[Tiểu Phùng]

Chính Khí Ca
bản tiếng hán

正氣歌並序
文天祥
余囚北庭，坐一土室，室廣八尺，深� �四尋，單扉低小，白間短窄，污下而� ��
暗。當此夏日，諸氣萃然﹕雨潦四集� �浮動床幾，時則為水氣；涂泥半朝，� ��漚歷
瀾，時則為土氣；乍晴暴熱，風道四� �，時則為日氣；檐陰薪爨，助長炎虐� ��時則
為火氣；倉腐寄頓，陳陳逼人，時則� �米氣；駢肩雜遝，腥臊汗垢，時則為� ��氣；
或圊溷、或毀尸、或腐鼠，惡氣雜出� �時則為穢氣。疊是數氣，當之者鮮不� ��厲。
而予以孱弱，俯仰其間，於茲二年矣� �幸而無恙，是殆有養致然爾。然亦安� ��所養
何哉？孟子曰：「吾善養吾浩然之氣� �」彼氣有七，吾氣有一，以一敵七，� ��何患
焉！況浩然者，乃天地之正氣也，作� �氣歌一首。
天地有正氣，雜然賦流形。下則為河� �，上則為日星。於人曰浩然，沛乎塞� ��冥。
皇路當清夷，含和吐明庭。時窮節乃� �，一一垂丹青。在齊太史簡，在晉董� ��筆。
在秦張良椎，在漢蘇武節。為嚴將軍� �，為嵇侍中血。為張睢陽齒，為顏常� ��舌。
或為遼東帽，清操厲冰雪。或為出師� �，鬼神泣壯烈。或為渡江楫，慷慨吞� ��羯。
或為擊賊笏，逆豎頭破裂。是氣所磅� �，凜烈萬古存。當其貫日月，生死安� ��論。
地維賴以立，天柱賴以尊。三綱實系� �，道義為之根。嗟予遘陽九，隸也實� ��力。
楚囚纓其冠，傳車送窮北。鼎鑊甘如� �，求之不可得。陰房闐鬼火，春院閟� ��黑。
牛驥同一皂，雞棲鳳凰食。一朝蒙霧� �，分作溝中瘠。如此再寒暑，百沴自� ��易。
嗟哉沮洳場，為我安樂國。豈有他繆� �，陰陽不能賊。顧此耿耿在，仰視浮� ��白。
悠悠我心悲，蒼天曷有極。哲人日已� �，典刑在夙昔。風檐展書讀，古道照� ��色。

嗟予遘陽九，隸也實不力。
楚囚纓其冠，傳車送窮北。鼎鑊甘如� �，求之不可得。陰房闐鬼火，春院閟� ��黑。
牛驥同一皂，雞棲鳳凰食。一朝蒙霧� �，分作溝中瘠。如此再寒暑，百沴自� ��易。
嗟哉沮洳場，為我安樂國。豈有他繆� �，陰陽不能賊。顧此耿耿在，仰視浮� ��白。
悠悠我心悲，蒼天曷有極。哲人日已� �，典刑在夙昔。風檐展書讀，古道照� ��色。

Phiên và dịch: Nguyễn Hiến Lê
Chính khí ca
Tác giả: Văn Thiên Tường

Thiên địa hữu chính khí
Tạp nhiên phú lưu hình
Hạ tắc vi hà nhạc
Thượng tắc vi nhật tinh
Ư nhân viết hạo nhiên
Bái hồ tắc sương minh
Hoàng lộ đương thanh di
Hàm hoà thổ minh đình
Thời cùng tiết nãi hiện (kiến)
Nhất nhất thuỳ đan thanh
Tại Tề thái sử giản
Tại Tấn Đổng Hồ bút
Tại Tần Trương Lương chuỳ
Tại Hán Tô Vũ tiết.
Vi Nghiêm tướng quân đầu
Vi Kê thị trung huyết
Vi Trương Tuy Dương xỉ
Vi Nhan Thường sơn thiệt
Hoặc vi Liêu Đông mạo
Thanh tháo lệ băng tuyết
Hoặc vi xuất sư biểu
Quỷ thần khấp tráng liệt
Hoặc vi độ giang tiệp
Khẳng khái thôn Hồ Hiệt
Hặc vi kích tặc hốt
Nghịch thụ đầu phá liệt
Thị khí sở bàng bạc
Lẫm liệt vạn cổ tồn
Đường kỳ quán nhật nguyệt
Sinh tử an túc luân
Địa duy lại dĩ lập
Thiên trụ lại dĩ tôn
Tam cương thực hệ mệnh
Đạo nghĩa vi chi căn.

Trời đất có chính khí
Lẫn lộn trong các hình
Dưới đất là sông núi
Trên trời là nhật, tinh.
Tại người là hạo nhiên
Vũ trụ đầy anh linh
Khí hoà nhả trước sân
Là gặp lúc thanh bình
Thời cùng cao tiết hiện
Nhất nhất ghi sử xanh.
Ở Tấn, bút Đổng Hồ
Ở Tề, thẻ thái sử
Ở Tần, dùi Trương Lương
Ở Hán, cờ Tô Vũ
Là đầu Nghiêm tướng quân
Là huyết Kê thị trung
Là răng Trương Tuy Dương
Là lưỡi Nhan Thường Sơn
Hoặc là mão Liêu Đông
Tiết trong hơn băng, tuyết.
Hoặc là biểt xuất sư
Quỷ thần khóc tráng liệt
Hoặc gõ chèo qua sông
Khẳng khái nuốt rợ Hiệt
Cầm hốt đập bể sọ
Nghịch tặc phải rên siết.
Khi ấy nó bàng bạc
Lẫm liệt vạn cổ còn

(Bài này rất hùng hồn, nhưng khó dịch vì tác giả dùng nhiều điển; hình như từ trước chưa ai dịch ra Việt ngữ. Chúng tôi muốn giữ thể của nguyên tác, nên không tránh khỏi lỗi tối nghĩa.)