Pie Đệ Nhất - Aleksey Nicolaievich Tolstoy

[ngudoc]

Chương 160

Vị vương hầu chấp chính, Người Bảo hộ thành Moskva, sống trong toà nhà rộng mênh mông của tổ tiên lão, ở phố Miaxniskaia gần quảng trường Lubianka.

Trong dinh cơ của lão có một ngôi nhà thờ với các tu sĩ để thờ phụng Chúa, xưởng dệt vải, xưởng thuộc da và lò rèn, chuồng ngựa, chuồng bò, chuồng cừu và chuồng gà cùng là nhiều hầm rượu, nhà kho đầy ắp, tất cả đều xây bằng những khúc gỗ tròn to tướng, bền chắc đến mãn đại. Tuy bộ mã toà nhà trông cũng không có vẻ gì sang trọng cho lắm với những khung cửa sổ nhỏ trổ ở tít trên cao và mái nhà cũ kỹ lợp bằng gỗ rêu phong, nhưng rường cột của nó rất vững chắc, không có những thứ trang trí diêm dúa ngớ ngẩn thiên hạ thường phô trương ở Moskva từ thời Sa hoàng Aleksey Mikhailovich. Tục lệ nơi đây cũng cổ. Song nếu có kẻ nào tâm hồn chất phác tự cho phép mình đến trình diện, ăn bận theo lối cổ với áo cầu dài tay, gấu áo chấm gót mà thêm vào đó lại để cả râu nữa thì một người khách như vậy - dù kẻ đó có thuộc dòng dõi vua Ruric đi chăng nữa - cũng sẽ sớm bước ra khỏi nhà giữa những lời nhạo báng của đám gia nhân: áo cầu của hắn sẽ bị cắt cụt đến đầu gối, má hắn chỉ còn lơ thơ vài túm râu, và bộ ria bị cắt thòi lòi ra khỏi túi áo, được đem về để sau nầy có thể đặt vào quan tài của hắn nếu hắn thấy hổ thẹn khi đứng trước Chúa… Khi vị vương hầu chấp chính thết đại tiệc, phần đông khách khứa đến dự mà lòng lo ngay ngáy vì không khí gò bó, vì những lời lẽ bỡn cợt thô lỗ và những trò hề sỗ sàng trong bữa tiệc. Chỉ riêng con gấu được huấn luyện thuần thục cũng đã gây ra lắm nỗi khốn khổ cho khách rồi; nó dùng hai chân bê một cái khay, lại gần một vị khách ương ngạnh và vừa mời khách một cốc tướng rượu mạnh ngâm hạt tiêu vừa gầm gừ để buộc ông nầy phải uống.

Nếu khách cưỡng lại, con gấu vứt khay, xông vào cào xé khách tơi bời. Vị vương hầu chấp chính chỉ cười, cười ngặt nghẽo đến nỗi cái bụng phệ làm rung cả bàn ăn trong khi tên hề của lão, một thằng chột tinh ma quỷ quái có cái mồm móm chỉ để lộ có độc một chiếc răng nanh, kêu lên om xòm: "Con gấu nó biết cần phải xé xác con vật nào đấy nhé!"

Dậy từ sớm tinh mơ, vị vương hầu chấp chính bận áo vải thô màu xanh sẫm, bụng thắt một dây lưng nhỏ có dệt Bài kinh cầu Chúa và đi ủng da mềm màu sặc sỡ đến dự buổi lễ ngắn cầu kinh sáng. Khi một tia mặt trời xuyên qua đám khói hương mù mịt, khi ánh nến và ánh đèn thờ mờ dấn và khi viên giáo sĩ bé nhỏ và nhút nhát run run niệm "Amen" thì vị vương hầu chấp chính phủ phục xuống thảm, rênn một cách khó nhọc, cúi rạp xuống cho kỳ trán chạm nền nhà gạch mới lau; rồi sau khi người ta đã đỡ lão dậy, lão hôn chất kim khí lạnh ngắt của cây thánh giá và đi về phòng ăn. Tại đây, ngồi thoải mái trên tấm ghế dài, lão viết bộ ria den, uống một cốc rượu mạnh ngâm hạt tiêu rượu mạnh đến nỗi người lạ uống vào sẽ phải há hốc mồm ra hồi lâu; rồi lão ăn một mẩu bánh mì đen rắc muối và bắt đầu ăn xúp lá củ cải để nguội, rau cam tùng hương thịt ướp muối đủ các kiểu, nhiều món mì ống thịt quay. Lão ăn thong thả theo kiểu nông dân.

