Chiến Tranh Biên Giới Tây Nam
Chiến tranh biên giới Tây Nam
29.04.2008 23:52
Chiến dịch phản công biên giá»›i Tây - Nam là má»™t loạt các chiến dịch quân sá»± do Việt Nam tiến hà nh nhằm trả Ä‘Å©a các hoạt Ä‘á»™ng quân sá»± của quân Khmer Äá» tấn công và o lãnh thổ Việt Nam, giết chóc ngÆ°á»i dân Việt Nam, và đốt phá là ng mạc Việt Nam trong những năm 1975-1978.
Nguyên nhân
Sau Chiến tranh Việt Nam, Việt Nam và Campuchia xuất hiện nhiá»u mâu thuẫn. Tranh chấp và xung Ä‘á»™t biên giá»›i xẩy ra liên tục trong các năm 1977 và 1978, nhÆ°ng cuá»™c xung Ä‘á»™t thá»±c ra đã bắt đầu ngay sau khi Sà i Gòn thất thủ. Ngà y 4 tháng 5 năm 1975, má»™t toán quân Khmer Äá» Ä‘á»™t kÃch đảo Phú Quốc mà không gặp phải bất kỳ sức kháng cá»± nà o từ phÃa Việt Nam. Sáu ngà y sau quân Khmer ÄỠđánh chiếm và hà nh quyết hÆ¡n 500 dân thÆ°á»ng ở đảo Thổ Chu. Tức giáºn vì hà nh vi gây hấn của Khmer Äá», Hà Ná»™i phản công già nh lại các đảo nà y. Tráºn đánh ở Phú Quốc là m nÆ°á»›c Cá»™ng hòa Xã há»™i Chủ nghÄ©a Việt Nam má»›i thà nh láºp lo ngại, vì cùng thá»i gian đó, quan hệ Việt Nam và Trung Quốc Ä‘ang xấu Ä‘i. Mối lo ngại nà y cà ng tăng thêm vì sá»± hiện diện của cố vấn Trung Quốc ở Campuchia và Trung Quốc tăng cÆ°á»ng viện trợ quân sá»± cho lá»±c lượng vÅ© trang Khmer Äá»[1].
Tiếp theo cuá»™c Ä‘á»™t kÃch và o các đảo Thổ Chu và Phú Quốc, Khmer Äá» tiến hà nh hai cuá»™c xâm nháºp qui mô lá»›n và o Việt Nam. Cuá»™c tấn công đầu tiên diá»…n ra và o tháng 4 năm 1977, quân chÃnh qui Khmer Äá» tiến sâu 10 km và o lãnh thổ Việt Nam, chiếm má»™t số vùng ở tỉnh An Giang và tà n sát má»™t số lá»›n dân thÆ°á»ng. Cuá»™c tấn công thứ hai diá»…n ra và o tháng 10 cùng năm, lần nà y quân Khmer Äá» tiến sâu đến 15 km trong lãnh thổ Việt Nam. Äể trả Ä‘Å©a, ngà y 31 tháng 12 năm 1977, sáu sÆ° Ä‘oà n Quân Ä‘á»™i Nhân dân Việt Nam đánh và o sâu trong đất Campuchia đến táºn Neak Luong rồi má»›i rút lui, mang theo má»™t số nhân váºt quan trá»ng bên phÃa Campuchia, trong đó có cả Thủ tÆ°á»›ng tÆ°Æ¡ng lai Hun Sen. Cuá»™c tấn công nà y được xem là lá»i "cảnh cáo" cho Khmer Äá». PhÃa Việt Nam Ä‘á» nghị má»™t giải pháp ngoại giao nhằm thiết láºp má»™t vùng phi quân sá»± dá»c biên giá»›i, nhÆ°ng Pol Pot từ chối, và giao tranh tiếp diá»…n.
Ngà y 1 tháng 2 năm 1978, Trung Æ°Æ¡ng Äảng Cá»™ng sản của Pol Pot há»p bà n chủ trÆ°Æ¡ng chống Việt Nam và quyết định thà nh láºp 15 sÆ° Ä‘oà n. Trong nghị quyết của há» có ghi: "Chỉ cần má»—i ngà y diệt và i chục, má»—i tháng diệt và i ngà n, má»—i năm diệt và i ba vạn thì có thể đánh 10, 15, đến 20 năm. Thá»±c hiện 1 diệt 30, hy sinh 2 triệu ngÆ°á»i Campuchia để tiêu diệt 50 triệu[2] ngÆ°á»i Việt Nam"[3]. Pol Pot đã Ä‘iá»u 13 trong số 17 sÆ° Ä‘oà n chủ lá»±c và má»™t số trung Ä‘oà n địa phÆ°Æ¡ng liên tục tấn công và o lãnh thổ Việt Nam, có nÆ¡i và o sâu tá»›i 15-20 km. Trong các đợt tấn công đó, Khmer ÄỠđã thá»±c hiện thảm sát đối vá»›i ngÆ°á»i Việt Nam, má»™t và dụ là vụ thảm sát Ba Chúc và o tháng 4 năm 1978 vá»›i 3157 dân thÆ°á»ng bị giết hại.
Từ tháng 12 năm 1977 đến 14 tháng 6 năm 1978, phÃa Việt Nam bị thÆ°Æ¡ng vong 30.642 bá»™ Ä‘á»™i, trong đó số chết là 6902 ngÆ°á»i. HÆ¡n 30 vạn ngÆ°á»i phải tản cÆ° vá» phÃa sau, bá» hoang 6 vạn ha đất sản xuất.
Ngà y 13 tháng 12 năm 1978, được sá»± trang bị và háºu thuẫn của Trung Quốc, Khmer ÄỠđã huy Ä‘á»™ng 10 trong 19 sÆ° Ä‘oà n (khoảng 50.000 đến 60.000 quân) tiến công xâm lược Việt Nam trên toà n tuyến biên giá»›i. Ba sÆ° Ä‘oà n đánh và o Bến Sá»i vá»›i mục tiêu chiếm thị xã Tây Ninh, 2 sÆ° Ä‘oà n đánh và o Hồng Ngá»± (Äồng Tháp), 2 sÆ° Ä‘oà n đánh khu vá»±c Bảy Núi (An Giang), 1 sÆ° Ä‘oà n đánh Trà Phô, Trà Tiến (Kiên Giang). Tại những vùng chiếm đóng, Khmer ÄỠđã thá»±c hiện sách lược diệt chủng đối vá»›i ngÆ°á»i Việt, nhÆ° đã là m vá»›i ngÆ°á»i Khmer.
Quân Ä‘á»™i Việt Nam đã chống trả quyết liệt và đã kìm chân bÆ°á»›c tiến, đồng thá»i tiêu hao sinh lá»±c của quân Khmer. Các hÆ°á»›ng tiến quân của Khmer Äá» bị chặn lại và không thể phát triển được. Ngoại trừ Hà Tiên bị chiếm giữ trong thá»i gian ngắn, không má»™t thị xã nà o của Việt Nam bị chiếm.
Lực lượng hai bên
Việt Nam
Chỉ huy trá»±c tiếp chiến dịch là tÆ°á»›ng Lê Trá»ng Tấn, lá»±c lượng được huy Ä‘á»™ng bao gồm:
Quân Ä‘oà n 2 của thượng tÆ°á»›ng Nguyá»…n Hữu An, chÃnh ủy Lê Linh, gồm các SÆ° Ä‘oà n 304, 325, được bổ sung Trung Ä‘oà n bá»™ binh 8, cÅ©ng từ Tịnh Biên (An Giang - Hà Tiên) đánh theo hÆ°á»›ng tây để há»— trợ lá»±c lượng Quân khu 9 đánh vá» Phnom Penh, chiếm Kampot và vùng duyên hải Äông Nam Campuchia. SÆ° Ä‘oà n 306 má»›i thà nh láºp không kịp tham gia chiến dịch vì chÆ°a hoà n thà nh công tác huấn luyện[4]. CÅ©ng nhÆ° tại mặt tráºn Tây Ninh, tại An Giang, quân Việt Nam cÅ©ng chia quân tấn công hai hÆ°á»›ng. HÆ°á»›ng thứ nhất theo Quốc lá»™ 2 tiến vá» hÆ°á»›ng Bắc đánh vá» Phnom Penh. HÆ°á»›ng thứ hai tiến theo duyên hải vá» hÆ°á»›ng Tây đánh chiếm hải cảng Kompong Som, SÆ° Ä‘oà n 304 được dùng là m trừ bị, cố thể được dùng tăng cÆ°á»ng trong trÆ°á»ng hợp Quân Ä‘oà n 4 tấn công Phnom Penh gặp khó khăn.
