Những đêm sâu vô tận ấy ! Đêm muốn phơi bày cho con người thấy hết sự thật của nó, những trái tim con người không chấp nhận. Ngoảnh mặt lại bóng tối, con người dõi theo vòng quay chậm chạp rực lửa của các vì sao và hành tinh. Sau đó anh ta nhắm cặp mắt mệt mỏi lại, thiếp đi, và bấy giờ, đêm mới lọt vào đôi mí mắt của anh ta, đưa vào cái khoảng trống nóng rực của bộ óc không còn ý thức một chú bé hầu lễ, một chú tiểu biết bay có tên là GIẤC MƠ. Giấc mơ khẽ vung cây đèn chiếu lên - và ông già đang nằm co quắp trên giường bỗng mơ thấy mình là một hiệp sĩ cường tráng, vừa giết chết con sư tử, và trong mơ ông lão mỉm cười vui vẻ và nghĩ : "Không, không ai có thể thắng được ta, ta vẫn là nhà vô địch". Nhưng chỉ khoảnh khắc sau ông già lại thấy mình là một lão già yếu đuối, nhưng rất hạnh phúc vì được nằm trên chiếc chiếu sạch, có chăn đắp tử tế, và bên cạnh có một cái ống nhổ bằng đồng rất tiện, có thể nằm nguyên một chỗ mà nhổ vào đó.
Người thiếu phụ thì mơ thấy một niềm khao khát, một tia nước âm ấm rớt ra từ cái miệng mũm mĩm và chảy xuống chiếc gối bị cái đầu xinh đẹp của cô ta dí nát. Trong mơ người thiếu phụ không nhớ mình tên là gì, những lại nhớ ra lúc này cô ta là con sò vàng dưới đáy biển, được cơn mưa mặt trời chảy từ trên xuống mơn trớn vuốt ve ; rồi đôi môi của cô ta bỗng rung lên như đôi cánh bướm, và mở ra đón ánh mặt trời - để sung sướng hiểu được hết cái chiều sâu và sức mạnh của sự sống.
Còn trên bờ biển, sóng vẫn gầm rú trong bóng tối, có thể nhìn rõ lớp bọt của nó bay lên một cách huyền ảo và có cảm tưởng như những người khổng lồ đen sẫm sắp sửa từ dưới biển chui lên, vươn rộng đôi vai và lắc lắc những cái đầu bù xù, làm những giọt nước lớn bắn tung tóe khắp bờ và rơi lộp bộp xuống những cái mái đang ngủ của những ngôi nhà bên bờ biển. Trong giấc mơ Đô Khôcrô nhìn thấy hai người thợ mặc quần áo công nhân đang lấy kìm nhổ những cái đinh gỉ ra khỏi bụng ông giám đốc Sin. Ông giám đốc đang nằm, như say rượu, hoặc bị ngất, còn hai người thợ cứ loay hoay phía trên đầu ông ta, kéo ông ta nằm vào giữa đôi chân đứng dạng của mình. Mỗi khi cái đinh được rút ra khỏi bụng ông giám đốc, Đô Khôcrô lại nghe thấy tiếng ken két rợn người, và mãi lúc này ông lão mới hiểu ra cái bụng ông giám đốc đẽo bằng gỗ, bên ngoài bọc một lớp da người thật trăng trắng để đánh lừa mọi người.
Người thiếu phụ thì mơ thấy tình yêu, ông lão thì mơ thấy đủ mọi chuyện lẩn thẩn, còn con người đang ngồi cô đơn bên bờ biển tối đen, thì không ngủ, nhưng trông anh ta vẫn có vẻ như đang mơ, anh ta thầm sung sướng một mình, và lòng anh ta thoáng rung động và reo lên bởi nỗi sung sướng đó. Anh ta tìm thấy niềm vui ấy ở đêm sâu chẳng qua vì trái tim ấm áp của anh ta có một sức manh, vì đêm vẫn im lặng và không có thần thánh nào cả - và trí tuệ đang trống rỗng dần khi cái giới hạn của đời người đang đến sát bên anh ta. Và tất cả những người khác đang ngày một đi xa khỏi anh ta. "Ôi, tay ta hình như đang đen dần …". Cánh tay anh ta, nằm trên cát, trông đen như ngâm dầu ma dút. Những người khổng lồ biến đi, tiếng chân kêu bì bõm trong nước, những mớ tóc trắng rối bù bay phất phơ trên mặt biển.
