|
|
08-09-2008, 09:01 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
10. CUỘC Sá»NG VỊ THA
1. Khái niệm:
Vị tha là vì ngÆ°á»i khác.(Tha là tha nhân, là ngÆ°á»i khác).
Cuá»™c sống vị tha là má»™t cuá»™c sống mà chúng ta sống để là m lợi Ãch cho ngÆ°á»i khác, không còn sống cho mình nữa. Äây là má»™t cuá»™c sống tốt đẹp mà xÆ°a nay tất cả các báºc Thánh Ä‘á»u mÆ¡ Æ°á»›c và phấn đấu để đạt được.
Má»—i tôn giáo Ä‘á»u có những tiêu chuẩn nhất định để đánh giá tÃn đồ của tôn giáo mình. Äạo Thiên Chúa thÆ°á»ng là m lá»… phong Thánh cho những tÃn đồ, những tu sÄ© có công hạnh đặc biệt theo tiêu chuẩn của há». Äạo Pháºt cÅ©ng có cách đánh giá những vị tu hà nh để tôn lên báºc Thánh. Äó là những ngÆ°á»i chứng ngá»™ tâm linh, có Ä‘á»i sống đạo hạnh, hay nhá» tu thiá»n, niệm Pháºt, há» có được những Ä‘iá»u vi diệu trong cuá»™c sống, có những thần thông, phép lạ, có trà tuệ… là m lợi Ãch cho má»i ngÆ°á»i.
Theo tiêu chuẩn của tôn giáo mình, má»—i tôn giáo có rất nhiá»u vị được xem là những báºc Thánh. Äạo Pháºt có vô số Thiá»n sÆ°, những báºc Alahán, những vị Thánh chứng quả, những vị Tổ, những vị Äại Sư… Có những vị không nổi tiếng lắm, nhÆ°ng khi tịch, thiêu ra có Xá lợi, cÅ©ng được xem nhÆ° ï đã chứng Thánh. Ở các tôn giáo khác, tùy theo lòng má»™ đạo, công trạng đối vá»›i đạo mà má»™t ngÆ°á»i cÅ©ng được xem là Thánh.
Trên thế giá»›i, những nhà khoa há»c, những nhà xã há»™i há»c vá»›i tâm tình của những ngÆ°á»i không tôn giáo, có cách đánh giá má»™t báºc Thánh ở những góc Ä‘á»™ khác. Vì váºy, những ngÆ°á»i được phong Thánh theo tiêu chuẩn xã há»™i thì không nhiá»u. Chúng ta thấy, thế giá»›i có những Danh nhân, có những VÄ© nhân và chỉ có má»™t và i vị Thánh nhân. Äến nay, những vị Thánh nổi tiếng được cả thế giá»›i công nháºn là Thánh Gandhi. Äây là trÆ°á»ng hợp rất hiếm hoi. Äức Pháºt cÅ©ng được thế giá»›i coi là má»™t vị Thánh. Chúa Jésu cÅ©ng được thế giá»›i xem là vị Thánh. Hoặc Khổng Tá», nhà triết há»c nổi tiếng cÅ©ng được xem nhÆ° là má»™t vị Thánh. NghÄ©a là số ngÆ°á»i được coi nhÆ° má»™t vị Thánh rất Ãt á»i.
Chúng ta há»c bà i Cuá»™c sống vị tha là để tìm ra má»™t mẫu số chung vá» tÆ° cách hay tiêu chuẩn của má»™t vị Thánh trong đạo Pháºt cÅ©ng nhÆ° trong tâm tình của con ngÆ°á»i trên thế giá»›i
Cuá»™c sống vị tha là tiêu chuẩn chung khi đánh giá má»™t vị Thánh, được đạo Pháºt ca ngợi mà thế giá»›i cÅ©ng ngợi ca. Không cần biết ngÆ°á»i đó theo tôn giáo gì, không cần biết ngÆ°á»i đó giữ chức vụ gì, chỉ cần thấy há» sống rất từ ái, rất vị tha so vá»›i tất cả má»i ngÆ°á»i, có năng lá»±c lá»›n để là m được nhiá»u việc cho cuá»™c Ä‘á»i, có sức ảnh hưởng rất lá»›n đến con ngÆ°á»i và luôn luôn vì con ngÆ°á»i, vì nhân loại… ngÆ°á»i ta đã ca ngợi há» là má»™t báºc Thánh.
Dá»±a và o trình Ä‘á»™ tâm linh của đạo Pháºt, má»™t vị Thiá»n SÆ° có thể có sở đắc tâm linh, má»™t Ä‘á»i Ä‘i thuyết pháp trong đạo Pháºt, trong lãnh vá»±c tôn giáo cÅ©ng có khi chúng ta gá»i là Thánh nhÆ°ng thế giá»›i không công nháºn. Trong đạo Pháºt, có vô và n các Thiá»n sÆ°, ngÆ°á»i chứng Äạo. Có thể chúng ta ca ngợi, coi đó là những vị Thánh, nhÆ°ng ngÆ°á»i ngoà i đạo Pháºt chỉ thấy đó là những tu sÄ© bình thÆ°á»ng. Tiêu chuẩn đánh giá con ngÆ°á»i khác nhau nhÆ° váºy.
Gạt ra ngoà i vấn Ä‘á» tiêu chuẩn đánh giá con ngÆ°á»i, chúng ta thấy cuá»™c sống vị tha là má»™t cuá»™c sống đẹp. NgÆ°á»i thá»±c hiện được cuá»™c sống nà y, có thể thuyết phục được không chỉ đối vá»›i ngÆ°á»i trong tôn giáo mà còn vá»›i cả ngÆ°á»i ngoà i tôn giáo. Có thể Ä‘á»i nà y chúng ta thá»±c hiện cuá»™c sống vị tha Ãt, nhÆ°ng trên căn bản má»—i ngÆ°á»i phải sống vị tha. Biết đâu ở những Ä‘á»i sau, chúng ta có năng lá»±c lá»›n hÆ¡n, có cuá»™c sống vị tha ảnh hưởng nhiá»u hÆ¡n, là m lợi Ãch lá»›n lao hÆ¡n cho nhân loại.
Váºy, tại sao cuá»™c sống vị tha là má»™t cuá»™c sống đẹp mà ai cÅ©ng ca ngợi? Bởi vì từ lâu, do bản năng chấp ngã mãnh liệt, chúng ta bị khuynh hÆ°á»›ng vị ká»· tồn tại chi phối má»i ý nghÄ©, lá»i nói, việc là m. Từ đó, trong cuá»™c sống, chúng ta chỉ biết sống cho mình, là m bất cứ Ä‘iá»u gì cÅ©ng vì lợi Ãch của mình trÆ°á»›c. Khi còn bé, chúng ta tranh già nh miếng ăn, miếng uống, tình thÆ°Æ¡ng đối vá»›i anh em. Lá»›n lên, có thể dùng má»i thủ Ä‘oạn để tranh già nh tiá»n tà i, quyá»n lá»±c cho mình. Thế giá»›i nà y đầy ắp khổ Ä‘au là vì cuá»™c sống vị ká»·. Trong Tứ Diệu Äế, khổ được coi là má»™t thá»±c tế, má»™t thá»±c tại của cuá»™c sống mà nguyên nhân của khổ là do lòng Ãch ká»·. Cho nên, cuá»™c sống vị tha là má»™t cuá»™c sống giúp ngÆ°á»i ta thoát được Ä‘au khổ. ChÆ°a cần tu táºp những pháp cao siêu, chỉ cần sống má»™t cuá»™c sống vị tha, chúng ta đã Ä‘em lại cho tâm mình sá»± an lạc.
Trong cuá»™c sống nà y, chúng ta không thiếu những Ä‘iá»u phiá»n muá»™n, những ray rứt khổ Ä‘au, những Æ°u tÆ° trăn trở. Khi ấy, tìm đến má»™t vị Thầy, chúng ta sẽ được Thầy dạy má»™t cách quán để đối trị Ä‘au khổ.
Và dụ: Khi có chuyện buồn trong gia đình, chúng ta tìm đến má»™t vị Thầy để tìm sá»± thanh thản. Thầy sẽ dạy ta hãy quán thế gian nà y là vô thÆ°á»ng, thân nà y là bất tịnh, rồi cÅ©ng chôn sâu trong ba tấc đất… Quán nhÆ° váºy, chúng ta sẽ bá»›t Ä‘i những khổ Ä‘au, phiá»n muá»™n. Khi than phiá»n vá» bệnh táºt, Thầy sẽ dạy ta quán thân nà y là vô thÆ°á»ng, hÆ° ảo, ngà y nà o đó thân rồi cÅ©ng mất, chẳng có gì phải phiá»n muá»™n, âu lo. Khi tâm sá»±, trong cuá»™c sống hay bị ngÆ°á»i ta ganh tỵ, tranh già nh quyá»n lợi, chúng ta sẽ được quán là hãy xem cuá»™c Ä‘á»i nà y nhÆ° má»™t giấc má»™ng, phù du, hÆ° ảo…Và khi thá»±c hà nh, nhá» quán các pháp Ä‘á»u là hÆ° ảo, chúng ta cÅ©ng có được đôi chút yên tâm, có được phần nà o thanh thản. NhÆ°ng sá»± tháºt, những phép quán đối trị phiá»n não ấy chỉ trị trên ngá»n mà không trị được gốc, chẳng khác nà o ngÆ°á»i bệnh uống thuốc tây, hết bệnh nà y sẽ sinh ra bệnh khác.
Chẳng hạn, khi đối diện vá»›i cuá»™c sống, chúng ta cảm thấy có nhiá»u Ä‘iá»u không nhÆ° ý, nhiá»u việc không thà nh công, nhiá»u những ganh tỵ oán há»n là m mình mệt má»i. Nếu ngồi quán thế giá»›i nà y nhÆ° má»™t giấc mÆ¡, vô thÆ°á»ng không đáng để cho mình đắm luyến, chúng ta thấy lòng cÅ©ng bá»›t Ä‘i sầu não. NhÆ°ng thá»±c chất lại xuất hiện má»™t bệnh khác. Äó là tâm trạng thá» Æ¡ lãnh đạm vá»›i cuá»™c Ä‘á»i, dần dần giết chết tâm từ bi của mình. Äây lại là má»™t hệ quả phụ rất nguy hiểm.
Bởi váºy, khi há»c Bát Nhã, chúng ta phải cẩn tháºn. Pháp Bát Nhã được ca ngợi là cao tá»™t. Trong lục Ä‘á»™, Bát Nhãù nằm ở giai Ä‘oạn cuối cùng. Khi há»c Kinh Pháp Hoa, chúng ta thấy quan niệm cho rằng Kinh Pháp Hoa thù thắng hÆ¡n tất cả các pháp khác, trừ Bát Nhã Ba La Máºt. NghÄ©a là ai cÅ©ng ca ngợi pháp môn Bát Nhã, pháp môn mà theo đó ngÆ°á»i tu thấy cuá»™c Ä‘á»i nà y là hÆ° ảo, là rá»—ng không. Tuy nhiên, không phải pháp môn Bát Nhã là tuyệt đối Æ°u Ä‘iểm. Nó là m cho chúng ta có vẻ tá»± tại vá»›i cuá»™c sống nà y khi nhìn tất cả là hÆ° ảo, nhÆ°ng nó vẫn còn phản ứng phụ, phát sinh má»™t bệnh phụ là là m cho chúng ta mất tâm từ bi, thá» Æ¡ lãnh đạm vá»›i cuá»™c sống nà y.
NgÆ°á»i hiểu Bát Nhã sâu, tâm có thể và o định được. Nếu thÆ°á»ng xuyên quán thân nà y là giả, tâm nà y là giả, cảnh váºt chung quanh Ä‘á»u là giả, chúng ta cÅ©ng có thể và o định được. NhÆ°ng đó là cái quán cạn của Bát Nhã. Nếu quán sâu hÆ¡n nữa, pháp môn Bát Nhã còn nhiá»u Ä‘iá»u vi diệu hÆ¡n. Chúng ta có thể đạt được lý tháºm thâm Bát Nhã, lý Bát Nhã rất sâu. NgÆ°á»i hiểu lý Bát Nhã cá»±c kỳ sâu tá»± nhiên tâm sẽ và o định, có thể viết thà nh sáu trăm quyển Bát Nhã khác nhá» những kiến giải vi diệu nhÆ° váºy.
Bá»™ Kinh Bát Nhã để lại trong kinh tạng hiện nay là sáu trăm quyển. Má»™t và i vị Hòa Thượng đã dịch ra tiếng Việt Nam nhÆ°ng vì văn còn xÆ°a quá nên không được nhiá»u ngÆ°á»i hưởng ứng. Bát Nhã có đến sáu trăm quyển, nghÄ©a là không có Kinh bá»™ nà o dà i bằng bá»™ Kinh Bát Nhã. NgÆ°á»i ta nói hoà i không hết ý, nói hoà i không chán. Chỉ má»™t chữ “không†thôi nhÆ°ng nói Ä‘i, nói laị, mở rồi đóng cÅ©ng không hết ý. Nếu má»™t ngÆ°á»i ngá»™ được lý Bát Nhã, có thể tiếp tục viết sáu trăm quyển khác, và tâm tá»± nhiên và o định. Lý Bát Nhã vi diệu nhÆ° váºy.
Không má»™t pháp môn nà o có đầy đủ tất cả những Æ°u Ä‘iểm, sẽ có mặt hay và cÅ©ng có những Ä‘iểm chÆ°a hay. Pháp môn Bát Nhã cÅ©ng váºy. Dù được thuyết pháp sáu trăm quyển, ai cÅ©ng ca ngợi là cao tá»™t, nhÆ°ng Bát Nhã vẫn có những khuyết Ä‘iểm. Äiá»u quan trá»ng là chúng ta hiểu và váºn dụng nhÆ° thế nà o cho đúng.
Nếu nói quán tất cả là hÆ° ảo, nghÄ©a là chúng ta chỉ trị bệnh ở ngá»n thì thế nà o là trị bệnh táºn gốc ? Chúng ta cần hiểu má»™t Ä‘iá»u, nguyên nhân của má»i Ä‘au khổ Ä‘á»u do vị ká»·. Äây là má»™t nguyên lý, má»™t chân lý mà Pháºt đã nói. Nếu cảm thấy có phiá»n muá»™n trong cuá»™c sống, chúng ta đừng chữa trên ngá»n, hãy chữa ngay tại gốc của nó. Äó là chữa tâm vị ká»· của mình. Tất nhiên, chữa từ gốc là điá»u không Ä‘Æ¡n giản.
Nếu để xoa dịu ná»—i buồn, chúng ta có thể quán cuá»™c Ä‘á»i là vô thÆ°á»ng. NhÆ°ng để tháºt sá»± nhổ được cái gốc Ä‘au khổ, chỉ có má»™t cách là trị dứt tâm vị ká»· của mình. Äể là m được Ä‘iá»u nà y, chúng ta phải có công phu rèn luyện má»™t thá»i gian dà i. Trong thá»i gian đó, chúng ta sẽ có má»™t cuá»™c sống vị tha để trị được tâm vị ká»· của mình. Lúc ấy, Ä‘au khổ sẽ tháºt sá»± vắng bóng.
Cho dù cuá»™c Ä‘á»i mình đầy bất hạnh, là má»™t ngÆ°á»i táºt nguyá»n, má»™t ngÆ°á»i bệnh hoạn hay là má»™t ngÆ°á»i nghèo khổ, Ãt há»c…, nhÆ°ng nếu sống má»™t Ä‘á»i tháºt sá»± vị tha, không vị ká»· thì những mặc cảm, những ná»—i buồn ấy sẽ tan biến trong tâm hồn chúng ta. Vì Ä‘á»i sống vị tha sẽ đối trị, sẽ diệt được vị ká»·. Äó là chân lý mà từ ngà y xÆ°a, Pháºt đã nêu ra trong Tứ Diệu Äế. Bởi váºy, cuá»™c sống vị tha là cuá»™c sống cá»±c kỳ đẹp, luôn Ä‘em lại lợi Ãch cho những ngÆ°á»i xung quanh vì lúc nà o chúng ta cÅ©ng sống vì há».
Ở phạm vi nhá», xung quanh được hiểu là trong má»™t ngôi chùa, trong lá»›p há»c, trong má»™t gia đình, láng giá»ng, dòng há», … Ở phạm vi rá»™ng, đó là cả má»™t cá»™ng đồng xã há»™i, má»™t thế giá»›i. Tùy năng lá»±c mà tâm vị tha, Ä‘á»i sống vị tha của mình ảnh hưởng đến mức Ä‘á»™ nà o. NhÆ° váºy, khi đã có má»™t Ä‘á»i sống vị tha, trÆ°á»›c hết những ngÆ°á»i chung quanh mình đựơc lợi Ãch, và chÃnh bản thân mình cÅ©ng xoá sạch má»i Ä‘au khổ.
Vì khuynh hÆ°á»›ng vị ká»· chi phối quá mạnh nên chúng ta luôn tìm sá»± thá»a mãn cho mình những Æ°á»›c vá»ng từ thấp đến cao. Thấp nhất là ăn được ngon, mặc được đẹp, ở được sang. Cao hÆ¡n nữa là thá»a mãn những giá trị tinh thần: được má»i ngÆ°á»i nể trá»ng, cung phụng. Cao hÆ¡n nữa là được danh tiếng, được quyá»n uy… Những ngÆ°á»i trong Äạo thì cầu mong được đắc đạo. NghÄ©a là lúc nà o cÅ©ng muốn “thêm†và “đượcâ€: được thà nh Pháºt, được đắc đạo, được chứng ngá»™, được giác ngá»™ v…v...
Äó là do trong táºn thâm tâm chúng ta vẫn còn tham vi tế. Chúng ta luôn muốn Ä‘em lại cho mình lợi Ãch chứ không muốn mất Ä‘i. Nếu nói tu là mất Ä‘i, là bá» Ä‘i bá»›t, tháºm chà đánh mất luôn chÃnh mình, chúng ta cảm thấy kinh sợ, vì nó chạm đến lòng tham của mình mạnh quá. Há»c vá» pháp Ba La Máºt, chúng ta sẽ thấy có hai trÆ°á»ng hợp. Có ngÆ°á»i cho rằng, tu để được đắc đạo, được giác ngá»™, được thà nh Pháºt.v.v… và đó cÅ©ng là lý tưởng của ngÆ°á»i tu hà nh. Có ngÆ°á»i lại hiểu rằng, tu là để mất, mất hết, mất luôn cả chÃnh mình. TrÆ°á»ng hợp thứ nhất là ngÆ°á»i có căn cÆ¡ thấp. TrÆ°á»ng hợp thứ hai là ngÆ°á»i có căn cÆ¡ cao. Há» có chánh kiến, lòng tham má»ng nhạt, lòng vị ká»· Ãt và có trà tuệ từ kiếp nà o nên khi nghe tu không cần phải thêm mà được bá»›t Ä‘i, há» cảm thấy thÃch thú.