Cả nhà và ngay cá bà vương hầu Anataxia Fedorovna, là em họ công chúa Praxkovia, ngồi ăn cũng phải giữ im lặng, đặt thìa xuống không có tiếng động và nhón ngón tay nhẹ nhàng lấy thức ăn trong đĩa. Trong các lồng chim treo nơi cửa sổ, chim cưn cút và chim sẻ đá biết nói bắt đầu líu lo, có một con nói được rõ ràng: "Chú ơi, cho uống vodka…"

Sau khi đã uống một môi kvas, vị vương hầu chấp chính còn ngồi nán lại một lát rồi mới đứng lên, đi sang phòng ngoài, gỗ lát sàn kêu cót két; ở phòng ngoài, người hầu đưa lão cái áo nẹp dạ rộng thùng thình, gậy chống và mũ lông. Khi bóng lão hiện qua những ô kính mờ mờ của thềm nhà có mái che, thong thả xuống các bậc thang gác thì mọi người ở quanh trong sân, gần nhà, bỏ chạy tán loạn. Lão đi một mình qua sân, theo một con đường nhỏ lát gạch. Cổ lão to, khó ngoái lại được nhưng từ khóe mắt lồi, lão nhìn thấy hết: tên nầy đã chạy về phía nào, trốn vào đâu, lão nhận ra bất kỳ một sơ xuất nhỏ nào và ghi tất cả lại trong trí nhớ.

Nhưng hàng đống công việc khẩn cấp, công việc quốc gia đang đòi hỏi lão, cho nên nhiều khi lão cũng không có thì giờ dừng lại những chuyện vặt vãnh đó. Lão đi qua cái cổng sắt nhỏ trổ trong hàng rào, sang sân bên cạnh là sân Bộ Preobrazenski. Nơi đó, trong bóng tranh tối tranh sáng của các dãy hành lang dài, bọn thơ lại vội vã bỏ mũ im thin thít khi lão đi qua và quân lính ngay người đứng nghiêm.

Prokho Sitserin, viên thư ký của Bộ Preobrazenski đón lão ở cửa phòng Quốc ấn; vị vương hầu chấp chính vừa ngồi vào bàn trước cửa sổ dưới vòm trần long lở, viên thư ký liền theo thứ tự trình bày công việc thường ngày; hôm qua đã nhận được bốn khẩu đại bác bằng đồng đen từ Tula đến; cũng từ Tula đưa đến: bốn khẩu bằng gang, đúc rất khéo. Có phải gửi đi ngay không và gửi đi đâu: gửi đi Narva hay đi Yuriev? Hôm qua cũng vừa trang bị xong cho đại đội một của trung đoàn mới thành lập; chỉ còn thiếu giầy. Giầy không có khoá sẽ nộp vào tuần sau. Tại Hội đồng xã trường, Xovliakov và Xmurov, thương nhân ở Chợ giầy, sẵn sàng thề trên cây thánh giá rằng họ sẽ thực hiện đúng giao kèo.