*****
Maxicô đang nằm trên giường bỗng giật mình, chị cảm thấy một nỗi sợ hãi mơ hồ, nửa tỉnh nửa mê, nhấc đầu dậy. Mớ tóc đen của chị xổ khỏi đầu, Maxicô giữ nó lại, rồi lấy tay che ngực.
-Ai đấy ? - chị quát lên, giọng khàn khàn.
-Tôi đây. Khẽ chứ ! - bóng tối đáp.
-Anh làm gì thế, Ây ti ? - Maxicô tức giận hỏi.
Và bỗng một vật gì to lớn, cưng cứng, sặc mùi mồ hôi đàn ông, đè lên người chị, chị chống cự lại và ghê tởm gạt mạnh cái thân hình hết sức xa lạ đang bò vào người mình ra. Chị hét lên giận dữ, lấy chân đá túi bụi, và cái thân hình kêu ối lên một tiếng, co rúm lại, và rời ra, người đàn bà vẫn nghiến răng đá thêm mấy cái nữa.
Âyti bị hất từ trên giường xuống đất, nhìn thấy một tấm thân thon thả lờ mờ bên cạnh bức tường trắng, sau đó, bị chói mắt trước ánh sáng vừa bùng lên, và trước nỗi xấu hổ của chính mình, co rúm người trên sàn. Âyti nhìn thấy người đàn bà mà anh ta thèm muốn, ngực hở một nửa, đôi chân cân đối, mềm mại để trần, vẫn đang đứng bên cạnh tường, tay vẫn giữ cái núm công tắc đèn màu đen. Và anh ta bò bằng đầu gối lại phía chị, ôm lấy đôi chân chị, rên rỉ :
-Maxicô, ôi Maxicô … Tôi muốn .. - anh ta khẽ thì thào - Xin chị đừng hét lên như thế.
-Cút ngay, không tôi hét to nữa bây giờ, tôi sẽ bêu xấu anh trước mặt vợ anh - Maxicô cười khẩy, hai lỗ mũi cứ phập phồng, và chị nắm tóc kéo cái đầu đàn ông đang bám vào chân chị ra.
-Maxicô, khoan đã … sao chị lại làm thế - Âyti thều thào, anh ta giằng được tóc ra khỏi tay Maxicô, lắc lắc mạnh cái đầu, rồi lại áp mặt vào hôn bắp chân nóng hổi, và cảm thấy bắp chăn áy bỗng cứng lên dưới đôi môi.
Maxicô đấm túi bụi vào anh ta, đấm đến chảy máu mũi, nhìn anh ta đầy vẻ căm thù, rồi hét lên, giọng nghẹn ngào :
-Mày muốn hả, đồ chó ?! Thế còn tao, tao có muốn không ? Mày đã hỏi tao chưa ? Cút ngay khỏi đây, và đừng bao giờ vác mặt đến nữa, ta không cho mày chơi đàn nữa, đến câu lạc bộ mà học. Cút ngay, Âyti, không tao đập tường kêu hàng xóm bây giờ.
Và Âyti đi ra, tay ôm chặt cái mũi bị vỡ, và một vết máu đỏ âm ấm chảy vào tay anh ta. Anh ta bước qua bậu cửa sổ thấp đang mở và biến vào trong đêm đen, nơi anh ta từ đó đến. Maxicô tắt đèn và kiệt sức ngồi phịch xuống chân tường, áp má vào vách gỗ sơn nhẵn, thều thào :
-Đồ chó ! Sao hắn lại đến đây làm gì ? Như một thằng ăn trộm, leo qua cửa sổ. Có lẽ bây giờ mình phải cho hắn cái đàn - Rồi cứ nằm trên nền nhà lạnh, chị khóc mãi, khóc tức tưởi.
Sau đó chị đứng dậy, khoác cái áo mỏng và đi vào buồng trong, nơi đứa con gái nhỏ của chị, mặc bộ quần áo ngủ rất xinh, đang nằm dang tay dang chân ngủ trên giường, Maxicô đứng cạnh giường nó một lúc lâu, cúi xuống con gái tựa hồ như muốn cầu nguyện nó bảo vệ chị.
