÆ°á»i yêu ta hoặc ghét ta.
Lá»i thuyết phục ấy thốt ra má»™t cách nhẹ nhà ng đến ná»—i nghe xong ÃctÆ¡ Ä‘á» mặt. Anh thở dà i đáp:
- Vâng, con biết. NhÆ°ng là m được nhÆ° váºy tháºt là khó.
- Cha rất tiếc là thứ ba vừa qua con đã không đến được – Môngtaneli đột nhiên lảng sang chuyện khác – Cha định đẻ con biết mặt đức giám mục từ Arétxô (10) đến.
- Hôm đó con đã trót hứa đến chÆ¡i nhà má»™t ngÆ°á»i bạn há»c. Ở đấy có cuá»™c há»p, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u đợi con.
- Há»p gi?
ÃctÆ¡ dưòng nhÆ° luống cuống vì câu há»i đó.
- Có lẽ... có lẽ, gá»i là cuá»™c há»p thì không đúng – ÃctÆ¡ có phần lúng túng – Má»™t sinh viên ở Giênôva (11) đến diá»…n thuyết. Gá»i là nghe nói chuyện thì đúng hÆ¡n.
- Nói chuyện vỠvấn đỠgì?
ÃctÆ¡ do dá»±:
- Cha. cha đừng há»i tên ngÆ°á»i đó nhé! Vì con đã hứa...
- Thôi cha cÅ©ng chẳng há»i gì thêm. Nếu con đã hứa là phải giữ bà máºt thì đừng nên nói. NhÆ°ng cha thiết tưởng đến nay hầu nhÆ° con có thể tin cha.
- Tất nhiên là con tin, thÆ°a cha. Ngưòi ấy nói vá»... chúng con và nhiệm vụ chúng con trÆ°á»›c nhân dân, nói vá» nghÄ©a vụ của chúng con trÆ°á»›c nhân dân... và trÆ°á»›c bản thân mình. Và nói vá» vấn Ä‘á» chúng ta phải là m gì để phụng sá»±...
- Phụng sự ai? Cho ai?
- Nhân dân (12) và ...
- VÃ ?
- NÆ°á»›c Ã.
Một hồi im lặng kéo dà i.
Rồi Môngtaneli quay lại vá» phÃa ÃctÆ¡ và hết sức nghiêm giá»ng há»i:
- ÃctÆ¡, con nói cho cha hay. Con nghÄ© đến Ä‘iá»u đó từ hồi nà o?
- Từ mùa đông vừa qua.
- Trước khi mẹ con mất ư? Và mẹ con có biết không?
- Không. Lúc đó con chưa nghĩ tới.
- Thế bây gi�
ÃctÆ¡ ngắt thêm má»™t nắm chuông hoa mao địa hoà ng. Mắt nhìn xuống đất anh bắt đầu kể:
- ThÆ°a cha, sá»± việc xảy ra đầu Ä‘uôi nhÆ° thế nà y: Mùa thu năm ngoái con chuẩn bị thi và o đại há»c. Chắc cha còn nhá»› lúc ấy con có quen vá»›i nhiá»u bạn há»c. Trong bá»n há» có má»™t và i ngÆ°á»i nói vá»›i con tất cả những chuyện trên... Há» cho con mượn cả sách. NhÆ°ng lúc bấy giá» con chÆ°a để ý. Con chỉ vá»™i vỠđể trông mẹ. Lúc ấy tình cảnh của mẹ ở Livoócnô tháºt là cô Ä‘Æ¡n! Nhà y nhÆ° nhà tù váºy. Chỉ má»™t miệng lưỡi của Giuli cÅ©ng đủ giết chết mẹ con rồi. Kế đến mùa đông khi mẹ con bắt đầu ốm nặng thì con cÅ©ng chẳng nhá»› gì đến bạn bè và những cuốn sách há» Ä‘Æ°a cho con. Và chắc cha cÅ©ng biết là con không há» bÆ°á»›c chân và o thà nh PidÆ¡ nữa. Lúc ấy con nghÄ© tá»›i những vấn Ä‘á» trên thì con đã kể cho mẹ nghe rồi. NhÆ°ng quả thá»±c là nó biến Ä‘i đâu mất cả. Sau, con biết là mẹ con sắp chết... Chắc cha cÅ©ng biết là con không rá»i mẹ con cho tá»›i phút chót, lúc mẹ con qua Ä‘á»i con cứ thức thâu đêm bên giÆ°á»ng bệnh. Tá»›i sáng Giêma đến con má»›i Ä‘i ngủ... ChÃnh trong những đêm trÆ°á»ng đó con bắt đầu suy nghÄ© tá»›i những Ä‘iá»u mình đã Ä‘á»c và những Ä‘iá»u bạn há»c nói vá»›i con. Con cố gắng tìm xem há» nói có đúng không... Con nghÄ©: Thế thì đối vá»›i những Ä‘iá»u Äức chúa Giêsu sẽ nói nhÆ° thế nà o?
