1 Trăm năm trong cõi người ta,
2 Chữ Tài, chữ Mệnh, khéo là ghét nhau.
3 Trải qua một cuộc bể dâu.
4 Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.
5 Lạ gì bỉ sắc tư phong.
6 Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen.
7 Cảo thơm lần giở trước đèn.
8 Phong tình có lục còn truyền sử xanh.
9 Rằng: năm Gia tĩnh triều Minh,
10 Bốn phương phẳng lặng, hai kinh vững vàng
11 Có nhà viên ngoại họ Vương,
12 Gia tư nghĩ cũng thường thường bực trung.
13 Một trai con thứ rốt lòng,
14 Vương Quan là chữ, nối dòng nho gia.
15 Đầu lòng hai ả tố nga.
16 Thuý Kiều là chị, em là Thuý Vân.
17 Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
18 Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười.
19 Vân xem trang trọng khác vời,
20 Khuôn trăng đều đặn, nét ngài nở nang
21 Hoa cười, ngọc thốt đoan trang,
22 Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.
23 Kiều càng sắc sảo mặn mà,
24 So bề tài sắc, lại là phần hơn:
25 Làn thu thuỷ, nét xuân sơn,
26 Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.
27 Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
28 Sắc đành đòi một, tài đành hoạ hai.
29 Thông minh vốn sẵn tính trời,
30 Pha nghề thi hoạ, đủ mùi ca ngâm.
31 Cung thương làu bậc ngũ âm,
32 Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
33 Khúc nhà tay lựa nên xoang,
34 Một thiên "Bạc mệnh" lại càng não nhân.
35 Phong lưu rất mực hồng quần,
36 Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê,
37 Êm đềm trướng rủ màn che,
38 Tường đông ong bướm đi về mặc ai.
39 Ngày xuân con én đưa thoi,
40 Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.
41 Cỏ non xanh rợn chân trời,
42 Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
43 Thanh minh trong tiết tháng ba,
44 Lễ là Tảo mộ, hội là Đạp thanh.
45 Gần xa nô nức yến anh,
46 Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
47 Dập dìu tài tử giai nhân,
48 Ngựa xe như nước, áo quần như nen.
49 Ngổn ngang gò đống kéo lên,
50 Thoi vàng vó rắc, tro tiền giấy bay.
51 Tà tà bóng ngả về tây,
52 Chị em thơ thẩn dan tay ra về.
53 Bước lần theo ngọn tiểu khê,
54 Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh:
55 Nao nao dòng nước uốn quanh,
56 Nhịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
57 Sè sè nấm đất bên đường,
58 Dầu dầu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh.
59 Rằng: "Sao trong tiết Thanh minh,
60 "Mà đây hương khói vắng tanh thế mà?"
61 Vương Quan mới dẫn gần xa:
62 "Đạm Tiên nàng ấy xưa là ca nhi.
63 "Nổi danh tài sắc một thì,
64 "Xôn xao ngoài cửa hiếm gì yến anh.
65 "Kiếp hồng nhan có mong manh,
66 "Nửa chừng xuân, thoắt gãy cành thiên hương!
67 "Có người khách ở viễn phương,
68 "Xa nghe cũng nức tiếng nàng tìm chơi.
69 "Thuyền tình vừa ghé tới nơi,
70 "Thì đà trâm gãy bình rơi bao giờ!
71 "Buồng không lặng ngắt như tờ,
72 "Dấu xe ngựa đã rêu lờ mờ xanh.
73 "Khóc than khôn xiết sự tình,
74 "Khéo vô duyên bấy là mình với ta!
75 "Đã không duyên trước chăng mà,
76 "Thì chi chút đích gọi là duyên sau.
77 "Sắm xanh nếp tử, xe châu,
78 "Bụi hồng một nấm mặc dầu cỏ hoa.
79 "Trải bao thỏ lặn, ác tà,
80 "Ấy mồ vô chủ, ai mà viếng thăm!"
81 Lòng đâu sẵn mối thương tâm,
82 Thoắt nghe Kiều đã đầm đầm châu sa:
83 "Đau đớn thay, phận đàn bà!
84 "Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung.
85 "Phũ phàng chi bấy Hoá công!
86 "Ngày xanh mòn mỏi, má hồng phôi pha.
87 "Sống làm vợ khắp người ta,
88 "Khéo thay thác xuống làm ma không chồng!
89 "Nào người phượng chạ loan chung,
90 "Nào người tiếc lục tham hồng là ai?
91 "Đã không kẻ đoái, người hoài,
92 "Sẵn đây ta kiếm một vài nén hương.
