Tôi đã trải qua ba năm trời hoàn toàn dưới sự kiểm soát của mụ Rahab. Mụ đánh đập tôi, lăng nhục tôi và giết chết mọi ý niệm của tôi về giá trị của mình. Tôi tin mình là nô lệ, và mụ là chủ nhân. Tôi tin mụ là người điều khiển tuyệt đối, nắm quyền sinh sát đối với tôi.
Cuốn sách Nô lệ - chuyện có thật của đời tôi (Slave - my true story) vừa ra mắt đã trở thành sự kiện xuất bản tại Anh và Đức
Một đêm nọ, mụ Rahab đi ngủ mà quên khóa cửa buồng tôi. Đó là lần đầu tiên. Khi tôi thức dậy vào buổi sáng, mọi người trong nhà còn đang ngủ say, tôi ra sau nhà. Khi mụ Rahab đến mở khóa, phát hiện cửa buồng mở, mụ sợ hãi nghĩ chắc tôi đã cao chạy xa bay. Rồi mụ nhận ra tôi tự dậy và đã bắt tay làm việc. Chuyện này làm cho mụ tin rằng tôi đã từ bỏ hi vọng đào thoát.
Từ đó, mụ cho tôi theo ra ngoài thường hơn. Khi ra ngoài mụ thường gọi tôi là Mende, dù cái tên mụ gọi ở nhà vẫn là yebit. Và về phần tôi, tôi đã quên gia đình mình, ký ức bắt đầu phai nhạt. Với những gì tôi biết, tất cả họ đã chết trong trận tấn công.
Tôi tự nhủ rằng giờ đây tương lai của tôi, như nó đã là như thế, nằm ở ngay đây, thành phố Khartoum. Không có ai cho tôi nương dựa, không có ai cho tôi kể chuyện quá khứ, không có ai giúp tôi nhớ lại những khuôn mặt và những câu chuyện, tiếng cười và tình yêu thương.
Một cách khác
Mụ Rahab thường đi thăm mẹ ở một thành phố xa tên là Kassala, để tôi ở nhà chăm sóc lũ con của mụ, nhưng một ngày nọ mụ quyết định mang con theo và cả tôi nữa. Mặc dù đi theo họ với tư cách đứa nô lệ nhưng tôi cũng mừng rỡ, đó là dịp đầu tiên tôi rời khỏi Khartoum.
Cha mẹ của mụ Rahab có một ngôi nhà to, có đến ba người hầu. Một cô quét dọn, một cô giặt giũ và một cô nấu ăn. Cả ba đều đến từ Eritrea, một quốc gia láng giềng của Sudan. Nhưng mẹ của Rahab coi việc tôi đến đó là cơ hội để mụ cho các cô kia được nghỉ, thế nên tôi phải làm tất cả mọi việc. Một tuần sau, ba cô gái kia trở lại. Công việc của họ khá nhẹ nhàng so với những gì tôi phải làm hằng ngày và họ được trả lương. Họ được nghỉ việc để về thăm gia đình và bè bạn. Họ không bao giờ bị đánh đập hay bị sỉ nhục. Họ mặc quần áo mới, còn quần áo của tôi là mớ giẻ rách cũ.
Một buổi sáng sớm tôi đang ở ngoài sân nói cười chuyện trò với các cô gái giúp việc, chúng tôi nói cười ầm ĩ quá nên tôi không nghe tiếng mụ Rahab gọi. “Sao mày không trả lời, yebit? Bọn nhỏ đâu! - mụ đứng ở cửa giận dữ quát tôi - Tại sao mày không trông chừng nó như tao đã bảo?”. Không đợi tôi trả lời, mụ rút guốc ra đánh lên đầu tôi. Trong một tích tắc không khí lặng ngắt khi tôi nằm co dưới đất. Rồi một trong ba cô gái nhảy tới ngăn mụ lại. “Bà làm gì vậy? - Jaimaea hỏi với đôi mắt quắc lên giận dữ - Tại sao bà đánh cô ta? Lũ con bà đang ở trong phòng trước. Tại sao bà đánh cô ta?”. “Không phải chuyện của mày - mụ Rahab quát lại - Đừng có mà xen vào”.
“Ồ, không phải chuyện của tôi sao? Tôi coi đây là chuyện của tôi - Jaimaea đáp lại một cách thách thức - Nếu cô ấy là người giúp việc của bà thì cô ấy làm việc cho bà. Điều đó không hề cho bà cái quyền được đánh cô ấy”. Mụ Rahab nhìn quanh. Tất cả các cô người làm đều đứng lên. Mụ nhận thấy mình cô thế. “Đi, yebit - mụ quát tôi khi quay đi - Đi theo tao!”.
Mụ Rahab lôi tôi tới trước nhà. “Nghe cho rõ đây” - mụ rít vào tai tôi - Nếu mấy đứa con gái đó hỏi thì mày nói mày làm việc cho tao, và tao trả lương cho mày nhiều hơn chúng rất nhiều. Nếu mày nói điều gì khác tao sẽ giết mày”.
Tối đó tôi ăn cơm cùng với các chị người làm như thường lệ. “Em có sao không, Mende?” - Jaimaea liền hỏi tôi - Tại sao em để cho chủ đánh như vậy?”. “Em làm việc cho bà ta - tôi lí nhí, nhớ lời đe dọa của mụ Rahab - Mụ trả cho em rất nhiều tiền, nhiều hơn lương của các chị”. “Ồ, thế ra đó là lý do hay ho để cho mụ ta đánh em sao?” - Jaimaea nói một cách khinh bỉ. “Mende, mụ ta gọi em là yebit. Em biết yebit là một từ rất sỉ nhục, phải không Mende? Mụ không biết tên em sao?”.
