Nam Quốc SÆ¡n HÃ
Nam Quốc SÆ¡n HÃ
Tác giả : Yên Tá» CÆ° SÄ© Trần Äại Sỹ
1. Lá»i Tá»±a
ThÆ° viết cho tuổi trẻ tá»™c Việt vá» những nguồn tà i liệu để tìm hiểu cuá»™c Bắc-phạt thá»i Lý
(Dẫn nháºp bá»™ Nam Quốc SÆ¡n Hà )
Những giòng dÆ°á»›i đây tôi viết dà nh cho tuổi trẻ Việt, chÆ°a có chút vốn vá» thÆ° tịch của chiến thắng Bắc phạt thá»i Lý, đánh chiếm các châu Ung, Liêm, Dung, Nghi, Bạch. Mong những báºc cao minh bá» qua. Chẳng nên báºn tâm.
Trân trá»ng.
Các bạn trẻ thân.
Các bạn đã từng nghe, từng Ä‘á»c sÆ¡ lược vá» những chiến công hiển hách của tổ tiên ta, trong khoảng thá»i gian hai chục năm (1057-1077), Bắc tiến, đánh chiếm các châu Ung, Liêm, Dung, Nghi, Bạch của Tống và o thá»i Lý. Nam bình Chiêm Ä‘em các châu Ma-linh, Bố-chÃnh, Äịa-lý và o bản đồ Äại Việt. Bây giá» các bạn được Ä‘á»c toà n bá»™ huân nghiệp nà y trong bá»™ Nam-quốc sÆ¡n hà . Äây là bá»™ sách, mà tôi đã dùng hết tâm huyết để thuáºt lại. Toà n bá»™ gồm 5 quyển, gần 2500 trang, lần đầu do viện Pháp-à xuất bản, nhà Äại-Nam Hoa-kỳ ấn hà nh. Bốn chữ Nam-quốc sÆ¡n hà , tôi lấy trong bà i thÆ¡ đánh Tống của ngà i Thái-úy Lý ThÆ°á»ng Kiệt.
CÅ©ng trong việc ca tụng tổ tiên ta trong công cuá»™c giữ nÆ°á»›c, mở rá»™ng lãnh thổ, dÆ°á»›i triá»u Lý, và o khoảng thá»i gian trÆ°á»›c bá»™ nà y 40-60 năm. Äó là các bá»™ :
Anh-hùng Tiêu-sơn,
Thuáºn-Thiên di sá»,
Anh-hùng Bắc-cương,
Anh linh thần võ tộc Việt,
Äối vá»›i các Ä‘á»™c giả cao minh, bà i viết dÆ°á»›i đây dÆ°á»ng nhÆ° vô Ãch. Tuy váºy tôi thấy cần phải viết, để Ä‘á»™c giả trẻ tuổi, thá»i thÆ¡ ấu ở ngoà i lãnh thổ Việt-Nam, hoặc sống trong nÆ°á»›c, nhÆ°ng không có dịp hiểu rõ hÆ¡n những vấn Ä‘á» trong sách. Äó là vấn Ä‘á» những nguồn tà i liệu mà tôi dùng để sÆ°u khảo, là m khung chÃnh yếu, dá»±a và o đó, xây dá»±ng tác phẩm.
Nguồn tà i liệu chia là m bốn loại:
1. Tà i liệu Việt-Nam.
Nói đến tà i liệu Việt-Nam, tôi buồn lắm các bạn ạ, vì cuá»™c Bắc phạt của ta trong thá»i Lý có đến 6 lần khác nhau, mà khi tôi nói ra, ngÆ°á»i ta không tin. Những vị có kiến thức Ä‘á»c được sách cổ của ta, của Trung-quốc thì coi đó là sá»± thÆ°á»ng . Khi tôi nói, các vị ấy trêu tôi Biết rồi, khổ lắm nói mãi. Còn những ngÆ°á»i không biết thì phủ định, là m gì có. Thá»±c đúng nhÆ° sách Trung Dung nói "Tiểu nhân bất cáºp, quân tá» quá chi".
Bây giỠtôi xin cố gắng trình bầy.
Nguồn tà i liệu nà y gồm có ba :
Nguồn thứ nhất, do tiá»n nhân tôi để lại. Hầu hết chép tay, hoặc in má»™c bản.
Nguồn thứ nhì do ngÆ°á»i Pháp sÆ°u tầm, cất tại thÆ° viện Paris.
Nguồn thứ ba, ngÆ°á»i Trung-quốc cất giữ tại thÆ° viện Thượng-hải, Bắc-kinh, Quảng-Äông, Quảng-Tây, Vân-Nam, Quý-châu và Hồ-Nam.
Váºy những tà i liệu nà o tôi căn cứ và o đó, viết bá»™ Nam-quốc sÆ¡n hà ? DÆ°á»›i đây tôi xin liệt kê. Những tà i liệu nà o tôi kê trÆ°á»›c, thì chÃnh yếu hÆ¡n các tà i liệu liệt kê sau.