93 "Gọi là gặp gỡ giữa đường,
94 "Hoạ là người dưới suối vàng biết cho."
95 Lầm rầm khấn vái nhỏ to,
96 Sụp ngồi và gật trước mồ bước ra.
97 Một vùng cỏ áy bóng tà,
98 Gió hiu hiu thổi một vài bông lau.
99 Rút trâm sẵn giắt mái đầu,
100 Vạch da cây, vịnh bốn câu ba vần.
101 Lại càng mê mẩn tâm thần,
102 Lại càng đứng lặng tần ngần chẳng ra.
103 Lại càng ủ dột nét hoa,
104 Sầu tuôn đứt nối, châu sa vắn dài.
105 Vân rằng: "Chị cũng nực cười,
106 "Khéo dư nước mắt khóc người đời xưa!"
107 Rằng: "Hồng nhan tự thuở xưa,
108 "Cái điều bạc mệnh có chừa ai đâu.
109 "Nỗi niềm tưởng đến mà đau,
110 "Thấy người nằm đó, biết sau thế nào?"
111 Quan rằng: "Chị nói hay sao?
112 "Một điều là một vận vào khó nghe!
113 "Ở đây âm khí nặng nề.
114 "Bóng chiều đã ngả, dặm về còn xa."
115 Kiều rằng: "Những đấng tài hoa,
116 "Thác là thể phách, còn là tinh anh.
117 "Dễ hay tình lại gặp tình.
118 "Chờ xem ắt thấy hiển linh bây giờ!"
119 Một lời nói chửa kịp thưa,
120 Phút đâu trận gió cuốn cờ đến ngay.
121 Ào ào đổ lộc rung cây,
122 Ở trong dường có hương bay ít nhiều.
123 Đè chừng ngọn gió lần theo,
124 Dấu giày từng bước in rêu rành rành.
125 Mặt nhìn ai nấy đều kinh,
126 Nàng rằng: "Này thực tinh thành chẳng xa.
127 "Hữu tình ta lại gặp ta,
128 "Chớ nề u hiển, mới là chị em."
129 Đã lòng hiển hiện cho xem,
130 Tạ lòng, nàng lại nối thêm vài lời.
131 Lòng thơ lai láng bồi hồi,
132 Gốc cây, lại vạch một bài cổ thi.
133 Dùng dằng nửa ở, nửa về,
134 Nhạc vàng đâu đã tiếng nghe gần gần.
135 Trông chừng thấy một văn nhân,
136 Lỏng buông tay khấu, bước lần dặm băng.
137 Đề huề lưng túi gió trăng,
138 Sau chân theo một vài thằng con con.
139 Tuyết in sắc ngựa câu giòn.
140 Cỏ pha màu áo nhuộm non da trời.
141 Nẻo xa mới tỏ mặt người,
142 Khách đà xuống ngựa, tới nơi tự tình.
143 Hài văn lần bước dặm xanh,
144 Một vùng như thể cây quỳnh, cành dao.
145 Chàng Vương quen mặt ra chào,
146 Hai kiều e lệ nép vào dưới hoa.
147 Nguyên người quanh quất đâu xa,
148 Họ Kim, tên Trọng vốn nhà trâm anh.
149 Nền phú hậu, bậc tài danh,
150 Văn chương nết đất, thông minh tính trời.
151 Phong tư tài mạo tót vời,
152 Vào trong thanh nhã, ra ngoài hào hoa.
153 Chung quanh vẫn đất nước nhà,
154 Với Vương Quan, trước vốn là đồng thân.
155 Vẫn nghe thơm nức hương lân,
156 Một nền Đồng-tước, khoá xuân hai Kiều.
157 Nước non cách mấy buồng thêu,
158 Những là trộm dấu thầm yêu chốc mòng.
159 May thay giải cấu tương phùng,
160 Gặp tuần đố lá, thoả lòng tìm hoa.
161 Bóng hồng nhác thấy nẻo xa,
162 Xuân lan, thu cúc, mặn mà cả hai.
163 Người quốc sắc, kẻ thiên tài,
164 Tình trong như đã, mặt ngoài còn e.
165 Chập chờn cơn tỉnh, cơn mê
166 Rốn ngồi chẳng tiện, dứt về chỉn khôn.
167 Bóng tà như giục cơn buồn,
168 Khách đà lên ngựa, người còn nghé theo.
169 Dưới dòng nước chảy trong veo,
170 Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha.