NhÆ° váºy, những cái tham và sá»± Ãch ká»· vẫn tiếp tục tồn tại chi phối chúng ta, là m cho chúng ta tiếp tục Ä‘au khổ. Ngoà i Ä‘á»i, chúng ta Ä‘au khổ vì những tham vá»ng của thế gian, nhÆ° được tiá»n bạc, già u sang, danh vá»ng, tình cảm. Khi và o Äạo, chúng ta sẽ Ä‘au khổ vì những mục tiêu của Äạo: muốn có bằng cấp cao, muốn trở thà nh Thượng Tá»a, Ni SÆ°, muốn có chùa to, có nhiá»u đệ tá»â€¦Những mục tiêu ấy sẽ là m mình Ä‘au khổ. Ngay cả những mục tiêu thuá»™c vá» tâm linh, mong mình được đắc Äạo, được giác ngá»™, nếu không cẩn tháºn cÅ©ng sẽ là m mình Ä‘au khổ. Nói không cẩn tháºn vì nếu hiểu hai từ giác ngá»™, đắc đạo là không tháºt, chúng ta sẽ không Ä‘au khổ. Nếu hiểu đó là tháºt thì sẽ Ä‘au khổ vì nó.
Trong thá»±c tế có những trÆ°á»ng hợp nhÆ° váºy. Trong sá» có câu chuyện vá» sáu vị Tổ ở Trung Hoa. NÆ¡i pháp há»™i của NgÅ© Tổ Hoằng Nhẫn có thượng tá»a Thần Tú là báºc lãnh đạo đại chúng và ai cÅ©ng mong rằng Ngà i được NgÅ© Tổ truyá»n Y bát. Y bát biểu tượng cho tâm linh, chỉ có ngÆ°á»i đã đắc đạo, đã giác ngá»™ má»›i xứng đáng được truyá»n y bát. Khi nghe tin Ngà i Huệ Năng đã lãnh được Y bát đó, trong Tăng chúng xảy ra má»™t cuá»™c chống đối dữ dá»™i. NhÆ° váºy, chúng ta thấy gá»i là giác ngá»™ hay đắc đạo, cuối cùng cÅ©ng chỉ là má»™t tham vá»ng trá hình, và là m cho ngÆ°á»i ta tiếp tục Ä‘au khổ.
Thế giá»›i nà y đầy ắp những Ä‘au khổ là do ngÆ°á»i ta chỉ biết sống cho mình, hÆ°á»›ng vá» mình. Bởi váºy, vị tha là má»™t cuá»™c sống cao cả, đẹp đẽ mà xÆ°a nay tất cả các báºc Thánh Ä‘á»u ca ngợi, Ä‘á»u tán thán. Tâm vị tha Ä‘i ngược lại bản năng chấp ngã, ngược lại khuynh hÆ°á»›ng vị ká»·, và là m cho cuá»™c Ä‘á»i nà y vÆ¡i Ä‘i Ä‘au khổ. Cuá»™c sống vị tha có thể chữa được nhiá»u bệnh tâm lý, nhiá»u phiá»n não của chúng ta, và là m cho cuá»™c sống nà y hạnh phúc hÆ¡n. Trong cuá»™c sống, có ngÆ°á»i mang những mặc cảm buồn bã, nếu biết là m nhiá»u việc từ thiện, vị tha há» sẽ vượt qua được những Ä‘au khổ. Còn những pháp Quán đối trị phiá»n não chỉ là tạm thá»i.
2. NgÆ°á»i xuất gia phải thá»±c hiện bằng được cuá»™c sống vị tha:
NgÆ°á»i xuất gia không thể sống vị ká»·. Hiện nay, tình trạng đạo đức của Tăng Ni bị suy thoái cÅ©ng do lối sống vị ká»· chi phối. Khi khoác áo tu hà nh, bÆ°á»›c và o Äạo, chúng ta mang hy vá»ng Ä‘i tìm má»™t Ä‘á»i sống giải thoát. Nếu vẫn sống vị ká»·, chúng ta không xứng đáng sống Ä‘á»i tu hà nh. NgÆ°á»i xuất gia phải sống Ä‘á»i sống vị tha. Lý tưởng giải thoát và cuá»™c sống vị tha là má»™t vì chung má»™t tÃnh cách vô ngã. Giải thoát là vượt khá»i ngã chấp, Ä‘á»i sống vị tha cÅ©ng vượt khá»i ngã chấp. Nếu thiết tha Ä‘i tìm Ä‘á»i sống giải thoát, chúng ta phải thá»±c hiện bằng được Ä‘á»i sống vị tha. Dù chÆ°a tu táºp được nhiá»u nhÆ°ng từng giá», từng phút trong cuá»™c sống nà y, chúng ta Ä‘á»u sống cho huynh đệ, sống cho má»i ngÆ°á»i. Sống nhÆ° váºy là chúng ta Ä‘ang Ä‘i dần trên con Ä‘Æ°á»ng giải thoát, ngã chấp của chúng ta cÅ©ng Ä‘ang bị đánh phá dữ dá»™i.
Muốn được giải thoát phải vượt qua chấp ngã. Có nhiá»u con Ä‘Æ°á»ng để chúng ta vượt qua chấp ngã. Con Ä‘Æ°á»ng cuối cùng là đi bằng định và tuệ. NhÆ°ng trÆ°á»›c khi Ä‘i bằng con Ä‘Æ°á»ng ấy, chúng ta phải có Ä‘á»i sống hết sức vị tha. NghÄ©a là luôn luôn sống vì ngÆ°á»i khác, không còn sống cho riêng mình. Äá»i sống vị tha cÅ©ng chÃnh là kết tinh của má»™t Ä‘á»i sống Äạo đức. Chúng ta đã há»c rất nhiá»u vá» Äạo đức. Dù há»c bình đẳng, chân tháºt, há»c cách góp ý chỉ lá»—i, hay há»c khiêm hạ…và sau nà y có thể há»c thêm nhiá»u nữa, chúng ta cÅ©ng nhằm mục Ä‘Ãch thà nh tá»±u được má»™t Ä‘iá»u duy nhất, cuá»™c sống vị tha.
Äó là má»™t cuá»™c sống đẹp nhất của con ngÆ°á»i, cÅ©ng là lý tưởng mà ngÆ°á»i xuất gia phải theo Ä‘uổi. Chúng ta phải sống vì má»i ngÆ°á»i, từ việc rất nhá» nhặt cho đến những việc rất lá»›n lao. Dù Ä‘ang theo Ä‘uổi má»™t công trình lá»›n lao: Ä‘em Pháºt pháp đến cho con ngÆ°á»i, hoặc cất nhà dưỡng lão, cất trại mồ côi…nhÆ°ng chúng ta vẫn nhá»› không được bá» qua những việc rất lặt vặt trong Ä‘á»i sống khi việc đó có lợi cho ngÆ°á»i xung quanh.
Táºn sâu trong tâm hồn mình, chúng ta ghi nhá»› Ä‘iá»u ấy. NghÄ©a là không sợ gian khó cá»±c khổ, không tiếc công, tiếc sức, không cần biết cuá»™c sống mình an vui hay Ä‘au khổ, chỉ cần cho ngÆ°á»i khác mà thôi. Chúng ta chấm dứt tất cả mục tiêu trong cuá»™c sống của để từ đây chỉ còn má»™t mục tiêu duy nhất là là m lợi, Ä‘em lại an vui cho ngÆ°á»i khác. NgÆ°á»i nhÆ° váºy sẽ không bao giá» còn Ä‘au khổ nữa dù sá»± vất vả tất báºt có thể tăng lên bá»™i phần.
Nếu cho rằng, tu là để đạt sá»± tá»± tại, an vui, giải thoát là chúng ta đã bị lừa mị bởi những ngôn từ hoa mÄ© ấy. Vì nhÆ° váºy là chúng ta Ä‘ang Ä‘i tìm cái gì đó cho riêng mình. NgÆ°á»i chỉ biết tu để sống má»™t Ä‘á»i an vui tá»± tại là ngÆ°á»i Ä‘i ngược vá»›i đạo Pháºt. Có những ngÆ°á»i suốt cuá»™c Ä‘á»i không há» Ä‘i tìm Ä‘iá»u gì cho mình, chỉ vất vả lo cho ngÆ°á»i khác, nhÆ°ng chÃnh há» má»›i thá»±c sá»± là ngÆ°á»i Ä‘ang an vui .
Những ngÆ°á»i nháºp thất phải cẩn tháºn. Vì khi chÆ°a phải là má»™t ngÆ°á»i đạt được cuá»™c sống vị tha, Ä‘ang bị vị ká»· chi phối, tâm từ bi chÆ°a tháºt sá»± rá»™ng mở mà bÆ°á»›c và o thất tinh tấn tu hà nh, đối diện vá»›i mình, há» dá»… bị vị ká»·, chấp ngã chi phối. Má»—i ngà y, chấp ngã cứ lá»›n dần lên, công đức bị hao tổn mà há» không hay biết. Chỉ có những ngÆ°á»i công đức quá khứ rất lá»›n, tâm vị tha rá»™ng mở, Ä‘á»i sống hết sức từ ái, khi và o thất má»›i tháºt sá»± yên tâm. Há» sẽ không phát triển bản ngã hay vị ká»·.
Tục ngữ có câu: “KÃnh thầy má»›i được là m thầyâ€. Muốn có cuá»™c sống vị tha, chúng ta phải tìm Ä‘á»c những tấm gÆ°Æ¡ng Ä‘á»i sống vị tha của các báºc Thánh trong đạo Pháºt và trên thế giá»›i để phát khởi lòng ngưỡng má»™, là m Nhân ban đầu cho mình. Nếu chÆ°a bao giá» biết ngưỡng má»™ ai vá» Ä‘á»i sống vị tha, chúng ta sẽ không tìm được Ä‘á»i sống vị tha cho mình. Vì đây là Nhân Quả. Hãy nhá»› rằng, kÃnh ai Ä‘iá»u gì, chúng ta sẽ thà nh tá»±u được Ä‘iá»u đó.
TrÆ°á»›c hết, chúng ta phải biết ngưỡng má»™ Äức Pháºt. Từ vô lượng kiếp, Ngà i đã sống cuá»™c sống vị tha. Äến bây giá», tâm Pháºt vẫn bao phủ và gia há»™ cho tất cả những ai có tâm thà nh. Trong kiếp cuối cùng, Ngà i Ä‘i tu cÅ©ng là thá»±c hiện lý tưởng vì chúng sanh. Cha Ngà i là vua Tịnh Phạn đã sợ Ngà i sẽ từ bá» cung Ä‘iện Ä‘i tu nên đã cho Ngà i đầy đủ các cuá»™c vui. NhÆ°ng những cuá»™c vui xao Ä‘á»™ng của thế gian cuối cùng cÅ©ng trở nên nhà m chán. Äức Pháºt cÅ©ng không còn vui khi Ngà i hiểu được cuá»™c sống bên ngoà i vô cùng phức tạp và đầy Ä‘au khổ. Chúng ta thÆ°á»ng nghe kể lại Ä‘iá»u nà y ở câu chuyện ngụ ngôn Äức Pháºt Ä‘i qua bốn cá»a thà nh nhìn thấy sinh, lão, bệnh, tá» và trong lòng cảm thấy bất an. Do có phÆ°á»›c, Ngà i được sống trong Hoà ng cung đầy đủ tiện nghi, được má»i ngÆ°á»i chìu chuá»™ng. Khi bÆ°á»›c ra ngoà i, Ngà i má»›i thấu hiểu ná»—i vất vả, khổ nhá»c của ngÆ°á»i dân. Ngà i luôn băn khoăn, phải là m Ä‘iá»u gì cho con ngÆ°á»i đừng Ä‘au khổ nữa?
ChÃnh Ä‘á»™ng cÆ¡ vị tha đã thúc đẩy Ngà i rá»i bá» Hoà ng cung là m ngÆ°á»i xuất gia. Không phải bây giá» mà trong vô lượng kiếp trÆ°á»›c, tất cả cuá»™c sống của Ngà i cÅ©ng chỉ vì chúng sinh. Nếu có Äạo nhãn, chúng ta sẽ nhìn thấy được những kiếp xÆ°a của Äức Pháºt và lòng ngưỡng má»™ của chúng ta sẽ không còn biên giá»›i. Ngà i có thể bá» thân mạng mình cho ngÆ°á»i khác má»™t cách dá»… dà ng, có thể hy sinh cả má»™t Ä‘á»i để vì má»i ngÆ°á»i mà không bao giá» tiếc nuối. Công hạnh tÃch lÅ©y lòng thÆ°Æ¡ng yêu con ngÆ°á»i vá»›i Ä‘á»i sống vị tha của Ngà i là vô lượng, vô biên. Äức Pháºt quả là má»™t tấm gÆ°Æ¡ng lá»›n vá» Ä‘á»i sống vị tha mà chúng ta phải chiêm nghiệm, phải suy ngẫm, phải tán thán, phải ngưỡng má»™.
Ngay cả các vị Alahán nhiá»u khi bị hiểu lầm là trầm không trệ tịch, là thụ Ä‘á»™ng sống cho mình cÅ©ng là những ngÆ°á»i có cuá»™c sống vị tha. Chúng ta thấy ngà i Xá Lợi Phất, Mục Kiá»n Liên sống rất cá»±c khổ, rất vất vả cÅ©ng vì lo cho chúng Tăng, cÅ©ng vì bảo vệ Tăng Ä‘oà n. Ngà i chứng Alahán nhÆ°ng không há» tiêu cá»±c hay thụ Ä‘á»™ng.
Má»™t lần, Äức Pháºt gặp ba tôn giả Alahán sống trong khu rừng, sống rất lặng lẽ, Ngà i đã khen ba tôn giả sống chỉ vì an lạc, hạnh phúc của ChÆ° Thiên và loà i ngÆ°á»i. Trong khi Ä‘á»i sống các vị rất lặng lẽ, ban ngà y Ä‘i khất thá»±c, đêm vá» tá»a Thiá»n bất Ä‘á»™ng, rồi cuối cùng cÅ©ng sẽ nháºp Niết Bà n. Sống tÄ©nh lặng nhÆ° váºy nhÆ°ng Äức Pháºt vẫn khen là sống vì lòng thÆ°Æ¡ng yêu đối vá»›i chúng sanh. Äây cÅ©ng là điá»u vi diệu mà chúng ta không thể hiểu được. Có lẽ do tâm từ của má»™t vị Alahán lan tá»a rá»™ng lá»›n nên ngay cả khi Ngà i không là m gì nhÆ°ng trong thế giá»›i vô hình, biết bao nhiêu chúng sinh vẫn được lợi Ãch.
Ngà i Anan có má»™t cuá»™c sống vị tha tháºt là tuyệt vá»i. Ngà i theo hầu Pháºt má»™t cách nghiêm túc, tôn kÃnh và chu đáo. ChÃnh được Ngà i Anan lo toan chu đáo nên Pháºt không báºn tâm nhiá»u, được tiện nghi trong Ä‘á»i sống để Ä‘i thuyết pháp. NhÆ° váºy, qua việc hầu Pháºt, Ngà i Anan đã là m lợi Ãch tháºt nhiá»u cho chúng sinh. Khi tiếp xúc vá»›i ngÆ°á»i khác, từng lá»i nói của Ngà i Ä‘á»u Ä‘em lại lợi Ãch cho há». Lúc chÆ°a chứng Alahán, Ngà i đã thuyết pháp là m cho ngÆ°á»i khác chứng được Alahán. Công đức của Ngà i tháºt lá»›n lao. Ngà i từng xin đức Pháºt cho ngÆ°á»i nữ được xuất gia. Äây cÅ©ng là má»™t công đức lá»›n đối vá»›i chúng sinh. Vì theo quan niệm của ngÆ°á»i à Äông, ngÆ°á»i nữ nặng nghiệp hÆ¡n ngÆ°á»i nam. Váºy, phải tạo cÆ¡ há»™i cho há» tu hà nh để hết nghiệp. Nếu không, há» sẽ không có cÆ¡ há»™i để tăng trưởng được phÆ°á»›c duyên.
Sau khi Pháºt tịch, Ngà i Anan đã chứng Alahán và được và o hang Tất Bát La để trùng tuyên lại Kinh Ä‘iển. Sau nà y, ngà i HÆ° Vân má»™t lần nháºp định lên cõi trá»i Äẩu Suất đã trông thấy ngà i A Nan Ä‘ang theo hầu Bồ Tát Di Lặc, ủng há»™ cho Bồ Tát Di Lặc là m việc Pháºt pháp. NhÆ° váºy, Ngà i đâu phải bá» Ä‘i, vẫn là m vì lợi Ãch của chúng sinh.
Gần đây, có hai vợ chồng má»™t gia đình Pháºt tỠđến chùa quy y. Sau đó, ngÆ°á»i mẹ theo đạo Thiên Chúa sống ở Mỹ cÅ©ng vá» xin quy y. Há»i nguyên nhân vì sao ngÆ°á»i đó nói rằng, cha anh ta chết từ năm sáu mÆ°Æ¡i tám, không hiểu sao hiện vá» nói bên tai đứa cháu gái tất cả má»i Ä‘iá»u. Ông nói chuyện thế gian, chuyện âm phủ, rất rà nh mạch. Từ đó, bà mẹ chứng kiến và có niá»m tin vá»›i đạo Pháºt nên xin quy y . Há» nhá» Thầy Trụ trì là m lá»… cầu siêu, lá»… quy y cho những ngÆ°á»i trong gia đình. NgÆ°á»i ta kể lại rằng, sau khi là m lá»… cầu siêu, ngÆ°á»i ấy lại trở vá», cÅ©ng nói bên tai đứa cháu gái lá»i cám Æ¡n đối vá»›i ngÆ°á»i đã là m lá»… trang trá»ng cho mình. Ông ta còn nói những hÆ°Æ¡ng linh chung quanh cÅ©ng rất vui mừng, há» cÅ©ng đến chúc mừng ông. Từ bây giá», há» không bao giá» vá» nhà nữa mà sẽ theo Thầy, nghe giảng đạo để mong khởi được tâm thÆ°Æ¡ng yêu tất cả chúng sinh. Chúng ta không có Äạo nhãn để nhìn thấy Ä‘iá»u ấy và cÅ©ng không biết thá»±c hÆ° ra sao chỉ biết rằng, có ngÆ°á»i tin và theo Pháºt để là m lợi Ãch cho ngÆ°á»i khác là điá»u rất quý.