1.1.– Khâm-định Việt sá» thông giám cÆ°Æ¡ng mục (KÄVSTGCM),
do cụ Phan Thanh-Giản là m tổng tà i. Nhóm sá» thần bắt đầu biên táºp và o niên hiệu Tá»±-Äức thứ 9 (BÃnh-Thân, 1856). Hoà n thà nh niên hiệu Kiến-Phúc nguyên niên (Giáp-Thân, 1884). Ná»™i dung chia ra:
1.1.1. Quyển đầu, chép các sắc chỉ, tấu chương, thể lệ.
1.1.2. Tiá»n biên 5 quyển, chép từ Hồng-Bà ng đến Tháºp-nhị sứ quân.
1.1.3. ChÃnh biên, 47 quyển, chép từ Äinh Tiên-Hoà ng đến Lê Mẫn-Äế.
Trong đó bút tÃch ngoại tổ cùng phụ thân phát biểu ý kiến, phê chằng chịt khắp má»i trang. Năm 1973, sợ để trong nhà , có khi bị mất, bị cháy. Tôi tặng cho phủ Quốc-vụ-khanh đặc trách văn hoá. Äầu quyển nhất, tôi dà nh ra mÆ°á»i lăm trang đánh máy, chỉ rõ cho Ä‘á»™c giả biá»t nguồn gốc bản nà y của gia đình tôi được lÆ°u truyá»n nhÆ° thế nà o. Sau đó má»—i khi cần dùng, tôi lại tá»›i mượn vá» sÆ°u khảo. Từ năm 1975, tôi dùng bản của thÆ° viện Paris. Trong khi dẫn chứng, tôi viết tắt là KÄVSTGCM.
1.2. Äại-Việt sá» ký (ÄVSK)– Äại-Việt sá» ký toà n thÆ° (ÄVSKTT).
Bá»™ Äại-Việt sá» ký, do Hà n-lâm-viện há»c sÄ©, kiêm Quốc-sá» viện giám tu, Bảng-nhãn đại khoa niên hiệu Thiên-Ứng ChÃnh-Bình thứ 16 Ä‘á»i vua Trần Thái-Tông (Äinh-Mùi, 1247) Lê Văn-HÆ°u soạn; chép từ Triệu Äà đến Lý Chiêu-Hoà ng. Bá»™ nà y hoà n tất và o tháng 6 niên hiệu Thiệu-Long nguyên niên (Nhâm-Thân, 1272), Ä‘á»i vua Trần Nhân-Tông.
Niên hiệu Diên-Ninh thứ nhì Ä‘á»i Lê Nhân-Tông (Ất-Hợi, 1455), vua sai Quốc-sá» tế tá»u bác sÄ© Phan Phu-Tiên soạn quốc sá». Phan Phu-Tiên chép nối tiếp bá»™ Äại-Việt sá» ký của Lê Văn-HÆ°u, tức từ niên hiệu Kiến-Trung nguyên niên Ä‘á»i Trần Thái-Tông (Ất-Dáºu 1225) đến khi quân Minh bị Ä‘uổi vá» nÆ°á»›c (1428). Vì váºy bá»™ sau nà y được mang tên là Äại-Việt sá» ký tục biên (ÄVSKTB).
Niên hiệu Hồng-Äức thứ mÆ°á»i (Ká»·-Hợi, 1479), vua Lê Thánh-Tông sai sá» thần Ngô SÄ©-Liên biên soạn má»™t bá»™ chÃnh sá». Ông Ngô SÄ©-Liên tu bổ bá»™ Äại-Việt sá» ký của Lê Văn-HÆ°u, Äại-Việt sá» ký tục biên của Phan Phu-Tiên, rồi chép thêm. Vì váºy bá»™ sá» má»›i mang tên Äại-Việt sá» ký toà n thÆ° (ÄVSKTT), chia là m 15 quyển. Từ Hồng-Hà ng đến Ngô sứ quân 5 quyển, gá»i là Ngoại-ká»·. Từ Äinh Tiên-Hoà ng đến Lê Thái-Tổ 10 quyển, gá»i là Bản-ká»·.
Bản của tiá»n nhân tôi để lại là bản do triá»u Tây-sÆ¡n in và o tháng chạp năm Canh-Thân (đầu 1801).
Xét nội dung hai bộ của Lê, Ngô, tôi thấy:
1.2.1. Ngô SÄ©-Liên hầu nhÆ° chép lại bá»™ Äại-Việt sá» ký của Lê Văo-HÆ°u từ Triệu Äà đến Lý Chiêu-Hoà ng.
1.2.2. Ngô SÄ©-Liên thêm và o bá»™ của Lê Văo-HÆ°u hai thiên Hồng-Bà ng ngoại ká»· và Thục-ká»·. Äể viết hai thiên nà y, Ngô đã mượn cà c truyện thần thoại trong Việt-Ä‘iện u linh táºp của Lý Tế-Xuyên và LÄ©nh-Nam trÃch quái của Trần Thế-Pháp.
Bản của tiá»n nhân tôi có rất nhiá»u ngÆ°á»i phê bên cạnh. Phần châu phê, ông tôi bảo đó là của Dá»±c-Tông Anh-hoà ng-đế (Tá»±-Äức). Lá»i châu phê Hồng-bà ng thị ká»· nhÆ° sau :
"NgÆ°u quá»·, xà thần. Bất nghi tÃn dã".
Nghĩa là : Ma trâu-đầu rắn, không nên tin.
1.2.3. Ngô Sĩ-Liên chép tiếp tục từ Lý Chiêu-Hoà ng đến Lê Thánh-Tông.
Hồi 1962, trong khi tôi Ä‘i du há»c chÆ°a vá». Phụ thân tôi trao cho viện Khảo-cổ, rồi cụ phó bảng Nguyá»…n SÄ©-Giác mượn, để dịch thuáºt. Khi tôi trở vá» nÆ°á»›c, thì không tìm lại được. Tôi Ä‘Ã nh cho chụp microfilm bản của thÆ° viện Paris, và dùng bản nà y. Gần đây, tôi dùng bản của Äông-kinh đại há»c, Äông-dÆ°Æ¡ng văn hóa nghiên cứu sở, phụ thuá»™c Äông-dÆ°Æ¡ng há»c văn hiến của giáo sÆ° Trần Kinh-Hòa chú giải, xuất bản niên hiệu Chiêu-Hòa thứ 59. Khi dẫn chứng tôi viết tắt là ÄVSKTT.
