|
|
14-08-2008, 10:12 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
Chương 16 Qua sróc Miên
Nghèo như chiếc lá rụng xuống dòng sông, nước đưa tới đâu mình theo tới đó! Huống chi bây giỠlại gặp lúc giặc đánh lung tung...
Hôm chúng tôi gặp phÆ°á»ng săn cá sấu ở quán rượu ông già lùn, nghe tÃa nuôi tôi nói nhÆ° váºy, tôi cứ tưởng là ông nói cho có nói váºy thôi. Äâu ngỠông nói váºy mà có váºy tháºt.
Giạt và o xóm chà i chÆ°a đầy ba tháng, ngôi lá»u má»›i dá»±ng lên chÆ°a ấm chá»—, má nuôi tôi chÆ°a thuá»™c khắp mặt những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà quanh quẩn ở khúc sông nà y, thì chúng tôi lại trở vá» cuá»™c sống lênh đênh.
Mấy hôm nay, dân đánh lÆ°á»›i hà ng [1] vá» cứ nhao lên là Tây sắp tiến và o vùng U Minh hạ, theo Ä‘Æ°á»ng con sông nà y. Ca-nô do thám của nó đã tháºp thò ngoà i và m sông Cán Cạy. Những buổi trá»i lặng gió, tiếng tà u giặc chạy xình xịch táºn ngoà i vịnh biển vá»ng thấu táºn đây, nghe rõ mồn má»™t. Buổi chiá»u hôm kia, ca-nô xÃch hầu của nó tắt máy thả trôi theo nÆ°á»›c và o tá»›i vịnh Bần Cùi, bắt mất hai ngÆ°á»i câu tôm. Sáng hôm sau, hÆ¡n tiểu Ä‘á»™i giặc cải trang giả là m thÆ°á»ng dân, bÆ¡i xuồng thá»c sâu và o đầm Le Le, đã bị dân quân tá»± vệ phục kÃch bắn chết mấy thằng. “Con đầm già †ngà y nà o cÅ©ng vè vè lượn sát xuống ngá»n cây và bữa nay nó dắt hai chiếc tà u há mồm và o sắp tá»›i đây rồi. Khói nhà cháy đã dá»±ng lên từng bá»±ng ở mạn Bần Cùi. Thiên hạ đã nhốn nháo tản cÆ°.
TÃa nuôi tôi đã quyết định ở lại đây. Giặc tá»›i thì theo anh em dân quân tá»± vệ, du kÃch đánh lại nó. Không lẽ cứ chạy măi. Ai cÅ©ng chạy thì thà dâng đất nà y cho nó, bà y chuyện đánh chác là m gì?
Giặc sắp tá»›i bên nách. Lại không may cho gia đình chúng tôi là việc thằng Cò bị Ä‘au chân, còn rên la nằm đấy. Nó theo đám trẻ phÆ°á»ng chà i lá»™i dá»c theo bãi Ä‘i thụt bắt cá bồng trong bẹ dừa nÆ°á»›c, không may đạp nhằm cá mặt quá»·. Ná»c Ä‘á»™c của con cá quái ác đã hà nh nó sốt mê man, bà n chân phù lên nhÆ° chân voi.
Má nuôi tôi cuống lên, cứ khóc giục tÃa nuôi tôi phải Ä‘i.
- Äi đâu bây giá»? - TÃa nuôi tôi cau mà y, nói bằng má»™t giá»ng giáºn dữ bất lá»±c.
Má nuôi tôi chùi nước mắt, lạnh lùng buông thõng một câu :
- Hừ! Ông mê ba con cá sấu của ông thì ông cứ ở đây. Tôi đóng bè chuối tôi chở hai thằng nhỠđi!
Gương mặt buồn não của má nuôi tôi dần dần tái nhợt, đôi môi bà run run mấp máy như muốn nói gì mà không nói ra được.
TÃa nuôi tôi ngồi xệp xuống chõng, thở ra má»™t hÆ¡i dà i. Ông đăm đăm nhìn thằng Cò Ä‘ang đắp chiếu nằm thiêm thiếp hồi lâu, rồi lặng lẽ đứng dáºy bịt khăn lên đầu, xách mác Ä‘i lá»™t bẹ dừa nÆ°á»›c chẻ lại quai chèo.
Và o lúc xế chiá»u thì chiếc thuyá»n nhá» của chúng tôi rá»i bến. Xóm chà i lạnh ngắt. Bầy ruồi xanh bâu và o mấy con cá chết nằm dá»c theo bãi, thấy Ä‘á»™ng bay kêu vu vu. TÃa nuôi tôi chèo lái. Tôi chèo mÅ©i. Thuyá»n Ä‘i đã xa mà tôi cứ ngoái nhìn vá» những bóng nhà quạnh quẽ chÆ¡ vÆ¡ nÆ¡i đầu xóm cÅ©. Hà ng cá»™t phÆ¡i lÆ°á»›i má»—i lúc má»™t má» dần trong khói sóng chiá»u hôm...
CÅ©ng nhÆ° chuyến nổi trôi ngà y trÆ°á»›c, chúng tôi cứ thay nhau chèo ròng rã mấy ngà y mấy đêm liá»n không nghỉ. Lắm lúc tôi có cảm giác nhÆ° chèo mãi mà thuyá»n vẫn còn đứng y nguyên má»™t chá»—. Trông chá»— nà o cÅ©ng không khác chá»— nà o. Hai bên bá», dừa nÆ°á»›c má»c san sát. Gió thổi khua Ä‘á»™ng tiếng lá rì rà o và tiếng sóng lách chách vá»— và o mạn thuyá»n cùng tiếng chèo Ä‘Æ°a kÄ©u kịt tạo thà nh má»™t nhịp Ä‘iệu buồn triá»n miên, má»™t thứ hòa thanh rÅ© rượi khiến tôi nghe vừa nhá»› nhà mà cÅ©ng vừa buồn ngủ.
Nhiá»u lúc nhá»› tá»›i anh Ba thủy thủ, tôi tá»± há»i: “Không biết trên bÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng phiêu lãng, anh có trải qua những ngà y buồn bã thế nà y không?â€
Rà y đây mai đó... Trên rừng, dÆ°á»›i biển, đồng ruá»™ng, núi cao, bất cứ chá»— nà o mình cÅ©ng Ä‘i tá»›i. Cà ng Ä‘i thì cà ng gặp nhiá»u chuyện lạ, khiến cho mình say mê.
XÆ°a kia có má»™t con tà u nhá»
Nó chưa hỠlướt sóng ra khơi...
Nà y hỡi những chà ng thủy thủ
Äang xông pha trên ngá»n sóng cao vá»i!
Giá»ng nam trầm của anh Ba thủy thủ nhÆ° cứ dáºp dá»nh trôi theo chiếc thuyá»n nhá» của tôi. Tôi mÆ¡ mà ng thấy những ốc đảo xanh rá»n giữa sa mạc, mênh mông má»™t mà u cát và ng rừng rá»±c, có mấy ngÆ°á»i lái buôn ngồi bên những con lạc Ä‘Ã , mệt má»i nhìn bóng Kim Tá»± Tháp nhô vút lên ở chân trá»i..., những hải cảng tấp náºp hà nh khách vá»›i đủ các kiểu y phục và mà u da khác nhau, từ trên những con tà u khổng lồ xuyên đại dÆ°Æ¡ng chen chúc nhau theo báºc cầu thang xách va-li xuống bến... Những biển băng lạnh cóng trắng xóa má»™t mà u tuyết, không còn phân biệt đâu là mặt đất đâu là chân trá»i, có những ngÆ°á»i Et-xki-mô mặc áo lông gấu sù sụ ngồi trên xe trượt tuyết do hÆ°Æ¡u kéo chạy nhÆ° bay... Phải rồi, tất cả những quang cảnh chói lòa mà u sắc rá»±c rỡ in trong xấp bÆ°u ảnh của anh Ba thủy thủ đã cho tôi ngà y trÆ°á»›c đó, Ä‘á»u đẹp và có má»™t sức hấp dẫn, khiến cho mình cà ng muốn Ä‘i tá»›i. NhÆ°ng nó xa xôi quá, biết bao giá» mình có thể tá»›i được. Trên dòng sông mênh mang giỠđây, chỉ có ná»—i buồn khiến tôi thiếu nhiá»u lúc cứ muốn biến thà nh con panh-goanh thôi...
Thuyá»n chúng tôi cứ xuôi theo dòng nÆ°á»›c. Hai bên bá» sông, hết lá dừa nÆ°á»›c thì đến gai chà là . Rừng cây chà là vá»›i những ngá»n san sát giao nhau, mặt trá»i phải khổ sở lắm má»›i chiếu xuyên qua được những tà u gai dà y đặc, để lá»t má»™t và i đốm sáng xuống mặt đất sình lầy Ä‘en kịt. Nhiá»u con rắn mai gầm khoang Ä‘en khoang và ng nằm khoanh nhÆ° những đống dây thừng, nghếch mồm lên gốc cây chà là má»c sát mé nÆ°á»›c đã bị sét đánh cháy thà nh than. Äôi khi tôi quÆ¡ mái chèo gạt lên mình rắn mà nó cÅ©ng không thèm chạy. Hết rừng chà là lại đến đồng cá». Bốn mặt chân trá»i, sắc cá» nối liá»n vá»›i sắc trá»i xanh biếc. Loà i cá» cao xứ nhiệt Ä‘á»›i cao lấp mất đầu ngÆ°á»i, má»c lÆ°u niên trên những đầm lầy, bất cứ mùa nà o cÅ©ng vÆ°Æ¡n thẳng ngá»n xanh reo hát dÆ°á»›i mặt trá»i. Lâu lâu, gió từ hÆ°á»›ng biển thổi và o lÆ°á»›t chạy vi vu trên đầm cá»; gió chạy đến đâu, cá» rạp mình cúi xuống đến đó, là m cho cánh đồng cứ gợn lên nhÆ° sóng nổi.
Trên mặt biển cá» xanh rá»n ấy, những Ä‘Ã n cò trắng chấp chá»›i bay, không biết cÆ¡ man nà o mà kể xiết. Tôi dừng chèo, quay và o khoang thuyá»n :
- Cò Æ¡i! Mà y gắng ngồi dáºy coi. Cò bay trên đồng cá» nhiá»u lắm đây, Cò nà y!
Thằng Cò biết tôi trêu nó, nhÆ°ng cÅ©ng tốc chiếu ra, xoay ngÆ°á»i nằm sấp trong mui nhìn lên cánh đồng. Nó nhoẻn miệng cÆ°á»i không thà nh tiếng.
- ChÆ°a ăn thua gì đâu! Còn nhiá»u hÆ¡n thế nữa...
Rồi nó lại xoay ngÆ°á»i nằm co lại, kéo chiếu đắp lên. Tôi nghe nó rên Æ°... Æ°... dÆ°á»›i lá»›p chiếu tùm hum, thÆ°Æ¡ng nó không để đâu cho hết. Má nuôi tôi thở dà i :
- Không biết chừng nà o mới tới sróc Miên để kiếm thuốc cho thằng bé.
TÃa nuôi tôi Ä‘Æ°a tay lên che mắt nhìn và o chân trá»i, nÆ¡i có những đầu cây thốt nốt vÆ°Æ¡n thẳng lên má» má» xa tÃt, trông chỉ to hÆ¡n cái nấm.
- Chèo một mạch hết con nước nà y thì đến thôi. Gắng lên, nghe An!
Tôi không còn Ä‘iá»u khiển được hai cánh tay nữa. Nó cứ nặng trình trịch và cứng nhÆ° hai khúc gá»— lắp và o đôi vai đã má»i dừ của tôi. NhÆ°ng khi nghe tÃa nuôi tôi hồ hởi nói thế, tôi cÅ©ng cÆ°á»i :
- Con còn chèo được mà . ChÆ°a má»i lắm đâu, tÃa ạ!
Má nuôi tôi từ trong mui lom khom bước ra, bảo tôi :
- Và o nghỉ tay Ä‘i. Äể đó cho má!
Và bà cầm lấy guốc chèo, đẩy tôi và o mui. Tôi nằm xuống bên thằng Cò, chưa kịp xoay trở lấy thế nằm cho ổn thì cơn buồn ngủ đã kéo tới khép chặt đôi mi mắt nặng trịch của tôi lại rồi...
Quá trưa hôm đó, chúng tôi và o đến sróc Miên.
Những giồng cát liên tiếp nối nhau chạy dá»c theo hai bá» con sông nhá» mà chúng tôi Ä‘ang rẽ và o. HÆ¡i nóng rừng rá»±c từ giồng cát bốc lên là m hoa cả mắt. Nắng đốt và ng ngá»n cá», thiêu và ng lá tre. Lâu lâu có má»™t luồng gió từ xa chạy tá»›i, cuốn từng vầng cát lá»›n bay mù mịt, phủ mất bóng những Ä‘Ã n bò uể oải đứng gặm cá» khô dÆ°á»›i những tầng cây thốt nốt, khiến cho tôi có cảm giác những con bò má»™ng to tÆ°á»›ng ấy đã bị cuốn theo vầng cát, bay lên biến mất giữa trá»i.
Bá»n trẻ chăn bò trần truồng tắm dÆ°á»›i mé sông, lặn ngụp, té nÆ°á»›c và o nhau, reo hò inh á»i. Äứa nà o đứa nấy da cứ Ä‘en bóng nhÆ° bôi nhá» mỡ. Má»™t thằng bé tóc xoăn nhÆ° bụt ốc, cầm roi bò đứng trên bá», không tắm nhÆ°ng cÅ©ng cứ trần nhÆ° nhá»™ng. Giữa cái bụng tròn nhÆ° quả bóng bÆ¡m căng của nó, má»™t sợi dây nịt [2] má»›i toanh thắt ngang. Tá»± nhiên, tôi cÅ©ng cảm thấy bụng mình nhÆ° Ä‘au Ä‘au tức tức. Thấy tôi liếc mắt ngó, nó nhe răng ra cÆ°á»i. Hà m răng trắng nÅ‘n của nó Ä‘á»u tăm tắp nhÆ° hạt ngô rất đẹp.
Trên con Ä‘Æ°á»ng mòn nhÆ° rắn lượn dắt và o xóm, có chiếc xe trâu bánh gá»— kéo lúa Ä‘i cót... két... cót... két... Má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông cởi trần, đầu không Ä‘á»™i mÅ©, váºn chiếc xà -rông Ä‘á» Ä‘i trÆ°á»›c xe lúa, tay cầm sợi thừng dắt theo con trâu. Hai ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà còn trẻ, dong dá»ng cao, Ä‘á»u mặc má»™t kiểu áo bÃt bùng may hở cổ xuống gần giữa ngá»±c, má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»™i trên đầu má»™t vò nÆ°á»›c bằng đất sét nung, cháºm răi bÆ°á»›c sau xe. Hai cái bóng phụ nữ cổ thon thon hình cổ lá», dÆ°á»ng nhÆ° lúc nà o cổ há» cÅ©ng rÆ°á»›n lên để giữ thăng bằng cho hai chiếc vò đất, nổi báºt lên đẹp nhÆ° những tượng phù Ä‘iêu bằng đá khắc hình các vÅ© nữ KhÆ¡-me mà tôi đã từng thấy trong ảnh ở má»™t quyển du ký nói vỠđất Cao Miên. Cảnh váºy chung quanh Ä‘á»u chìm trong má»™t mà u và ng buồn bã, rừng rá»±c hÆ¡i nắng; chỉ có ngá»n những cây thốt nốt cao lêu nghêu là còn giữ được sắc lá mà u xanh.
Thuyá»n chúng tôi Ä‘i qua má»™t dãy nhà vách phên trống hoác. Má»™t con chim chà i chà i sắc lông xanh có bá»™ ức Ä‘á» tuyệt đẹp Ä‘áºu trên cái già n cúng ma cất dá»±a bá» sông, nghe Ä‘á»™ng tiếng mái chèo, giáºt mình bay vụt lên, mất hút giữa ná»n trá»i xanh.
Chúng tôi Ä‘áºu thuyá»n lại bên má»™t doi cát, sá»a soạn bữa cÆ¡m chiá»u.
TÃa nuôi tôi thay áo, bịt khăn má»›i, dắt tôi lên chùa xin thuốc cho thằng Cò. Chúng tôi Ä‘i được má»™t quăng thì con Luốc phóng lên bá» chạy theo. Äuổi mãi nó cÅ©ng không quay lại, tôi Ä‘Ã nh phải cho nó Ä‘i theo bên tôi. Tá»›i ngôi nhà sà n đầu xóm nằm thấp thoáng trong má»™t lÅ©y tre, tÃa nuôi tôi đứng ở cá»a gá»i vá»ng và o há»i thăm lối lên chùa. NgÆ°á»i chủ nhà mặc may-ô trắng, váºn xà -rông tÆ¡ kẻ ca-rô Ä‘en, đứng trên sà n chỉ trá» vá» phÃa những cây xoà i cổ thụ, nói lăng lÃu má»™t hồi. Hai ngÆ°á»i nói vá»›i nhau bằng tiếng Miên, tôi không biết há» nói gì, phần thì bị những con chó từ dÆ°á»›i sà n nhà chạy túa ra sủa vang, nên cứ tưởng nhÆ° hai ngÆ°á»i Ä‘ang cãi nhau chuyện gì.
Chúng tôi Ä‘i tá»›i đâu, chó sủa rá»™ lên tá»›i đó. Không biết bao nhiêu là chó, con nà o con nấy dữ nhÆ° quá»· sứ, cứ chồm chồm ra, cáºy gần nhà chá»±c xông và o cắn con Luốc.
- Sao há» nuôi chó là m gì mà nuôi lắm váºy, hở tÃa? - Tôi phát bá»±c, há»i tÃa nuôi tôi.
- Ờ, nuôi mà nhÆ° không nuôi... NgÆ°á»i Miên theo đạo Pháºt, không ai ăn thịt chó. CÅ©ng không bán. Ai xin thì há» cho không váºy thôi. Chó đẻ ra bao nhiêu cÅ©ng nuôi mặc cho nó lá»›n, sống thế nà o cÅ©ng mặc.
Con Luốc Ä‘i bên tôi, Ä‘uôi nó không cụp xuống tá» vẻ sợ hăi, lại còn cứ ve vẩy, tuồng nhÆ° không mà ng đến bá»n nhãi nhép tong teo kia. Chỉ cần tôi ra lệnh má»™t tiếng, là nó xông ra cho bá»n chó kia má»™t bà i há»c nên thân ngay. Ngôi chùa sáu mái lợp ngói Ä‘á» uốn cong vút, xây trên ná»n đá nhÆ° kiểu kiến trúc chùa chiá»n ấn Äá»™, sừng sững đứng trên má»™t ngá»n đồi cát, chung quanh má»c toà n những cây xoà i cổ thụ to có đến ba bốn ngÆ°á»i ôm. Chúng tôi lần theo những báºc thang xây bằng đá tổ ong, Ä‘i lên chùa. Hai bên báºc thang, ở má»—i quãng mặt bằng phải Ä‘i bình thÆ°á»ng má»™t lúc trÆ°á»›c khi bÆ°á»›c lên má»™t tầng thang cao hÆ¡n, có bệ xây hình rắn bảy đầu xòe ra nhÆ° cái quạt khổng lồ. Ngá»n đồi cÅ©ng thấp thôi, nhÆ°ng cách kiến trúc Ä‘Æ°á»ng lên báºc thang khiến tôi khi bÆ°á»›c Ä‘i cứ có cảm giác là chùa ở trên chá»— cao lắm, vì luôn luôn phải ngá»a cổ lên má»›i nhìn thấu được bên trên.
