- Chị đã biết tin gì chưa?
Cô gái lúc đầu là bạn của Châu về sau là bạn chung của cả hai người. Cô ta nhiều tuổi và khôn ngoan hơn Nghĩa. Nhưng Nghĩa đối với Sài thế nào cô cũng bênh và thương Toàn hệt như thế. Ngày xưa mỗi lần gặp Châu, nhìn vẻ mặt trịnh trọng của cô ta Châu biết thế nào cũng có một chuyện gì đó ở Toàn. Đã vài ba năm nay, thỉnh thoảng đi đường trông thấy nhau gật đầu một cái rồi đường ai nấy đi, việc ai nấy làm. Lần này thấy Châu, cô ta reo quớ lên xuýt nữa đâm xe vào người khác. Đã lấy chồng có con, tính nết vẫn không thay đổi chút nào. Đáp lại vẻ hào hứng trịnh trọng của cô là sự chán chường của Châu :
- Với mình lúc này không có gì quan trọng cả.
- Vợ chồng anh Toàn ly hôn rồi đấy.
Châu nổi cáu :
- Thế thì có liên quan gì đến mình.
Cô gái kia bị hẫng, đần mặt “chịu tội”. Một lúc sau cô mới dè dặt thanh minh.
- Em tưởng... chị...
- Cậu vẫn tưởng mình đánh đu theo đuổi hắn đấy à?
Cái mẩu tin ngắn ngủi đã làm Châu giận dữ trước mặt bạn sao lại có thể bám riết lấy cô suốt đoạn đường từ cơ quan về nhà! Có thể anh ta đã làm đúng như là đã bàn với mình: “Anh còn nóng ruột gấp mười lần em. Nhiều mối phức tạp lắm, phải từ từ lựa thời cơ. Lúc nào đặt vấn đề là chắc ăn nếu không khéo họ phát hiện ra quan hệ của chúng ta, khó lòng giải quyết được. Cứ để cho anh lo việc này em nhé! Đồng ý không nào? Em anh ứng phó mọi việc rất giỏi mà đôi lúc cũng hơi nóng nảy đấy...” Chưa bao giờ anh ta giận dỗi, chấp nhặt và cãi nhau vặt với mình, kể cả lúc mình đã tát anh ta. Đi với anh ta mình luôn luôn chỉ là đứa trẻ con đành hanh. Anh ta nghe theo mình tất để lúc khác lại nói lại làm mình cứ phải đần mặt ra nghe. Vừa ân hận vừa xấu hổ cứ phải bịt mồm anh ta lại: “Thôi thôi, em không cho nói nữa”. Mặt Châu bỗng nóng bừng lên. Cô căm tức với những ý nghĩ của mình. Cô xua đủôi nó bằng cách đạp xe như lao về nhà, quên cả mua rau. Nhìn thấy chồng bế con ở nhà trẻ về, cô vội vàng thú nhận :
- Em quên không rẽ qua chợ mua rau rồi. Sợ anh về muộn con mong.
- Thôi ta ăn “khan” một bữa vậy. Em chơi với con để anh nấu ăn.
Chưa mấy khi cô cảm thấy yêu chồng, yêu con như buổi chiều hôm nay. Anh ấy cũng độ lượng quá, tốt bụng quá. Một tình cảm vừa bùng cháy vừa hoảng sợ khiến đang đêm khi các con đã ngủ, cô sang chiếc giường một ôm chầm lấy anh và “chiều em một tý”. Đến khi ngây ngất trong niềm sung sướng cô siết chặt lấy anh như thể lơi ra thì anh sẽ chạy mất. Vừa rên rỉ cô vừa dặn: “Yêu em anh nhé”. Anh gật đầu uể oải.
- Sao độ này anh ít nói thế.
- Anh mệt.
- Em làm anh buồn phải không?
- Không.
- Nói dối em.
Vẫn là ấm ức giận hờn, lúc này anh chồng đã cảm động tin vào tình yêu mãnh liệt mãi mãi của vợ dành cho mình. Nhưng. Sáng hôm, từ rất sớm, nấu cơm xong khi vợ chưa dậy làm phần việc của cô tiện bếp anh đun sữa cho con. Khi vợ dậy rửa mặt cho bé Thùy và đánh răng, anh bế đứa nhỏ lau miệng nước muối rồi cho con ăn. Vừa dốc ngược chai sữa vào miệng con anh đã thấy cô nhảy từ cửa bếp lên giật lấy chai sữa: “Sao ngu thế? Ai bảo cho con ăn cái sữa này!” Cô vừa dốc ồng ộc chai sữa xuống rãnh nước vừa than vãn :
- Khổ ghê cơ. Làm gì cũng lau cha lau chau. Ngần ấy tuổi đầu không hề biết tí gì. Nhìn hộp sữa vàng khè vẫn đem cho con ăn. Liều lĩnh đến thế là cùng. Tại sao thấy sữa thế anh không hỏi.
Anh ngồi lặng không thể nói được câu gì. Cũng như mọi lần “va chạm”, không bao giờ cô là người phải “xuống thế” làm lành nên cuộc “chiến tranh lạnh” lại xảy ra như hàng trăm lần trước đây. Chỉ có khác là hơn tám tháng nay kể từ khi có đứa con thứ hai mỗi lẫn giận nhau Châu không nấu ăn riêng và Sài không đến ngủ ở bàn làm việc của cơ quan.
Sự im lặng nín nhịn của Sài làm cho Châu có phần nể sợ, đồng thời cô phải dè chừng sự thay đổi “tốt” lên một cách khó hiểu. Có thể bạn bè và gia đình đã là cho anh ta chán ngán cuộc sống với vợ con! Châu tự đặt câu hỏi rồi lại gạt đi. Biết mình còn thừa sức “dắt mũi” anh ta theo, cô hoàn toàn tin ở cách sống và sự điều khiển của mình đối với anh ta. Cả tuần lễ, vẫn việc ai người ấy làm. Sài nấu cơm, giặt giũ, đón Thùy ở nhà trẻ, đi xếp hàng mua gạo mì, dầu, và các tiêu chuẩn đột xuất khác. Châu cho đứa bé ăn, tắm cho cả hai, mua các tem phiếu thực phẩm và trông con. Họ chỉ nói với nhau những gì thật cần thiết mà cu Thùy không thể truyền đạt nổi. Thằng bé rất thích với công việc nghe người này xui để sai bảo bắt bẻ người khác. Cả bố và mẹ đều phải nghe lệnh của thằng bé.