Quân đoà n 3 của tướng Kim Tuấn, gồm các Sư đoà n 10, 31, 320, được bổ sung Sư đoà n 302, đánh từ Tây Ninh, vượt qua tỉnh Kampong Cham đến sông Mê Kông và vùng lãnh thổ đông bắc Campuchia.
Quân Ä‘oà n 4 của thượng tÆ°á»›ng Hoà ng Cầm, gồm các SÆ° Ä‘oà n 7, 9, 341, được bổ sung thêm SÆ° Ä‘oà n 2, cùng Lữ Ä‘oà n 22 thiết giáp, Lữ Ä‘oà n 24 pháo binh, Lữ Ä‘oà n 25 công binh và 3 tiểu Ä‘oà n Khmer thân Việt Nam (UFNSK), hÆ°á»›ng tấn công từ hÆ°á»›ng tây và tây nam Tây Ninh, sau khi đã tái chiếm những vị trị trên tỉnh lá»™ 13, theo Ä‘Æ°á»ng 1 qua tỉnh Svay Rieng nhắm đánh bến phà chiến lược Neak Luong để đến Phnom Penh.
Quân khu 5: gồm hai SÆ° Ä‘oà n 307, 309 và Lữ Ä‘oà n đặc công 198, đánh từ Pleiku theo Ä‘Æ°á»ng 19 vá» hÆ°á»›ng Tây để tiêu diệt quân Khmer ÄỠở Äông Bắc Campuchia.
Quân khu 7: gồm hai SÆ° Ä‘oà n 5, 302, 303, Trung Ä‘oà n đặc công 117, được tăng cÆ°á»ng thêm má»™t số Ä‘Æ¡n vị của Quân Ä‘oà n 3 nhÆ° Lữ Ä‘oà n 12 thiết giáp, những trung Ä‘oà n chủ lá»±c các tỉnh Tây Ninh, Long An, Sông Bé, Trung Ä‘oà n 262 pháo binh, Trung Ä‘oà n 26 thiết giáp, 3 tiểu Ä‘oà n Khmer UFNSK từ phÃa bắc tỉnh Tây Ninh và khu căn cứ của UFNSK quanh Snuol tiến quân dá»c theo Quốc lá»™ 13 và Quốc lá»™ 7 đánh chiếm Kratié và Kampong Cham.
Quân khu 9: gồm các Sư đoà n 4, 330, 339, tấn công từ khu vực Tịnh Biên ở hướng Bắc, qua tỉnh Ta Keo, hướng vỠPhnom Penh
Lá»±c lượng đổ bá»™ Ä‘Æ°á»ng biển gồm Lữ Ä‘oà n hải quân đánh bá»™ 126 và Lữ Ä‘oà n hải quân đánh bá»™ 101 đổ bá»™ và o vùng duyên hải Äông Nam Campuchia để chiếm Ream và cảng Sihanoukville trên bán đảo Kampong Som.
Äoà n 901 không quân: gồm SÆ° Ä‘oà n không quân 372 được trang bị máy bay F-5, A-37, máy bay trá»±c thăng UH-1, máy bay váºn tải C-130, C-119, C-47, và má»™t phân Ä‘á»™i[5] MiG-21 từ Trung Ä‘oà n 921.
Các sÆ° Ä‘oà n Việt Nam Ä‘á»u có các Ä‘Æ¡n vị cÆ¡ hữu thiết giáp, pháo binh, pháo phòng không và má»™t lữ Ä‘oà n công binh. Theo phÃa Việt Nam, có 10.000 - 15.000 quân UFNSK tham gia chiến dịch, tuy nhiên theo các phân tÃch viên quốc tế, đây là con số phóng đại, chỉ có chừng và i trăm quân UFNSK trá»±c tiếp tham gia chiến dịch, còn lại đại bá»™ pháºn là m công tác liên lạc, đảm bảo háºu cần, phiên dịch...
Campuchia
Theo phÃa Việt Nam, lá»±c lượng Khmer Äá» gồm có 19 sÆ° Ä‘oà n, theo tác giả Steven Heder, quân Khmer Äá» gồm chừng 15 sÆ° Ä‘oà n. Các sÆ° Ä‘oà n nà y được trang bị tốt bằng vÅ© khà của Trung Quốc, được chỉ huy bởi các chỉ huy dà y dạn kinh nghiệm trong các cuá»™c chiến tranh vừa qua, gồm nhiá»u binh lÃnh trung thà nh đến cuồng tÃn, nhÆ°ng các sÆ° Ä‘oà n nà y cÅ©ng đã bị nhiá»u hao tổn trong những lần giao tranh trÆ°á»›c, và quân số má»—i sÆ° Ä‘oà n chỉ chừng dÆ°á»›i 4.000 ngÆ°á»i, gần bằng ná»a quân số của sÆ° Ä‘oà n Việt Nam.
Các sư đoà n: 164, 170, 290, 310, 450, 703, 801, 902
Một số máy bay chiến đấu T-28.
Một phân đội MiG-19 do Trung Quốc sản xuất, số Mig-19 nà y không kịp tham chiến vì không có phi công và rơi và o tay quân Việt Nam khi hỠchiếm Phnom Penh[6]
Một sư đoà n thủy quân lục chiến
Một sư đoà n hải quân
Một sư đoà n không quân, nhưng chiến đấu như bộ binh khi giao tranh nổ ra.
Nhiá»u Ä‘Æ¡n vị xe tăng và trá»ng pháo.
Chiến dịch phản công
Diễn biến chiến dịch
Tá»›i đầu tháng 12 năm 1977, quân Ä‘á»™i Việt Nam được há»— trợ bởi má»™t số tiểu Ä‘oà n Khmer thân Việt Nam đã kiểm soát má»™t vùng đệm dá»c biên giá»›i trong lãnh thổ Campuchia, từ Mimot đến Snuol ở các tỉnh Kampong Cham và Kratié[7]. Ở phÃa Bắc, quân Việt Nam cÅ©ng kiểm soát má»™t vùng rá»™ng thuá»™c lãnh thổ Campuchia dá»c theo Ä‘Æ°á»ng 19[8]. Ngà y 23 tháng 12 năm 1978, sau khi được tăng viện, vá»›i 80.000 quân, quân Ä‘á»™i Việt Nam đã tiến hà nh phản công trên toà n bá»™ mặt tráºn, đẩy lùi quân Khmer Äá». SÆ° Ä‘oà n 2 cùng trung Ä‘oà n chủ lá»±c tỉnh Tây Ninh mở cuá»™c tấn công nhằm đánh báºt các Trung Ä‘oà n 23 thuá»™c SÆ° Ä‘oà n 304 và Trung Ä‘oà n 13 thuá»™c SÆ° Ä‘oà n 221 của Campuchia ra khá»i các vị trà dá»c theo tỉnh lá»™ 13 sát biên giá»›i. Tuy nhiên chiến cuá»™c chÆ°a chấm dứt, quân Ä‘á»™i Việt Nam quyết định mở cuá»™c tấn công phòng ngừa và o Campuchia.