Ông Lục cụ [3] chÆ°a già lắm, khoảng ngoà i năm mÆ°Æ¡i tuổi thôi. Ông không mặc quần áo kiểu sÆ° ta mà choà ng quanh ngÆ°á»i bằng cả má»™t súc lụa và ng, lẹp xẹp đôi hà i cá», tÆ°Æ¡i cÆ°á»i bÆ°á»›c ra tiếp tÃa nuôi tôi. TÃa nuôi tôi chắp hai tay vái Lục rất kÃnh cẩn. Thấy tÃa nuôi tôi là m gì, tôi cÅ©ng bắt chÆ°á»›c là m theo nhÆ° váºy. Hai ngÆ°á»i lại nói chuyện vá»›i nhau bằng tiếng Miên, là m tôi đứng ngá»› ra nhìn. TÃa nuôi tôi theo Lục và o chùa. Tôi vừa toan bÆ°á»›c theo thì tÃa nuôi tôi quay lại, bảo :
- Không được dắt chó và o chùa. Con muốn và o thì phải bắt nó nằm ngoà i sân kia!
Tôi không thể nà o bảo được con Luốc cho nó chịu nằm yên. Há»… tôi quay lÆ°ng Ä‘i thì nó lóc cóc chạy theo, nên tôi Ä‘Ã nh phải đứng ngoà i cá»a ngóng và o. TÃa nuôi tôi Ä‘áºp Ä‘áºp chân giÅ© bụi trên góc phản, rồi lên ngồi xếp bằng tròn trên chiếc chiếu hoa rất đẹp, đối diện vá»›i Lục. Tôi thấy ông Lục ân cần rót nÆ°á»›c má»i tÃa nuôi tôi, rồi hai ngÆ°á»i lại tiếp tục nói lăng lÃu gì vá»›i nhau. Tôi Ä‘Æ°a mắt nhìn sâu và o trong, thấy trên bà n thá» là những ông bụt cÅ©ng gần giống nhÆ° bụt ở các chùa Việt Nam váºy thôi. Duy chỉ có Ä‘iá»u khác là dÆ°á»›i bà n thá» nà o cÅ©ng chất lổm nhổm những chiếc nồi đất má»›i, Ä‘á»±ng xÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i đã há»a thiêu, trên nắp buá»™c vuông vải trắng, và bên hông nồi có dán mảnh giấy nhá» Ä‘á» tên há» ngà y mất của ngÆ°á»i đó.
Từ má»™t ngôi nhà nhá» bên phải, bá»n trẻ con Ä‘ang lÃu rÃu cúi đầu vái má»™t ông Lục trẻ, rồi chúng cắp sách xô ra, tranh nhau bÆ°á»›c xuống báºc thang chạy vá».
TÃa nuôi tôi cầm gói giấy và ng bÆ°á»›c ra, còn ngoái lại vái ông Lục cụ má»™t lần nữa. Ông bÆ°á»›c ra theo tiá»…n chân khách, hình nhÆ° toan nói Ä‘iá»u gì rồi lại thôi. Khi tÃa con chúng tôi ra đến đầu báºc thang ông “dá»›!†lên má»™t tiếng, khiến tÃa nuôi tôi giáºt mình quay lại. Ông Lục cụ Ä‘iểm ngón tay trá» và o khoảng không, nói tháºt cháºm nghe rõ từng tiếng má»™t :
- Rừ xây choòng cáp, boòng lá trrâu xca! [4]
TÃa nuôi tôi “pát! pát!†[5] luôn mồm và vái ông Lục cụ má»™t cái tháºt dà i trÆ°á»›c khi nắm tay tôi dắt Ä‘i.
- Nói chuyện gì trong ấy mà lâu váºy tÃa? - Tôi há»i.
- Äủ má»i thứ chuyện. Lục há»i thăm Tây đánh và o tá»›i đâu rồi, há»i chúng ta từ đâu tá»›i. - TÃa nuôi tôi đáp cách vui vẻ.
- Có thuốc cho thằng Cò không tÃa?
TÃa nuôi tôi chìa gói giấy và ng ra :
- Thuốc đây. Hay lắm! Là m bằng má»™t trăm thứ *** chim và xÆ°Æ¡ng rắn Ä‘á»™c. Trong uống ngoà i xoa, khá»i ngay thôi. Lục không lấy tiá»n, chỉ biếu thôi.
- Lúc nãy ổng nói gì vá»›i tÃa đấy?
TÃa nuôi tôi ngó tôi má»™t lúc rồi má»›i đáp :
- Con thì cái gì cÅ©ng há»i. Ừ, Lục bảo: “Tre muốn chặt thì gai phải đốn!†Không nói thẳng đâu, mình phải suy ngẫm ra mà hiểu lấy... Tức là muốn đánh được thằng Tây, thì phải trừ bá»n tay chân của nó trÆ°á»›c!
- Hay quá tÃa nhỉ! Ờ, tụi nhá» nhá» Ä‘i há»c kinh ở chùa vừa ra lúc nãy phải không hở tÃa?
- Há»c chữ đấy. Các sróc Miên Ä‘á»u không có trÆ°á»ng há»c. Trẻ con đến há»c ở chùa thôi. Ông Lục cụ là ngÆ°á»i oai quyá»n nhất sróc đấy!
- Gặp được ông Lục cụ tốt thì may, tÃa nhỉ!
TÃa nuôi tôi chỉ “ừ†rồi cÆ°á»i cÆ°á»i nhìn tôi bằng cặp mắt khó hiểu. Chúng tôi lặng lẽ trở vá» thuyá»n, mặc cho những bầy chó Ä‘uổi theo vá»n chung quanh con Luốc sủa đến váng óc.
Sau khi uống thuốc và bôi thuốc được má»™t lúc, thằng Cò đã ngồi dáºy, tỉnh nhÆ° không. Quả là món thuốc thần diệu tháºt! TÃa nuôi tôi liá»n bá»c má»™t gói nanh cá sấu trở lên chùa Ä‘á»n Æ¡n Lục cụ, bảo là để Lục tiện nó là m quân cá»...
Má nuôi tôi thì cứ bảo nên ở nán lại má»™t ngà y nữa hãy Ä‘i để hôm sau bà lên chùa lạy Pháºt đã, nhÆ°ng Ä‘ang gặp lúc thuáºn nÆ°á»›c thuáºn gió, nên tÃa nuôi tôi không thể chiá»u bà được. Thế là và o khoảng đầu canh má»™t đêm đó, chúng tôi lại tiếp tục cuá»™c hà nh trình mà tôi chÆ°a biết sẽ vỠđâu.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] LÆ°á»›i to để đánh cá ngoà i khÆ¡i và các cá»a biển.
[2] Thắt lưng da.
[3] Sãi cả (tiếng Miên). Danh từ “Lục†cÅ©ng còn để chỉ những ngÆ°á»i có tuổi hoặc có uy tÃn mà má»i ngÆ°á»i kÃnh trá»ng.
[4] Tre muốn chặt thì gai phải đốn.
[5] Vâng! Vâng!
Xem tiếp chương 17
|
14-08-2008, 10:13 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 17
Sân chim
Ở vùng nà y, những chiếc thuyá»n nhá» cỡ thuyá»n chúng tôi, chẳng ai là m buồm. Có lẽ để tránh bá»›t sá»± cồng ká»nh, choán chá»—, và để cho thuyá»n được nhẹ. Khi cần, cứ chặt má»™t tầu lá dừa nÆ°á»›c má»c theo bá» sông cắm lên thuyá»n là đã có ngay má»™t chiếc thuyá»n buồm rồi.
Thuyá»n chúng tôi đổ ra dòng má»™t con sông lá»›n, vá»›i bốn cánh buồm thiên nhiên kiểu đó, cắm trong bốn lá»— cá»™t chèo. Má nuôi tôi ngồi giữ lái. Gió Ä‘Æ°a chiếc thuyá»n buồm xanh của chúng tôi lÆ°á»›t chạy à o à o nhÆ° chiếc ca-nô. Chạy má»™t mạch hai ngà y hai đêm nhÆ° váºy, đến ngang má»™t cái chợ, tÃa nuôi tôi má»›i “hạ buồm†vứt xuống lòng sông trả lại cho bà Thủy.
NgÆ°á»i ta gá»i chợ nà y là chợ Mặt Trá»i. Có lẽ vì chợ nhóm tại doi đất ngã ba và m má»™t con kênh có tên là kênh Mặt Trá»i. Còn thằng Cò thì cứ bảo tôi đây là chợ chim. Hôm qua, chợ chÆ°a nhóm. TÃa nuôi tôi còn cắm sà o ở bên chợ, hy vá»ng có thể bán nốt mấy tấm da cá sấu còn vÆ°á»›ng chá»— trong thuyá»n. Suốt ngà y, ánh nắng rừng rá»±c đổ lá»a xuống mặt đất. Bốn phÃa chân trá»i trống huếch trống hoác. Từ lúc mặt trá»i má»c cho tá»›i khi mặt trá»i lặn, không kiếm đâu ra má»™t bóng cây để tránh nắng. Con kênh Mặt Trá»i còn phÆ¡n phá»›t mà u Ä‘Ã o buổi sáng, giữa trÆ°a bá»—ng hóa ra má»™t dòng thủy ngân cuồn cuá»™n lóa mắt, rồi dần dần biến thà nh má»™t con suối lá»a lúc trá»i chiá»u. Năm ba ngôi quán lèo tèo ngó cá»a ra má»™t khoảng đất rá»™ng. Trên mặt đất nứt nẻ, vết *** chim khô trắng khắp nÆ¡i, lông chim theo gió cuốn lên xoáy tÃt trong nắng nhÆ° những cánh bông gòn rụng bay lấp lóa.
Từ sáng sá»›m, ghe xuồng đã và o cáºp bến chợ, Ä‘áºu san sát nhÆ° lá tre. MÅ©i xuồng nà y buá»™c nối và o lái thuyá»n kia, Ä‘en kÃn mặt nÆ°á»›c. Tiếng chim kêu râm ran trong đám ghe xuồng và trên sân chợ.
TÃa nuôi tôi ngồi uống rượu má»™t mình trong ngôi quán ồn à o, toà n những Ä‘Ã n bà và trẻ con Ä‘ang húp cháo chim xì xà xì xụp. Mấy tấm da cá sấu hoa cà dá»±ng trên ngạch cá»a, bên lối ra và o. Mùi chim nÆ°á»›ng từ trong những ngôi quán bay ra thÆ¡m phức. Tiếng dao thá»›t khua lá»™p cá»™p trong tiếng chim kêu xé mà ng tai, là m cho cái chợ nhá» lạ lùng nà y thêm phần náo nhiệt.
Má nuôi tôi xách rổ lên chợ mua chim non và trứng để là m thức ăn dá»± trữ mang theo thuyá»n. Thằng Cò, vì bà n chân hãy còn sÆ°ng, không được phép lên bá», phải ngồi lại trong mui ôm con Luốc ngó lên chợ, coi bá»™ thèm thuồng lắm. Tôi cầm bát lên mua má»™t tô cháo chim băm hà nh củ rắc hạt tiêu bÆ°ng xuống cho nó, rồi quà y quả nhảy lên chợ ngay. Con Luốc cÅ©ng muốn theo tôi. Nó cứ vẫy Ä‘uôi kêu á»... á»... NhÆ°ng thằng Cò cứ ôm cổ giữ nó lại. Nó tức mình, quay ra mấy xuồng chim Ä‘áºu chung quanh gắt ngáºu xị. Chim nhốt trong các giá» tre nghe tiếng chó sủa, hoảng hốt Ä‘áºp cánh kêu loạn lên.
Tôi Ä‘i má»™t mình, luẩn quẩn theo những ngÆ°á»i bán chim trên chợ. Ngay dÆ°á»›i bá» sông chá»— tôi đứng, có mấy ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đang mặc cả, cãi nhau trên má»™t chiếc thuyá»n to. Giá» cần xé chất ngổn ngang, Ä‘á»±ng đầy các thứ trứng chim. Từng xâu chim trắng, chim Ä‘en buá»™c chân, dồn cháºt trong khoang: những con chim bị trói chen nhau ngóc cổ lên, con nà y mổ và o lÆ°ng con kia, Ä‘áºp cánh phà nh phạch.
Một thằng bé gánh tòn ten hai con chim gì lạ quá, cổ dà i như cổ rắn, to gấp rưỡi con vịt bầu, sắc lông mà u và ng xám.
- Ê, bán chim gì đó, máºy? - Tôi men theo, tay chắp Ä‘Ãt hất hà m há»i nó.
- Con điêng điểng mà cũng không biết!
Cặp môi nó trể ra, cái mặt vênh vênh nhÆ°ng bá»™ tÆ°á»›ng nhá» thó và đôi mắt chân tháºt của nó nhìn lâu cÅ©ng rất dá»… mến.
- Bá»™ mà y ở đâu má»›i tá»›i hả? - Nó há»i tôi.
- Ờ, má»›i tá»›i. Xứ tao cÅ©ng... vô khối chim. NhÆ°ng không giống nhÆ° chim ở đây, thà nh ra tao má»›i há»i mà y chứ! - Tôi nói phét vá»›i nó nhÆ° váºy, để nó đừng chê tôi là “quêâ€.
Coi ra nó cÅ©ng khoái. Nó trá» từng con chim, gá»i tên cắt nghÄ©a cho tôi nghe, ý nhÆ° muốn khoe vá»›i tôi rằng nó là “tổ sÆ° Bồ Äá»â€ ở đây...
Những con chà ng bè đồ sá»™ nhÆ° con ngá»—ng, má» to bằng cổ tay cứ gõ và o nhau lá»™p cá»™p, là m rung rung mảnh da má»m thòng xuống táºn cổ nhÆ° cái diá»m lụa mỡ gà . Những con giang sen cẳng cao lêu nghêu, nặng hà ng năm bảy cân thịt, bị khá»›p má», tréo cánh đứng giữa đám sếu Ä‘en sếu xám mà o Ä‘á», đầu không ngá»›t nghiêng qua nghiêng lại ngó theo mấy con ó biển Ä‘ang lượn vòng trên kênh.
Cò thì không biết bao nhiêu mà kể. Cò ngà , cò trắng, cò xanh, cò ma... buộc từng xâu, chất nằm hà ng đống. Một đám đà n bà trẻ con đang ngồi lúi húi vặt lông chim cồng cộc gần đấy.
- Mà y muốn kiếm tiá»n xà i không? - Thằng bé kéo tay tôi, bảo nhá» - Nhổ lông chim mÆ°á»›n đấy. Mà y muốn là m thì lại nói vá»›i cái thÃm Ä‘á»™i nón lông chim ó rằn Ä‘ang đứng chống nạnh hai quai trÆ°á»›c quán kia kìa!
Thấy tôi lắc đầu, nó hÃch khuá»·u tay và o hông tôi :
- Chê à ? Là m má»™t ngà y, kiếm bá»™n tiá»n. Mà y không lấy tiá»n thì lấy thịt chim vỠăn. Lông chim bán riêng, thịt bán riêng mà !
Chá»— nà y mÆ°Æ¡i giá» le đặt bên cạnh má»™t đống lồng nhốt đầy chim trÃch. Những con trÃch lông xanh, má» Ä‘á» nhÆ° quả á»›t ngắn, cặp chân hồng nhÆ° đôi Ä‘Å©a sÆ¡n, coi bá»™ tốt mă nhất. Con nà o con nấy lá»™ng lẫy nhÆ° con gà tre, cứ ngÆ°á»›c cổ kêu trÃch... trÃch... ché... nghe đến nhức mà ng tai. Chá»— kia lổm ngổm hà ng sá»t chim cồng cá»™c lông Ä‘en nhÆ° nhá» chảo, không ngá»›t cá»±a quáºy, mổ và o nhau kêu léc chéc.
- Chim ở đâu mà há» bắt nhiá»u váºy? - Bấy giá» tôi má»›i Ä‘Ã nh chịu há»i thằng bé ấy.
- Chim bắt ở sân chim chứ đâu, máºy!
- Sân chim ở đâu?
- Ở chỗ nó ở chứ còn ở đâu!
Thằng bé cÆ°á»i cÆ°á»i, ra vẻ thÃch thú lắm. DÆ°á»ng nhÆ° nó chỉ chá» nghe tôi há»i để được trả lá»i, nhÆ°ng vẫn còn là m bá»™ là m tịch, chÆ°a vá»™i bảo ngay. Hồi lâu, nó má»›i nói :
- Mấy ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà mặc áo cá»™c tay đứng dÆ°á»›i tam bản chở trứng chim kia, là dân hốt [1] trứng chim đồng. Trứng le le, trứng trÃch, trứng cò... đẻ rÆ¡i trong đồng cá», không có chủ. Ai gặp nấy hốt. Hốt trứng tá»± do mà ! Còn cái ông ngồi bán quạt, tết bằng lông ó rằn, lông chim già đãy ở chá»— mấy con sếu kia, là chủ vÆ°á»n cò. Mà y biết vÆ°á»n cò hả? Ừ, vÆ°á»n cò... thì chỉ có cò ở thôi. Không nhiá»u bằng sân chim đâu. Sân chim thì vô phÆ°Æ¡ng nói được. Äủ các thứ chim. Mà y thấy má»›i biết!
Mặt trá»i đã lên cao. Nắng bắt đầu gay gắt. Cái chợ chim nhóm giữa trá»i đã có phần bá»›t huyên náo. Bá»—ng nghe tiếng hu... hu... từ đâu vẳng tá»›i. Má»i ngÆ°á»i còn Ä‘ang ngÆ¡ ngác ngóng lên trá»i thì từ dÆ°á»›i đám thuyá»n có tiếng thét vang dá»™i :
- Máy bay giặc, bà con ơi!
Chợ nhốn nháo nhÆ° vỡ đám là m chay. NgÆ°á»i ta quýnh quáng chạy tá»›i chạy lui lá»™n xá»™n trên khoảng đất trống. Không má»™t lùm cây, bụi cỠđể lấy chá»— nấp tạm. Nhiá»u ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà hãi quá, nhảy bừa xuống kênh tìm má»™t chá»— ẩn mình dÆ°á»›i các gò đất dá»±a bá».
“Con đầm già đi guốc†bay là là trên mặt sông, vút qua ngang chợ. Nó cất lên cao, rồi từ từ quay lại lượn trên chợ má»™t vòng, thả ra những cục gì Ä‘en Ä‘en. Tôi nằm úp mặt xuống đất, nÃn thở chá» nghe tiếng nổ.
- Giặc thả truyá»n Ä‘Æ¡n, bà con Æ¡i!
- Äừng sợ, nó không bắn đâu!
- Ai dám nói nó không bắn đó!
Tiếng kêu thét, cãi nhau nghe ran chung quanh. Tôi nghiêng đầu ngó lên. Những cục Ä‘en Ä‘en từ trong chiếc thủy phi cÆ¡ [2] thả ra ban năy đã tan trong gió, bay trắng trá»i, lấp lánh trong nắng nhÆ° vảy cá. Gió thổi giạt những tá» truyá»n Ä‘Æ¡n bay Ä‘i xa lắc. Ghe xuồng vá»™i vă chèo Ä‘i. Giầm chèo va và o nhau, khua lốp cốp. Chim kêu Ä‘iếc tai. Tiếng hú, tiếng ì, tiếng gá»i nhau ran mặt nÆ°á»›c.
Khi tôi chạy xuống bến, trèo lên thuyá»n thì đã thấy bá»™ da cá sấu vắt nằm trÆ°á»›c mÅ©i. TÃa nuôi tôi cÅ©ng vừa quay xong quai chèo lái. Tôi chụp lấy guốc chèo mÅ©i, quạt mạnh mấy cái, Ä‘Æ°a thuyá»n quay ra cho trôi xuôi theo dòng.
Trong chốc lát, ngoảnh lại thì cái chợ chim đã biến mất chỉ còn trơ khoảng đất trống và dãy quán lụp xụp đứng buồn thiu.
- Không biết giặc rải truyá»n Ä‘Æ¡n nói cái gì?
- MÆ°Æ¡i hôm trÆ°á»›c, nó cÅ©ng rải trên chợ Cái Rắn. Nó gá»i mình đầu hà ng!
- Bộ đội mình đâu, sao không đánh nó?
- Chá»— nà o cÅ©ng chá» bá»™ Ä‘á»™i à ? Váºy chứ bà con mình cụt tay hết rồi sao? Nó vô đây, vác dao vác rá»±a chém nó ra từng khúc nhÆ° khúc chuối, cho bá» cái thói cÆ°á»›p nÆ°á»›c ngÆ°á»i ta.