Từ câu chuyện của gia đình ngÆ°á»i Pháºt tá» trên, chúng ta thấy rằng, các thầy Trụ trì cÅ©ng chỉ là ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng, nhÆ°ng do thà nh tâm nên nghi lá»… cầu siêu đã được linh nghiệm. Vì váºy, chuyện Pháºt khen ba vị tôn giả Alahán cÅ©ng là điá»u dá»… hiểu. Cái tâm từ của má»™t vị chứng ngá»™ sẽ lan tá»a Ä‘em lại lợi Ãch vô cùng cho chúng sinh, nhất là thế giá»›i vô hình. Thế giá»›i vô hình cảm nháºn tâm đó mạnh hÆ¡n chúng ta rất nhiá»u. Có khi sống gần má»™t vị Thánh chúng ta không biết rõ, nhÆ°ng những ngÆ°á»i chung quanh trong thế giá»›i vô hình lại cảm nháºn được Ä‘iá»u đó rất mạnh. Nhá» váºy, hỠđược lợi Ãch rất nhiá»u. Ta phải hiểu rằng có khi bên ngoà i lặng lẽ, Ãt là m việc, nhÆ°ng kỳ thá»±c các vị Alahán có má»™t cuá»™c sống rất vị tha.
Gần đây, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng ngợi ca Mẹ Theresa, má»™t nữ tu sÄ© Công giáo. Cả má»™t Ä‘á»i, Mẹ sống cho ngÆ°á»i nghèo, cho ngÆ°á»i bệnh và tấm gÆ°Æ¡ng của bà lan tá»a, ảnh hưởng đến má»i ngÆ°á»i. Rất nhiá»u ngÆ°á»i đã Ä‘i tu theo bà ,và cÅ©ng má»™t Ä‘á»i xả thân để xoa dịu ná»—i Ä‘au khổ cho cuá»™c Ä‘á»i. Äó là má»™t tấm gÆ°Æ¡ng rất đẹp, rất đáng trân trá»ng. Khi há»c theo bà sống Ä‘á»i vị tha, nhiá»u ngÆ°á»i cÅ©ng chấm dứt được Ä‘au khổ. Vì váºy, những nữ tu sÄ© theo Mẹ Theresa chắc chắn cÅ©ng là những con ngÆ°á»i rất hạnh phúc, rất an vui. Vì há» không lo gì cho mình, chỉ lo cho ngÆ°á»i bệnh, ngÆ°á»i nghèo. Khi bà chết, cả thế giá»›i Ä‘á»u xÆ°ng tụng, ngợi ca, có những quốc gia còn để cá» tang.
Tuy nhiên, chúng ta đã biết, cái gốc của Ä‘au khổ là do Ãch ká»·, do kém Äạo đức. Muốn nhổ được gốc Ä‘au khổ cho cuá»™c Ä‘á»i, phải là m sao cho ngÆ°á»i ta có Äạo đức. Bởi váºy, theo quan Ä‘iểm của đạo Pháºt, việc bà là m tuy rất đẹp nhÆ°ng chÆ°a thá»±c sá»± “bứng†được cái gốc Ä‘au khổ. Vì bà không đặt nặng vấn Ä‘á» Äạo đức. Trong đạo Pháºt chúng ta có Hòa Thượng HÆ° Vân suốt Ä‘á»i vì Pháºt pháp, không ở chùa đã hoà n thà nh, không sở hữu tà i sản. Ngà i HÆ° Vân là má»™t tấm gÆ°Æ¡ng vị tha vÄ© đại. Äá»i sống của Ngà i vô cùng Ä‘Æ¡n giản. Vá»›i những manh áo tầm thÆ°á»ng, và i con dao cạo tóc…, Ngà i đã Ä‘i hết nÆ¡i nà y đến nÆ¡i khác là m việc Pháºt pháp, giáo hóa chúng sinh. Khi thấy dân chúng khổ, Ngà i tìm cách ra tay giúp đỡ. Khi thấy hai bên đánh nhau, Ngà i khuyên ngÆ°á»i ta dừng lại binh Ä‘ao. Những nÆ¡i Tổ Äình hoang phế, Ngà i tìm cách phục hồi, trùng tu, xây dá»±ng lại Tăng chúng, giữ lại ká»· cÆ°Æ¡ng, giữ lại giá»›i luáºt mà giáo hoá.. .Ngà i chẳng bao giỠđến chùa to mà ở. Khi giáo hóa, ngà i cÅ©ng không phân biệt pháp môn. Gặp ngÆ°á»i niệm Pháºt, Ngà i dạy niệm Pháºt. Gặp ngÆ°á»i thoại đầu, Ngà i dạy thoại đầu. Cả má»™t Ä‘á»i, Ngà i cứ sống nhÆ° thế. Và Ngà i thỠđến hÆ¡n má»™t trăm hai mÆ°Æ¡i tuổi má»›i viên tịch.
Khi Trung Hoa lục địa được Äảng cá»™ng sản Trung Quốc giải phóng, Ngà i Ä‘ang ở HÆ°Æ¡ng Cảng (Hồng Kông). Lúc bấy giá» ai cÅ©ng lo sợ cho Ngà i vì nghÄ© rằng ngÆ°á»i cá»™ng sản Trung Hoa không tin tôn giáo, há» sẽ chống báng và là m khó dá»… Ngà i. Má»i ngÆ°á»i khuyên Ngà i nên ở lại HÆ°Æ¡ng Cảng. NhÆ°ng Ngà i không chịu vì lúc đó ở lục địa chỉ có Ngà i là báºc tôn túc. Nếu Ngà i không vá», Tăng Ni không có chá»— dá»±a và sẽ tan tác. Mặc dù biết sẽ gặp rất nhiá»u khó khăn nhÆ°ng Ngà i vẫn từ giã HÆ°Æ¡ng Cảng, trở vá» Trung Hoa lục địa. Quả tháºt, trong thá»i gian đầu, vì chÆ°a hiểu, chÆ°a thông cảm, chÃnh quyá»n đã là m khổ Ngà i vô cùng. Há» cho lÃnh đến xét chùa, bắt giam các Thầy, đánh Ä‘áºp rất tà n nhẫn đến ná»—i có và i ngÆ°á»i không chịu được đã chết. Há» cÅ©ng giam và đánh Ä‘áºp Ngà i, đánh đến gần chết. Hết đánh bằng cây gá»—, há» Ä‘áºp bằng cây sắt. Äánh Ngà i từ trên giÆ°á»ng rÆ¡i xuống đất vẫn chÆ°a thá»a mãn, năm bảy tên lÃnh mang già y Ä‘inh giẫm lên ngÆ°á»i Ngà i. Mình mẩy Ngà i bê bết máu, trông rất thê thảm. Váºy mà Ngà i vẫn thản nhiên, lòng không chút sợ hãi hay oán há»n. Sau khi Ngà i là nh bệnh, chÃnh quyá»n ở Bắc Kinh má»›i hiểu và má»i Ngà i thà nh láºp Giáo há»™i Pháºt giáo. Tuy không giữ chức vụ gì quan trá»ng nhÆ°ng Ngà i đứng đó là m chá»— dá»±a tinh thần cho Tăng Ni. Nhá» váºy, ngÆ°á»i ta vững tâm tu hà nh, giữ được giá»ng mối của Äạo. Ngà i có thần thông, biết trÆ°á»›c được những thảm nạn khi vá» Trung Hoa lục địa, nhÆ°ng vẫn không sợ. Ngà i chấp nháºn để giữ được chá»— dá»±a tinh thần cho Tăng Ni, từ đó tạo Ä‘iá»u kiện phát triển Pháºt pháp. Tấm gÆ°Æ¡ng vị tha của Ngà i HÆ° Vân tháºt quá vÄ© đại. Là ngÆ°á»i xuất gia, chúng ta phải phấn đấu để đạt được Ä‘á»i sống vị tha tuyệt vá»i nhÆ° váºy.
Äể đạt được cuá»™c sống vị tha, má»—i khi là m việc gì chúng ta hãy đặt lại câu há»i. Xuất gia để là m gì? ? Lá»… Pháºt để là m gì? Ä‚n cÆ¡m, uống nÆ°á»›c, nghỉ ngÆ¡i để là m gì? Äi há»c để là m gì? Nhìn thấy huynh đệ tá»± há»i mình phải là m gì? vv…
Há»i nhÆ° váºy và tá»± trả lá»i, chúng ta sẽ kiểm soát được mình. CÅ©ng là m những công việc nhÆ° má»i ngÆ°á»i nhÆ°ng chúng ta đừng nghÄ© là m cho mình mà phải nghÄ© là là m lợi Ãch nhiá»u cho chúng sinh sau nà y. Chúng ta ăn cÆ¡m, uống nÆ°á»›c cÅ©ng nghÄ© rằng để có sức mà lo là m Pháºt sá»±. Khi mệt nằm nghỉ, chúng ta dừng nghÄ© để cho mình khoẻ mà sức khoẻ nà y là để cúng dÆ°á»ng Tam Bảo, để lợi Ãch nhiá»u cho cuá»™c Ä‘á»i nà y. Những lý tưởng cao siêu có thể chúng ta chÆ°a là m được, nhÆ°ng trong ý nghÄ© của mình, chúng ta luôn luôn nghÄ© những Ä‘iá»u rất thánh thiện, rất vị tha.
Khi nhìn thấy chúng sinh, nghÄ© đến thế giá»›i, chúng ta tá»± há»i mình phải là m gì ? Chẳng hạn, thấy đạo Pháºt Ä‘ang suy thoái, chúng ta phải băn khoăn. Phải nháºn ra rằng, chÃnh lối sống của Tăng Ni là m cho đạo Pháºt yếu Ä‘uối. Tăng Ni phải chủ Ä‘á»™ng, phải có sức mạnh để chống đỡ khi có khó khăn trở ngại. Sở dÄ© trong thá»±c tế, Hồi Giáo Ä‘i đến đâu, đạo Pháºt suy yếu đến đó là do sức sống của đạo Pháºt yếu. Nguyên nhân chÃnh là do từng ngÆ°á»i chúng ta không có tâm vị tha mạnh mẽ. Chúng ta còn sống cho mình nhiá»u quá. Chẳng hạn, ở Inđônêxia, cá»™ng đồng ngÆ°á»i Hoa theo đạo Pháºt khá đông. Nhá» có há» mà đạo Pháºt hiện diện tại nÆ°á»›c nà y. Váºy mà , ngà y nay nhóm Hồi Giáo khủng bố và đuổi hết ngÆ°á»i Hoa ra khá»i Inđônêxia. Trong tÆ°Æ¡ng lai, Inđônêxia sẽ không còn Pháºt giáo. TrÆ°á»›c tình trạng đó, chúng ta sẽ là m gì ? Phải thÆ°á»ng xuyên đặt những câu há»i nhÆ° thế.
Hoặc nhìn thế giá»›i cứ xung Ä‘á»™t, xâu xé lẫn nhau, luôn Ä‘em lại sá»± bất an, chúng ta là m được Ä‘iá»u gì ? Nếu không bao giá» ray rứt vá» những Ä‘iá»u đó, chúng ta là ngÆ°á»i sống vị ká»·. NgÆ°á»i có cuá»™c sống vị tha không bao giá» bình yên, thanh thản được. Há» luôn cảm thấy Æ°u tÆ° và thấy mình phải có bổn pháºn, có trách nhiệm đối vá»›i cuá»™c Ä‘á»i nà y. Äó má»›i đúng là ngÆ°á»i Pháºt tá» chân chÃnh.
Chúng ta hãy thà nh tháºt tá»± trách mình má»—i khi thấy tâm mình xuất hiện những tÆ° tưởng Ãch ká»·. Việc xây dá»±ng tâm hồn vị tha, Ä‘á»i sống vị tha là việc rất khó khăn, phải trải qua má»™t thá»i gian dà i. Vì váºy, chúng ta phải cố gắng tu táºp từng ngà y.
Chẳng hạn, đối vá»›i ngÆ°á»i tu, Ãch ká»· thÆ°á»ng biểu hiện ở sá»± ham muốn mình có được nhiá»u tiá»n, có chùa to, có danh tiếng…Hoặc khi nhìn thấy những ngÆ°á»i xung quanh rÆ¡i và o hoà n cảnh khó khăn mà chúng ta là m lÆ¡, tá»± nhiên tâm vị ká»· sẽ lá»›n lên. Khi có chuyện không hay xảy ra, chúng ta lại đổ lá»—i cho ngÆ°á»i khác, đó cÅ©ng là biểu hiện của má»™t Ä‘á»i sống vị ká»·. Hãy cứ nháºn lá»—i vá» mình, chúng ta sẽ có má»™t Ä‘á»i sống vị tha.
3. Cẩn tháºn giữa lý tưởng và tham vá»ng:
Vá» lý tưởng và tham vá»ng, chúng ta đã được há»c ở những bà i trÆ°á»›c. Ở đây, chúng ta chỉ tìm hiểu mối quan hệ giữa lý tưởng và tham vá»ng vá»›i cuá»™c sống vị tha.
Chúng ta nên nhá»› rằng, là m phÆ°á»›c chÆ°a hẳn là vị tha. Vì đằng sau việc là m phÆ°á»›c ấy có thể còn tâm niệm cầu phÆ°á»›c. Mà cầu phÆ°á»›c là thái Ä‘á»™ hoà n toà n vị ká»·. Äôi khi, nhìn bá» ngoà i, việc là m phÆ°á»›c có vẻ nhÆ° vị tha, nhÆ°ng tháºt sá»± vị ká»· Ä‘ang lá»›n dần lên trong tâm chúng ta. Có nhiá»u ngÆ°á»i rất năng Ä‘i chùa lạy Pháºt, nhÆ°ng chỉ để cầu cho mình bao nhiêu Ä‘iá»u tốt đẹp. Vì váºy, cà ng Ä‘i chùa nhiá»u cà ng tăng trưởng vị ká»·.
Chúng ta cần phân biệt giữa lý tưởng và tham vá»ng. NgÆ°á»i có lý tưởng và tham vá»ng Ä‘á»u có chung má»™t Ä‘iểm là há» Ä‘á»u có hoà i bão lá»›n, mục tiêu lá»›n, dá»± định lá»›n. Äó có thể là dá»± định sẽ cất má»™t ngôi chùa rất lá»›n, xây má»™t trÆ°á»ng Äại há»c Pháºt giáo bá» thế nhất Äông Nam Ã, hoặc đó là ước mÆ¡ mở được má»™t trại mồ côi để táºp trung được và i trăm ngà n trẻ mồ côi vá» nuôi dưỡng vv…. NhÆ°ng trong những hoà i bão, những dá»± định lá»›n lao đó, đâu là lý tưởng, đâu là tham vá»ng? Chúng ta phải hiểu rằng, nếu tháºt sá»± vì Pháºt pháp, vì chúng sinh, ngÆ°á»i có những mÆ¡ Æ°á»›c , hoãi bão nhÆ° váºy là ngÆ°á»i sống có lý tưởng. NhÆ°ng nếu là m để cầu mong má»™t Ä‘iá»u gì đó cho mình, danh tiếng, lợi lá»™c chẳng hạn, thì đó là tham vá»ng. Nói cách khác, cả hai có những Ä‘iểm rất giống nhau nhÆ°ng há»… vì mình là tham vá»ng, vì ngÆ°á»i là lý tưởng. Bởi váºy, khi có những mÆ¡ Æ°á»›c, những dá»± định lá»›n, chúng ta phải cẩn tháºn xét kÄ© tâm mình, xem đó là vì mình hay vì chúng sanh, vì Pháºt pháp.
4. Quan điểm đối với hạnh phúc:
Chúng ta sống là để Ä‘i tìm hạnh phúc. Vì sống mà không có hy vá»ng, không có hạnh phúc là má»™t cuá»™c sống vô nghÄ©a. NhÆ°ng hạnh phúc vốn rất mong manh và không dá»… dà ng tìm được. Chúng ta phải luôn luôn hy vá»ng rằng, mình sẽ tìm thấy hạnh phúc trên cuá»™c Ä‘á»i nà y. Hy vá»ng nhÆ° váºy để chúng ta cố gắng sống, cố gắng vượt qua những khó khăn gian khổ, vượt qua những thá» thách nghiệt ngã của cuá»™c Ä‘á»i. Chừng nà o con ngÆ°á»i không còn hy vá»ng, chừng đó há» sẽ bị cuá»™c Ä‘á»i là m cho ngã gục.
Khi còn nhá» sống trong vòng tay cha mẹ, chúng ta hy vá»ng lá»›n lên sẽ thà nh đạt, có cuá»™c sống già u sang, danh vá»ng….Cà ng lá»›n lên, con ngÆ°á»i cà ng hy vá»ng Ä‘iá»u đó. Hôm nay còn khó khăn, ngÆ°á»i ta hy vá»ng và i năm nữa rồi cuá»™c sống sẽ khá hÆ¡n, sung sÆ°á»›ng hÆ¡n. Äến khi gần đất xa trá»i, không còn hy vá»ng được nữa, há» lại hy vá»ng và o kiếp sau. Vì niá»m hy vá»ng vá» cuá»™c sống hạnh phúc phÃa trÆ°á»›c mà chúng ta vượt qua tất cả. NghÄ©a là chúng ta sống để Ä‘i tìm hạnh phúc. Äó là mục Ä‘Ãch, là khát vá»ng lá»›n lao, mãnh liệt của con ngÆ°á»i. Ngay cả những ngÆ°á»i bất hạnh, sống lang thang lê lết bên lá» Ä‘Æ°á»ng xin ăn, há» vẫn yêu vô cùng sá»± sống và hy vá»ng và o ngà y mai tÆ°Æ¡i sáng vẫn không lụi tắt trong lòng há». Nếu đã hoà n toà n tuyệt vá»ng, há» sẽ không kéo dà i cuá»™c sống của mình trong khổ Ä‘au nhÆ° váºy.
Là đệ tá» Pháºt, chúng ta phải có má»™t quan Ä‘iểm rõ rà ng vá» hạnh phúc. Chúng ta thừa nháºn sống để Ä‘i tìm hạnh phúc. NhÆ°ng vá»›i ngÆ°á»i tu hà nh, hạnh phúc là gì? Chúng ta sẽ Ä‘i tìm hạnh phúc cho chÃnh mình, hay sẽ dà nh cuá»™c Ä‘á»i nà y Ä‘i tìm hạnh phúc cho ngÆ°á»i khác? Äặt lại câu há»i đó má»™t lần nữa, chúng ta suy nghÄ© cho thấu đáo để sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i đúng nghÄ©a.
