Diễm Dương Trang - Phan Văn Dật

[conanbmt]

Phần thứ nhất
Chương VI

Trời cứ mưa sùi sụt.

Luôn mấy ngày mây đen kéo tối sầm. Cái quang cảnh mùa hè bỗng như nhuộm hẳn màu thu.

Trang nằm ro ró ở nhà đã thấy chán. Hôm đầu còn vui đọc sách viết văn. Đến hôm thứ hai thứ ba, dầu có cầm sách lên, tâm trí cũng mãi để vào đâu không hiểu một chút gì. Chàng thấy cái tính vui vẻ nó như lìa bỏ chàng, cho đến cái cảnh tự do, nhàn dật của mình cũng nghe không có cái hứng vị êm đềm như chàng đã tự hứa. Trang nóng lòng không biết bao giờ mới tạnh mưa, ra sân xem thấy mây đen còn che kín cả vòm trời thì lại chắc lằn, giậm cẳng. Hết ngồi thừ ra suốt giờ như pho tượng gỗ, chàng lại vùng đứng phắt dậy đi lui tới trong phòng, tiếng guốc nện rất đều như một cái quả lắc đồng hồ đánh chậm.

Những sự nghĩ ngợi lan man của chàng nó cứ rõ rệt dần ra rồi sau chỉ quay cuồng quanh một cái trung tâm điểm: Nga.

Chàng nóng lòng vì nhớ Nga vậy.

Chàng cảm thấy mình vừa nghi hoặc, vừa vui mừng:

- Có lẽ nào ta mặc bệnh tình một lần thứ hai nữa chăng? Vô lý thật! Miệng Trang lẩm nhẩm thế.

Nhưng nhớ lại mấy ngày trước, chàng phải nhìn nhận rằng đối với sự độc thân mình đã hết nhiệt thành từ lâu rồi, có lẽ từ khi gặp Nga lần thứ nhất. Câu nói bông đùa đáp lại ông già xem số chính là một lời thú thật. Mà những trang nhật ký chàng cố lên giọng biểu dương cái cảnh cô độc tự do của mình nó che đậy một cách hở hang sự thay đổi ý kiến của chàng vậy.

Trang so vai cười gằn như người đã không còn tự tin. Chàng chợt nghĩ:

- ừ, nếu ta cũng có vợ thì cuộc đời ta nó sẽ ra sao?

Chàng bỗng mơ màng thấy một cái nhà vườn cây lá rườm rà tỏa kín lại như một cái động tiên, vợ chàng đang đi hái hoa, chung quanh lại có vài đứa bé, con chàng, lên bốn lên năm, rất dĩnh ngộ chạy theo mẹ nó reo cười đùa bỡn. Rồi chàng chợt ở đâu đi về, lũ bé liền mừng rỡ la ó lên làm cho vợ chàng bỗng quay đầu lại tươi cười mơn trớn. Trang thốt nhiên giật mình, ngần ngừ, sung sướng vì thấy người vợ chàng giống hệt Nga mà nhìn kỹ thì chính thật là Nga.

Sự liên tưởng ấy làm cho chàng bật phì cười, bảo dạ?

- Ngông cuồng đến thế thì có chết điếng người ta đi không? Người ta giữa đường cũng bắt quàng làm vợ!

Nhưng Trang một khi đã nghĩ đến Nga thì cứ triền miên về một sự đó. Tâm trí chàng theo đuổi Nga như một cái bóng thoáng chập chờn, trêu ghẹo. Trang tưởng tượng ra nhiều bận gặp gở với nàng ở những chỗ nước non hữu tình tuyệt diệu. Chàng mơ hồ gặp Nga ở bên bờ khe róc rách dưới muôn nghìn quả dom chín đỏ trên cành, hoặc đang ngồi chung với nàng trên một chiếc thuyền nan, vào buổi chiều hôm, hai người cùng đổ đến một cái cồn lau hoang dại. Hoặc Nga đang bị một lũ cường bạo nó bắt cóc, chực liều mình cho tròn danh tiết thì chợt Trang ở đâu vừa đến, liều sống chết xông vào đánh tháo nàng ra, như trong chuyện kiếm hiệp của Tàu đời xưa vậy. ở những nơi đó càng thấy Nga tăng vẻ dịu dàng uyển chuyển.

- Chết nỗi! Sao mà giàu tưởng tượng thế? Nhưng đã vậy thì cũng đủ mãn nguyện rồi, phải gặp gỡ thật làm gì nữa!

Trang cố thu hết tinh thần, cầm bút quệch quạc một bức ảnh trắc diện Nga. Vẽ xong chàng bỗng cười ầm lên vì chẳng thấy Nga đâu lại chỉ thấy bác đàn ông chăm bẳm.

Khi đó, thằng Cồ ở ngoài bước vào, Trang ngỡ nó làm gì nên ban đầu không để ý, nhưng sau cứ thấy nó lảng vảng bên mình, chúm chím cười ra vẻ bí mật thì chàng phải lấy làm lạ hỏi rằng:

- Thằng nhãi ranh nầy mầy làm cái trò gì thế?

Thằng bé con làm bộ không nghe câu hỏi ấy.

Trang quát:

- Cồ! Tao hỏi sao mầy không nói?

- Bí mật lắm! Con biết nhiều chuyện bí mật lắm cậu ạ! Thằng Cồ còn chưa chịu nói.

- Gì thì mầy cứ nói mau nghe thử nào?

- Thứ nhất là bà Sáu bảo con hỏi cậu có ưng con ông thầy thuốc bắc đàng xóm trên không, nghe bà ta cứ khen rầm ông ấy lên bà bảo là cô con lại càng kháu lắm! Nếu cậu đi xem mặt rồi mà bằng lòng thì cậy bà ta nói giùm vào một tiếng là chắc được.

- Chỉ có thế? Mầy hãy lập tức xuống bảo Bà Sáu rằng tao là thầy tu nghe không, rầy về sau đừng có đa sự nữa.

Thằng bé giả lờ hờn mát, bỏ đi ra nói một mình:

- Tưởng cậu thích nghe thì còn một chuyện của cái cô ngoài bể nữa, nhưng cậu không thèm nghe thì thôi.

Trang vội gọi dật nó lại:

- Khoan đã! Mầy muốn nói cô Tư ấy à?

Thằng Cồ ra mặt người biết chuyện, quay trở vào nói:

- Cô Tư Nga cậu ạ.

- à mấy biết. Rồi sao nữa?

- Thì để thủng thẳng con nói chuyện cho cậu nghe. Nguyên bên nhà bà Nghè có một người ở là chú Chồn, cậu có nhớ không? Con ra chợ thường đi về một đường với chú ấy nên đâu vài bữa thì con tìm cách làm quen ngay. Hỏi chuyện nhà bên ấy gì, chú Chồn cũng nói cả. Vì thế mà con biết rằng cô Nga mà cậu thường gặp đó trước hứa gả cho một ông đốc thầy thuốc nào, học giỏi lắm.

- Lão Chồn nói vậy à? Mầy coi chừng đừng có nói chạ!

Trang gặng hỏi thằng Cồ thế, nhưng mặt đã xám như chàm.

- Thật thế cậu ạ. Nhưng ông đốc ấy làm rể được vài năm chưa kịp cưới thì chẳng may đau bệnh gì đó rồi mất. Nghe nói cô ta thương khóc quá, bỏ ăn bỏ ngủ không chịu lấy chồng khác nữa. Cho nên bà Nghè mới đem cô ta đi chơi cho khuây khỏa đi đó.

Trang không muốn nghe nữa, bảo thằng Cồ đi ra rồi chàng mới gục đầu xuống bàn, nói thầm một cách thất vọng:

- ừ phải rồi, không trách gì mà cái mặt buồn tanh như bà vãi. Đời bây giờ làm gì có một cô tiểu thư ngoài hai mươi tuổi đầu mà chưa từng thương yêu ai? Chỉ có mình là lẩn thẩn lại đòi yêu trộm nhớ thầm con người ấy. Ai còn gan ruột đâu mà đoái hoài đến mình mà chắc họ cho là một tên thư ký quèn lại hiện giờ vô nghề nghiệp!

Trang nghe trong lòng lạnh ngắt, gắng gượng tìm câu yên ủy rằng:

- Nhưng có yêu thì cũng phải người ta yêu lại như mình, còn không thì thôi, quả tim họ phải là hoàn toàn vật sở hữu của mình, chứ giá họ có bố thí cho mình một chút ái tình thừa thải nữa thì Trang nầy cũng chẳng màng nào! Vả chăng mình cứ trung thành với chủ nghĩa độc thân thì có hơn không? Mình lại chẳng thừa thấy cái mặt trái của các gia đình anh Lục anh Hòe sao, đều vì sự phản trắc của đàn bà mà phải đến hư nát.

Từ lúc ấy, Trang chán nản suốt ngày, ngồi vò võ trong phòng trông hạt mưa bụi ngoài song nó cũng có một vẻ buồn bát ngát...

Nhưng qua hôm sau Trang ngủ dậy thấy trời tạnh ráo, quang đãng thì lại bằng lòng lắm. Chàng chỉ mong đến chiều là ra bể. Bị giam ở nhà luôn mấy ngày, lại muốn cho khỏi chờ đợi mất công, Trang bèn định qua sông đi dạo phố ăn cơm hàng một bữa và luôn tiện mua ít món đồ hộp. Đi giữa đường, chàng nhớ lại mấy câu nói của thằng Cồ mà nghĩ rằng:

- Thì Nga chẳng qua cũng như mình, chỉ có khác là nàng không bị người yêu phụ bạc. Nhưng kể thì cũng đau khổ như nhau. Biết đâu sự không chịu lấy chồng đó lại chẳng tỏ ra rằng Nga là một kẻ si tình đáo để, không thể quên được người yêu chớ chẳng phải vì chê bai những kẻ khác không xứng đáng với nàng. Và nếu, ừ chỉ nếu mà thôi, nếu mình tìm được một chỗ mà chen vào trong tấm lòng héo hắt ấy thì chẳng phải hèn đâu, chính là vinh dự đấy! ồ! Còn gì sung sướng bằng làm cho một kẻ chán đời lại vui vẻ mà sống. Kẻ đồng bệnh với nhau thường dể hiểu nhau mà yêu nhau một cách mặn mà thấm thía hơn.

Buổi sáng mai ấy, Trang vào nhà hàng ăn và mua ít thức vặt xong, liền cố đi dạo phố cho hết giờ, mãi đến trưa đứng bóng mới về. Chàng tính ngủ một giấc cho đến chiều, nhưng chẳng hề nhắm mắt được. Trang đành phải vùng dậy giở chồng báo ra xem.

Mới hơn ba giờ chàng đã ăn mặc rất chỉnh tề hăm hở đi ra bể. Trang biết cón sớm bèn tìm đến xem mấy chiếc ghe chài về trễ họ chở cá vào cho kịp buổi chợ chiều. Thỉnh thoảng lại đưa mắt trông chừng thử có bà Nghè cùng Nga ra chơi chưa. Nhưng chờ đã lâu, mấy chiếc ghe họ đã lần lượt dời đi hết mà chẳng thấy bóng tăm một ai cả. Trang chẳng vui, song giở về thì cũng không đành. Phải chi có thằng Cồ thì chàng còn nói chuyện phiếm với nó cho đỡ buồn, vì từ hôm quen biết với bên nhà Oánh thì Trang hay hợp đoàn đi với họ và chỉ về ăn cơm nhà.

Một hồi lâu nữa, trời đã chập choạng tối. Trang chẳng con hi vọng gặp Nga mới chịu dứt ra về.

- Lạ nhỉ! Trời tốt thế nầy mà không ra, chắc là họ mắc khách. Mới nắng được một ngày mà lại hỏng gặp mất, rõ đen cho mình thôi! Hãy đợi đến chiều mai chứ sao.

Trang nóng lòng muốn gặp Nga để dò xem tình ý nàng ra thế nào.

Nhưng luôn hai hôm sau lại cũng chẳng thấy Nga đâu hoặc ai bên nhà nàng mà hỏi. Trang lấy làm khó chịu quá, không hiểu vì sao. Chàng tức tối, muốn đánh một cái dấu rốt cho cuộc tao phùng ấy và bỏ quách chuyện đó đi, đừng đèo bòng gì đến nữa.

Dù thế mặc lòng, suốt cả đêm Trang cứ trằn trọc mãi.

Sáng hôm thứ tư, chẳng đừng được, chàng phải gọi thằng Cồ lên hỏi rằng:

- Mầy nói có quen với một người ở bên bà Nghè phải không?

- Dạ phải, chú Chồn.

- Tao bảo việc nầy, mầy phải cố lên hỏi chú ấy cho ra: vì sao bên cụ Nghè mấy bửa nay không thấy ra bể chơi hay là đi đâu rồi, mầy nghe rõ chưa?

- Con hiểu rồi cậu ạ.

- Mà mầy phải kín miệng, đừng nói rằng tao bảo hỏi mà họ sinh nghi nhé!

- Cậu không lo. Bây giờ con đi ngay, có lâu lắm cũng trong một giờ là cậu sẽ rõ đâu duồi gốc ngọn.

Thằng Cồ có vẻ tự đắc, vào xách rổ tất tả đi ra chợ.

Trang ở nhà cứ đi đi lại lại trong phòng. Chờ lâu quá chàng đã nghe nôn ruột, chợt thấy thằng bé chạy về ngoài sân, mặt hớn hở nói:

- Con biết rồi.

Trang mừng rỡ, chạy ra khen dồi nó:

- Thế thì mầy giỏi quá! Nhưng mầy biết làm sao?

- Cậu còn nhớ bữa trời mưa to, cậu về nói chuyện ai nấy đều bị ướt?

- ừ, rồi sao?

- Thì bữa ấy cô Tư vì bị dầm nước mưa nên có cảm sơ sài gì đó thành ra không đi chơi được. Còn thầy Hai thì có việc đi khỏi đã ba bốn bữa rày. Chỉ có thế chớ không còn gì lạ.

- ồ! Mầy giỏi lắm, tao phải trọng thưởng mới được.

Trang rút ví lấy hai hào bạc cho thằng bé. Nó mừng cuống lên, chạy tuột xuống bếp.

Trang trở vào phòng ngồi nói rằng:

- Chỉ vì cô ấy đau. Nhưng cũng phải cho biết thế.

Chiều hôm ấy Trang ở bể đợi cho trời tối mịt mới về. Nghĩ làm sao, khi gần đến nhà lại quay trở lui đi thẳng qua nhà Oánh. Chàng dừng lại ngoài ngõ nhìn vào thấy ở trong vẫn thắp cây đén măng sông sáng trưng, bà Nghè đang lom khom làm gì bên cái kệ nhỏ. Mấy chú người nhà đang cất dọn thức ăn trên bàn. Còn Nga thì chẳng thấy đâu.

Dẫu biết rằng trong nhà chẳng có việc gì khác thường, Trang cũng tưởng tượng Nga gầy yếu xanh xao đang nằm trên giường bệnh mà chỉ có chàng ngồi một bên săn sóc thuốc thang, thỉnh thoảng Nga lại trông vào chàng cảm ơn bằng một nụ cười tươi thắm.