Nhưng một đứa trẻ yếu đuối có thể bảo vệ được gì ? Hôm qua con gái chị bị sốt, không biết nó ngộ độc cái gì nôn thốc nôn tháo, rồi co giật cả người, cái thân hình bé nhỏ mềm mại cứ nóng rực như hòn than. Ở nhà trẻ người ta định gửi ngay nó vào bệnh viện, nhưng Maxicô không cho. Vì đứa con gái bệnh như thế có thể bị người ta bắt nằm rất lâu, lúc đó Maxicô sẽ ở nhà với ai ? Chao ôi, những buổi tối dài đằng đẵng và những cái đêm cô đơn vắng vẻ này … Rồi chị ôm ghì đứa con vào người và nguôi dần. Bây giờ đứa bé đang ngủ, đầu nó hãy còn nóng, khô, nhưng nó đã ngủ ngon, thậm chí tiếng động cũng không làm thức giấc …
Trong lòng của cánh đồng tối sẫm chỉ có đất và cát, nhưng ở đó vẫn nảy sinh điều kỳ diệu, khi các hạt giống rơi vào - và mảnh đất ẩm ướt hồi hộp chờ đợi điều kỳ diệu ấy. Còn đôi mắt người phụ nữ kia khóc than phẫn uất, bởi cánh đồng của đời chị nhớ cái hơi ấm tinh khiết của mặt trời vf cái bóng của người chủ nằm trên. Maxicô lấy đôi răng sắc cắn vào đôi môi mềm, chị cầm lấy cái áo cánh và cũng bước qua bậu cửa sổ. Đấy là mảnh vườn nhỏ của chị - hành và củ cải. Maxicô khép cửa sổ lại và rón rén chui qua hàng giậu.
Cỏ mát lạnh chạm vào chân Maxicô. Trong cỏ, những ánh đèn xanh của đom đóm cứ lập lòe như những đốm sao trên trời. Maxicô chỉ nhìn thấy cái bầu trời rơi xuống đất và chan có thể dẫm lên được ấy thôi, chứ không đủ sức ngẩng đầu lên nhìn bầu trời thật, sáng lấp lánh trên cao. Ra đến đường sắt, Maxicô bỗng run hết cả người, chị mặc áo vào. Bên cạnh đường, những súc gỗ chất đống như bức tường cao sáng mờ mờ dưới ánh đèn xa hắt lại. Maxicô đi dọc theo đống gỗ về phía bên phải. Đi đôi dép trong nhà bước trên đá dăm và những thanh tà vẹt rất khó, nên Maxicô bị tụt một chiếc dép, chị cứ cúi lom khom trong bóng tối tìm, tay chạm phải những hòn đá dài và lạnh. Chị cũng chẳng biết mình đang đi đâu, nhưng cảm thấy đó không phải là những thanh tà vẹt của đường sắt mà là những bậc thang dẫn bầu trời cao lấp lánh. Và leo lên đến hết thang, Maxicô nghĩ chị sẽ nhảy từ đó xuống biển.
Maxicô đang đi về phía biển, nơi chị sẽ nằm trong đáy của nó, như trong đáy giếng sâu. Ánh sáng của cuộc sống phía trên sẽ rất xa, nhưng con gái hoặc ông già Đô Khôcrô vẫn đang cần đến chị, họ sẽ đến, đưa cặp mắt sợ hãi nhìn qua mép biển. "Và ta sẽ từ trong tối chìa đôi tay dài ra và ban cho họ hạnh phúc. Cho con gái tất cả những gì nó muốn, còn cho ông lão Đô Khôcrô thật nhiều tiền, lão chỉ thích tiền, mọi người đang ngủ, còn ta thì thức." Sóng vẫn gầm rú - những con sóng đáng sợ ! Nhìn thấy rõ cả lớp bọt trắng.
Ba đốm lửa bay ra từ cùng một điểm trên trời, tách thành ba vệt lửa và rơi xuống biển sâu. Maxicô rùng mình : ba linh hồn người bị va vào cùng một chỗ, như thép va vào đá, và bốc cháy. Cái gì đã xảy ra vậy ? Có thể là một tai nạn trong mỏ hoặc một chiếc ôtô bị đâm nát trên đường, và trong ôtô có ba người chăng ?
Nhưng bỗng Maxicô nhìn thấy một bóng người cao và đen, đang đứng trên bờ và giơ một cánh tay ra biển, như Maxicô đau khổ vừa làm lúc nãy.
-Ê ! - chị gọi to, vì đã nhận ra cái bóng ấy - tại sao chị lại có thể quên khuấy mất là còn có một con người lạ lùng bất hạnh này đang đau khổ ! Ba ngôi sao băng kia - chính là chị, Maxicô, ông lão Đô Khôcrô, cũng không còn sống được bao lâu, và con người bệnh tật này. Thế mà chị không đoán ra ngay ! Ba kiếp người bị vỡ tan và rơi vào vịnh Camarôn hoang vắng, vào doi cát dài trên biển.