Rõ rà ng, ngÆ°á»i đệ tá» Pháºt phải sống cuá»™c sống vị tha, sống là để Ä‘i tìm hạnh phúc cho ngÆ°á»i khác chứ không phải cho bản thân mình. Có thể trÆ°á»›c đây, cuá»™c sống của chúng ta còn nhiá»u Ä‘au khổ, còn những ná»—i bất an và chúng ta cÅ©ng đã từng hy vá»ng má»™t ngà y nà o đó, mình được sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i hạnh phúc. NhÆ°ng bây giá», chúng ta không còn hy vá»ng Ä‘iá»u đó nữa. Vá»›i ngÆ°á»i tu hà nh chúng ta, hạnh phúc lá»›n nhất là đem lại được hạnh phúc cho ngÆ°á»i khác.
NhÆ° váºy, Ä‘iá»u quan trá»ng là để Ä‘em lại hạnh phúc cho ngÆ°á»i khác, chúng ta phải là m gì ? TrÆ°á»›c hết, chúng ta phải hiểu Ä‘iá»u nà y, hạnh phúc là do tâm vị tha chứ không phải do phÆ°á»›c. Nói nhÆ° váºy có vẻ hÆ¡i mâu thuẫn, nhÆ°ng nghÄ© má»™t cách sâu sắc, Ä‘iá»u đó hoà n toà n đúng. Chẳng hạn, có những ngÆ°á»i trÆ°á»›c kia hay bố thÃ, là m phÆ°á»›c nên hỠđược nhiá»u phÆ°á»›c và đá»i nà y há» có được cuá»™c sống già u sang. NhÆ°ng già u sang không hẳn là hạnh phúc. Chúng ta đã Ä‘á»c được Ä‘iá»u nà y rất nhiá»u trong những cuốn sách viết vá» Nhân Quả. Có tiá»n nhiá»u và có hạnh phúc là hai khái niệm hoà n toà n khác nhau. Nhiá»u ngÆ°á»i sống trên đống và ng nhÆ°ng vô cùng Ä‘au khổ. Há» chỉ hÆ¡n những ngÆ°á»i nghèo là có cuá»™c sống váºt chất thoải mái, còn hạnh phúc vẫn thuá»™c vá» lÄ©nh vá»±c của tâm.
Má»™t ngÆ°á»i nghèo vá» váºt chất nhÆ°ng sống má»™t Ä‘á»i vị tha vẫn an vui, hạnh phúc, và há» cÅ©ng tạo được phÆ°á»›c cho Ä‘á»i sau. NhÆ° váºy, ngÆ°á»i có phÆ°á»›c do tâm vị tha, Ä‘á»i nà y sẽ an vui. Còn ngÆ°á»i có phÆ°á»›c do tâm cầu phÆ°á»›c ở Ä‘á»i trÆ°á»›c, Ä‘á»i nà y có thể già u sang nhÆ°ng lại sống bất an. Vì tâm cầu phÆ°á»›c là tâm vị ká»·. Chúng ta cần phân biệt được Ä‘iá»u đó. Hạnh phúc tháºt sá»± vẫn là do tâm vị tha Ä‘em lại. Có thể chúng ta chÆ°a là m được Ä‘iá»u gì lá»›n lao, chỉ cần sống vị tha thôi, chúng ta đã thấy mình rất hạnh phúc vì Ä‘i đúng nguyên lý Tứ Diệu Äế của Pháºt.
Vì váºy, chúng ta đừng mất thì giá» tá»± ám thị mình là ngÆ°á»i hạnh phúc, luôn mang vẻ mặt an lạc, thoả mãn. Vì hạnh phúc không phải do ám thị mà có, hạnh phúc là do Ä‘á»i sống vị tha Ä‘em lại. Nhiá»u khi chúng ta được dạy, là đệ tá» Pháºt, phải tá»± tại an vui, Ä‘i đứng Ä‘oan trang, lúc nà o cÅ©ng nở nụ cÆ°á»i trên môi, gÆ°Æ¡ng mặt phải thanh thản…Thá»±c ra, đó là lối sống Ãch ká»·, chỉ nghÄ© vá» mình. Chúng ta đừng báºn tâm vá» Ä‘iá»u đó, đừng tá»± ám thị mình là ngÆ°á»i hạnh phúc. Hãy báºn tâm đăm chiêu Ä‘i tìm hạnh phúc cho phúc cho má»i ngÆ°á»i. Có thể lúc nà o chúng ta cÅ©ng tất báºt, vá»™i vã nhÆ°ng vì tâm mãi lo cho ngÆ°á»i khác nên không bao giá» Ä‘au khổ đến được vá»›i tâm mình. Hai chữ tá»± tại có vẻ thanh thoát, nhÆ°ng nếu chỉ Ä‘i tìm cái đó cho mình, chúng ta vẫn bị vị ká»· chi phối. Mà vị ká»· có mặt thì sẽ kéo theo những Ä‘au khổ, bất an.
Vá»›i cuá»™c sống vị tha, hạnh phúc dần dần trà n ngáºp mà chúng ta không ngỠđược. Suốt cuá»™c Ä‘á»i lo cho ngÆ°á»i khác, đến má»™t lúc nà o đó tá»± nhiên chúng ta thấy cuá»™c Ä‘á»i mình trà n ngáºp niá»m vui. NhÆ°ng đừng bao giá» dừng lại đó để hưởng thụ, hãy tiếp tục báºn tâm lo cho má»i ngÆ°á»i. Nếu tá»± mãn vá»›i hạnh phúc mà mình Ä‘ang có nghÄ©a là chúng ta bắt đầu lui bÆ°á»›c. Nếu chỉ biết hưởng thụ hạnh phúc, niá»m vui dù niá»m vui đó do Ä‘á»i sống vị tha lúc trÆ°á»›c tạo nên, là chúng ta bắt đầu rÆ¡i trở lại lối sống vị ká»·. NhÆ° váºy, chúng ta sẽ không Ä‘i tá»›i được Ä‘á»i sống vị tha vô lượng, vô biên. Äây là điểm rất khó, rất tinh tế trong tâm mà chúng ta phải tỉnh táo để thoát ra. Sở dÄ© má»™t vị Pháºt thà nh được Pháºt quả là do các công hạnh của Ngà i vô hạn, vô biên. Ngà i là m phÆ°á»›c mãi, sống vị tha mãi, không bao giá» dừng lại để hưởng niá»m vui .
NgÆ°á»i tu theo hạnh Bồ Tát Ba La Máºt vô lượng vô biên không bao giá» biết dừng lại để hưởng thụ. Chúng ta cÅ©ng váºy, nếu sống Ä‘á»i sống vị tha thì tâm mình tá»± nhiên xuất hiện niá»m vui nhÆ°ng đừng bao giá» dừng lại để hưởng niá»m vui trong tâm đó, hãy cứ tiếp tục báºn tâm để lo cho ngÆ°á»i khác.
5. Trách nhiệm của ngÆ°á»i đệ tá» Pháºt khi thấy thế giá»›i nà y chÆ°a biết được chánh pháp:
Trên thế giá»›i nà y, ngÆ°á»i biết Äạo không nhiá»u. Bên cạnh đó, còn không Ãt ngÆ°á»i rÆ¡i và o tà kiến. Há» chÆ°a tin và o Nhân quả, chÆ°a tin luân hồi, cÅ©ng không tin rằng có Niết Bà n tuyệt đối, là nÆ¡i giải thoát tháºt sá»±. Rất nhiá»u ngÆ°á»i trên thế giá»›i chÆ°a biết được Ä‘iá»u đó. Bởi váºy, ngÆ°á»i đệ tá» Pháºt không bao giỠđược nghỉ ngÆ¡i khi thấy thế gian nà y chÆ°a hiểu được Chánh pháp. Äây cÅ©ng là lá»i nguyện khi quy y. Má»™t ngà y nà o đó, quỳ trÆ°á»›c tượng Pháºt, nháºn mình là đệ tá» Pháºt, xin nÆ°Æ¡ng tá»±a Pháºt, tôn thá» Pháºt, chúng ta phải phát nguyện là sẽ Ä‘em Pháºt pháp đến vá»›i má»i ngÆ°á»i, từ gia đình đến xã há»™i.
Khi quý Pháºt tá» quy y, ngoà i việc thá» trì Tam quy, NgÅ© giá»›i, cần phải thá» thêm Thất nguyện (Bảy Ä‘iá»u nguyện). Bảy Ä‘iá»u nguyện nà y có thể chúng ta đã được nghe, nhÆ°ng phải được xác quyết lại trong buổi lá»… quy y. Bảy Ä‘iá»u nguyện đó được sắp xếp từ thấp đến cao :
Thứ nhất: Pháºt tá» táºp ăn chay dần dần, từ Ãt ngà y lên nhiá»u ngà y.
Thứ hai: Pháºt tá» phát nguyện há»c há»i giáo pháp không biết mệt má»i. Có thể há»c há»i trá»±c tiếp từ những vị Thầy, Cô tu hà nh chân chÃnh, hoặc há»c từ băng hay, sách hay, không bao giá» biết mệt má»i.
Thứ ba: Pháºt tá» phải phát nguyện lá»… Pháºt, tá»a Thiá»n, vì đó là sá»± thá»±c hiện tu hà nh tâm linh.
Thứ tÆ°: Pháºt tá» phải phát nguyện suốt Ä‘á»i siêng năng là m việc từ thiện.
Thứ năm: Pháºt tá» phát nguyện phải Pháºt hóa gia đình, là m cho tất cả những ngÆ°á»i thân trong gia đình, há» hà ng mình Ä‘á»u biết Pháºt pháp, nhất là đối vá»›i trẻ em.
Thứ sáu: Pháºt tá» phát nguyện sẽ Ä‘em Chánh pháp đến vá»›i những ngÆ°á»i chÆ°a biết, để cho há» tìm được an vui trong cuá»™c sống nà y.
Thứ bảy: Pháºt tá» phát nguyện phải kiên cÆ°á»ng giữ Äạo trong bất kỳ hoà n cảnh khó khăn gian khổ nà o.
Äây là bảy lá»i nguyện khi quy y chúng ta phải thá» trì. Không chỉ là những lá»i nguyện mà chúng ta phải thá»±c hiện cho bằng được. NgÆ°á»i Pháºt tá» ngà y đầu tiên đến là m đệ tá» Pháºt nháºn được bảy Ä‘iá»u nguyện nà y, sẽ là những ngÆ°á»i rất năng nổ, tÃch cá»±c, chân chÃnh. Và nếu tất cả Pháºt tá» Ä‘á»u được nhÆ° váºy, chúng ta sẽ thấy Pháºt giáo có nhiá»u đổi thay, đạo Pháºt sẽ tÃch cá»±c hÆ¡n, năng Ä‘á»™ng hÆ¡n, là m lợi Ãch cho thế giá»›i nhiá»u hÆ¡n.
Có ngÆ°á»i cho rằng, ngÆ°á»i có lòng từ sẽ báºn tâm vá» sá»± thiếu thốn của những ngÆ°á»i chung quanh. NhÆ° thế, trong lúc ngồi Thiá»n, sá»± báºn tâm cứ quanh quẩn trong tâm trÃ, là m sao và o định được. Thá»±c ra, khi ngồi Thiá»n, chúng ta phải lo nhiếp tâm. Lúc đó, nếu còn báºn tâm là m sao có kinh nghiệm Thiá»n định để dạy cho ngÆ°á»i khác. Trong Ä‘á»i sống, chúng ta báºn tâm rất nhiá»u chuyện, nhÆ°ng khi ngồi Thiá»n chúng ta chỉ nghÄ© đến việc thá»±c hà nh cho có kinh nghiệm dạy lại cho ngÆ°á»i khác. NghÄ© vá» ngÆ°á»i khác, đó cÅ©ng là từ bi, và cái nà y phải chi phối chúng ta mạnh hÆ¡n nên chúng ta sẽ không còn báºn tâm đến những chuyện lặt vặt nữa.
Thiá»n tức là không suy nghÄ©. Trong Ä‘á»i sống, chúng ta còn phải lo bao nhiêu việc. Äó cÅ©ng là điá»u khiến chúng ta Ä‘á»™ng tâm. Nếu Ä‘á»™ng tâm vị ká»·, chúng ta sẽ cà ng lúc cà ng không và o định được. Còn nếu Ä‘á»™ng tâm trong Ä‘á»i sống là động tâm vị tha, khi ngồi Thiá»n chúng ta sẽ và o định dá»… hÆ¡n. Äá»i sống vị tha sẽ là m cho mình tăng trưởng được Thiá»n định.
Nói đến cuá»™c sống vị tha, có ngÆ°á»i băn khoăn là m sao Pháºt tá» tại gia hiểu rõ, là m phÆ°á»›c hữu láºu và phÆ°á»›c vô láºu. Hữu láºu là vẫn còn dấu vết của luân hồi, vô láºu là đi ra khá»i luân hồi. Và dụ, khi bố thà cúng dÆ°á»ng, khi là m má»i việc tốt là nh cho ngÆ°á»i mà trong tâm chúng ta còn mong được hưởng phÆ°á»›c, là chúng ta chÆ°a ra khá»i luân hồi, vẫn còn dấu vết luân hồi trong việc là m phÆ°á»›c đó. Còn nếu luôn là m phÆ°á»›c, luôn hy sinh vì cuá»™c sống của má»i ngÆ°á»i, mong cho má»i ngÆ°á»i được giác ngá»™, giải thoát mà không cầu phÆ°á»›c cho mình là chúng ta đã gieo phÆ°á»›c vô láºu. Khi ấy, dấu vết luân hồi không còn vÆ°Æ¡ng lại trong việc là m phÆ°á»›c của chúng ta.
Chúng ta thÆ°á»ng thấy bên tượng Äức Pháºt ThÃch Ca có hai vị Phổ Hiá»n và Văn Thù đứng hai bên, còn tượng Di Äà có Quan Âm và Thế Chà đứng hai bên. Phổ Hiá»n tượng trÆ°ng cho Hạnh và Văn Thù tượng trÆ°ng cho TrÃ. Hạnh tức là Äạo đức và Trà là Trà tuệ. Trà tuệ soi sáng cho Äạo đức và ngược lại, Äạo đức nâng cao Trà tuệ.
Má»™t ngÆ°á»i Ä‘i trên Ä‘Æ°á»ng giác ngá»™ phải có Trà tuệ và Giá»›i hạnh. Ngà i Văn Thù tượng trÆ°ng cho sá»± soi sáng, còn Ngà i Phổ Hiá»n tượng trÆ°ng cho hà nh Ä‘á»™ng. Muốn hà nh Ä‘á»™ng phải có trà tuệ soi sáng. Có hà nh Ä‘á»™ng, có kinh nghiệm lại giúp cho việc soi sáng rõ hÆ¡n. Còn Quan Âm tượng trÆ°ng cho lòng Äại Bi, Thế Chà tượng trÆ°ng cho Äại Lá»±c, cho sá»± dõng mãnh. NghÄ©a là , muốn thá»±c hiện được ý nguyện Ä‘á»™ sinh, muốn cứu khổ cho con ngÆ°á»i, chúng ta phải có sức mạnh. Nếu không có gan dõng mãnh là m sao chúng ta có thể xông pha trong luân hồi để cứu Ä‘á»™ chúng sanh?
Trong cuá»™c sống, có khi chúng ta rất siêng năng, rất muốn giúp ngÆ°á»i nhÆ°ng vì thể lá»±c yếu Ä‘uối, bản tÃnh nhút nhát nên không thá»±c hiện được. Bởi váºy, muốn là m việc cứu khổ chúng sanh, chúng ta cần phải mạnh mẽ hÆ¡n, bản lÄ©nh hÆ¡n.
Có ngÆ°á»i cho rằng, phải buông tất cả những lo toan để niệm Pháºt vì nếu cứ lo cho má»i ngÆ°á»i, tâm sẽ tán loạn vá»ng tưởng, không thanh tịnh được. Chúng ta đừng nghÄ© nhÆ° váºy. Cứ lo cho ngÆ°á»i khác, cứ tán loạn vá»ng tưởng, chúng ta sẽ nhiếp tâm được vì chúng ta đã sống má»™t cuá»™c sống vị tha. Chúng ta phải hiểu rằng, nhiếp tâm được hay không là do phÆ°á»›c. Nếu quan niệm sống buông hết để tu cho thanh tịnh, không cẩn tháºn, chúng ta sẽ rÆ¡i và o lối sống vị ká»·, sẽ không nhiếp tâm được.
Äạo Pháºt tiến bá»™ là má»™t đạo Pháºt rất tinh tấn tu Thiá»n, nhÆ°ng rất siêng năng Ä‘em lại lợi Ãch cho má»i ngÆ°á»i . Cả hai Ä‘á»u rất quan trá»ng. Là má»™t đệ tá» của Pháºt, chúng ta phải rất siêng năng tu táºp Thiá»n định và cÅ©ng rất siêng năng là m lợi Ãch cho chúng sanh. Nếu muốn tu Thiá»n định có kết quả, chúng ta phải yên tâm là m phÆ°á»›c, yên tâm sống vì má»i ngÆ°á»i. PhÆ°á»›c là Nhân quả “giấu mặtâ€, có sá»± chi phối rất bà máºt đến Ä‘á»i sống của chúng ta. ChÃnh phÆ°á»›c bà máºt đó giúp tâm chúng ta và o định. Äây cÅ©ng là má»™t Ä‘iá»u bà máºt, không giải thÃch được, nhÆ°ng lại là má»™t nguyên lý rất đúng, tuyệt đối đúng.
|
08-09-2008, 09:04 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
11. Sá»NG ÄÆ N GIẢN
1. Äịnh nghÄ©a:
Sống Ä‘Æ¡n giản là không sá» dụng quá nhu cầu cho bổn pháºn của mình.
NgÆ°á»i tu theo đạo Pháºt là đi tìm con Ä‘Æ°á»ng giải thoát. Bởi váºy, Ä‘á»i sống Ä‘Æ¡n giản là má»™t Hạnh đẹp, má»™t Hạnh cao cả mà ai cÅ©ng tôn trá»ng. Äức Pháºt của chúng ta cÅ©ng nhÆ° những vị Thánh Tăng Ä‘á»u là những ngÆ°á»i có cuá»™c sống vô cùng Ä‘Æ¡n giản.