Lưỡng lự hồi lâu, Trang sẽ nói:

- Hay là ta đi vào?

Nhưng thế rồi chàng vẫn đứng ỳ một chỗ, như bị trồng ra đó, ngẫm nghĩ:

- Ai lại có sống sượng thế thì có khác phơi cái tim đen mình ra. Nga thì chẳng nói làm gì, mình còn cầu cho nàng biết, chớ ngộ bà Cụ và mấy chú kia đoán được ý mình thì họ cười cho cũng đủ trơ trẽn chết!

Rồi Trang so sánh mình với mấy chú đầy tớ trong nhà mà thèm thuồng cái thân phận họ:

- ở như thế thì họa là trả tiền thêm cho người ta.

Trang còn chưa nhất định thế nào chợt thấy bóng người trong sân, liền thụt lùi mấy bước, rón rén bỏ ra về.

Dọc đường, chàng phải tìm cách tự ủy:

- Mình khờ khạo lắm! Biết đâu người ta chẳng nhớ mình và cũng mong mỏi như mình thế?

Qua hôm sau, Trang thấy mình bạo dạn hơn trước. Ăn cơm xong, chàng trần trựa một lát rồi quả quyết phen này gặp Nga cho kỳ được. Đi đến nơi, chàng bước thẳng vào nhà, chẳng thấy bà Nghè và mấy chú đầy tớ đâu, chỉ có Nga đang nằm trên cái ghế xếp, một quyển sách nhỏ ý chừng là quyển tiểu thuyết đằng dưới bàn tay.

Trang vừa mừng vừa ngượng nghịu, cất mũ chào:

- Thưa cô, anh Hai tôi không có ở nhà?

Nga liếc thấy Trang không kịp giấu một nụ cười tươi tỉnh, ngồi nhỏm dậy se sẽ đáp:

- Chào thầy lại chơi. Vâng, anh tôi có việc phải đi vắng vài hôm, có lẽ cũng gần về.

Nga thấy Trang mắc cỡ, lúng túng, hai bàn tay quay tròn chiếc mũ dạ, thì mạnh mẽ nói thêm:

- Xin mời thầy ngồi xơi nước cho. Má tôi làm gì dưới nhà rồi cũng lên.

Trang đã sắp đặt trước bao nhiêu câu hỏi, đến lúc bấy giờ đều quên cả, chỉ ấp úng nói được một lời:

- Tôi nghe nói rằng cô từ hôm mắc mưa thì có mệt?

Câu hỏi hớ ấy đã gieo một tia sáng vào trong trí Nga. Nàng nghĩ rằng:

- Anh này bảo là nghe nói, nhưng nghe ai, mình ở đây có quen ai đâu? Thôi chắc là ảnh cũng không lãnh đạm với mình rồi, mấy bữa nay thấy mình không ra bể thì sinh nghi mà đi do thám vậy.

Nga hai má đỏ gay, se sẽ đáp:

- Cảm ơn thầy, tôi vì yếu đuối quá nên cũng có rã rời đi mấy hôm, chớ chẳng đến đau ốm gì.

- Thế thì cô cũng gần ra chơi được?

- Vâng cũng chừng một hôm nữa là tôi sẽ mạnh như thường và đi đứng như trước.

Trang được Nga ngọt ngào, thỏ thẻ trả lời cho mấy câu hỏi mình thì mừng lộ ra mặt, nhưng chẳng biết nói gì nữa đành phải tính chuyện cáo thối:

- Tôi ngỡ anh Hai có ở nhà nên tính lại rủ đi chơi, chớ chẳng có việc gì cần kíp. Vậy thời cô gắng dưỡng cho mau mạnh, tôi xin chào cô nhé!

- Không dám! Xin chào thầy.

Trang bước ra trong bụng mừng khấp khởi như mới vào được động Thiên thai nhưng lại tức giận cho mình rụt rè nhút nhát quá.

- Ăn nói luộm thuộm thế thì một thằng chăn trâu nó cũng nói được bằng mười!

Còn Nga thấy Trang ra khỏi rồi liền cười thầm rằng:

- Không biết hỏi cái gì mà hở hàng thế? Nghe người ta nói! Ngộ mình hỏi gặng là nghe ai, thì mới sao?

Nhưng dẫu nói gì, nàng cũng không thể không cảm động vì cái cử chỉ ngỡ ngàng của Trang ấy. Chàng ta e lệ như thế mà còn đánh bạo đến thăm nàng thì chắc là yêu nàng đến cực điểm. Nga cũng chắc rằng chuyện hỏi Oánh chẳng qua Trang thác ra cho có cớ để đến thăm mình đó thôi. Nàng rất vui sướng mà biết rằng trong khi mình nằm dã dượi thì có một kẻ đang thầm vụng tưởng nhớ đến mình không giây phút nào nguôi. Sự thật là Nga trong mấy ngày nằm ở nhà nàng cũng ngong ngóng chờ Trang, có khi đã phải lấy làm giận sao vắng mình mà chàng nỡ vô tình không tìm đến. Trong tâm trí nàng cái diện mạo người thiếu niên đã nhiều lần hiện ra ngang hàng với Thạch.

[conanbmt]

Phần thứ nhất
Chương VII

- Chào thầy!

- Kính chào cụ!

- Mấy hôm nay thầy vẫn ra bể chứ?

- Bẩm vâng ạ.

- Hôm qua nghe cháu nó nói chuyện mới biết là thầy có lại chơi. ở đàng ấy một mình buồn sao ít thấy thầy lại nói chuyện cho vui? Anh Hai nó đi vắng gần một tuần lễ nay, nhưng khi nào cũng có tôi ở nhà.

- Cảm ơn cụ, cháu hay làm biếng nên ít đi đâu.

Bà Nghè Thuyên và Trang hai người chào hỏi nhau như thế.

Trang thấy bà cụ đối đãi với mình rất ân cần và có ý mời mọc lại nhà chơi thì mừng thầm rằng mình khỏi bị nghi ngờ gì. Trái lại, chiều hôm ấy Nga hình như cố lánh mặt chàng và không thấy nói rằng gì cả. Hễ Trang có đứng gần thì Nga lại lảng xa ra, hay chàng có đưa mắt nhìn thì nàng làm bộ trông theo một đàn chim bay hay vờ sửa lại cái tay áo, không nữa cũng làm một việc gì. Thành thử Trang không thể nào dò hiểu ý Nga và cũng không nhớ ra mình đã làm gì nên tội. Chàng tự hỏi:

- Hay mình lầm chăng? Chớ có lẽ nào Nga lại lẩn mặt hoài như thế? Rõ ràng mới hôm qua còn tiếp chuyện với mình một cách niềm nở lắm! Gớm! Người ta thương yêu chết mệt đi có đều chưa dám hé răng ra chớ ai nào phải hùm báo gì mà tránh trút ngả nầy ngả kia. Hoặc vì hôm qua mình không chịu thổ tận can trường ra nói một lời gì cho người ta mát ruột? Nhưng có lẽ đâu hắn đần độn thế, mình đã đến thăm thì cũng phải hiểu ngầm cho chứ!

Trang còn đương nghĩ thế chợt nghe bà Nghè cất tiếng nói:

- Ai như anh Hai nó về kia kìa!

Hai người thiếu niên đều ngó lên thì quả nhiên thấy Oánh đang ỳ ạch đi xuống hai tay xách hai cái giỏ gì to tướng. Và đã đến gần nói:

- Tôi vừa mới về bây giờ. Hồi trưa có gặp anh cai Vừng mang vào cho mấy giỏ hàu nầy đây. Tôi về chẳng kịp nên tính mang thằng ra ngoài nầy ăn cho luôn và đã đem đủ cả chanh và muối theo nữa. Một lát nữa, mấy đứa nó sẽ mang nước ra.

Oánh đặt hai cái giỏ xuống, gạt mồ hôi, đon đả chào hỏi Trang. Chuyện vãn một hồi, hai người mới bàn nên tìm một chỗ nào sạch sẽ trên mấy đụn cát mà ăn hàu.

Bà Nghè khen phải, Oánh và Trang liền mỗi người xách một giỏ đi lên trước, hai người đàn bà thủng thẳng theo sau.

Tìm được một cái gò cao và sắp đặt yên đâu đấy, bốn người mới cùng quây tròn lại ăn, Nga ngồi giữa mẹ và anh lại bất đồ đối diện với Trang. Oánh móc túi mấy con dao đưa cho từng người một.

Bà Nghè cạy vỏ một con hàu trao cho Nga và nói:

- Mấy người ăn đi thôi chớ tôi những giống tanh nầy không dám dùng đến.

Hai người trai trẻ ăn rất mau, vừa ăn vừa nói chuyện. Nga cũng lấy cái vui vẻ của mọi người và thấy sự lạt lẽo mình đối với Trang dần dần tiêu tán đi. Một làn không khí ái ân lại như bao trùm cặp thiếu niên ấy.

ánh mặt trời tà còn xoi xỉa qua mấy cây dương gần đấy cành lá rũ xuống xanh rì như những cái phất trần to tướng.

Cả hai người đều nghe sung sướng, nhưng riêng mỗi người lại có một mối lo sợ riêng, sợ cái hạnh phúc ấy nó không bền bỉ được...

Đột nhiên Nga dừng tay, cái lưỡi dao con bị cắn chặt trong hai vỏ hàu; nàng vừa thấy trong khi mình cạy nó ra thì con vật ngắc ngoải cũng hết sức ghì đóng lại. Nga cảm động nghĩ rằng mình vừa làm một điều trái ngược với lương tâm; trong khi nàng chỉ biết yêu mến thì đã vô tình giết hại bao nhiêu con vật thấp hèn ấy nó có lẽ cũng biết yêu mến sự sống như nàng.

Trang nhác thấy, hiểu ý Nga, chàng cũng đặt con hàu đang cầm xuống: Hai người vụt thấy mình đồng một mối cảm tưởng như nhau, liền mượn cớ làm no không ăn nữa.

Một lát, hai chú Chồn Thỏ đã đem nước ra.

Oánh lấy cốc rót nước uống và để dành lại một chút rửa tay, rồi mới như sực nhớ ra điều gì nói:

- à! ham nói chuyện mà quên bẵng. Tối hôm nay có cuộc chợ đêm giúp hội Lạc thiện Đà thành, tôi định đi hết cả nhà, anh Trang có đi không? Nhiều trò vui lắm thì phải!

Trang nghĩ rằng mình lại được dịp gần Nga thì còn gì hơn nữa, bèn vui vẻ nói:

- Thế thì hay quá, chớ ở nhà mãi làm gì?

Oánh rút trong túi ra một tờ chương trình đưa cho bạn rồi day lại hỏi bà Nghè:

- Má nghĩ sao?

Bà cụ nói:

- Tôi thì thế nào chẳng được, nhưng còn con Tư biết nó có chịu đi không? Hai thử hỏi nó.

Ai nấy đều một loạt nhìn Nga chờ câu trả lời của nàng.

Nhưng Nga chỉ cúi gầm mặt xuống, lạnh lùng đáp:

- Thôi cho phép tôi ở nhà.

- Tôi đã biết trước mà, bà cụ bảo, con Tư nói khó tính có thích xem hội hè gì đâu.

Oánh ra dáng không bằng lòng:

- Mầy không đi với má cho có bạn, ở nhà mà làm cái yêu quái gì?

Nga cau mày, với bứt mấy ngọn là mà ca bên mình vò nhỏ trong tay và trả lời một câu cụt ngủn:

- Thì đã có anh đi với má rồi.

Trang thấy Nga gắt gỏng không nhận lời thì nghĩ rằng có lẽ nàng không muốn đi chung với mình; nét mặt rầu rầu, chàng cũng gắng làm ra bộ quên một việc gì, đứng dậy xin lỗi Oánh:

- Tôi cũng quên mất, tối nay có người bạn đã hứa lại chơi, có lẽ bây giờ họ đã chờ tôi ở nhà. Nhưng thế nào tôi cũng rủ anh ấy cùng đi, lát nữa đến xem rồi sẽ gặp nhau cả.

Nói đoạn, chàng liền chào ba người ra về trước.

Đến nhà, Trang buồn bực không hiểu sao Nga đối với mình lại có nhiều thái độ trái ngược hẳn nhau như thế. Chàng ngẫm nghĩ:

- Không biết mình xấu xí vô duyên thế nào mà hắn ta lại ghê sợ mình đến thế? ừ, phải rồi, đàn ông họ còn không mấy kẻ ưa mình thì bảo sao một cô con gái, hơn nữa, một cô con gái đẹp hắn yêu mình làm sao! Đã bảo không có phần hưởng sự êm ấm của ái tình trên cõi đời này, lỡ ra một lần thì hẳn chừa đi thôi!

Nhìn vào chiếc đồng hồ thấy đã hơn bảy giờ, Trang chợt nhớ ra rằng mình có hứa sẽ gặp Oánh ở bên chợ đêm, nếu không đi thì cũng chướng. Chàng ngồi vào bàn ăn lếu láo vài miếng, gọi bà Sáu bảo coi nhà rồi mới lủi thủi ra đi.

Chưa đến nơi Công quán, chàng đã thấy đèn điện sáng như ban ngày, người đông nghìn nghịt. Cả cái Đà thành phong lưu đài các ồ ạt đi xem ai nấy đều đua nhau ăn mặc không thiếu một thức nào. Mùi phấn thơm và nước hoa lan khắp cả đám đông người ấy. Trang mua giấy vào, nhưng vì trong bụng buồn bã, nên chỗ nào cũng chỉ đứng dừng lại xem qua một lát thôi.Các cô thiếu nữ tân thời định gán cho chàng mấy món hàng đắt đỏ, giá vào khi khác thì Trang đã vui lòng mua cả rồi, nhưng hôm ấy đều kiếm cách từ khước đi cả. Trang cứ tự hỏi không biết mình đến đấy làm gì?

Trong nửa giờ, đã hết chuyện xem, chàng lại chen lấn ra về. Đi gần đến cửa, chàng bỗng ngạc nhiên lùi lại mấy bước. ở ngoài kia, Trang vừa thấy Oánh đi vào, theo sau chàng là bà Nghè với Nga cùng một người con gái khác nữa, sau rốt lại đến ông Tham Hồng và ông Cửu Bạch. Nga ăn mặc rất trang hoàng, mầu phấn sáp làm cho vẻ đẹp của nàng dưới ánh sáng trăm ngọn đèn thêm phần lộng lẫy.

Trang đứng đờ người ra, bao nhiêu sự tức giận, khinh bỉ cuồn cuộn, xô xát trong trí chàng. Trang chẳng ra chào lại, còn như sợ người ta thấy mình liền lật đật lẩn theo đám đông mà đi vào trong xó tối. Chợt thấy có ai đứng trước mặt chàng chỉ Hồng cho một người khác mà nói:

- Thằng cha ấy hôm nay đi câu đâu được con cá mòi ngon nhỉ!