-Ai đấy ? Chị đấy à, Masenca ? - cái bóng người hỏi, giọng ngạc nhiên và sung sướng, rồi tiến về phía chị.
Sóng đập vào bờ, và cái bờ cát thoai thoải rung lên, kêu xèo xèo một lúc.
-Sao anh lang thang ở đây ? - Maxicô hỏi, chị quẳng đôi dép xuống đất, mò mẫm xỏ chân vào từng chiếc một, hất mớ tóc xòa trước ngực ra đằng sau, và hai mép áo khoác bị phanh ra, để mặc cho cặp vú tròn trĩnh được tự do nhún nhẩy.
-Tôi đợi chị, Masenca ạ - người kia mỉm cười, hàm răng lóe sáng trong bóng tối.
-Đừng có xạo ! Anh có biết tôi đến đâu - Masenca nghiêm mặt nói : vai chị thoáng run lên và một dòng hơi lạnh bò khắp sống lưng chị.
-Tôi không biết, vậy mà chị vẫn đến - người kia sung sướng nói, rồi ngẩng mặt, nhìn lên trời.
Phải, tôi đến, Maxicô nghĩ thầm, để chết trong biển. Cái hôn của Âyti vẫn còn rát bỏng trên chân chị như một vết loét nhục nhã. Nếu người phụ nữ sống một mình, Maxicô nghĩ, bất cứ gã đàn ông nào có mùi thú vật, đều nhìn cô ta bằng cặp mắt thèm muốn thầm kín. Và từ nay sẽ mãi mãi như thế : chồng chị bị đi tù tám năm, và anh ta có lẽ sẽ không quay về với chị nữa, vì hai năm đã trôi qua mà không có thư từ gì của anh ta. "Nếu đúng như vậy, thì mình chẳng cần gì hết, mặc cho mọi thứ tiêu tan hết. Hỡi con người lang thang xứ Xakhalin ! Số phận của tôi và anh phũ phàng, tồi tệ lắm, nhưng chúng ta sẽ làm cho nó tồi tệ hơn cho bõ tức".
-Ê, lại đây ? - chị ra lệnh cho anh ta, giọng như vướng trong cổ - Tại sao anh cứ nhìn lên trời như người lẩn thẩn thế ? Nào, hôn tôi đi !
Anh ta hôn chị, cặp môi anh ta mát lạnh, dường như anh ta vừa uống nước trong cái mạch nước băng giá, Maxicô ôm lấy thân hình to ngang của người đàn ông và áp mặt vào bộ ngực ấm áp. Bỗng chị nghe thấy ở sâu trong lồng ngực của người lạ mặt có những tiếng đập thình thịch, mạnh mẽ và quen thuộc. Nhưng có phải bất cứ cái bóng nào rơi xuống cánh đồng cũng đều như nhau cả không ? Bóng người làm ruộng đi sau cái cày, trông xa bao giờ cũng giống nhau - nhẫn nại, đăm chiêu cúi xuống trên đôi tay cày. Và lúc này Maxicô bỗng như nhìn thấy mình, cuộc sống của mình từ xa. Và trong cái khoảng cách xa xôi ấy có một nỗi buồn côi cút, mơ hồ không sao chịu nổi, khiến Maxicô bật lên khóc trên ngực người khách lạ, như trên một thân cây câm lặng. Sau đó, ngẩng mặt lên phía ngọn cây, Maxicô muốn nói điều gì - nhưng bỗng chị ngã vật xuống cát, người co rúm lại. Chị bị kiệt sức, như một người vừa thiếp đi trong một giấc ngủ say ngắn ngủi, và không còn cảm thấy đất dưới chân nữa.