- Con có cầu xin Chúa không? – Giá»ng nói của Môngtaneli có phần run rẩy.
- Thưa cha, con luôn luôn cầu xin Chúa. Con đã cầu xin Chúa chỉ dẫn cho con hoặc cho con chết theo với mẹ... nhưng con không được Chúa phán bảo.
- ÃctÆ¡, váºy mà con không cho cha hay! Còn cha thì cha cứ tưởng con tin cha!
- ThÆ°a cha, chắc cha cÅ©ng biết là con tin cha. NhÆ°ng có những Ä‘iá»u con không thể thổ lá»™ vá»›i ai được. Con có cảm tưởng rằng vá» việc nà y cả cha và mẹ con Ä‘á»u không thể nà o giúp đỡ con được. Con muốn được nghe lá»i phán truyá»n trá»±c tiếp của Chúa. Vì cả sinh mệnh của con, cả linh hồn con sống thác Ä‘á»u là ở đó.
Môngtaneli quay mặt đi và chăm chú nhìn và o bóng tối dà y đặc bao trùm lên rạng mộc lan. Hoà ng hôn quá âm u là m cho thân hình Môngtaneli biến thà nh một bóng ma đen xịt giữa những cà nh lá tối om.
Môngtaneli cháºm rãi há»i:
- Rồi sau thế nà o?
- Rồi sau... mẹ con chết. Chắc cha cÅ©ng biết là ba đêm cuối cùng con không há» rá»i xa mẹ con.
ÃctÆ¡ ngừng nói nhÆ°ng Môngtaneli vẫn ngồi im không nhúc nhÃch.
- Hai ngà y trÆ°á»›c khi an táng mẹ con, con không nghÄ© được gì cả, – ÃctÆ¡ khe khẽ nói tiếp – Rồi sau khi an táng xong con ốm. Chấc cha còn nhá»› là con không đến xÆ°ng tá»™i được!
- Phải, cha còn nhớ.
- Äêm hôm ấy con trở dáºy và và o buồng mẹ con. Tháºt là trống trải. Chỉ có má»™t cây thánh giá to trên bà n thá». Con có cảm giác rằng đêm nay Chúa sẽ giúp đỡ con. Con quỳ xuống và đợi thâu đêm. Äến sáng khi con hồi tỉnh thì... Không, thÆ°a cha! Những Ä‘iá»u đã thấy con cÅ©ng không thể cắt nghÄ©a mà cÅ©ng không thể kể cho cha nghe được. ChÃnh con cÅ©ng không biết nữa. NhÆ°ng con chỉ biết rằng Chúa đã phán truyá»n cho con. Và con không thể là m trái ý Chúa được.