Trang biết là chúng nó mỉa Nga gầy, vừa xung tiết muốn sửa cho một mẻ, lại vừa hả lòng cho thế là đáng kiếp lắm.

Chàng nấp vào dưới bóng một cây xoan chờ xem. Quả nhiên thấy Hồng đã đi sát vào Nga, nói nói cười cười, bắt tay người này, đáp lại một cái chào của người kia, vênh váo như một ông Tú buổi xưa mới thi đỗ về làng. Còn Nga cứ trông thẳng một bề nên chàng không biết được thái độ nàng ra thế nào.

Trang cắn môi, đay nghiến:

- Mình đoán có sai đâu! Hắn chỉ cho mình là một đồ bỏ, không có cái địa vị gì. Chớ người ta là cả ông Tham, danh giá lắm! Gớm! Cái mặt chán chường thế mà nằng nặc đòi ở nhà! Giả dối tất cả! ở ngoài bể không có một ma nào thì ra dáng thực thà, bây giờ lại làm đỏm quá phường văn minh vỏ. Phải, trước mặt mình hắn cần gì phải trang sức?

Trang tuy tức tối thế, nhưng ngắm lại bộ quần áo trong mình nó xoàng xĩnh quá thì bỗng sa sầm nét mặt mà nhận thấy ra rằng quả thực cái bề ngoài của mình không có gì xuất chúng cả. Chàng chực kiếm cách chuồn cho khỏi người ta thấy.

Chợt nghe có một bàn tay đánh mạnh vào chàng kêu cái "bạch"! gần sả vai, Trang hoảng kinh nhảy một phóc ra đàng xa thì thấy một người sừng sộ nói:

- Đến đây để xem chớ phải để ngủ gục à?

Trang đương bực tức nghe thế thì hơi giận uất lên liền xông vào chực đánh. Người kia vẫn không nhúc nhích, đứng giạng hai chân còn hai tay cứ để vòng trước ngực, nói tiếp:

- Trang, mầy làm cái bộ tịch gì khó coi thế.

Trang nghe mang máng tiếng người quen, đi sát lại xem mới nhận ra là một bạn học cũ. Chàng không thể nhịn cười, cất tiếng hỏi:

- Anh Tồ?

- Thì bây giờ mầy mới nhận ra?

- Anh làm tôi hết hồn, xuýt nữa té nhào; ai là võ sĩ đâu mà anh định thử sức?

Anh bạn cười như nắc nẻ nói:

- Ai bảo mầy xớ rớ làm gì trong xó tối ấy? Tao tưởng mầy đang chờ đám nào. Nhưng mầy làm gì ở đây?

- Cũng chẳng làm gì, tôi chỉ ghé lại chơi.

- Thế thì cũng như tao, chưa gặp thời thì cũng chịu bất tài thôi mầy ạ!

Tồ, người bạn học cũ rất tinh quái của Trang đã từng khét tiếng ở nhà trường, cứ đánh đeo chàng nói vung tàn tán. Hai bên mới kể công việc của mình từ khi ở trường ra. Một lát, Tồ bỗng giang thẳng tay lên chực đánh vào vai Trang một lần nữa. Trang lanh mắt né kịp, Tồ liền mắng:

- Mầy khó chịu quá! Tao tính hỏi mầy có biết tin gì về thằng Phu không?

- Tôi ở trong nhà quê luôn có đi đâu mà biết.

- Thằng Phu trợn mầy có nhớ không? Ai ngờ thằng tướng ấy mà thông minh phạm! Nó vừa phỗng quách con Tư con một thằng trọc phú được món tiền hồi môn hai nghìn bạc.

Trang nghe nói đến người trùng tên với Nga rất khó chịu, cũng cười mát trả lời cho qua chuyện:

- Sao anh dám võ đoán rằng người ta không phải vì duyên nợ mà gặp nhau?

- Trời ôi! Thế thì mầy ngu lạ! Chớ thiên hạ thì ai còn chẳng biết!

Trang bực mình quá, không biết đến bao giờ cái anh bạn báo đời ấy mới chịu tha ra cho, bỗng một tràng vỗ tay và tiếng reo cười nổi lên ở chỗ ném vòng làm cho Tồ ù té chạy đến xem. Trang nhìn theo thấy va cũng vỗ tay và la lối hơn cả mọi người.

Được dịp thoát thân, chàng vội vàng lách đi nơi khác cứ nghiền ngẫm lại lời nói của ông bạn kỳ khôi ấy mà lấy làm bất bình lắm.

- Kẻ ngoài cuộc thường hay có những lời độc địa thế. Đại để những người có cái số rủi ro yêu một người con gái giàu hơn mình đều bị liệt vào hạng phu đi cày tiền cả. Giá mình gặp gỡ Nga thì chạy đâu cho khỏi những lời biếm nhẽ ấy và danh sự cũng khó mà giữ cho hoàn toàn. Nhưng còn Nga, biết đâu hắn cũng chỉ nghĩ như phần đông thiên hạ thế? Hắn nằm trên đống tiền bạc, xưa nay chỉ tha hồ ăn, tha hồ mực mà nhất đán về ở với mình thì đào của đâu cho được như thế? Liệu hắn có khỏi khinh suất mà bảo mình đi bòn của hắn không? Hạnh phúc đâu chưa thấy chỉ tổ gây cái vạ cho gia đình!

Nhưng sự ghen tức nó cứ xui giục chàng đi tìm bọn Oánh để xem thử Hồng và Nga nói với nhau những gì cho biết. Trang chưa theo kịp mấy người đó thì đã nhìn thấy cái cử chỉ vô lý của mình ngay. Chàng tự lấy làm thẹn mà nghĩ rằng:

- Ô hay! Người ta chẳng có quyền muốn đi với ai thì đi hay sao? Ai lại có đi theo sau đuôi người ta mà rình xem từng cái cử động thì còn thể thống gì!

Trang biết rằng mình không có tư cách gì mà đánh ghen cả nên mới ngậm ngùi quay trở ra, nghe có một khối gì nó nằm chặt cứng trong óc làm cho chàng tê mê, choáng váng. Ra khỏi cửa đã hơi xa, những tiếng reo cười của khách đe xem còn đưa đến tận tai chàng như để chế nhạo, xua đuổi chàng.

Trang thề quyết không khi nào lại gặp Nga nữa.

Nhưng trong buổi chợ đêm, trước hàng trăm con mắt tọc mạch, Nga vẫn đi cạnh Hồng. Một người con gái cũng đi bên chân nàng là cô Trà, con ông Cửu Bạch. Trước những gian hàng bài trí rất đẹp, trước những cuộc tranh đấu giành giải quán quân, trước những tiếng cười đùa của người đi dự hội, Nga không thấy vui vẻ gì. Hồng lại cứ đi sát vào nàng, tán tỉnh này kia khiến nàng lắm khi phải ngượng. Nga chợt tưởng đến Trang mà ăn năn rằng hay thế thà lúc chiều mình nhận lời đi với nghĩ va còn hơn. Nga để ý tìm Trang nhưng chẳng thấy chàng thì định chắc là nếu chàng nóng sốt muốn đi cũng chỉ vì tưởng có mình đi với, nhưng sau thấy mình từ chối thì thất vọng mà ở nhà rồi. Nga còn nhớ cái vẻ ngậm ngùi của chàng khi nghe mình cự tuyệt.

Cho nên đến khi xem khắp cả rồi, Oánh ra hiệu bảo về thì nàng vùng thở hắt ra một hơi như kẻ đi đường vừa được ai cất cho một cái khăn gói nặng.

Nhưng vì cớ gì trước mặt Trang, Nga đã nói không đi mà trong buổi chợ đêm ấy nàng có mặt? Số là từ hôm được Trang đến thăm, Nga cảm thấy có cái sức mạnh gì nó đun đẩy nàng lại với người thiếu niên. Nga nhớ lại từng cái cử chỉ của va từ khi mới gặp nàng thì biết rằng va yêu nàng đã lắm, sự đó không còn nghi ngờ gì nữa. Nhưng riêng nàng, nàng cũng phải tự thú thực rằng mình đã không đề phòng để cái cảm tình đối với Trang nó thấu vào não tủy một cách sâu lắm rồi, khó lòng mà đàn áp được. Hai người có nhiều chỗ giống nhau quá, mỗi một lời nói, mỗi một cái cảm tưởng bên này đều như có một tiếng dội ở bên kia, quả tim của hai đàng tựa hồ chỉ hòa theo một nhịp. Ngặt vì Nga đã nặng lời với Thạch quá, nàng chỉ hiểu có một thứ ái tình tuyệt đối, không thể san sẻ được, cho dầu Thạch mất rồi. Trong khi Nga nghĩ thế, nàng chưa từng tuân theo một giáo lý nào. Duy cái ký vãng nó ở bên nàng gần quá, có lẽ còn gần hơn cái hiện tại không biết bao nhiêu lần. Thạch vẫn sống trong tâm hồn nàng vậy. Nga cho rằng nếu mình còn đi yêu kẻ khác tức là đã làm một sự tàn nhẫn, trụy lạc.

Chiều hôm ấy nàng lục đến những giấy má của mình thì thình lình làm rơi xuống một bức thư. Nhặt lên xem thì là thư của Thạch gửi cho nàng ngày trước. Những thư từ ấy nàng đã đọc thuộc lòng và nhớ đem theo như là bùa hộ mệnh. Tuy vậy nàng cũng giở ra xem có ý tìm một lời úy lạo; trong thư có mấy giòng chữ rắn rỏi như vầy:

"Hà nội, ngày.....

Em Nga,

Chỉ còn có hai tuần nữa thì đã đến nghỉ hè, hai ta lại sẽ gần gụi nhau. Anh cũng nóng lòng lắm, càng gần đến ngày đó bao nhiêu lại càng mong cho mau đến. Lại thêm trời ngoài này rất oi ả, ngồi trong phòng mà cũng như bị thiêu đốt. Anh nghĩ lại sự hiếu học của anh nó đã làm cho ta xa cách nhau lâu lắm rồi. Có khi anh buồn, anh chán, anh bỗng tưởng đến em mà lại vui vẻ dùi mài. Kể ra như thế thì cũng khí hèn, nhưng đối với em anh phải thành thực mà nói: nếu sự học của anh sau này mà thành tựu thì em vẫn có công rất nhiều. Mấy bức thư em đã cho anh trải qua lắm thời khắc vô giá ở đời vậy.

Anh có mua một ít thứ nữ trang mà anh cho là đẹp, để hôm nào về sẽ mang lại tặng em. Chờ đến ngày đó, anh cầu trời phù hộ cho em mạnh giỏi.

Thạch".

"T.B - Hôm nào về anh ở nhà lâu lắm cũng chừng giăm ba hôm là sẽ đến thăm em ngay".

Đọc xong bức thư, bỗng Nga chạnh, bỗng Nga khóc sụt sùi. Những lời vàng ngọc ấy khiến nàng ảo não, bủn rủn tứ chi. Nàng không thể nào quên Thạch được. Phải, về phương diện tình ái, cuộc đời nàng đến đó có thể cho là kết cục rồi, kết cục để cho nàng được chung thủy với người yêu.

Vậy mà sau khi nghĩ đến Thạch thì nàng lại nghĩ đến Trang, cái hình ảnh của hai người ấy đã không thể rời nhau ra, thành thử Nga như bị giành giựt giữa hai mối tình cú mới.

Vì thế Nga muốn dứt đi với Trang cho rảnh, nhưng sợ không đủ sức, nàng liền tính làm cho chàng cũng phải tự tìm cách dứt lấy. Nàng vẫn biết làm thế là Trang khổ sở lắm, song ấy lại là cái kế độc nhất có thể giúp nàng giữ vẹn được lời hứa. Một cớ khác nữa là Nga có ý thử Trang để xem va sau khi bị mình ruồng rẫy thì sẽ đối phó ra thế nào.

Cho nên chiều hôm sau gặp Trang, nàng cố giữ một cái thái độ rất lạnh lùng tỏ cho người thiếu niên biết trước rằng không thể hy vọng gì nữa. Trong khi ăn hàu, nàng đã hơi nao núng, tưởng chừng không chống chọi nổi với sự cảm xúc nó rào rạt bên lòng. Nhưng khoảnh khắc, nàng lại tự chủ được ngay, thấy Trang nhận lời Oánh đi dự cuộc chợ đêm thì nàng quả quyết từ chối vì thật lòng nàng cũng không muốn đi chút nào.

Tối hôm ấy lại chẳng may có ông Tham Hồng và ông Cửu Bạch cùng cô con gái là cô Trà đến chơi; khách ngỏ ý muốn rủ Oánh cùng đi xem chợ. Trà, một cô gái mới, lại nhất định mời cho được Nga. Nàng ban đầu cũng thối thác, nhưng Trà lại dai như đỉa không chịu buông tha:

- Tôi mới đến hầu thăm chị lần này là lần đầu, chỉ thỉnh cầu có một chuyện mà chị cứ chối từ, chị Tư tệ quá!

Mọi người thấy thế đều nói vào, Nga kém vế phải ưng chịu. Trà lại bắt nàng có bao nhiêu quần áo đều lấy cả ra xem. Cô ta chọn cái gì tốt nhất theo ý kiến mình thì ép Nga mặc vào như một người chị em thân thiết đã lui tới trong nhà từ lâu lắm. Trà tự tiện lựa chọn các mầu, bảo bỏ cái áo này ra, mặc cái kia vào, lại khiến Nga xây quanh cho cô ta ngắm nghía từng tí một. Nga không buồn cãi lẫy gì, bảo sao nghe vậy.

Thật tình Trà không phải muốn đóng cái vai mụ mối cho Hồng làm gì. Trái lại nàng cũng không tưởng rằng trang điểm vào cho Nga như thế có lẽ làm cho mình phải chịu bề kém sút đi. Chẳng qua vì bản tính nàng hay ưa tìm những cái đẹp trong sự phục sức, cho dẫu sự phục sức ấy nó không quan hệ đến nàng. Trà gặp Nga thì liền muốn cho bạn có những cái sở thích của mình. Nàng chẳng cần tự hỏi không biết làm thế Nga có vui lòng theo ý mình không.

Nga thì mỗi mỗi chìu ý cô khách lạ lùng, chuyên chế ấy. Đến khi ra đi nàng cũng như bị lôi kéo theo người ta thôi. Bấy giờ nàng chỉ để ý tìm một người là Trang. Suốt cả buổi chợ đêm chẳng thấy mặt chàng thì Nga tưởng tượng người thiếu niên đang căm giận mình và bỗng nghe phập phồng như đã sẩy tay làm hư hỏng một việc gì trọng đại.

[conanbmt]

Phần thứ nhất
Chương VIII

Hôm ấy là hôm mồng ba tháng bảy... Bên nhà bà Nghè Thuyên, mấy mẹ con vừa ăn cơm sáng xong đang ngồi nói chuyện với nhau.

Bà Cụ nói:

- Tôi tính sửa soạn mai tốt ngày thì dọn về, hai người nghĩ sao?

- Sao má nôn về thế? Oánh trả lời. Tôi tưởng chẳng có việc gì gấp ta ở lại chơi đến rằm cũng được.