Cát lạnh dưới cánh tay, những lớp cát mịn màng. Bên cạnh là bóng đen của biển, từ đó những người khổng lồ chui ra, tay để lên vai nhau, lắc lư những cái đầu tóc trắng bù xù, rồi lại chui xuống, vào cái bóng tối, rít lên một hồi những âm thanh bí ẩn : s-s-s-s-s-s-s ! Sau đó chúng nối đuôi nhau đi lên mặt đất, thân hình đen sẫm và to như những quả núi, treo lơ lửng, đầu ngẩng lên trời, người lắc lư và nhảy nhót, chân giẫm bước nặng nhọc trên bờ. Nhưng bỗng chúng sững người, đứng ngây ra, giương những cặp mắt tối om bất động - và sau khi đem đến cho sự yên tĩnh ban đêm một khoảnh khắc kỳ lạ ấy, những người khổng lồ lại nhảy múa trong những đốm lửa sao, và sau đó lại bỏ ra biển. Và lúc đó, những con sóng khổng lồ dựng đứng, như tràn ra khỏi bờ, gầm thét, nhưng sóng rơi vào chỗ cát ẩm, vỡ ra và lặng đi, và lúc đó có thể nghe thấy gần đâu đây có tiếng mảnh giấy khô vứt trên bờ kêu sột soạt trong gió cát.
Không. Cái đó chỉ có thể có một lần thôi. Sự chung thủy không phải là điều bịa đặt, Maxicô biết rõ như vậy. Có những cái mà con người chỉ được nhận có một lần thôi. Một lần sinh và một lần chết, và giữa hai lần ấy - chỉ có một cuộc sống mà thôi. Tuổi trẻ trôi qua - chỉ có một, và tình yêu cũng chỉ có một mà thôi. Không thể có một tình yêu khác, cái khác - chỉ là đau khổ, là nhục nhã, là cái đau của sự đánh tráo mà thôi. Không, nếu như anh đã có cái của mình, thì anh không cần gì nữa, Maxicô nghĩ. Khi nào anh mất tình yêu, thì cái chết sẽ đến thay chỗ nó. Và nếu anh sợ chết, không muốn chết, thì anh sẽ đi tìm sự đánh tráo. Và anh sẽ biết cách cắn ngón tay và khóc, khi không ai nhìn thấy anh làm điều đó, và anh sẽ thích những giấc mơ xa xôi của tuổi trẻ như người say thích rượu.
"Mình thật là bất hạnh - Maxicô nghĩ - Trời ơi, chả lẽ cái mà mỗi người chỉ được một lần mình đã đánh mất rồi ư ? Sao nhanh quá vậy … ? "
-Ngồi xuống đây - Maxicô ra lệnh cho người đang đứng bên cạnh chị - Ta nói chuyện với nhau. Anh nói đi, có phải anh là lái xe không ? Anh làm thế nào mà chữa được mô tơ ?
-Không, tôi không phải lái xe. Nhưng tôi có một cái ô tô, Masenca ạ. Có lẽ lúc nãy nó vẫn còn ở đó, trong nhà đổ xe …
-Nghĩa là anh giàu lắm. Tôi vẫn đoán anh không phải là một người bình thường. Thế anh có vợ chưa ?
-Chưa, Masenca ạ …
-Tôi không tin ! - Maxicô giơ ngón tay lên đe - Anh lúc nào cũng nói "không". Nhưng tôi không tin - có thế thôi. Thế anh cho tôi biết, làm sao anh lạc đến đây ? Mà thôi, bây giờ hãy nói thật đi !
Anh ta nhìn xung quanh - như thể trông thấy những cái vùng mờ ảo ở gần giấc mơ của mình, trong đó có một cái đêm tháng bảy đầy sao, những người khổng lồ lội bì bõm trong biển, và ngồi trên bờ là một người phụ nữ có mớ tóc đen rủ trên vai, người phụ nữ mà tự dưng muốn anh ta hôn, rồi lập tức dường như quên ngay cái hôn ấy. Anh ta biết kể cho chị nghe sự thật gì bây giờ ?
-Thôi, anh không muốn nói thì thôi - chị nói khi thấy anh vẫn im lặng – Có điều là dù sao tôi vẫn biết anh là ai rồi.
-Là ai ?
-Anh cũng là người bất hạnh.
-Tôi là bác sĩ ... Trước kia là bác sĩ – người lạ mặt nói sau một lúc im lặng - Chị đoán đúng, trước kia tôi đã có vợ. Nhưng hiện giờ thì không.
-Bỏ nhau à ?
-Không. Tôi lẳng lặng bỏ đi, thế thôi. Chị có biết không, Masenca, tôi chữa bệnh cũng không đến nỗi tồi. Tôi có nhiều loại thuốc riêng của mình, có một thứ tôi chế từ loại rong mà hiện giờ tôi và ông già đang hái cho chị ấy. Tôi là một bác sĩ giỏi, thế đấy, tôi biết nhiều cách chữa, thậm chí còn học được cách nói năng quan trọng, nói bằng cái giọng trầm trầm nữa. Người ta cúi rạp người chào tôi, mặc dù tôi chữa bệnh vẫn lấy tiền, có khi còn lấy khá đắt nữa là đằng khác. Vợ tôi là nhà báo, xinh lắm, tôi và cô ấy sống với nhau được tám năm.