Chiến dịch biên giới Tây Nam 12/1978 - 1/1979
Sau khi đánh tan sức kháng cá»± của quân Khmer Äá», các lá»±c lượng Việt Nam thuá»™c Quân khu 5 nhanh chóng hà nh tiến theo Ä‘Æ°á»ng 19, sÆ° Ä‘oà n 309 quét sạch tỉnh Ratanakiri, phÃa Bắc tỉnh Mondolkiri và tiến và o phÃa Bắc tỉnh Stung Treng. SÆ° Ä‘oà n 307 tiến theo Ä‘Æ°á»ng 19, dùng cầu phao vượt sông Srepok và sông Mekong. Tá»›i ngà y 1 tháng 1 năm 1979, lá»±c lượng Quân khu 5 tiến dá»c sông Mekong chiếm được Stung Treng.
Cùng thá»i gian, SÆ° Ä‘oà n 5 thuá»™c Quân khu 5 tiến từ hÆ°á»›ng đông, cùng SÆ° Ä‘oà n 303 tiến theo hÆ°á»›ng tây bắc từ Snuol cùng đánh và o Kratié do SÆ° Ä‘oà n 260 và 2 trung Ä‘oà n địa phÆ°Æ¡ng của đặc khu 505 phòng thủ. Các sÆ° Ä‘oà n nà y gặp phải sức kháng cá»± quyết liệt từ phÃa quân Khmer Äá». Trong cuá»™c tiến quân, hai Tiểu Ä‘oà n 1 và 2 Trung Ä‘oà n 316 SÆ° Ä‘oà n 303 bị táºp kÃch bất ngá» nên bị tiêu diệt. Trung Ä‘oà n nà y, cÅ©ng nhÆ° Trung Ä‘oà n 33, sau má»™t tháng hà nh quân, quân số hao hụt mất má»™t ná»a[cần chú thÃch]. Các Ä‘Æ¡n vị quân Khmer Äá» tấn công SÆ° Ä‘oà n 303 gây nhiá»u tổn thất và suýt chiếm được sở chỉ huy sÆ° Ä‘oà n. Tuy nhiên, sau khi không chặn được quân Việt Nam, quân Khmer Äá» phải rút lui, và tá»›i ngà y 29 tháng 12, thà nh phố Kratié rÆ¡i và o tay quân Ä‘á»™i Việt Nam. Cùng lúc, SÆ° Ä‘oà n 302 tiến vá» phÃa Tây đã chiếm được Kampong Cham. Sau đó, hai SÆ° Ä‘oà n 302 và 303 cùng quay lại đánh chiếm thị xã Chhlong do SÆ° Ä‘oà n 603 Khmer Äá» chống giữ. Ngà y 4 tháng 1, há» chiếm được Chhlong. Kể từ lúc đó, toà n bá»™ lãnh thổ Campuchia ở phÃa đông sông Mekong coi nhÆ° bị mất.
Sáng ngà y 31 tháng 12, được pháo binh bắn yểm trợ, xe tăng và bá»™ binh Quân Ä‘oà n 3 Việt Nam tiến công và nhanh chóng đánh tan 5 sÆ° Ä‘oà n quân Khmer Äá» trên toà n tuyến phòng thủ dá»c theo biên giá»›i ở tỉnh Kampong Cham. Tá»›i cuối ngà y, trừ sở chỉ huy quân Khmer Äá», toà n bá»™ các cứ Ä‘iểm còn lại thất thủ, quân Khmer Äá» rút chạy vá» thị trấn Kampong Cham ở bá» tây sông Mekong, bị quân Việt Nam truy kÃch ráo riết.
Không quân Việt Nam cÅ©ng tham chiến, tấn công và o tuyến phòng thủ của Khmer Äá» và ném bom phá hủy má»™t sân bay mà từ đó máy bay T-28 Khmer Äá» xuất kÃch ném bom và o các toán quân tiá»n phÆ°Æ¡ng Việt Nam. Sáng ngà y 1 tháng 1 năm 1979, sau khi táºp hợp lại lá»±c lượng, Quân Ä‘oà n 3 đánh chiếm sở chỉ huy Khmer Äá» sau má»™t giá» giao chiến quyết liệt. TÆ°á»›ng Kim Tuấn hạ lệnh cho các Ä‘Æ¡n vị dÆ°á»›i quyá»n truy quét và tiêu diệt các lá»±c lượng Khmer Äá» còn sót lại. Tá»›i ngà y 3 tháng 1, SÆ° Ä‘oà n 320 đã tiến tá»›i bỠđông của bến phà Kampong Cham bên bá» sông Mekong. Tại đây sÆ° Ä‘oà n dừng lại, rồi dùng 2 đại Ä‘á»™i xe bá»c thép mở Ä‘Æ°á»ng, đánh vá» phÃa nam chiếm thủ phủ tỉnh Prey Veng.
Trong thá»i gian đó, ngà y 28 tháng 12, ở hạ lÆ°u đồng bằng sông Mekong, lá»±c lượng Khmer Äá» thuá»™c Quân khu Äông Nam mở cuá»™c tấn công phòng ngừa dá»c biên giá»›i. Quân Khmer Äá» tiêu diệt má»™t số Ä‘Æ¡n vị Quân khu 9 bảo vệ biên giá»›i và chiếm má»™t vùng rá»™ng lãnh thổ Việt Nam dá»c theo kênh VÄ©nh Tế. Cuá»™c tấn công nà y là m cho tình hình Quân Ä‘oà n 2 của tÆ°á»›ng Nguyá»…n Hữu An trở nên rất khó khăn. Quân Khmer ÄỠđã chiếm được khu vá»±c đầu cầu mà Quân Ä‘oà n 2 và lá»±c lượng Quân khu 9 định dùng để tiến và o Campuchia, đồng thá»i già nh được má»™t chiến lÅ©y tá»± nhiên cản Ä‘Æ°á»ng tiến của quân Việt Nam.
Sau khi nháºn được sá»± chấp thuáºn từ Bá»™ chỉ huy, sáng ngà y 31 tháng 12, sÆ° Ä‘oà n 4 của Quân khu 9 và Trung Ä‘oà n 9 của SÆ° Ä‘oà n 304 phối thuá»™c mở cuá»™c phản công. Sau 24 giá» giao tranh kịch liệt, quân Việt Nam đã đánh lui quân Khmer Äá» khá»i bá» tây kênh VÄ©nh Tế. Chiá»u ngà y 1 tháng 1, được pháo binh và không quân yểm trợ, Lữ Ä‘oà n công binh 219 thuá»™c Quân Ä‘oà n 2 bắc cầu phao vượt sông. SÆ° Ä‘oà n 304 và Lữ Ä‘oà n xe bá»c thép 203 mở Ä‘Æ°á»ng tiến và o đất Campuchia. Tá»›i trÆ°a ngà y 3 tháng 1, Quân Ä‘oà n 2 và Quân khu 9 đã tiêu diệt hoặc đánh tan tất cả các lá»±c lượng Khmer ÄỠở hạ lÆ°u sông Mekong dá»c biên giá»›i. Sở chỉ huy Quân khu Tây Nam của Khmer Äá» phải rút vá» Takéo.
Sau ba ngà y tấn công, tại hÆ°á»›ng chủ yếu Tây Ninh, Quân Ä‘oà n 4 vá»›i sá»± yểm trợ của không quân, trá»±c thăng, pháo binh, hải quân, thiết giáp... quân Việt Nam đánh báºt được quân Khmer Äá» khá»i các vị trà Năm Căn, Hoà Há»™i dá»c theo tỉnh lá»™ 13, và các Ä‘Æ¡n vị của các SÆ° Ä‘oà n 703, 340, 221 của Khmer Äá» phải rút vá» thà nh láºp má»™t tuyến phòng thủ má»›i tại Svay Rieng, táºp trung ở cầu Don So.