Ghi chú,
Giáo-sÆ° Trần Kinh-Hòa (Chen Chin Ho) 1912-1997, gốc ngÆ°á»i Trung-quốc, nhÆ°ng mang quốc tịch Nháºt. Ông sang Việt-Nam nghiên cứu vá» văn chÆ°Æ¡ng, lịch sá», văn hóa Việt. Ông kết hôn vá»›i má»™t thiếu nữ Việt có há»c thức, gốc ngÆ°á»i Hà nh-thiện, tỉnh Nam-định. Tôi là ngÆ°á»i bạn vong niên, và là bác sÄ© Ä‘iá»u trị của Giáo-sÆ°. Thá»i gian 1954-1963 Giáo-sÆ° từng dạy tại đại há»c Văn-khoa và SÆ°-phạm Sà i-gòn. Sau năm 1963 Giáo-sÆ° lại trở vá» Nháºt, rồi Äà i-loan dáºy há»c. Cuối Ä‘á»i, Giáo-sÆ° dạy há»c tại Hoa-kỳ, khi vá» hÆ°u Giáo-sÆ° lÆ°u ngụ tại San Francisco. Giáo sÆ° đã hiệu Ä‘Ãnh, chú giải, xuất bản hầu hết những bá»™ sách viết bằng chữ Hán của Việt-Nam.
1.3. Việt sỠlược.
Bá»™ thứ ba mang tên Việt-sá» lược (VSL), của má»™t tác giả vô danh. Căn cứ và o câu Kim vÆ°Æ¡ng XÆ°Æ¡ng-phù, nghÄ©a là đức vua hiện tại niên hiệu XÆ°Æ¡ng-Phù. Tra trong sá», XÆ°Æ¡ng-Phù là niên hiệu vua Trần Äế-Nghiện (Äinh-Tỵ, 1377). NhÆ° váºy bá»™ nà y viết và o thá»i gian trên. Bá»™ nà y chép trong Tứ-khố toà n thÆ° của Trung-quốc.
Tiá»n nhân tôi có bản nà y, nhÆ°ng khuyết mất mấy trang. Từ năm 1965, tôi dùng bản của Cẩm-chÆ°á»›ng thÆ° cục, do chÃnh phủ Trung-hoa dân quốc tặng Äại-há»c văn khoa Sà i-gòn. Sau năm 1975, tôi dùng bản của Trung-hoa thÆ° cục Thượng-hải. Gần đây, tôi dùng bản của đại há»c Soka Nháºt-bản xuất bản niên hiệu Chiêu-Hòa thứ 62 do giáo sÆ° Trần Kinh-Hòa chú giải. Trong khi dẫn chứng, tôi viết tắt là VSL.
1.4. Việt Ä‘iện u linh, LÄ©nh Nam chÃch quái.
Bá»™ thứ tÆ°, tôi dùng đến là bá»™ Việt Ä‘iện u linh (VÄUL) và LÄ©nh-Nam chÃch quái (LNCQ). Hai bá»™ nà y dÆ°á»ng khởi đầu do Lý Tế Xuyên và Trần Thế Pháp viết, rồi ngÆ°á»i sau chép thêm và o. Việt-Äiện u linh, của Lý Tế-Xuyên. Ông được coi là tác giả đầu tiên. LÄ©nh-Nam chÃch quái, Trần Thế-Pháp cÅ©ng được coi nhÆ° là tác giả biên táºp đầu tiên và o niên hiệu Khai-há»±u nguyên niên Ä‘á»i vua Trần Minh-Tông (Ká»·-Tỵ 1329). Trong khi dẫn chứng, tôi viết tắt là VÄUL và LNCQ.
1.5. Thiá»n uyển táºp anh.
Thứ năm, phải kể tá»›i bá»™ Thiá»n-uyển táºp anh (TUTA), của má»™t tác giả dấu tên, biên soạn năm VÄ©nh-Thịnh thứ mÆ°á»i má»™t Ä‘á»i vua Lê Dụ-Tông (Ất-mùi, 1715). Bản của tiá»n nhân tôi để lại là bản in và o thá»i vua Tá»±-Äức. Ná»™i dung chép 62 tiểu truyện các thiá»n sÆ°, cùng ghi lại 67 bà i thÆ¡, 98 Ä‘oạn thÆ¡ của các ngà i. Bản của bổn sÆ° Nam-Hải Diệu-Quang là bản chép tay. Tuy có đôi chút khác biệt. NhÆ°ng đại thể vẫn giống nhau. Trong khi dẫn chứng, tôi viết tắt là TUTA.
1.6. Văn bia.
Tà i liệu thứ sáu, là các văn bia thá»i Lý còn lại. Äa số những văo bia nà y, do há»c giả Hoà ng Xuân-Hãn phát hiện, sao, dịch, chú giải. Tổng số dùng tá»›i có sáu văn bia:
– Bia chùa Báo-ân.
– Bia chùa Sùng-nghiêm diên khánh.
– Bia Tháºp Sùng-thiện-diên-linh.
– Bia chùa Hương-nghiêm.
– Bia chùa Linh-xứng.
– Bia Ä‘á»n Ngá»-xá.
1.7. Ngá»c phả.
Tà i liệu thứ bẩy là những táºp Ngá»c-phả tại Ä‘á»n thá» anh hùng dân tá»™c, được chép, gá»i vá» bá»™ Lá»… triá»u Nguyá»…n xin phong thần. Tà i liệu nà y, tiá»n nhân tôi khi là m việc tại Quốc-sá» quán triá»u Nguyá»…n đã sÆ°u tầm để lại. ThÆ° viện trung Æ°Æ¡ng Paris cÅ©ng có má»™t số bản khác nhau. Tôi dùng đến 101 bản Ngá»c-phả.