- Trước sau mươi ngày cũng nỏ làm chi. Ta vào đây tính ra chỉ còn vài hôm nữa là vừa chẵn hai tháng, chơi như vậy đã vừa lắm. Vào đây là cốt để cho con Tư hắn dưỡng cho khỏe thì nay nhờ trời mười phần hắn đã khá được năm sáu rồi. Bỏ vắng nhà lâu quá không nên và rốn lại ngày nào là tội cho con Hai ngày ấy. Tội cả đêm khi hôm chẳng hề ngủ được vì nhớ sáp nhỏ quá.

- Đã thế thì về là phải rồi. Nhưng tôi lại tính cậy người mua giùm một ít cá thia và ít cùi phật thủ, nếu mai nay về thì sợ không kịp vì còn đi chào mấy chỗ quen đã.

Bà Nghè đang dọn lại mấy cái chén đồ trà, nghe thế liền lắc đầu nói:

- Thôi đi, mấy người thật hay bày vẽ lắm. Đi đâu thì đi có phải nhẹ nhàng hơn không, cứ mua chác cho hết tiền lại mang mang xách xách cho thêm chuyện. Cái khỏe không muốn cứ đòi cho được mệt, thật tôi không hiểu các người. Còn đi thăm anh em, cái đó là bổn phận rồi.

- Các ông bạn làm việc như ông Hồng đều ở công sở cả, đến tối mới thăm được, bây giờ thì hẳn đến thăm anh Trang vì anh ấy ở gần đây rồi luôn tiện đến chào ông Cửu một thể.

Oánh vươn vai, đứng dậy đi lấy áo mặc.

Nga nãy giờ ngồi nghe mẹ và anh bàn chuyện về thì nàng bỗng sinh ra vơ vẩn, không biết nên buồn hay vui. Đi chơi đâu thì cũng về, sự ấy rất thường, nàng tự nhỏ đến lớn cũng đã từng đi thăm các cô chị lấy chồng ở tận các tỉnh xa, đến khi về có buồn chăng nữa là chỉ vì tình chị em lưu luyến nhau thôi. Giờ thì khác hẳn thế. Nàng nghe có một sự biến đổi gì nó sắp xẩy ra trong đời nàng, sự biến đổi ấy cơ hồ là bất lợi. Trang! Cái tên ấy Oánh vừa mới gieo vào tai nàng mà trả lời cho những câu hỏi bề bộn trong lòng nàng vậy. Nga biết rằng mình sẽ phải xa người thiếu niên, xa có lẽ không bao giờ còn lại gặp. Từ bữa tối chợ đêm thì không hề thấy mặt chàng một lần nào. Nga lo ngại, nghĩ rằng không dè cái kế hoạch của nàng có hiệu quả mau như thế. Nhưng một người dễ giận hờn như chàng chắc là ngay thật lắm.

Nàng bèn tưởng tượng Trang với thằng bé con theo ở, hai thầy trò lăn lộn với công việc làm ăn trên con đường thiên lý; ban đầu Trang còn thỉnh thoảng nhớ đến nàng, nhưng mỗi ngày đến sẽ xóa nhòa cái hình ảnh nàng một ít cho đến hồi chàng quên biệt. Rồi biết đâu chẳng có người hiểu biết chàng hơn sẽ đền đáp cho chàng một tấm tình trọn vẹn. Nghĩ đến đó, nàng nghe lạnh toát cả lòng.

- Tư, mầy có đồ đạc gì cũng nên gói gắm bỏ vào rương hòm lần đi.

Nghe bà Cụ bảo thế, Nga vùng choàng dậy, uể oải đáp rằng:

- Má nhất định mai về thật sao?

- Về thì về, còn thật với không gì nữa. Nhưng mầy nghĩ làm sao lại hỏi thế?

- Không, con có nghĩ làm sao đâu.

Nga làm mặt thản nhiên đứng dậy đi dọn dẹp chăn chiếu, nhưng kỳ thật là để cho được theo đuổi cái ý nghĩ riêng mình.

Oánh thay quần áo xong đã bước ra sân ton tả đi đến nhà trọ của Trang. Đến nơi thấy bạn hai tay thủ túi, đang thơ thẩn dưới giàn mướp trong vườn, chàng liền cất tiếng gọi:

- Anh Trang làm gì đó? Lại thôi xao chớ gì?

Trang nghe tiếng, mừng rỡ, chạy ra chào và cầm tay Oánh giắt vào.

Trong khi chàng xếp lại mấy tờ báo xáo lộn trên bàn, Oánh cứ nhìn theo chàng rồi bỗng nói:

- Tôi trông anh hôm nay hư đi nhiều lắm. Mấy bữa đây không thấy anh ra bể chơi, hay là anh có cảm lãm gì chăng?

Trang vin ngay vào câu hỏi bạn, đáp:

- Vâng, tôi cũng có mệt xoàng, vì mấy bữa rày ít ngủ quá nên mất ngon miệng ăn uống có hơi kém. Sáng nay thì đã khỏe ra nhiều.

Chàng ngừng một lát, lại vui cười nói tiếp:

- Nằm khểnh ở nhà mấy hôm chán quá, chiều nay tôi sẽ ra tắm.

Oánh nghe bạn nói thế sực nhớ đến câu chuyện của mình liền hỏi:

- Anh còn ở chơi đây lâu?

- Vâng, tôi cũng chưa định khi nào về.

- Tôi qua đây là để chào anh, vì mai nầy bên tôi phải dọn về Huế; tôi tính đi chuyến xe tốc hành.

Nghe vừa dứt lời, Trang bỗng biến sắc mặt phải vờ cúi xuống lượm một mảnh giấy gì dưới gậm bàn cho bạn khỏi trông thấy. Khi ngẩng đầu lên, chàng đã giữ được nét mặt tự nhiên như thường. Trang vội hỏi:

- Anh không ở lại chơi đã, tôi tưởng trời còn nóng bức lắm kia mà!

- Tôi cũng nghĩ như thế, nhưng má tôi lại sợ bỏ nhà lâu nên chỉ muốn về gấp. Vì vậy bên tôi hôm nay phải xếp đặt hành lý và giao trả lại nhà lại, còn tôi phải đi chào ít chỗ thân bằng nữa.

Oánh đứng dậy bắt tay Trang:

- Thôi, anh ở lại sức khỏe, khi nào về Huế có rộng thì giờ hãy lên tôi chơi, anh biết chỗ rồi thì phải?

Trang tiễn bạn ra cửa nói:

- Vâng, anh ở địa đầu làng Cư chánh?

- Phải rồi, anh cứ đi đến Cầu Lim rồi thẳng tới chừng nửa cây số sẽ đến một cái rẫy nằm phía bên tay mặt và cách đường cái không bao xa, bên ngoài toàn rào bằng gai bốm, ấy chính tôi ở đấy. Nhưng miễn anh đi đến Cầu Lim rổi cứ hỏi mấy bác điền phu là tự khắc biết.

- Vâng, và tôi xin kính lời hầu thăm cụ bên nhà.

- Cám ơn!

- Mạnh giỏi nhé!

Chờ cho Oánh đi ra khỏi con đường hẻm rồi. Trang mới trở về phòng nằm nghĩ ngợi. Gia đình Oánh dọn về! Nga về! Cái đoạn gặp gỡ của chàng và cô em gái bạn đến đó là liễu kết rồi. Còn có khi nào gặp nhau nữa chăng? Có lẽ không bao giờ vậy. Nhưng gặp để làm gì? Trang tự hỏi mà không kiếm ra câu trả lời. Vì chàng chưa hề có ngỏ bày với Nga một lời tâm sự. Tuy bao nhiêu cử chỉ của chàng đã để lộ cái cảm tình chàng ra một cách rõ rệt nhưng chắc gì Nga trông thấy, hoặc là nàng trông thấy mà không sá bận lòng đến thì sao? Có lẽ cái ức thuyết sau nầy đúng hơn, một người con gái bao giờ cũng soi thấy được nỗi khổ tâm của những kẻ thổn thức vì mình. Trang nhớ lại cái đêm Nga đi với Hồng thì nỗi thất vọng lẩn với sự căm hờn làm cho chàng rất khốn đốn. Từ hôm chàng thề tuyệt giao với Nga thì chàng đã giữ lời hứa không ra bể lần nào. Vậy bây giờ Nga đi chính là hợp với ý muốn của chàng còn phải nghĩ suy gì nữa?

Trong đạo bằng hữu, Oánh đã đến thăm chàng, lẽ phải là chàng cũng nên đáp lễ lại. Nhưng làm như thế thì Trang sẽ để cho Nga trông thấy vẻ mặt sầu thảm của mình, - chàng không muốn cho cô ta hưởng sự đắc thắng ấy - thứ nữa là chàng liệu có đè nén được sự cảm xúc trong khi từ biệt chăng? Trang không có một chút tự tin về điều đó. Vả chàng nghĩ rằng Oánh là người có độ lượng, dẫu không đến chắc bạn cũng chẳng chấp trách nào.

Đến sáng mai nhằm ngày chủ nhật, bên nhà bà Nghè còn đang sửa soạn lên tàu thì Hồng và ông Cửu Bạch đã đến thăm mà đi đưa luôn thể.

Nga có ý mong đợi Trang và lấy làm lạ sao chàng không đến. Nàng đếm từng phút thì giờ đi qua mà sốt ruột. Nga không ngờ mình đối với người thiếu niên lại nặng tình đến thế. Bây giờ sắp xa cách thì bao nhiêu nỗi niềm hiềm tị nàng tuyệt nhiên không còn nữa. Trang dẫu thế nào cũng là một con người hiếm có.

Mỗi một tiếng động, mỗi một lời nói của khách đi qua trước nhà đều làm cho nàng giạt mình chú ý, chạy ra cửa nom dòm. Nhưng chàng chưa đến! Mỗi lẫn như thế là mỗi cái hy vọng tan tành. Trang tình tệ thật, lại không bằng những kẻ như ông Cửu Bạch, ông Tham Hồng. Trang giận nàng đến thế chăng? Chàng bị điều gì ngăn trở chăng? Càng gần đến giờ, mấy câu hỏi ấy lại càng làm cho tâm thần nàng rối loạn.

Đến khi ai nấy đã đều giục giã ra đi, Nga tưởng chừng như bị ai giầy xéo lên trên lòng. Nàng mới hay từ thuở Thạch mất rồi, mấy tháng ở Mỹ Khê chính là những ngày tốt đẹp nhất trong cái đời vô vị của nàng, những ngày ấy, khốn nỗi! Nàng đã thờ ơ để nó đi qua rất vô vị! Nga muốn kêu cầu Thạch đến giúp đỡ nàng, nhưng người tình cũ bấy giờ như lùi hẳn vào trong cái ký vãng mù mịt xa xăm, không còn gọi được. Nga tưởng tượng mọi người đều lìa bỏ mình mà rất đỗi kinh hoàng.

ở trên xe lửa, sau khi một hồi còi đã rúc, Nga vẫn còn sững sờ quên đáp lại cái chào sốt sắng của Hồng, nó ngụ biết bao tình quyến luyến. Hồng thấy vậy liền yên trí rằng nàng hoặc vì hổ ngươi, hoặc vì cảm kích quá mà giả lờ đi vậy. Kẻ chưa từng gặp sự thất bại ở đời vẫn thường có những cái lý luận lạc quan ấy.

Xe đã mở máy sình sịch chạy. Giây phút, ngồi trông cây cối vùn vụt đưa qua trước mắt nàng, những ý tưởng của Nga nó cũng thốt nhiên quay cuồng như chong chóng. Những kẻ qua lại, chào xáo hai bên nàng, nàng tuyệt không nghe thấy gì. Uể oải, hai mắt nàng dần dần ríu lại.

Bãi bể Mỹ Khê, dưới một buổi chiều tà rực rỡ bỗng hiện ra trong trí nhớ nàng như một cảnh thần tiên. Khi nàng gặp Trang lần thứ nhất, khi hai người đang đụt mưa trong xóm thuyền chài, khi chàng đánh bạo đến thăm nàng ốm, khi ăn hàu, bao nhiêu chuyện ấy hầu như là một giấc chiêm bao.

Trong khi đó, một người cũng khắc khoải vì nàng đang lủi thủi trên con đường núi Tiên Sa là Trang vậy. Sự giận dỗi ghen tức không đủ làm cho chàng quên được Nga. Suốt một đêm thao thức, chàng lấy làm kinh ngạc mà biết rằng mình vẫn yêu, yêu rất mực nồng nàn.

Tang tảng sáng chàng đã chỗi dậy khoác áo ra đi.

Mọi ngày, khi nào có điều lo nghĩ gì, Trang vẫn làm như thế. Không phải chàng định ý tìm cách khuây lảng được rồi. Nhưng có cái gì nó bắt buộc chàng phải vận động, cho đến khi nào thân thể mệt nhoài tê liệt mới thôi.

Trang bước ra khỏi nhà, thấy trước mặt là đường lên Tiên Sa, chàng liền xăm xăm đi vào đó.

Thế rồi, trên con đường núi khúc khuỷu, gồ ghề, chàng lại tha hồ tưởng nhớ Nga. Nga bấy giờ lên xe rồi, nàng đã đến ga ấy, ga ấy. Sao chàng lại để cho nàng đi như thế? Trong hai tháng tròn gần gụi chán gì cơ hội cho chàng tỏ tấm tình yêu dấu ra. Những kẻ bạo dạn vẫn thường được túc nguyện, sao chàng không bắt chước? Nga chỉ yêu người tình cũ là vì nàng chưa nếm đến cái phong vị mặn mà của một mối tình mới nào. Một người con gái đa cảm như nàng, lại ở vào cái cảnh giàu sang không có thể ở vậy già đời mà xem cái xuân mình nó lỡ làng đi qua được. Nga nhận lời đi xem hội với Hồng như thế đủ biết rằng cái kiên tâm của nàng đã bị lay chuyển rồi. Sao Hồng lại được biệt đãi hơn chàng? Luôn mấy ngày, Trang cứ căm giận nàng về chỗ đó. Nhưng biết đâu chàng chẳng lầm? Nếu Nga với Hồng cùng đi với nhau chỉ là ngẫu nhiên gặp gỡ giữa đường thì sao?

Trang còn đương loay hoay nghĩ thế thì đã đến nơi nghĩa địa của mấy người lính thủy Tây Ban Nha. Đứng trước các ngôi mộ ấy, chàng bỗng hồi tưởng lại cái khí tượng hào hùng của những kẻ xông pha trên mặt bể hiểm nghèo, những kẻ đó có lẽ coi nhẹ cảnh gia đình êm ấm. Cách sinh hoạt éo le của hạng người ấy, trên sóng, đầu gió, có một cái khí vị ngây ngất, phi thường... Trang bấy giờ nhận thấy cái ái tình nó nhỏ nhen quá. ở đời còn thiếu chi sự nghiệp lừng lẫy đủ kích thích chàng? Hồi nhỏ đi học, chàng có nghĩ rằng đến lúc trưởng thành sẽ để tiêu trầm nghị lực trong chốn tình trường chăng?