“Bà ta có biết tên em - tôi thì thầm - nhưng bà ta luôn gọi em là yebit”. Ngay lúc đó mụ Rahab đến. Tôi khiếp đảm nhìn xuống sàn nhà khóc rấm rứt. “Tôi bảo cô không được chỏ mũi vào đây! - Mụ Rahab quát Jaimaea. “Rồi sao nào. Bà là một mụ đàn bà độc ác - Jaimaea quật lại - Bà đối xử với Mende quá tàn nhẫn chỉ vì cô ấy còn nhỏ. Tôi sẽ không thèm ở trong nhà bà một giờ nào nữa”.
Mụ Rahab bỏ đi, vài phút sau trở lại với một xấp tiền. Mụ trả cho Jaimaea một món tiền rất lớn và bảo chị ấy đi ngay. Jaimaea không kịp chào tạm biệt bất cứ ai trong chúng tôi. Hai hôm sau chúng tôi rời nơi đó và tôi không bao giờ còn gặp lại Jaimaea.
Sức mạnh mới
Vài tuần lễ sau mụ Rahab chuẩn bị đi dự một đám cưới. Có tiếng chuông, tôi ra mở cổng. Đó là một trong các bà bạn của mụ Rahab sắp cùng đi đám cưới với mụ. Tôi liếc nhìn qua vai bà ta và giật thót: tôi tức khắc nhận ra ngồi phía sau xe là một cô gái Nuba. Đó là Kumal - bạn tôi từ làng bên cạnh cùng bị bắt trong trận tập kích. Cùng lúc đó cô ấy nhận ra tôi. Bốn mắt nhìn nhau trong vài giây.
“Yebit! - Bà bạn của mụ Rahab lay vai tôi khiến tôi bừng tỉnh - Mày mơ ngủ hay làm sao vậy? Tao hỏi mày Rahab ở đâu?”. Mụ Rahab hả? Tôi chạy vào nhà. Mụ ấy chưa chuẩn bị xong nên bảo tôi đưa bà bạn vào đợi trong phòng khách. Tôi giả vờ đóng cánh cửa sau lưng bà lại, lẻn ra ngoài và chạy băng qua lối ngõ trải sỏi tới chiếc xe. “Kumal phải không - tôi hỏi - Kumal đó phải không? Đúng là em đó hả?”. “Mende! - cô ấy la lên - Mende! Không thể tin là chị được”. Rồi cô ấy nhảy xuống xe và chúng tôi ôm chầm lấy nhau thổn thức.
“Ô Allah! Gặp chị em mừng quá - cô ấy khóc - Nghe này. Chị có được tin tức gì về gia đình chị không?”. “Không. Sao vậy! Em biết chuyện gì hả? Ôi, nói cho chị biết với. Nói đi!”. “Vậy thì em có tin tốt lành. Chị Mende hãy bình tĩnh. Một bữa mụ Hallah sai em ra cửa hàng. Khi đến đó em đã gặp Shadal, người cùng làng với chị. Anh ấy cho em biết tất cả họ còn sống, Mende à. Họ sống sót qua trận tấn công đó. Anh ta nói mẹ chị, cha chị và mọi người khác đều khỏe mạnh”.
Ôi lạy Thượng đế! Gia đình tôi còn sống! Ôi lạy Thượng đế! Ôi tạ ơn Allah! Tạ ơn ngài, tạ ơn ngài, tạ ơn ngài. Tôi cảm thấy như mình muốn khuỵu xuống. Biết gia đình mình còn sống, điều đó cho tôi một sức mạnh mới. Đối với tôi chuyện đó quan trọng hơn bất cứ điều gì - hơn cả việc tôi được trả tự do. Không có gia đình để về thì được tự do phỏng có ích gì? Tôi sẽ đi đâu? Ai sẽ yêu thương lo lắng cho tôi? Và giờ đây tôi biết rằng ở nơi nào đó tại thành phố Khartoum này, những người trong bộ lạc đang tìm chúng tôi. Anh Shadal có thể mang thông tin về cho gia đình tôi không? Anh có thể đưa họ đến Khartoum giúp tôi trốn thoát không?...
Ngã rẽ
Sau khi tôi ở với mụ Rahab được khoảng sáu năm, một hôm mụ gọi tôi vào phòng khách. “Yebit, pha cho tao tách trà - mụ ra lệnh - tao muốn nói chuyện với mày. Yebit nè, bây giờ thì mày đã biết rõ những việc mày làm trong nhà này, phải không?”.
“Phải, thưa chủ nhân. Tôi lau dọn nhà cửa, giặt giũ quần áo, nấu ăn - tôi trả lời mụ khe khẽ - Tôi pha trà, ủi quần áo, trông trẻ. Tôi quét dọn hàng hiên và sân”. “Tốt. Thế nên giờ đây tao gửi mày sang nhà em gái tao. Hanan cũng vừa sinh đôi. Cô ấy rất mệt mỏi và cần người giúp”. Thế là tôi được mang cho như một món quà hữu dụng. Tôi không biết làm gì hơn là hỏi “Nhưng tôi sẽ đi đâu?”. “London”.
MENDE NAZER - DAMIEN LEWIS
(THIẾU KHANH dịch)
______________
Mende vẫn tiếp tục những núi việc nhà bất tận. Nhưng rồi thành phố London đã cho cô một cơ hội: ở đây có những người Sudan, và hơn nữa, cả những người Nuba. Một tia sáng mong manh đã xuất hiện.