1.8. Yên-tỠdi sự lục,
Tà i liệu thứ tám mà tôi dùng là bá»™ Yên-tá» di sá»± lục (YTDSL). Gồm ba mÆ°Æ¡i sáu quyển. Sách chép tay, bản sÆ° Diệu-Quang dùng để dạy tôi từ khi qui y (Ất-dáºu, 1945) cho đến ngà y tôi phải xa ngÆ°á»i (Giáp-Ngá», 19-8-1954). Năm đó, khi nghỉ hè (7-6-1954) tôi lên chùa ở nghe ngÆ°á»i giảng dáºy. Ngà y 20 tháng 7 được tin Việt-Nam chia đôi. Ngà y 29 tháng 7 phụ thân cho gá»i tôi vỠđể theo gia đình di cÆ° và o Nam. Bổn sÆ° sai các sÆ° cô Diệu-Hoà , Diệu-Äức, Diệu-Tịnh, Diệu-Minh ngà y đêm sao cho tôi má»™t bản.
Nội dung bộ sách gồm 36 quyển. Trong đó:
1.8.1. Quyển 1, chép tâm ấn truyá»n phả. Tức biểu đồ thầy truyá»n cho trò. Truyá»n pháp tại Ấn-Ä‘á»™ khởi từ đức ThÃch-Ca Mâu-Ni cho ngà i Ma-ha Ca-Diếp, tá»›i ngà i Bồ-Äá» Äạt-Ma 28 Ä‘á»i. Truyá»n pháp tại Trung-quốc từ Bồ-Äá» Äạt-Ma tá»›i Tăng-Sán 3 Ä‘á»i. Tổ Tăng-Sán truyá»n cho ngà i Tỳ-ni Äa-lÆ°u-chi. Cá»™ng bốn Ä‘á»i. Truyá»n pháp từ tổ Tỳ-Ni Äa-lÆ°u-chi cho đến ngà i Tiêu-Dao tại Äại-Việt trải 18 Ä‘á»i. Từ ngà i Tiêu-Dao láºp ra phái Yên-tá», truyá»n đến bản sÆ° gồm 25 Ä‘á»i. Tá»›i tôi là đá»i thứ 26.
ThÃch-ca Mâu-Ni 1
Ấn-độ 28
Trung-quốc 3
Tiêu-sơn 18
Yên-tỠ25
Cá»™ng chung 75
1.8.2. Quyển 2 đến quyển 10, chép hà nh trạng các tổ từ khi ngà i Tỳ-Ni Äa-lÆ°u-chi đến Äại-Việt, cho tá»›i Vạn-Hạnh thiá»n sÆ° (1018). Cá»™ng 45 truyện.
1.8.3. Quyển 11 đến quyển 20, chép hà nh trạng các tổ từ sau Vạn-Hạnh cho đến ngà i Huyá»n-Quang. Cá»™ng 54 truyện.
1.8.4. Quyển 20 tới 36, chép hà nh trạng các tổ từ sau Tam-tổ tới ngà i Nam-Hải Diệu-Quang. Cộng 72 truyện.
Tổng cộng 171 truyện.
Bá»™ sách do nhiá»u ngÆ°á»i chép. ThÆ°á»ng sau khi bản sÆ° viên tịch, đệ tá» sẽ chép hà nh trạng lại cho Ä‘á»i sau biết. Vì váºy số tác giả có lẽ tá»›i 30 vị. Khi du há»c trở vá» Việt-Nam (1966), tôi có ý dịch sang Việt-ngữ. Song vì báºn rá»™n sinh nhai, lần lữa mãi tá»›i năm 1970 vẫn chÆ°a dịch xong phần đầu. CÆ° sÄ© Chánh-Trà Mai Thá»-Truyá»n mượn vá» Ä‘á»c. Ông trao cho ba chuyên viên phủ Quốc-vụ khanh đặc trách văn hoá dịch. Sau biến cố 1975, tôi không rõ bá»™ nà y lÆ°u lạc đâu? Tôi ngá» rằng nó vẫn còn ở Sà i-gòn. Tuy váºy, trong thá»i gian viết Anh-hùng Tiêu-sÆ¡n, Anh-hùng Äông-a (1968-1975) tôi đã dùng bá»™ nà y để thuáºt vá» các Bồ-tát đắc pháp.
Lưu ý độc giả,
Tôi xin các vị quản thủ thÆ° viện tại Việt-Nam, cÅ©ng nhÆ° các tÆ° nhân, nếu ai lÆ°u giữ được bá»™ nà y xin cho tôi biết, tôi chỉ cần sao lại má»™t bản. Tôi xin tạ má»™t số tiá»n nhá» là 20 nghìn USD. Trên đầu má»—i trang bá»™ sách tôi Ä‘á»u ghi bằng chữ Nho Trần Äại-Sỹ, cạnh đó tôi ghi má»™t ký hiệu bằng số La-mã. Khi báo cho tôi, chỉ cần quý vị nói cho biết số đó là số gì, là tôi tin ngay. Äịa chỉ của tôi ở cuối bà i nà y.
1.9. Má»™t số sách của Quốc-sá» quán triá»u Nguyá»…n biên táºp, bao gồm:
– Äại-Nam chÃnh biên liệt truyện (ÄNCBLT),
– Äại-Nam nhất thống chà (ÄNNTC),
– Äại-Việt địa dÆ° chÃ,
– Hoà ng Việt nhất thống địa dÆ° chÃ,
– Bắc-thà nh địa dư chà lục,
– Äồng-Khánh địa dÆ° chÃ,
– Hà -ná»™i tỉnh thần tÃch,
– Hà -nội sơn xuyên phong tục,
– Bắc-giang tỉnh thần tÃch,
– Chư dư tạp biên,
– Hoà n-vũ ký,
– HÆ°ng-yên tỉnh nhất thống chÃ,
– Bắc-kỳ giang sÆ¡n cổ tÃch danh thắng khảo,
– Hải-dÆ°Æ¡ng tỉnh thần tÃch,
– Thăng-long cổ tÃch khảo,
– Thái-bình địa dư ký,
– Kim cổ thôn bi ký,
– Bắc-ninh tỉnh địa dÆ° chÃ,
– Bắc-ninh tỉnh thần tÃch,
– Long-biên bách nhị vịnh,
– Lâm cổ ký,
– Lục Nam địa dÆ° chÃ,
– Ngá»c-phả cổ lục,
– Công dư tiệp ký.