171 Kiều từ trở gót trướng hoa,
172 Mặt trời gác núi, chiêng đà thu không.
173 Gương nga chênh chếch dòm song.
174 Vàng gieo ngấn nước, cây lồng bóng sân.
175 Hải đường lả ngọn đông lân,
176 Giọt sương gieo nặng, cành xuân la đà.
177 Một mình lặng ngắm bóng nga,
178 Rộn đường gần với nỗi xa bời bời:
179 "Người mà đến thế thì thôi,
180 "Đời phồn hoa cũng là đời bỏ đi!
181 "Người đâu gặp gỡ làm chi,
182 "Trăm năm biết có duyên gì hay không?"
183 Ngổn ngang trăm mối bên lòng,
184 Nên câu tuyệt diệu ngụ trong tính tình.
185 Chênh chênh bóng nguyệt xế mành,
186 Tựa ngồi bên triện một mình thiu thiu.
187 Thoắt đâu thấy một tiểu kiều,
188 Có chiều phong vận, có chiều thanh tân.
189 Sương in mặt, tuyết pha thân,
190 Sen vàng lững thững như gần như xa.
191 Chào mừng đón hỏi dò la:
192 "Đào nguyên lạc lối đâu mà đến đây?"
193 Thưa rằng: "Thanh khí xưa nay,
194 "Mới cùng nhau lúc ban ngày đã quên?
195 "Hàn gia ở mé tây thiên,
196 "Dưới dòng nước chảy, bên trên có cầu.
197 "Mấy lòng hạ cố đến nhau,
198 "Mấy lời hạ tứ ném châu gieo vàng.
199 "Vâng trình hội chủ xem tường,
200 "Mà xem trong sổ đoạn trường có tên.
201 "Âu đành quả kiếp nhân duyên,
202 "Cũng người một hội, một thuyền đâu xa!
203 "Này mười bài mới, mới ra,
204 "Câu thần lại mượn bút hoa vẽ vời."
205 Kiều vâng lĩnh ý đề bài,
206 Tay tiên một vẫy đủ mười khúc ngâm.
207 Xem thơ nức nở khen thầm:
208 "Giá đành tú khẩu, cẩm tâm khác thường!
209 "Ví đem vào tập đoạn trường.
210 Thì treo giải nhất, chi nhường cho ai!
211 Thềm hoa khách đã trở hài,
212 Nàng còn cầm lại một hai tự tình.
213 Gió đâu sịch bức mành mành
214 Tỉnh ra mới biết là mình chiêm bao.
215 Trông theo nào thấy đâu nào,
216 Hương thừa dường hãy ra vào đâu đây?
217 Một mình lưỡng lự canh chầy,
218 Đường xa nghĩ nỗi sau này mà kinh!
219 Hoa trôi, bèo dạt, đã đành.
220 Biết duyên mình, biết phận mình, thế thôi!
221 Nỗi riêng lớp lớp sóng dồi,
222 Nghĩ đòi cơn, lại sụt sùi đòi cơn.
223 Giọng Kiều rền rĩ trướng loan,
224 Nhà huyên chợt tỉnh, hỏi: "Cơn cớ gì?
225 "Cớ sao trằn trọc canh khuya?
226 "Màu hoa lê hãy dầm dề giọt mưa?"
227 Thưa rằng: "Chút phận ngây thơ,
228 "Dưỡng sinh đôi nợ tóc tơ chưa đền.
229 "Buổi ngày chơi mả Đạm Tiên,
230 "Nhắp đi, thoắt thấy ứng liền chiêm bao:
231 "Đoạn trường là số thế nào,
232 "Bài ra thế ấy, vịnh vào thế kia.
233 "Cứ trong mộng triệu mà suy,
234 "Phận con thôi có ra gì mai sau!"
235 Dạy rằng: "Mộng triệu cứ đâu?
236 "Bỗng không mua não, chuốc sầu nghĩ nao!"
237 Vâng lời khuyên giải thấp cao.
238 Chưa xong điều nghĩ, đã dào mạch Tương.
239 Ngoài song thỏ thẻ oanh vàng,
240 Nách tường bông liễu bay ngang trước mành.
241 Hiên tà gác bóng chênh chênh,
242 Nỗi riêng, riêng chạnh tấc riêng một mình.
243 Cho hay là thói hữu tình,
244 Đố ai dứt mối tơ mành cho xong!