Cần có những biện pháp gì? Chiểu theo lệnh nhận được, người ta đã gửi đi Narva thuốc súng, mồi, đạn đựng trong túi và đá lửa đựng trong bao. Còn thủ pháo thì đã không gửi đi được vì viên thủ kho Eroska Maximov đã hai ngày nay không tỉnh rượu và không chịu giao chìa khoá cho ai cả. Người ta đã tìm cách giằng lấy chìa khoá trong tay hắn nhưng hắn cấm con dao thái bắp cải đe doạ mọi người. Phải làm gì? Sitserin còn trình bày nhiều báo cáo khác cũng tương tự như vậy. Cuối cùng, hắn lại gần cửa sổ dưới vòm nhỏ, lấy những cuộn hồ sơ mật (biên bản các cuộc hỏi cung có dùng hoặc không dùng nhục hình) và bắt đầu đọc. Khó mà nói được là vị vương hầu chấp chính, bàn tay nặng nề đặt trên bàn, đang nghe hay đang ngủ và ngủ gật, nhưng Sitserin biết rằng dù sao lão cũng nắm được điều cốt yếu:

"Trong nhà tắm hơi nóng bỏ hoang, nơi tên giáo sĩ phá giới Griska ẩn náu trong sân nhà hai công chúa Catherine Alekseyevna và Mari Alekseyevna, đã tìm thấy dưới ván lát sàn một cuốn vở khổ giấy xếp bốn dày bằng một nửa ngón tay. - Sitserin đọc giọng đều đều, tựa hồ y thả những hạt đỗ khô xuống đầu người nghe - Trên trang đầu cuốn vở đó viết: "Kho báu của mọi hiểu biết". Bên dưới, cũng trên trang ấy: "Nhân danh Đức Chúa Cha, Đức Chúa Con và Thánh Thần… có một giống cỏ gọi là Zelezka. Rất lớn là tính năng của nó. Nó mọc trong khe núi, và ở những khoảng rừng đã bị đốt; nó mảnh cây, có chín lá mọc xung quanh và ba bông hoa ở ngọn màu đỏ son, đỏ tía và xanh. Phải hái nó vào độ trăng lưỡi liềm, đem giã nhỏ, nấu lên và uống ba lần. Khi ấy ngươi sẽ thấy xuất hiện các quỷ thần của nước và không trung… Hãy niệm câu thần chú "Nxtđttsnđxi" và ngươi sẽ được như nguyện.

Vị vương hầu chấp chính thở dài một cái và người đôi mi mắt lim dim lên:

- Ngươi hãy nhắc lại tiếng đó một lần nữa xem nào, cho rõ vào.

Sitserin gãi trán, nhăn mặt và cáu kỉnh, gắng gượng nói: "Nxtđttsnđxi". Y liếc nhìn vương hầu chấp chính.

Lão gật đầu. Viên thư ký lại tiếp tục đọc:

"Ôi các đấng vương tôn, ôi các bậc đại nhân trên thế gian, ôi nước mắt và tiếng thở dài? Chúng ta muốn gì đây? Chúng ta muốn chế ngự hiện tại cùng cơn cuồng nộ của nó, để thời buổi bình thường trở lại"

- Đây rồi! - Vương hầu chấp chính cựa quậy trên ghế, một ánh thông hiểu tinh ranh lóe lên rồi tắt ngay trong cặp mắt lồi của lão - Cỏ zelezka, ta biết là cái gì rồi đó. Nhưng tên phá giới Griska có nhận đó là cuốn vở của nó không?

- Hôm nay, sau hai giờ tra tấn. Griska đã nhận đó là cuốn vở của nó. Nó nói đã mua cuốn vở ấy của một người lạ ở phố Kixlovka, mất bốn kopeik. Bị thúc ép trả lời tại sao nó lại giấu cuốn vở trong nhà tắm hơi nóng dưới một miếng ván lát sàn, nó nói là vì ngu dốt.

- Thế ngươi có hỏi nó phải hiểu như thế nào câu "để thời buổi bình thường trở lại" không?