Giận nhau hơn một tuần, theo lệ thường cũng đã đến hạn phải làm lành với nhau, nhưng chưa có cớ thì Châu gặp Toàn ở giữa đường. Đang lai con đi mừng đám cưới của một đứa bạn, tự nhiên con giật đuôi áo: “Mẹ ơi, bác Phòng, bác Phòng” - “Bác Phòng nào” - “Bác Phòng vẫn đến nhà trẻ cho con kẹo với bao nhiêu là thứ đấy”. Châu chưa kịp nhìn lại, Toàn đã đi đến bên. Cu Thùy nhảy nhôm nhổm ở sau xe reo: “A bác Phòng đây rồi, hay, hay quá, cháu chào bác Phòng ạ”. Châu không ngờ các thứ đồ chơi và bánh kẹo con mang về khoe bác Phòng bố của bạn con cho lại là Toàn. Nhưng cô không xỉ vả chạy trốn anh như mọi lần. Cô chỉ chau mặt lại.
- Sao anh liều thế?
Toàn hiểu Châu mắng anh tội gì. Anh đi gần ngang mặt cô nói nhỏ :
- Tha lỗi cho anh, anh nhớ con - Thấy Châu trợn mắt ngoái về phía sau - Anh nhớ cháu quá. Ngoài công việc ra, anh có ai chơi bời ngoài Thùy đâu.
Châu không dám nhìn anh. Cô vẫn hình dung ra nỗi đau khổ hiện trên khuôn mặt trái xoan và trong đôi mắt đầy nỗi u buồn của anh. Kể cũng tội, hai đứa con lớn đi cả, một thân một mình. Thấy chiếc xe của mình hơi chệnh choạng, nhưng cô vẫn phải cố nói một câu đầy kiên quyết :
- Em nói lại: từ nay anh không được đến chỗ nó nữa.
Câu nói như một nhát chém ngang mặt khiến Toàn hơi so người nhắm mắt lại. Anh trút ra hơi thở dài đau đớn.
- Thôi được, anh không dám làm trái ý em. Em cầm hộ cho con à cho cháu cái này hộ anh.
Nói rồi anh nhanh chóng quàng chiếc bị cói đang là “mốt” của những người sang trọng hiện nay sang ghi đông xe Châu. Châu chưa kịp phản ứng đã nghe một câu thật tội nghiệp.
- Thôi mẹ con đi kẻo có người trông thấy.
Không để cho cô nói gì anh đã vòng xe quay lại. Ruột gan Châu thậm thột không yên. Cu Thùy lại giật áo: “Mẹ ơi bác Phòng đâu rồi?” - “Bác ấy về nhà bác” - “Nhà bác ở đâu hở mẹ?” - “Mẹ không biết” - “Sao mẹ không biết?” - “Không quen bác ấy” - “Thế mẹ có thích chơi với bác Phòng không?” - “Không” - “Sao mẹ lại không? Bác ấy yêu Thùy lắm” - “Thôi không nói nữa. Mẹ mệt lắm rồi” - “Ứ, ừ đi về nhà bác Phòng cơ”.
Châu đưa con đến đám cưới rồi nhanh chóng trở vè nhà mẹ. Đợi con chơi với bà, Châu mới vào buồng xem những gì trong chiếc bị cói. Một bộ quần áo “bò” và áo len, quần len, mũ len cho Thùy. Cả bánh kẹo, đường và sữa. Một miếng “sẹc” màu cà phê sữa, cô chắc chắn là dành cho mình. Mới hai tuần trước Châu than vãn với một chị trong cơ quan là trông miếng “sẹc” màu cà phê sữa thèm quá, em thích vô cùng nhưng không có tiền đành chịu. Tại sao anh ta lại biết chuyện này! Châu luống cuống xếp mọi thứ như sợ ai thấy. Ngoài bánh kẹo, đường sữa “bà và các bác cho” còn vải và quần áo cô để lại chỗ mẹ. Như rất nhiều lần khác gặp Toàn hoặc có chuyện gì liên quan tới anh khi trở về nhà cô vừa lo ngại vừa cảm thấy thương chồng hơn. Muốn làm tất cả mọi việc để chứng tỏ mình rộng lượng, bao dung với chồng con, thấy thèm sự đầm ấm khi lòng mình đang trống trải. Ở nhà, Sài đang nói chuyện với “chú” lai gạo hôm trước. Thấy “chú” Châu mừng rỡ thực sự vì nhiều lẽ. Thứ nhất Châu rất quý sự tận tình của “chú”. Thứ hai đang lúc ruột gan rối bời nếu lại gặp khuôn mặt lạnh giá của chồng thì khổ vô cùng. Phần khác, quan trọng hơn: Châu biết Sài nghi kỵ những mối quan hệ của cô với các “chú” các “anh”. Với những người đó Châu chỉ thấy họ rất tốt với Châu, giúp đỡ Châu bao nhiêu việc lớn nhỏ mà không hề đòi hỏi, nhờ vả ở Châu việc gì. Ngoài đó ra Châu thấy họ hoàn toàn vô tư và cô cũng rất “trong sáng”. Nếu Sài nghi họ tức là đánh vào chỗ trống. Nhân ông “chú nuôi” đến đây Châu tỏ rõ mọi sự thân thiết quý mến để Sài có biểu hiện sự nghi kỵ nào đó, cô sẽ làm to chuyện lên. Mọi người nhìn sự “cọc cạch” quá thể giữa Châu và “chú” sẽ nghĩ anh chàng này đa nghi, ghen tuông vớ vẩn không đâu vào đâu. Cái tiền lệ của sự vô lý giúp cô nếu không may có chuyện gì nghi vấn về mối quan hệ giữa cô và Toàn sẽ không ai coi chuyện đó là có thật, thậm chí người ta không thèm để ý đến nó. Một trong những dự kiến của Châu đã xảy ra. Cô rất hài lòng. Sài tiếp “chú” rất nhiệt tình và thành thật. Châu không hỉêu hết lý do vì sao hai người lại có vẻ rất thân thiết. Ít hôm sau Sài chỉ bảo: “Em quý mến ai anh cũng quý mến người đó có gì là lạ”. Nhưng cái chính là từ lâu, khi phát hiện thấy vợ có vẻ không thành thật trong cuộc sống vợ chồng anh quyết định không “theo” làm gì những mối quan hệ của cô cho mệt. Được đến đâu hay đến đó. Khi ông “chú” mới đến, nhìn mặt ông ta Sài cũng biết ông “chú” này chắc cũng có nhiều “cháu” gái nuôi. Ngồi một lúc thấy ông vén quần gãi ghẻ sồn sột và quần áo mặt mũi đều rất “cũ” anh biết cô vợ ranh ma của mình chỉ lợi dụng ông già khốn khổ này hầu hạ. Tự nhiên anh thấy thương hại ông. Hai người trở nên thân thiết như bạn, như là chú cháu thật. Châu bảo :
- Chú ở đây ăn cơm. Đằng nào cũng đến bữa rồi. Mà ăn mãi với bà lão, hôm nay ở đây với các cháu một bữa.