-Thế có con không ?
-Không. Mọi người đều cho chúng tôi là đẹp đôi. Và tôi cũng nghĩ thế. Tôi nghĩ rằng : tôi có một người vợ xinh, một cuộc sống tươi đẹp, và có tiền – và tất cả chẳng qua vì tôi là một người đặc biệt, tôi có tài. Nhưng, Masenca ạ, ở đời có một quy luật bất di bất dịch : anh đối xử với mọi người thế nào, thì người ta sẽ đối xử lại như thế. Và dù anh có khôn ngoan láu cá đến đâu chăng nữa, dù anh có khéo lừa dối để che đậy cái thái độ thực của mình đối với mọi người như thế nào đi nữa, thì cuối cùng anh vẫn lĩnh đủ. Điều này mãi về sau tôi mới hiểu ra, khi tôi bị mắc bệnh và phải vào nằm nhà thương. Vợ tôi đến thăm tôi, nhưng qua ánh mắt cô ấy tôi biết cô ấy cảm thấy nặng nề, khó chịu khi ở bên tôi ! Tất nhiên cô ta đã biết hết về bệnh tình của tôi. Và bấy giờ tôi mới hiểu ra rằng, vợ tôi cũng là một người giống hệt tôi mà thôi. Nghĩa là cô ấy cũng nghĩ rằng, cô ấy có một người chồng đẹp trai, một cuộc sống vui vẻ, có ô tô và nhiều thứ khác nữa chẳng qua vì cô ấy hoàn toàn xứng đáng được hưởng tất cả những thứ đó. Tôi cứ nghĩ rằng cô ấy là cái phần thưởng mà tôi xứng đáng được hưởng, còn cô ấy, có ngờ đâu, cũng nghĩ về tôi đúng như thế. Nói tóm lại là cả hai chúng tôi đều xứng đáng với nhau. Khi cô ấy biết tôi không còn hy vọng gì sống nữa, thì Masenca ạ, tôi bắt đầu trở nên thừa đối với cô ấy. Có thể tôi có hơi cuồng điệu đôi chút, nhưng lúc đó tôi suy nghĩ đúng như vậy. Và thế là tôi quyết định bỏ cô ấy, ra đi ...
-Hoá ra anh là người như thế ! – Maxico thốt lên – Anh có biết không, về loại người như anh ấy mà, tôi có biết một câu chuyện cổ tích. Để lúc nào tôi kể cho anh nghe ....
-Ở bệnh viện người ta nhồi cho tôi mọi thứ thuốc rồi cho ra. Nhưng tôi biết, chỉ một tháng sau thế nào tôi cũng sẽ trở lại, và lúc đó chẳng còn thứ thuốc nào chữa nổi nữa ... Và thế là tôi đang ngồi đây, bên cạnh chị. Tôi cũng chẳng hiểu thế nào nữa ! Một tháng đã qua rồi, và nói chung tôi vẫn cảm thấy bình thường, và không sao duỗi thẳng chân ra được. Tôi có một cảm giác như tôi đã lừa dối ai vậy, thậm chí đôi lúc còn cảm thấy xấu hổ nữa : vì lúc đi đến đây, trong lòng tôi đắc thắng. Ha ha ! – Anh ta ngửa người ra sau, hai tay chống đất, mặt ngửa lên trời, cười ha hả - Masenca ạ, tôi là bác sĩ, nên tôi biết, bị mắc cái bệnh này, máu không thể kéo dài lâu đến thế được.
-Này, bác sĩ ! – Maxico bỗng hoạt bát hẳn lên. – Thế anh có thể chữa bệnh cho con gái tôi được không ?
-Cháu nó bị làm sao ?
Maxico kể cho anh biết. Người đó chăm chú nghe, rồi lặng lẽ đi nhặt một ít cành cây khô và thanh gỗ vụn trên bờ mang về, đánh diêm, nhóm một đống lửa. Khi ngọn lửa đã bắt đầu cháy, anh ta cầm lấy một cái cành có nhựa thông đang cháy.
-Chị chờ đây nhé ! – anh ta bảo - để tôi đi hái một ít cỏ. Rồi về chị làm thuốc cho cháu.