Äược 15 xe tăng và xe bá»c thép mở Ä‘Æ°á»ng, cùng vá»›i pháo 105mm, 155mm[9] bắn yểm trợ, SÆ° Ä‘oà n 7 của Quân Ä‘oà n 4 mở cuá»™c tấn công và o quân Khmer ÄỠở Don So. Tuy nhiên sau hai ngà y giao chiến vá»›i nhiá»u tổn thất, SÆ° Ä‘oà n 7 vẫn chÆ°a chá»c thủng được tuyến phòng phủ của Khmer Äá». Tá»›i đêm ngà y 1 tháng 1, tÆ°á»›ng Hoà ng Cầm hạ lệnh cho SÆ° Ä‘oà n 7 tung hết lá»±c lượng dá»± bị và o tráºn.
Quân Khmer Äá» kháng cá»± dữ dá»™i, nhÆ°ng sau khi bị đánh thua ở Tây Ninh, quân Khmer ÄỠđã bị mất tinh thần, hÆ¡n nữa, do phải chấp nháºn má»™t tráºn đánh quy Æ°á»›c vá»›i má»™t địch thủ có hoả lá»±c, quân số và kinh nghiệm chiến trÆ°á»ng trá»™i hÆ¡n quá nhiá»u, nên quân Khmer Äá» bị tan rã. Tuyến phòng thủ Svay Rieng bị vỡ ngà y 2 tháng 1 năm 1979, quân Khmer Äá» phải rút vá» Prey Veng và Neak Luong, chỉ để lại má»™t số Ä‘Æ¡n vị đánh cầm chân Quân Ä‘oà n 4.
Tá»›i ngà y 2 tháng 1 năm 1979, quân Ä‘á»™i Việt Nam đánh tan các sÆ° Ä‘oà n chủ lá»±c của Khmer ÄỠán ngữ các trục Ä‘Æ°á»ng số 1, 7 và 2 ở lối và o Phnom Penh. Chiá»u ngà y 3 tháng 1, SÆ° Ä‘oà n 7 chiếm được cầu Don So và tá»›i ngà y 4 tháng 1 đã là m chủ toà n bá»™ vùng phÃa đông sông Mekong. Tá»›i ngà y 5 tháng 1, SÆ° Ä‘oà n 7 tiến đến Neak Luong.
Äánh chiếm Phnom Penh
Ngà y 6 tháng 1, các Ä‘Æ¡n vị Việt Nam vượt sông Mekong qua ngả Neak Luong và bắc Kompong Cham. ChÃn sÆ° Ä‘oà n quân Việt Nam là m thà nh hai gá»ng kìm tiến và o Phnom Penh từ phÃa Äông Nam và phÃa Bắc: SÆ° Ä‘oà n 7 và SÆ° Ä‘oà n 2 di chuyển theo quốc lá»™ 1, SÆ° Ä‘oà n 9 tiến song song bảo vệ sÆ°á»n phÃa nam và SÆ° Ä‘oà n 341 bảo vệ sÆ°á»n phÃa bắc. Má»™t toán đặc công nhảy dù xuống Phnom Penh để giải cứu Hoà ng thân Sihanouk, nhÆ°ng bị Khmer Äá» phát hiện và tiêu diệt hết, chỉ duy nhất má»™t ngÆ°á»i sống sót.
Tại Kompong Cham, Quân Ä‘oà n 3 của tÆ°á»›ng Kim Tuấn cÅ©ng giao tranh quyết liệt vá»›i quân Khmer ÄỠđể vượt sông. Quân Khmer Äá» thiết láºp tráºn địa phòng ngá»± dá»c bá» tây sông Mekong vá»›i nhiá»u ổ súng máy, súng cối bắn trùm lên mặt sông để ngăn thuyá»n chở quân Việt Nam đổ bá»™. Xa hÆ¡n má»™t chút, quân Khmer Äá» bố trà xe tăng, xe bá»c thép, pháo 105mm, 122mm và 155mm để bắn và o quân Việt Nam Ä‘ang táºp trung ở bỠđông sông Mekong. Äêm ngà y 5 tháng 1, má»™t toán quân gồm lÃnh trinh sát, công binh và bá»™ binh định vượt qua bá» sông chiếm má»™t đầu cầu nhá», nhÆ°ng quân Khmer ÄỠđánh báºt há» lại. TÆ°á»›ng Kim Tuấn quyết định dùng há»a lá»±c áp đảo bắn và o tráºn địa phòng thủ của quân Khmer Äá», rồi cho thả khói mù, dùng thuyá»n chuyển quân sang bá» tây. Mặc dù rất nhiá»u thuyá»n bị trúng đạn của quân Khmer Äá», Quân Ä‘oà n 3 cuối cùng cÅ©ng đã thiết láºp được má»™t đầu cầu. Má»™t đại đôi xe lá»™i nÆ°á»›c vượt sông và tá»a ra để đánh và o thị trấn; hai tiểu Ä‘oà n bá»™ binh cÅ©ng vượt được sông, đến 8:30 sáng, Kampong Cham thất thủ.
Ngay trong sáng ngà y 6 tháng 1, lá»±c lượng Ä‘á»™t kÃch Phnom Penh, gồm Trung Ä‘oà n 28 của SÆ° Ä‘oà n 10 và các Ä‘Æ¡n vị phối thuá»™c, dẫn đầu bởi 6 xe lá»™i nÆ°á»›c và má»™t số xe thiết giáp M-113 vượt sông, tổng cá»™ng lá»±c lượng lên đến 120 xe quân sá»±. Lá»±c lượng Ä‘á»™t kÃch vừa hà nh quân vừa giao chiến vá»›i các ổ phục kÃch của quân Khmer Äá», tá»›i chiá»u tối đã tá»›i bá» sông Tongle Sap và tổ chức đánh vượt sông để tiến và o Phnom Penh[10].
Trong khi đó, ngà y 6 tháng 1 năm 1979, những Ä‘Æ¡n vị đầu tiên của SÆ° Ä‘oà n 7 Quân Ä‘oà n 4 được má»™t tiểu Ä‘oà n UFNSK há»— trợ chiếm được bá» phÃa đông của bến phà Neak Luong. Quân Campuchia trong khi rút lui vá»™i vã đã không kịp thiết láºp công sá»± phòng thủ. Trong đêm, cách bến phà khoảng hai cây số vá» phÃa nam, Trung Ä‘oà n 113 cùng Trung Ä‘oà n 14 của SÆ° Ä‘oà n 7 được tà u đổ bá»™ Ä‘Æ°a sang bên kia sông, tiến chiếm bá» phÃa tây của bến phà . Ngà y 7 tháng 1, toà n bá»™ Ä‘á»™i hình Quân Ä‘oà n 4 tiến hà nh vượt sông. Do sá»± tan rã nhanh chóng của lá»±c lượng phòng thủ biên giá»›i và sá»± chủ quan của Pol Pot, quân Ä‘á»™i Việt Nam tiến và o Phnom Penh từ Neak Luong mà không gặp sức chống cá»± đáng kể nà o. TrÆ°a ngà y 4 tháng 1, Quân Ä‘oà n 4 đã có thể bắt tay vá»›i Quân Ä‘oà n 3 ở ngoại ô phÃa bắc Phnom Pênh. Tuy nhiên Quân Ä‘oà n 3 đã đến muá»™n, không kịp chặn Ä‘Æ°á»ng ChÃnh phủ Polpot rút chạy khá»i Phnom Penh.
Ngà y 7 tháng 1, quân Việt Nam chiếm sân bay Kampong Chhnang và bắt được mÆ°á»i máy bay A-37, ba C-123K, sáu C-47, ba Alouette III cùng má»™t số T-28. Ngà y 8 tháng 1, Há»™i đồng Nhân dân Cách mạng Campuchia do Heng Somrin là m chủ tịch đã được thà nh láºp vá»›i sá»± háºu thuẫn của Việt Nam.