NhÆ° váºy, theo định nghÄ©a, chúng ta cần tránh được sá»± cá»±c Ä‘oan. Äó không phải là sá»± ép xác mà sống Ä‘Æ¡n giản đúng vá»›i bổn pháºn của mình. Trong cuá»™c sống, có những cái cần cho việc tu hà nh, chúng ta vẫn phải sá» dụng. Chỉ lÆ°u ý má»™t Ä‘iá»u, chúng ta không vượt khá»i nhu cầu đó để trở thà nh dÆ° thừa, biến thà nh má»™t Ä‘á»i sống xa hoa, sang trá»ng. Äây là chá»— rất khéo mà ngÆ°á»i tu chúng ta phải cẩn tháºn. Nói sống Ä‘Æ¡n giản không phải là ăn Ãt, mặc Ãt mà phải chá»n mức sống sao cho vừa đủ, sao cho phù hợp vá»›i cuá»™c sống của mình. Trong cuá»™c sống, chúng ta vẫn cảm nháºn rằng ngÆ°á»i sống Ä‘Æ¡n giản, Ãt có nhu cầu, Ãt ham muốn là ngÆ°á»i có cái gì đó tá»± tại hÆ¡n, thanh thản hÆ¡n những ngÆ°á»i sá» dụng quá nhiá»u thứ, sống có quá nhiá»u nhu cầu,.
Äể thá»±c hiện má»™t Ä‘á»i sống Ä‘Æ¡n giản, trÆ°á»›c hết, chúng ta phải xác định mình sống để là m gì và có nhu cầu gì trong việc tu hà nh.
Vá»›i chúng ta, sống là để tu. Tu là sá»a, là tu dưỡng. TrÆ°á»›c hết, chúng ta phải sá»a ná»™i tâm mình. Là m sao từ chá»— còn nhiá»u ý nghÄ© bất thiện, chúng ta trở thà nh má»™t con ngÆ°á»i thánh thiện, từ chá»— hẹp hòi Ãch ká»·, chúng ta trở nên vị tha hÆ¡n. Tu là tu dưỡng ná»™i tâm. Váºy, chúng ta cần sá» dụng những gì cho việc tu hà nh ná»™i tâm của mình? Äã là tu trong tâm, chúng ta không đòi há»i gì nhiá»u ở bên ngoà i. Chỉ cần cÆ¡m vừa đủ ăn để sống, quần áo vừa đủ để mặc, chá»— ở cÅ©ng vừa đủ, không cần rá»™ng rãi sang trá»ng.
Khoảng sau Äức Pháºt và i thế ká»·, má»™t vị triết gia tên là Äiôzen xuất hiện. Ông sống gần Hy Lạp, ở vùng Trung Äông. Äá»i sống của ông vô cùng Ä‘Æ¡n giản, giáo lý của ông thể hiện ở cuá»™c sống tá»± tại, giải thoát. Có thể xem ông là má»™t vị Bồ Tát nà o đó của đạo Pháºt đầu thai qua, vì ông có cuá»™c sống rất giống vá»›i đạo Pháºt. Thá»i đó, Ä‘á»i sống váºt chất của con ngÆ°á»i còn rất Ä‘Æ¡n giản, chÆ°a có những tiện nghi trong sinh hoạt. Ông chỉ có má»™t mảnh áo che thân và má»™t cái bát để uống nÆ°á»›c. Má»™t lần, trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, ông nhìn thấy ngÆ°á»i ta cúi xuống múc nÆ°á»›c bằng hai tay để uống. Ông cảm thấy cái bát mình Ä‘ang dùng là thừa nên quăng Ä‘i. NghÄ©a là ông hạn chế nhu cầu vá» váºt dụng đến mức tối Ä‘a. Má»i ngÆ°á»i rất nể phục ông bởi Ä‘á»i sống tá»± tại, Ä‘Æ¡n giản nhÆ° váºy. Khi khuyên má»™t và i lá»i vỠđạo lý, ông vẫn là m cho ngÆ°á»i ta được hạnh phúc, được an lạc, được lợi Ãch. Do đó, tiếng đồn lan ra khắp nÆ¡i.
Lúc bấy giá», Alexandre Äại đế Ä‘em quân chinh phục khắp nÆ¡i. Ông chiếm hết vùng Trung Äông, qua Ấn Äá»™. Khi đánh chiếm vùng Trung Äông, xứ của Äiôzen, ông nghe đồn có má»™t triết gia nổi tiếng, bèn tìm đến. Ở đây, nhiệt Ä‘á»™ dao Ä‘á»™ng rất mạnh, có mùa trá»i nóng nhÆ° thiêu nhÆ° đốt, có mùa lại lạnh thấu xÆ°Æ¡ng. Lúc nà y, vùng Trung Äông rất lạnh. Ông kiếm má»™t thùng gá»—, ban đêm chui và o đó đóng cá»a lại, nằm ngủ, ban ngà y ra ngoà i sưởi nắng. Äây là phÆ°Æ¡ng pháp tốt nhất để giải cái lạnh thấm và o cÆ¡ thể mà thiên nhiên ban tặng cho con ngÆ°á»i.
Khi ông Ä‘ang ngồi phÆ¡i nắng, vua Alexandre cùng Ä‘oà n tùy tùng cưỡi ngá»±a Ä‘i tá»›i. Từ xa, trông thấy má»™t ông lão ngồi ung dung, tá»± tại, râu tóc dà i xõa xuống, trên ngÆ°á»i có má»™t tấm áo quấn quanh, đẹp rá»±c rỡ dÆ°á»›i ánh mặt trá»i, ông bèn xuống ngá»±a, chầm cháºm Ä‘i tá»›i. Äằng sau ông, Ä‘oà n tùy tùng cÅ©ng là m nhÆ° váºy. Äến nÆ¡i, nhà vua há»i:
-Ngà i có phải là Äiôzen?â€
-Phải, Ngà i cần gì?- Ông từ tốn đáp.
Hai bên chỉ trao đổi và i câu ngắn ngủi, nhÆ°ng phong thái ung dung tá»± tại, bình thản của Äiôzen khiến vua Alêchxăng cảm phục. Vì ông là má»™t Äại đế, bách chiến bách thắng, nghe danh ông, ai cÅ©ng sợ hãi, chỉ có ông già lá»m khá»m, râu ria lồm xồøm nà y liếc nhìn ông vá»›i ánh mắt bình thản. Ông cảm phục vô cùng. Sau và i câu ngắn ngủi, ông há»i:
-Thưa Ngà i, Ngà i có cần gì không?
Há»i nhÆ° váºy vì nhà vua nghÄ© rằng, mình là má»™t ông vua bách chiến, bách thắng, uy danh khắp thiên hạ, dÆ°á»›i tay có không biết bao nhiêu là tà i sản. Nếu ông Äiôzen cần gì, Ngà i sẽ tặng ngay.
Nghe há»i nhÆ° váºy, vị triết gia trả lá»i :
-Có, cần Ngà i xÃch qua má»™t chút, đừng che ánh mặt trá»i mà tôi Ä‘ang sưởi, tôi rất cám Æ¡n.
Thì ra, nhà vua và đoà n tùy tùng đến từ hÆ°á»›ng đông, đứng má»™t loạt che hết ánh nắng buổi sáng của ngà i Äiôzen. Nghe váºy, vua quay sang nói vá»›i Ä‘oà n tùy tùng: “Nếu ta không là Alexandre Äại đế, ta sẽ là Äiôzenâ€.
Theo quan niệm bây giá», triết gia là ngÆ°á»i hay lý luáºn, hay triết lý. NhÆ°ng ngà y xÆ°a, khái niệm triết gia chỉ dà nh cho những ngÆ°á»i có Ä‘á»i sống tâm linh rất cao, nhÆ° má»™t chân sÆ° bên Ấn Äá»™. Ông Äiôzen là ngÆ°á»i nhÆ° thế, là má»™t triết gia, có Ä‘á»i sống Ä‘Æ¡n giản, ai ai cÅ©ng kÃnh phục. Nhà vua đã nhìn thấy được Ä‘á»i sống vô cùng Ä‘Æ¡n giản, thanh thoát ung dung tá»± tại, toát ra má»™t cái gì vô cùng cao cả của vị triết gia. Ông cÅ©ng Æ°á»›c ao, thèm khát cuá»™c sống ấy. NhÆ°ng vì đã trót là m má»™t ông vua, ở má»™t ngôi vị quá vÄ© đại, ông không nỡ từ bỠđịa vị vua chúa của mình. Nếu không có địa vị nà y, ông sẽ Ä‘i tìm má»™t Ä‘á»i sống hết sức tá»± tại, hết sức giải thoát nhÆ° vị triết gia kia. Rõ rà ng, không phải chúng ta bênh vá»±c, Ä‘á» cao triết lý của đạo Pháºt mình, vì đó là câu chuyện ngoà i đạo Pháºt.
Câu chuyện giữa má»™t triết gia và má»™t vị vua cho chúng ta thấy rằng, ngÆ°á»i sống được má»™t Ä‘á»i sống Ä‘Æ¡n giản là ngÆ°á»i rất cao cả. NghÄ©a là ngÆ°á»i đó vượt trá»™i hÆ¡n những ngÆ°á»i thÆ°á»ng, những ngÆ°á»i thÃch sống sung sÆ°á»›ng. Sở dÄ© chúng ta thÃch sung sÆ°á»›ng, bởi trong thẳm sâu tâm hồn mình có má»™t bản năng hưởng thụ, khát khao hạnh phúc. Äây cÅ©ng là điá»u hợp vá»›i lẽ tá»± nhiên và được luáºt pháp công nháºn, bảo vệ. Trong Tuyên ngôn Ä‘á»™c láºp của Việt Nam, Hồ Chủ Tịch cÅ©ng đã trÃch dẫn lá»i trong Tuyên ngôn Ä‘á»™c láºp của nÆ°á»›c MÄ© :“ Tất cả má»i ngÆ°á»i sinh ra Ä‘á»u có quyá»n bình đẳng. Tạo hoá đã cho há» những quyá»n không ai có thể xâm phạm được. Trong những quyá»n ấy, có quyá»n sống, quyá»n tá»± do và quyá»n mÆ°u cầu hạnh phúcâ€.
MÆ°u cầu hạnh phúc là quyá»n tá»± do của con ngÆ°á»i, được tạo hóa ban cho và được luáºt pháp công nháºn. Bởi váºy, trong thâm sâu con ngÆ°á»i ai cÅ©ng muốn sung sÆ°á»›ng, muốn ăn ngon, mặc đẹp, ở nhà cao cá»a rá»™ng, muốn có quyá»n hà nh, muốn được má»i ngÆ°á»i khen ngợi…. Äó là điá»u bình thÆ°á»ng, tháºm chà đã trở thà nh tầm thÆ°á»ng. NgÆ°á»i nà o vượt qua được cái bản năng hưởng thụ, không muốn sung sÆ°á»›ng, không cần hạnh phúc cho chÃnh mình, ngÆ°á»i đó đã vượt khá»i cái tầm thÆ°á»ng để trở nên cao cả. Äó là ngÆ°á»i thắng được bản năng hưởng thụ tồn tại trong má»—i con ngÆ°á»i. Những ngÆ°á»i nhÆ° váºy, được ngÆ°á»i Ä‘á»i tôn sùng là những báºc Thánh nhân, những triết gia cao siêu.
Chúng ta sống là để tu. Nếu tu ná»™i tâm, chúng ta không cần nhiá»u nhu cầu, chỉ sống rất Ä‘Æ¡n giản. Tuy nhiên, ngoà i tu tâm, chúng ta còn là m nhiá»u việc khác để tu. Chẳng hạn, tụng kinh cÅ©ng là má»™t hình thức tu. Khi tụng kinh, chúng ta thÆ°á»ng tụng ở chánh Ä‘iện, trÆ°á»›c bà n thá» Pháºt. NhÆ° váºy, chúng ta bắt đầu nảy sinh những nhu cầu: Cần có tượng Pháºt, có bà n thá» Pháºt, cần phải cất cho bà n thá» trang nghiêm…. Khi có bà n thá» Pháºt, chúng ta thấy rằng không thể để tượng Pháºt ngoà i trá»i nên phải cất nhà để che tượng Pháºt, rồi xây chùa có chánh Ä‘iện. Nếu tụng kinh ban đêm, chúng ta cần có ánh sáng, cần có bóng đèn. Và o mùa nắng nóng, chúng ta lại cần thêm quạt. Dần dần, thấy chánh Ä‘iện không là m ná»n Ä‘Ã ng hoà ng, chúng ta cÅ©ng không yên tâm nên phải cố gắng lát bằng gạch bông vv…. Cứ thế, cÅ©ng cho việc tu nhÆ°ng dần dần má»i cái trở nên rắc rối.
Câu chuyện vá» má»™t đạo sÄ© tu hà nh ở Ấn Äá»™ là m nhiá»u ngÆ°á»i phải suy nghÄ©. Ông tu rất tốt, Ä‘á»i sống cÅ©ng rất Ä‘Æ¡n giản. Ông sống trong má»™t hang Ä‘á»™ng, không là m gì chỉ lo tu và đi khất thá»±c. Từ cái hang, nÆ¡i ông ở, và o là ng cÅ©ng khá xa. Má»—i lần khi Ä‘i khất thá»±c, ông thÆ°á»ng xin nhiá»u để dà nh trong má»™t cái bao nấu ăn dần dần. Khoảng má»™t tuần, mÆ°á»i ngà y, ông trở xuống là ng xin. Cuá»™c sống nhÆ° váºy tháºt Ä‘Æ¡n giản. NhÆ°ng rắc rối đã xảy ra bắt đầu từ mấy con chuá»™t. Vì có thức ăn để dà nh nên lÅ© chuá»™t kéo đến quấy phá. Vị Äạo sÄ© cảm thấy phiá»n toái, ông cần má»™t con mèo. Bởi váºy, khi và o là ng khất thá»±c, ông xin thêm con mèo vá» nuôi. Thức ăn chay vốn Ä‘Æ¡n giản, con mèo không chịu ăn. Vì là mèo con, ông nghÄ© cần nhất là cho uống sữa. Sống xa là ng bản, lấy đâu ra sữa cho mèo, ông thấy cần phải nuôi thêm má»™t con bò. Khi có thêm bò, ông phải bá»›t thá»i gian tu để chăn bò và vắt sữa cho mèo, để mèo giữ thức ăn cho ông.
Thá»i gian trôi qua, bao nhiêu chuyện rắc rối xảy ra. Äến lúc bò bệnh, chá»a đẻ…, ông phải chăm sóc, phải dắt Ä‘i ăn. Lúc nà y, ông không có thá»i gian nấu cÆ¡m. Má»™t Pháºt tá» có lòng cảm má»™ xin đến ở công quả, nấu cÆ¡m cho Thầy. Äó cÅ©ng là nhu cầu chÃnh đáng nên ông đồng ý. NhÆ°ng vấn Ä‘á» là cô Pháºt tỠở đâu, vì chỉ có má»™t cái hang nhá». Thế là , ông ta phải cất má»™t căn nhà cho Ä‘Ã ng hoà ng. Dần dần, ông có thêm và i chú tiểu lo lắng việc trong, việc ngoà i. NhÆ° váºy, bắt đầu từ mấy con chuá»™t mà sinh ra lắm chuyện phức tạp, rắc rối.
Câu chuyện có thể là không có tháºt. NhÆ°ng kể nhÆ° váºy là ngÆ°á»i ta muốn nói rằng, cÅ©ng là cho việc tu nhÆ°ng chúng ta sẽ cần Ä‘iá»u nà y, Ä‘iá»u ná». Từ nhu cầu nà y, chúng ta sẽ kéo theo những nhu cầu khác. Vì váºy, trong quá trình tu hà nh, chúng ta phải cẩn tháºn, đừng vì những nhu cầu phục vụ cho việc tu mà chúng ta phải mất thì giá», phải là m cho tâm khuấy Ä‘á»™ng. Nói nhÆ° váºy để chúng ta lÆ°u ý. Khi phát sinh những nhu cầu, chúng ta phải cẩn tháºn, xem có tháºt sá»± cần hay không. Có những lúc chúng ta phải chịu Ä‘á»±ng, kiá»m chế những nhu cầu để giữ được cuá»™c sống Ä‘Æ¡n giản. Trong cuá»™c sống tu hà nh, nhiá»u khi cÅ©ng có những thiếu thốn, khó khăn nhÆ°ng khi giải quyết được khó khăn lại phát sinh bao nhiêu phiá»n toái khác. Nếu chịu Ä‘á»±ng má»™t chút rồi tất cả cÅ©ng sẽ qua, chúng ta sẽ giữ được Ä‘á»i sống Ä‘Æ¡n giản để tu hà nh. HÆ¡n nữa, chúng ta sống Ä‘Æ¡n giản là để tiết kiệm phÆ°á»›c. DÄ© nhiên, trong kiếp trÆ°á»›c chúng ta cÅ©ng đã từng là m phÆ°á»›c nên bây giá» má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u có phÆ°á»›c để tÃch luỹ. Chúng ta phải tiết kiệm phÆ°á»›c để sau nà y là m được nhiá»u việc lá»›n lao, có lợi cho Äạo.
Từ định nghÄ©a vá» sống Ä‘Æ¡n giản, chúng ta cần xem xét hai Ä‘iá»u: Má»™t là nhu cầu, hai là bổn pháºn của mình. Chúng ta phải biết mình Ä‘ang cần những gì, xem những cái đó có quá nhu cầu, quá bổn pháºn của mình hay không. Nếu vừa đủ hoặc thiếu thốn má»™t chút, chúng ta còn được gá»i là sống Ä‘Æ¡n giản. Nếu vượt khá»i nhu cầu đó, chúng ta trở thà nh ngÆ°á»i có má»™t Ä‘á»i sống phức tạp. Äây là điá»u chúng ta phải cẩn tháºn.
Má»™t tu sÄ© trong giai Ä‘oạn ẩn tu thÆ°á»ng không có nhiá»u nhu cầu. NhÆ°ng bÆ°á»›c sang việc há»c, nhất là há»c trong giai Ä‘oạn hiện nay, sẽ cần rất nhiá»u thứ : sách vở, bút viết, bà n ghế, đèn Ä‘uốc, cÆ¡m ăn, áo mặc …. Những nhu cầu ấy được quý Thầy trong Ban giám hiệu lo toan chu tất nên cÅ©ng rất Ä‘Æ¡n giản. NhÆ°ng khi ra là m việc, má»i cái còn phức tạp hÆ¡n nhiá»u.
TrÆ°á»›c kia, ngÆ°á»i tu thÆ°á»ng Ä‘i bá»™, dần dần dùng đến xe đạp, xe gắn máy. Vì khi chùa có nhiá»u đệ tá», công việc sẽ nhiá»u hÆ¡n, chúng ta không thể Ä‘i bá»™ hoặc Ä‘i xe đạp mãi. Khi Ä‘i giảng pháp nÆ¡i nà y, nÆ¡i kia, chúng ta không đủ sức khoẻ để ngồi xe gắn máy, nhất là khi phải Ä‘i hà ng trăm cây số. Vì váºy, nhu cầu Ä‘i xe hÆ¡i xuất hiện. Cứ thế, hà ng loạt những nhu cầu trong cuá»™c sống theo thá»i gian mà tăng lên. Xét cho cùng, đó cÅ©ng là những nhu cầu chÃnh đáng há»— trợ cho chúng ta trong công việc. NhÆ°ng sá»± phức tạp cÅ©ng theo đó mà tăng lên. Äây là chá»— khó xỠđối vá»›i ngÆ°á»i tu hà nh. Má»™t mặt, chúng ta muốn giữ Ä‘á»i sống Ä‘Æ¡n giản đạm bạc, nhÆ°ng mặt khác, cuá»™c sống vá»›i những nhu cầu phức tạp vẫn lôi kéo chúng ta.