245 Chàng Kim từ lại thư song,
246 Nỗi nàng canh cánh bên lòng biếng khuây.
247 Sầu đong càng lắc càng đầy,
248 Ba thu dồn lại một ngày dài ghê!
249 Mây Tần khoá kín song the,
250 Bụi hồng liệu nẻo đi về chiêm bao.
251 Tuần trăng khuyết, đĩa dầu hao,
252 Mặt mơ tưởng mặt, lòng ngao ngán lòng.
253 Phòng văn hơi giá như đồng,
254 Trúc se ngọn thỏ, tơ chùng phím loan.
255 Mành Tương phân phất gió đàn,
256 Hương gây mùi nhớ, trà khan giọng tình.
257 Ví chăng duyên nợ ba sinh,
258 Làm chi đem thói khuynh thành trêu ngươi?
259 Bâng khuâng nhớ cảnh, nhớ người,
260 Nhớ nơi kỳ ngộ, vội dời chân đi.
261 Một vùng cỏ mọc xanh rì,
262 Nước ngâm trong vắt, thấy gì nữa đâu!
263 Gió chiều như gợi cơn sầu,
264 Vi lô hiu hắt như màu khơi trêu.
265 Nghề riêng nhớ ít, tưởng nhiều,
266 Xăm xăm đè nẻo Lam-kiều lần sang.
267 Thâm nghiêm kín cổng cao tường,
268 Cạn dòng lá thắm, dứt đường chim xanh.
269 Lơ thơ tơ liễu buông mành.
270 Con oanh học nói trên cành mỉa mai.
271 Mấy lần cửa đóng then cài,
272 Đầy thềm hoa rụng, biết người ở đâu?
273 Tần ngần đứng suốt giờ lâu,
274 Dạo quanh, chợt thấy mé sau có nhà.
275 Là nhà Ngô Việt thương gia,
276 Phòng không để đó người xa chưa về.
277 Lấy điều du học hỏi thuê,
278 Túi đàn, cặp sách, đề huề dọn sang.
279 Có cây, có đá, sẵn sàng.
280 Có hiên Lãm thuý, nét vàng chưa phai.
281 Mừng thầm chốn ấy chữ bài,
282 Ba sinh âu hẳn duyên trời chi đây!
283 Song hồ nửa khép cánh mây,
284 Tường đông ghé mắt, ngày ngày hằng trông.
285 Tấc gang động khoá nguồn phong,
286 Tuyệt mù nào thấy bóng hồng vào ra.
287 Nhẫn từ quán khách lân la,
288 Tuần trăng thấm thoát nay đà thèm hai.
289 Cách tường phải buổi êm trời,
290 Dưới đào dường có bóng người thướt tha.
291 Buông cầm, xốc áo, vội ra,
292 Hương còn thơm nức, người đà vắng tanh!
293 Lần theo tường gấm dạo quanh,
294 Trên đào nhác thấy một cành kim thoa.
295 Giơ tay với lấy về nhà.
296 "Này trong khuê các, đâu mà đến đây?
297 "Ngẫm âu người ấy, báu này,
298 "Chẳng duyên chưa dễ vào tay ai cầm!"
299 Liền tay ngắm nghía biếng nằm,
300 Hãy còn thoang thoảng hương trầm chưa phai.
301 Tan sương đã thấy bóng người
302 Quanh tường ra ý tìm tòi ngẩn ngơ.
303 Sinh đà có ý đợi chờ,
304 Cách tường lên tiếng xa đưa ướm lòng:
305 "Thoa này bắt được hư không,
306 "Biết đâu Hợp-phố mà mong châu về?"
307 Tiếng Kiều nghe lọt bên kia:
308 "Ơn lòng quân tử sá gì của rơi.
309 "Chiếc thoa nào của mấy mươi,
310 "Mà lòng trọng nghĩa khinh tài xiết bao!"
311 Sinh rằng: "Lân lý ra vào,
312 "Gần đây, nào phải người nào xa xôi.
313 "Được rầy nhờ chút thơm rơi,
314 "Kể đà thiểu não lòng người bấy nay!
315 "Bấy lâu mới được một ngày,
316 Dừng chân, gạn chút niềm tây gọi là..."
317 Vội về thêm lấy của nhà,
318 Xuyến vàng đôi chiếc, khăn là một vuông.
319 Thang mây rón bước ngọn tường,
320 Phải người hôm nọ rõ ràng chẳng nhe.
321 Sượng sùng giữ ý rụt rè,
322 Kẻ nhìn tỏ mặt, người e cúi đầu.
323 Rằng: "Từ ngẫu nhĩ gặp nhau,
324 "Thầm trông trộm nhớ, bấy lâu đã chồn.