Thỉnh thoảng, một đoàn năm bảy bác tiều phu, nhễ nhại mồ hôi, lại gánh củi đi qua bên chàng. Người nào người ấy đều một thứ áo quần nhuộm chàm rách mướp, để lộ từng miếng da bị nắng đốt đỏ bầm. Trang nghĩ rằng mấy người đó ăn mai chạy chiều, đâu có thì giờ dư dật như chàng để thất vọng vì tình.

Chàng có ý thẹn, gượng cười tự nhủ rằng chẳng bao lâu nỗi lòng chàng sẽ nguôi ngoai vậy. Rất đỗi Dinh, chàng còn quên được thay, huống gì một kẻ chỉ thoáng qua trong đời chàng. Chàng nhớ lại những nỗi đau đớn Dinh đã gây cho chàng ngày trước mà rợn mình. Không, chàng không có gan dấn thân vào cạm một lần nữa.

Nhưng hôm ấy, ở Tiên Sa về, Trang có một vẻ mặt chán nản lạ lùng. Trong trí chàng nảy ra không biết bao nhiêu ý định mâu thuẫn nhau, chàng như hình một người trọng bệnh, chung quanh là những ông y sĩ, mỗi ông đều cắt một phương thuốc riêng mà không biết nên theo hẳn ông nào. Rút cục, Nga như một vị nữ thần cay nghiệt cứ đến ám ảnh chàng.

Mấy hôm sau, Trang lại ngùi ngùi ra bể. Một giải cát tiêu điều, vắng vẻ, cái địa vị nó đối với chàng không ngờ mà trọng yếu đến thế. Bao nhiêu sự ký ức chàng còn man mác trên những gò đụn tròn trĩnh chồng chất theo ven bờ. Bãi bể hầu như là một người bạn yêu quí của chàng. Nhưng vắng mặt giai nhân nó ghẻ lạnh thế nào! Càng nhớ bao nhiêu, cõi lòng chàng càng chán ngắt. Trang tự nhiên thì thầm đọc câu thơ của nhà thi sĩ Pháp: "Một người vắng mà mọi cảnh đầu hoang". Về đến nhà, chàng cứ dàu dàu không hề nói một lời gì.

Bà Sáu, thằng Cồ thấy vậy cũng đều im thin thít, chờ khi nào chàng đi khỏi rồi mới bàn bạc cùng nhau.

Một hôm, Trang đang ngồi trong phòng, thằng Cồ bỗng rụt rè lại đứng bên cạnh chàng. Không thấy chủ sai bảo gì, nó liền đánh bạo hỏi:

- Con trông cậu lâu rày buồn bực quá?

Trang thở dài, sẽ đáp:

- Tao tương tư rồi Cồ ạ!

- Cậu nhớ cô Tư chớ gì?

- Bởi thế.

- Nói vô phép, chớ con như cậu thì con tính chuyện ấy rất dễ dàng. Cậu ưng cô Tư thì cứ mượn người đi hỏi rồi cưới về, có phải dễ không?

Trang cười nhạt, vò đầu thằng bé:

- Mầy biết gì!

Nghĩ một lát, chàng lại nói:

- Mầy chưa đến tuổi biết những điều đó được. Khó lòng lắm! Chuyện tình nó oái oăm trăm bề chớ có phải trơn tru như mầy tưởng vậy đâu. Nếu thế thì ai tội gì mà nghĩ ngợi cho rầy rà.

Thằng bé con ra dáng hoài nghi nhưng không dám cãi lại:

- Thế bây giờ cậu tính làm thế nào?

- Tao chưa tính gì cả.

Hai thầy trò lại làm thinh. Thằng Cồ lảng ra ngoài vừa gặp bà Sáu, nó liền lắc đầu ra dấu bảo đừng có hỏi han gì.

Nhưng một lát lại nghe tiếng chủ nó gọi vào phòng:

- Mầy ra dọn dẹp áo quần sách vở của tao vào va li, chỉ để ra ngoài một bộ quần áo mới cho tao thay mà thôi.

Thằng bé ngạc nhiên hỏi:

- Cậu sắp sửa đi đâu?

- ở đây chán lắm rồi. Tao định đi vào rủ ông Láng làm việc lại thôi. Nhưng cũng phải về thăm nhà năm ba bữa đã. Vậy mầy cất dọn đồ đạc mai đi chuyến tàu sớm.

Thằng Cồ vui vẻ, sắm nắm đi ra, đến cửa phòng bèn day lại hỏi:

- Dạ hôm nay thứ mấy?

- Thứ năm, mầy hỏi làm gì?

- Thế thì con phải đi lại đàng anh thợ giặt mới được; còn cặp quần áo của cậu anh ấy hẹn đến thứ sáu mới mang lại. Cậu cho con tiền trả cho luôn.

Thằng bé lấy tiền ra đi. Trang liền gọi bà Sáu nói chuyện cho bà ấy biết chàng sắp dọn về.

Bà lão ngờ là câu nói chơi, liền cười nói:

- Thầy về mấy hôm rồi mới trở vào?

- Không, tôi về luôn thôi bà ạ.

Trang tính tiền nhà phân minh, lấy bạc ra đếm đủ số rồi đặt lên trên bàn. Chàng lại lấy thêm ba đồng để một bên mà nói:

- Cái nầy tôi xin kính riêng bà.

Bà Sáu cảm động, cầm lấy bạc mà rằng:

- Thằng Cồ mắc gói ghém sửa soạn ở nhà, chiều nay để tôi đi chợ cho thầy một bữa.

- Thế thì tốt lắm.

Chiều hôm ấy Trang thấy mâm cơm dọn rất bỉ bàng liền lấy làm lạ hỏi:

- Sao thức ăn bà đi chợ được nhiều thế?

Bà Sáu mừng rỡ nói:

- Tôi có bỏ tiền riêng tôi mua thêm vài món đó.

- Thế à? Bà tử tế quá nhưng hết của bà bao nhiêu để tôi kỉnh lại?

- Xưa nay, thầy nói thế chẳng sợ mất lòng, tôi dẫu nghèo song đãi thầy một bữa thì đã can chi!

Trang thấy bà lão có vẻ thành thật bèn cám ơn, không nỡ nói đến chuyện trả tiền nữa.

Sáng hôm sau, hai thầy trò Trang dậy sớm chực ra đi thì thấy bà lão đã đứng chờ ngoài ngõ. Trang bước ra từ biệt:

- Thôi cám ơn bà có bụng tốt với tôi mấy lâu nay, bà ở lại bình yên nhé!

- Thầy để tôi xách va li ra đến bến đò.

- Tội nghiệp! Bà tuổi tác hãy vào nghỉ, để tôi xách cho không hề gì. Vậy chào bà nhé!

Bà lão rơm rớm nước mắt, hai môi mấp máy:

- Trời phù hộ cho thầy!

Thằng Cố cũng day lại nói:

- Tôi đi đã bà nhé!

- Cơ khổ! Mầy đi mạnh giỏi và sang năm nhớ thưa với thầy vào chơi.

Hai thầy trò đã đi ra đến ngoài đường cái mà bà Sáu vẫn còn đứng trông theo, chơi vơi như một người khốn nạn

[conanbmt]

Phần Thứ Hai
Chương I

Nhà bà Thị Tốn ở làng Giao Thủy cất trên một khoảnh vườn rộng ước năm sào, cách hữu ngạn sông Hương chừng vài trăm thước. ấy là một kiểu nhà ngói xưa, ba căn hai chái, hướng mặt về phía đông nam và day hông ra đường. Cái đặc sắc của nó là đã trải mấy đời mưa nắng nên trông già cỗi như một nếp chùa làng; trên mái đen sì những rêu khô lại lổ đổ từng vạt ngói mới; hai con rồng, râu vảy đứt sễ, vẫn còn giương to đôi mắt chầu cái mặt nguyệt cũng chếch mác từ những bao giờ; trông chúng nó có vẻ gan gốc như hai viên tướng già trung dõng cố bền lòng phù trợ cho một nghiệp đế suy vi.

Trước thềm lại có treo ba bức sáo lục bỏ xuống tận đất càng tôn cái vẻ kín đáo nghiêm nghị trong nhà. Trong nầy bài trí rất đơn sơ: ở giữa, là bộ trường kỷ trắc đen nhánh để sát vào một cái án chạm chìm rất tinh xảo, trên đó bầy biện năm bảy cái bửu vật đã lưu truyền từ đời nọ đến đời kia: lư đồng, điếu cẩn, lục bình, tráo lung, một cái ngỗng sứ ngoài có vẽ trúc lâm thất hiền và hai cái lọ tăm bằng ngà voi tiện. Ngay trên án, và treo nghiêng vào bức liên ba thượng, có một bức hoành sơn đỏ đề hai chữ " Tịnh trai ".

Căn bên tả để một bộ ngựa mít, bê hữu một cái sập quì. Hai hàng cột căn giữa đều có treo câu đối bằng huê mộc, chữ khảm xà cừ, viết một cách rất thoắng, mới trông qua chỉ thấy những cái hình vẽ rối rít như mấy cây thế mà cành nọ cành kia đoanh quấn lấy nhau. Lui vào trong hàng nhất và dựa vào hai bức đố, một bên là cái tủ chè, trên đầu có treo một bức tranh tứ bình vẽ "Nhị thập tứ hiếu", một bên là cái tủ đứng, đều đánh si bóng nhoáng và trông mới hơn mọi vật khác trong nhà.

Sau cùng, là chỗ thờ tự gia tiên có ba bức màn xanh phủ kín.

Nhưng cái nhà trên nầy cũ kỹ, nghiêm nghị bao nhiêu thì ở nhà dưới lại ồn ào tấp nập bấy nhiêu. Hôm ấy, đàn ông, đàn bà, trẻ con tranh nhau làm việc; người giã gạo, hoặc bằng tay, hoặc bằng chày đạp, người quấn thuốc, xắt thuốc, lại người bỏ bắp, đậu, ớt, cau khô trong từng cái nong kếch sù vào bao, tiếng cười nói lẫn với tiếng chày nện làm rầm rĩ lên một góc vườn.

Giữa cái đám người ăn làm hăng hái ấy, bà chủ nhà cũng giúp vào một tay, đi đi lại lại bày vẽ rất chu đáo. Bà Thị Tốn lúc đó vào lối năm mươi tuổi, người hơi cao và có bề ngang, dáng mặt xương, nước da ngăm ngăm đen, trên trán và hai bên má đã có đường nhăn nheo, đầu tóc rẽ ngay cũng vừa lốm đốm bạc. Vẻ mặt tỏ ra người hay trù tính lại quả quyết và có uy, hai con mắt trông vào ai có thể làm cho người ấy dù vô lễ bao nhiêu cũng phải sinh lòng kính nể. Người tuy mau già, nhưng cứ xem cách đi đứng nhanh nhẹn suốt ngày và một mình vần nổi cái cối xay lớn thì đủ biết bà Thị ăn làm xốc vác lắm.

- Biền đâu! Bà lên tiếng gọi.

Một cậu con trai trạc chừng mười bốn mười lăm tuổi, mặt mầy trắng trẻo sáng láng, từ nhà trên đi xuống:

- Mẹ gọi con?

Bà Thị không bỏ công việc làm, ngó ra nói:

- Tao muốn hỏi mầy đã viết thư cho anh mầy chưa?

- Dạ con vừa mới viết xong, còn đợi đọc cho mẹ nghe rồi đi gởi.

- ừ, thế thì lát nữa tao sẽ lên.

Chợt nghe tiếng chuông rung, một chiếc xe cao su đường vừa đặt càng xuống ngoài sân.

Thoắt trông ra, cậu Biền vội reo lên:

- Anh Trang! Anh Trang đã về kia! Cả thằng Cồ nữa!

Quả nhiên, hai thầy trò Trang đã bước xuống xe, chủ đi trước, thằng bé con xách va li theo sau.

Bà Thị tươi cười hỏi:

- Con đã về đó sao không thấy thư về nói trước? Thế mà em nó lại tính gởi thư vào.

Mấy mẹ con cùng đưa nhau lên nhà nói chuyện. Bà Thị hỏi Trang sao đi hóng mát mà sắc mặt lại hình như kém hơn trước, chàng hơi lúng túng, liền giả cách ngạc nhiên nói rằng:

- Thế mà con lại tưởng rằng lúc nầy khá ra nhiều vì nghe trong mình khỏe khoắn lắm.

Nhưng biết câu trả lời của mình không vững vàng gì cả, chàng liền tìm cách đánh trống lảng:

- à, em Nghi đâu không thấy?

Rồi chàng lại tự đáp lấy câu hỏi mình:

- Có lẽ còn sớm em ở ngoài phố chưa về.

Bà Thị thấy con về thì vui vẻ chẳng hỏi han gì nữa, lật đật xuống bếp truyền bảo đầy tớ chạy đi mua vài món ăn cho chàng lót dạ.

Một lát thức ăn dọn lên thì cô Nghi đã về. Anh em gặp nhau, chào mừng hớn hở. Cô Nghi bấy giờ là một cô gái mười chín xuân xanh, đoan trang thùy mị. Cô ta nói chuyện một hồi lâu bèn chạy vào phòng mình lấy ra mấy cái mặt gối và khăn thêu khoe rằng:

- Em có làm cho anh mấy cái nầy đây.

Trang cầm lên xem, khen lấy khen để. Cậu Biền cũng săn sóc cho chàng từng tí một. Trang thấy em út đều hết sức yêu quý mình thì lấy làm sung sướng quên phắt bao nhiêu chuyện buồn tủi vừa mới trải qua trong mấy ngày. Chàng lấy làm lạ sao hai tháng vừa rồi lại bỏ đi chơi đâu không chịu ở nhà mà hưởng những sự vui chân thật êm đềm ấy.

Luôn mấy ngày cô Nghi không ra ngồi phố chỉ ở nhà đem hết tài khôn khéo của mình ra làm những quà bánh cho chàng ăn. Cậu Biền cũng đem sách ra chất vấn chàng những chỗ nghi ngờ cho rộng thêm sự học. Giữa cái tình yêu đương chăm chút của mẹ và em, chàng nghe nhẹ nhõm trong lòng, không muốn nghĩ suy gì nữa. Chàng tưởng chừng như mình mới được thảnh thơi đâu vài hôm thôi nên muốn hưởng cái cảnh nhàn tản thanh thú ấy một cách hoàn toàn.