- Nghe có lÃnh Bắc bá»™ ngoà i Cụ Hồ Ä‘Æ°a vô rồi mà !
- Ờ, cũng có nghe đấy!
- Sao lại cÅ©ng có nghe? Vô nhiá»u lắm rồi. TÆ°á»›ng VÅ© Äức chỉ huy. Äâu còn ở mạn trên PhÆ°á»›c Long.
Mặt sông vang dáºy tiếng ngÆ°á»i tranh nhau nói. Ai cÅ©ng muốn tá» ra thông thạo. Ai cÅ©ng nói, thà nh ra không ai nghe ai...
Thuyá»n chúng tôi cứ xuôi theo dòng nÆ°á»›c chèo Ä‘i. TÃa nuôi tôi định Ä‘i vá» hÆ°á»›ng Năm Căn. Ông bà n vá»›i má nuôi tôi :
- Năm Căn là xứ tiá»n rừng bạc biển. Sông rạch hiểm trở. Ở đó toà n là rừng. Rừng Ä‘Æ°á»›c, rừng mắm, rừng bần... Tây khó bá» tá»›i. VỠđó, ta có thể Ä‘i đốn củi mÆ°á»›n cho các lò than...
Má nuôi tôi nói xuôi lơ :
- Cái đó tùy ông. Ở đâu thì ở, miễn được yên nơi yên chỗ mà là m ăn. Chứ lênh đênh mãi thế nà y, tôi e có ngà y hai đứa nhỠchết lép xác thôi!
Má» sáng hôm sau, tôi còn Ä‘ang ngủ trong mui bá»—ng nghe thằng Cò gá»i giáºt tôi dáºy :
- Mau ra coi, An Æ¡i! Gần tá»›i sân chim rồi. Äã sáng bét mà mà y còn ngủ à ?
Tôi giụi mắt bò ra khoang trÆ°á»›c, vốc nÆ°á»›c dÆ°á»›i sông lên rá»a mặt. Trên vệt rừng Ä‘en ở chá»— con sông ngoặt nhÆ° lưỡi cÆ°a cá máºp chÆ¡m chởm dá»±ng đầu răng nhá»n đã á»ng lên mà u mây hồng phÆ¡n phá»›t. Từ chá»— vệt rừng Ä‘en xa tÃt đó, chim cất cánh tua tủa bay lên, giống hệt Ä‘Ã n kiến từ lòng quả đất chui ra, bò li ti Ä‘en ngòm lên da trá»i. Cà ng đến gần, khi bóng chim chÆ°a hiện rõ hình đôi cánh, thì quang cảnh Ä‘Ã n chim bay lên giống nhÆ° đám gió bốc tro tiá»n, tà n bay liên tri hồ Ä‘iệp.
Những bầy chim Ä‘en bay kÃn trá»i, vÆ°Æ¡n cổ dà i nhÆ° tà u bay cổ ngá»—ng lÆ°á»›t qua trên sông, cuốn theo sau những luồng gió vút cứ là m tai tôi rối lên, hoa cả mắt.
Má»—i lúc tôi cà ng nghe rõ tiếng chim kêu náo Ä‘á»™ng nhÆ° tiếng xóc những rổ tiá»n đồng. Và gió Ä‘Æ°a đến má»™t mùi tanh lợm giá»ng, khiến tôi chỉ chá»±c nôn á»e.
Chim Ä‘áºu chen nhau trắng xóa trên những đầu cây mắm, cây chà là , cây vẹt rụng trụi gần hết lá. Cồng cá»™c đứng trong tổ vÆ°Æ¡n cánh nhÆ° tượng những ngÆ°á»i vÅ© nữ bằng đồng Ä‘en Ä‘ang vÆ°Æ¡n tay múa. Chim già đăy, đầu hói nhÆ° những ông thầy tu mặc áo xám, trầm tÆ° rụt cổ nhìn xuống chân. Nhiá»u con chim rất lạ, to nhÆ° con ngá»—ng Ä‘áºu đến quằn nhánh cây.
Má»™t con Ä‘iêng Ä‘iểng ngóc cổ lên mặt nÆ°á»›c, thoạt trông tôi tưởng là má»™t con rắn từ dÆ°á»›i nÆ°á»›c cất đầu lên. Khi thuyá»n chúng tôi chèo đến gần, nó bèn ngụp xuống lặn mất. Chốc sau đã lại thấy nó nổi lên gần bá», má» ngáºm con tôm xanh gần bằng cổ tay còn Ä‘ang vung râu cá»±a quáºy.
Tôi mê quá! Mà thằng Cò cÅ©ng mê nhÆ° tôi. Hai đứa cùng Æ°á»›c: phải chi mình được dừng thuyá»n lại đây và i hôm để bắt chim thì phải biết!
Chim từ những đâu táºp trung vỠở đây, nhiá»u không thể nói được!
Ở đây, còn có rất nhiá»u giống chim lạ, không thấy bà y bán ở chợ Mặt Trá»i. Chúng Ä‘áºu thấp lắm, đứng dÆ°á»›i gốc cây có thể thò tay lên tổ nhặt trứng má»™t cách dá»… dà ng.
Tôi chồm ngÆ°á»i ra be thuyá»n, kêu to :
- Dừng lại đây bắt má»™t má»› chim Ä‘i, tÃa!
- Sân chim có chủ, không bắt của ngÆ°á»i ta được đâu! - TÃa nuôi tôi bảo.
- Bá»™ há» nuôi nó sao? Chim trá»i cá nÆ°á»›c, ai bắt được nấy ăn chứ!
- Äúng là không ai nuôi. NhÆ°ng chim vỠở trên vùng đất của ai thì nó thuá»™c vá» tà i sản của ngÆ°á»i đó. Há» phải đóng thuế hằng năm nhÆ° đóng thuế ruá»™ng đấy, con ạ. [3]
Thấp thoáng trong xa, bốn năm ngÆ°á»i quảy giá», cầm sà o trúc có ngoéo sắt Ä‘ang ngoéo cổ chim non xuống bắt. Coi bá»™ dá»… hÆ¡n bắt gà nhốt trong chuồng.
Tiếng chim kêu vang Ä‘á»™ng bên tai, nói chuyện không nghe nhau được nữa. Thuyá»n chúng tôi chèo Ä‘i hÆ¡n ba nghìn thÆ°á»›c rồi mà hãy còn thấy chim Ä‘áºu trắng xóa trên những cà nh cây gie sát ra sông.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Nhặt.
[2] Máy bay Ä‘áºu được trên nÆ°á»›c.
[3] Ở Nam bá»™, thá»i Pháp thuá»™c, thuế đánh và o các sân chim rất nặng, gấp bốn lần thuế ruá»™ng. Trong kháng chiến, ta cÅ©ng có thu thuế sân chim, nhÆ°ng thu nhẹ thôi. Sân chim (danh từ địa phÆ°Æ¡ng) nghÄ©a nhÆ° đảo chim, cồn chim.
Xem tiếp chương 18
|
14-08-2008, 10:14 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
Chương 18 Rừng đước Cà Mau
Nếu nhÆ° có ai bảo tôi quay trở lại má»™t nÆ¡i nà o đó - má»™t bến chợ hoặc má»™t xóm là ng chẳng hạn, nÆ¡i mà tôi đã rá»i Ä‘i cách đó chừng dăm ngà y - trở lại bằng đúng con Ä‘Æ°á»ng cÅ© mà không được há»i ai Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, thì tôi sẽ chịu thôi. Chỉ má»›i Ä‘i qua má»™t lần thì dứt khoát là không thể nhá»› và không dá»… dà ng nháºn ra con Ä‘Æ°á»ng cÅ©.
Trông chá»— nà o cÅ©ng nhÆ° chá»— nà o. Cà ng đổ gần vá» hÆ°á»›ng mÅ©i Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch cà ng bủa giăng chi chÃt nhÆ° mạng nhện. Trên thì trá»i xanh dÆ°á»›i thì nÆ°á»›c xanh, chung quanh mình cÅ©ng chỉ toà n má»™t sắc xanh cây lá. Tiếng rì rà o bất táºn của những khu rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rà o từ biển Äông và vịnh Thái Lan ngà y đêm không ngá»›t vá»ng vá» trong hÆ¡i gió muối - thứ âm thanh Ä‘Æ¡n Ä‘iệu triá»n miên ấy ru ngủ thÃnh giác, cà ng là m mòn má»i và đuối dần Ä‘i tác dụng phân biệt của thị giác con ngÆ°á»i trÆ°á»›c cái quang cảnh chỉ lặng lẽ má»™t mà u xanh Ä‘Æ¡n Ä‘iệu.
Từ khi qua Chà Là , Cái Keo... rồi bá» con sông Bảy Háp xuôi thuyá»n trôi theo dòng, thì tôi bắt đầu có cảm giác trên đây... Ở đây, ngÆ°á»i ta gá»i tên đất tên sông không phải bằng những danh từ mỹ lệ, mà cứ theo đặc Ä‘iểm riêng biệt của nó mà gá»i thà nh tên. Chẳng hạn nhÆ° gá»i rạch Mái Giầm, vì hai bên bá» rạch má»c toà n những cây mái giầm cá»ng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra Ä‘á»™c má»™t cái lá xanh hình chiếc bÆ¡i chèo nhá»; gá»i kênh Bá» Mắt vì ở đó tụ táºp không biết cÆ¡ man nà o là bá» mắt Ä‘en nhÆ° hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyá»n từng bầy nhÆ° những đám mây nhá», ta bị nó đốt và o da thịt chá»— nà o là chá»— đó ngứa ngáy nổi mẩn Ä‘á» tấy lên; gá»i kênh Ba KhÃa vì ở đó hai bên bá» táºp trung toà n những con ba khÃa, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây. (Ba khÃa là má»™t loại còng biển lai cua, cà ng sắc tÃm Ä‘á», là m mắm xé ra trá»™n tá»i á»›t ăn rất ngon). Còn nhÆ° xã Năm Căn thì nghe nói ngà y xÆ°a trên bá» sông chỉ Ä‘á»™c có má»™t cái lán năm gian của những ngÆ°á»i tá»›i đốn củi hầm than dá»±ng nên, cÅ©ng nhÆ° Cà Mau là nói trại Ä‘i theo chữ Tức khÆ¡ mâu tiếng Miên nghÄ©a là “nÆ°á»›c Ä‘enâ€.
Thuyá»n chúng tôi chèo thoát qua kênh Bá» Mắt, đổ ra con sông Cá»a Lá»›n, xuôi vá» Năm Căn. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nÆ°á»›c ầm ầm đổ ra biển ngà y đêm nhÆ° thác, cá nÆ°á»›c bÆ¡i hà ng Ä‘Ã n Ä‘en trÅ©i nhô lên hụp xuống nhÆ° ngÆ°á»i bÆ¡i ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyá»n xuôi giữa dòng con sông rá»™ng hÆ¡n ngà n thÆ°á»›c, trông hai bên bá», rừng được dá»±ng lên cao ngất nhÆ° hai dãy trÆ°á»ng thà nh vô táºn. Cây Ä‘Æ°á»›c má»c dà i theo bãi, theo từng lứa trái rụng, ngá»n bằng tăm tắp, lá»›p nà y chồng lên lá»›p kia ôm lấy dòng sông, đắp từng báºc mà u xanh lá mạ, mà u xanh rêu, mà u xanh chai lá»... lòa nhòa ẩn hiện trong sÆ°Æ¡ng mù và khói sóng ban mai.
Chợ Năm Căn nằm sát bên bá» sông, ồn à o, đông vui tấp náºp. Vẫn là cái quang cảnh quen thuá»™c của má»™t xóm chợ vùng rừng cáºn biển thuá»™c tỉnh Bạc Liêu, vá»›i những túp lá»u lá thô sÆ¡ kiểu cổ xÆ°a nằm bên cạnh những ngôi nhà gạch văn minh hai tầng, những đống gá»— cao nhÆ° núi chất dá»±a bá», những cá»™t đáy, thuyá»n chà i, thuyá»n lÆ°á»›i, thuyá»n buôn dáºp dá»nh trên sóng... NhÆ°ng Năm Căn còn có cái bá» thế của má»™t trấn “anh chị rừng xanh†đứng kiêu hãnh phô phang sá»± trù phú của nó trên vùng đất cuối cùng của Tổ quốc. Những bến váºn hà nhá»™n nhịp dá»c dà i theo sông; những lò than hầm gá»— Ä‘Æ°á»›c sản xuất loại than củi nổi tiếng nhất của miá»n Nam; những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng-sông chiếu rá»±c trên mặt nÆ°á»›c nhÆ° những khu phố nổi, và nÆ¡i đây ngÆ°á»i ta có thể cáºp thuyá»n lại, bÆ°á»›c sang gá»i má»™t món xà o, món nấu Trung Quốc hoặc má»™t Ä‘Ä©a thịt rừng nÆ°á»›ng Æ°á»›p kiểu địa phÆ°Æ¡ng kèm theo và i cút rượu, ngoà i ra còn có thể mua từ cây kim cuá»™n chỉ, những váºt dụng cần thiết, má»™t bá»™ quần áo may sẵn hay má»™t món nữ trang đắt giá chẳng hạn, mà không cần phải bÆ°á»›c ra khá»i thuyá»n. Những ngÆ°á»i con gái Hoa kiá»u bán hà ng lởi xởi, những ngÆ°á»i Chà Châu Giang [1] bán vải, những bà cụ già ngÆ°á»i Miên bán rượu, vá»›i đủ các giá»ng nói lÃu lô, đủ kiểu ăn váºn sặc sỡ, đã Ä‘iểm tô cho Năm Căn má»™t mà u sắc Ä‘á»™c đáo, hÆ¡n tất cả các xóm chợ vùng rừng Cà Mau.
- Ở lại đây thôi, ông ạ! - Má nuôi tôi vừa Ä‘Æ°a mắt nhìn lên bá» vừa bảo tÃa nuôi tôi.
TÃa nuôi tôi ngồi trÆ°á»›c mÅ©i thuyá»n thong thả nhồi thuốc và o nõ tẩu, nheo mắt cÆ°á»i vá»›i tôi và thằng Cò :
- Hai đứa bay muốn ở đây hay đi nữa?
Giá»ng đùa vui hiá»n là nh dá»… dãi của tÃa nuôi, nhất là nét cÆ°á»i bên hai khóe mắt của ông cứ mở ra, khiến tôi và thằng Cò cÅ©ng cÆ°á»i theo mà không đứa nà o trả lá»i.
- Không nên ở đây! - TÃa nuôi tôi buông lá»ng má»™t câu ngắn cá»™c bất ngá», rồi dặng hắng ngÆ°á»›c lên nhìn má nuôi tôi dò há»i.
- Ông tÃnh ra ngoà i biển ở hay sao?
DÆ°á»ng nhÆ° không chú ý tá»›i sá»± phản ứng của má nuôi tôi, và cÅ©ng không buồn nhìn bốn con mắt thô lố đầy ngạc nhiên của hai thằng nhá» con mà ông thừa biết rằng qua bao nhiêu chặng Ä‘Æ°á»ng dà i mệt má»i, Ä‘á»u Ä‘ang chỠđợi phút dừng chèo, cắm thuyá»n là nhảy lên mảnh đất định cÆ° hằng mong ngóng, tÃa nuôi tôi cứ thong thả báºt lá»a lên đốt thuốc, báºp báºp hÃt mấy hÆ¡i dà i.
- Ở lại đây, nhưng không ở tại đây!
- Ở chợ vui hÆ¡n chứ, tÃa? - Thằng Cò hong hóng ngó lên bá», buá»™t miệng kêu lên - NgÆ°á»i ta đông nhÆ° thế nà y mà ... mình còn Ä‘i đâu nữa, hở tÃa?
TÃa nuôi tôi nhÆ° cÆ°á»i mà nhÆ° không cÆ°á»i, sẽ sà ng nói :
- Mình có phải là dân buôn bán đâu mà cần ở chợ!
- Ông có cần mua sắm gì không? - Má nuôi tôi há»i.
- ChÆ°a vá»™i. Äể lo tìm chá»— cất nhà trÆ°á»›c đã. Bà có muốn cho hai đứa nhá» lên chợ chÆ¡i thì ghé lại má»™t chốc cÅ©ng được.
- Thôi, để lúc khác!
Bao giá» Ä‘ang lúc căi nhau vì sá»± bất đồng ý kiến trên má»™t vấn Ä‘á» nà o đó vá»›i tÃa nuôi tôi, mà má nuôi tôi bá»—ng dÆ°ng quay ra nói má»™t câu chuyện gì khác, thì tôi hiểu ngay rằng bà đã chịu cái lý lẽ của tÃa nuôi tôi là đúng.
Thuyá»n chúng tôi không Ä‘á»— lại chợ. Chúng tôi còn Ä‘i non má»™t buổi nữa má»›i cáºp bến. Äây là má»™t xóm nghèo, nhà cất lÆ°a thÆ°a trên bá» má»™t con rạch nhá» dá»±a lÆ°ng và o rừng.
Những ngÆ°á»i thợ đốt than đã tiếp tay đốn cây, chặt lá dá»±ng cho chúng tôi má»™t ngôi lá»u nhá». Ngà y ngà y tÃa nuôi tôi vác rìu theo thợ rừng đốn củi mÆ°á»›n cho các lò hầm than. Má nuôi tôi thì xách giá» Ä‘i bắt ba khÃa vá» là m mắm. Thằng Cò và tôi bữa nà o cÅ©ng rủ bá»n trẻ trong xóm dắt con Luốc sục sạo và o rừng săn chồn, săn kỳ Ä‘Ã . CÅ©ng có khi chúng tôi mò ra táºn sông cái lá»™i xuống bãi bắt cua, bắt vá»p.
Chúng tôi thÆ°á»ng men theo con Ä‘Æ°á»ng mòn của thợ đốn củi dắt nhau ra chÆ¡i dá»c bá» sông. NÆ¡i nà o cÅ©ng váºy, bá»n trẻ nhá» chúng tôi bao giá» cÅ©ng tìm ra được nhiá»u trò chÆ¡i trên các bá» sông, cho đến lúc chán thì nhảy ngay xuống nÆ°á»›c tha hồ bÆ¡i tắm. Ở đấy khi nÆ°á»›c triá»u xuống, còn có những con cá biển đủ các loại mà u sắc và hình thù khác nhau, mắc cạn nằm trong những vÅ©ng nÆ°á»›c trong veo. Con nà o bé thì sau khi đã nghịch chán, chúng tôi bụm nó trong tay mang ra thả xuống mé nÆ°á»›c. Con nà o kha khá, ăn được thì chúng tôi xâu mang xách vá». Ở vùng rừng ngáºp nÆ°á»›c của xứ Cà Mau nà y, sông ngòi kênh rạch là đưá»ng giao thông chÃnh. Hầu nhÆ° ngà y nà o tôi cÅ©ng mò ra đứng trên bá» sông hưởng cái thú xem đủ các kiểu thuyá»n sông thuyá»n biển dong buồm cánh én chạy phăng phăng rẽ nÆ°á»›c trắng xóa nhÆ° tà u thủy - từ chiếc xuồng vá» gòn nhá», nhÆ° con cá thòi lòi nhảy sóng rất tinh, cho đến chiếc ghe chà i đồ sá»™ nhÆ° má»™t quả đồi ì ạch, nặng ná», chỉ có thể nhá» tà u kéo dắt Ä‘i. NÆ¡i bá» sông, ngÆ°á»i ta chá» gá»i thuyá»n mua thuyá»n bán, và lúc nà o cÅ©ng có thể nghe được tin tức chiến sá»± nhiá»u nÆ¡i của khách tứ phÆ°Æ¡ng trên những con thuyá»n từ khắp chốn Ä‘i qua. Và ở bá» sông, không những đôi lúc tình cá» có thể vá»› được con rùa con rắn má»™t cách dá»… dà ng, tôi còn tìm gặp nhiá»u cây cá» lạ không thấy có ở má»i vùng chung quanh. Có nhiá»u thứ cây má»—i cái lá đẹp nhÆ° má»™t cái hoa, do dòng nÆ°á»›c mang hạt giống từ những vùng đất xa xôi nà o Ä‘Æ°a vá» táºn đây nhá» bá»t sóng đánh giạt lên bá».