Những bá»™ nà y Ä‘á»u có nói đến thần tÃch các danh nhân thá»i Lý.
2. Tà i liệu Trung-quốc,
Trái vá»›i tà i liệu Việt, tà i liệu Trung-quốc rất nhiá»u. Các bà n trẻ có biết tại sao không ? Vì việc quân Việt đánh sang các châu Ung, Liêm, Dung, Nghi, Bạch là má»™t mối háºn vô bá» bến của ngÆ°á»i Trung-quốc, nên há» viết sách để lại. Tôi dùng rất nhiá»u. Chỉ Ä‘Æ¡n cá» ra má»™t và i bá»™ chÃnh.
2.1. Tống-sá».
Do Thừa tÆ°á»›ng Thoát-Thoát và A-lá»—-Äồ triá»u Nguyên là m tổng tà i. Cùng vá»›i bẩy ngÆ°á»i biên táºp. Gồm 496 quyển. Äây là má»™t trong 24 bá»™ chÃnh sá» Trung-quốc. Tiá»n nhân dùng cổ bản dạy tôi há»c. Khi rá»i Bắc và o Nam, tôi không mang theo được. Cho đến nay, tôi cÅ©ng không biết bản đó là bản in năm nà o? Ai in? In ở đâu? Từ năm 1965, tôi dùng bản trong Tứ-bá»™ bị yếu của Trung-hoa dân quốc tặng đại há»c văn khoa Sà i-gòn. Sau 1975, tôi dùng bản của Trung-hoa thÆ° cục Thượng-hải. Bá»™ nà y in chữ nhá», nên số trang chỉ bằng má»™t phần ba số trang cổ bản mà tiá»n nhân dạy tôi. Tổng cá»™ng có 14.238 trang. Những quyển quan trá»ng nhất là :
– Quyển 1-2-3, Thái-tổ bản kỷ. Trang 1-52.
– Quyển 4-5 Thái-tông bản kỷ. Trang 53-120.
– Quyển 6-7-8 Chân-tông bản kỷ. Trang 121-174.
– Quyển 9-10-11-12 Nhân-tông bản kỷ. Trang 175-252.
– Quyển 13 Anh-tông bản ký. Trang 253-262.
– Quyển 14-15-16 Thần-tông bản kỷ. Trang 263-316.
– Quyển 290, Äịch Thanh, Quách Quỳ liệt truyện. Trang 9.705-9.727.
– Quyển 318, Trương Phương-Bình liệt truyện. Trang 10.353-10.371.
– Quyển 320 Dư Tĩnh liệt truyện. Trang 10.397-10.413.
– Quyển 324, Phạm Trá»ng-Yêm liệt truyện. Trang 10.257-10.293.
– Quyển 327, Vương An-Thạch liệt truyện. Trang 10.541-10.560.
– Quyển 332, Lý Sư-Trung, Lục Sằn, Triệu Tiết liệt truyện. Trang 10.673-10.695.
– Quyển 334, Thẩm Khởi, LÆ°u Di, Hùng Bản, Tiêu Chú, Äà o Báºt liệt truyện. Trang 10.721-10.741.
– Quyển 336, Tư-mã Quang liệt truyện. Trang 10.757-10.779
– Quyển 349, Yên Äạt, Diêu Tá»± liệt truyện. Trang 11.049-11.064
– Quyển 350, VÆ°Æ¡ng Quân-Vạn, Hòa Mân, LÆ°u Trá»ng-Võ, Khúc Chẩn liệt truyện. Trang 11.067-11.090.
– Quyển 446, Tô Già m liệt truyện. Trang 13.149-13.172.
– Quyển 480, Ngô-Việt Tiá»n thị thế gia. Trang 13.897-13.917.
– Quyển 481, Nam Hán Lưu thị thế gia. Trang 13.919-13.951.
– Quyển 485, Ngoại quốc truyện Hạ-quốc thượng. Trang 13.991-14.006.
– Quyển 486, Ngoại quốc truyện, Hạ-quốc hạ. Trang 14.007-14.034.
– Quyển 488, Ngoại quốc truyện, Giao-chỉ, Äại-lý . Trang 14.057-14.076.
– Quyển 489, Ngoại quốc truyện, Chiêm-thà nh, Chân-lạp, Bồ-cam. Trang 14.077-14.099.
– Quyển 495, Man-di truyện, Quảng-nguyên châu. Trang 14.214-14.220.
2.2. Tư-trị thông giám cương mục,
của TÆ°-mã Quang chép theo lối biên niên. Bá»™ nà y gồm 294 quyển. Mục lục 30 quyển, khảo dị 30 quyển. Khởi từ Chiến-quốc, NgÅ©-đại, trải 1362 năm. Hồi nhá» tiá»n nhân chÆ°a giảng cho tôi bá»™ nà y. Hồi 1963, nhân giúp cho ngÆ°á»i bạn Hòa-lan soạn luáºn án tiến sÄ© văn chÆ°Æ¡ng PhÆ°Æ¡ng pháp chép sá» của ngÆ°á»i Trung-quốc. Tôi má»›i để ra hÆ¡n tháng nghiên cứu. Bản tôi nghiên cứu của Cẩm-chÆ°á»›ng thÆ° cục Thượng-hải. Năm 1975 vá» sau, tôi dùng bản của Trung-hoa thÆ° cục Thượng-hải.