Há» ngồi mấy phút im lặng trong đêm tối; sau đó Môngtaneli quay lại vá» phÃa ÃctÆ¡ và đặt tay lên vai anh:
- Con của cha! Cha không được phép nói rằng Chúa không phán truyá»n cho linh hồn con. NhÆ°ng con phải nhá»› rõ tâm trạng của con lúc ấy thế nà o, và đừng lẫn lá»™n ảo tưởng do Ä‘au thÆ°Æ¡ng và ốm yếu của mình vá»›i lá»i kêu gá»i cao cả của Chúa. Nếu thá»±c sá»± là Chúa đã phán truyá»n thánh ý của ngÆ°á»i cho con trong khi sá»± chết Ä‘ang đến nhà con, thì con hãy nghÄ© để khá»i hiểu sai lá»i Chúa. Tiếng gá»i của lòng con xui con đến chá»— nà o?
ÃctÆ¡ đứng dáºy và trả lá»i má»™t cách nghiêm trang nhÆ° khi Ä‘á»c kinh thánh:
- Hiến dâng Ä‘á»i mình cho nÆ°á»›c Ã, giải phóng nÆ°á»›c à khá»i cảnh nô lệ lầm than, đánh Ä‘uổi ngÆ°á»i Ão, láºp nên má»™t nÆ°á»›c cá»™ng hòa tá»± do mà không kẻ nà o ngá»± trị được ngoà i Chúa Giêsu!
- ÃctÆ¡, hãy suy nghÄ© má»™t chút những lá»i con nói! Con đâu có phải là ngÆ°á»i Ã!
- Äiá»u đó không can hệ gì. Dù sao con cÅ©ng vẫn là con, con đã hiểu rõ sá»± nghiệp đó, và đã là má»™t con ngÆ°á»i của sá»± nghiệp đó.
Lại một hồi im lặng.
- Con vừa nói rằng đức Chúa Giêsu đã dạy... – Môngtaneli cháºm rãi nói.
NhÆ°ng ÃctÆ¡ không để cho Môngtaneli dứt lá»i:
- Äức Chúa Giêsu đã dạy rằng: “Kẻ nà o vì ta hãy hy sinh sá»± sống của mình, kẻ ấy giữ được sá»± sống Ä‘á»i Ä‘á»i!â€
Môngtaneli tựa khuỷu tay và o cà nh mộc lan, bà n tay che lấy đôi mắt. Cuối cùng, ông nói:
- Con của cha, hãy ngồi lại một chút đã.
ÃctÆ¡ ngồi xuống ghế dà i và Môngtaneli nắm chặt lấy đôi tay anh. Ông nói:
- Hôm nay cha chÆ°a có thể tranh luáºn vá»›i con được. Sá»± việc xảy ra Ä‘á»™t ngá»™t quá... cha chÆ°a kịp suy nghÄ©. Sau nà y chúng ta sẽ nói chuyện vá»›i nhau rõ rà ng hÆ¡n. NhÆ°ng lúc nà y cha chỉ xin con ghi nhá»› má»™t Ä‘iá»u là : Nếu con gặp tai nạn, nếu con... chết Ä‘i thì lòng cha sẽ tan nát.
- Cha!
- Con đừng ngắt lá»i cha, để cha nói cho cạn đã, có lần cha đã nói vá»›i con là ngoà i con ra trên thế gian nà y cha chẳng còn có ai nữa. ChÆ°a chắc con đã hiểu hết được lá»i cha nói. Äiá»u đó đối vá»›i con rất khó hiểu, con còn trẻ lắm. Và thá» cha bằng tuổi con thì cha cÅ©ng không hiểu nổi. ÃctÆ¡, cha coi con nhÆ°... nhÆ° con đẻ của cha. Hiểu không con? Con là hy vá»ng của lòng cha! Cha sẵn sà ng chết để giữ cho con khá»i lạc bÆ°á»›c, vì nếu lạc bÆ°á»›c thì sinh mệnh của con sẽ tan vỡ! NhÆ°ng cha không là m gì được cả. Cha không bắt con phải hứa vá»›i cha. Cha chỉ xin con: Hãy nhá»› lá»i cha và phải tháºn trá»ng. TrÆ°á»›c khi quyết định má»™t việc gì quan trá»ng, con hãy đắn Ä‘o cho kÄ©. Hãy để linh hồn mẹ con được yên vui trên thiên Ä‘Ã ng và hãy vì cha.