-Nhưng mà nhanh lên nhé ! – Maxico sốt ruột – Không có con gái tôi thức dậy mất.
-Tôi đi một tí thôi.
Rồi anh ta đi vào bóng tối, men theo bờ biển, và Maxico nhìn thấy ánh đuốc của anh đi xa dần, vẽ ra trong không khí những vòng cung và hình chữ chi. Lát sau anh quay lại và chìa cho Maxico một nắm cỏ. Trong đó chị thấy có loại mẫu thảo, cỏ thi và mấy cái chuỳ cỏ chút chít. Anh ta hướng dẫn cho chị cách làm thuốc.
-Bác sĩ ơi, sao bác sĩ cứ lang thang ở đây thế ? – Maxico nói. Bác sĩ phải chữa bệnh cho mọi người chứ !
-Thì tôi chữa bệnh cho con gái chị đấy thôi, - anh ta mỉm cười đáp.
Sau đó anh tiễn chị vào thị trấn, đưa chị về đến tận nhà. Trong lúc đi, Maxico đã kể cho anh ta nghe câu chuyện cổ tích của chị, chuyện về một người vợ chung thuỷ và một người chồng không xứng đáng, và sao trên trời cứ rơi xuống rất nhiều, và những con rắn lửa trên đống lửa bỏ lại cứ bay ngược lên trời, và trong cái giấc mơ đưa lão về với giấc mơ xa xôi của tuổi trẻ, ông già Đô Khôcrô cứ cười khanh khách, và biển với biết bao người khổng lồ da đen đang đi vào bóng tối, và Maxico im lặng khi kể xong câu chuyện, còn người kia thì lên tiếng nói nhỏ :
-Câu chuyện lạ lùng và buồn quá.
-Anh có thích không ? – Maxico hỏi.
-Chị ạ, nếu ta quan sát kỹ một chút, thì bất cứ cuộc sống nào cũng đều là một câu chuyện cổ tích cả.
-Không đúng, - Maxico khẽ phản đối. - Rất giống như thế, nhưng thực ra lại không phải.
„Cũng có thể là không phải – người kia nghĩ – nhưng trong chuyện cổ tích ta giấu giếm tất cả những gì ta không dám mơ ước đến một cách thực sự. Ta đang chiến thắng những con quái vật, đang giành lấy những giọt nước sống và nước chết.“
Đô Khôcrô mơ thấy mình là một người trai trẻ, có đôi chân rắn chắc, nhanh nhẹn, và đôi tay khéo léo. Anh đang lấy bào bào một tấm gỗ đoạn thơm phức. Ở ngoại ô Ôxaca, nơi anh từ Triều Tiên đến kiếm ăn, dưới chân cầu đường sắt, có một cái xưởng chuyên đóng những tủ đồ chơi bé xíu và những con búp bê bằng gỗ. Người chủ hiểu rõ và rất quý một người thợ giỏi như anh, và đặt cho anh một cái tên mới – Maxumôtô. Và anh, Maxumôtô, hay Đô Khôcrô, cứ cặm cụi cầm lưỡi bào sắc ngồi bào thanh gỗ kêu rin rít cho đến khi máu từ trong tấm gỗ bỗng toé ra. Thế là anh sợ quá : ông chủ mà biết chắc sẽ giận lắm – Nhưng không có chuyện ấy, thì ông chủ cũng đã rất tức giận vì Maxumôtô – Đô Khôcrô đã dám nhìn cô thợ dán hồ trẻ mà tên đã bị quên từ lâu. Đó là một cô gái răng to, người gầy đét, tóc quăn, một người họ hàng rất nghèo của ông chủ. Có lẽ thấy anh thợ vô gia cư có vẻ thích cô ta, nên ông chủ không biết làm cách nào, đã đóng cô ta vào trong một tấm gỗ, rồi đặt tấm gỗ ấy vào góc xưởng, và anh, do không biết, đã mang tấm gỗ ấy ra bào. Bỗng một viên cảnh sát to béo xuất hiện. „Vâng, thưa ngài“. – „Maxumôtô, anh phải đi lính, ra mặt trận !“ – „Nhưng bẩm ngài tôi già rồi ạ“ – Khôcrô đáp và khóc thút thít. Quả thật anh ta đã già, da nhăn nheo hết cả, và anh ta đứng lấy lưng áp chặt tấm gỗ đoạn vào tường. Anh cảm thấy lúng túng và sợ hãi : đáng lẽ phải quỳ xuống van xin viên cảnh sát, nhưng anh không thể quỳ được, vì như thế tấm gỗ sẽ rơi xuống và mọi chuyện sẽ bại lộ hết. „Nhưng tôi là một lão già !“ - bỗng lão lại nhớ ra, và bấy giờ lão thấy hoàn toàn không lo sợ gì nữa, mặc cho tấm gỗ rơi hay không rơi lão cũng chẳng cần. Rồi lão khẽ nhích lưng ra khỏi tường. Tấm gỗ rơi xuống.