2.3. Tục tÆ° trị thông giám trÆ°á»ng biên
của Lý-Äà o.
Chép theo lối biên niên. Khác vá»›i chÃnh sá». Ở chÃnh sá»; các sá» thần triá»u đại sau chép triá»u đại trÆ°á»›c, nên có nhiá»u Ä‘iểm không đúng sá»± thá»±c. Lý-Äà o chép ngay sá»± kiện Ä‘ang diá»…n ra.
Bá»™ Tục tÆ° trị thông giám trÆ°á»ng biên chép từ Tống Thái-tổ lên ngôi vua, cho đến lúc nhà Tống phải dá»i đô xuống Lâm-An, trải 166 năm (960-1126). TÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i bên Äại-Việt, niên hiệu Ngô XÆ°Æ¡ng-Văn (Canh-Thân, 960), đến niên hiệu XÆ°Æ¡ng-phù Duệ-vÅ© thứ bẩy Ä‘á»i Lý Nhân-Tông (BÃnh-Ngá», 1126). Thá»i gian nà y bao gồm tất cả bá»™ Anh hùng Tiêu-sÆ¡n, Thuáºn-Thiên di sá», Anh-hùng Bắc cÆ°Æ¡ng, Anh-linh thần võ tá»™c Việt, Nam-quốc sÆ¡n hà . Tổng cá»™ng có 4.400 sá»± việc của 9 Ä‘á»i vua Tống. Sách chia là m 520 quyển.
Khi ông tôi qua Ä‘á»i, tôi tiếp nháºn số sách của ngÆ°á»i để lại có bá»™ nà y. Bấy giá» tôi má»›i mÆ°á»i lăm tuổi, chÆ°a đủ kiến thức khảo cứu, thà nh ra chỉ Ä‘á»c qua, thấy đó là má»™c bản, chữ lá»›n. Khi di cÆ° và o Nam, tôi không mang theo được. Äây là mối ân háºn Ä‘eo đẳng suốt Ä‘á»i tôi. Vì trong đó ông tôi phê chằng chịt khắp má»i trang.
Năm 1968, khởi sá»± viết lịch sá» tiểu thuyết, tôi dùng bản của Trung-hoa dân quốc tặng đại há»c văn khoa. Từ sau năm 1975 tôi dùng bản của Trung-hoa thÆ° cục Thượng-hải.
Ghi chú,
Năm 1990 khi trở vá» Việt-Nam, tôi có ra Hà -ná»™i, tìm lại ngôi nhà tôi ở hồi 1954 há»i, thì chủ nhà cho biết : Khi được cấp ngôi nhà đó, há» có thấy rất nhiá»u sách. Những sách ấy, hỠđã bán cho ngÆ°á»i ta gói đồ, và ...Ä‘i cầu ! Hôm đó tôi báºt lên tiếng khóc nhÆ° trẻ nÃt !
2.4. Bút ký, khảo lược.
Ngoà i ra tôi dùng rất nhiá»u sách khác, nhÆ°:
2.4.1. Äông-đô sá»± lược của VÆ°Æ¡ng Xung.
2.4.2. Lĩnh ngoại đai đáp của Chu Khứ-Phi.
3. Nguồn tà i liệu đặc biệt,
3.1. Má»™ chÃ, văn bia, địa phÆ°Æ¡ng chÃ, gia phả,
Những năm 1976-1995, trong khi là m việc cho Liên hiệp các viện bà o chế châu Âu (Coopérative Européenne Pharmaçeutique,CEP), Viện Pháp-à (Institut Franco-Asiatique, IFA) và Ủy ban trao đổi y há»c Pháp Hoa (Commité Médical Franco-Chinois, CMFC)... Tôi có nhiá»u dịp du hà nh sang Trung-quốc, tôi sÆ°u tầm được không biết bao nhiêu tà i liệu chép trong Ä‘iạ phÆ°Æ¡ng chÃ, má»™ bia, của những vùng biên giá»›i Hoa-Việt, mà trÆ°á»›c đây thuá»™c Việt. Những tà i liệu nà y tôi sao chụp bằng scaner mang vá».
Tại thÆ° viện Thượng-hải, Bắc-kinh, Quảng-Äông, Quảng-Tây, Vân-Nam, Quý-châu, Hồ-Nam, tôi tìm được không biết bao nhiêu tà i liệu liên hệ đến lịch sá» Hoa-Việt giai Ä‘oạn 1010-1225 tức thá»i đại Tiêu-sÆ¡n.
Nhá» phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n thông, tôi đã tìm lại được hầu há»t háºu duệ của các danh nhân Tống liên quan đến Äại-Việt; rồi xin được Ä‘á»c gia phả của há». Chắc các bạn há»i, bằng cách nà o tôi tìm được háºu duệ của các tÆ°á»›ng Tống từng sang đánh Äại-Việt ? Tôi xin kể ra đây để tặng các bạn má»™t nụ cÆ°á»i.
Tá»· nhÆ° tôi tìm con cháu Quách Quỳ, nguyên soái đạo quân sang đánh Äại-Việt năm 1076-1077. TrÆ°á»›c hết tôi tra trong Tống-sá», ông ta quê ở tỉnh nà o, huyện nà o. Cuối cùng tôi đăng trên và i tá» báo địa phÆ°Æ¡ng đó, Ãt giòng:
"Giáo-sÆ° giám đốc Trung-quốc sá»± vụ viện Pháp-à (Paris), muốn liên hệ vá»›i háºu duệ của An-Nam hà nh doanh kinh lược Chiêu-thảo sứ, kiêm Kinh Hồ, Quảng Nam tuyên huy sứ, Nguyên-soái Quách Quỳ, từng cầm quân đánh Äại-Việt và o thá»i cua Tống Thần-tông (1076-1077) ; để tìm hiểu huân nghiệp. Xin liên hệ vá»›i.... ".