- Vâng, thÆ°a cha, con sẽ suy nghÄ©... còn cha… cha... hãy cầu nguyện cho con và cho nÆ°á»›c Ã.
ÃctÆ¡ lặng lẽ quỳ xuống. Môngtaneli cÅ©ng lặng lẽ đặt tay lên mái đầu cúi gục. Má»™t lát sau, ÃctÆ¡ đứng dáºy, hôn tay linh mục và êm ái bÆ°á»›c Ä‘i trên thảm cỠđầy sÆ°Æ¡ng. Môngtaneli vò võ ngồi dÆ°á»›i gốc má»™c lan, đăm đắm nhìn và o bóng tối trÆ°á»›c mặt.
Môngtaneli nghĩ:
“Äó là Chúa đã trừng phạt ta nhÆ° đã trừng phạt vua Äa-vÃt (13). Ta đã là m ô danh Chúa, ta đã là m phép mình thánh bằng đôi tay ô uế. Lòng nhẫn nại của Äức Chúa Trá»i rất cao cả, nhÆ°ng đã đến lúc Chúa không nhẫn nại được nữa rồi. “Mà y đã là m Ä‘iá»u đó má»™t cách thầm vụng, còn tao sẽ là m sá»± nà y trÆ°á»›c toà n dân Israel và trÆ°á»›c mặt trá»i. Vì thế, đứa con trai sinh ra cho mà y nhất định sẽ chết†(14)â€
Chú thÃch:
(1) TrÆ°á»ng dòng thánh PidÆ¡: trÆ°á»ng Ä‘Ã o tạo các linh mục và các nhà truyá»n đạo do Toà thánh La mã láºp ra ở PidÆ¡, má»™t trung tâm văn hoá lá»›n ở Ã.
(2) Carino (tiếng Ã) nghÄ©a là “con thân yêuâ€. Tác giả muốn nhấn mạnh Môngtaneli là ngÆ°á»i Ã.
(3) Nguyên văn tiếng Ã: Padre, nghÄ©a là cha cố.
(4) Nguyên văn tiếng Ã: “Fragola! Fragola!â€
(5) Má»™t sá»± tÃch trong Kinh Thánh vá» việc chúa Giêsu là m phép chữa bệnh hủi.
(6) à nói những năm ba mÆ°Æ¡i của thế kỉ mÆ°á»i chÃn (1830 – 1840).
(7) Dòng thánh ÄôminÃch (Dominique, còn gá»i là thánh Äaminh) là dòng tu lấy tên thánh ÄôminÃch, má»™t dòng tu của Thiên chúa giáo, được láºp ra năm 1215.
(8) Coócuên: má»™t quáºn ở tây nam nÆ°á»›c Anh, dân ở đó thuá»™c giống ngÆ°á»i XentÆ¡, thÆ°á»ng là mắt xanh tóc sẫm.
(9) Livoócnô: má»™t hải cảng lá»›n của nÆ°á»›c Ã, gần thà nh PidÆ¡.
(10) Arétxô: một thị trấn ở Tôxcan.
(11) Giênôva: má»™t thà nh phố cảng lá»›n ở bắc Ã, nằm trên bá» Äịa Trung Hải.
(12) Nguyên văn tiếng à “contadiniâ€, nghÄ©a là nông dân.
(13) Vua ÄavÃt, má»™t nhân váºt trong kinh thánh, vua nÆ°á»›c Israel, đã bị Chúa trá»i quở phạt vì đã phản bá»™i má»™t trong những tÆ°á»›ng lÄ©nh của mình, lấy vợ ngÆ°á»i đó.
(14) Má»™t Ä‘oạn trong Kinh Thánh: lá»i của Chúa trá»i quở phạt ÄavÃt.