Ông chú đang ngần ngừ Sài tiếp :
- Chú ngại tối, ăn xong cháu đưa chú về.
- Không ngại gì nhưng...
- Thôi, không nhưng gì nữa. Anh bế con ngồi với chú để em làm.
- Thôi đưa cháu cho ông, cùng làm cho nhanh.
Thế là gần hai tuần lễ mới lại có cớ để mặt mũi được giãn nở một chút, lòng dạ đỡ âu sầu u uẩn. Sau những ngày làm lụng vất vả, những đêm đau đáu trong nỗi bực bội, cái hy vọng êm thấm lại hé mở. Sài đặt mình xuống đã ngủ say. Nghe tiếng ngáy đều đặn rất vô tình của chồng ở giường bên Châu lại càng thấy mình lẻ loi. Lúc vui vầy cũng như khi buồn đau không có ai chia sẻ, san vơi, sống với chồng như sống với hàng xóm trái tính. Tiếng rè rè của đứa con nhỏ cắt đứt nỗi dằn vặt của người mẹ. Cô vùng dậy bật đèn thay tã cho con. Đứa bé không ăn đêm như anh. Chỉ đến tám giờ đặt xuống là ngủ lăn, ngủ lóc không khác gì bố. Còn thằng Thùy đêm nào cũng ngủ chập chờn. Cả khi ngủ rất say mặt mũi vẫn nhăn nhó đau khổ trông nó có một cái gì đấy khiến nhiều khi nếu không phải là khuya khoắt cô không dám nhìn. Đến bây giờ tự nhiên cô vươn người trùm cả khuôn mặt mình lên mặt con hôn hít chùn chụt vào má, vào mái tóc cum cúp của nó. Thằng bé giật mình khóc ré lên. Cô vội vàng: “Mẹ đây, mẹ đây”. Rồi cứ ôm con ngồi như thế. Ngoài mình ra không còn bất cứ ai có thể thương yêu nó, chăm lo cho nó nên người.
Với tình yêu, kẻ biết dối trá thuần thục bao giờ cũng lôi cúôn người con gái hơn rất nhiều những người chỉ biết biểu hiện lòng thành thật. Người con gái mới lớn đã yêu người đàn ông có vợ, có con và chung sống với nhau một cách tự nguyện thì không bao giờ lại có thể yêu đắm đuối được cậu con trai “chay tịnh” cùng lứa tuổi với mình. Toàn biết rất rõ Châu càng “căm thù”, càng xỉ vả và càng chứng tỏ cô yêu anh. Gục vào lòng hay tát vào mặt đều là những biểu hiện của tình yêu, có gì là lạ. Anh cũng biết anh chàng bộ đội nhà quê không thể làm sống dậy tình cảm thiêng liêng của Châu nên anh không việc gì phải lo sợ hốt hoảng khi cô đi lấy chồng. Từ hơn mười năm trước, đánh “cắp” được tình yêu của Châu như cô nói, dù không còn yêu vợ, Toàn vẫn quyết định duy trì một gia đình song song với một tình yêu mà sau này người ta gọi nó bằng cái danh từ không lấy gì làm đẹp đẽ: “Bồ”. Không ai hầu hạ mình bằng mụ vợ đã có hai con lớn và “mất thế” cả về tuổi tác lẫn sự hấp dẫn. Ra khỏi nhà lại không có gì đốt cháy lòng khao khát bằng tình yêu vụng trộm. Nhất là với Châu, một cô gái từng đánh bật hàng chục hàng trai trẻ lại thuộc về mình, cam chịu là người vợ không chính thức, đã có hai mặt con kể cả sống và chết thì không có gì thỏa mãn hơn thế. Bằng bộ mặt đau khổ, giọng nói và cử chỉ đau khổ, anh đã tạo ra một mụ vợ nanh ác độc địa làm khổ cuộc đời anh để Châu phải thương xót và tin là anh đang tìm cách “giải phóng” để đến với mình. Nếu không hoảng hốt khi có thai bé Thùy cô không nổi khùng quyết liệt đến mức ấy. Vài ba năm nay, thằng con lớn đi bộ đội, thằng bé đi học công nhân nước ngoài, cái mối ràng buộc giữa anh với gia đình như bị đứt. Chỉ còn hai vợ chồng. Người vợ lại sinh bệnh tâm lý luôn luôn hoảng sợ chồng khinh thường, chồng chán mình. Ra khỏi nhà là chị đánh phấn bôi son, thậm chí đi công việc gì về đến nhà là nghi ngờ, tra hỏi. Cái giống đàn bà kỳ cục thật. Lúc người ta đi ngủ với gái thì tin là chồng đứng đắn nhất, đến khi bị ruồng bỏ múôn quay về với vợ con lại bị nghi ngờ. Ngày nào cũng có điều to, tiếng nhỏ. Tuần nào cũng xảy ra xô xát, giập vỡ. Toàn làm đơn ra tòa không có chữ ký của vợ. Hơn một năm “hòa giải” không được, tòa cho hai người ly hôn. Không cần hỏi ai, Châu tin ngay việc Toàn bỏ vợ có từ xưa, nhưng chưa có thời cơ như anh nói. Cô ân hận về sự vội vàng ích kỷ của mình. Chả để làm gì nhưng thấy tồi tội thế nào ấy. “Bác Phòng nhà ai?” - “Bác Phòng nhà bạn con” - “Bạn con là gì” - “Bạn con là không biết...” - “Không được, bạn con là Lộng” - “Bạn Lộng là ai?” - “Bạn Lộng là con bác Phòng” - “Ừ đúng rồi giỏi lắm con nhớ chưa?” - “Con nhớ rồi ạ” - “Thế hôm nay Thùy đi đâu?” - “Thùy đến cơ quan mẹ”.