Khi không nói chuyện trò gì, chàng đi ra dạo chơi sau vườn tìm những bóng cây cao nghỉ mát. Bên gốc một cây xoài lão đại có cái tảng đá rộng gần bằng một thước vuông, bề mặt rất bằng phẳng, chàng liền dùng làm ghế. Trang ngồi đó suốt giờ, nhìn con bướm liệng, hoặc lắng tai nghe tiếng chim kêu mà hồi tưởng lại bao nhiêu sự đã trải qua trong thời kỳ thơ ấu. Chung quanh, không một vật gì mà không phải là một người bạn thuở bé của cháng. Đây là nơi chàng hay leo trèo chạy nhảy, đây là chỗ chàng hay đào thành hào lũy, bày trận thế với anh em, chỗ nầy chàng có làm cái túp lều nhỏ xíu vừa chun lọt một người, chỗ kia có treo cái đu làm cho chàng một hôm té gần lọi cẳng. Những mặt người thân thích yêu quí hồi bấy giờ, nào ông, nào bà, nào bác, nào cô, cho đến con nụ mớm cơm, bõ giá lẩm cẩm, nay hoặc còn hoặc mất, chàng đều nhớ lại không sót một người nào. Chàng lại nghĩ đến ông thân chàng, hiền lành vui vẻ, rủi mất sớm không kịp nuôi chàng thành đạt cho vừa lòng. Dẫu sao, những kẻ trước chàng, ai ai cũng đã làm tròn phận sự nấy. Bây giờ đến lượt chàng, năm sáu năm ra chen cạnh với đời mà chỗ ăn làm vẫn chưa nhất định làm sao cả. Chàng đã hẹn về thăm nhà ít ngày rồi sẽ tìm ông Láng làm việc ngay, nhưng chàng lại thấy mình chần chờ mãi. Trang cho rằng có lẽ vì chàng còn một ít tiền lưng nên mới sanh ra lười biếng thế.

Thấy con mới về thăm, mấy ngày đầu bà Thị Tốn muốn để cho chàng nghỉ chơi đã. Nhưng trong bụng bà cũng muốn nhân cơ hội ấy tính cho xong chuyện hôn nhân của chàng.

Một hôm, Trang cùng hai em đang ngồi họp chuyện với nhau, bà Thị đứng gần nghe chàng nói khích cô Nghi một câu gì đó làm cho cậu Biền cười ầm lên. Bà Thị bèn làm bộ bên con gái:

- Đừng có cười người ta, người ta thế mà có nơi đi hỏi rồi đấy!

Trang lên mặt ông anh mà rằng:

- Chà, vậy mà tôi không hay. Nhưng hễ xét chỗ nào tử tế mà hắn bằng lòng thì cũng cho người ta đi cưới đi chứ sao!

Cô Nghi thẹn đỏ mặt, nguýt chàng một cái, nói khẽ:

- Hừ!

- Lại còn hừ và hè! Con gái có cái tật hễ nghe ai đi nói thì vung văng thế mà rồi chị nào không ai hỏi đến thì đã hốt hoảng lo ế chồng tồi.

Bà Thị để cho chàng tha hồ nói cho sướng miệng rồi mới mỉm cười hỏi chàng:

- Em nó con gái đã đành là thế rồi, nhưng còn thầy thì sao?

Trang không dè câu hỏi đó nên bỗng ngồi đực mặt ra, nhưng thấy cô Nghi và cậu Biền láy nhau có ý chế riễu chàng thì ung dung vừa tìm câu vừa đáp:

- à con... con thì khác... Đàn ông không gấp gì sự vợ con.

Nhưng bà Thị đã nghiêm nét mặt nói:

- Con đừng có bông đùa, mẹ không nói chơi đâu. Cứ như con nói thế thì bây giờ định ở vậy già đời không cần gì phong tục lễ nghi sao? Huống chi trong nhà chưa có người nội trợ để phòng khi bua việc coi ngó trong ngoài mà con đã vội tưởng gả em nó được sao?

- Con có phải không muốn chuyện vợ con đâu, nhưng con xin phép chuyện đó thủng thẳng rồi sẽ tính. Bao giờ làm ăn dư dật sẽ hay, chớ nay nuôi mình còn chưa chắc lại còn đeo lấy vợ con e thêm bận vào mình.

- Thủng thẳng: Được hai chữ ấy cứ đem nói hoài, không ai lầm nữa đâu. Còn lấy vợ mà thầy sợ không nuôi nổi thì đã có tôi.

Bà Thị thấy Trang làm thinh liền nói tiếp:

- Con đừng có tưởng mẹ già rồi nên muốn kiếm dâu để nằm một chỗ cho nó hầu hạ đâu, chính là nay còn mạnh thì lo tập dần cho nó quen theo khuôn phép nhà mình, hòng ngày sau nó lên làm chủ mới biết điều đối đãi với em út và bà con làng xóm được.

Nói đến đó, bà Thị liền ngảnh lại bảo cô Nghi:

- Con qua mời dì Khóa qua đây và thưa với dì rằng có anh Trang con về nên mẹ muốn bàn với dì một câu chuyện.

Trang cản lại nói:

- Để con qua thăm dì rồi sẽ mời dì qua luôn thể, kẻo mình con cháu về đây mấy bữa rày mà lại để dì đến thăm trước có lẽ dì sẽ trách là vô tình lắm chăng?

- Thôi đừng có đặt bày nhiều chuyện, con Nghi cứ đi đi thôi, chẳng dì nào chấp trách cả, đó là anh mầy muốn qua ton hót trước đi để cho dì Khóa nghe theo lời hắn đó.

Bà Thị phen nầy ra vẻ cương quyết lắm. Cũng như phần nhiều bà già xưa khác, bà khi nào cũng có sẵn một mớ thành kiến. Những thành kiến đó là do nền giáo dục của cụ ông thân sinh ra bà un đúc cho và chỗ kinh nghiệm riêng bà kết tập nên. Vì vậy ra làm một việc gì bà ít hay do dự. Những người nào đã từng được bà rèn tập uốn nắn cho đều thành người khá giả, cho nên bà rất giàu lòng tự tín. Lúc ông Thị hãy còn, mọi việc trong nhà ông đều giao phó cho bà, ông chỉ vui đánh đàn mà không bao giờ thấy chán. Nay ông mãn phần rồi, bà có cái nhiệm vụ phải tác thành cho con. Bà Thị muốn cho Trang biết trọng cái căn bản: theo ý bà, căn bản của người ta là chốn gia đình. Nhưng muốn lập gia đình thì phải lấy sự dựng vợ gả chồng làm trụ cốt. Vả bà đã từng làm dâu, bà đã trọn một niềm thờ phụng gia nương, vậy nay tới phiên bà, bà cũng muốn có kẻ làm dâu lại. Nếu không thế thì hình như trong đời bà sẽ thiếu một điều rất quan trọng; việc nhà bà có tiếng là xếp đặt rất chu chí, nhưng e rồi phải kém sút chị em về mặt dâu con. Trước bà vẫn nghĩ Trang thế nào cũng sẽ có ngày về cầu bà nói vợ cho, nhưng nay thấy chàng trẩn trựa hoài thì bà không thể chờ được. Bà đã chìu Trang nhiều lần: muốn hoãn cho hoãn, đang làm ăn yên ổn đòi thôi cũng cho thôi, thì hẳn phải có ngày con chìu bà lại. Bà vẫn biết Trang là người có hiếu, nhưng với bà, sự hiếu đễ cần phải tỏ rõ ra ngoài hình thức, ra trong việc làm vậy. Bà Thị lại là con người khôn khéo, trong khi bàn luận thường có tài dụ kẻ khác vừa theo ý muốn mình. Thời thường, trước những cái lý luận đanh thép của bà, Trang chỉ biết một điều vâng dạ, dẫu sự gì trái ý cũng dùng kế trá hàng cho qua buổi đã. Nhưng bà Thị đâu có lầm, sở dĩ bà không muốn vạch điều lỗi của con ra, vì sợ đối với người ngoài cái uy quyền làm mẹ của bà sẽ nhân đó mà giảm bớt đi. Lần này lại tính việc hôn nhân cho Trang, bà liền viện thêm người chị ruột là bà Khóa Đôn để chứng rằng trong sự kén chọn của bà đã có kẻ tán thành rồi vậy.

Một lát, cô Nghi về đã có bà Khóa qua theo.

Trang vội vã đứng dậy, cung kính chào:

- Thưa dì, cháu về chưa kịp qua hầu thăm dì, thật là có lỗi quá!

Bà Khóa ý chừng đã hỏi chuyện trước cô Nghi rồi, liền tủm tỉm cười mà rằng:

- Ai chấp nhất thầy đâu mà hòng sợ!

Bà Khóa người thấp nhỏ hơn bà Thị và trông cũng muốn trẻ hơn. Em bà cứng cỏi nghiêm nghị chừng nào thì bà lại dễ dãi vui vẻ chừng ấy. Đối với con cháu bà hay nói lớn tiếng, làm bộ gắt gỏng mà kỳ thật bề trong bà nuông chiều hết sức. Chồng bà cử nghiệp dở dang liền xoay qua nghề thầy làng, nhờ vận đỏ ăn làm cũng đủ chi dụng.

Vừa đặt mình ngồi xuống, bà Khóa đã nhập đề ngay:

- Dì mời tôi sang chắc là để nói chuyện vợ con cho chú thằng Cu chớ gì?

Rồi chẳng đợi bà Thị trả lời, bà liền day lại phía Trang ngồi mà nói:

- Sao, chú đã thèm vợ chưa? Tôi có tìm cho chú một đám nầy thì không còn chê vào đâu được. Chú thử đoán xem?

Bà Khóa liếc em bà một cái rồi trố mắt nhìn Trang, cười ngặt nghẻo.

- Nào, tôi đố chú nào!

Trang không thể nhịn cười mà rằng:

- Ai thôi xin dì cứ nói cho, chớ thiên hạ biết mấy là người cháu đoán làm sao được.

- Thì cũng trong xóm nầy chớ không đi đâu xa, mà tôi đã nói là một người đủ cả mọi bề: đẹp đẽ nết na, học hành giỏi, lại con nhà giòng của giống.

- Chà, ai mà lại quí hóa thế?

Trang ngẫm nghĩ, tìm kiếm một hồi, bỗng cười xòa mà nói:

- à, đích rồi!

- Đâu, thì hẳn nói thử xem.

- Con ông Đề Cáo chớ gì?

Thấy bà Khóa trề dài môi ra, Trang vội chữa:

- Không thì con ông Chưởng Hiền?

- Trật lất cả! Ai đi hỏi làm gì mấy chỗ đó cho chú cười là dì Khóa quê mùa. Chẳng trách nào mà các chú tưởng chỉ có mình là văn minh! Có một chút mà đoán với điếc không xong gì ráo!

- Thì cháu đã nói trước là cháu chịu đi mà.

- Nầy thôi, tôi nói cho mà nghe, con quan Tá về hưu đằng kia đấy. Biết chưa?

- à, cô Thanh! Cô ấy cháu cũng có biết.

Trang mắm môi ra dáng nghĩ ngợi.

Bà Thị hỏi:

- Sao, cô ấy làm sao? Vừa ý hay chưa?

- Cứ kể ra thì cô ấy quả không chê vào chỗ nào được...

- Nhưng mà?

Người thiếu niên thấy mẹ hai mắt đăm đăm nhìn mình có ý không bằng lòng, liền cúi đầu tìm cách chống chế:

- Cũng không sao, nghĩa là cô ấy người chừng mực đứng đắn lắm...

- Nhưng vậy là xấu hay tốt, được hay không đã chứ?

- Tốt, thì cái đó cố nhiên rồi, nhưng với hạng người ấy cũng hơi khó một chút.

- Sao mà gọi rằng khó?

Bà Khóa chêm vào:

- Người ta dốt nát không hiểu, mà chú lại hay nói mô hồ, chú phải cắt nghĩa nó khó ở chỗ nào mới được chứ!

Trang gãi đầu, ngó bà Khóa làm ra tuồng chỉ nói riêng với bà:

- Cháu muốn nói là người như thế họ nghiêm quá mà cháu thì buông tuồng ắt họ chê dè!

Bà Thị ngắt lời chàng:

- Chưa chi đã nói thế, họ không chê chút nào cả, chính quan Tá đã có ngỏ ý với dì Khóa đây rồi, chi bằng nói trắng ra là thầy chê thì có lẽ dễ nghe hơn!

Bà Khóa lườm chàng một cái:

- Đều nói mà nghe, chớ của người ta là của quí, đã năm bảy đám sang trọng bằng mấy chú đi giạm rồi mà không ăn thua gì đấy, chú đừng có tưởng người ta ế ẩm mà vội chê bừa đi.

- Nào cháu đã có làm cái lớn láo gì mà dám chê ai, Trang kêu nài, song dì cũng biết sự vợ chồng ở với nhau cả đời, ngoài cái tính tình phẩm hạnh của mỗi người ra, hai bên lại cần phải yêu nhau nữa gia đình mới vui vẻ được. Nay cháu không yêu cô Thanh mà cứ hứa càn đi thì có khác gì lừa dối người ta không?

- Chú chưa yêu thì bây giờ hãy nghe lời tôi mà yêu có muộn gì?

Bà Thị Tốn thấy con cứng đầu liền đấu dịu:

- Con đừng có lên mặt dạy kẻ bề trên. Một người con có hiếu thì vợ nào cha mẹ cưới cho cũng đều yêu cả. Thuở xưa có cặp vợ chồng đến ngày đi cưới còn chưa biết mặt nhau mà ở với nhau cũng trọn đời. Huống chi mẹ và dì đây chừng nầy tuổi há lại lầm lẫn đi chọn một đưa không ra chi sao?

- Con quả tình không muốn trái lời mẹ chút nào, nhưng chuyện nầy xin mẹ và dì cho phép con kén chọn lấy, rồi hễ chỗ nào mẹ và dì bằng lòng là được.

- Nhưng thử hỏi con Dinh có phải tự thầy đi kiếm lấy không, mà nó ăn ở đã hay ho lắm nào!

Trang nghe nhắc đến tên Dinh liền cau mày, ngó bà Khóa Đôn có ý năn nỉ bà che chở giùm cho. Bà Khóa làm bộ nóng nảy chỉ vào mặt chàng:

- Thôi, chẳng thèm nói với chú nhiều lời, tôi hẹn cho chú một tháng, tha hồ mà đi tìm kiếm, may rủi gì lát nữa không được kêu ca, nhưng quá thời hạn đó thì chú không được giở chày cối ra với tôi nữa đâu!

Người thiếu niên mừng rỡ, đứng dậy cám ơn:

- Nếu mẹ và dì cho phép thế thì còn gì hay bằng.

[conanbmt]

Phần Thứ Hai
Chương II

Nga từ theo mẹ và anh trở về Diễm Dương Trang, tính lại vừa đầy một tháng. Những công việc tế toái phải giàn xếp lúc ban đầu đã choán hết cả thì giờ nàng. Nhưng sau, mỗi khi tưởng đến Trang thì nàng bỗng đâm ra thẩn thờ vơ vẩn. Những ngày lặng lẽ ở núi lại càng khêu gợi nổi nhớ nhung. Bây giờ, mỗi người mỗi ngã, Nga càng thấy Trang đáng yêu quí bội phần. Mỗi lúc mặt trời chiều vừa khuất sau dẫy núi xanh, hơi đá bốc lên lần lần bủa khắp đồng nội, đón tầm mắt nàng, thì Nga lại chán cái cảnh phú quí nhưng hiu quạnh của mình. Nàng vẫn không quên Thạch, đối với người tình cũ, nàng bao giờ cũng một tấm lòng trân trọng xót xa. Cái chết bất ngờ của Thạch đã tập nàng nhẫn nại mà biết rằng nếu ái tình có thể tô điểm cho cuộc đời người được tốt đẹp thêm lên, thì sự phản bội của nó cũng rất là quyết liệt. Cho nên, bây giờ xa Trang, nàng dẫu không khỏi thắc mắc vì chàng, nhưng Nga lại mừng thầm rằng sẽ nhờ sự xa cách ấy mà khỏi phụ tình cùng Thạch. Cái mừng gượng ấy, phải chăng là một phương thuốc nàng dùng mà tự giải?