- Thưa có ạ. Sau khi quất nó năm roi knút(1), nó đã trả lời là nó mua cuốn vở đó để lấy giấy đốt nấu bánh thánh. Còn ở trong đó viết những gì thì nó bảo nó không biết, nó không đọc.

- Chà, thằng khốn kiếp, thằng khốn khiếp!

Vương hầu chấp chính thong thả nhấp nước bọt vào ngón tay và lật những trang giấy quăn mép của cuốn vở. Lão đọc lầm rầm một vài đoạn: "Cỏ "vakharia" có hoa màu vàng sẫm. Hãy cho người ăn phải của độc uống và tức khắc ngươi sẽ thấy hắn miệng nôn trôn tháo tống độc ra ngoài…" - Một thứ cỏ quả là có ích, - vương hầu chấp chính nói. Rồi lão tiếp tục đọc, lấy móng tay dò theo hàng chữ: "Trong sách thánh Xirin có viết: một kẻ dụ hoặc rồi sẽ đến, đẩy các ngươi vào vòng cám dỗ. Một trong những điềm báo hiệu hắn đến là cỏ nicotian tục gọi là thuốc lá, các ngươi sẽ bị buộc phải đốt cháy và nuốt khói của thứ cỏ ấy, phải tán nhỏ nó ra thành bột mà hít; và đáng lẽ phải hát các bài thánh kinh thì các ngươi lại phải luôn luôn hít thứ bột đó làm các ngươi hắt hơi. Một điềm khác báo hiệu hắn đến là việc cạo râu".

Vương hầu chấp chính gấp vở lại.

- Nầy… thư ký! Ta đi hỏi cung nó một chút: hãy cố tìm hiểu xem ai là kẻ ước mong chế ngự thời buổi chúng ta đang sống. Tên giáo sĩ nầy là một con cáo tinh khôn đây. Cuốn vở nầy, không phải hôm nay ta mới biết, nó đã đưa cho một nửa thành phố đọc rồi.

Trong khi họ đi xuống cầu thang gạch nhỏ hẹp, ầm ướt dẫn xuống táng hầm, đến phòng tra tấn, Sitserin nói với cái giọng rầu rĩ thường ngày của y:

- Thưa vương hầu, khí ẩm nầy từ mặt đất bốc lên, gạch đã mục nát cả, mỗi lần đi là có thể ngã gãy cổ, cần phải cho xây cầu thang mới?

- Ừ, nên lắm, - lão vương hầu chấp chính trả lời.

Một viên lục sự đi trước họ, tay cầm cây nến. Cũng như viên thư ký, hắn mặc một bộ quần áo cắt theo kiểu ngoại quốc nhưng vải đã sờn trơ sợi, cổ hắn deo một cái tráp bằng đồng đen đựng đồ dùng để viết, một cuộn giấy thò ra ở cái túi áo rách đã gần đứt hẳn. Trong căn hầm trần thấp lè tè, hắn đặt cây nến lên cái bàn bằng gỗ sồi, và tức thì mấy con chuột vụt chạy như những cái bóng biến vào hang của chúng ở các xó xỉnh.

- Thưa vương hầu, chuột thì bây giờ ở trong nầy đầy dẫy. - Viên thư ký nói - Lâu nay, tôi đã định mua bả chuột.

- Ừ, nên lắm!

Hai gã hộ pháp, mặt mầy hung hãn, cúi đầu dưới vòm trần, lôi xềnh xệch tên Griska vào hầm: tên giáo sĩ phá giới mặt xám ngắt, mắt trợn người, môi trễ xuống, bộ râu cằm bết lại như len. Thế nhưng có thật là chân nó đứng không vững nữa không? Khi người ta đặt nó dưới cái móc buộc lòng thòng sợi dây thừng của cột điếu hình, nó nhủn người nằm phục xuống, co quắp như chết. Viên thư ký thì thầm: "Thưa vương hầu, tôi đã tra nó mà không hề làm gãy tứ chi nó, và nó đã tự đi được về nơi giam đấy ạ!".