Cho con đến cơ quan chơi, đang trên đường về gặp “bác Phòng” nào đó là bố bạn Lộng ở lớp con ngày trước thế là cậu cứ đòi vào chơi nhà bạn đành phải cho con rẽ vào đấy một tý. Đã hàng chục ngày rập rời trong cái “cớ” ấy và trên đường đi, cả trước và sau khi đến cơ quan Châu đã luyện cho con thuộc lòng những lời dặn, lai con đến trước cửa nhà Toàn Châu lại thấy run bắn lên như cảm lạnh. Cái căn phòng trên gác hai, một mình nó một cầu thang riêng biệt phía ngoài năm năm về trước, vào giờ hành chính khi vợ Toàn đang làm việc ở nhà máy phân lân tại Văn Điển thì Châu đến đây hàng giờ, hàng buổi, có khi ăn cơm và nghỉ trưa tại đây, tự nhiên và chủ động như ở nhà mình. Bây giờ nhìn thấy nó Châu lại hoảng sợ. Toàn lang thang một mình mấy tháng nay. Bị cấm không được đến thăm Thùy cũng tội cho Toàn. Nghĩ thế, Châu đã định mấy lần cho con đến đây. Chần chừ mãi hôm nay mới liều. Tần ngần một lúc bên hiệu kem, cuối cùng cô quyết định không vào - “Mẹ ơi đứng đây làm gì?” - “Mua kem nhưng đông lắm không mua được” - “Ừ, ừ phải mua kem cơ”. Châu nhờ người mua được que kem cho con xong, vừa dắt xe đi một đoạn Toàn đứng ngay trước mặt: “Mẹ con đi đâu thế này?” Châu đỏ bừng mặt lúng túng: “Đến cơ quan, cháu nó đòi mua kem”. Cu Thùy reo “Bác Phòng, hoan hô bác Phòng!”. Nó nhoai người ra, Toàn chìa một tay cho nó bíu, anh nhắc thằng bé ra khỏi chiếc ghế mây.
- Cho con vào chơi với anh một tý.
- Không, không được đâu.
Châu nói yếu ớt khi Toàn đã một tay dắt xe, một tay bế cu Thùy đi vào trong ngõ. Châu đứng tần ngần một lúc đợi anh đi khuất, nhìn quanh không thấy ai quen cô mới dắt xe vào ngõ nhà Toàn. Châu lên cầu thang gặp Toàn đi xuống: “Em lên với con, anh đi mua mấy điếu thuốc”.
Vẫn căn nhà sàn gỗ lim bóng nhẫy quen thuộc, chỉ có cái khác là tủ đứng và quạt trần, máy khâu và chiếc giường hộp gỗ lát không còn. Chắc là bà ta khuân đi hết rồi. Trong căn phòng rộng hai mươi tám mét vuông, chỉ có chiếc bàn con và mấy chiếc ghế kỉểu bàn ghế của bà hàng nước. Chiếc giường một còn buông màn xô cũ vá víu, phía trên đầu có một đoạn xích đông treo lơ lửng vào tường đựng chiếc chăn bông và mấy gói bọc chắc là quần áo. Tất cả thấy rõ người đàn ông, dù ngăn nắp cẩn thận như Toàn thiếu bàn tay của người đàn bà sẽ biến căn phòng thành cái quán trọ. Toàn đem về hai cái bánh tẻ và một miếng giò lụa to tướng cho bé Thùy. Một nải chuối tiêu “trứng cuốc” và một gói lá sen phải đến hàng cân cốm, cái món quà trước đây Châu rất thích. Lên căn phòng hoàn toàn độc lập và yên tĩnh Châu thấy yên tâm hơn. Cô nói năng có phần tự nhiên.
- Anh mua về làm gì. Mẹ con em đi đây.
Cu Thùy đã phản đối :
- Con ăn chuối với cốm đã.
Toàn như không biết đến lời từ chối của Châu.
- Mẹ cho Thùy ăn cốm hộ bác đi.
Thùy bê ngay bọc cốm đặt vào lòng mẹ. Châu miễn cưỡng ngồi cho con ăn. Đấy là cái cớ để cô không nỡ từ chối trước lời mời như van của anh :
- Không ăn nhiều em ăn vài hạt để anh khỏi tủi thân.
Bé Thùy cũng giục mẹ, bốc hẳn nắm cốm vào ấp bàn tay tí xíu vào miệng mẹ. Anh hơi nhìn Châu như muốn nói khi cô vừa ngẩng mặt lên “Đấy, bố con anh hiểu ý nhau đến thế là cùng”. Châu đỏ mặt vội quay đi. Đúng giờ nghỉ trưa Châu cho con về cơ quan. Thằng bé lon ton chạy đi trước. Toàn nói nhỏ.
- Anh không ngờ được một ngày hạnh phúc như thế này. Anh cám ơn em lắm lắm đấy Châu ạ.