Ở phÃa Bắc, các sÆ° Ä‘oà n của Quân Ä‘oà n 3 cÅ©ng tiến xuống Phnom Penh, sau đó SÆ° Ä‘oà n 320 theo quốc lá»™ 4 xuống bình định các tỉnh phÃa nam. Các sÆ° Ä‘oà n còn lại theo các quốc lá»™ 5 và 6 tiến vá» hÆ°á»›ng Tây và hÆ°á»›ng Bắc. Há» gặp sức chống cá»± đáng kể của quân Khmer Äá» tại Battambang và Siem Reap.
HÆ°á»›ng nam, Sihanoukville
Tại mặt tráºn phÃa nam, từ An Giang, quân Việt Nam bắt đầu vượt biên giá»›i và o ngà y 3 tháng 1 năm 1979 và tấn công theo hai hÆ°á»›ng. HÆ°á»›ng thứ nhất, SÆ° Ä‘oà n 325 và SÆ° Ä‘oà n 8 tiến vá» phÃa Tây, dá»c theo quốc lá»™ số 2. Ngà y 5 tháng 1 năm 1979, trong khi lá»±c lượng Quân khu 9 tiến đánh Takéo, sÆ° Ä‘oà n 325 bắt đầu hà nh tiến theo hÆ°á»›ng Tây Bắc. Lá»±c lượng Khmer Äá» của Quân khu Tây Nam do Ta Mok chỉ huy khét tiếng cuồng tÃn đã chuẩn bị công sá»± phòng thủ ở Tuk Meas trên Ä‘Æ°á»ng 16, ở khoảng giữa biên giá»›i và Chhuk. Phải mất hai ngà y giao chiến, SÆ° Ä‘oà n 325 má»›i có thể đánh tan tuyến phòng ngá»± của Khmer Äá» và chiếm được khu vá»±c Tuk Meas. Cùng lúc đó tÆ°á»›ng Nguyá»…n Hữu An cÅ©ng tung SÆ° Ä‘oà n 8 theo hÆ°á»›ng tây để đánh chiếm quáºn lỵ Kampong Trach, nằm ở giao Ä‘iểm vá»›i Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™ ven biển.
Nắm quyá»n chỉ huy trá»±c tiếp trung Ä‘oà n xung kÃch 24, tÆ°á»›ng Nguyá»…n Hữu An dẫn trung Ä‘oà n tiến từ Tuk Meas vá» Chhuk. Các quân xa của Việt Nam gồm xe tăng hạng nặng, xe tải và trá»ng pháo di chuyển khó khăn trên Ä‘Æ°á»ng đất và ruá»™ng lúa nên đã bị quân Khmer Äá» phục kÃch phá hủy má»™t số xe và pháo, sở chỉ huy của tÆ°á»›ng An cÅ©ng bị tổn thất và tạm thá»i mất liên lạc vá»›i các lá»±c lượng còn ở phÃa sau. Tá»›i chiá»u ngà y 7 tháng 1, lá»±c lượng xung kÃch đã ra đến Ä‘Æ°á»ng số 3, và trong quá trình tiến công đã đánh tan sÆ° Ä‘oà n quân Khmer Äá» phòng ngá»± Chhuk.
Trong hai ngà y 4, 5 tháng 1 năm 1979, từ đảo Phú Quốc, hai phân Ä‘á»™i Hải quân Việt Nam gồm má»™t số tà u tuần tiá»…u loại lá»›n của Mỹ, hai tà u khu trục Petya của Nga, cùng nhiá»u tà u chiến nhá» chuẩn bị chuyển Lữ Ä‘oà n Hải quân 101 và 126 đổ bá»™. Hải quân cÅ©ng láºp tráºn địa pháo 130mm ở mÅ©i đảo Phú Quốc để yểm trợ cho lá»±c lượng đổ bá»™.
Sẩm tối ngà y 6 tháng 1, toán quân đặc công gồm 87 ngÆ°á»i bà máºt đổ bá»™ và tấn công chiếm má»™t tráºn địa pháo Khmer Äá» bảo vệ bá» biển, cùng lúc, pháo 130mm bắt đầu bắn phá các vị trà quân Khmer Äá». Láºp tức các thuyá»n tuần tiá»…u loại nhá» của Khmer Äá» xuất kÃch từ quân cảng Ream và các bến cảng nhá» tấn công và o Hải quân Việt Nam. Sau má»™t tráºn giao chiến trên biển, do có Æ°u thế vá» số lượng và há»a lá»±c, Hải quân Việt Nam đẩy lùi hoặc đánh chìm hầu hết các tà u Khmer Äá», nhÆ°ng má»™t tà u của Việt Nam cÅ©ng bị trúng đạn, khiến nhiá»u thủy thủ bị thÆ°Æ¡ng vong[11]. Số tà u phóng lôi Khmer Äá» chạy thoát khá»i cuá»™c hải chiến và các cuá»™c không kÃch của không quân Việt Nam, đến ngà y 16 tháng 1 lại bị Hải quân Việt Nam chặn đánh trong vịnh Thái Lan và bị tiêu diệt gần hết.
Tối ngà y 7 tháng 1, Lữ Ä‘oà n hải quân đánh bá»™ 126 tiến hà nh đổ bá»™ ở chân núi Bokor, nằm ở khoảng giữa thị xã Kampot và cảng Sihanoukville. Lữ Ä‘oà n đổ bá»™ được toà n bá»™ 3 tiểu Ä‘oà n và số xe lá»™i nÆ°á»›c, xe bá»c thép, nhÆ°ng do thủy triá»u lên cao, không có đủ chá»— triển khai Ä‘á»™i hình, nên không đổ bá»™ được số xe tải, và đến tối, 3 tiểu Ä‘oà n nữa theo dá»± định cÅ©ng sẽ đổ bá»™ lại phải rút ra ngoà i.
Theo kế hoạch, lá»±c lượng Hải quân đánh bá»™ phải triển khai má»™t lá»±c lượng lá»›n, theo vùng ven biển đánh chiếm cùng lúc hai cây cầu quan trá»ng và giao Ä‘iểm Veal Renh dẫn vá» bán đảo Kampong Som. Tuy nhiên, má»™t chỉ huy lá»±c lượng lÃnh thủy đánh bá»™ do nóng vá»™i, đã táºp hợp tiểu Ä‘oà n của mình, chở trên 12 xe tăng và xe bá»c thép tiến vá» Sihanoukville trÆ°á»›c khi trá»i sáng. ÄÆ¡n vị nà y bị má»™t lá»±c lượng lá»›n Khmer Äá» vây đánh từ chiá»u, qua đêm đến suốt ngà y hôm sau và cuối cùng bị tiêu diệt gần nhÆ° hoà n toà n. Äến đêm ngà y 7 tháng 1, Hải quân má»›i đổ bá»™ thêm được 3 tiểu Ä‘oà n của Lữ Ä‘oà n 126 và 2 tiểu Ä‘oà n của Lữ Ä‘oà n 101 lên bãi biển, nhÆ°ng số xe tải phải đến ngà y 8 tháng 1 má»›i lên bỠđược.
SÆ° Ä‘oà n 304 vốn được dùng là m dá»± bị để tham gia đánh vá» Phnom Penh, nhÆ°ng do Quân Ä‘oà n 3 và 4 đã đánh được Phnom Penh từ ngà y 7 tháng 1, nên tÆ°á»›ng An dùng sÆ° Ä‘oà n nà y để nhanh chóng giải cứu lá»±c lượng lÃnh thủy đánh bá»™ và đánh chiếm Sihanoukville. Dẫn đầu bởi má»™t Ä‘Æ¡n vị xe M-113, Trung Ä‘oà n 66 của sÆ° Ä‘oà n, kế tiếp là Trung Ä‘oà n 9 hà nh quân suốt đêm ngà y 9.