Thế nhÆ°ng khi gặp nhau, há» không cho Ä‘á»c gia phả, mà chỉ thuáºt cho nghe mà thôi. Tôi chá»c giáºn há» :
"Tôi Ä‘á»c trong sá» Việt thấy nói ông tổ của các vị bị má»™t nữ tÆ°á»›ng Äại-Việt bắt sống, rồi phải quỳ gối lạy 100 lạy má»›i được phóng thÃch".
Thế là há» gân cổ lên cãi, cãi sùi bá»t mép ra. Tôi vẫn không tin. Ức quá há» phà i xì gia phả ra, rồi cho tôi Ä‘á»c nhá»ng trang vá» Tổ tiên danh hùng của há». Há» rất hãnh diện, Ä‘em từng giòng gia phả ra khoe, rồi còn má»i tôi viếng thăm má»™ tổ tiên hỠđể Ä‘á»c má»™ chà ghi huân nghiệp Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i. Nhá» váºy, mà tôi tìm ra được rất nhiá»u chi tiết lịch sá».
3.2. Quách-thị Nam chinh, Triệu-thị chinh tiễu Giao-chỉ ký.
Tại thÆ° viện bá»™ TÆ°-lệnh hai Quân-khu tiếp giáp vá»›i Việt-Nam, cÅ©ng nhÆ° tại bá»™ chỉ huy quân sá»± tỉnh Quảng-Tây, Quảng-Äông, tôi đã tìm ra được bá»™ nháºt ký hà nh quân của Quách Qùy mang tên Quách-thị Nam chinh, và của Triệu Tiết mang tên Triệu-thị chinh tiá»…u Giao-chỉ ký, nhÆ° đã thuáºt trong mục 5.1.4 bà i tá»±a. Khi dẫn chứng, tôi viết tắt là QTNC và TTCTGCK.
3.3. Tống-triá»u công thần bi ký.
Bá»™ nà y do hai đại thần là Trần Hy-CÆ°Æ¡ng, Tống Äạm soạn và o thá»i năm Máºu-Tuất (1718), Thanh Khang-Hy thứ 57. Ná»™i dung sao chép tất cả văn bia, má»™ chà các công thần nhà Tống. ThÆ° viện Quảng-châu, Liá»…u-châu Ä‘á»u có bá»™ nà y.
3.4. Xã chÃ, thần tÃch.
Tại thÆ° viện Quảng-châu, Nam-ninh, Liá»…u-châu, tôi tìm được má»™t số sách do ngÆ°á»i địa phÆ°Æ¡ng, do các quan địa phÆ°Æ¡ng thá»i Tống viết. Những sách nà y đối vá»›i ngÆ°á»i Trung-hoa thì không có má»™t chút giá trị nà o, vì ná»™i dung chép vá» phong tục, tôn giáo, di tÃch của các khê Ä‘á»™ng giáp giá»›i vá»›i Äại-Việt hồi đó. Nay các khê Ä‘á»™ng đã biến thà nh là ng xã, ranh giá»›i không còn, di tÃch cÅ©ng mất. NhÆ°ng đối vá»›i lịch sá» Việt-Nam, vá»›i tôi, nó là cung cấp cho rất nhiá»u sá»± kiện vá» cuá»™c chiến tranh Tống Lý. Các bá»™ đó là :
– Ung-châu kỷ sự,
– Quảng-Tây địa dư ký,
– Quảng-Tây chư thần ký,
– Hy-Ninh háºn sá»± bi ký,
– Thần tÃch Há»a-giáp ngÅ© đại vÆ°Æ¡ng từ,
– Thái-bình phong váºt chÃ,
– Hoà nh-sơn sơn xuyên phong vực,
– Ôn-nhuáºn sá»± tÃch,
– Quy-hóa địa dÆ° chÃ,
– VÄ©nh-bình sÆ¡n xuyên phong vá»±c chÃ,
– VÄ©nh-bình chÆ° thần chÃ,
– Khâm-châu địa dÆ° chÃ,
– Hổ-môn chư thần ký,
– Cổ-vạn sơn xuyên cương vực ký,
– Tây-bình chÆ° thần chÃ,
– Tây-bình sÆ¡n xuyên cÆ°Æ¡ng vá»±c chÃ,
– Lá»™c-châu sá»± tÃch,
– Lá»™c-châu cÆ°Æ¡ng vá»±c chÃ,
– Thiên-long địa dÆ° chÃ,
– Khâm-châu chư thần ký,
– Nghi-châu địa dÆ° chÃ,
– NhÆ°-tÃch sÆ¡n xuyên phong vá»±c chÃ,
– Äể-trạo địa dÆ° chÃ,
– Dung-châu sá»± tÃch,
– Äông-hải Hy-Ninh bản mạt,
– Bạch-hâu địa dÆ° chÃ,
– Liêm-châu địa dÆ° chÃ,
– Hổ-môn chÆ° thần chÃ.
4. Cao-ly sá», gia phả Kiến-bình, Kiến-hải tại Hà n-quốc.
Do cuá»™c viếng thăm Việt-Nam Cá»™ng-hòa ngà y 6 tháng 11 năm 1958, Tổng-thống Lý Thừa-Vãn tuyên bố rằng tổ tiên ông là ngÆ°á»i Việt. Bấy giá» tuy má»›i 19 tuổi, tôi đã lÆ°u tâm, rồi năm 1980, trong khi dá»± đại há»™i y khoa ở Hà ng-châu, Trung-quốc, tôi được tiếp xúc vá»›i bác sÄ© Lý Diệp Oanh, Lý Chiếu Minh, tôi đã tìm ra sá»± kiện Kiến-bình vÆ°Æ¡ng Lý Long TÆ°á»ng cùng tông tá»™c 6 nghìn ngÆ°á»i là thuyá»n nhân tá»›i Hà n quốc năm 1226. Rồi năm 1983, tôi lại tìm ra má»™t giòng há» Lý nữa là con cháu Kiến-hải vÆ°Æ¡ng Lý DÆ°Æ¡ng-Côn, cÅ©ng là thuyá»n nhân tá»›i Hà n quốc năm 1150.