Má»™t buổi sáng sá»›m, tôi và thằng Cò xách chai ra bá» sông chá» thuyá»n trả vải [2] đón mua dầu lá»a. Bá»—ng nghe đằng xa có tiếng bá»n trẻ con gá»i nhau à ơi. Trong ánh nắng nhẹ chÆ°a xua tan hết lá»›p mù kéo lê trên đầu ngá»n cá» Æ°á»›t đẫm sÆ°Æ¡ng, bóng những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông xách xà beng, cầm chÄ©a, xách phảng chạy há»™c tốc vá» hÆ°á»›ng đồng mả [3].
Bao giá» có má»™t Ä‘iá»u bất thÆ°á»ng, má»™t biến cố gì vừa xảy ra thì tức khắc bá»n trẻ con kéo đến đó ngay. Tôi lôi thằng Cò ba chân bốn cẳng chạy theo bá»n nhá». Äám ngÆ°á»i cởi trần, lăm lăm dao mác trong tay, Ä‘ang quây thà nh má»™t vòng tròn chung quanh má»™t ngôi mả trên gò đất cao hiện ra trÆ°á»›c mắt chúng tôi.
- Bá»n con nÃt lui ra! Nó chÆ°a chết đâu. Coi chừng cái Ä‘uôi... Cái Ä‘uôi nó còn cá»±a quáºy đấy! - Tiếng má»™t ngÆ°á»i nà o đó hét oang oang.
Vòng ngÆ°á»i giãn ra rồi lại thÃt lại nhÆ° cÅ©. Bá»n nhá» vừa chạy giạt ra xa đã thoăn thoắt quay lại. Tôi chắc mẻm rằng ngÆ°á»i ta vừa hạ má»™t con beo con cá»p gì đây, nhÆ°ng chÆ°a kịp há»i ai thì nghe có tiếng má»™t ngÆ°á»i nà o đó trong đám đông kêu lên :
- Äúng là con kỳ Ä‘Ã rồi!
“Con kỳ Ä‘Ã thì má»™t mình mình cÅ©ng Ä‘áºp chết được, là m gì mà xôn xao dữ váºy?†Tôi vừa thầm nghÄ© nhÆ° thế, vừa chen lách đám ngÆ°á»i Ä‘ang thở hổn hển, nét mặt đầy kinh dị đứng ngáng trÆ°á»›c mặt tôi, kiếm má»™t chá»— trống ghé nhìn. Vừa nhìn và o, tá»± nhiên ngÆ°á»i tôi bá»—ng báºt lùi ra sau. Trá»i Æ¡i, má»™t con kỳ Ä‘Ã kinh khủng, tôi chÆ°a từng thấy và chÆ°a từng nghe tÃa má nuôi tôi nói đến bao giá»!
Con váºt bò sát to lá»›n vừa bị đâm chết, những vết thÆ°Æ¡ng toang hoác trên lÆ°ng, bên bụng, giữa đầu tóe máu, máu còn chảy ròng ròng. Ngôi mả ai má»›i chôn, nấm đất đắp chÆ°a khô đã không may bị nó moi và o lÆ°ng gò ngang chân má»™. Và từ cái hang rá»™ng Ä‘Ã o bằng hai chân trÆ°á»›c ấy, con váºt đã chui và o, cạy báºt nắp áo quan lên, thò đầu và o ăn thịt cái thây ma. Vết đất bị móng chân con váºt cà o sâu lúc giẫy chết, bá»›i tung lên, cùng những lùm cây bụi cá» gãy rạp, nhà u nát, nhốm đầy máu chung quanh, chứng tá» rằng má»™t cuá»™c chiến đấu ác liệt diá»…n ra nÆ¡i đây giữa con váºt kinh khủng vá»›i đám ngÆ°á»i chiến thắng cởi trần, mồ hôi mồ kê nhá»… nhại còn Ä‘ang cầm xà -beng, cầm chÄ©a đứng vây quanh.
Má»™t ông cụ già nghiêng đầu ngắm nghÃa con váºt đã bị đâm chết, thở phà o ra :
- Từ cha sinh mẹ đẻ đến giá», tôi chÆ°a gặp con nà o lạ lùng khủng khiếp nhÆ° con nà y. Không phải cá sấu, mà cÅ©ng không phải là kỳ Ä‘Ã . Kỳ Ä‘Ã thì mõm nhá»n chứ! Cái mõm con nà y lại bằng, không ra hình đầu kỳ nhông mà cÅ©ng không ra hình đầu rắn mối. Chắc nó là má»™t con lai... gì đó!
- Nom nhÆ° má»™t con rồng. Nhất là khi nó cất đầu lên, cái lưỡi dà i Ä‘á» há»n le ra thụt và o nhanh nhÆ° chá»›p, chẳng khác gì má»™t con rồng Ä‘ang phun lá»a. May mà tôi né kịp, không thì tôi đã chầu Diêm VÆ°Æ¡ng rồi!
- Ờ... Khi nó táp hụt thằng nà y, hai hà m răng chÆ¡m chởm của nó báºp và o nhau nghe má»™t tiếng “cảng†rợn ngÆ°á»i.
Má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông bạo dạn thò tay và o nắn nắn những mụn gai trên lá»›p da lÆ°ng rất dà y đóng đầy bùn khô mốc của con váºt lâu lâu còn giáºt giáºt co co mấy cái, cÅ©ng lắc đầu bảo :
- Hồi nhỠtôi có nghe ông nội tôi nói, nhưng tôi không tin, nghĩ có lẽ là các ông già xưa hay vẽ ra bằng tưởng tượng... Không biết có chắc là giống nà y chăng?
Con váºt kinh khủng nằm đấy, không Ä‘á»™ng cá»±a gì nữa. Mình nó dà i và to cỡ má»™t chiếc xuồng ba lá, chá»— vòng bụng thòi ruá»™t còn Ä‘á» vì máu chảy ri rỉ kia, phải đến hai vòng tay ngÆ°á»i to lá»›n ôm má»›i giáp.
- Chạy Ä‘i má»i thầy giáo Ä‘i. Chắc ổng biết đấy!
Trong đám đông, sáng kiến của má»™t ngÆ°á»i nà o đó vừa gợi lên, láºp tức được hưởng ứng ngay: “Phải rồi! Phải rồi! Chạy Ä‘i tìm thầy giáo Bảy mau lênâ€.
Ở vùng rừng xa xôi nà y, thầy giáo Bảy là ngÆ°á»i trà thức duy nhất của xã, am tÆ°á»ng má»i việc. Lại nghe nói thầy là ngÆ°á»i có cảm tình vá»›i cá»™ng sản, bị bá»n thá»±c dân luôn luôn là m khó dá»…, và chúng “đà y thầy vá» táºn cái xứ khỉ ho cò gáy nà y cho muá»—i đốtâ€, nên thầy cà ng được phụ huynh há»c sinh nể trá»ng. Giá»— chạp, cÆ°á»›i gả gì ngÆ°á»i ta cÅ©ng má»i thầy giáo Bảy. Tháºm chà những việc kiện tụng, tranh chấp nhau mà là ng xã không phân xá» nổi, má»™t ý kiến của thầy Ä‘Æ°a ra có thể giảng hòa được đôi bên. Cho nên trong trÆ°á»ng hợp đứng trÆ°á»›c con váºt quái lạ không ai rõ tông tÃch nó là con gì nà y, ngÆ°á»i ta chỉ còn đợi chỠở sá»± hiểu biết có tÃnh cách quyết định của thầy giáo Bảy thôi.
- Ai lại để cái mùi ngÆ°á»i chết xông ra mà đứng quanh hÃt thở mãi nhÆ° vầy được! Thá»i bây giá» chứ có phải ngà y xÆ°a đâu mà để váºy chá» tá» tổng tá»›i là m biên bản!
- Nà o, bà con ta má»—i ngÆ°á»i má»™t tay... nhanh lên!
- Chao ui! Kinh khủng quá!
Trong lúc thầy giáo Bảy chÆ°a đến, ngÆ°á»i ta gấp rút đóng lại nắp áo quan, lấp cái hang ăn thông và o huyệt mả, và không ngá»›t xôn xao bà n tán vá» sá»± xuất hiện bất thÆ°á»ng của con váºt quái lạ nà y...
- Thầy Bảy tới rồi!
Tiếng bá»n trẻ reo lên trÆ°á»›c tiên. Má»i ngÆ°á»i tránh giạt ra, nhÆ°á»ng lối và o cho má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông trạc ngoà i bốn mÆ°Æ¡i tuổi, mặc áo sÆ¡-mi cá»™c tay, quần bà ba Ä‘en xắn cao ngang ống chân, vừa từ dÆ°á»›i má»™t chiếc tam bản cáºp bá», gấp bÆ°á»›c Ä‘i lên.
- Thầy coi giùm nó là con gì, thầy Bảy? - Ông cụ già ban nãy đã Æ°á»›c Ä‘oán nó là “con laiâ€, bÆ°á»›c tá»›i gáºt đầu chà o thầy giáo, vừa há»i vừa nhìn và o mặt thầy rồi lại Ä‘Æ°a mắt nhìn con váºt.
Má»i ngÆ°á»i chung quanh ồn lên má»™t thoáng rồi bắt đầu im phăng phắc. Thầy giáo Bảy lần túi lấy mục kỉnh ra lau và o vạt áo, Ä‘oạn thong thả Ä‘eo lên mắt, đầu khẽ nghiêng qua nghiêng lại ngắm nghÃa con váºt. Những nếp nhăn trên trán thầy cứ giãn ra co và o, cà ng là m tăng thêm vẻ quan trá»ng trên gÆ°Æ¡ng mặt xÆ°Æ¡ng xÆ°Æ¡ng mà ai nấy Ä‘á»u kÃnh nể, và cà ng là m cho má»i ngÆ°á»i thêm háo hức đợi chá» lá»i phán của “con ngÆ°á»i thông tÆ°á»ng má»i lẽ, nhất xứ là ng quê†nà y.
- Nó là má»™t con kỳ Ä‘Ã thôi! Äúng nhÆ° váºy, má»™t con kỳ Ä‘Ã . - Thầy giáo Bảy chép miệng nói, đầu gáºt gù nhÆ° khẳng định thêm cho câu mình vừa thốt ra.
Tiếng xôn xao lại bắt đầu dáºy lên. Má»™t ngÆ°á»i nà o đó trong đám đông cÆ°á»i hô hố: “Hồi nãy, tôi đã bảo nó là con kỳ Ä‘Ã mà không ai chịu nghe!†Có tiếng ngÆ°á»i cãi lại: “Hứ! Kỳ Ä‘Ã thì to hÆ¡n bắp vế là cùng, chứ kỳ Ä‘Ã gì mà to bằng con cá sấu váºy?†Không biết đó là lá»i phản đối lại ngÆ°á»i vừa cất tiếng cÆ°á»i, hay lá»i phản đối lại ý kiến của thầy giáo Bảy.
Thầy giáo Bảy mỉm cÆ°á»i. Nụ cÆ°á»i Ä‘á»™ lượng không tá» ra có chút gì khó chịu, mà còn là m tăng thêm vẻ đôn háºu trên gÆ°Æ¡ng mặt hiá»n là nh. Thầy ngắm nghÃa con váºt má»™t lúc nữa, rồi thong thả nói :
- Con kỳ Ä‘Ã nà y to tháºt! Hồi năm 1942, lúc tôi còn dạy há»c ở xã Äốc Và ng thuá»™c Äồng Tháp MÆ°á»i, bà con cÅ©ng có đâm chết má»™t con, Ä‘o dà i ba mét sáu. Con nà y là con thứ hai mà tôi được thấy táºn mắt đấy...
- Ä‚n thịt được chứ, thầy Bảy? - Má»™t ngÆ°á»i đứng phÃa sau há»i vá»›i và o.
- Ä‚n thịt được. Giống kỳ Ä‘Ã thôi! - Thầy giáo Bảy lại gáºt gù, nhấc mục kỉnh lên - Con nà y là con thứ hai mà tôi được thấy đấy. NhÆ° váºy là hiếm lắm. Có thể nó sinh sống ở má»™t vùng nà o khác, nhá» má»™t Ä‘iá»u kiện ngẫu nhiên nà o đó, bị bão tố giạt Ä‘i, bám trên má»™t khúc gá»— trôi qua biển chẳng hạn, mà nó lạc tá»›i đây [4].
- Im để nghe thầy Bảy nói, là m gì mà ồn à o váºy?
- Nói tiếp đi, thầy Bảy!
Chá» cho má»i ngÆ°á»i lắng xuống, thầy giáo Bảy má»›i nghiêm sắc mặt, bảo :
- Thá»i tiá»n sá», có những con váºt to lá»›n khủng khiếp, có loại có sức nặng đến bốn năm mÆ°Æ¡i tấn, nhÆ°ng ngà y nay Ä‘á»u đã bị hủy diệt cả. Trong Ä‘iá»u kiện thÃch nghi nà o đó thì chúng má»›i có thể sống được. Sá»± thay đổi khà háºu trên vá» quả đất nguá»™i dần đã là m biến mất nhiá»u loại sinh váºt và thá»±c váºt mà ngà y nay ngÆ°á»i ta chỉ còn tìm ra được những bá»™ xÆ°Æ¡ng hay dấu vết đã hóa thạch Ä‘Ã o được dÆ°á»›i nhiá»u tầng đất sâu...
Nhiá»u tiếng xì xà o bắt đầu nghe lâm râm chung quanh. DÆ°á»ng nhÆ° những danh từ xa lạ từ miệng thầy giáo Bảy nói ra, những chuyện vá» quả đất, xÆ°Æ¡ng hóa thạch xa xôi mà sá»± hiểu biết của há» còn lâu lắm má»›i có thể vá»›i tá»›i, khiến há» không còn táºp trung chú ý nghe thầy nói nữa. NhÆ°ng chắc chắn là má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u thán phục thầy giáo Bảy, và nhiá»u ngÆ°á»i bắt đầu chêm và o đôi ba câu gì đó, tá» ra mình cÅ©ng có Ãt nhiá»u chá»— lÄ©nh há»™i được ý nghÄ©a của lá»i thầy giáo nói, gây nên má»™t sá»± mất tráºt tá»± rất thá»a thuê, không ngÆ°á»i nà o phản đối ngÆ°á»i nà o cả.
Khi má»i ngÆ°á»i sắp sá»a xả thịt con kỳ Ä‘Ã khổng lồ, thầy giáo Bảy tháo mục kỉnh ra, mặt đăm chiêu hồi lâu, nói vá»›i những ngÆ°á»i còn ngong ngóng đứng chung quanh :
- Bất cứ chúng nó từ đâu tá»›i, hung hăn đến thế nà o, nếu bà con ta Ä‘á»u đồng tâm nhất trà thì chúng ta có thể diệt trừ được chúng cả. Sá gì con quái váºt nà y!
Tôi biết thầy giáo Bảy muốn ám chỉ đế quốc xâm lược. Hình nhÆ° thầy còn toan nói Ä‘iá»u gì nữa thì phải. NhÆ°ng mấy tiếng kêu bất thình lình từ chá»— bá» sông vá»ng tá»›i khiến thầy quay mặt trông ra và thôi không nói nữa. “Tiếng ai mà the thé nhÆ° tiếng dì TÆ° Béo?†Tôi vá»™i ngóng cổ lên nhìn. Quả đúng là dì TÆ° Béo tháºt!
- Má»™t trăm đồng cái máºt con kỳ Ä‘Ã , tôi mua đây. Hai trăm đồng cái máºt, tôi mua đây. Äể cái máºt cho tôi!
Dì TÆ° Béo vẫn béo tròn béo trục nhÆ° trÆ°á»›c, tay trái cầm tá» giấy bạc con voi Ä‘á» [5] giÆ¡ cao lên, miệng vừa gà o, chân vừa lạch bà lạch bạch chạy vá» phÃa chúng tôi, tay phải vừa lần túi mở kim băng rút ra má»™t tá» giấy bạc nữa, hai tay xòe cao hai tá» giấy bạc phẩy lia phẩy lịa nhÆ° sợ ai mua cÆ°á»›p cái máºt trÆ°á»›c. Tôi vá»™i chạy ra, kêu lên :
- Dì Tư mới tới đó hả? Dì ở đâu tới đây?
Dì TÆ° Béo “ơ†má»™t tiếng, toét mồm cÆ°á»i, bà n tay cầm tá» giấy bạc bóng mỡ Ä‘áºp và o vai tôi má»™t cái khiến tôi suýt ngã. Bà ta gáºt đầu lia lịa, nhÆ° ra ý bảo: “ChỠđấy, chốc sau hẵng nói chuyệnâ€, rồi vá»™i vă chen lách má»i ngÆ°á»i bÆ°á»›c và o trong. Thằng Cò nãy giá» vẫn theo dõi tôi, nó kéo tay tôi há»i :
- Dì mà y đó hả?
- Ờ... Nhưng mà không phải dì. Bà chủ quán rượu ở chợ Ngã Ba Kênh, mà y không nhớ à ? Hồi trước tao là m hầu bà n ở đấy mà !
Thằng Cò ngó chằm chằm và o mặt tôi, buông thõng một câu :
- Thôi, vá». Có ghe vải Ä‘áºu đằng kia. Mình Ä‘i lại đó mua dầu lá»a rồi vá». Má trông lắm đấy!
Tôi ngần ngừ :
- Mà y không ở coi xả thịt con kỳ đà à ?
- Coi là m quái gì! VỠăn cơm, trưa nà y còn đi rừng cho kịp.
Dì Tư Béo quay ra tìm tôi, mặt tiu nghỉu :
- An, cháu có quen ai trong nà y không?
- Là m chi váºy, dì?
- Há»i mua giùm tao cái máºt Ä‘i. Tao nói mãi mà há» không chịu bán!
- NhÆ° váºy là há» không bán đâu!
Bà chủ quán rượu thở ra má»™t hÆ¡i dà i nặng ná», cháºc lưỡi tiếc mãi. Thảo nà o ngà y trÆ°á»›c có lần lão Ba Ngù bảo tôi: “Bà phệ của mà y lÆ°ng máºt [6] đấy. Lúc nà o cÅ©ng tìm máºt tá»ng và o bụng. Bả là bà chúa nhát sợ tà u bay mà !â€.
Tôi há»i thăm dì có khá»e không, lâu nay dì ở đâu... NhÆ°ng bà ta chỉ ừ à o đáp qua loa. Thất vá»ng vì không mua được cái máºt con kỳ Ä‘Ã hiếm có nà y đã là m rÆ¡i rụng hết má»i tÆ°Æ¡i vui của bà ta khi gặp lại tôi ban nãy.
- Bây giá» mà y ở đây à ? Có khá không? - Giá»ng xởi lởi của bà ta bá»—ng trở lại nhanh chóng, và trên gÆ°Æ¡ng mặt phì phị buồn thiu hé mở má»™t nét cÆ°á»i - Thôi, Ä‘i vá»›i dì Ä‘i, An ạ! Ở vá»›i dì, cháu sẽ chẳng đến ná»—i nà o đâu...
- Cháu có ba má ở đây rồi! - Tôi cÆ°á»i cÆ°á»i, đáp.
- Ủa, mà y gặp ba má mà y rồi sao?
- Gặp rồi!
Thằng Cò cÅ©ng cÆ°á»i theo tôi. Tôi chợt hiểu ngay vì sao lúc nãy nó cứ giục tôi Ä‘i vá» gấp.
Dì TÆ° Béo phà n nà n cuá»™c sống khó khăn, giặc giã đánh lung tung là m cho bà ta không ở yên nÆ¡i yên chá»— là m ăn buôn bán. Bà ta còn nấn ná đứng lại má»™t lúc nữa, đến khi đã biết chắc rằng không thể mua được cái máºt con kỳ Ä‘Ã , bà ta má»›i chịu xuống thuyá»n chèo Ä‘i.