Châu hơi né người, nhặt chiếc nón bước ra cửa như muốn chạy.
- Anh không tiễn mẹ con em nhé.
- Thôi
Chiều ấy đi làm về gặp Hiểu, anh mời một câu “xã giao”. Châu nhận lời ngay và cô cho con chơi bời thoải mái đến gần tối mới về nhà. Trên đường về cu Thùy đã phải học thuộc và nhớ câu “thần chú” khi về đến nhà nó phải reo: “Con vào nhà bác Hiểu bố ạ”.
Sài về từ bốn giờ. Đến năm giờ chưa thấy vợ và con lớn về, anh phải sang nhà bên đón đứa bé. Hai bố con vừa chơi với nhau, vừa nấu cơm và làm mọi thủ tục cho con ăn, và giặt giũ xong xuôi mọi việc, vẫn chưa thấy vợ và con lớn. Đang bực về sự chờ đợi không hề biết nguyên nhân thì cu Thùy ton tót từ ngoài cửa :
- Bố ơi, con với mẹ đến nhà bác Hiểu, bác Hiểu cho bố cả thuốc lào đây này. Trong túi của mẹ ấy.
Anh vui ngay khi biết lý do mẹ con cô về muộn. Nhưng nếu không phải đến chỗ anh Hiểu và anh khồng biết mẹ con đã đi đâu thì cũng không có gì đáng phải nói, đáng hờn giận nếu không có cái buổi tối anh cũng về muộn sau đấy hai ngày. Do phải tổng hợp số liệu cho bộ trưởng đi vào miền Nam sáng sớm mai, Sài phải làm đến tám giờ tối. Đói và mệt lả nhưng trong túi không có đến năm đồng bạc. Không biết ăn uống cái gì, mà có cũng không dám ăn. Hàng hai năm nay anh không hề biết mùi phở Hà Nội, hiện nay cứng hay mềm, ngọt hay nhạt. Về đến nhà thấy vợ đang giắt màn, nét mặt nặng chình chịch anh đã phải nói cái lý do để anh phải về muộn. Cô lặng lẽ vào màn. Anh vào bếp lục cơm. Một nồi cơm đóng chóc để ở dưới đất. Một đĩa rau không đậy. Anh lục tìm nước, bữa cơm nào không có nước rau anh ăn như nhét rác vào miệng, nhất là đang mệt mà cơm lại nguội khô. Tìm mãi không thấy, bất đắc dĩ anh phải hỏi :
- Nước canh đâu thế em nhỉ?
Im lặng.
- Còn nước canh không em?
- Đổ cho lợn rồi.
- Em nói gì thế?
- Nói gì? Tưởng không về đổ cho lợn nó ăn rồi.
Một làn hơi cộn lên nóng bừng ở mặt, bàn tay cầm đĩa rau như không chắc nữa, anh phải quay người lại đặt nó vào chạn rồi đứng gục đầu vào đấy, hai tay bíu vào nóc chạn. Không rõ vì đói, mệt hay vì cay cực quá, người anh lả thiếp muốn khuỵu xuống. Phải đến nửa giờ sau anh mới lững thững ra phía cửa đi đi lại lại cho thoáng rồi vào nhà hút thuốc và lấy sổ sách giấy tờ xuống bếp bật đèn điện, kê sổ vào ghế con ngồi cặm cụi viết. Hơn mười hai giờ đêm mới xong công việc, anh lên nhà đứng phía ngoài màn nhìn hai đứa con đang ngủ. Anh muốn ôm lấy các con nhưng vướng Châu nằm phía ngoài và sợ con thức giấc. Cứ đứng nhìn hai đứa trẻ ngây thơ vô tội rồi đây sẽ phải chia ra, đứa có bố, không còn mẹ, đứa có mẹ thì mất bố. Các con ơi, tha lỗi cho bố, không bao giờ bố muốn một lần nữa tan tác chia ly, nhưng bố không còn chỗ nào để lùi nữa rồi. Không còn gì để mà tiếp tục làm cho các con vui vầy sung sướng. Nếu sau này lớn lên có kết tội bố thì xin các con đừng lên án hành động của bố trong đêm nay. Bố đã có tội với các con từ dăm năm trước và xa hơn, từ khi bắt đầu cuộc đời của bố kia. Hàng tiếng đồng hồ đứng lặng như chết, chỉ còn hai làn môi động đậy run run và khuôn mặt như méo mó hẳn đi.
Châu ngồi dậy làm cho anh giật mình. Cô bật điện thay tã cho con. Anh ngồi vào chiếc giường một của mình điềm nhiên không có chuyện gì xảy ra. Cô ra khỏi màn mang tã xuống bếp vứt vào chậu nước và làm việc riêng rồi quay lên. Sài đứng dậy chặn cô ở cửa :
- Anh định bàn với em một việc.
- Không có việc gì phải bàn bây giờ cẩ.
- Nếu em không muốn thì để anh nói một câu.
- Muốn nói gì thì nói. Xê ra cho tôi còn ngủ, mai đi làm.
- Cho anh nói đã. Có lẽ chúng mình không ăn ở được với nhau nữa đâu.
Châu cười :
- Tưởng gì, thế thì dễ thôi, làm đơn đi.
- Đơn anh viết rồi em đọc rồi ký vào.
- Việc quái gì phải đọc cho mệt xác. Đưa bút đây. Cô cầm bút ký vào bên cạnh chữ ký của Sài ở phần cuối tờ giấy đề Đơn xin lý hôn rồi quẳng bút sang giường anh, nhanh chóng chui vào giường mình như không hề có chuyện gì xảy ra.