Ngà y 9 tháng 1, Trung Ä‘oà n 66 sau khi gặp lá»±c lượng Hải quân đánh bá»™, chuẩn bị giao chiến: không lặp lại sai lầm của Hải quân, Trung Ä‘oà n 66 tổ chức chiếm cao Ä‘iểm xung quanh thà nh phố trÆ°á»›c khi phối hợp vá»›i hải quân đánh bá»™ đánh và o thà nh phố. Sau khi đánh tan được SÆ° Ä‘oà n 230 Campuchia, quân Việt Nam chiếm được Kampot. Trung Ä‘oà n 9 không đến kịp vì má»™t cây cầu sụp đổ khi xe tăng dẫn đầu trung Ä‘oà n Ä‘i qua. Khi Trung Ä‘oà n 9 và Lữ Ä‘oà n xe tăng 203 đến thà nh phố thì Kampot đã rÆ¡i và o tay quân Việt Nam, nên lá»±c lượng nà y được Ä‘Æ°a Ä‘i đánh quân cảng Ream. Äược sá»± trợ lá»±c của pháo hải quân bắn từ bến cảng lên, cánh quân nà y chiếm được quân cảng Ream và hải cảng Kampong Som. Tuy nhiên, vì không chuẩn bị kịp vá» tiếp liệu[cần chú thÃch], quân Khmer ÄỠđã có thể phản công chiếm lại Kampong Som ngà y 14 tháng 1, nhÆ°ng quân Việt Nam tái chiếm lại và o ngà y hôm sau.
HÆ°á»›ng thứ hai, Quân khu 9 phụ trách, tiến vá» phÃa Bắc đánh chiếm hai thị xã Tan và Takéo. Các sÆ° Ä‘oà n Khmer Äá» trấn giữ quân khu Tây Nam nhÆ° SÆ° Ä‘oà n 2, 210, 230, 250, bị tan rã và rút lui và o rừng.
Cuối tháng 1 năm 1979 cuá»™c phản công kết thúc thắng lợi. Äến ngà y 17 tháng 1 thị xã cuối cùng là Ko Kong rÆ¡i và o tay quân Ä‘á»™i Việt Nam và chÃnh quyá»n má»›i của Campuchia. Cho tá»›i cuối tháng 3, quân Ä‘á»™i Việt Nam coi nhÆ° chiếm được hết những thà nh phố và tỉnh lỵ quan trá»ng của Campuchia và tiến sát tá»›i biên giá»›i Thái Lan. Tuy nhiên tà n quân Pol Pot vẫn tiếp tục chống cá»± và quấy nhiá»…u, gây ra nhiá»u thÆ°Æ¡ng vong cho quân Ä‘á»™i Việt Nam đồn trú tại Campuchia.
Truy quét tà n quân Khmer Äá»
Äánh Siem Reap và Battambang
Trên chiến trÆ°á»ng Campuchia, vì quân Việt Nam tiến quá nhanh chóng, nên quân Khmer Äá» chỉ bị tan rã chứ chÆ°a bị tiêu diệt hẳn. Nhiá»u Ä‘Æ¡n vị đã táºp trung lại thà nh những Ä‘Æ¡n vị nhá», tiếp tục đánh du kÃch và quấy phá.
Sau khi Quân Ä‘oà n 4 chiếm được Phnom Penh, các Ä‘Æ¡n vị của Quân Ä‘oà n 3, Quân khu 5 và Quân khu 7 cÅ©ng vượt sông Mekong tiến chiếm và bình định lãnh thổ phÃa bắc Biển Hồ và sông Tonlé Sap. Quân Khmer ÄỠđã cố gắng kháng cá»± gần tỉnh Battambang nhÆ°ng cÅ©ng chỉ có thể là m cháºm Ä‘Ã tiến quân của Việt Nam. HỠđã phân tán thà nh nhiá»u Ä‘Æ¡n vị nhá» tiếp tục đánh du kÃch.
Quân Ä‘oà n 2 và các sÆ° Ä‘oà n của Quân khu 9 sau khi chiếm được vùng duyên hải cÅ©ng tiến dá»c theo quốc lá»™ 4 vá» hÆ°á»›ng Bắc. Mấy ngà y sau khi Trung Quốc tiến đánh biên giá»›i Việt-Trung, Quân Ä‘oà n 2 rút vá» bảo vệ Hà Ná»™i[cần chú thÃch]. Việt Nam bắt đầu tổng Ä‘á»™ng viên, má»™t số các trung Ä‘oà n Ä‘á»™c láºp được tăng cÆ°á»ng lên thà nh cấp sÆ° Ä‘oà n, nhÆ° các trung Ä‘oà n Gia Äịnh 1 và 2, Quyết Thắng 1 và 2, trở thà nh các SÆ° Ä‘oà n 317, 318 để gá»i sang tăng cÆ°á»ng mặt tráºn Campuchia. Trách nhiệm chÃnh trong công tác hà nh quân vẫn là các Ä‘Æ¡n vị của Quân Ä‘oà n 4.
Ngà y 8 tháng 1, SÆ° Ä‘oà n 10 theo lệnh của tÆ°á»›ng Kim Tuấn thá»±c hiện cuá»™c hà nh quân chá»›p nhoáng truy kÃch quân Khmer Äá». Tá»›i ngà y 9, Trung Ä‘oà n 24 đã chiếm được Kampong Thom, Trung Ä‘oà n 26 cÅ©ng đã kiểm soát được Ä‘Æ°á»ng 6 nối Kampong Thom và Phnom Penh, Trung Ä‘oà n 66[12] được lệnh vượt lên trÆ°á»›c hai Ä‘Æ¡n vị nà y đánh chiếm thà nh phố Siem Reap ở phÃa tây bắc biển hồ Tongle Sap. Dùng 36 xe tải chở quân, được xe tăng yểm trợ, trung Ä‘oà n nhanh chóng hà nh quân, tiến được 100km chỉ trong vòng 2 giá», đồng thá»i đánh tan các trạm kiểm soát của Khmer Äá» dá»c Ä‘Æ°á»ng. Trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, má»™t Ä‘oà n xe chở quân Khmer Äá» cÅ©ng nháºp và o Ä‘á»™i hình trung Ä‘oà n do tưởng nhầm là tà n quân Khmer Äá» tháo chạy. Do trá»i tối, không ai phát hiện ra sá»± nhầm lẫn nà y. Mãi đến khi hai bên nháºn ra nhau thì má»™t tráºn đánh khốc liệt má»›i nổ ra, quân Việt Nam tiêu diệt và chiếm toà n bá»™ Ä‘oà n xe gồm 23 xe tải chở quân Khmer Äá». Rạng sáng ngà y 10, quân Việt Nam đến Siem Reap, quân Khmer Äá» bị bất ngá», phải tháo chạy ra bốn phÃa. Tá»›i khi trá»i tối thì Trung Ä‘oà n 24 thuá»™c SÆ° Ä‘oà n 10 và SÆ° Ä‘oà n 5 của Quân khu 7 cÅ©ng đã tá»›i nÆ¡i.
Ngà y hôm sau, Trung Ä‘oà n 24 lại hà nh quân 100km nữa đánh chiếm thị xã Sisophon nằm cách biên giá»›i Thái Lan 50km. Ngà y 12 tháng 1, (sau khi trao lại thị xã cho lá»±c lượng Quân khu 5) trung Ä‘oà n 24 má»™t tiểu Ä‘oà n của Trung Ä‘oà n 66 cùng má»™t đại Ä‘á»™i xe M-113, pháo phòng không và trá»ng pháo theo theo Ä‘Æ°á»ng 5 phÃa nam Sisophon đánh và o các lá»±c lượng Khmer Äá» Ä‘ang táºp trung vá» Battambang và chiếm thà nh phố ngay trong ngà y hôm đó.