Lần gặp gỡ đầu tiên và buổi chia tay cuối cùng của tôi vá»›i dì TÆ° Béo Ä‘á»u bắt đầu và kết thúc bằng câu “ngã giá†của bà ta. NhÆ°ng dẫu sao cÅ©ng có lúc tôi đã chịu hà m ân bà ta trong những ngà y đầu lÆ°u lạc, nên lòng không khá»i có đôi chút ngáºm ngùi.
Chúng tôi mua dầu lá»a xong, lo muá»™n, bèn lá»™i tắt qua rừng mà không vá» theo lối cÅ©.
Hai đứa xắn quần lên đến bẹn, vừa đi vừa khảo chuyện vỠcon kỳ đà khủng khiếp. Bỗng dưng thằng Cò tặc lưỡi, kêu lên :
- Phải chi hồi sáng mình dắt con Luốc theo, An nhỉ!
- Ờ!
- Mà y liệu con Luốc có chống cự nổi với con kỳ đà ấy không?
- Biết đâu được!
- Sao lại biết đâu được? Cá»p nó còn không sợ mà !
- Ờ!
- Tao chắc chỉ còn lại mỗi con nà y và nó đã bị đâm chết, chứ ở đây không còn con nà o nữa đâu!
- Con gì cũng sống có đôi. Biết đâu lại không còn một con đang chỠmình trong nà y...
- Äừng có nói báºy!
Thằng Cò bá»—ng quát tôi, rồi nó vênh vênh bá»™ mặt là m ra vẻ cứng cá»i, vung vẩy chai dầu lá»a trong tay, lá»™i bÆ°Æ¡n tá»›i trÆ°á»›c Ä‘i má»™t mình.
Rừng Ä‘Æ°á»›c mênh mông. Cây Ä‘Æ°á»›c má»c dà i tăm tắp, cây nà o cây nấy thẳng nhÆ° cây nến khổng lồ. Rá»… cao từ ba bốn thÆ°á»›c tua tủa giÆ°Æ¡ng ra chung quanh nhÆ° những cánh tay từ trong thân cây thò ra bám đất. Mặt đất lầy nhẵn thÃn, không má»™t cá»ng cá» má»c. Chỉ có và i chiếc lá rụng mà nÆ°á»›c triá»u chÆ°a lên kịp để cuốn Ä‘i, và bóng nắng chiếu xuyên qua những tầng lá dà y xanh biếc, soi lá»— chá»— trên lượt bùn mượt mà và ng song li ti vết chân của những con dã trà ng bé tẹo. Những buổi triá»u lên, nÆ°á»›c chỉ ngáºp quá gối thôi, chúng tôi năm bảy đứa rủ nhau Ä‘i bắt vá»p, bắt cua, trên Ä‘Æ°á»ng vá» thÆ°á»ng Ä‘uổi nhau chui qua những “cánh tay Ä‘Æ°á»›câ€, móc bùn ném nhau, té nÆ°á»›c và reo đùa ầm Ä© - những lúc Ä‘ang vui vẻ chung quanh có đông bạn bè ấy thì tôi có cảm giác nhÆ° rừng Ä‘Æ°á»›c Ä‘ang xôn xao từ dÆ°á»›i biển má»c lên. NhÆ°ng hôm nà o Ä‘i má»™t mình, chung quanh vắng lặng, nhìn là n nÆ°á»›c đục ngầu xô nhau trà n qua cá»™i Ä‘Æ°á»›c xù xì, thì tôi lại thấy nhÆ° khu rừng cứ lặng lẽ chìm dần xuống biển, và má»™t ná»—i lo sợ không đâu, bất thần áºp tá»›i, khiến đôi lúc tôi phải hét to lên để tá»± trấn tÄ©nh và ba chân bốn cẳng há»™c tốc chạy vá» hÆ°á»›ng má»™t ngôi lá»u nà o đó, mà tôi biết là gần nhất.
Thằng Cò vẫn mải miết á»™p oạp lá»™i bùn Ä‘i trÆ°á»›c tôi. Giữa vắng lặng xanh nhá» của rừng Ä‘Æ°á»›c âm u, từng bÆ°á»›c di Ä‘á»™ng của chúng tôi mồn má»™t vá»ng và o tÄ©nh mịch. Tá»± nhiên, tôi ngoái nhìn ra phÃa sau lÆ°ng và dặng hắng má»™t tiếng, gấp bÆ°á»›c Ä‘uổi theo thằng Cò, nghÄ© lan man rằng nguy hiểm xảy ra trong rừng hầu nhÆ° bao giá» cÅ©ng đến vá»›i kẻ do dá»±, nhút nhát Ä‘i sau.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Gốc ngÆ°á»i Chiêm Thà nh, bị các vua đầu triá»u Nguyá»…n Ä‘Æ°a xuống định cÆ° và đồn trấn ở hai nÆ¡i: Châu Giang và Hồng Ngá»±, để dùng há» chống lại ngÆ°á»i Miên hay sang cÆ°á»›p phá biên giá»›i bấy giá». Gá»i Chà -và vì nÆ°á»›c da há» Ä‘en nâu nhÆ° ngÆ°á»i Gia-va (Chà -và ). CÅ©ng có thuyết nói đó là ngÆ°á»i Chiêm, lai ngÆ°á»i Gia-va, sang ở buôn bán đã lâu Ä‘á»i. Vùng Châu Giang dệt lụa, lãnh Ä‘en nhuá»™m mặc nÆ°a nổi tiếng.
[2] Thuyá»n bán tạp hóa lÆ°u Ä‘á»™ng trên sông.
[3] Cánh đồng hoang, ai muốn chôn ngÆ°á»i chá»— nà o thì chôn không phải là nghÄ©a trang.
[4] Ở đảo Cô-mô-đô thuá»™c In-đô-nê-xi-a có rất nhiá»u loại bò sát lưỡng cÆ° nà y. Tên nó là kỳ Ä‘Ã , cÅ©ng còn gá»i là cá»± Ä‘Ã . Có con mình dà i tá»›i 4 mét, có thể nuốt chá»ng má»™t con nai to cả móng lẫn sừng, và quáºt ngã ngÆ°á»i để ăn thịt. To lá»›n thế, nhÆ°ng trứng nó chỉ bé bằng trứng ngá»—ng. Và i tháng sau khi nở ra, kỳ Ä‘Ã con đã có sức mạnh để tá»± kiếm ăn lấy, và chừng 4 - 5 tuổi, chỉ má»™t cái vẩy Ä‘uôi, nó dá»… dà ng Ä‘áºp chết má»™t con heo rừng hay quáºt ngã má»™t con nai to. Giá»›i khoa há»c phÆ°Æ¡ng Tây gá»i là rồng Cô-mô-đô. (Tà i liệu nà y, tình cá» chúng tôi Ä‘á»c được ở báo Trung Láºp xuất bản ở Cam-pu-chia đầu năm 1964. Nay xin chú thÃch bổ sung và o đây).
Các nhà bác há»c Liên Xô đã đến nÆ¡i bẫy bắt được má»™t số con váºt nà y. Dân đảo rất sợ, gá»i giồng kỳ Ä‘Ã nà y là những con “rồng phun lá»aâ€. Bá»™ máy tiêu hóa của chúng cấu tạo giản Ä‘Æ¡n nhÆ° bá»™ máy tiêu hóa của những con váºt thá»i tiá»n sá». Chúng có nguồn gốc từ châu Úc rồi vượt biển sang Cô-mô-đô. Những con còn nhỠđã bÆ¡i nhanh hÆ¡n ca-nô, hÆ¡n tà u chạy hết tốc lá»±c.
[5] Bạc giấy của Äông DÆ°Æ¡ng ngân hà ng, được in thêm, lạm phát rất nhiá»u sau khi Nháºt đảo chÃnh Pháp. Trong kháng chiến ta vẫn còn dùng tạm loại giấy bạc nà y, đóng thêm con dấu của kinh tế tà i chÃnh để phân biệt vá»›i loại bạc xanh ở vùng địch tạm chiếm.
[6] Máºt kém, ý nói những ngÆ°á»i nhát gan.
Xem tiếp chương 19
|
14-08-2008, 10:15 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 19 Du kÃch trong rừng
Dòng sông Năm Căn hÆ¡n hai tháng trÆ°á»›c còn ồn ã khua Ä‘á»™ng tiếng mái chèo xuôi ngược, giỠđã trở nên lạnh ngắt, vắng teo. Thuyá»n bè rút mãi theo các Ä‘Æ°á»ng kênh rạch nhá», chạy sâu và o rừng cho dá»… đánh du kÃch, tiêu hao sinh lá»±c địch. Quán lá»u dỡ Ä‘i theo, lùi và o táºn trong “dá»›n†[1]. Lò than bá» cho các loại dây rừng bò kÃn nóc. Cáo cầy tha hồ dắt nhau là m tổ trong những đống củi gá»— Ä‘Æ°á»›c cao nhÆ° núi chất ngoà i sân lò, má»c đầy nấm dại.
- Hừ! Thằng Tây má»›i tá»›i Năm Căn hÆ¡n hai tháng thôi. Váºy mà gần chục mạng ngÆ°á»i đã hy sinh! Hai anh du kÃch diệt được khá nhiá»u Tây và lÃnh ngụy vừa bị nó bắt và bắn chết, buá»™c xác phÆ¡i ở chá»— gốc cây mắm gần bá» sông chiá»u hôm qua... Bà con trong chợ đến cÆ°á»›p xác hai anh em vá» chôn, bị nó bắt đánh má»™t tráºn gần chết, bữa nay còn giam trong đồn! - Ông già thợ đốn củi nói đến đây ngáºp ngừng cúi xuống cá»i lại đống hun. Khói cay nồng, đặc sệt từ đống hun ngùn ngụt bốc lên, tá»a trắng khắp gian lá»u. Bầu không khà ẩm Æ°á»›t từ trong ngôi lá»u của chúng tôi nhÆ° quánh lại, ngá»™t ngạt đến tức thở. Ông lại ngẩng nhìn tÃa nuôi tôi, nói tiếp. - NhÆ° váºy là hết đất rồi. Chá»— nà o cÅ©ng có thằng giặc. Chà nhÆ° cái Hòn Khoai ngoà i biển kia mà nó còn mò tá»›i đóng đồn! Váºy thì mình cÅ©ng phải là m thế nà o chứ, anh Hai?
TÃa nuôi tôi cứ gáºt gù im lặng ngồi nghe. Khi ông già đốn củi ngừng nói, vá»›i tay rứt má»™t dúm thuốc trong cái ống bÆ¡ nhồi và o tẩu, tÃa nuôi tôi bèn cầm chai rót thêm rượu và o bát :
- Uống đi, ông bạn!
- Trá»i Æ¡i, bá»™ anh Hai muốn tôi “mượn tá»u binh giải phá thà nh sầu à ?†- Ông già nhếch nụ cÆ°á»i móm mém, Ä‘Æ°a tay đỡ bát rượu.
- Chẳng qua đó là cái thói táºt không bỠđược của anh em bá»n mình đấy thôi! Chỉ có chúng ta má»›i giải phá được thà nh sầu nà y, chứ cái thứ tá»u binh... thì nó chỉ quáºt cho mình say mèm, nằm đó đợi giặc đến trói cổ dắt vỠđồn thôi!
Äôi bạn già ngồi xếp bằng trên má»™t tấm đăng trải giữa nhà cùng cÆ°á»i lên mấy tiếng và chuyển bát rượu cho nhau má»—i ngÆ°á»i tợp má»™t ngụm. Tiếng cÆ°á»i khà nh khạch gượng gạo của ông già đốn củi có lẽ cÅ©ng là m lây đôi chút buồn sang cho tÃa nuôi tôi. Cả hai ngÆ°á»i cùng im lặng, Ä‘Æ°a mắt ngó ra ngoà i. Ãnh nắng trá»i chiá»u xuyên qua những tầng lá Ä‘Æ°á»›c ráºm rạp, chiếu xuống mặt đất lầy ngoà i bá» bên kia con rạch nhá» má»™t mà u xanh tai tái. Gió từ biển khÆ¡i thổi tá»›i, hun hút lùa qua những vòm lá Ä‘Æ°á»›c tối om, thốc mạnh và o lá»u là m cho mái lá rung lên và ngá»n lá»a cháy lép bép trong đống củi hun bá»—ng phụt sáng Ä‘á» ngòm...
Cứ và i hôm lại có má»™t ông khách tạt và o lá»u uống và i chén rượu vá»›i tÃa nuôi tôi. Có ngÆ°á»i tôi quen, có ngÆ°á»i tôi chỉ biết mặt chứ không rõ tên. Äôi khi cÅ©ng có má»™t và i ngÆ°á»i lạ mà tôi Ä‘oán chừng là bị giặc cà n chạy tá»›i đây. Những lần đầu, tôi còn thÆ°á»ng la cà bên tÃa nuôi tôi, lắng nghe câu chuyện giữa những ông già trao đổi vá»›i nhau qua chén rượu suông, nhÆ°ng mãi rồi tôi cÅ©ng không chú ý nữa. Quanh Ä‘i quẩn lại, vẫn là chuyện bá»n giặc ruồng bố, cà n quét. Há» rất căm thù bá»n giặc ở đồn Năm Căn, nhÆ°ng nghe cái giá»ng rượu lè nhè của há», tôi biết rằng há» chỉ có thể mượn rượu để nói ra cho hả má»™t lúc váºy thôi. Tháºm chà có má»™t ông nom còn trẻ tráng, gá»i tâng tÃa nuôi tôi là bác, mà cÅ©ng thở ra cái giá»ng bạc nhược của những lão già cổ hủ, má»™t hai tin rằng sá»± xuất hiện con kỳ Ä‘Ã kinh khủng nÆ¡i đồng mả mấy tháng trÆ°á»›c là điá»m trá»i giáng tai há»a cho dân xứ nà y.
Sau những bữa rượu nhÆ° váºy, tiá»…n khách Ä‘i rồi, tÃa nuôi tôi thÆ°á»ng đứng rất lâu má»™t mình ngoà i bá» cá». Ông lắng nghe tiếng ca-nô giặc chạy táºn ngoà i sông Cá»a Lá»›n, hay nghÄ© gì vá» những câu chuyện của các ông bạn già thì không rõ, nhÆ°ng tôi thÆ°á»ng thấy ông khoát khoát tay là m những cá» chỉ bá»±c tức khó chịu. Má»—i ngà y tÃa nuôi tôi lại má»™t thêm lầm lì, Ãt nói. Có khi ông ngồi lặng lẽ hà ng giá» bên đống củi hun, nhÆ° má»™t gốc cây khô giữa rừng, đến ná»—i tôi và thằng Cò đứa nà o cÅ©ng len lét không dám Ä‘i mạnh chân.
Ông thÆ°á»ng bá» nhà đi luôn. Chẳng rõ Ä‘i đâu. Nhiá»u lúc Ä‘i hai ba hôm má»›i vá». Má nuôi tôi rất lo. CÆ¡ sá»± nà y thì ông lão đến quẫn chà mất. NhÆ°ng má»—i lần tÃa nuôi tôi trở vá», tôi lại thấy ông tỉnh táo và vui vẻ hÆ¡n trÆ°á»›c. Có khi ông còn cầm vá» cho tôi và thằng Cò má»™t và i thứ quả lạ, mà u đỠóng, có những chấm li ti xam xám rất đẹp mà ông bảo là chỉ để cầm chÆ¡i chứ không ăn được. Chà , có thứ quả rừng nà o má»c ngoà i bá» sông và trong những khu rừng chung quanh đây lại có thể lá»t khá»i con mắt của tôi và thằng Cò? Thế mà cả hai đứa chúng tôi Ä‘á»u chÆ°a há» trông thấy những thứ quả tÃa nuôi tôi cầm vá».
- TÃa lấy quả nà y ở đâu váºy, tÃa?
- Ngoà i xóm kia thôi...
- Xóm nà o váºy tÃa?
- Xóm ngoà i chứ xóm nà o. Con sao cứ lục vấn mãi...
Tôi lặng im không há»i nữa. Thằng Cò tưởng ông mệt mà tôi cứ Ä‘eo há»i mãi là m ông bá»±c, nó bèn lôi tôi Ä‘i bắt mồi câu cá. Ở nhà được và i hôm, tÃa nuôi tôi lại sắm sá»a Ä‘i. Ông soạn mấy bao diêm, má»™t cái xoong nhôm và hÆ¡n chục lÃt gạo bá» trong bao cà -roòng. Äiá»u đó cà ng khêu gợi thêm sá»± tò mò trong tôi bấy nay má»™t cách mãnh liệt, khiến tôi không nén được ý định: phải dò xem tÃa nuôi tôi Ä‘i đâu và là m gì?
CÅ©ng nhÆ° mấy báºn vừa rồi, tÃa nuôi tôi lấy xÃch buá»™c con Luốc và o chân cá»™t cẩn tháºn, rồi sai bảo tôi và thằng Cò Ä‘i là m má»™t công việc gì đó, hoặc chỠđúng lúc chúng tôi vắng mặt, ông má»›i Ä‘i.
TÃa nuôi tôi đã sắm sá»a xong rồi. Chẳng đợi ông bảo, tôi cầm con dao bÆ°á»›c ra cá»a, còn quay lại nói vá»ng và o bếp :
- Má ơi, con ra ngoà i bỠsông chẻ mớ lạt dừa nghe má!
TÃa nuôi tôi “ừ†đáp thay cho má nuôi tôi, ông còn cÆ°á»i cÆ°á»i nhìn tôi bằng con mắt khuyến khÃch. Tôi cầm dao men theo bá» rạch, Ä‘i tá»›i má»™t chá»— ngoặt bèn chui ngay và o núp trong má»™t bụi sáºy um tùm. Từ nÆ¡i trú ẩn nà y, tôi có thể nhìn rõ má»i hÆ°á»›ng chung quanh. Ngồi chÆ°a yên chá»—, tôi đã thấy tÃa nuôi tôi quẩy bao cà -roòng lên vai lững thững bÆ°á»›c ra sân. Ông còn đứng giữa sân giÅ© chiếc khăn rằn bịt lên đầu, quay qua quay lại chung quanh rồi má»›i lẩn ra bá» rạch. Tôi nén thở, cúi thấp đầu xuống gối, không dám Ä‘á»™ng cá»±a. Lâu lắm mà vẫn không thấy ông Ä‘i qua chá»— tôi. NhÆ° thế nà y thì dứt khoát là tÃa nuôi tôi Ä‘i và o hÆ°á»›ng rừng trong kia rồi. Tôi nhảy ra khá»i bụi, chạy vá». ChÆ°a và o tá»›i cá»a, tôi đã há»i giáºt giá»ng :
- Má Æ¡i, tÃa con đâu? Ông Ä‘i rồi hở má?
Má nuôi tôi bước ra, “ừ†một tiếng :
- Mà y há»i ổng có việc gì? Sao hồi ổng còn ở nhà mà y không há»i, để cho ổng Ä‘i rồi má»›i chạy tìm cuống lên váºy?
- TÃa có nói Ä‘i đâu không, má?
- Không. Mà y còn lạ gì tÃnh của tÃa mà y nữa. á»”ng đã không muốn nói thì há»i ổng là m gì, hở con?
Má nuôi tôi nói giá»ng buồn buồn, có hÆ¡i giáºn dá»—i. Tôi chạy và o mở xÃch thả con Luốc ra sân. Rồi tôi bÆ°á»›c đến, cầm tay má nuôi tôi :
- Con Ä‘i theo tÃa đây. Theo coi tÃa Ä‘i đâu.
- á»”ng Ä‘áºp mà y chết đấy. á»”ng Ä‘i đâu mặc ổng, theo là m gì? Äến nhÆ° tao mà ổng còn giấu, không nói thay...
- Äúng rồi! NhÆ° váºy là đúng rồi. Con đã biết đúng là tÃa con Ä‘i đâu rồi!
- Ổng đi đâu?
Tôi ghé và o tai má nuôi tôi, thấp giá»ng :
- á»”ng Ä‘i vô chÆ¡i vá»›i mấy anh du kÃch trong rừng! Má không thấy tÃa con mang theo nà o diêm, nà o gạo, cả cái nồi nữa đấy sao?
Má nuôi tôi lùi lại một bước, tròn xoe mắt nhìn tôi :
- Ai nói vá»›i mà y váºy?