Bằng lòng tin của mình. Châu đinh ninh là Sài dọa cô, “Không thể có chuyện ấy” nếu người đề xướng không phải là cô. Đến khi tòa án có giấy gọi cô mới ớ người ra, đỏ bừng mặt xấu hổ với xung quanh. Nhưng vẫn mỉm cười như muốn nói với mọi người “Có một ông chồng hâm, động tý vác nhau ra tòa sung sướng thế đấy”. Tuy vậy, cô vẫn chưa cảm thấy một vấn đề hệ trọng sắp sửa xảy ra. Cho đến buổi đầu tiên đến tòa lấy lời khai và ba lần “hòa giải” trong vòng sáu tháng giời cô vẫn “yêu” còn Sài thì khăng khăng “không còn tình cảm”. Với lý do “mười chín lần nấu cơm riêng và mười một lần trong hai bên bỏ nhà ra đi trong vòng bốn năm chung sống”. Lúc này cô mới hỉêu sự im lặng chuẩn bị của Sài cả năm nay và cái nguy cơ đổ vỡ không thể cứu vãn. Với Châu đã thế, những người ngoài kể cả người thân thiết càng đột ngột với thái độ của Sài. Cho đến hôm nhận được giấy báo mười ba ngày sau đến dự phiên tòa “xét xử vụ ly hôn giữa anh Sài và chị Châu” Tính mới vội vàng đạp xe lên Hà Nội bàn với chú Hà và Hiểu và để làm cái việc “gia đình quyết định”. Hà lạnh nhạt hỏi lại: “Anh quyết định cái gì? Nó có thân nó phải lo, anh có ôm được nó từ nay đến già không?” Tính hẫng, thuội mặt như đứa trẻ bị đòn... Nhưng đạp xe đến đây, chả nhẽ lại về không: “Sểnh cha còn chú, cháu nghĩ dù sao gia đình nhà mình cũng phải biết rõ đầu đuôi ra sao, có ai người ta điều ra tiếng vào mình còn biết đường” - “Khốn khổ, việc mình mình làm, việc gì cứ phải rập rình xem người khác khen hay chê, nhìn ý tứ mỗi người một tý để bóp mình theo họ. Thôi được anh đến chỗ Hiểu báo điện thoại trưa nay thằng Sài đến đấy”.
Tính nói dài dòng về một nề nếp gia đình, về sự thống nhất từng nhỏ nhặt, về sự bàn bạc, tính toán lường trước hậu quả của mỗi công việc là rất cần thiết khiến cả Hà, Hiểu và Sài đều sốt ruột. Họ “trật tự” và “nghiêm trang” giả vờ để anh đỡ ngượng. Anh nói được những lời rất chân thành sâu xa, chỉ có điều ai cũng biết cả rồi. Hơn một giờ nghỉ trưa để rồi mọi người lại phải đến cơ quan bù đầu với bao nhiêu công việc vất vả, những lời nói của Tính không đúng lúc cứ truội ra khỏi ý nghĩ của mọi người. Nói tóm lại, nó chẳng vào ai. Mắt ai cũng díp lại, cả ba người vẫn phải tỏ ra mình đang nghe chăm chú. Anh kết luận: “Bây giờ chú Sài trình bày để các ông và các anh tham gia. Thôi thì anh Hiểu đây cũng coi như anh em ruột thịt, ta bàn thận trọng việc này. Đây cũng là lần thứ hai rồi”.
Sài đã rất mệt vì nhiều người “góp ý” quá đến bây giờ lại nghe đến câu “lần thứ hai” anh cười lạt cay cú :
- Đến lần thứ mười cũng không sao. Còn bàn, có lẽ hơn một tuần nữa đến tòa án rồi bàn một thể.
- Phải rồi, ông đây và anh em chúng tôi còn là cái thớ gì nữa.
- Anh đừng nói thế. Không bao giờ em là kẻ bội bạc. Thú thật, em sợ sự bàn bạc của người này để quyết định số phận cho một người khác lắm rồi.
- Thế thì việc chú lấy cô ta do những người ở đây đấy à?
- Vẫn tại em. Chuyện này hoàn toàn tại em. Em biết từ bé đến lớn em cứ phải sống với một người vợ em không thể yêu để đến lúc luống tuổi, hoắng lên chạy theo cái mình không có, không phải là mình. Thời trai trẻ không được yêu, đến khi được phép yêu đương thì lại lớ ngớ như một thằng trẻ con. Một thằng “vỡ lòng” trong lĩnh vực này lại phải đóng vai người đã từng trải lịch lãm chỉ vì không dám thú nhận mình là thằng thua kém những con bé mới mười tám đôi mươi đã yêu đương lọc lõi, có thể làm thầy dạy cho mình những bài học đầu tiên về cuộc sống.
- Chắc là tại mọi người.
- Không.
Sài nhăn mặt lại nói như rút từ ruột mình ra những lời ấy :
- Đã bảo là tất cả tại em. Ngay từ nhỏ đã tại em. Giá ngày ấy em cứ sống với tình cảm của chính mình, mình có thế nào sống như thế, không sợ một ai, không chiều theo ý ai,sống hộ ý định của người khác, cốt để cho đẹp mặt mọi người, chứ không phải cho hạnh phúc của mình. Nếu em, cứ kiên nhẫn và quyết liệt như thế, chắc bố mẹ, anh em, đơn vị cũng không đem giết em. Về sau này nếu em có kinh nghiệm, em có hiểu biết và không hoa mắt choáng ngợp trước sự hấp dẫn của thành thị, bình tĩnh hơn, tỉnh táo hơn, xem tạng người mình thì hợp với ai, có lẽ em không phải lao đao, lúc nào cũng cảm thấy hụt hơi trong suốt mấy năm qua. Nửa đời người phải yêu cái người khác yêu, nửa còn lại đi yêu cái mình không có, đến bây giờ mới biết mình như thế nào thì lại...
- Ông Hà và anh em chúng tôi bắt chú phải làm điều gì không phải?
- Vâng! Em biết chả ai nỡ bắt em và cũng đến lúc không ai có thể bắt được chuyện gì nữa. Nhưng đã bốn mươi tủôi đầu không biết mình là thế nào để tự định đoạt lấy cuộc sống của mình thì em cũng chả nên sống làm gì.