Ngà y 13 tháng 3 năm 1979, tÆ°á»›ng Kim Tuấn di chuyển Bá»™ chỉ huy Quân Ä‘oà n 3 đến Battambang để trá»±c tiếp chỉ huy chiến dịch truy quét tà n quân Pol Pot táºp trung ở vùng tây nam gần biên giá»›i Thái Lan. Ba ngà y sau, ông rá»i Battambang để Ä‘i Siem Reap, trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i khoảng 40km vá» hÆ°á»›ng bắc Battambang, Ä‘oà n xe của ông bị má»™t lá»±c lượng lá»›n Khmer Äá» phục kÃch. Phần lá»›n Ä‘oà n xe bị phá hủy, tÆ°á»›ng Kim Tuấn bị tá» thÆ°Æ¡ng và mất ngà y hôm sau, ngà y 17 tháng 3. Ông là sỹ quan cao cấp nhất của Quân Ä‘á»™i Nhân dân Việt Nam hy sinh khi tham chiến ở Campuchia. Ba tháng sau, tháng 6 năm 1979, Quân Ä‘oà n 3 của ông rá»i Campuchia để tham gia phòng thủ biên giá»›i phÃa bắc vá»›i Trung Quốc.
Khu vực Tây Nam
Tráºn đánh quan trá»ng đầu tiên trong chiến dịch bình định diá»…n ra tại Kampong Speu, nằm trên quốc lá»™ 4 nối hải cảng Kampong Som vá»›i Phnom Penh, cách Phnom Penh khoảng 50 km. Thị xã nà y, sau khi quân Khmer Äá» di tản vá»™i vã, do Trung Ä‘oà n 10 thuá»™c SÆ° Ä‘oà n 339 Việt Nam chiếm đóng. NhÆ°ng Ãt ngà y sau, các lá»±c lượng còn lại của các SÆ° Ä‘oà n 703, 340, 221 từ tuyến phòng thủ Svay Rieng chạy vỠđã táºp trung lại và dá»± định tái chiếm thị xã. Äược tin, Bá»™ tÆ° lệnh Quân Ä‘oà n 4 Ä‘iá»u Ä‘á»™ng SÆ° Ä‘oà n 341 đến tăng cÆ°á»ng. Tráºn đánh bắt đầu ngà y 21 tháng 1 năm 1979 đến ngà y 7 tháng 2 má»›i kết thúc. Dù bị tổn thất nặng, quân Việt Nam vẫn giữ được Kampong Speu, các lá»±c lượng của 3 sÆ° Ä‘oà n Campuchia bị tan rã, chỉ còn là những nhóm nhá» hoặc tiếp tục đánh du kÃch, hoặc rút vá» biên giá»›i Thái Lan.
Giữ vững được Kampong Speu, bảo đảm được giao thông trên quốc lá»™ 4, quân Việt Nam tiến đánh căn cứ Amleng, nÆ¡i mà bá»™ chỉ huy quân sá»± của Pol Pot từ Phnom Penh rút vá» trú đóng. Căn cứ nà y nằm trong má»™t vùng rừng núi hiểm trở, cách Phnom Penh khoảng 100 km vá» phÃa tây nam. Lá»±c lượng tấn công gồm SÆ° Ä‘oà n 2, SÆ° Ä‘oà n 7, SÆ° Ä‘oà n 9, SÆ° Ä‘oà n 341 của Quân Ä‘oà n 4, được tăng cÆ°á»ng thêm SÆ° Ä‘oà n 5 của Quân khu 7. Vì lá»±c lượng tấn công quá hùng háºu, quân Khmer Äá» rút lui, bá» lại căn cứ Amleng, nhÆ°ng há» tìm đủ cách để gây khó khăn và tổn thất cho quân Việt Nam khi há» rút lui khá»i căn cứ bằng đủ má»i cách nhÆ° phục kÃch, bắn tỉa, gà i mìn, đốt rừng...
Chiếm xong được Amleng, quân Việt Nam mở chiến dịch đánh chiếm thị xã Leach. Leach là má»™t thị xã nhá» nằm gần quốc lá»™ số 5 là con Ä‘Æ°á»ng từ Phnom Penh Ä‘i Battambang, cách biên giá»›i Thái Lan khoảng 80 km. TrÆ°á»›c ngà y 7 tháng 1, Leach được Khmer Äá» sá» dụng là m căn cứ tiếp liệu. Sau khi Phnom Penh thất thủ, khi quân Việt Nam chÆ°a có đủ thì giỠđể chiếm đóng hết các vị trÃ, Khmer Äá» dá»± định biến Leach thà nh má»™t căn cứ phản công. Má»™t phần lá»›n những lá»±c lượng còn lại được táºp trung tại đây. Tuy quân số gồm nhiá»u sÆ° Ä‘oà n (104, 210, 260, 264, 460, 502), nhÆ°ng trên thá»±c tế, má»—i sÆ° Ä‘oà n chỉ còn chÆ°a tá»›i má»™t ngà n quân. Lá»±c lượng phòng thủ cÅ©ng có và i khẩu pháo 105 ly và và i xe thiết giáp.
Äể tấn công Leach, quân Việt Nam đã sá» dụng má»™t lá»±c lượng lá»›n và tấn công là m bốn hÆ°á»›ng. HÆ°á»›ng thứ nhất, do SÆ° Ä‘oà n 341 thay thế SÆ° Ä‘oà n 330 đã bị hao hụt quân số quá nhiá»u khi giải toả quốc lá»™ số 5, đánh chiếm thị xã Pursat để từ đó đánh và o mặt bắc của Leach. HÆ°á»›ng thứ hai do SÆ° Ä‘oà n 9 từ căn cứ Amleng má»›i chiếm được đánh và o phÃa đông. HÆ°á»›ng thứ ba do Quân khu 9 phụ trách được tà u đổ bá»™ chở đến tỉnh Kokong, rồi từ đó, tấn công mặt nam. HÆ°á»›ng thứ tÆ°, do SÆ° Ä‘oà n 31, Quân Ä‘oà n 3, từ biên giá»›i Thái Lan theo tỉnh lá»™ 56 đánh ngược vá» mặt tây của Leach.
Vì đây là má»™t tráºn quyết định, nên tráºn đánh đã kéo dà i trên má»™t tháng. Tất cả các sÆ° Ä‘oà n tham chiến Ä‘á»u bị tổn thất nặng. Cuối cùng, vì hoả lá»±c thua kém, bệnh táºt, bị hao hụt lá»±c lượng mà không được bổ sung nên căn cứ Leach của Khmer Äá» bị SÆ° Ä‘oà n 9 chiếm được ngà y 29 tháng 4 năm 1979. Tráºn đánh tại căn cứ Leach là tráºn đánh có quy mô lá»›n cuối cùng trên đất Campuchia. Sau khi Leach bị mất, các Ä‘Æ¡n vị còn lại của Khmer Äá» rút vá» các máºt khu ở Pailin và Taxang sát biên giá»›i Thái Lan. Má»™t số khác phân tán thà nh những Ä‘Æ¡n vị nhá» tiếp tục đánh du kÃch.
Các Ä‘Æ¡n vị của Việt Nam bắt đầu phân nhiệm để hà nh quân bình định. Nhiá»u sÆ° Ä‘oà n thiện chiến đã bị hao hụt nặng được rút vá» nÆ°á»›c. Những sÆ° Ä‘oà n tân láºp được gá»i qua tăng cÆ°á»ng hay thay thế. PhÃa Việt Nam cho biết, tá»›i cuối tháng 1 năm 1979, quân Việt Nam đã có tá»›i 8.000 thÆ°Æ¡ng vong. Vá» phÃa quân Khmer Äá» dù bị thiệt hại nặng vẫn còn khoảng 30.000 quân có còn khả năng quấy phá, phục kÃch, gây mất ổn định khiến Việt Nam phải duy trì má»™t lá»±c lượng quân sá»± lá»›n tại Campuchia.