Hôm ấy, Nga thức dậy ăn cơm sáng xong, liền xách giỏ đi ra ngoài rẫy hái chè. Nga mặc cái áo lụa dài mùi hồi thủy, chân đi đôi giép da, đầu để trần. Lon thon, nànG đi thẳng ra đến tận ngoài bờ rào, phía mặt trước Diễm Dương Trang. Lúc ấy cũng mới hơn sáu giờ, hạt sương đêm còn giỏ giọt trên các đầu cành, khí trời rất mát mẻ. Trong đám chè thấp ngang đầu người, gốc bậm, Nga thung thăng đi từ cây nọ đến cây kia, mấy đầu ngón tay nõn nà len lỏi trong nhành lá một cách nhẹ nhàng, lanh chóng.

Vụt chốc, Nga mỉm cười. Nàng vừa nhớ lại hôm Trang đến thăm nàng ốm, từ cách đi đứng rụt rè cho đến những câu chào hỏi ngượng ngập của chàng. Cứ xem cử chỉ chàng hôm ấy, thì Trang có lẽ yêu nàng thật. Nhưng nếu chàng đã thật tình yêu thì há vì một sự mích lòng cỏn con mà dứt đi được dễ dàng thế sao? Cớ sao, từ nàng về đấy, chàng không kiếm dịp nào để đến thăm, vì cách nhau có nửa ngày đường thì lẽ đâu lại không có thì giờ mà đi được? ừ, cớ sao Trang không tìm đến? Hay Trang cũng chỉ là một hạng chơi bời, vui đâu chúc đó, hơi có điều trở ngại là thôi ngay?

Một đám mây đang che vừng thái dương vừa bay qua để ngọn nắng mai soi nghiêng vào mặt nàng. Nga bỗng ngạc nhiên thụt lùi: một cái bóng người đội chiếc mũ dạ vừa bổ xuống bên chân nàng. Quay đầu xem thử ai, Nga thốt nhiên kêu lên:

- Anh Trang!

Vì quả thật nàng vừa trông thấy Trang đứng phía ngoài hàng rào, đôi mắt say đắm nhìn nàng như người mơ mộng. Qua cơn sợ hãi lúc ban đầu, Nga vừa mừng vừa cảm động, trống ngực đánh đổ hồi, nhưng trót buột mồm gọi người thiếu niên một cách thân mật ấy, Nga lấy làm bẽn lẽn. May sao, nàng nói sẽ quá nên ông khách si tình đang đứng rình trộm nàng ngoài kia, thấy mình bị người ta bắt được chỉ hốt hoảng không kịp nghe thấy gì. Trang tưởng chừng mình đứng trước cả một nàng tiên xách hoa lam đi hái thuốc.

Thấy vậy, Nga đã chỉnh đốn chữa lời:

- ủa! Thầy lên chơi bao giờ?

Trang cũng muốn chữa thẹn, ngả mũ chào, nhanh nhẩu:

- Xin chào cô, tôi đường đột quá xin cô tha lỗi.

Thấy Nga hai gò má đỏ ửng, không trả lời, chàng mới hơi vững vàng, nói tiếp:

- Tôi đi xe đạp lên đây từ hồi sớm, muốn đến hầu thăm Cụ, nhưng chưa biết đường, nên mới lần đi tìm không ngờ lại gặp cô ở đây, thật là may quá!

Trang nghĩ rằng nhân cơ hội nầy không giải bày tâm sự ra thì còn đợi đến khi nào, nhưng chàng loay hoay chưa tìm ra câu giáo đầu nên cứ ấp úng mãi. Chẳng lẽ đứng trông nhau hoài, ngượng quá, Nga vội vàng nói ra cách ngạc nhiên:

- Ô hay! Ai lại đứng giữa nắng thế nầy, xin thầy đem xe đi lại phía ngõ đằng kìa vào nhà chơi hãy nói chuyện.

Trang bực mình vì lại lỡ mất một dịp hiếm có, song cũng phải nén lòng nghe theo. Hai người cùng đi cách nhau cái hàng gai bốm. Đến cửa, Nga chỉ đường cho khách rồi lon xon chạy vào báo tin cho mẹ và anh biết.

Oánh mừng rỡ ra đón đường:

- Đúng hẹn lắm! à nhưng anh về được mấy hôm rồi?

- Đã hơn ba tuần nay. Tôi tính lên thăm anh nhiều lần nhưng lại không rảnh.

- Vậy mà anh lên hôm nay gặp dịp quá vì tôi cũng vừa mới về tối hôm qua. Cụ dưới nhà vẫn mạnh giỏi chứ?

- Cám ơn anh, dưới tôi cả nhà cũng đều được vô sự.

- ồ quí quá!

Hai bên nói chuyện với nhau một hồi thì đã đến một sở nhà lầu, Oánh cho người đem xe đạp Trang đi cất rồi đưa bạn vào phòng khách. Bà Nghè bước ra niềm nỡ chào hỏi Trang và chỉ ghế mời chàng ngồi uống nước.

- Sao thầy lên chơi được sớm thế?

- Bẩm cháu vốn định lên hầu cụ và nhân tiện xem cái rẫy nầy một lần cho biết, hôm nay dậy được sớm mát trời mới nhất định đi, nhờ sẵn có xe đạp nên chỉ mất có nửa giờ.

Bà cụ cười, nói một cách khiêm tốn:

- Nói vô phép, thầy đi sớm thế chắc là ở nhà chưa kịp lót lòng gì? Thôi nỏ mấy khi, xin thầy cứ tình thật dùng cơm rau trên này một bữa!

- Cám ơn cụ, cháu chẳng dám làm khách khứa đâu, nhưng bẩm thật là cháu ăn rồi ạ.

- Vậy thì tôi cũng không dám nài. Nhưng thầy không mấy khi lên đây hãy ở lại chơi ít ngày cho rộng thì giờ để anh Hai nó dẫn đi xem cảnh rẫy bái núi non một chuyến. Những người quen ở thành phố đến đây lạ mắt ai họ cũng lấy làm vui lưu lại chơi săn bắn.

- Uổng quá, hôm nay cháu đi không dặn trước ở nhà nên thể nào cũng phải về. Nhưng chỗ anh em còn nhiều khi khác.

Bà Nghè còn mời mọc:

- Tuy vậy thầy cũng ở lại chơi dùng một bữa cơm trưa với chúng tôi, chiều tối mát trời rồi hãy về.

Trang không lẽ chối từ, liền cảm tạ:

- Cụ đã quá yêu mà dạy thế thì cháu xin vâng ạ.

Oánh mới đứng dạy dẫn Trang đi xem trong nhà. Trang từ khi ở ngoài đi vào, thấy cảnh vườn tược nhà cửa mỗi mỗi đều tấm tắc khen ngợi. Các căn phòng diêm dúa tinh sạch bài trí theo kiểu tàu và dùng rất nhiều đồ tàu.

ở phòng khách, bộ xa lông trắc mặt cẩm thạch, kiểu ghế vuông vức cứng cỏi đặt trên nền lát gạch hoa; phía trước có chắn cái bình phong bốn cánh bằng gương vẽ mầu những chuyện cổ tích lý thú; hai bên cái bình phong để hai cái chân voi cao độ bốn tấc tây trên dưới đều cạp đồng; trên trần thòng xuống ba cây đèn bảo cái, đĩa nến bằng pha lê; ngay trên khung cửa thông vào chỗ thờ có treo một bức hoành phi cẩn những hình tứ linh ghép lại thành ba chữ "Phước Lộc Thọ"; nơi mấy góc thành lại chưng vài cái ché sành cỗ rạng hay một cặp ngà voi; hai bên vách, từng cặp sừng bò tót hay ít cái đầu nai trê có gác những thanh gươm trường chôi bạc, treo đối diện nhau; ở một góc phòng lại có cái sập gụ, ý chừng để tiếp khách đàn bà.

Tả hữu phòng khách đều có cửa, một bên thông qua phòng ăn, một bên thông qua phòng đọc sách của Oánh. Mấy căn phòng nầy mỗi cái đều chưng dọn theo một mầu riêng, nhưng cũng đều lịch sự trang hoàng, lại từ các bức họa, liễn đối, đồ sành, đồ thêu đều có cái khí vị tàu cả. Nhờ nhà rộng lớn nên chia ra rất nhiều phòng, mà cái nào cũng quãng mạc. Đi qua một dẫy hành lang lại đến cái nhà sau một tầng, chia ra nhiều gian, phần dùng làm nhà bếp, phần làm kho chứa sản vật thu được trong năm. Ngoài xa nữa là chuồng trâu bò, lợn, chuồng thỏ, chuồng gà và tàu ngựa.

Oánh lại đưa Trang ra đằng trước xem và cắt nghĩa:

- Đất ở đây trồng trọt cũng khá, người các miệt nầy họ thấy những đất hoang nào có cây muồng mọc thì biết rằng chỗ ấy khai khẩn được.

Hai người đã ra đến ngoài sân.

Diễm Dương Trang là một sở vườn rộng ước ngoài năm chục mẫu, cây cối um tùm. Từ ngoài ngõ đi vào, con đường dài độ ba trăm thước. Phía mặt trước trồng nhiều nhất là cau với chè, ngoài ra lại rất nhiều thứ cây khác: chuối, dừa, đu đủ, mít, xoài, vải, nhãn, vân vân. Khoảng giữa, chừa một cái sân rộng có mấy sào. Trong sân có đào một cái hồ thả sen, hình bầu dục, rẽ con đường đi vào nhà làm hai; giữa hồ nhô lên mọt ngọn núi giả, đắp rất thần tình: có chùa, tháp, nhà trại, đường đi, sông hói, có ngư ông, tiều tử, lại có hang cho lũ chuột tàu chen chúc đuổi nhau suốt ngày. Đi vào núi có hai cái cầu gỗ.

Từ mặt hồ đi qua bên tả chừng hai chực bước có một cái bàn thờ trời, xây như hình chữ đột, trên có cái trang nhỏ lợp ngói, dựng lên như một cái bình phong lớn; những giây lăng tiêu chằng chịt bám vào hai bên thành. Lại từ mặt hồ qua bên hữu cũng chừng ấy bước là một cái nhà bát giác toàn sơn lục, lợp ngói men xanh, cất trên cái nền cao, chung quanh làm từng cái giàn xuôi theo mái cho mấy cây cẩm bình phong và lý dạ hương leo vào; trong nhà cũng có một bộ xa lông bằng mây, lại có sẵn đàn và sách. Hai bên mấy con đường qua lại trong sân, để chừa từng đám cỏ xanh tốt trông như những tấm thảm lục lìa.

Khách ở ngoài đi vào, qua khỏi mấy chỗ trên nầy là đến tòa nhà chính rộng lớn hai tầng. Kiểu nhà làm rất giản dị, tuyệt không một nét tô vẻ hoa hòe, nhưng trông súc tích, kiên cố như đục vào một khối đá khổng lồ; đứng sừng sững, tranh vanh có vẻ oai nghi, ngạo nghễ như khinh thường các cơn gió bão, dù dữ dội đến bực nào. Tầng trên làm thụt vào để thừa phía trước một cái đài rộng, dùng làm chỗ ngồi chơi và chỉ bầy năm bảy chậu hoàng lan, cẩm trướng. ở ngoài thềm bước vào dưới hiên, ngẩng đầu lên sẽ trông thấy treo áp vào vách một tấm biển đồng đề ba chữ "Diễm Dương Trang".

Ngay trước mặt nhà là cái bồn tròn, chu vi có thừa trăm bước; ở giữa bồn trồng một cây khốc liễu, từ gốc cây nầy trở ra lại có nhiều hàng cây hoa khác: mai vàng, mai trắng, trạng nguyên, hải đường, tử vi, oanh trảo xếp thành hình một cái ngôi sao, mỗi đầu khến lại có một cây thiên tuế; rồi quây quần chung quanh những cây lớn nầy nào quì, mộc, hồng quế, tường vi, nhiếp trước đào, thập tỉ muội. Hai bên cái bồn tròn lại còn nhiều khóm trúc, bụi ngâu, xắp thành hình những con rùa, con hạc. Giữa cái phong cảnh ấy, một bầy chim nuôi thả tự do, bay nhảy hót mừng, chòng ghẹo nhau, mơn trớn nhau làm cho cảnh đã hữu tình lại thêm phần linh hoạt.

Trang ưa mắt, khen ngợi:

- Thật là một cảnh Bồng hồ!

Oánh cười bảo:

- Tôi đã biết mà, các ngài thi sĩ thế nào cũng được vừa lòng. Bận sau anh có lên đây hãy ở lại cho được nhiều ngày tha hồ mà ngâm vịnh.

Oánh lại giắt khách ra đằng sau xem. Sau nầy mới trông qua rõ là cái phong vị một nơi đồng áng: trên khoảnh đất rộng bát ngát trồng rặt là khoai, đậu, sắn, cà và các thức dưa. Thỉnh thoảng lại có một cái lùm cây bàng, cây kén, hoặc cây mù u đột khởi lên, năm ba anh điền tốt hút điếu cày ngồi dưới gốc nghỉ mát.

Chủ nhân chỉ mấy người đó mà rằng:

- Cái rẫy này cũng khá rộng. Cho nên tôi phải dùng năm một lượt trên vài chục người, tuy hoa lợi kể cũng khá, nhưng cứ xem đó, của ruộng đắp bờ, rồi cũng chưa lại vốn. Nhưng nhờ đông người thế mà mới không đến nỗi buồn và ban đêm đủ tay canh gác. Cốt ý chúng tôi là cốt làm cho chỗ đất hoang vu nầy trở nên làng xóm được, dầu khó nhọc cũng không nề hà gì. Từ thầy tôi lên đây đến nay đã có gần bốn chục năm rồi, đang lúc ấy chưa có một mống cây nào cả. Thầy tôi có bao nhiêu của nhà đều đem ra khai thác liền thấy có hiệu quả tốt ngay. Sau thầy tôi mất, tôi lại nối gót làm thêm nên mới được như vầy. Khí hậu trên nầy tuy không được tốt lắm, nhưng lâu ngày rồi quen, và lại nước uống cũng hiền.

Oánh chỉ những cái giếng sâu hoắm đào từng chặng đường cho bạn xem rồi lại đưa Trang lên trên một cái vòm canh ngó mông xuống dưới đồn điền thấy cây cỏ xanh um mặt đất.

Trang vỗ vào vai bạn:

- Đẹp quá anh nhỉ!