- Con Ä‘oán váºy thì biết chá»› đợi gì phải nghe ai nói!
- Ờ, mà y nói không chừng phải đấy. Tao cÅ©ng nghÄ© mang máng nhÆ° váºy. Từ hôm ổng nhặt cái quả gì ở đâu vá» cho chúng mà y đấy. Bà Tám ngoà i xóm có bảo nhá» vá»›i tao rằng: nghe đâu anh em bá»™ Ä‘á»™i đằng mình còn ẩn trong rừng. Bả còn nói há» rách lắm. Nghe váºy, thì để bụng thôi, đừng có hở ra cho ai nghe con!
- Má còn phải dặn! Thôi, để con và o gá»i thằng Cò dáºy Ä‘i vá»›i con.
Má nuôi tôi nắm tay tôi, lôi lại :
- Không được! Không được đâu. Con đi một mình thôi. Có con Luốc theo con là đủ rồi. Cái miệng thằng Cò hay bép xép lắm!
Má nuôi tôi vá»™i vã quay và o, soạn trong rổ may lấy má»™t ống kim khâu và mấy cuá»™n chỉ, gói và o mảnh giấy nháºt trình cÅ©, nhét và o túi áo tôi :
- Nhà nghèo chẳng có gì... Con và o gặp các ảnh, nói là của má gởi biếu... Äi cẩn tháºn nghe con.
Tôi gáºt đầu, huýt sáo má»™t tiếng. Con Luốc nhảy phóc theo chân tôi, chạy dá»c theo bá» rạch ăn sâu và o rừng. Cứ men theo dấu chân tÃa nuôi tôi, tôi vừa Ä‘i vừa dắt con Luốc chạy á»™p oạp trên bỠđất sình lút ngang ống chân. Äi Ä‘á»™ hai ngà n thÆ°á»›c thì mất dấu. Ở đây, hãy còn có nhiá»u vết chân của những ngÆ°á»i lá»™i và o rừng bắt cua, bắt vá»p. Những vết cÅ© lá»™i từ trên bá» xuống rạch đã được phủ má»™t lượt phù sa má»ng khi triá»u xuống rất dá»… phân biệt vá»›i dấu chân má»›i của tÃa nuôi tôi. Tôi lá»™i ngay xuống rạch, ngược theo dòng nÆ°á»›c gợn bùn vẩn đục ngầu từ trong rừng chảy ra, mải miết bÆ°Æ¡n ra. Con Luốc cứ kêu Æ°... á»... trong cổ, dÆ°á»ng nhÆ° muốn gá»i tôi lên mà mãi không thấy tôi lên, nó bèn co giò phóng tùm xuống nÆ°á»›c, lá»™i xá»™n xá»™n sát theo tôi. Cà ng Ä‘i sâu và o rừng, lòng rạch cà ng hẹp lại. Nhiá»u quãng bị cà nh lá ráºm rạp trên cây che phủ, bóng nắng không lá»t xuống tá»›i, khiến cho dòng nÆ°á»›c tối om om, trông rất dá»… sợ. Tôi vẫn mải miết Ä‘i tá»›i. Chừng ná»a giá» sau thì thấy mất những gợn nÆ°á»›c vẩn bùn, mà trông hai bên bá» lại chẳng có má»™t vết chân nà o lá»™i lên. Nhìn những cánh tay Ä‘Æ°á»›c từ trên bá» tua tủa thò xuống lòng rạch, tôi nghÄ© có lẽ tÃa nuôi tôi đã lợi dụng những cái rá»… to lá»›n nà y là m cầu trèo lên cây, Ä‘i lên bá» rồi. Quả nhiên con Luốc vẫy Ä‘uôi lia lịa, là m bùn và nÆ°á»›c bắn tung tóe và o mặt tôi. Láºp tức tôi bám theo cái rá»… ấy, trèo ngay lên cây. Nhìn xuống phÃa dÆ°á»›i chân, chỉ thấy những cá»ng rá»… Ä‘Æ°á»›c xám ngắt chung quanh tua tủa cắm xuống mặt bùn phẳng lì. Con Luốc cứ đứng dÆ°á»›i gốc cây ngá»a cổ lên chá»±c sủa. Tôi phải suỵt suỵt luôn mồm, nó má»›i chịu im. Không lẽ tÃa nuôi tôi đến đây biến thà nh chim bay mất hay sao? Mà lại không có vết chân tụt xuống chung quanh gốc. Váºy thì dứt khoát là ông đã lần theo những cái rá»… Ä‘Æ°á»›c to lá»›n, xá» rá»… và o nhau nà y mà lần Ä‘i trên cao thôi. Sau khi đã Ä‘oán váºy, tôi bèn Ä‘Æ°a mắt quan sát từng cái rá»… má»™t, và chỉ má»™t chốc sau, khi đã tìm thấy má»™t cái rá»… có lá»›p da bên ngoà i bị đạp tróc xÆ°á»›c những mảnh vá» con để lá»™ ra má»™t vết xanh còn má»›i, thế là tôi đã nắm được đầu mối con Ä‘Æ°á»ng bà máºt đã Ä‘Æ°a tÃa nuôi tôi Ä‘i vá» hÆ°á»›ng nà o rồi.
Trên khoảng tầm cao quá đầu ngÆ°á»i, tôi nhÆ° con vượn, cứ dò theo dấu vá» rá»… xÆ°á»›c, chuyển từ cây nà y sang cây khác Ä‘i tá»›i mãi. Con Luốc trung thà nh vẫn bám theo sát phÃa dÆ°á»›i chân tôi. Chiá»u ở rừng bao giá» cÅ©ng xuống rất mau, chẳng mấy chốc mà trá»i đã gần tối. Vết vá» cây tróc dẫn Ä‘Æ°á»ng còn tìm thấy lá» mỠđược má»™t lúc, rồi sau đó tôi không còn nhìn ra được má»™t dấu nà o nữa. Ngồi trên má»™t cái rá»… cao, tá»±a ngÆ°á»i và o thân cây, ngÆ¡ ngẩn nhìn ra mà u xanh trùng Ä‘iệp quanh mình Ä‘ang chìm dần và o bóng tối, tôi cảm thấy tay chân mình bủn rủn, nhấc không muốn nổi.
Má»™t con chim hồng hoà ng to nhÆ° con ngá»—ng, sắc lông Ä‘en, vá»— cánh phà nh phạch bay vút qua bên trên đầu tôi. Chiếc má» cong to tÆ°á»›ng và những rìa lông mà u trắng ở chót cánh mất hút trong bóng tối lá» má». Tiếng “các các†kêu vang rừng của con chim Ä‘en to tÆ°á»›ng tan dần trong mênh mang vắng lặng, khiến tôi rùng mình nhá»› tá»›i con kỳ Ä‘Ã kinh khủng đã Ä‘Ã o má»™ ngÆ°á»i chết nÆ¡i đồng mả.
Tôi phải tá»± Ä‘á»™ng viên mình luôn và cháºt váºt lắm má»›i trèo lên táºn ngá»n má»™t cây Ä‘Æ°á»›c cao. Nguồn hy vá»ng tìm thấy vệt khói bốc ở má»™t nÆ¡i nà o đó giỠđây hoà n toà n tan rã trong tôi. Mặt trá»i đã xuống khuất mất rồi. Và bây giá» mà n đêm cÅ©ng đã bao trùm má»—i lúc má»™t dà y đặc trên những ngá»n cây. “Trá»i tối thì tối chứ sợ gì? Mình sẽ dá»… dà ng nháºn ra ánh lá»a của há». Có ai ở thầm giữa rừng đâu mà loâ€. NghÄ© nhÆ° váºy, tôi lại phấn khởi mừng thầm. Nguồn hy vá»ng má»›i là m tôi phấn chấn trở lại rất mau. Tôi kiên nhẫn ngồi trên má»™t nhánh cây, phóng tầm mắt nhìn xuyên qua mà n đêm, mặc kệ cho bầy muá»—i đói vo ve kêu dáºy bên tai và không ngá»›t đáp và o đốt khắp mặt mÅ©i chân tay. Tôi không biết mình ngồi nhÆ° váºy đã bao lâu. Nhiá»u lúc tôi có cảm giác nhÆ° mắt mình bị mù, vì nhìn và o mà u Ä‘en lâu quá. Con Luốc cÅ©ng kiên nhẫn đứng dÆ°á»›i gốc cây chá» tôi, thỉnh thoảng lại há»±c lên má»™t tiếng. Không biết là nó muốn báo cho tôi biết rằng nó hãy còn đứng đấy, hay nó dá»a má»™t con chồn con cáo nà o Ä‘ang mon men tá»›i gần.
Gió bắt đầu nổi lên. Rừng đêm khua xà o xạc. Mùi bùn lạnh và mùi rêu đóng trên vá» cây nhạt nhạt mốc mốc xá»™c đầy và o mÅ©i tôi. Giữa lúc không còn trông cáºy và o tai, và o mắt mình nữa thì khứu giác lại báo ngay cho tôi biết rằng tôi đã Ä‘i đến gần má»™t chá»— có ngÆ°á»i. Trong những luồng gió từ mà n đêm thăm thẳm thổi tá»›i, lâu lâu tôi lại ngá»i thấy có mùi khói và mùi cá kho, cháy nồi... Bấy giá», tôi má»›i nhá»› ra là mình chÆ°a có gì cho và o bụng, và bắt đầu thấy đói cồn cà o. Tôi tụt ngay xuống gốc cây, đạp trúng lên lÆ°ng con Luốc. Lần theo mùi cá kho cháy, tôi dắt con Luốc cà n rừng, Ä‘i tá»›i. Nói cho đúng, thì chÃnh con Luốc dắt tôi Ä‘i. Nhiá»u lúc tôi loạng choạng vấp và o những rá»… cây, ngã sóng soà i và o bùn, con Luốc đã nhanh nhẹn, cắn áo tôi lôi dáºy và nó luôn luôn Ä‘i trÆ°á»›c chân tôi chừng má»™t bÆ°á»›c.
Tôi và con Luốc mò mẫm dắt nhau lá»™i Ä‘i từng bÆ°á»›c nhÆ° váºy rất lâu. Kia rồi! Ãnh lá»a tôi Ä‘ang tìm bá»—ng hiện ra thấp thoáng sau những thân cây, nhÆ° má»™t vầng mặt trá»i nhá» từ dÆ°á»›i má»c lên. Tôi phải túm chặt chòm lông gáy trên cổ con Luốc, giữ nó lại và khẽ suỵt mấy tiếng, không thì nó sủa váng lên và bá» tôi chạy vụt tá»›i đấy ngay. Tim tôi Ä‘áºp rá»™n lên. Ãnh lá»a má»—i lúc má»™t gần. Äã trông thấy rõ hình má»™t cái bếp cháy trong gian chòi nhá», dÆ°á»›i má»™t gốc cây ráºm. Bùn ngáºp ngang ống chân tôi cứ tụt xuống dần. Bà n chân tôi giẫm lần lần lên mặt đất rắn hÆ¡n và đạp phải má»™t bụi cá». Bá»—ng nhiên, con Luốc vùng ra khá»i tay tôi và chồm lên sủa oang oang. Äồng thá»i, má»™t tiếng quát “Ai?†vang lên rùng rợn trong tối, rất gần: tiếng lên cò súng đánh rốp và tiếng quát liá»n theo, nghe cà ng dữ dá»™i hÆ¡n trÆ°á»›c: “Äứng lại! Ai? Äứng lạiâ€.
- Äằng mình! NgÆ°á»i đằng mình! - Tôi cuống quÃt kêu lên. Rồi tôi tuôn luôn má»™t hÆ¡i - Tôi là thằng An, con ông Hai ngoà i xóm Lá. Tôi Ä‘i vô tìm tÃa tôi!
Tiếng chân nhiá»u ngÆ°á»i chạy thình thịch trên gò đất. Luồng ánh sáng từ má»™t chiếc đèn pin chiếu thẳng và o mặt tôi khiến tôi bị lóa mắt, phải quay nghiêng mặt tránh ra má»™t bên.
- Còn có Ä‘i vá»›i ai nữa không? - Tiếng má»™t ngÆ°á»i nà o từ trong tối, sau má»™t gốc cây há»i vá»ng ra.
Tôi chÆ°a kịp đáp, bá»—ng nghe tÃa nuôi tôi kêu “Trá»i!†má»™t tiếng. Hình nhÆ° ông Ä‘ang nói vá»›i ngÆ°á»i cầm chiếc đèn pin chiếu và o tôi. Ông nói: “Äúng nó là con tôi. Nó mò theo tôi đấy. Tháºt là hết chá»— nói cho cái thằng bé nà y!â€.
- Thôi, và o đây chú em! - NgÆ°á»i cầm đèn pin vừa nói vừa hạ luồng sáng thấp xuống ngá»n cá», cho tôi thấy lối Ä‘i và o.
Tiếng ngÆ°á»i vừa nói đó, sao nghe quen quen. Hình nhÆ° tôi đã có gặp ngÆ°á»i đó và nghe cái giá»ng nói ấy ở đâu má»™t lần rồi thì phải? TÃa nuôi tôi cầm khúc đèn chai bÆ°á»›c ra đón, cốc và o đầu tôi má»™t cái Ä‘au Ä‘iếng.
- Ai bảo mà y lá»™i vô đây? Rồi tao sẽ bảo cho má mà y biết để bả dần cho mà y má»™t tráºn. Thôi, bÆ°á»›c xuống cái vÅ©ng bên phÃa trái ấy, rá»a mình ngay Ä‘i. Y nhÆ° là thằng mò bùn bắt cá cạn.
Tôi cởi quần áo giặt giÅ© qua loa rồi máng lên nhánh Ä‘Æ°á»›c, tắm vá»™i tắm và ng má»™t chốc là xong ngay. Con Luốc cÅ©ng nhảy phốc xuống vÅ©ng nÆ°á»›c, bì bõm sán và o bên tôi, đòi tôi cá» bùn tắm cho nó. Má»™t anh đứng bên mé vÅ©ng nÆ°á»›c vá»›i tÃa nuôi tôi, giá»ng nói nghe còn trẻ lắm, há»i tÃa nuôi tôi tá»›i bằng lối nà o mà để tôi dò theo và o được. TÃa nuôi tôi không đáp, chỉ lắc đầu nói :
- Tháºt là hết biết! Tôi cÅ©ng chịu cái thằng bé nà y!
Anh đứng bên mé vÅ©ng nÆ°á»›c trao cho tôi má»™t bá»™ quần áo, bảo tôi mặc tạm và o cho ấm, chứ nó “không được vừa và đẹp lắm đâuâ€...
Tôi nhÆ° bÆ¡i trong bá»™ quần áo rá»™ng thùng thình, dà y cá»™p vì muối nhiá»u nÆ°á»›c mặn và vá không biết bao nhiêu là mụn vải.
Khi tôi bÆ°á»›c và o lá»u của những ngÆ°á»i du kÃch, ngÆ°á»i đầu tiên tôi nháºn ra ngay là thầy giáo Bảy, kế đó là ông già đốn củi. Còn ngÆ°á»i cầm chiếc đèn pin, mặc bá»™ quần áo bà ba rách nhiá»u chá»—, mặt xÆ°Æ¡ng xÆ°Æ¡ng, râu má»c tua tủa xung quanh cằm vì lâu ngà y không cạo, Ä‘ang ngồi trên bá»™ vạt lót bằng cá»ng sống lá kia thì tôi trông quen lắm. Tôi đã gặp ông ấy ở đâu má»™t lần rồi. Chắc chắn là tôi không nhầm, từ khi nghe giá»ng nói nhanh nhảu của ông ban nãy. Trong thoáng chá»›p, có rất nhiá»u gÆ°Æ¡ng mặt quen quen hiện nhanh ra trong đầu tôi. Vừa ở ngã ba sông nà y có má»™t gÆ°Æ¡ng mặt ngÆ°á»i dân quân tá»± vệ hiện ra cÆ°á»i vá»›i tôi, thì trong ngôi miếu táºn má»™t nÆ¡i xa kia, gÆ°Æ¡ng mặt những ngÆ°á»i thÆ°Æ¡ng binh lặng lẽ cúi xuống nhìn tôi chợt hiện lên và biến Ä‘i. Má»™t bá»™ mặt xÆ°Æ¡ng xÆ°Æ¡ng toét miệng cÆ°á»i bá»—ng hiện ra giữa quán rượu dì TÆ° Béo... cái bóng ngÆ°á»i cao lêu nghêu, mặc bá»™ quân phục mà u rêu, thắt lÆ°ng da rá»™ng bản, khẩu súng poá»c hoá»c Ä‘eo trá»… bên đùi... Äúng là ông ấy rồi! Tôi vụt kêu lên :
- Chú Huỳnh Tấn!
NgÆ°á»i ấy buông chiếc đèn pin ra, nhổm lên, nhảy xuống khá»i bá»™ vạt, đứng sững nhìn và o mắt tôi. Tất cả những ngÆ°á»i chung quanh Ä‘á»u trố mắt ngạc nhiên. Ông ta nghiêng đầu, nheo mắt :
- Trá»i Æ¡i! Chú em nà y sao lại biết mà gá»i đúng tên cúng cÆ¡m của má»— váºy kìa?
- Äêm đó, chú Ä‘i vá»›i anh Sáu tuyên truyá»n ghé quán dì TÆ° Béo, chú có gặp anh phân Ä‘á»™i trưởng... Cháu là m hầu bà n ở đó mà !
Cuá»™c gặp gỡ bất ngá» giữa tôi và ngÆ°á»i chỉ huy du kÃch đã là m tiêu tan bầu không khà im lặng trong ngôi lá»u khi tôi má»›i bÆ°á»›c và o...
Các anh du kÃch bá» củi và o đống hun quạt lên, bảo tôi ngồi xuống hong cho ấm. Tôi vừa ngồi xuống má»™t khúc gá»—, chÆ°a kịp xòe bà n tay móp cóng ra hong trên lá»a thì đã có anh bÆ°ng và o cho tôi má»™t tô cÆ¡m kèm hai khúc cá kho khô và má»™t đôi Ä‘Å©a. Äúng là mùi cá kho cháy nồi mà tôi đã bắt gặp lúc nãy đây! Tôi chẳng khách sáo gì cả, cÅ©ng chẳng kịp nói hai tiếng “cám Æ¡n†cho phải phép, đỡ ngay lấy tô cÆ¡m, và ngốn và ngấu gần nhÆ° không kịp nhai. Con Luốc cÅ©ng có phần má»™t miếng cháy, ve vẩy Ä‘uôi ngồi nhá tóp tép bên đống hun cạnh tôi.
Qua là n khói củi hun bá» mắt tá»a trắng, tôi biết có những đôi mắt cÆ°á»i nheo nheo trong ánh lá»a của những ngÆ°á»i du kÃch ngồi tá»±a lÆ°ng và o vách Ä‘ang nhìn tôi. “Chà , gói giấy nháºt trình của má gói đã Æ°á»›t sÅ©ng cả rồi... Lúc nãy mình dại quá. Sao không dám cầm và o đây mà hong cho khô, cứ giấu nó trong cái túi áo Æ°á»›tâ€. Tôi và nốt miếng cÆ¡m trong tô, rồi đứng dáºy cầm tô Ä‘i ra rá»a ngoà i vÅ©ng nÆ°á»›c. Lúc và o, tôi không quên cầm và o gói quà của má nuôi gởi cho các anh du kÃch :
- Cái nà y... là cái má tôi gởi cho các chú, các anh đấy!
Nói xong, tôi mở năm đầu ngón tay xòe đưa gói giấy ướt sũng ra, trao cho chú Huỳnh Tấn.
TÃa nuôi tôi Ä‘ang đứng xem má»™t anh du kÃch lau khẩu súng trÆ°á»ng ở chá»— góc lá»u, vá»™i ngẩng lên :
- Hóa ra má mà y bảo mà y vô đây à ? - Rồi tÃa nuôi tôi dang cánh tay ra, nói nhÆ° phân bua - Lạ quá! Tôi có há» nói vá»›i bả lần nà o đâu? Sao mà hai mẹ con bả thÃnh đến váºy!