Vương hầu chấp chính nhìn cái mảng sọ hói lộ ra dưới mái tóc bù xù của tên Griskas, rồi lão nói, giọng ề à như buồn ngủ:

- Chúng tao biết là năm kia ở Zvenigorod mi đã bóc các đồ trang trí bằng bạc của các tranh thánh ở nhà thờ thánh tiên tri Eli, và mi đã bẻ khoá ống tiền dành cho kẻ nghèo ở nhà thờ Ngự cáo, và mi lại còn ăn cắp cả áo cầu và ủng dạ của giáo sĩ để ở trong điện thờ. Các thứ đó, mi đã đem bán đi lấy tiền uống rượu hết sạch. Bị bỏ tù, mi đã tẩu thoát và trốn trong nhà nhiều người quý tộc ở Moskva và sau đó mi đã trốn ở nhà các bà công chúa, trong một căn nhà tắm hơi nóng bỏ hoang… Mi thú nhận chứ? Mi có trả lời không nào? Không à? Được! Tất cả những việc đó mới chỉ là tội nhỏ thôi.

Lão ngừng nói. Sau lưng những tên hộ pháp mặt mầy hung dữ, lặng lẽ xuất hiện một người vẻ chững chạc, mặt hốc hác, xanh rớt, có cái miệng rộng nom như một vệt đỏ ở giữa bộ ria mượt và bộ râu cằm ngắn loăn xoăn. Đó là người tra tấn, tên đao phủ.

- Chúng tao biết, - vương hầu chấp chính nói tiếp, - là mi đã nhiều lần đến xloboda Đức, tới nhà mụ Uliana, một mụ vãi, trao thư từ và tiền của những người nào đó cho nó… Mụ Uliana đem những thư đó đến tu viện Novodevichi giao cho người mà mi biết đấy. Rồi mụ nhận của người ấy thư từ, gói bọc đem về đưa mi trao lại cho những người mà ta đã nói lúc nãy… Mi có làm việc ấy chứ? Mi có nhận không?

Viên thư ký nhoài người qua bàn thì thào vào tai vương hầu chấp chính, vừa đưa mắt chỉ tên Griska:

- Thưa vương hầu, đúng là nó đang nghe đấy. Cứ nhìn tai nó là tôi biết.

- Mi không muốn thú nhận hả? Được rồi… Mi gan hả? Mi lầm đấy… Thái độ của mi sẽ gây cho chúng tao thêm một số phiền phức nữa, còn mi thì sẽ phải chịu thêm những đau đớn vô ích về thể xác… Nhưng thôi… Bây giờ, đây là điều mi hãy nói cho tao hay.

- Nói cho chính xác mi hay lui tới những nhà nào? Mi đã đọc đích xác cho những ai nghe những điều trong cuốn vở nầy nói về ước muốn chế ngự thời buổi hiện đại cùng cơn cuồng nộ của nó để cho thời buổi bình thường trở lại?

Vương hầu chấp chính dường như sực tỉnh, nhướn cặp lông mày, phồng má lên. Tên đao phủ với dáng đi lanh lẹn lại gần Griska đang nằm sóng xoài, mặt úp xuống đất; hắn sờ nắn tên tù nhân và lắc đầu:

- Thưa vương hầu Fedor Yurievich, hôm nay nó sẽ không nói đâu. Có tra nó cũng vô ích, chịu điếu hình và năm roi knut nó như mụ mẫm đi rồi… Phải để lại ngày mai thôi.

Vương hầu chấp chính lấy ngón tay gõ gõ lên bàn.