Đô Khôcrô tỉnh dậy, đảo mắt nhìn quanh trong bóng tối, nhưng không nhìn thấy gì xung quanh, và lại khóc thút thít. Lão đã nhớ ra tên cô thợ dán hồ ấy là Têrukô, một hôm cô ta bị một cái dằm đâm vào tay, và lão chạy đến giúp, nhưng không tài nào rút được cái dằm ra khỏi chỗ da đã sưng tím. Thế là lão bèn cúi xuống tay cô ta, lấy răng lôi cái dằm ra. Mãi bấy giờ máu từ vết thương mới toé ra. Têrukô lấy tay bịt chỗ vết thương lại và nhìn Đô Khôcrô với cái vẻ mà về sau không bao giờ có người nào nhìn lão như thế nữa. Và lão đã khóc vì nhớ lại đám cưới của Têrukô. Ông chủ gả cô ta cho một anh chàng đánh cá, đám cưới của họ rất vui vẻ. Cả Đô Khôcrô cũng rất vui, lão bận rộn sốt sắng hơn tất cả mọi người. Khá lâu sau khi cưới, một hôm cô ta đến chơi gia đình nhà chủ. Lúc sửa soạn ra về thì trời mưa, bà chủ sai Đô Khôcrô cầm ô đưa cô ta về. Và họ đi trên đường phố sũng nước, lão cầm cái ô mở rộng che đầu cho cô ta. „Maxumôtô – cô ta nói - thế thì anh ướt hết.“ – „Không sao, thưa bà.“ – Maxumôtô đáp, rồi họ tiếp tục đi không nói một lời. Cô ta mặc bộ kimônô sặc sỡ rất đẹp, chân đi đôi dép cao gót, Đô Khôcrô thì đi đất, quần xắn đến tận đầu gối ... Từ đó đến nay có lẽ đã ngót nửa thế kỷ, và lão đã nhiều lần quên tên cô ta, rồi lại nhớ lại, giống như đêm hôm nay.
Nhưng rất có thể cái đó cũng chỉ là do lão mơ thấy thôi : chuyện lão nhớ ra tên Têrukô và khóc sướt mướt ấy. Bởi vì đêm rất tối và yên tĩnh, và không biết lão đã tỉnh thực hay còn đang mơ. Chỉ một lát nữa thôi, là lão lại không còn phân biệt được đâu là mơ, đâu là thực và lại quên đi khuôn mặt cùng cái tên của Têrukô, và thay vào đó, sẽ nhìn thấy hai con ếch, đang nhảy trên đầu những ngọn cọc ở gần một vũng nước, hoặc một con rùa gớm ghiếc nào đó.
Sáng ra, cảnh cửa bỗng kêu lên kèn kẹt, sau đó có tiếng gõ, và Đô Khôcrô lại tỉnh dậy và lần này lão nhìn thấy trong bóng tối mờ xám một dáng người cao cao lờ mờ mà thoạt tiên lão không nhận ra ngay : ai thế nhỉ ? Trí nhớ của lão, bị trống rỗng mất một lúc sau quá nhiều cảnh chiêm bao, phút chốc biến thành tiếng gõ cửa nhè nhẹ. Mãi sau lão mới dần dần nhớ ra lão là ai, đang ở đâu, ngủ trên cái gì ... Lão tên là Đô Khôcrô. Lão là một ông già, hồi trẻ đã sống ở Nhật một thời gian, ở đó người ta gọi lão là Maxumôtô, bây giờ lão đang sống trong căn nhà bỏ hoang, trên doi cát. Bên cạnh đó là một bãi cát rộng màu xám sáng, vào những ngày nóng bức hàng trăm người từ thị trấn đổ ra đấy, nhưng lão không biết một người nào trong số họ, mà dù có biết thì cũng chẳng để làm gì, bởi lão đi giữa họ nhưng không bao giờ nhìn ai, bao giờ lão cũng chỉ nhìn xuống chân. Và cái người vừa bước vào là một trong số những người đó.