Do váºy tôi được Ä‘á»c gia phả của hai giòng há» Lý nà y. Gia phả cung cấp cho tôi rất nhiá»u sá»± kiện lịch sá» vá» cuá»™c chiến tranh Tống-Lý. (xin Ä‘á»c bà i Nguyên-tổ hai giòng há» Lý tại Hà n-quốc, phụ lục quyển 3, bá»™ Anh-hùng Äông-A dá»±ng cá» Bình-Mông).
5. Nguyên tắc xỠdụng tà i liệu.
Nam-quốc sÆ¡n-hà được viết dÆ°á»›i thể dạng bá»™ lịch sá» tiểu thuyết tam hÆ° thất thá»±c nghÄ©a là ba phần hÆ°, bẩy phần thá»±c. Phà m đã là tiểu thuyết thì tha hồ phóng túng, tưởng tượng nhÆ° Alexandre Dumas, Thi Nại-Am, La Quán-Trung, Kim-Dung. Thế nhÆ°ng lịch sá» tiểu thuyết của tá»™c Việt lại không thể bịa đặt quá đáng, ma trâu, đầu rắn, phun kiếm, di sÆ¡n đảo hải. Tại sao? Bởi chỉ những sá»± kiện anh hùng trong lịch sá» của chúng ta, cÅ©ng rất khó là m cho háºu thế tin được: Vua TrÆ°ng thắng Hán ba tráºn vÄ© đại, vua Lê diệt Tống ở Chi-lăng, Bạch-đằng... quá dá»… dà ng. Nếu nay lại bịa đặt thêm nữa, thì háºu thế chẳng còn ai tin.
Vá»›i hoà i bão, Ä‘em tà i hèn, sức má»n, cùng tâm huyết ra thuáºt truyện tổ tiên anh hùng, giữ nÆ°á»›c nhÆ° thế nà o; nên tôi tá»± đặt cho những nguyên tắc căn bản, để khá»i Ä‘i quá Ä‘Ã , trái vá»›i lịch sá». Tuy váºy Ä‘á»™c giả sẽ hÆ¡i bỡ ngỡ, khi tôi trình bầy những bà ẩn lịch sá», mà những báºc tiá»n nhân Ä‘i trÆ°á»›c, vì không chịu suy xét, cứ Ä‘á»c sá» Trung-quốc, rồi chép lại.
Với kho tà ng tà i liệu trên, tôi đã tự đặt cho mình những nguyên tắc sau:
4.1. Những gì sá» Việt chép. Tuyệt đối gữa nguyên, không thay đổi vá» không gian, thá»i gian.
4.2. Những gì sá» Trung-quốc nhÆ° Tống-sá», TÆ°-trị thông giám cÆ°Æ¡ng mục, Tục TÆ°-trị thông giám trÆ°á»ng biên, đã chép trái vá»›i sá» Việt-Nam, được tÆ°á»›c bá». Trái lại những gì sá» Việt không ghi chép mà sá» Trung-quốc chép có lý, được giữ nguyên.
4.3. Những gì trong sá» Việt, Hoa không chép, mà các cuốn phổ, bia đá, gia phả , truyá»n sá» nói sẽ được tôn trá»ng. Bởi truyá»n sá» dân gian, tá»± nó đã thà nh triết há»c của ngÆ°á»i Việt.
4.4. Vá» niên biểu, ngà y, tháng, chúng tôi tuân theo bá»™ sách chữ Hán Hoà ng-Việt giáp tý niên biểu của cụ Nguyá»…n Bá-Trác, do Quốc-sá» quán triá»u Nguyá»…n ấn hà nh. Khi má»—i sá»± kiện xẩy ra, tôi Ä‘á»u ghi năm theo Tây-lịch, đóng trong ngoặc Ä‘Æ¡n.
4.5. Những địa danh cổ, vẫn giữ nguyên.
4.6. Äầu Ä‘á» má»—i hồi, chúng tôi đặt ra, hoặc dùng những câu thÆ¡, văn đã có sẵn.
4.7. Khi có khúc mắc, chúng tôi chú giải khi thì cuối hồi, khi thì ngay dưới sự kiện.
4.8. Các nhân váºt, hầu hết thuá»™c nhân váºt thá»±c sá»±. Thảng hoặc má»›i có nhân váºt tiểu thuyết, để là m má»™t và i nhiệm vụ đặc biệt cho thà nh cốt truyện.
4.9. Chúng tôi cố gắng là m nổi báºt những vấn Ä‘á» cổ nhÆ°: Quan chế, Phong tục, luáºt pháp, tổ chức hà nh chánh, ăn uống, y phục Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i. Nhất là bốn vấn Ä‘á»: Thiá»n-há»c, y-há»c, võ-há»c và tình dục há»c (sexology). Tuy biết tình dục há»c có là m cho má»™t số các vị cao niên không vui.
Nà o bây giá» má»i các bạn hãy mở những trang giấy rá»±c hà o quang của tổ tiên ta gần nghìn năm trÆ°á»›c.
Thân mến chà o các bạn
Viết tại Pontault Combault, Pháp-quốc,
mùa hè, tháng sáu, năm Ất-hợi (1995).
Yên-tá» cÆ°-sÄ© Trần Äại-Sỹ
5, place Félix Eboué, 75012 Paris – France
Tél. 33.1.43 07 51 46
Fax.33.1.43 27 18 25
E-Mail1 : Ifa532@yahoo.fr
E-Mail2: Trandaisy@yahoo.fr
|