ÄÆ¡n giản nhất là chuyện ăn mặc. Ngà y trÆ°á»›c, ngÆ°á»i Ä‘i tu không có nhiá»u quần áo nhÆ° bây giá». Chỉ cần má»™t và i bá»™ quần áo cÅ© thay qua, thay lại cÅ©ng xong. NhÆ°ng cuá»™c sống ngà y cà ng khá hÆ¡n, vải vóc cÅ©ng rẻ, nhiá»u chùa lại có đệ tá» biết may vá nên vấn đỠăn mặc có vẻ thoải mái hÆ¡n. Có Thầy còn cẩn tháºn may những bá»™ quần áo mà u và ng để khi có khách đến chùa tiếp cho Ä‘Ã ng hoà ng, lịch sá»±. Những lúc khác có thể mặc quần áo mà u lam hay mà u Ä‘Ã cho bình dị, gần gÅ©i vá»›i thiên nhiên.
Có khi do phÆ°á»›c kéo đến, chúng ta được nhiá»u ngÆ°á»i biếu tặng, cúng dÆ°á»ng. Những lúc ấy nếu không cẩn tháºn, chúng ta sẽ thà nh ngÆ°á»i tÃch luỹ tà i sản. Má»™t Ä‘iá»u khó xá» là trong luáºt của Tỳ kheo, ngÆ°á»i thà chủ cho váºt gì chúng ta phải là m đúng ý há». Nếu Ä‘em cho ngÆ°á»i khác ngay dù ngÆ°á»i ta không biết, chúng ta vẫn mang tá»™i. NhÆ°ng nếu giữ lại tất cả, chúng ta là m sao sá» dụng hết. Bởi váºy, chúng ta nên tìm lúc thÃch hợp mang cho lại ngÆ°á»i khác, ngÆ°á»i thiếu thốn hÆ¡n. Thá»±c ra, chÃnh những lúc không có gì hết hoặc hÆ¡i thiếu thốn má»™t chút, chúng ta dá»… sống hÆ¡n. Khi phÆ°á»›c đến, có thêm nhiá»u tà i sản, váºt dụng, chúng ta sẽ cảm thấy ray rứt, khó xá» giữa Ä‘á»i sống Ä‘Æ¡n giản và những gì do phÆ°á»›c Ä‘em lại.
Ngay cả nhà cá»a để ở cÅ©ng váºy, chúng ta rất muốn Ä‘Æ¡n giản. Cá»a có thể không sÆ¡n, để mà u gá»— nguyên thuá»·, má»™c mạc . NhÆ°ng không sÆ¡n, lâu ngà y sẽ hÆ° há»ng. GiÆ°á»ng ngủ, chúng ta cÅ©ng có thể không sÆ¡n, không đánh vẹc ni cho Ä‘Æ¡n giản, nhÆ°ng nhÆ° váºy có cái gì đó giả dối. Vì chúng ta thừa biết, có thêm lá»›p sÆ¡n, gá»— sẽ bá»n hÆ¡n. Biết mà vẫn để nhÆ° váºy cố là m ra vẻ sống Ä‘Æ¡n giản, chúng ta có cảm giác mình Ä‘ang sống má»™t cách giả dối. Rồi nÆ¡i ở cÅ©ng váºy, chúng ta có thể lợp cốc bằng tranh, là m bằng cây rừng cho Ä‘Æ¡n giản, mát mẻ. NhÆ°ng tÃnh ra lợp tranh, lợp lá lại phức tạp hÆ¡n nhiá»u lần lợp bằng tôn. Vì lợp tôn bá»n hÆ¡n, tranh lá má»—i năm lại phải thay, rất tốn công, tốn của. Bởi váºy, nhiá»u khi chúng ta muốn giữ cái vẻ Ä‘Æ¡n giản nhÆ°ng nhÆ° thể đó là sá»± giả dối. Äây cÅ©ng là điá»u khó xá» của ngÆ°á»i tu chúng ta.
Nhìn ra ngoà i Ä‘á»i chúng ta thấy, má»™t nguyên thủ quốc gia buá»™c phải cần rất nhiá»u váºt dụng và nhân lá»±c há»— trợ. Vì má»—i hà nh Ä‘á»™ng trong cuá»™c sống, má»—i quyết định của há» Ä‘á»u có liên quan đến váºn mệnh của cả quốc gia, dân tá»™c. Tất cả những gì tốt nhất, những phÆ°Æ¡ng tiện kỹ thuáºt hiện đại, tối tân nhất Ä‘á»u Æ°u tiên cho những ngÆ°á»i ấy. Xe của các vị phải là loại xe chống đạn, xe bá»c thép. Máy bay phải là loại chuyên cÆ¡, đặc biệt, đảm bảo an toà n tối Ä‘a. ChÆ°a kể đến Ä‘á»™i ngÅ© những ngÆ°á»i bảo vệ bên cạnh há», có khi lên đến hà ng ngà n ngÆ°á»i…. Mặc dù nhu cầu quá lá»›n, phÆ°Æ¡ng tiện phục vụ Æ°u tiên đến mức tối Ä‘a nhÆ°ng đó là những nhu cầu cần thiết để các vị sống và là m việc. Không ai phê bình hay trách cứ há». NhÆ°ng trong Ä‘á»i sống cá nhân, nếu không cẩn tháºn, vẫn có thể bị ngÆ°á»i Ä‘á»i phê phán.
Chúng ta tá»± hà o vì có Bác Hồ. Cuá»™c Ä‘á»i Bác là má»™t tấm gÆ°Æ¡ng sáng vá» lối sống giản dị mặc dù NgÆ°á»i là má»™t lãnh tụ vÄ© đại. Ở đây, không bà n vá» chÃnh trị, chỉ nhìn và o Ä‘á»i sống chúng ta đủ thấy con ngÆ°á»i ấy vÄ© đại đến mức nà o. Có thể lúc bấy giỠđất nÆ°á»›c chúng ta còn nghèo, không đầy đủ tiện nghi nên NgÆ°á»i sống Ä‘Æ¡n giản. NhÆ°ng đó chỉ là má»™t lý do rất nhá». Äiá»u quan trá»ng là sống giản dị đã trở thà nh má»™t nguyên tắc, má»™t lẽ sống ăn sâu và o máu thịt của NgÆ°á»i. Bác ăn uống đạm bạc, Ä‘i dép cao su, mặc áo bà ba, ở nhà sà n, sống chan hoà giữa thiên nhiên hoa lá. Hình ảnh vị lãnh tụ “áo nâu túi vải†ấy đã Ä‘i và o văn há»c nhÆ° má»™t mẫu má»±c vá» Äạo đức, vá» lối sống giản dị. Nhà thÆ¡ Tố Hữu từng ca ngợi:
GiÆ°á»ng mây, chiếu cói, Ä‘Æ¡n chăn gối
Tủ nhá» vừa treo mấy áo sá»n….
…Còn đôi dép cũ mòn quai gót
Bác vẫn đi vỠgiữa thế gian
Nhiá»u lãnh tụ từ các quốc gia khác đến thăm Bác, ai cÅ©ng ngạc nhiên và cảm phục khi nhìn thấy con ngÆ°á»i nổi tiếng thế giá»›i, quyết định biết bao nhiêu váºn mệnh, lại sống vô cùng Ä‘Æ¡n giản nhÆ° váºy. So vá»›i Bác, há» nháºn thấy mình sống xa hoa sang trá»ng hÆ¡n nhiá»u. Vì váºy, trong má»™t lần bình chá»n mÆ°á»i lãnh tụ sống liêm khiết nhất thế giá»›i, Bác Hồ của chúng ta được các quốc gia xếp đầu bảng. Con ngÆ°á»i ấy có Ä‘á»i sống tinh thần rất thanh cao. Má»—i đêm, NgÆ°á»i vẫn ngồi thiá»n. Ông Võ Nguyên Giáp cho rằng Bác Hồ là má»™t Thiá»n sÆ°, có trá»±c giác rất mạnh. NgÆ°á»i ta kể rằng, khi Bác qua Ä‘á»i, trong Ä‘Æ¡n của Bác chỉ tìm thấy xâu chuá»—i và cuốn kinh Lăng già Tâm ấn bằng chữ Nho.
Má»™t ngÆ°á»i vốn là sÄ© quan cao cấp ở miá»n Bắc từng kể rằng, từ nhỠông ta không hiểu gì vá» chùa chiá»n, nhÆ°ng lúc rảnh rá»—i ông thÆ°á»ng và o chùa chÆ¡i. Lá»›n lên, ông ta trở thà nh phi công lái máy bay chiến đấu, rồi trở thà nh cán bá»™ cao cấp, chỉ huy quân sá»±, chỉ huy tình báo, nhÆ°ng rất má»™ Äạo. Khi và o Nam, ông Ä‘i thăm các chùa và tá» ra rất thÃch không khà tu hà nh ở miá»n Nam. NhÆ°ng ông thừa nháºn, nhiá»u vị tu hà nh trong nà y vẫn không bằng Ä‘á»i sống của Bác Hồ. Vá» giáo lý, có thể quý Thầy rất cao siêu nhÆ°ng vá» Ä‘á»i sống, các vị ấy không bằng Bác Hồ, không bằng ở Ä‘á»i sống rất giản dị của Bác. NgÆ°á»i Ä‘á»i nể phục Bác cÅ©ng nhÆ° Ngà i Alexandre nể phục nhà hiá»n triết váºy. Vì Bác là ngÆ°á»i lãnh đạo tối cao của má»™t nÆ°á»›c, có quyá»n hưởng thụ má»i thứ theo bổn pháºn của mình nhÆ°ng lại khÆ°á»›c từ. Äó là ngÆ°á»i thắng được bản năng hưởng thụ vốn tiá»m ẩn trong má»—i con ngÆ°á»i.
Trong Äạo của chúng ta, Äức Pháºt là tấm gÆ°Æ¡ng tiêu biểu nhất vá» Ä‘á»i sống Ä‘Æ¡n giản. Trong thá»i đại đó, ngÆ°á»i ta quan niệm, sống khổ hạnh là má»™t hạnh tu cao quý. NgÆ°á»i ta cho rằng, ngÆ°á»i chiết phục được Ä‘á»i sống của cÆ¡ thể nà y thì tâm linh của há» sẽ bừng sáng, sẽ giác ngá»™. Còn ngÆ°á»i cung phụng cho thể xác nà y thì tâm linh sẽ má» tối. Äức Pháºt cÅ©ng tin nhÆ° váºy nên đã thá»±c hà nh khổ hạnh má»™t cách rất khốc liệt. Ngà i ép xác, ăn uống rất Ãt, nhịn thở để mong khi thể xác nà y kiệt quệ thì tâm linh Ngà i bừng sáng. NhÆ°ng qua sáu năm ép xác đến cùng cá»±c, thấy mình sắp rÆ¡i và o hôn mê, tinh thần má» tối, Ngà i má»›i hiểu là mình đã sai và những ngÆ°á»i có quan niệm nhÆ° váºy là sai. Rõ rà ng, há» nói mà không thá»±c hà nh, nói mà chÆ°a có kinh nghiệm. Äức Pháºt hiểu ra rằng, thân xác kiệt quệ thì tâm linh cÅ©ng suy yếu. Ngà i đã từ bá» con Ä‘Æ°á»ng khổ hạnh, và chá»n con Ä‘Æ°á»ng khác để Ä‘i đến giác ngá»™, Ä‘i đến giải thoát. Äó là con Ä‘Æ°á»ng Thiá»n định. Váºy, trÆ°á»›c khi chứng Äạo, Ngà i có má»™t Ä‘á»i sống cá»±c kỳ khổ hạnh, sống ép xác. Sau khi chứng đạo, Ngà i không có nhu cầu gì nữa và sống rất Ä‘Æ¡n giản. DÄ© nhiên, chúng ta không thể sống được nhÆ° Äức Pháºt. NhÆ°ng ngÆ°á»i tu phải lấy Ä‘á»i sống của Äức Pháºt là m thÆ°á»›c Ä‘o cho mình. NghÄ©a là chúng ta xem mình cách Pháºt xa nhÆ° thế nà o để tá»± Ä‘iá»u chỉnh, đừng Ä‘i quá xa.
Sau Äức Pháºt là Ngà i Ma Ha Ca Diếp. Vị nà y phát nguyện sống Ä‘Æ¡n giản còn khủng khiếp hÆ¡n. Vá»›i Ngà i, áo chỉ cần may bằng loại phấn tảo, là loại giẻ rách hoặc vải để lịm ngÆ°á»i chết ngÆ°á»i ta vứt Ä‘i. Thá»i đó, ở Ấn Äá»™ kỹ thuáºt dệt chÆ°a phát triển nên Ä‘a số nông dân, dân thÆ°á»ng và những ẩn sÄ© tu hà nh Ä‘á»u mặc vải được nhuá»™m từ vá» cây. Hầu hết vải Ä‘á»u có mà u Ä‘Ã hoặc nâu nâu, Ä‘á» Ä‘á». Những ngÆ°á»i già u có hÆ¡n lấy bông dệt ra vải có mà u trắng và để nguyên mà u trắng đó may quần áo mặc nên gá»i là bạch y cÆ° sÄ© . Chúng ta đừng nghÄ© lúc ấy Äức Pháºt mặc áo mà u và ng. Ngà i cÅ©ng mặc vải mà u Ä‘Ã nhÆ° những ngÆ°á»i khác. Kỹ thuáºt may của ngÆ°á»i Ấn Äá»™ lúc bấy giá» cÅ©ng thua ngÆ°á»i Trung Hoa. Há» không biết may thà nh từng ống để xá» tay chân và o mà dùng tấm vải lá»›n quấn vòng quanh ngÆ°á»i, qua ngá»±c vòng lên vai rồi kẹp và o nách. Mặc nhÆ° váºy nên ngÆ°á»i ta Ä‘i dứng rất khó khăn.
Má»™t Ä‘iá»u chúng ta cần lÆ°u ý, trong cuá»™c sống tu hà nh, nếu tu chân chÃnh, dần dần chúng ta sẽ có phÆ°á»›c. Khi phÆ°á»›c tăng lên, những váºt dụng hằng ngà y tá»± nhiên sẽ đến vá»›i mình. Äây là chá»— thá» thách Äạo lá»±c của chúng ta. NgÆ°á»i có Äạo lá»±c là ngÆ°á»i thắng được bản năng hưởng thụ, biết khÆ°á»›c từ, giữ cho mình Ä‘á»i sống Ä‘Æ¡n giản. NgÆ°á»i có Äạo lá»±c yếu, sẽ không thắng được bản năng hưởng thụ, phÆ°á»›c đến bao nhiêu, hưởng thụ bấy nhiêu.
2. Tu sĩ phải so sánh nhu cầu của mình với hoà n cảnh xã hội:
Trong Ä‘á»i sống, má»™t tu sÄ© muốn sắm sá»a váºt gì phải so vá»›i hoà n cảnh xã há»™i và vá»›i nhu cầu của mình. NghÄ©a là phải xem mình cần gì và hoà n cảnh xã há»™i lúc bấy giá» nhÆ° thế nà o. Äây là điá»u rất quan trá»ng.
Và dụ: Chúng ta phát tâm vá» vùng sâu, vùng sa, vùng hẻo lánh để Ä‘em Pháºt pháp đến cho ngÆ°á»i dân ở đó. Khi cất chùa, cất chánh Ä‘iện, chúng ta nên xem cất nhÆ° thế nà o cho phù hợp vá»›i hoà n cảnh xã há»™i chung quanh. Lúc đó, được những Pháºt tá» khá giả giúp đỡ, có thể chúng ta sẽ cất được má»™t ngôi chùa bá» thế, khang trang, nhÆ°ng nhìn xung quanh, thấy toà n nhà lá, nên chúng ta cÅ©ng là m má»™t ngôi chùa Ä‘Æ¡n giản nhÆ° há», chỉ lợp tranh, lợp lá. NhÆ° váºy, chúng ta dá»… hoà đồng vá»›i há» hÆ¡n. Äừng quá xa cách để khi buá»›c và o chùa, ngÆ°á»i ta có cảm giác đó không phải là thế giá»›i của há». Nếu đó là nÆ¡i chÆ°a biết Pháºt pháp nhÆ°ng cuá»™c sống khá giả hÆ¡n, phố phÆ°á»ng dông đúc, nhà cao cá»a rá»™ng, chúng ta có thể xây má»™t ngôi chùa bá» thế cÅ©ng không sao. Nói nhÆ° váºy để thấy rằng, nhu cầu của mình, sá»± sắm sá»a của mình phải phù hợp vá»›i hoà n cảnh xã há»™i chung quanh.
Vá» Ä‘iểm nà y, ông Voltaire, ngÆ°á»i Pháp, đã từng phê bình những tu sÄ© Thiên Chúa giáo (thá»±c ra không chỉ riêng Thiên Chúa giáo, trong đạo Pháºt chúng ta cÅ©ng có và i trÆ°á»ng hợp). Ông nói: “ Vì tôn giáo mà cung Ä‘iện đã được dá»±ng lên cho giáo sÄ©â€. Ông không nói là nhà thá» mà gá»i nÆ¡i thá» tá»± đó là cung Ä‘iện. Chúng ta thÆ°á»ng thấy, nhà thá» bên đạo Thiên Chúa rất lá»›n, rất cao, khuôn viên rá»™ng mênh mông. Những giáo sÄ© đạo Thiên Chúa sống trong những nhà thá» lá»›n nhÆ° váºy nên ông cho rằng nhá» có danh nghÄ©a tôn giáo Thiên Chúa giáo mà những tu sÄ© đựơc ở trong cung Ä‘iện, sa hoa hÆ¡n, sang trá»ng hÆ¡n, sung sÆ°á»›ng hÆ¡n những ngÆ°á»i thÆ°á»ng. Trong khi đó, đúng ra ngÆ°á»i tu hà nh phải sống bằng hoặc khổ hÆ¡n những ngÆ°á»i thÆ°á»ng. Äây là chá»— mà chúng ta cần lÆ°u ý.
Chúng ta phải so sánh sinh hoạt thá»i Pháºt và thá»i bây giá» vá» nhiá»u mặt để biết mình có những nhu cầu gì.