Chú Huỳnh Tấn không cần biết có lá»i phân trần của tÃa nuôi tôi. Chú cứ tháºn trá»ng bóc từng mảnh giấy Æ°á»›t nhà u ra, cầm nắm chỉ và ống kim giÆ¡ lên :
- Quà của chúng ta đây rồi!
Tiếng cÆ°á»i vui vẻ của nhiá»u ngÆ°á»i dáºy lên. Chú Huỳnh Tấn quay sang bảo tÃa nuôi tôi :
- Bà già tâm lý lắm! Biết anh em rách, gởi cho ngay cái thứ mình cần má»›i thÃch chứ!
Thầy giáo Bảy ngồi cầm cái cuống quà i dừa nÆ°á»›c đã Ä‘áºp tÆ¡i dùng là m phất trần xua muá»—i quÆ¡ qua quÆ¡ lại, mỉm cÆ°á»i nói thong thả :
- Äồng bà o Ä‘á»u biết chúng ta ở đây mà anh em chúng ta có ngÆ°á»i nà o hở môi chỉ chá»— cho há» biết đâu! NhÆ° váºy thì... khu rừng nà y đâu có thể chắc chắn bảo đảm che giấu được những cái lá»u nà y...
Chú Huỳnh Tấn nhÆ°á»›ng mắt cÆ°á»i hì... hì...
- Che mắt địch thôi! Chúng ta là m sao che giấu được với đồng bà o!
- Anh nói có lý! - Thầy giáo Bảy gáºt gù tiếp - Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u biết hoặc có thể biết có du kÃch ở đây, nhÆ°ng bá»n địch thì hoà n toà n không hay biết... NhÆ° váºy thì... chỉ có rừng nhân dân má»›i bảo đảm che giấu được má»i hoạt Ä‘á»™ng của chúng ta thôi!
Nhiá»u tiếng cÆ°á»i tán thưởng từ chá»— góc lá»u tối vá»ng ra :
- Äồng chà Bảy nói nghe sâu sắc lắm!
Thầy giáo Bảy sá»a giá»ng nghiêm trang, nói :
- Không phải là ý kiến của tôi đâu. Vừa rồi, được đồng chà Hoà i dắt và o gặp anh Tư Thượng Vũ [2], tôi đã nghe anh Tư bảo như thế đấy!
Má»™t anh nà o đó Ä‘ang Ä‘i qua Ä‘i lại ngoà i sân, hát se sẽ giá»ng trầm buồn: “Thần dân nghe chăng... sÆ¡n hà nguy biến! Háºn thù đằng đằng... biên thùy rung chuyển...â€. Tiếng hát nhá» dần, tắt mất trong bóng đêm. Rồi má»™t lúc sau, cái giá»ng trầm buồn ban nãy bá»—ng báºt lên sang sảng: “TrÆ°á»›c nhục nÆ°á»›c nên hòa hay nên chiến?â€. [3]
Ông già đốn củi nói tướng lên, cắt ngang :
- “Chiến†chứ “hòa†là hòa là m sao? Äất của mình nó tá»›i nó đánh chiếm, mà còn vá»› vẩn há»i “chiến†hay “hòaâ€! Còn ngÆ°á»i nà o, đánh ngÆ°á»i ấy. Tá»›i ngÆ°á»i cuối cùng cÅ©ng đánh mà !
Tôi cúi xuống nhìn và o ngá»n lá»a cháy rá»±c trong đống củi. NhÆ°ng tôi biết rõ là ông già đốn củi Ä‘ang rÆ°á»›n ngÆ°á»i lên đằng sau các anh du kÃch, và ông Ä‘ang vung tay, xúc Ä‘á»™ng đến rung rung cả chòm râu. Giá»ng sôi nổi đầy nhiệt tình vừa thốt ra của ông là m tôi không muốn nhá»› tá»›i tiếng cÆ°á»i khà nh khạch đầy gượng gạo của ông và cái dáng ngÆ°á»i còm cõi, rầu rÄ© cầm bát rượu thở dà i nÆ¡i nhà chúng tôi chiá»u ná».
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Loại dây leo rất chắc, rá»… giữ đất ẩm, chứa nÆ°á»›c ngá»t lúc trá»i mÆ°a. Vùng rừng Ä‘Æ°á»›c mặn, nói “dá»›n†là chỉ nÆ¡i có nÆ°á»›c ngá»t, thÆ°á»ng ở tÃt sâu giữa rừng.
[2] Äồng chà duy nhất trong xứ ủy Nam bá»™ còn ở lại bám cÆ¡ sở giữ Ä‘iện Ä‘Ã i liên lạc vá»›i Trung Æ°Æ¡ng sau khi Nam bá»™ hoà n toà n bị giặc Pháp chiếm đóng.
[3] Bà i hát “Hội nghị Diên Hồng†của Lưu Hữu Phước.
Xem tiếp chương 20
|
14-08-2008, 10:16 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 20
Lên Ä‘Æ°á»ng chiến đấu
“Nam bá»™ là máu của máu Việt Nam, là thịt của thịt Việt Nam. Sông có thể cạn, núi có thể mòn, nhÆ°ng chân lý ấy vẫn không bao giá» thay đổiâ€. Hồ chủ tịch đã trịnh trá»ng tuyên bố trÆ°á»›c năm châu thế giá»›i những lá»i Ä‘anh thép ấy. Mà đó cÅ©ng là tình cảm của đồng bà o Nam bá»™ chúng ta. Thầy giáo Bảy nói đến đây bá»—ng dừng lại chá»›p chá»›p mi mắt ngÆ°á»›c nhìn lên lá cá».
Chung quanh im phăng phắc. Trong sá»± im lặng có thể nghe rõ cả tiếng Ä‘áºp trong tim ngÆ°á»i bên cạnh ấy, bất thình lình tiếng nức nở của má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nà o đó bá»—ng báºt ra. Giá»ng nghẹn ngà o cố nén trong cổ há»ng không thoát ra thà nh tiếng được nữa cứ ấm ức bên trong lồng ngá»±c. Mấy bà cụ già bên cạnh nhÆ° bị lây theo, sụt sịt mÅ©i và nép sau lÆ°ng ngÆ°á»i khác, Ä‘Æ°a ống tay áo lên quệt nÆ°á»›c mắt. Ngá»n cá» Ä‘á» sao và ng đã bạc, cháy xám ở má»™t chéo góc và rách thủng lá»— chá»— vì vết đạn, rung rung pháºp phồng trong ánh lá»a.
Anh chiến sÄ© vạm vỡ nhất được chá»n trong Ä‘Æ¡n vị đứng thẳng ngÆ°á»i, hai bà n tay to lá»›n cầm chặt cán cá», giÆ°Æ¡ng lá quốc kỳ nghiêng vá» phÃa trÆ°á»›c. Tôi đứng má»™t bên, má»™t cáºu nữa cÅ©ng trạc tuổi tôi đứng má»™t bên. Hai chú liên lạc má»›i sung và o Ä‘Æ¡n vị Ä‘á»u cao chÆ°a tá»›i vai anh du kÃch cầm cỠđứng giữa. Sau lÆ°ng chúng tôi, các anh lá»›n dà n Ä‘á»™i hình trung Ä‘á»™i hà ng ngang, hÆ°á»›ng mặt theo lá cá». Äồng bà o đến dá»± buổi lá»… tuyên thệ của trung Ä‘á»™i du kÃch địa phÆ°Æ¡ng đứng thà nh má»™t vòng bán nguyệt, trên bãi cá» rá»™ng giữa má»™t khu rừng gần bá» sông. TÃa nuôi tôi và má»™t số ngÆ°á»i có con em trong hà ng được xếp đứng ở má»™t chá»— danh dá»±: cạnh đống lá»a đốt giữa sân, bên chiếc bà n thá» Tổ quốc kết bằng những bông hoa rừng Ä‘á», giữa đặt khung ảnh Hồ chủ tịch... Buổi lá»… bắt đầu từ cháºp tối. Sau khi chà o cá», hát quốc ca, đồng chà ủy viên quân sá»± huyện Cà Mau thay mặt huyện ủy nói vá» sá»± quan trá»ng cấp bách phải thà nh láºp trung Ä‘á»™i du kÃch địa phÆ°Æ¡ng, rồi đại biểu các Ä‘oà n thể nhân dân đứng ra phát biểu ý kiến xong, thầy giáo Bảy nhân danh là ngÆ°á»i trong ban đỡ đầu du kÃch của xă đứng ra có mấy lá»i chung vá»›i anh em trong Ä‘Æ¡n vị và đồng bà o.
Thầy nói vá» tá»™i ác của thá»±c dân xâm lược Pháp, cụ thể là bá»n giặc chiếm đóng Năm Căn đã giết chóc, bắt bá»› và gây nên bao nhiêu tai há»a cho đồng bà o... Giá»ng rõ rà ng, khúc chiết, thầy nói đến đâu dẫn ra sá»± việc chứng minh đến đấy. Vì sao ta phải kháng chiến chống Pháp? Lá»±c lượng quân Ä‘á»™i chúng mạnh hÆ¡n ta, nhÆ°ng ta nhất định đánh thắng chúng. Vì sao? Sá»± có mặt và hoạt Ä‘á»™ng của anh em du kÃch trong xã nà y là má»™t cái tát vả và o mặt tên tÆ°á»›ng LÆ¡-cá»-lét [1] huênh hoang khoác lác... Thầy nói không vá»™i và ng hấp tấp, không la ó gà o thét; đó là thái Ä‘á»™ trầm tÄ©nh và cÆ°Æ¡ng nghị của ngÆ°á»i tá»± tin và o lá»i mình nói, tin ở sá»± tất thắng của chÃnh nghÄ©a. Nhá» váºy mà thầy đã hoà n toà n thuyết phục tất cả quần chúng đứng nghe. Thầy nói vá» mÆ°u mô thâm Ä‘á»™c của đế quốc Pháp: chúng đã phản bá»™i hiệp định sÆ¡ bá»™ mồng 6 tháng 3, phản bá»™i tạm Æ°á»›c tháng 9, đã nổ súng bắn và o quân Ä‘á»™i ta ở Bắc Bá»™ nhÆ° thế nà o; thầy nói vá» bá»n tay sai thà nh láºp Nam Kỳ tá»± trị, chủ trÆ°Æ¡ng thuyết phân ly, đã thất bại thảm hại nhÆ° thế nà o, và giỠđây chúng Ä‘ang khua chiêng gióng trống rùm beng, bà y trò Ä‘á»™c láºp thống nhất giả hiệu nhÆ° thế nà o... Bao nhiêu ngÆ°á»i chết, nhà cháy, bao nhiêu xÆ°Æ¡ng máu đồng bà o ta đã đổ ra! Quyết không thể để bá»n chúng đặt lại ách thống trị lên đầu lên cổ dân tá»™c ta má»™t lần nữa... Ngá»n lá»a căm thù trong lòng ngÆ°á»i nghe được lần lần khÆ¡i dáºy, má»—i lúc má»™t thêm bùng cháy mãnh liệt. Nhiá»u lúc tiếng vá»— tay, tiếng hò hét, tiếng nguyá»n rủa bá»n giặc Pháp và tay sai cứ vang lên rất lâu. NhÆ°ng khi thầy nói vá» tấm lòng Hồ chủ tịch, tấm lòng nhân dân miá»n Bắc hằng ngà y hÆ°á»›ng vá» Nam bá»™, thì bầu không khà chung quanh bá»—ng trở nên nghiêm trang lạ lùng. Ãnh lá»a rừng rá»±c soi sáng má»™t vùng sân cá» rá»™ng. Cả trung Ä‘á»™i du kÃch chúng tôi đứng nghiêm dÆ°á»›i cá», hÆ°á»›ng vá» chân dung Hồ chủ tịch, và đồng bà o cÅ©ng đứng thẳng ngÆ°á»i, tất cả nhÆ° nÃn thở hÆ°á»›ng vá» Cha già dân tá»™c kÃnh yêu. Tiếng nức nở báºt lên Ä‘á»™t ngá»™t vừa rồi đã là m cho bầu không khà thiêng liêng láºp tức bị xáo Ä‘á»™ng.
Tôi đứng nghiêm, nén thở nghe tim Ä‘áºp rá»™n rã trong lồng ngá»±c bé nhá» của mình Ä‘ang ưỡn tá»›i. Tất cả chung quanh tôi nhÆ° chìm và o trong ánh sáng Ä‘á» của ngá»n lá»a cháy rừng rá»±c. Chỉ còn nghe tiếng củi nổ lép bép, và xa lắm tiếng sóng trùng dÆ°Æ¡ng dà o dạt xô bá» vá»ng qua những khu rừng ráºm. Dòng sông Cá»a Lá»›n ầm ầm cuá»™n sóng và rừng đêm nhÆ° cá»±a mình nhổm dáºy khi nghe tiếng nức nở báºt lên. Không biết có phải là hồn dân tá»™c Ä‘ang hiện vá» trong lá cỠám khói lá»a đạn chiến trÆ°á»ng và trong đôi mắt Bác Hồ đăm đăm nhìn Ä‘Ã n con Ä‘ang táºp há»p trên mảnh đất xa xôi cuối cùng Tổ quốc đây chăng? Tôi Ä‘Æ°a cánh tay lên chùi nÆ°á»›c mắt, hình ảnh đồng bà o hÆ°á»›ng vá» lá quốc kỳ và bức chân dung Hồ chủ tịch lòa nhòa trÆ°á»›c mắt tôi. Những giá»t lệ tủi thân đôi chút, nhÆ°ng xiết bao ấm áp sÆ°á»›ng vui của Ä‘Ã n con khi gặp lại Mẹ yêu vá»i vợi cách xa, là m cho những bóng ngÆ°á»i vây quanh ngá»n lá»a nhÆ° bé lại, má»m Ä‘i trong giây phút và sau đó tức khắc vụt cao lá»›n lên và cứng rắn hẳn ra.
Giữa lúc má»i ngÆ°á»i Ä‘ang đứng trầm ngâm yên lặng, bá»—ng tÃa nuôi tôi dặng hắng má»™t tiếng lá»›n. Tôi khẽ liếc mắt nhìn ông. Bà n tay tÃa nuôi tôi Ä‘ang run run vuốt lại nếp áo, và đôi mắt ông cÅ©ng vừa liếc nhìn sang tôi. Vụt má»™t cái, ông đã bÆ°á»›c ra giữa sân cá». Ai nấy Ä‘á»u ngạc nhiên, hÆ°á»›ng mắt nhìn theo tÃa nuôi tôi. Ông nhÆ° không biết có má»i ngÆ°á»i chung quanh, Ä‘Æ°á»ng hoà ng bÆ°á»›c đến trÆ°á»›c bà n thá» Tổ quốc đứng nghiêm ngÆ°á»i, chắp tay cúi đầu xá ba xá. Ông lại dặng hắng má»™t tiếng lá»›n, ngÆ°á»›c lên nói to :
- KÃnh thÆ°a ban chỉ huy cùng tất cả bà con đồng bà o! Tôi là Nguyá»…n văn Hai, năm nay sáu mÆ°Æ¡i mốt tuổi... tuy quê mùa dốt nát, nhÆ°ng cÅ©ng mạo muá»™i xin phép được tá» bà y chút ý kiến má»n...
“Trá»i Æ¡i, ông già mình ổng là m gì váºy kìa?†Tôi cảm thấy hÆ¡i bá»±c mình và lo lắng nhìn theo tÃa nuôi tôi... Ông ủy viên quân sá»± thay mặt huyện ủy đến dá»± buổi lá»… tuyên thệ, các ông ủy ban xã và thầy giáo Bảy Ä‘á»u sá»a bá»™ nghiêm trang, cùng quay vá» phÃa tÃa nuôi tôi. Còn chú Huỳnh Tấn, trung Ä‘á»™i trưởng chỉ huy Ä‘Æ¡n vị Ä‘ang đứng bên Ä‘á»™i hình trung Ä‘á»™i dà n ngang, cÅ©ng giáºt mình vá»™i vã chạy ra đứng nghiêm trÆ°á»›c mặt tÃa nuôi tôi.
- Cháu Nguyá»…n văn An năm nay mÆ°á»i lăm tuổi, được vinh dá»± đứng dÆ°á»›i cá» hôm nay... Tuy nó là con nuôi tôi... - TÃa nuôi tôi vừa nói vừa ngáºp ngừng Ä‘Æ°a tay trá» và o tôi.
“Trá»i đất quá»· thần Æ¡i, ông già mình hồi chiá»u Ä‘Æ°a mình đến Ä‘Æ¡n vị, ổng có uống chén rượu nà o đâu! á»”ng ngẫu hứng kiểu gì lạ váºy? Có ai tra khảo đâu mà ổng khai ra những chuyện con đẻ con nuôi là m chi hỡi trá»i?†Tôi tá»± nghÄ© nhÆ° váºy. TÃa nuôi tôi vừa trá» và o tôi, vừa nhìn và o mắt tôi cách rất tá»± hà o. Rõ rà ng đôi mắt ông nhÆ° muốn há»i: “Sao, tÃa mở đầu nhÆ° váºy con nghe có được không?†Tôi đứng nghiêm ngÆ°á»i, không nhúc nhÃch. Bá»™ quần áo bà ba Ä‘en má nuôi tôi vừa khâu cho tôi lại rá»™ng quá khổ, cứ lùng nhà lùng nhùng, là m tôi cà ng thẹn thùng khó chịu. Má»™t con muá»—i lá to tÆ°á»›ng cứ vo ve bay vá»n trÆ°á»›c mắt tôi và đáp và o bên má trái đốt Ä‘au nhói. Tôi nheo mắt mấy cái, Ä‘á»™ng Ä‘áºy bắp thịt má để Ä‘uổi nó nhÆ°ng nó vẫn không chịu bay. Tôi cảm thấy má»™t cách rất rÅ‘ rệt rằng con muá»—i chết tiệt Ä‘ang vo vo chân trÆ°á»›c thá»a thuê cong Ä‘Ãt lên chá»c sâu cái kim và o gò má tôi. “Äược, cứ cho mà y tha hồ đốt. Mà y cứ bám đấy cho đến khi xong phần kết thúc buổi lá»… nhá!†Mồ hôi trên trán tôi rịn ra và từ từ lăn xuống, các bắp thịt ở má Ä‘ang bắt đầu phản ứng, rung rung giáºt lia lịa mấy cái.
Nghe có tiếng thì thà o của và i ngÆ°á»i trong đám đồng bà o đứng bên phÃa trái tôi. Má»™t ngÆ°á»i nói nho nhá» :
- Coi thằng bé sắp khóc rồi đấy!
- Khóc đâu mà khóc! Con muỗi đốt má nó đấy! - Rõ rà ng là tiếng ông già đốn củi cãi lại.
TÃa nuôi tôi cứ nhìn và o mặt tôi. Có lẽ ông đã trông thấy con muá»—i lá quái quá»· nà y rồi. Và hình nhÆ° những tiếng thì thà o vừa rồi cÅ©ng đã lá»t và o tai ông, Ä‘á»™ng viên ông thêm hay sao ấy! TÃa nuôi tôi liếc nhanh vá» chá»— vừa phát ra tiếng cãi nhau, và không nói không rằng gì, cứ tá»± nhiên nhÆ° ở nhà , ông bÆ°á»›c đến Ä‘Æ°a bà n tay vá»— “chách†lên gò má tôi, rồi bóc con muá»—i ra cầm nó vo vo và o hai đầu ngón tay, Ä‘oạn búng xuống đất.
Tiếng cÆ°á»i nổ ra xung quanh, khiến cho tôi có cảm giác nhÆ° hai chân sắp khuỵu xuống. Chú Huỳnh Tấn Ä‘Æ°á»ng Ä‘Æ°á»ng là má»™t trung Ä‘á»™i trưởng chỉ huy Ä‘Æ¡n vị, trong tÆ° thế đứng nghiêm trÆ°á»›c hà ng quân mà cÅ©ng không nén được. Hai vai chú cứ rung rung, mặt Ä‘á» dừ lên và cái miệng chú cố mÃm lại cà ng chằng ra Ä‘á»™ng Ä‘áºy hai bên khóe mép. Ông ủy viên quân sá»± thay mặt huyện ủy, thầy giáo Bảy cÅ©ng mỉm cÆ°á»i. Tai tôi váng lên vì tiếng cÆ°á»i, tiếng nói râm ran dáºy lên chung quanh. Tôi cà ng cố đứng nghiêm thì tiếng cÆ°á»i cà ng lá»›n hÆ¡n. Cả tÃa nuôi tôi cÅ©ng cÆ°á»i cÆ°á»i nhìn tôi.