Cả Hà và Hiểu đều biết không ai thấm thía hơn Sài với cái gọi là hạnh phúc của anh. Nếu như thế nào chắc Sài phải tự tìm cho mình một lối thoát chính xác. Nếu không, như anh ta nói bốn mươi tuổi đầu còn hồ đồ không biết mình là thế nào lại cứ hoảng lên vì cái này, vì cái khác thì cứ để anh ta tự kết luận lấy đời mình kể cả việc quyết định ly dị vợ và xin chuyển công tác về địa phương. Cũng chả nên tham gia làm gì. Nể Tính, hai người ngồi lại “bàn”. Thấy anh em căng thẳng không cần thiết và những đìêu Sài nói thực ra va chạm đến cả chú và người phụ trách trực tiếp của mình trước đây.
Nhưng cả hai con người từng trải này đều biết mình phải có những cử chỉ, những lời nói như thế nào để đạt tới mục đích của buổi hôm nay. Phải cho hai anh em vui vẻ và cả hai đều cảm thấy có cái lý của mình không nên vạch vòi chỉ trích nhau làm gì lúc này. Nói để đạt tới mục đích ấy song cả hai đều đề cập đến việc phải bàn khiến Sài cảm thấy ân hận với những lời lẽ bất cần của mình với mọi người. Đấy là chuyện con cái. Nuôi thằng Thùy là chắc chân. Nhất định tòa sẽ xử như thế. Chỉ có điều là để cháu ở đâu cho tiện việc trông nom nó. Đừng tạo nên cảnh bố con tha nhau nay chỗ này mai chỗ khác. Bàn đi tính lại mãi họ quyết định cho cháu về ở với bác Tính gái. Về đấy có các anh, các chị chơi đùa, cháu cũng đỡ nhớ mẹ. Khi nào Sài về công tác ở huyện, có thể hai bố con mang nhau lên cơ quan. Hai anh em thay nhau nuôi một đứa trẻ làm gì mà không được. Cái quyết định ấy Sài chưa thật bằng lòng. Việc ăn uống, tắm giặt tuy ở Hà Nội có khó khăn nhưng có điều kiện để giữ gìn cho con sạch sẽ. Về quê, không có mình, chị dâu và các cháu không quen các sinh hoạt của con, nó ốm đau ghẻ lở thì khổ lắm. Phần khác, anh vẫn giữ một quan niệm: hết sức tránh sự nhờ vả dù là người ruột thịt. Nhưng thôi hãy tạm thế. Tránh vác con lang thang nhưng nó ở đâu anh sẽ ở đấy. Anh không thể rời nó. Cả cuộc đời anh chỉ còn lại có nó. Nó như niềm an ủi, như một thằng bạn. Mỗi lần nó hắt hơi, sổ mũi anh cũng giật mình thon thót. Bây giờ lại để con một nơi làm sao chịu nổi.
Trong khi Sài về quê để lo việc ăn ở cho con và liên hệ công việc thì Châu đã đến nhà Toàn. Cầm tờ giấy báo của tòa án Châu thực sự choáng váng. Có những chiều đi làm về đón cả hai con, không tắm rửa, nấu nướng, mua phở cho các con ăn, nước mắt cứ ràn ra phải quay đi để giấu chúng. Thằng Thùy vẫn biết “Mắt mẹ làm sao mà chảy nước thế” - “Mắt mẹ đau” - “Để con lấy thuốc con tra cho nhá” - “Ừ ăn nhanh lên” - “Mẹ ơi bố đi đâu?” - “Bố chết rồi” - “Ý, không phải bố về quê. Con cũng về quê, đi đò mà có cái bơi ý mẹ biết không?” - “Mẹ không biết. Đã bảo ăn quàng lên mẹ còn rửa dọn”. Mấy hôm sau đưa con xuống mẹ đẻ, mỗi chiều đi làm về cô đạp đi hết đường này đến phố khác, đến tối mịt mới về. Cô đến nhà Toàn chỉ vì không biết đến đâu trong khoảng thời gian trông trênh vô cùng. Mỗi buổi chiều hết giờ làm việc ra khỏi cơ quan không biết đi đâu thì Toàn đã đến đón cô. Hàng tháng nay, chiều nào hết gìơ làm việc Toàn cũng đạp xe đi đến gần chỗ làm của cô. Đợi cô dắt xe ra cửa, lên xe đạp đi, rồi từ một gốc cây sấu ở mãi xa đằng đầu đường anh mới đạp xe theo. Cứ đi theo quanh quẩn, đến khi cô về đến lối rẽ vào nhà mình anh mới quay lại. Mấy chiều nay thấy Châu đạp xe đi lang thang anh quyết định gặp cô vào chiều ngày thứ sau. Cũng như mọi chiều theo Châu, đến gần lối rẽ về nhà mình Toàn đạp dấn lên như một sự vô tình anh hỏi :
- Ồ sao hôm nay em về muộn thế.
Châu giật mình quay lại, trả lời thẫn thờ :
- Việc nhiều phải làm thêm.
- Vào anh một chút được không?
- Để làm gì.
- Nếu em không bận anh mời em đến chơi, chả có việc gì. Rồi anh buồn bã hỏi
- Anh đi với em một đoạn có được không?
- Tùy, nếu anh rỗi rãi.
Phải đi một đoạn khá xa Toàn mới nói :
- Anh biết tất cả nỗi khổ tâm của em trong thời gian gần đây.
- Anh cũng còn thương xót đến tôi?
Nỗi đau khổ lại dâng tràn đầy khuôn mặt trái xoan của Toàn. Anh lặng đi khiến Châu cảm thấy ân hận vì mình đã quá lời.
- Anh biết vì anh nên em mới khổ. Nếu em không tha thứ cho anh, chỉ xin cho anh được làm một việc gì đó nếu em thấy cần san sẻ nỗi vất vả của mình.
- Bây giờ anh mới biết là anh đã làm tôi khổ à?
- Anh biết vì quá yêu em anh đã không kìm giữ được. Nhưng nếu em bình tĩnh nghe anh thì đâu đến nỗi.
- Bình tĩnh. Anh cứ bình tĩnh sống với vợ con anh còn tôi bình tĩnh để trở thành một con **.