325 "Xương mai tính đã rũ mòn,
326 "Lần lừa ai biết hãy còn hôm nay!
327 "Tháng tròn như gửi cung mây,
328 "Trần trần một phận ấp cây đã liều!
329 "Tiện đây xin một hai điều,
330 "Đài gương soi đến dấu bèo cho chăng?"
331 Ngần ngừ nàng mới thưa rằng:
332 "Thói nhà băng tuyết, chất hằng phỉ phong.
333 "Dầu khi lá thắm, chỉ hồng,
334 "Nên chăng thì cũng tại lòng mẹ cha.
335 "Nặng lòng xót liễu, vì hoa,
336 "Trẻ thơ đã biết đâu mà dám thưa!"
337 Sinh rằng: "Rày gió mai mưa,
338 "Ngày xuân đã dễ tình cờ mấy khi!
339 "Dầu chăng xét tấm tình si,
340 "Thiệt đây mà có ích gì đến ai?
341 "Chút chi gắn bó một hai,
342 "Cho đành, rồi sẽ liệu bài mối manh.
343 "Khuôn thiêng dù phụ tấc thành,
344 "Cũng liều bỏ quá xuân xanh một đời.
345 "Lượng xuân dù quyết hẹp hòi,
346 "Công đeo đuổi chẳng thiệt thòi lắm ru!"
347 Lặng nghe lời nói như ru,
348 Chiều xuân dễ khiến nét thu ngại ngùng...
349 Rằng: "Trong buổi mới lạ lùng,
350 "Nể lòng, có lẽ cầm lòng cho đang!
351 "Đã lòng quân tử đa mang,
352 "Một lời, vâng tạc đá vàng thuỷ chung".
353 Được lời như cởi tấm lòng,
354 Giở kim thoa với khăn hồng trao tay.
355 Rằng: "Trăm năm cũng từ đây,
356 "Của tin, gọi một chút này làm ghi!"
357 Sẵn tay bả quạt hoa quì,
358 Với cành thoa ấy, tức thì đổi trao.
359 Một lời vừa gắn tất giao,
360 Mái sau dường có xôn xao tiếng người.
361 Vội vàng lá rụng, hoa rơi,
362 Chàng về thư viện, nàng rời lầu trang.
363 Từ phen đá biết tuổi vàng,
364 Tình càng thấm thía, dạ càng ngẩn ngơ.
365 Sông Tương một dải nông sờ,
366 Bên trông đầu nọ, bên chờ cuối kia.
367 Một tường tuyết trở sương che.
368 Tin xuân đâu dễ đi về cho năng!
369 Lần lần ngày gió đêm trăng,
370 Thưa hồng rậm lục đã chừng xuân qua.
371 Ngày vừa sinh nhật ngoại gia,
372 Trên hai đường, dưới nữa là hai em.
373 Tưng bừng sắm sửa áo xiêm,
374 Biện dâng một lễ, xa đem tấc thành.
375 Nhà lan thanh vắng một mình,
376 Ngẫm cơ hội ngộ đã dành hôm nay.
377 Thì trân thức thức sẵn bày,
378 Gót sen thoăn thoắt dạo ngay mé tường.
379 Cách hoa sẽ dắng tiếng vàng,
380 Dưới hoa đã thấy có chàng đứng trông:
381 "Trách lòng hờ hững với lòng,
382 "Lửa hương chốc để lạnh lùng bấy lâu!
383 "Những là đắp nhớ, đổi sầu,
384 "Tuyết sương nhuốm nửa mái đầu hoa râm."
385 Nàng rằng: "Gió bắt, mưa cầm,
386 "Đã cam tệ với tri âm bấy chầy.
387 "Vắng nhà được buổi hôm nay,
388 "Lấy lòng gọi chút ra đây tạ lòng!"
389 Lần theo núi giả đi vòng,
390 Cuối tường dường có nẻo thông mới rào.
391 Xắn tay mở khoá động đào,
392 Rẽ mây trông tỏ lối vào Thiên-thai.
393 Mặt nhìn mặt, càng thêm tươi,
394 Bên lời vạn phúc, bên lời hàn huyên.
395 Sánh vai về chốn thư hiên,
396 Ngâm lời phong nguyệt, nặng nguyền non sông.
397 Trên yên, bút giá thi đồng,
398 Đạm thanh một bức tranh tùng treo trên.
399 Phong sương được vẻ thiên nhiên,
400 Mặn khen nét bút càng nhìn càng tươi.