Tráºt tá»± của buổi lá»… không còn giữ được nữa. Thầy giáo Bảy phải Ä‘Æ°a tay lên khoát khoát ra hiệu cho đồng bà o im lặng, mà vẫn còn nghe tiếng cÆ°á»i rúc rÃch mãi.
TÃa nuôi tôi lại dặng hắng má»™t tiếng lá»›n. Có lẽ ông lúng túng không biết nên tiếp tục nói nhÆ° thế nà o cho ra cung cách má»™t ngÆ°á»i đứng phát biểu trÆ°á»›c buổi lá»… đông ngÆ°á»i.
- KÃnh thÆ°a ban chỉ huy... cùng tất cả bà con đồng bà o! Thằng cháu An đây, tuy nó là con nuôi... nhÆ°ng vợ chồng tôi còn quý nó hÆ¡n con ruá»™t. Sở dÄ© tôi nói thế, là vì ngẫm ra cÅ©ng có nhiá»u ngÆ°á»i thÃch bạn bè hÆ¡n thÃch anh em ruá»™t. Anh em ruá»™t có quan hệ tình cảm riêng của ngÆ°á»i cùng cha mẹ sinh ra, cùng chung má»™t dòng máu. NhÆ°ng tÃnh tình không giống nhau thì quan hệ vá»›i nhau vẫn không thÃch bằng bạn bè.
- Äúng lắm! Ông già nói đúng lắm! Nói tiếp nghe Ä‘i, ông già ! - Má»™t ngÆ°á»i nà o đó trong đám đông cổ vÅ© to lên.
- Con ruá»™t cÅ©ng váºy. Sinh con ai dá»… sinh lòng. Lỡ đẻ ra má»™t thằng con ngá»— nghịch, trái khoáy, không giống mình thì sao? Thằng cháu An đây... bé thế, nhÆ°ng nó là má»™t thằng bé thông minh, gan dạ. Trong những cÆ¡n tháºp tá» nhất sinh, má»™t mình tôi chiến đấu vá»›i kẻ thù, nó vẫn mò theo, không há» rá»i tôi má»™t bÆ°á»›c... Nay trÆ°á»›c lá»i kêu gá»i của Tổ quốc lâm nguy, nó xin theo các anh ra tráºn tiá»n giết giặc, vợ chồng tôi dù thÆ°Æ¡ng yêu nó đến mấy cÅ©ng phải dứt ruá»™t để cho nó theo các anh...
TÃa nuôi tôi khẽ dặng hắng mấy tiếng trong cổ. Ông đứng nuốt nÆ°á»›c bá»t má»™t lúc rồi bÆ°á»›c đến bên chú Huỳnh Tấn, thấp giá»ng :
- Chú TÆ°! Chú có thể tin rằng nó là má»™t thằng bé thông minh và can đảm. ChÃnh vì váºy mà chú đã tiến dẫn nó và o hà ng ngÅ©. NhÆ°ng dẫu sao thì nó cÅ©ng hãy còn ăn chÆ°a no lo chÆ°a tá»›i. Vợ chồng tôi chỉ mong nó được các anh đây uốn nắn cho nó nên ngÆ°á»i, cho nó biết trung vá»›i nÆ°á»›c hiếu vá»›i dân nhÆ° lá»i Cụ Hồ hằng dạy bảo. Nếu nhÆ° các anh có bảo ban Ä‘iá»u gì mà nó không nghe thì xin chú cứ ká»· luáºt sắt giùm nó cho tôi. Sao chú TÆ°? Chú có thể hứa vá»›i tôi nhÆ° thế được không?
Khi chú Huỳnh Tấn nghe tÃa nuôi tôi bảo chú “cứ ká»· luáºt sắt†tôi thì tôi thấy chú có hÆ¡i cÆ°á»i mủm mỉm, liếc nhìn tôi. DÆ°á»ng nhÆ° chú muốn nói: “Äấy, tÃa mà y dặn tao nhÆ° thế, mà y nghe chÆ°a?†NhÆ°ng khi tÃa nuôi tôi há»i chú có hứa vá»›i ông nhÆ° thế được không, giá»ng tÃa nuôi tôi nói nghe sao mà khẩn thiết, vừa xúc Ä‘á»™ng mà cÅ©ng đượm đầy lo âu, thì cái cÆ°á»i mủm mỉm trên môi chú vụt bay mất. Chú ngẩng mặt quay nhìn và o trung Ä‘á»™i, rồi trang trá»ng nhìn và o tÃa nuôi tôi :
- Thay mặt toà n thể anh em chiến sÄ© trong Ä‘Æ¡n vị, nhân danh trung Ä‘á»™i trưởng trung Ä‘á»™i du kÃch địa phÆ°Æ¡ng Cà Mau, tôi xin hứa vá»›i bác nhÆ° thế!
- Ờ, nhÆ° váºy là vợ chồng tôi an tâm rồi! - TÃa nuôi tôi khẽ nghiêng đầu, nói lắp bắp.
Äoạn ông quay lÆ°ng bÆ°á»›c mấy bÆ°á»›c đến bên bà n thá» Tổ quốc. Tôi tưởng ông xá ảnh Bác Hồ rồi lui ra. Không ngỠông lại cúi chà o ông ủy viên quân sá»± và thầy giáo Bảy cùng các đại biểu dân, quân, chÃnh, rồi ngẩng lên nhìn ra đám đồng bà o dá»± lá»…, cất giá»ng run run :
- Con tôi được các đồng chà dắt dẫn đứng và o hà ng ngÅ©, đó là điá»u hết sức vinh dá»± cho gia đình tôi. Vợ chồng tôi già rồi, không theo kịp anh em bá»™ Ä‘á»™i, anh em du kÃch để cầm súng giết giặc. TrÆ°á»›c giá» phút con tôi theo các anh lên Ä‘Æ°á»ng, tôi xin gởi nó con dao nà y...
TÃa nuôi tôi nói đến đây, bà n tay ông từ từ vén vạt áo rút con dao găm sáng quắc trong chiếc túi da beo ra, cầm con dao Ä‘Æ°a lên.
- Hoan hô ông già ! Hoan hô!
- Cha nà o con nấy. Tháºt là xứng đáng má»™t ông già !
- Hoan hô bác Hai!
- Hoan hô ông già đi, anh em! Một, hai, ba. Hoan hô! Hoan hô! Hoan hô... ô... ô!
Tiếng vá»— tay và tiếng hoan hô vang dáºy chung quanh. Các vị chủ tá»a buổi lá»… cÅ©ng vá»— tay và la hoan hô má»™t lúc lâu.
TÃa nuôi tôi cầm con dao soi và o ánh lá»a Ä‘ang rừng rá»±c cháy Ä‘á», thần mặt nhìn món vÅ© khà tùy thân của mình má»™t lúc, dặng hắng nói tiếp :
- Con dao nà y lúc nà o cÅ©ng dÃnh trong tay tôi. LÆ°u lạc khắp xứ, trong những cÆ¡n tháºp tá» nhất sinh, nó đã cứu tôi bao nhiêu lần thoát chết. Gia đình, vợ con, còn có khi vì sinh kế, tôi phải tạm rá»i xa và i ba tháng, má»™t đôi năm, chứ con dao nà y chÆ°a há» xa tôi má»™t chút nà o.
Äôi mắt tÃa nuôi tôi sáng lên. Ông cầm con dao láºt qua láºt lại. Tất cả dÄ© vãng của má»™t cuá»™c Ä‘á»i phiêu bạt, luôn luôn phải váºt lá»™n vá»›i cái chết để tìm lấy miếng sống, nhÆ° Ä‘ang bừng bừng sống dáºy trên lưỡi thép sáng chói. Rồi tÃa nuôi tôi ngÆ°á»›c nhìn tôi, nói bằng má»™t giá»ng rắn rá»i :
- Ngà y trÆ°á»›c, tÃa đánh rÆ¡i nó. Con đã nhặt được. Âu cÅ©ng là “duyên nợ†của con. Số nó thuá»™c vá» con từ buổi ấy. Hôm nay tÃa giao nó lại cho con. Coi nhÆ° lúc nà o cÅ©ng có tÃa bên cạnh con. Khá giữ lấy!
TÃa nuôi tôi cầm con dao run run Ä‘Æ°a cho tôi. Lần đầu tiên tôi má»›i đứng nghiêm dÆ°á»›i cá» của má»™t buổi lá»… tuyên thệ có tÃnh chất thiêng liêng nhÆ° đêm nay. Sá»± việc diá»…n ra Ä‘á»™t ngá»™t quá, không ai lÆ°á»ng trÆ°á»›c được. Tôi lúng túng chÆ°a biết phải nên nhÆ° thế nà o, thì chú Huỳnh Tấn đã hất hà m ra hiệu nhÆ° bảo tôi: “Cầm lấy Ä‘i! Sao cứ đứng Ä‘á»±c ra mà nhìn váºy?†Sau lÆ°ng tôi, các anh trong hà ng ngÅ© cÅ©ng thì thà o: “BÆ°á»›c ra Ä‘i! BÆ°á»›c ra! Cầm lấy!â€.
Tôi bÆ°á»›c tá»›i ba bÆ°á»›c, đỡ con dao trên tay tÃa nuôi tôi. Bá»—ng thấy chú Huỳnh Tấn ráºp chân hÆ°á»›ng và o trung Ä‘á»™i hô “nghiêm†má»™t tiếng lá»›n. Rồi chú ngÆ°á»›c mắt lên hô to :
- Hy sinh tất cả vì Tổ quốc Việt Nam! Thá» chiến đấu đến giá»t máu cuối cùng, dù đầu rÆ¡i máu chảy cÅ©ng không lùi bÆ°á»›c!
- Xin thá»!
Toà n trung Ä‘á»™i du kÃch chúng tôi cùng vung thẳng nắm tay lên trá»i và hô ráºp “xin thá»â€ vang vang nhÆ° má»™t tiếng sét. Hồi âm từ những khu rừng tối mênh mông vá»ng lại hai tiếng “xin thá»â€, nhÆ° tiếng hưởng ứng của hà ng nghìn, hà ng vạn chiến sÄ© du kÃch đứng dà y đặc trong đêm, cùng vung thẳng cánh tay lên hô theo chúng tôi.
Tai tôi ù Ä‘i, không còn nghe rõ những khẩu hiệu của ngÆ°á»i chỉ huy Ä‘Æ¡n vị mình thét lên sau đó. Mắt tôi chỉ còn thấy đầu ngÆ°á»i lô nhô và những cánh tay vung lên hạ xuống, vung lên hạ xuống cùng vá»›i những tiếng “xin thá»â€... “xin thá»â€... nổi lên. Tôi bồi hồi nhá»› lại lúc má nuôi tôi trao cho tôi bá»™ quần áo má»›i, bà đợi tôi mặc xong, đứng ngắm nghÃa má»™t lát, vuốt lại từng nếp áo sá»™t soạt còn nguyên mùi hồ, mỉm cÆ°á»i: “Có hÆ¡i rá»™ng đấy. NhÆ°ng má đã Æ°á»›c tÃnh sang năm con cao lá»›n lên, thì mặc sẽ vừa vặn lắm!†Rồi má nuôi tôi lim dim đôi mắt, quay nghiêng mặt Ä‘i... Ừ, thằng Cò ốm. Má»™t tráºn sốt thÆ°Æ¡ng hà n đã quáºt nó nằm liệt giÆ°á»ng hÆ¡n tháng nay, má»›i ngồi dáºy ăn được bát cháo. Nó không đến tiá»…n chân tôi được, cÅ©ng Ä‘Ã nh. NhÆ°ng còn má nuôi tôi? “Má mà y lấy cá»› phải ở nhà trông nom cho thằng Cò. Tao biết bả không chịu nổi phút bịn rịn lúc chia tay đấy thôi!†TÃa nuôi tôi cÆ°á»i cÆ°á»i vá»— và o lÆ°ng tôi, thân máºt nói bằng giá»ng đầm ấm xiết bao...
Thầy giáo Bảy và ông ủy viên quân sá»± thay mặt huyện ủy đã bÆ°á»›c ra nói mấy lá»i kết thúc và trân trá»ng cám Æ¡n đồng bà o. Äã nghe lệnh cá» hà nh quốc ca. Không biết tôi Ä‘ang gà o lên hay tôi Ä‘ang hát nữa? Và tôi cÅ©ng không biết có phải tôi Ä‘ang hát, hay những tiếng hát chung quanh trà n và o ngÆ°á»i tôi, rồi lại từ trong ngÆ°á»i tôi ngân bổng dá»™i ra chung quanh? Tại sao chung quanh tôi bá»—ng dÆ°ng má» Ä‘i nhÆ° trông qua má»™t là n kÃnh Æ°á»›t nÆ°á»›c nhÆ° thế?
- Chà o cá»... á»... á»! Chà o!
Tôi ngẩng mặt lên, nhìn thẳng và o lá cá» Tổ quốc má»›i tinh khôi treo trên đầu cá»™t cao chót vót giữa sân lá»…, Ä‘ang được má»™t bác già trong Ä‘Æ¡n vị trân trá»ng cầm mối dây Ä‘Æ°a dần xuống. Má»™t cảm giác lạ lùng vụt xâm chiếm đầu óc tôi: không phải lá cá» Ä‘ang từ từ hạ xuống, mà chÃnh những ngÆ°á»i đứng trên sân lá»… giữa rừng Ä‘Æ°á»›c Cà Mau đây, tất cả Ä‘ang từ từ bay lên, má»—i phút má»™t gần mà u Ä‘á» của lá cá».
Bao nhiêu lo buồn, tủi cá»±c, bao nhiêu căm thù, nhá»› thÆ°Æ¡ng và hy vá»ng cùng dồn dáºp đến cả trong tôi trong giá» phút nà y. Tôi chá»›p chá»›p mi mắt nhìn lên lá cá», để cho những giá»t nÆ°á»›c mắt vui sÆ°á»›ng và nóng hôi hổi tá»± do lăn rÆ¡i trên đôi gò má nóng bá»ng.
* * * * *
Toà n thể các chiến sÄ© du kÃch của trung Ä‘á»™i địa phÆ°Æ¡ng đã táºp hợp dÆ°á»›i bóng những cây Ä‘Æ°á»›c cổ thụ bên bá» sông và o lúc trá»i sắp rạng.
Anh em chia thà nh từng tổ ba ngÆ°á»i, xuống những chiếc thuyá»n nhẹ hai chèo, do các cụ già và các ông thợ đốn củi xung phong chèo Ä‘Æ°a chúng tôi đến má»™t địa Ä‘iểm khác. Từ chá»— đó, trung Ä‘á»™i du kÃch sẽ lên bá»™ Ä‘i và o vùng hoạt Ä‘á»™ng má»›i trong huyện.
Sau buổi lá»…, tÃa nuôi tôi đã có ý định theo thuyá»n Ä‘Æ°a tôi Ä‘i. NhÆ°ng khi ra đến bá» sông, tÃa nuôi tôi ngần ngừ nhìn tôi má»™t lúc, rồi lắc đầu bảo: “Thôi, tÃa báºn lắm. Con cứ Ä‘i vá»›i các anh các chú của con!â€. Äoạn tÃa nuôi tôi vá»— và o vai tôi má»™t cái tháºt mạnh: “Cố gắng, nghe con!â€.
Tiểu Ä‘á»™i 1 đã Ä‘i rồi. Tiểu Ä‘á»™i 2 cÅ©ng đã xuống thuyá»n sắp sá»a rá»i bến. Các anh trong tiểu Ä‘á»™i 3 của tôi cÅ©ng đã Ä‘eo ba-lô lên vai, lÃch kÃch mang súng đứng và o hà ng.
TÃa nuôi tôi cà i lại cúc cổ cho tôi, miệng lắp bắp :
- Cố gắng nghe con! Cố gắng nghe con!
Ông hấp tấp móc má»™t dúm thuốc nhồi và o tẩu, xoẹt báºt lá»a đốt Ä‘uốc, báºp báºp hÃt măi. Bá»—ng nghe con Luốc sủa oang oang. Tôi vừa quay mặt lại thì con chó trung thà nh đã lao đến, dá»±ng đứng hai chân sau lên, chồm chồm và o tôi, vẫy Ä‘uôi rÃt lên những tiếng kêu mừng rỡ.
Má nuôi tôi chạy tới, thở hổn hển :
- Thằng An đấy à ? Tao chỉ lo tá»›i đây thì mà y đã Ä‘i mất rồi! Khổ quá, có má»—i cái lược chải tóc mà mà y cÅ©ng quên! Thấy còn giắt bên vách, tao vá»™i cầm chạy Ä‘em ra đây. Nghe bà Tám Ä‘i dá»± lá»… vá», bảo chúng mà y còn ở đây...
- Hừ! Cứ là m nhÆ° thằng bé mình nó còn con nÃt... Bà cầm gói gì trong tay váºy? - TÃa nuôi tôi há»i bằng giá»ng có hÆ¡i khó chịu.
- Gói ruốc thịt nai! - Má nuôi tôi cÆ°á»i, nụ cÆ°á»i không tá»± nhiên là m cho gÆ°Æ¡ng mặt bà nhÆ° mếu - Thằng Cò nó không chịu ăn. Nó bảo Ä‘em ra cho thằng An.
Mặc kệ tÃa nuôi tôi nhìn bà bằng cặp mắt sốt ruá»™t, má nuôi tôi cứ cầm lược chải chải món tóc lòa xòa trÆ°á»›c trán tôi thà nh nếp xuôi ra sau, Ä‘oạn bà nhét lược và o túi áo trên ngá»±c tôi.
Bà thong thả gỡ chiếc ba-lô trên vai tôi, tháo ra, đặt gói ruốc và o. Bà n tay gầy gò của má nuôi tôi láºt láºt má»› quần áo đã xếp thẳng nếp trong ba-lô, lôi ra chiếc áo cÅ© kẹp và o nách, rồi vá»™i vã buá»™c ba-lô lại vuốt vuốt Ä‘eo lên vai cho tôi :
- Cái áo nà y còn sá»n mấy chá»— sau lÆ°ng, để má mạng lại. Rồi có anh em nà o đến chá»— con ở, má sẽ gởi theo!
TÃa nuôi tôi nhấc tẩu ra khá»i miệng, thở má»™t hÆ¡i khói thuốc lá đặc sệt, dim mắt ngó má nuôi tôi :
- Sao mấy hôm trÆ°á»›c, bà không mạng cho nó? Mạng hay vá gì đó thì tùy bà . NhÆ°ng đừng có há»c cái kiểu của các bà già xÆ°a, má»—i lần nhá»› thằng bé lại bá» cái áo của nó và o nồi rang để nó “nóng lòng sốt ruá»™t†mà xin vá» thăm nhà thì không được đâu!
- Ông cứ nói váºy...
Má»™t luồng gió sá»›m từ biển thổi và o, mang theo hÆ¡i mát lạnh của đại dÆ°Æ¡ng và mùi thÆ¡m sá»±c nức của những bông hoa rừng vừa nở, là m gợn lên trên mặt sông những ánh Ä‘á» của bình minh Ä‘ang nhuá»™m hồng mặt nÆ°á»›c. Tôi cúi đầu chà o tÃa nuôi tôi, chà o má nuôi tôi, gởi lá»i chúc thằng Cò mau mạnh, rồi xốc lại con dao găm và quả lá»±u đạn Ä‘eo bên thắt lÆ°ng, rÆ°á»›n ngÆ°á»i nhảy phóc xuống thuyá»n.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Tướng chỉ huy quân đội viễn chinh Pháp đã từng tuyên bố: chỉ bình định Nam bộ trong vòng sáu tháng.
HẾT
|
|
|
| |