Trong đôi mắt chủ nhân thoáng qua một vẻ tự hào:

- Theo ý tôi thì cũng chưa đủ gì, nhưng dẫu sao, cái rẫy nầy đối với tôi vẫn có một mối tình mật thiết vì nó là một thiên lịch sử kể lại bao nhiêu cái công trình khai phá của thầy tôi ngày trước. Thầy tôi có bắt đầu, chúng tôi mới dám làm theo.

Hai người lại bước xuống đi vòng quanh một đỗi xem mấy chuồng nuôi thú. Trâu, bò, dê đều đi ăn vắng cả. Trong từng cái cụi cao hỏng mặt đất chừng nửa thước tây có hàng mấy trăm con thỏ hiền lành nhút nhát nằm lặng lẽ ăn lá bìm bìm. Oánh chỉ vào một cái trại nuôi gà nói:

- Trước đây tôi nuôi có mấy nghìn con gà, trứng bán chạy lắm, nhưng độ nầy phải cái nạn chồn cáo nó làm hại rất nhiều. Tôi chỉ nhờ mấy con chó săn chớ không thì cũng không lấy gì trừ cái nạn đó cho được.

Trang thấy Oánh để tay lên miệng huýt một hồi. Một bầy chó chừng mười bốn mười lăm con ở đâu trong nhà bếp chạy vụt ra nhẩy lồng lên chung quanh hai người. Oánh vuốt ve chúng nó, kêu tên từng con một rồi lại khoác một cái, mấy con vật đã nhất tề chạy về chỗ cũ.

Trang vỗ tay reo cười:

- ồ! anh khéo dạy quá!

Chủ nhân cũng đáp lại một nụ cười mà rằng:

- ấy, vì anh không thích, chớ như chúng tôi ở trên nầy chỉ có thú đi săn là tuyệt! Nhưng có khi không cần phải đi, ban đêm hễ có lợn lòi đến ăn khoai ra rình bắn là được.

Ngọn nắng nghe đã hơi gắt, hai người thẩy đều đổ mồ hôi bèn rủ nhau trở về tìm đồ giải khát. Đoạn lại cùng ngồi nói chuyện nhà.

Trang bấy giờ mới biết rằng ông Nghè Thuyên xưa, dù là một nhà tấn sĩ xuất thân, nhưng vì tánh tình phóng khoáng quả hợp lại gặp thời buổi khó khăn sợ liên lụy đến mình nên chẳng chịu ra làm quan; lại nhờ nhà có tiền của nên mới trưng sở đất ấy mà lập nghiệp. Trước, chỗ ở còn là cái nhà rường, ông Nghè đặt tên cho nó là " Diễm Dương Trang ". Đến sau ông qua đời rồi, Oánh làm ăn mỗi ngày mỗi phát đạt thêm lên mới bỏ cái nhà ấy đi mà cất lại sở lầu mới bây giờ, nhưng cũng vẫn dùng cái tên cũ.

Chuyện vãn hồi lâu, không ngờ đã gần đúng ngọ. Người đầy tớ là chú Thỏ bước lên nói rằng cơm nước đã dọn xong. Trang vâng lời Oánh theo chân bạn đi qua phòng ăn, bà cụ Nghè ngồi chực đó liền nhũn nhặn đứng lên mời:

- ở đây quê mùa, đi lại chỉ vài thức rau rán, đã là anh em thân thiết xin thầy cứ thật tình cho.

- Chết nỗi! Chỗ con cháu trong nhà cả, xin cụ chớ phiền hà. Trang vội vàng đáp thế.

Nga và một người đàn bà khác nữa ở buồng bên cạnh cũng vừa bước ra, mỗi người giắt một đứa bé.

Oánh giới thiệu:

- Đây, nhà tôi và hai cháu, thằng Tý và con Ngoan.

Chào hỏi nhau xong mọi người mới ngồi vào cầm đũa. Vợ Oánh là một người vào lối ba mươi tuổi, thâm thấp, béo gói, nước da trắng mịn, có vẻ hiền lành lại ít ăn nói.

Bữa cơm ấy rất vui vẻ, nhưng người sướng nhất lại là ông khách thiếu niên. Nga thấy Trang vui như chay, ứng đối rất lưu hoạt, khác hẳn với ngày dự tiệc với ông Cửu Bạch và ông Tham Hồng.

Những món ăn mà bà cụ gọi là quê mùa, Trang thấy nó chỉ quê ở nơi mấy bát canh rau tập tàng, đĩa dưa gang bóp muối, măng kho, rau muống xào, còn ngoại giả mấy món cá thịt, chả tôm, nem chạo nướng, vịt tần ngũ vị lại toàn là dinh đặc. Nhưng về phần Trang, vừa đi quanh rẫy một vòng bụng đã lưng lửng, nay lại được ngồi trước mặt ý trung nhân thì dẫu gì đối với chàng mà không là hào soạn. Nên chàng đã nói là thật tình lại càng thật tình riết.

Nga tuy ngồi cả buổi chằng hề mở môi, nhưng cứ thỉnh thoảng mượn cớ đưa thức ăn cho hai đứa bé mà đẫy thêm vài món cho chàng, những cái cử chỉ ân cần ấy dù nàng muốn nó tự nhiên bao nhiêu cũng không tài nào lọt qua mắt ông khách đa tình kia được.

Bỗng bà cụ cơ là hỏi:

- Thầy còn định nghỉ bao nhiêu lâu?

Trang lo lắng rằng trước con mắt mọi người, chàng là một kẻ ăn không ở nể, chớ ai hồ dễ biết cho chàng chỉ vì Nga mà khươm lượm, vậy chàng muốn nhân dịp ấy dọ tình ý Nga luôn thể bèn trả lời rằng:

- Số là cháu định đi liền trong tháng này, nhưng bà thân cháu còn bảo nán lại để bàn một chút việc nhà.

- Chừng câu chuyện tiểu đăng khoa thì phải! Oánh giả cách pha trò.

- Anh đoán quả không sai!

Oánh cười hà hà:

- Nếu vậy để tôi rót một chén rượu mừng cho đôi bên trai tài gái sắc.

Bà cụ cũng cười rè khen phải.

Trang đưa mắt nhìn Nga thấy nàng bỗng tái mét, mấy đầu ngón tay cầm đũa hơi run. Nga cũng vừa ngước mặt lên, bốn mắt gặp nhau, hai người đều có vẻ bối rối.

Nhưng sợ bạn trông thấy, Trang vờ vui vẻ dằn tay Oánh lại:

- Anh hãy thong thả đã nào, tôi đã nói gì đâu mà chúc mừng vội thế? Nghĩ như tôi bây giờ, ăn làm chưa ra sao, kiếm vợ là một sự khó, huống chi thời buổi nào người ta không chuộng kẻ có công danh, mình là một anh chàng vô chức phận thì mong gì ai chịu làm thông gia với. Còn một đôi chỗ họ có lòng tốt yêu đến thì lại vô duyên thế nào con gái họ mình không thể nhận làm người bạn trăm năm được.

Trang dừng lại một lát, ra chiều nghĩ ngợi.

Bà Nghè thấy thế vỗ về rằng:

- Chà, chỉ tại các thầy già kén lắm nên mới bảo cho có cớ rằng thiên hạ khó dễ nầy kia, chớ như theo tôi biết thì chỗ thầy là nhà lễ nghĩa xưa nay, nếu họ không đành thì còn đòi bực nào nữa. Còn nói danh phận thì cậu Hai tôi đó lại có gì, mà nào ai bảo nó không có vợ con.

- Quả cháu không hề kén chọn, bất luận là hạng nào cháu chỉ cần một kẻ tương thức thôi.

Trang nói thế lại liếc nhìn Nga thấy mặt nàng đỏ hoẻn, liền thích chí, tiếp ngay rằng:

- Một người hiền lành, ngay thật có thể giúp cho cháu theo đuổi được chí nguyện mình.

- Nhưng một người như thế, bà cụ nói, thầy tưởng có tìm được không?

- Cháu chắc là có lắm.

- à, nếu vậy thì càng tốt, hãy để dành rượu đó khi nào thầy kiếm được người vừa ý nói cho chúng tôi biết để chúng tôi mừng cho!

Ai nấy đều cười.

Ăn uống xong rồi, Trang còn tự bảo rằng có lẽ hôm ấy chàng đã dùng bữa cơm ngon nhất trong đời chàng.

Oánh đưa bạn về phòng nghỉ.

Đến hai giờ chiều hai người lại rủ nhau ra nhà bát giác chơi uống nước chè tàu. Nằm vắt vẻo trên ghế xích đu đàm luận với nhau một hồi, bỗng Oánh nảy ra một ý hay mà rằng:

- Anh có muốn cỡi ngựa đi dạo quanh núi một vòng không?

Trang nghe nói đến ngựa vừa ý, cả khen:

- Như vậy thì thú lắm!

Oánh vào thay quần áo gọn ghẽ rồi bảo Chồn và Thỏ đi thắng ngựa. Một lát, Trang thấy hai chú ấy đem ra trước sân một cặp bắc thảo phi tráng, hai con vật bị tù túng lâu ngày nay được tra yên vào cứ giậm cẳng hí liên thanh.

Mấy người đàn bà trong nhà nghe tiếng đều kéo nhau ra xem. Bà Nghè sợ Trang không quen cỡi ngựa bèn tỏ ý lo ngại. Trang cũng thú thật với Oánh rằng:

- Tôi tuy có biết cỡi nhưng thật chưa lành nghề.

- Không sao, anh có ngại thì cứ cỡi con Bạch Yến nầy vì nó đã thuần lắm để con Phi Hồng cho tôi.

Đoạn hai người mới nhảy thót lên yên, con ngựa bạch nghe hơi người lạ lồng lên mấy cái làm cho Nga cả sợ, nhưng chỉ giây phút thấy con hồng đã giành đi trước nó cũng phóng bốn vó ruổi theo. Ra khỏi cổng, Oanh liền gò cương, cho cặp ngựa chạy song song với nhau. Khoảnh khắc, đến chân núi, hai người cùng để ngựa thủng thẳng đi lên mà nói chuyện.

ở trên cao trông xuống thấy Diễm Dương Trang ba mặt núi bao như nằm trong một cái thung lũng. Cỏ cây chưa đến ngày tàn cỗi còn phô lắm mầu rực rỡ, từ mầu lục thẫm cho đến màu vàng non. Dưới xa là đồng bằng, cát trắng, hiu quạnh, mênh mông. Xem chán mắt, hai người mới chịu quay ngựa trở về. Xuống đến đất liền, ngựa thấy nới cương liền tha hồ phóng nước đại. Một hồi, đã đến sân, thằng Tý ở đâu trong nhà chạy ra, chưa kịp ai gọi lại, con ngựa bạch muốn tránh nó bỗng nhảy tràn một cái về bên tả làm Trang không đề phòng liền ngả nhào xuống nằm xóng xượt trước thềm.

Nga rú lên một tiếng, quên cả sự e dè vụt chạy ra toan đỡ chàng dậy. Oánh vừa nhảy xuống ngựa cùng cả nhà sợ hải đổ đến xem. Nhưng Trang đã lồm cồm đứng dậy cười ồ:

- Chết chửa! Có hề gì không? Mọi người đều hỏi thế.

- May quá, chẳng việc gì, chỉ đau xoàng hai đầu gối và lòng bàn tay thôi.

Trang tuy nói vậy, nhưng hai chân khập khiễng, đứng phủi quần áo lấm bẩn muốn không vững. Nga nhác thấy hai ống quần chàng hơi rướm máu bèn tỏ ra vẻ lo sợ chỉ cho chàng. Người thiếu niên cảm động, sung sướng quá cũng quên đau, gượng đi đứng mạnh bạo mà rằng:

- Không sao cô ạ, nếu té vào bệ thềm thì có lẽ không còn đời. Cái té nầy cũng như lằn roi của thầy học, có nhiều bận té đau rồi mới trở nên người thiện k� như anh Hai.

Nhưng chàng cũng vâng lời Oánh vào nhà rịt thuốc và nằm thẳng chân ra nghỉ. Vợ Oánh kéo thằng Tý vào buồng bên cạnh tát cho nó một cái nên thân. Trang nghe tiếng thằng bé khóc nghĩ nó bị đòn oan, hơi thẹn và thương hại cho nó quá.

Chiều lại chàng ngỏ ý muốn về, bà cụ chẳng cho, nói:

- Không nên đâu, đường xa lắm, thầy hãy nán lại đến mai.

Oánh cũng bàn thiệt hơn cầm lại:

- Máu chưa được tản mà đi đứng thì bất tiện lắm.

Trang nghĩ mình vô cố đến làm phiền nhà bạn, rất lấy làm ái ngại:

- Thật chẳng có việc gì mà làm nhọc lòng cụ và anh qua. Vả chiều tối rồi, không về thì chắc là dưới tôi trông chờ lắm.

Biết không cầm được, Oánh nói:

- Cái đó cũng tùy anh, thôi để tôi cho người lái xe đưa anh về vậy.

Trang không bằng lòng, trách bạn:

- Nếu anh còn bày chuyện thế thì sau tôi chẳng còn dám lên. Anh còn ngờ tôi sao, tôi đã nói là không có việc gì cả kia mà.

Chàng nói thế rồi vội vàng đi lấy mũ đến trước bà cụ cáo từ:

- Bẩm cụ thế này là không phải lắm, nhưng lỡ đi không dặn trước ở nhà, hôm nay xin phép cụ cho cháu về đã.

Bà Nghè bất đắc dĩ phải gật đầu mà rằng:

- Thật tôi ngại cho thầy quá. Cũng chỉ tại anh Hai nó khéo bày điều.

Trang chào hai vợ chồng Oánh rồi thấy Nga đứng trước thềm liền bước ra nói:

- Tôi xin chào cô.

Lại nói khe khẽ rằng:

- Và cám ơn cô lắm.

Nga buồn bã, gượng cười:

- Không dám, xin thầy hãy coi chừng đường sá.

Trang cởi lên xe đạp cố đi thật mạnh mẽ cho mọi người yên bụng.

Ra khỏi cửa, chàng bỗng nghe tiếng tù và thổi trong đồn điền, giục giã mấy bầy thú về ràng. Chàng trong lòng bấy giờ, nhớ người, mến cảnh, bùi ngùi ngoái cổ lại xem còn trông thấy mấy đọt cau le te và đầu dặng núi tây mặt trời chiều đỏ ối...

Chàng có ngờ đâu lúc bấy giờ Nga đã mon men ra tận ngoài bờ rào ngó vọi theo mình. Thấy chiếc xe chàng lượn lên lượn xuống trên con đường khúc khuỷu, Nga chợt nghĩ rằng bao nhiêu sự mệt nhọc ấy có lẽ chỉ vì nàng, bắt nàng xôn xao, nửa mừng nửa chạnh.

Mãi đến khi xe chàng đã khuất, Nga vời trông chỉ còn thấy vài làn khói trắng lên nghi ngút đằng mấy cái thôn lạc xa xa thì nàng mới buông một tiếng thở dài.