Vá» việc há»c: Ngà y nay Ä‘i há»c, chúng ta cần những gì? Ngoà i sách vở, bút viết, bà n ghế, chúng ta còn cần phÆ°Æ¡ng tiện Ä‘i lại. Ở thà nh phố, má»—i ngÆ°á»i phải có má»™t chiếc xe để Ä‘i há»c. Lúc đầu là xe đạp, nhÆ°ng Ä‘Æ°á»ng xa, lại thêm nóng ná»±c và bụi băm, Ä‘i xe đạp lâu ngà y cÅ©ng mất sức, nên ai cÅ©ng cố gắng sắm má»™t chiếc xe gắn máy. Cách đây khoảng năm sáu chục năm trÆ°á»›c, ngÆ°á»i tu thÆ°á»ng Ä‘i bá»™ trông rất hay, ai Ä‘i xe đạp đã thấy lạ, vì là m mất Ä‘i vẻ oai nghi. Sau nà y, theo nhu cầu, ngÆ°á»i tu bắt đầu Ä‘i xe Honda, nhìn không còn vẻ nghiêm trang nhÆ° trÆ°á»›c. NhÆ°ng cuá»™c sống đã đổi thay đến chóng mặt, chúng ta cÅ©ng phải thÃch nghi dần dần vá»›i nhịp sống ấy. Cứ thế, rồi má»i cái cÅ©ng trở nên quen thuá»™c, bình thÆ°á»ng. Bây giá», nhiá»u Thầy Ä‘i giảng xa phải dùng đến xe hÆ¡i, chúng ta cÅ©ng không có gì phải ngạc nhiên…
Xã há»™i ngà y cà ng văn minh, con ngÆ°á»i cà ng đánh mất dần nếp sống má»™c mạc của mình. Chúng ta cÅ©ng bị nhu cầu lôi cuốn, dần dần mất Ä‘i Ä‘á»i sống Ä‘Æ¡n giản, bắt đầu má»™t cuá»™c sống sang trá»ng hÆ¡n.
Vá» việc tu : Thá»i chúng ta và thá»i Äức Pháºt có gì khác nhau ? Nói vá» vấn Ä‘á» tu Thiá»n, chúng ta thấy thá»i mình và thá»i Äức Pháºt có nhiá»u Ä‘iểm khác nhau. Ngà y xÆ°a, các vị ngồi Thiá»n không có bồ Ä‘oà n, chỉ cần tá»a cụ, là miếng vải để trải cho đỡ dÆ¡. Các vị thÆ°á»ng ngồi trên bệ đá hay dÆ°á»›i đất trắng nên phải trải toạ cụ. Bây giá», chúng ta chế ra bồ Ä‘oà n để ngồi cho êm. Thá»±c ra, theo kỹ thuáºt tá»a Thiá»n, chúng ta không nên dùng bồ Ä‘oà n. Ngà y nay, chúng ta chỉ cần dùng toạ cụ khi ngồi Thiá»n nhÆ° các báºc tiá»n bối. Ngoà i ra, khi ngồi Thiá»n, chúng ta còn cần thêm mùng để tránh bị muá»—i đốt, cần quạt máy vì thá»i tiết quá nóng. Tháºm chÃ, có ngÆ°á»i ngồi Thiá»n trong phòng máy lạnh. Ở phÆ°Æ¡ng Tây, nhà nà o cÅ©ng có máy sưởi và máy lạnh, máy Ä‘iá»u hoà nhiệt Ä‘á»™, ngÆ°á»i tu trong chùa cÅ©ng phải có đầy đủ nhÆ° ngÆ°á»i thế gian. Äó cÅ©ng là điá»u bình thÆ°á»ng.
Vá» việc thuyết giảng, truyá»n bá:
Chúng ta cần những kỹ thuáºt phÆ°Æ¡ng tiện: xe cá»™ để Ä‘i lại cho nhanh chóng, đúng giá»; máy móc, âm thanh ánh sáng, băng giảng, kinh sách…Äể việc truyá»n bá giáo pháp được rá»™ng rãi, thuáºn lợi, chúng ta cần Æ°u tiên tối Ä‘a, có thể sá» dụng tất cả những gì tốt nhất. Vì đó là việc là m Ä‘em lại lợi Ãch cho chúng sinh.
VỠviệc ăn uống:
Thá»i Äức Pháºt , ngÆ°á»i tu Ä‘i khất thá»±c, ai cho gì ăn nấy. Có ngÆ°á»i không biết, cho thịt cá, các Ngà i cÅ©ng phải từ bi mà ăn hết. Sau nà y, Pháºt tá» hiểu Äạo hÆ¡n nên nhiá»u ngÆ°á»i lên chùa cúng dÆ°á»ng, quý Thầy dần dần chuyển sang ăn chay. Bên Bắc Tông Äại Thừa, ngÆ°á»i tu vẫn ăn chay. Äó là điá»u hợp vá»›i giáo lý từ bi của Äức Pháºt. Chỉ tiếc má»™t Ä‘iá»u, các SÆ° Nguyên thủy không ăn chay. Các Ngà i cho rằng, thá»i Äức Pháºt cho gì ăn nấy nên ngÆ°á»i nà o ăn chay, ngÆ°á»i đó không phải theo đạo Pháºt. Các sÆ° thà chết, cÆ°Æ¡ng quyết bảo vệ ăn mặn cho bằng được. Thá»±c ra, quan niệm nhÆ° váºy là không nên. Vì khi Ä‘i xin, ai cho món gì, ngÆ°á»i tu ăn món nấy, không hỠđòi há»i là đúng. NhÆ°ng đến lúc Pháºt tá» mang lại chùa cúng, trong tâm hỠđã có chủ ý rồi, chúng ta không nên ăn mặn. Nếu có ngÆ°á»i không biết cúng thức ăn mặn, chúng ta phải khuyên há» nên cúng chay. ChÃnh vì quan niệm vỠăn uống nhÆ° váºy mà giữa Nguyên thuá»· và Bắc Tông nảy sinh những mâu thuẫn.
Chúng ta thấy rằng, vá»›i ngÆ°á»i tu hà nh, ăn chay vẫn hay hÆ¡n. NhÆ°ng ăn chay phải hợp lý vá» dinh dưỡng. NghÄ©a là bữa ăn phải có đủ bốn nhóm dinh dưỡng: thứ nhất là tinh bá»™t (glucô), thứ hai là chất đạm ( prôtit-có nhiá»u trong Ä‘áºu nà nh), thứ ba là chất béo (lipit - có trong dầu, sữa, tuyệt đối không dùng mỡ), thứ tÆ° là chất xÆ¡ (rau quả). Dùng Ä‘áºu nà nh lâu ngà y có thể là m cho chúng ta ngán nên chất đạm sẽ không cung cấp đủ cho cÆ¡ thể, chúng ta có thể uống thêm viên đạm hoặc truyá»n dung dịch đạm. Äiá»u đó cÅ©ng hợp lý.
Ngoà i bốn chất căn bản ấy, cÆ¡ thể còn cần những chất vi lượng nhÆ° vitamin, chất khoáng. Vì váºy, chúng ta ăn uống phải hợp lý, không được ép xác, khổ hạnh. Ép xác là má»™t sai lầm, có thể dẫn tá»›i tình trạng suy nhược cÆ¡ thể. Từ chá»— suy nhược cÆ¡ thể, chúng ta sẽ bị suy nhược thần kinh, suy nhược tâm thần. Nguy hiểm hÆ¡n là chúng ta không còn sáng suốt nữa, sau đó có thể bị rối loạn tÆ° cách và trở nên Ä‘iên loạn. Bởi váºy, chúng ta phải ăn uống cho hợp lý, không nên để cÆ¡ thể suy nhược, thần kinh suy yếu dẫn đến những háºu quả nghiêm trá»ng vá» sức khoẻ. Trong bà i tham dục, chúng ta sẽ nói kỹ hÆ¡n vá» vấn đỠăn uống.
Vá» mặc: Thá»i xÆ°a, trong xã há»™i Ấn Äá»™, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng quấn y vòng qua ngÆ°á»i. Xét cho cùng, đó chỉ là y phục ở Ấn Äá»™ thá»i cổ, không phải là biểu tượng thiêng liêng của Äức Pháºt nhÆ° nhiá»u ngÆ°á»i vẫn nghÄ©. Tùy theo phong tục, táºp quán, hoà n cảnh xã há»™i mà chúng ta ăn mặc cho hợp lý, không nhất thiết phải cố chấp giống thá»i Äức Pháºt. Chúng ta có thể mặc sao cho dá»… phân biệt giữa ngÆ°á»i tu và ngÆ°á»i Ä‘á»i. Kiểu áo vạt nẻ của Pháºt giáo Việt Nam chúng ta rất hay, vừa giống áo bà ba, vừa đắp thêm miếng vải bên phải trông khác Ä‘i. Hoặc ngÆ°á»i Việt Nam hay mặc áo dà i, chúng ta cÅ©ng có áo trà ng tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° váºy, trông cÅ©ng hay hay. Hiện nay, theo qui định của chù,a Sa Di Ä‘i Ä‘Æ°á»ng thÆ°á»ng mặc áo kiểu Nháºt, kiểu Tà u trông có vẻ rÆ°á»m rà . Nói chung, chúng ta phải ăn mặc tÆ°Æ¡m tất, không lôi thôi, luá»™m thuá»™m. Vì cách ăn mặc cÅ©ng thể hiện lối sống văn hoá, thể hiện tÆ° cách của con ngÆ°á»i. NgÆ°á»i tu chúng ta có thể nghèo, có thể sống Ä‘Æ¡n giản nhÆ°ng không được phép bê bối, không được phép xấu. Dù mặc áo vá Ä‘i ra Ä‘Æ°á»ng, miếng vá cÅ©ng phải ngay ngắn, phải đẹp, phải có sá»± thẩm mÄ©. Vì mặc xấu, lôi thôi thể hiện giá trị tinh thần kém.
Ngà y nay, kỹ thuáºt vải vóc, may mặc tiến bá»™ hÆ¡n trÆ°á»›c nhiá»u. Chúng ta nên mặc những loại vải tÆ°Æ¡ng đối tốt, có Ä‘á»™ bá»n cao nhÆ°ng đừng chá»n những loại vải quá đắt tiá»n, quá sang trá»ng. Theo tiêu chuẩn chung, má»—i Thầy được ba bá»™ quần áo ( Tam y nhất bát) nhÆ°ng trong hoà n cảnh xã há»™i bây giá» không nhất thiết phải nhÆ° váºy. Các Thầy có thể mặc nhiá»u hÆ¡n, Ãt nhất phải có năm bá»™ quần áo. Vì Ä‘á» phòng mÆ°a gió, hÆ¡n nữa vải vóc bây giá» quá nhiá»u, giá cả cÅ©ng phải chăng, không cần thiết phải tiết kiệm đến mức thiếu thốn nữa. Thá»i bây giá», ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng có đến hai ba chục bá»™ đồ cÅ©ng là chuyện thÆ°á»ng tình. Bởi váºy, tùy hoà n cảnh xã há»™i mà chúng ta Ä‘iá»u chỉnh nhu cầu của mình cho hợp lý.
Vá» chá»— ở: Ngà y xÆ°a, Äức Pháºt ở dÆ°á»›i gốc cây trong rừng, cÅ©ng có khi ở tinh xá, chòi tranh, trong hang núi hay bá» suối. Bây giá», do xã há»™i tiến bá»™, hÆ¡n nữa cÆ¡ thể con ngÆ°á»i không đủ sức chịu Ä‘á»±ng nên chúng ta phải ở trong nhà đà ng hoà ng, tÆ°Æ¡m tất. Tuy nhiên, chúng ta cố gắng không trang bị quá tiện nghi, cái gì không quá cần thiết, chúng ta đừng mang và o nhà để trông có vẻ sang trá»ng. Không Ãt ngÆ°á»i trong chúng ta bà y biện trong phòng mình những món hà ng sang trá»ng, đắt tiá»n.. Khi có phÆ°á»›c, ngÆ°á»i ta cho mình nhiá»u thứ nhÆ°ng chúng ta phải cân nhắc, cái nà o quá cần cho cuá»™c sống tu táºp, chúng ta sẽ dùng. Nếu những món đồ ấy là m cho căn phòng của chúng ta trở nên sang trá»ng quá, chúng ta nên thôi, đừng mang và o nhà . Äây chÃnh là chá»— thá» thách Äạo lá»±c của ngÆ°á»i tu, chúng ta phải cẩn tháºn. Chá»— ở đối vá»›i chúng ta chỉ cần tốt bá»n, rẻ, đẹp và tiện lợi.
3. Chùa to hay chùa nhá»:
Chùa là sở hữu quan trá»ng, cÅ©ng là tà i sản quan trá»ng của ngÆ°á»i tu. Váºy, chúng ta nên cất chùa to hay nhá», đẹp hay không đẹp ? Thá»±c ra, những ngôi chùa to đẹp thÆ°á»ng tiêu biểu cho văn hoá Pháºt giáo. Ngà y xÆ°a, chúng ta có những ngôi chùa rất to, rất đẹp do vua chúa xây dá»±ng. Bây giá», chúng ta phải biết Æ¡n những ngôi chùa đó vì chÃnh những ngôi chùa to đẹp ấy đã góp phần tạo nên văn hoá vÄ©nh cá»u cho đạo Pháºt. Nhìn và o ngôi chùa, chúng ta biết và o thá»i đại đó, ngÆ°á»i ta má»™ đạo Pháºt đến mức nà o. Có má»™ Äạo, ngÆ°á»i dân má»›i chung công, góp sức xây cất má»™t ngôi chùa to lá»›n. Nói chung, Äạo Pháºt rất cần có má»™t số ngôi chùa to nhÆ° váºy.
Nếu cất chùa để tu, chúng ta không cần nhiá»u đến hình thức, chỉ cất chùa Ä‘Æ¡n giản, có thể rá»™ng để nhiá»u ngÆ°á»i đến tu. Nếu Pháºt tỠđến tu đông quá, chúng ta có thể cất rất rá»™ng, nhÆ°ng không cần phải sang trá»ng. Theo triết lý âm dÆ°Æ¡ng, cái chìm sâu khuất kÃn là âm, cái bá»™c lá»™ ra bên ngoà i là dÆ°Æ¡ng. Nhìn và o má»™t ngôi chùa, chúng ta cÅ©ng sẽ thấy hai mặt âm dÆ°Æ¡ng đó. Âm là ná»™i dung, dÆ°Æ¡ng là hình thức. Ná»™i dung của má»™t ngôi chùa chÃnh là sức tu hà nh của đại chúng trong chùa đó. Sức tu hà nh ấy khuất kÃn, chìm sâu không phải nhìn và o là thấy ngay được. Cái chúng ta có thể nhìn thấy là vẻ đẹp vá» kiến trúc, vá» Ä‘Æ°á»ng nét, mà u sắc của ngôi chùa. Trong Dịch lý có công thức thể hiện sá»± khôn ngoan của ngÆ°á»i xÆ°a là : “năm âm má»™t dÆ°Æ¡ngâ€. NghÄ©a là , nếu ná»™i dung bên trong( cái âm) có tá»›i năm, chúng ta chỉ bá»™c lá»™ ra bên ngoà i má»™t mà thôi NhÆ° váºy, sẽ rất bá»n. NhÆ° váºy, khi xây dá»±ng chùa, chúng ta cần cân đối hình thức và ná»™i dung theo tỉ lệ 1/5. NghÄ©a là sức tu táºp năm phần, xây dá»±ng má»™t phần. Trong thá»±c tế, có không Ãt chùa rất to, rất đẹp- đẹp vô cùng nhÆ°ng sức tu của đại chúng lại không cân xứng vá»›i chùa. Những chùa nhÆ° váºy sẽ không tồn tại bá»n vững vì âm- dÆ°Æ¡ng không cân đối, hà i hòa.
Äây là điểm mà chúng ta cần lÆ°u ý. Nếu muốn cất chùa đẹp phải xem sức tu của đại chúng trong chùa mình có gấp năm lần cái đẹp đó hay không. Nếu chỉ chú trá»ng hình thức, cất ngôi chùa rất đẹp nhÆ°ng đại chúng tu không tốt thì chùa sẽ rất hoang tà n. Ngà y nà o đó, chùa không còn ngÆ°á»i chân tu ở thì ngÆ°á»i ngoà i sẽ là m những Ä‘iá»u báºy bạ. Nhiá»u chùa ở Trung Hoa đã xảy ra tình trạng đó. Có những ngôi chùa cổ rất to, rất đẹp sau nà y khi Ngà i HÆ° Vân đến chỉ còn là nÆ¡i ngÆ°á»i ta nuôi heo, nuôi bò. Ngà i phải chấn chỉnh, tu sá»a lại tất cả.
Tóm lại, có ba Ä‘iá»u chúng ta cần để ý: NÆ¡i thá» Pháºt cần trang nghiêm. NÆ¡i ở của chúng cần tiện nghi. NÆ¡i ở của trụ trì cần Ä‘Æ¡n giản. Äó là cái đạo cho đại chúng. NghÄ©a là ngÆ°á»i lá»›n bao giá» cÅ©ng phải lo cho ngÆ°á»i nhá» trÆ°á»›c. NgÆ°á»i trụ trì phải nghÄ© cho đại chúng trÆ°á»›c. Có nhÆ° váºy, sau nà y đại chúng má»›i hiểu rằng, Thầy mình luôn hy sinh cho đệ tá». Tấm gÆ°Æ¡ng ấy sẽ được soi sáng và lÆ°u truyá»n mãi mãi cho Pháºt pháp.
4. TrÆ°á»ng hợp có phÆ°á»›c:
TrÆ°á»ng hợp chúng ta có phứơc, váºt dụng sẽ tá»± đến má»™t cách sung mãn, dù mình không mong muốn. Lúc ấy, chúng ta phải bố thà san sẻ cho ngÆ°á»i khác. Äó là xét trên tÆ° cách cá nhân. Nếu tá»± nhiên chùa mình được nhiá»u ngÆ°á»i cúng dÆ°á»ng, trở nên sung mãn, dÆ° dã, chúng ta phải giúp cho chùa khác, đại chúng khác. NhÆ°ng lúc nà y, của cải có được không phải của cá nhân mình, mà của đại chúng, chúng ta phải cho há» biết. Vì má»™t khi là của đại chúng, ngÆ°á»i trụ trì không được hoà n toà n sá» dụng. Nếu sá» dụng tùy tiện, chúng ta sẽ mang tá»™i.