Thà nh láºp chÃnh quyá»n má»›i
Ngà y 5 tháng 1 năm 1979, 66 đại biểu Campuchia được triệu táºp há»p ở Mimot để bà n vá» việc thà nh láºp má»™t đảng cá»™ng sản Campuchia má»›i. Äảng nà y lấy lại tên Äảng Nhân dân Cách mạng có từ thá»i 1951. Pen Sovan, má»™t cán bá»™ Campuchia táºp kết vá» Hà Ná»™i năm 1954, Ä‘ang mang quân hà m thiếu tá trong quân Ä‘á»™i Việt Nam[cần chú thÃch], được Ä‘á» cá» giữ chức chủ tịch đảng. Những Uá»· viên thÆ°á»ng vụ của đảng gồm Hun Sen, Bou Thang, Chan Kiri, Heng Samrin và Chia Soth.
Ngà y 8 tháng 1 năm 1979, Ä‘Ã i phát thanh Phnom Penh loan báo Phnom Penh đã được giải phóng bởi những lá»±c lượng cách mạng và nhân dân Campuchia. Má»™t Há»™i đồng cách mạng được thà nh láºp do Heng Samrin là m chủ tịch. Khoảng mÆ°á»i ngà y sau, há»™i đồng nà y ký má»™t hiệp Æ°á»›c vá»›i Việt Nam, hợp thức hoá sá»± hiện diện của quân Ä‘á»™i Việt Nam trên đất Campuchia.
Tá»›i mùa xuân 1981, hiến pháp má»›i của Campuchia được thông qua, sau đó là cuá»™c bầu cá» toà n quốc để chá»n ra 117 đại biểu quốc há»™i. Hun Sen được bầu là m Bá»™ trưởng Ngoại giao, Heng Samrin là m Chủ tịch nÆ°á»›c. Ba sÆ° Ä‘oà n má»›i được thà nh láºp và đặt dÆ°á»›i Bá»™ Quốc phòng, nhÆ°ng an ninh vẫn được duy trì chủ yếu dá»±a và o sá»± hiện diện của 180.000 quân Việt Nam mà lá»±c lượng chủ chốt là Quân Ä‘oà n 4 do tÆ°á»›ng Lê Äức Anh chỉ huy[13]. Tuy váºy, chÃnh quyá»n nà y chỉ được má»™t số nÆ°á»›c cá»™ng sản công nháºn. Các nÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây, Trung Quốc và khối ASEAN tiếp tục công nháºn chÃnh phủ của Pol Pot.
Căng thẳng biên giới với Thái Lan
Campuchia bị mất, Thái Lan trở nên má»™t địa bà n chiến lược quan trá»ng để Trung Quốc có thể giúp đỡ cho Khmer Äá» tiếp tục cuá»™c chiến. Sau khi há»p xong vá»›i Ieng Sary, Äặng Tiểu Bình bà máºt cá» Gừng Giao, Uá»· viên Bá»™ ChÃnh trị, cùng Thứ trưởng ngoại giao Hà n Niệm Long sang Bangkok há»™i Ä‘Ã m vá»›i Thủ tÆ°á»›ng Thái Kriangsak Chomanan tại căn cứ không quân Utapao. Sau khi Việt Nam liên minh vá»›i Liên Xô và tấn công Campuchia, Thái Lan không còn giữ thái Ä‘á»™ trung láºp nữa, Kriangsak đồng ý để Trung Quốc dùng lãnh thổ Thái lan tiếp tế cho Khmer Äá».
Sau những năm 1980, quân Việt Nam lấy lý do tiếp tục tiến hà nh truy kÃch tà n quân Khmer Äá» trên biên giá»›i vá»›i Thái Lan đã có lúc vượt qua biên giá»›i và đụng Ä‘á»™ vá»›i má»™t số Ä‘Æ¡n vị quân Ä‘á»™i Thái Lan. Thái Lan tuyên bố quân Ä‘á»™i Việt Nam xâm phạm biên giá»›i và ngang nhiên tấn công các Ä‘Æ¡n vị biên phòng Thái. Äể trả Ä‘Å©a, không quân Thái Lan oanh tạc các vị trà của Việt Nam và dùng pháo binh hạng nặng bắn phá các vị trà của quân Việt Nam. Có Ãt nhất 7 máy bay Thái và má»™t chiếc An-26 của Việt Nam bị bắn hạ. Kể từ đó quan hệ Việt-Thái luôn ở trong thế đối đầu chỉ đến khi Việt Nam chÃnh thức gia nháºp Hiệp há»™i các quốc gia Äông Nam à má»›i chuyển từ đối đầu sang đối thoại vá»›i Thái Lan.
Chú thÃch
1. Trong khoảng thá»i gian 1975 - 1977 Trung Quốc đã viện trợ cho Pol Polt 2 tà u chiến tốc Ä‘á»™ cao tải trá»ng 800 tấn, 4 tà u tuần tiá»…u, 200 xe tăng, 300 xe bá»c thép, 300 pháo, 6 máy bay tiêm kÃch, 2 máy bay ném bom, 1300 xe váºn tải và 30.000 tấn đạn dược các loại. Ben Kiernan, trang 132, 133
2. Dân số Việt Nam khi đó chừng 54, 55 triệu ngÆ°á»i
3. Nayan Chanda, trang 251
4. Có tà i liệu cho rằng sư đoà n nà y đang là m nghĩa vụ quốc tế tại Là o nên không thể tham gia chiến dịch được
5. Tùy biên chế các nÆ°á»›c, má»™t phân Ä‘á»™i bay thÆ°á»ng gồm 12-16 máy bay
6. Nayan Chanda, trang 342
7. "SÆ° Ä‘oà n 303, Äoà n PhÆ°á»›c Long", trang 134, 137, Nayan Chanda, trang 339
8. Nguyễn Văn Hồng, trang 35, 47, 62
9. Vũ khà Mỹ để lại sau chiến tranh Việt Nam
10. Binh đoà n Tây Nguyên, trang 128-136; Sư đoà n 10, trang 195-201; Quân đoà n 3, 11. Lịch sỠLữ đoà n phòng không 234, trang 286
12. Lịch sỠHải quân Nhân dân Việt Nam, trang 322–26.
13. Äây chÃnh là Trung Ä‘oà n 66 đánh tráºn Iadrang nổi tiếng trong Chiến tranh Việt Nam
14. Nayan Chanda, trang 373
Tham khảo
"A Tale of Five Generals: Vietnam's Invasion of Cambodia," Merle L. Pribbenow II, The Journal of Military History, Volume 70, No. 2, April 2006, pages 459-486.
Binh đoà n Hương Giang, Sư đoà n Sông Lam, Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, Hà Nội 1984
SÆ° Ä‘oà n 7, Quân Ä‘oà n Cá»u Long, Nhà xuất bản Quân Ä‘á»™i Nhân dân, Hà Ná»™i 1985
Brother Enemy, Nayan Chanda, Mac Millan Publishing Company, New York, 1986
SÆ° Ä‘oà n 303, Äoà n PhÆ°á»›c Long, Nhà xuất bản Quân Ä‘á»™i Nhân dân, Hà Ná»™i 1989
Lịch sỠkhông quân Việt Nam, Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, Hà Nội 1993
The Pol Pot Regime: Race, Power, and Genocide in Cambodia Under the Khmer Rouge, Ben Kiernan, 1996
Chiến tranh Äông DÆ°Æ¡ng III, Hoà ng Dung, Nhà xuất bản Văn Nghệ Califonia USA, 2000
Cuá»™c chiến tranh bắt buá»™c, Äại tá Nguyá»…n Văn Hồng, Nhà xuất bản Bến Tre, Thà nh phố Hồ Chà Minh, 2004.
Mặt tháºt, Thà nh TÃn
lần sau bạn nhớ viết bà i có dấu nha!
Last edited by ngoctulaa; 04-05-2008 at 04:12 PM.
|