- Cho đến bây giờ mọi việc đã rõ ràng cả rồi em vẫn nghi ngờ anh. Anh cũng đành chịu biết làm thế nào.
- Bây giờ anh được giải phóng rồi thiếu gì con gái trẻ đẹp.
- Em cho anh là loại người như thế à?
- Đàn ông các anh có thằng nào khác thế.
- Thôi được, em múôn cho anh là loại người thế nào cũng được. Anh chỉ nói với em một điều. Từ nay anh hoàn toàn không có gì ràng buộc. Anh đề nghị: trong cuộc sống của mình, nếu em cần đến anh với tư cách nào cũng được. Thằng ở, một người bạn, người anh, em cho phép anh được làm việc gì đó đỡ mẹ con em nếu không muốn nói là nghĩa vụ của anh. Còn tình cảm của chúng ta em có nghĩ lại hay không là quyền của em. Anh không dám đòi hỏi gì. Nhưng anh sẵn sàng đón nhận tất cả.
- Thôi đi, tôi chán tất cả nhưng lời ấy rồi.
Cô đạp xe dấn lên như chạy trốn, như kinh sợ hoảng hốt. Nhưng trước khi ra tòa hai ngày cô đã đến ở trọn với Toàn cả đêm. Đến khi đứng trước bản tuyên bố cuối cùng của phiên tòa cô đã làm một việc mà chính từ trước tới nay cô luôn hoảng sợ.
Mời anh Giang Minh Sài trả lời tiếp câu hỏi của toà.
Sài đứng dậy chờ nhân viên thẩm phán ghi chép cái gì đó rồi ngẩng lên trịnh trọng :
- Nếu tòa xử ly hôn giữa anh và chị Nguyễn Thùy Châu anh cho biết nguyện vọng của anh về tài sản và con.
- Về tài sản tôi để chị Châu hoàn toàn sử dụng. Về con cái: Vì cháu nhỏ chưa thể tách khỏi mẹ, tôi xin nuôi cháu lớn là Giang Minh Thùy.
- Anh ngồi xuống - Giọng anh ta lại với lên - Mời chị Nguyễn Thùy Châu.
Châu đứng lên nét mặt lạnh lùng. Viên thẩm phán dỗ dỗ đầu bút xuống mặt giấy như thể gõ nhịp :
- Chị đã nghe rõ ý kiến của anh Sài chưa?
- Tôi nghe rõ rồi ạ.
- Chị có ý kiến gì về tài sản và con cái.
- Về tài sản, tuỳ tòa quyết định như thế nào tôi cũng xin chấp hành. Riêng phần con: Cháu Giang Minh Thùy không phải là con của Sài.
- Chị có chứng cớ.
- Chứng cớ là tính từ ngày chúng tôi đi lại với nhau đến khi sinh cháu có bảy tháng ba ngày.
- Chị sinh cháu thứ hai cũng không được đủ tháng.
- Vâng, nhưng cháu Thùy nặng 3,2 Kg không có biểu hiện gì của sự thiếu tháng.
- Đã bao giờ chị cho anh Sài biết chuyện này chưa?
- Chưa.
- Chị nói tiếp.
- Vâng. Nguyện vọng của tôi là anh Sài không được phép nuôi cháu Giang Mình Thùy.
- Nhưng chị cũng xác nhận anh ấy là người vất vả chịu khó nuôi con.
- Thưa tòa. Vì không phải là dòng máu của mình, nhất là đến hôm nay anh Sài mới biết chuyện này, anh sẽ không đủ sức mà thương yêu, nuôi dưỡng một đứa trẻ không phải là con của mình.
Có những lúc Sài đã chạnh nghĩ đến nó nhưng không bao giờ ngờ tới những lời của Châu như lúc này. Đầu óc anh choáng váng, mắt vẫn nhìn lên mà không còn thấy gì, không nghe được Châu nói tiếp những gì. Trong anh chỉ còn những hình ảnh hàng trăm lần con “đi” trong một ngày đêm, hàng tháng trời ngồi thâu đêm giữ kim và ôm con vợ ngủ. Những lời thông minh hóm hỉnh đầy tình cảm của nó: “Thùy thương bố nhất. Nhớn lên Thùy sẽ đi bán kem cho bố tha hồ ăn nhì” - “Sao mắt bố chảy nước? Bố khóc, Thùy buồn lắm”. Con ơi! Thùy ơi! Nếu các bác ở nhà quê biết rõ chuyện này thì sẽ nghĩ đến con như thế nào! Anh giật mình khi nhân viên thẩm phán gọi đến tên mình. Anh đứng dậy như một cái máy :
- Anh đã nghe rõ hết lời của chị Châu chưa?
- Rồi ạ.
- Ý kiến của anh như thế nào.
- Tôi không có ý kiến gì.
Chiều hôm đó còn đồng nào trong túi Sài mua hết bánh kẹo cho các con. Anh bế và hôn lên khắp người mỗi đứa. Anh khoác chiếc ba lô có cái màn và mấy bộ quần áo nói với các con: “Bố đi công tác xa”. Rồi vội vã bước ra khỏi nhà. Với bộ mặt lạnh lẽo cay độc Châu vẫn nhìn anh như kẻ thù nhưng đến khi anh đi khỏi, hai đứa trẻ khóc òa chạy theo bố, cô cũng gục đầu xuống gối nức nở. Cho đến khi hai con chạy vào mỗi đứa một bên mếu máo lay gọi mẹ thì những người ở khu tập thể đã đứng đầy phía ngoài. Nhìn qua khe cửa thấy cảnh ba mẹ con kêu khóc trên một chiếc giường, nước mắt ai cũng muốn rào ra, ai cũng muốn kêu to lên với những chàng trai, cô gái rằng: Các người hãy cứ yêu nhau say đắm và mê mẩm rồi lại cắn xé nhau như chó mèo đi. Tất cả đều là quyền của các người. Nhưng đừng có kẻ nào dã man tạo ra những đứa trẻ để lại trút lên cái cơ thể bé bỏng ngây thơ của nó những tội lỗi sinh ra từ lòng ích kỷ không cùng của các người.