Tháºm chÃ, có trÆ°á»ng hợp Pháºt tá» chỉ cúng cho Thầy trụ trì thôi, nhÆ°ng lúc ấy, ngÆ°á»i trụ trì phải hiểu rằng có cái đức của đại chúng trong đó. Cho nên, không được tùy tiện sá» dụng riêng. Nếu muốn cúng dÆ°á»ng qua má»™t đại chúng khác, má»™t chùa khác, chúng ta cÅ©ng phải báo cho chúng biết, phải há»i ý kiến đại chúng. Chúng hoan hỉ thì chúng ta san sẻ bá»›t cho chùa nà y, chùa kia trên tinh thần “MÆ°á»i phÆ°Æ¡ng Tăng là má»™tâ€. Chúng ta phải giữ Ä‘á»i sống của đại chúng vừa đủ. Nếu dÆ°, chúng ta phải cúng dÆ°á»ng cho Tăng Ni khác. TÃch lÅ©y quá nhiá»u, không những ngÆ°á»i trụ trì mang tá»™i mà cả chùa cÅ©ng mang tá»™i.
Có hai mức Ä‘á»™ của kém Äạo đức và hai mức Ä‘á»™ của Äạo đức là tham cái mình không có và tham giữ cái mình có. TrÆ°á»ng hợp thứ nhất là khi thấy ngÆ°á»i khác có váºt gì, chúng ta băn khoăn, suy nghÄ© là m sao mình cÅ©ng có được. Äó là cái tham sai, chúng ta nên từ bá». Vì phÆ°á»›c của má»—i ngÆ°á»i vốn khác nhau. Dân gian ta thÆ°á»ng nói :“ Trá»i kêu ai ngÆ°á»i nấy dạ†hoặc “ CỠđến tay ai, ngÆ°á»i nấy phấtâ€. TrÆ°á»ng hợp thứ hai là khi có trong tay nhiá»u của cải, chúng ta tham giữ, không buông xả, không chia bá»›t cho ngÆ°á»i khác. Không tham cái mình không có đã khó, khÆ°á»›c từ, buông xả cái mình có còn khó hÆ¡n nhiá»u. Äây là chá»— khó xá» của con ngÆ°á»i mà chúng ta phải cố gắng.
5. Những sản phẩm mới:
Sống trong thá»i đại văn minh, tiến bá»™, hà ng loạt những sản phẩm má»›i ra Ä‘á»i, chúng ta phải xem những sản phẩm má»›i ấy có cần thiết cho Ä‘á»i sống tu hà nh của mình hay không.
Äối vá»›i bia và thuốc lá, chúng ta phải tuyệt đối, phải cÆ°Æ¡ng quyết khÆ°á»›c từ. Thá»i Äức Pháºt chÆ°a có hai sản phẩm nà y nên Ngà i không chế giá»›i. NhÆ°ng bây giá», chúng ta phải tá»± chế giá»›i. Sở dÄ© chúng ta cÆ°Æ¡ng quyết khÆ°á»›c chúng từ vì hai lẽ: Thứ nhất, dùng bia và thuốc lá rất lãng phÃ. Pháºt tá» cúng dÆ°á»ng để cho chúng ta tu há»c chứ không phải để là m những Ä‘iá»u vô bổ. Nếu đốt thuốc là đốt tiá»n của Pháºt tá», chúng ta sẽ phạm tá»™i rất nặng. Thứ hai, bia và thuốc lá là những thứ có hại cho sức khoẻ. Không những chúng chỉ tà n phá sức khoẻ của của chúng ta mà còn ảnh hưởng đến sức khoẻ của những ngÆ°á»i xung quanh. Là ngÆ°á»i tu, chúng ta phải hiểu đó là cái ác và là sá»± ngu si. Cho nên, chúng ta không nên dùng. Hiện nay, trên thế giá»›i, ngÆ°á»i ta cÅ©ng Ä‘ang kịch liệt chống hút thuốc lá. Chúng ta đừng để cÆ° sÄ© than phiá»n vá» việc ngÆ°á»i tu ra Ä‘Æ°á»ng phì phèo Ä‘iếu thuốc lá vừa thiếu văn minh, vừa không còn sá»± nghiêm túc của má»™t báºc tu hà nh. Äôi khi bia Ä‘uợc cho là vị thuốc trợ tiêu hóa nếu sá» dụng rất Ãt. Ta hãy chá» xem.
Äối vá»›i những sản phẩm Ä‘iện tá» nhÆ° Ti vi, Vidéo, Radio, Cassette: Chúng ta không hoà n toà n phản đối hay khÆ°á»›c từ. Vì chÆ°Æ¡ng trình tivi hiện nay rất phong phú. Bên cạnh ca nhạc, phim ảnh, bóng đá, tivi còn phát những chÆ°Æ¡ng trình vá» y há»c, vá» sức khá»e, vá» khoa há»c …Äó là những vấn Ä‘á» rất bổ Ãch đối vá»›i tất cả má»i ngÆ°á»i. Chúng ta không nên mất thá»i gian tu hà nh vì những Ä‘iá»u vô bổ, nhÆ°ng những thông tin bổ Ãch chúng ta cÅ©ng không nên bá» qua. Nói chung, vá»›i tivi, chúng ta nên sá» dụng má»™t cách dè dặt. Radio bây giá» chủ yếu dùng để nghe tin tức. Vá»›i chúng ta, nó không cần lắm. Cassette rất cần để nghe băng thâu những bà i giảng kinh, những bà i hát ngợi ca Äức Pháºt. Chúng ta không nên dùng vì những mục Ä‘Ãch giải trà tầm thÆ°á»ng. Vidéo cÅ©ng váºy, rất cần để chúng ta xem băng hình, băng phim vá» Äạo, vá» những buổi giảng pháp của các báºc chân SÆ°. Chúng ta không được xem những phim chưởng, phim tâm lý xã há»™i Ä‘ang phát hà nh nhan nhản trên thị trÆ°á»ng. Thá»±c ra, trong các phim ấy cÅ©ng có nhiá»u đạo lý, nhiá»u triết lý thâm thuý. NhÆ°ng để hiểu được triết lý đó qua phim, chúng ta phải thức đêm, vừa mất thá»i gian, vừa hại sức khoẻ. Vá»›i ngÆ°á»i tu hà nh nhÆ° chúng ta, tốt nhất là đi tìm đạo lý trong kinh, trong những bà i giảng, trong Ä‘á»i sống của những ngÆ°á»i xung quanh và trong Ä‘á»i sống của chÃnh mình.
Vá»›i tủ lạnh, bếp gas: Äể dá»± trữ thức ăn, trong chùa cÅ©ng cần có tủ lạnh. Còn bếp gas , chúng ta cÅ©ng rất cần. Hiện nay, ngÆ°á»i ta khuyến khÃch nên xà i bếp gas, nên hạn chế dùng củi, dùng than. Vì ngÆ°á»i cà ng lúc cà ng đông, nhu cầu dùng củi ngà y cà ng tăng sẽ dẫn đến nạn phá rừng. Äó là chÆ°a kể dùng than củi nhiá»u sẽ là m ô nhiá»…m môi trÆ°á»ng.
Äối vá»›i xe hÆ¡i, xe tải, xe máy xá»›i : Chúng ta cÅ©ng cần những phÆ°Æ¡ng tiện ấy. Xe hÆ¡i tiện cho việc Ä‘i lại, nhất là đi giảng xa, vừa nhanh chóng, vừa đảm bảo an toà n. Trong công việc sản xuất, xây dá»±ng, xe máy xá»›i cÅ©ng rất cần thiết. Sá» dụng những phÆ°Æ¡ng tiện ấy, chúng ta sẽ tiết kiệm được sức khoẻ và thá»i gian. Khi không mệt má»i, có sức khá»e, chúng ta ngồi thiá»n sẽ tốt hÆ¡n. Nói chung, áp dụng những phÆ°Æ¡ng tiện, áp dụng khoa há»c và o Ä‘á»i sống cÅ©ng là điá»u tốt, không có gì chúng ta phải băn khoăn.
Äối vá»›i computer: Máy vi tÃnh rất cần đối vá»›i chúng ta. Má»—i ngÆ°á»i phải há»c sá» dụng máy vi tÃnh. Äó là phÆ°Æ¡ng tiện hiện đại, há»— trợ rất tốt cho chúng ta trong há»c táºp và trong công việc.
Äối vá»›i Ä‘iện thoại viá»…n thông: Äây là má»™t phÆ°Æ¡ng tiện giao tiếp hiện đại, cÅ©ng cần cho chúng ta. NhÆ°ng sá» dụng Ä‘iện thoại cÅ©ng có những phiá»n phức riêng. NgÆ°á»i tu vốn hạn chế giao tiếp vá»›i bên ngoà i. Bên cạnh cá»a chùa, Ä‘iện thoại cÅ©ng là má»™t cá»a để chúng ta phải tăng thêm quan hệ, giao tiếp. Tuy có những tiện lợi nhÆ°ng Ä‘iện thoại thÆ°á»ng là m mất thì giá» của chúng ta. Äôi khi Ä‘ang ngồi thiá»n, Ä‘ang tụng kinh, Ä‘iện thoại reo là m chúng ta, mất táºp trung, mất sá»± thanh tịnh. Nói tóm lại, chúng ta không phản đối việc dùng Ä‘iện thoại, cả Ä‘iện thoại di Ä‘á»™ng. NhÆ°ng vì có nhiá»u Ä‘iểm không hay, chúng ta nên sá» dụng hạn chế.
Äối vá»›i Ä‘iện, đèn: Chúng ta cÅ©ng rất cần. Äèn cần cho việc tụng kinh, há»c bà i. Äiện nói chung cần trong sinh hoạt hằng ngà y. Chúng ta không thể không sá» dụng Ä‘iện.
Äối vá»›i tô chén, Ä‘Å©a và các váºt liệu má»›i: Chúng ta cÅ©ng cần cho cuá»™c sống hằng ngà y. Tuy nhiên, khi sá» dụng, chúng ta không nên lạm dụng, dùng má»™t cách thừa thải.
6. Kinh tế tiêu thụ:
Theo kinh tế há»c, ngÆ°á»i ta quan niệm sá»± tiêu thụ sẽ thúc đẩy kinh tế phát triển. Äiá»u đó hoà n toà n có cÆ¡ sở. Vì khi sản phẩm sản xuất ra, được ngÆ°á»i tiêu dùng tiêu thụ nhiá»u, cÆ¡ sở sản xuất sẽ mở rá»™ng kinh doanh, sẽ thu hút nhân lá»±c, góp phần là m cho xã há»™i phát triển. Và dụ, má»™t công ty chuyên sản xuất kinh doanh ngà nh may mặc, sản xuất ra nhiá»u loại vải, quần áo được khách hà ng Æ°a chuá»™ng. Hà ng của hỠđược tiêu thụ nhanh nên công ty phát triển rất nhanh. Há» mở rá»™ng kinh doanh, thu nháºn nhiá»u công nhân, tạo ra công ăn việc là m cho ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng. Kinh tế xã há»™i cÅ©ng nhá» thế mà phát triển.
Có má»™t thá»i gian, ná»n kinh tế Pháp bị suy thoái. ChÃnh Tổng thống Pháp đã kêu gá»i dân chúng phải tiêu thụ nhiá»u, mua sắm nhiá»u để thúc đẩy kinh tế phát triển. Äó là lý luáºn của kinh tế há»c, và cÅ©ng là điá»u hợp lý. NgÆ°á»i ta có những biện pháp kÃch cầu nhÆ° giảm ngà y là m, tăng ngà y nghỉ trong tuần để ngÆ°á»i dân có thá»i gian mua sắm. Mấy năm gần đây, nhà nÆ°á»›c ta cÅ©ng khuyến khÃch mua sắm bằng hình thức cho cán bá»™, công nhân, viên chức nghỉ ngà y thứ bảy.
Tuy nhiên, có má»™t Ä‘iá»u chúng ta cần lÆ°u ý. Muốn sản xuất được nhiá»u, chúng ta phải khai thác tà i nguyên thiên rất nhiá»u: Khai thác dầu má», kim loại, khai thác rừng…là m sá»›m cạn kiệt nguồn tà i nguyên, đồng thá»i gây ô nhiá»…m môi trÆ°á»ng. Hiện nay, xe hÆ¡i, xe máy xuất hiện ngà y cà ng nhiá»u cùng vá»›i khói từ các nhà máy, xà nghiệp thải ra đã là m cho môi trÆ°á»ng xung quanh chúng ta bị ô nhiá»…m nghiêm trá»ng. Trong khi đó, nạn phá rừng diá»…n ra khắp nÆ¡i, lá phổi tá»± nhiên của con ngÆ°á»i không còn nữa là m cho môi trÆ°á»ng cà ng trở nên ô nhiá»…m. Bởi váºy, quan niệm tiêu thụ mạnh để tăng trưởng kinh tế cÅ©ng là nguyên nhân quan trá»ng dẫn đến tình trạng cạn kiệt nguồn tà i nguyên và gây ô nhiá»…m môi trÆ°á»ng. Trên thế giá»›i, ở má»™t số nÆ°á»›c tÆ° bản còn sinh ra tình trạng khủng hoảng thừa do cung và cầu không hợp lý.
Äạo Pháºt ngà y nay cần nhìn lại vấn Ä‘á» má»™t cách trung dung. Chúng ta phải chá»n cách khác để Ä‘i, không thể cho rằng, tiêu thụ nhiá»u để kinh tế phát triển mà gây nên những vấn nạn cho xã há»™i. Chúng ta phải sống má»™t cuá»™c sống Ä‘Æ¡n giản. Nếu có ai đó cho rằng, sống Ä‘Æ¡n giản không kÃch thÃch sá»± phát triển kinh tế, chúng ta cÅ©ng có lý để giải thÃch cho cặn kẽ. Chúng ta phải vững tin mà đi trên con Ä‘Æ°á»ng Äức Pháºt đã dạy, cố gắng tìm Ä‘á»i sống Ä‘Æ¡n giản và hợp lý.
7. Một và i tấm gương:
Trong cuá»™c sống có không Ãt những tấm gÆ°Æ¡ng vá» Ä‘á»i sống Ä‘Æ¡n giản. TrÆ°á»›c hết, chúng ta phải kể đến ông Krishnamurti. Ông được ngÆ°á»i Ä‘á»i cho là má»™t báºc Thánh nhân của thá»i đại, má»™t báºc Äạo sÆ° của thá»i đại, là ngÆ°á»i có được sức giác ngá»™ của ná»™i tâm. Xuất thân từ Ấn Äá»™, ông Ä‘i khắp các nÆ°á»›c, cuối cùng định cÆ° ở Mỹ và chết tại đó. Ông Ä‘i giảng nhiá»u nÆ¡i trên thế giá»›i, ngÆ°á»i ta theo ông rất đông, nhÆ°ng ông có má»™t Ä‘á»i sống vô cùng Ä‘Æ¡n giản. Mặc dù sống trong má»™t thế giá»›i rất văn minh, rất tiện nghi nhÆ°ng ông vẫn giữ cho mình má»™t lối sống Ä‘Æ¡n giản. Äây là điá»u rất đáng trân trá»ng. Sống nhÆ° váºy, không có nghÄ©a là ông hoà n toà n khÆ°á»›c từ và đứng ra ngoà i sá»± tiến bá»™ của khoa há»c. Ông vẫn dõi theo sá»± tiến bá»™ của khoa há»c kỹ thuáºt, những phát minh của con ngÆ°á»i. Khi Ä‘i giảng, ông cÅ©ng sá» dụng những phÆ°Æ¡ng tiện kỹ thuáºt nhÆ° micro, âm thanh. Ông ngồi kiết già bất Ä‘á»™ng hai tiếng đồng hồ để nói, không nhúc nhÃch, vá»›i thái Ä‘á»™ rất trầm tÄ©nh, an lạc. NgÆ°á»i ta rất nể phục ông. Rất tiếc, những cuốn sách của ông được dịch sang tiếng Việt còn tối nghÄ©a quá nên ngÆ°á»i Ä‘á»c rất khó hiểu. Chỉ có những ngÆ°á»i hiểu đạo Pháºt, hiểu sâu sắc lý Thiá»n má»›i cảm nháºn được đó là má»™t Thiá»n sÆ° đắc Äạo.
Hoặc chúng ta từng được nghe chuyện vá» cuá»™c Ä‘á»i Thánh Milarepas của Tây Tạng. Trong thá»i gian tu hà nh, có lúc ông không má»™t mảnh vải che thân. NgÆ°á»i em gái phải tìm cho ông miếng vải che tạm những chá»— cần thiết. Ông sống rất Ä‘Æ¡n giản. Mùa đông tuyết lạnh, không cần áo mặc ông vẫn sống được. Äó là nhá» sức tu. Gần đây nhất là Hòa Thượng HÆ° Vân, ngÆ°á»i tu theo đạo Pháºt. Ông cÅ©ng có má»™t Ä‘á»i sống vô cùng Ä‘Æ¡n giản. Chỉ và i manh áo Ä‘Æ¡n sÆ¡, tà i sản chẳng có gì nhÆ°ng Ngà i sống tháºt tuyệt vá»i, chúng ta không thể hình dung được. Chúng ta không thể sống được nhÆ° những con ngÆ°á»i phi thÆ°á»ng ấy, nhÆ°ng có thể xem đó là những tấm gÆ°Æ¡ng để mình cảm phục và kÃnh ngưỡng.
8. Chá»n mức sống hợp lý:
Chúng ta phải chá»n má»™t mức sống hợp lý vì sống dÆ° thừa sẽ tổn phÆ°á»›c, đắm nhiá»…m và không là m gÆ°Æ¡ng cho ngÆ°á»i sau. Còn nếu sống quá khổ hạnh, chúng ta sẽ bị hạn chế, khó là m việc Äạo được. Hai lối sống ấy phải được cân đối lại, khi quyết định chá»n Ä‘á»i sống nhÆ° thế nà o. Chúng ta nên nhá»› rằng, sống dÆ° dả là chúng ta đã rá»i xa Äạo đức và Lý tưởng sống Ä‘Æ¡n giản của Äạo Pháºt. NhÆ°ng nếu tá»± hạn chế, sống quá khổ, không có gì hết, chúng ta cÅ©ng không là m được những việc Äạo cần thiết phải là m. Bởi váºy, tùy từng trÆ°á»ng hợp, tùy theo hoà n cảnh và theo trà tuệ xét Ä‘oán, chúng ta chá»n cho mình má»™t Ä‘á»i sống trung dung hợp lý.
|
|
|
Từ khóa được google tìm thấy
|
ëèòûå, êîäåêñ, èíòåðíåòå, îäèíöîâî, ìàñÿíÿ, ìàðãàðèòà, íîâîñòðîéêà, ìÿãêàÿ, ïðè÷åñêè, ñàëàòû, ñàíòåõíèêà, ñëîâàðè, ñìàéëèê, ñïåöîäåæäà, ñïîðòèâíûå, õåíòàé, òþìåíü |
| |