Nhưng Xilanti, tên đao phủ không thể nào lầm được: nếu kẻ bị cực hình đã "mụ mẫm" thì có chặt đôi người nó ra cũng không moi được gì. Mà việc nầy lại tối quan trọng: bắt được tên giáo sĩ phá giới Griska, vương hầu chấp chính đã lần ra được dấu vết, nếu không phải của một vụ âm mưu thực sự thì ít nhất cũng là của một sự chống đối và những lời thì thào hằn học trong một số người tai mắt ở Moskva vẫn còn luyến tiếc những đặc quyền mà bọn quý tộc được hưởng dưới thời công chúa Sofia hiện bị giam ở tu viện Novodevich và đang mòn mỏi dưới tấm khăn đen tu sĩ. Nhưng đành vậy thôi, Vương hầu chấp chính đứng dậy và trở lên cái cầu thang mục nát. Sitserin ở lại và loay hoay quanh tên Griska.

Chú thích:

(1) Roi da đầu có buộc cục sắt.

[ngudoc]

Chương 161

Buổi sáng hôm ấy ẩm thấp, ấm áp và mờ sương.

Trong các phố hẻm phảng phất mùi rào giậu ướt át và mùi khói của các lò sưởi. Con ngựa lội bì bõm trong các vũng nước. Gavrila xuống ngựa ở cửa Bộ Preobrazenski và đợi viên sĩ quan thường trực một lúc lâu.

- Hắn chui vào cái xó quái nào rồi thế? - Hắn hét lên với tên lính để ria mép đứng ở cửa…

- Tôi biết đâu được? Ông ấy vẫn ở đây mãi, chắc ông ấy đi đâu đấy thôi.

- Thế thì mi hãy chạy đi tìm cho ta.

- Tôi không thể rời khỏi đây được!

- Vậy thì mi hãy mở cửa cho ta vào!

- Có lệnh không được để ai vào cả!

- Ta cứ vào vậy!

Và Gavrila gạt tên lính ra để vào qua cửa con nhưng tên lính bảo hắn:

- Nếu ông mà mở cửa thì tôi cứ theo luật lệ, tôi sẽ xiên ông vào lưỡi lê đấy!

Viên sĩ quan thường trực đang ngồi buồn rũ trong chòi gác bên kia cổng, nghe thấy tiếng ồn ào mãi mới ra. Y có bộ mặt choắc lốm đốm đấy tàn hương và cặp mắt lờ đờ. Gavrila chạy lại nói rõ là mình đem thư từ Petersburg về và phải giao tận tay vương hầu Fedor Yurievich.

- Tôi có thể gặp vương hầu chấp chính ở đâu được? Đức ông hiện có ở đây không?

- Tôi chẳng biết, viên sĩ quan thường trực trả lời, và kinh tởm nhìn một con mèo vằn to đang đi qua con đường ướt át. - Con mèo của ngài vương hầu đấy, - y bảo tên lính. - Thế mà cứ tưởng là mất, làm om lên. Đấy nó đấy, của nợ!

Bỗng bản lề cửa cổng rít lên, cổng mở toang, bốn con ngựa ô, yên cương nạm ngọc lam, đóng con trước con sau theo một hàng dọc, phi nước đại, lao qua cửa.

Gavrila chỉ kịp nhảy tránh sang một bên. Qua khung cửa của cỗ xe đồ sộ thếp vàng, thấp và tróc sơn, Romodanovski nhìn hắn với cặp mắt lồi của lão. Gavrila bèn nhảy phốc lên ngựa để đuổi theo, nhưng viên sĩ quan thường trực vội túm lấy cương ngựa: chẳng hiểu y vốn xấu bụng hay là luật lệ quả có cấm không được đuổi theo xe của vị vương hầu chấp chính, có trời biết?

- Buông ra! - Gavrila giận dữ hét lên, tìm cách gỡ dây cương; hắn thúc cho ngựa lồng lên; vịên sĩ quan bị nhấc bổng lủng lẳng ở đây cương rồi ngã xuống

- Lính gác đâu! Bắt lấy thằng giặc!

Tiếng la hét vẳng đến tai Gavrila thì hắn đã tới quảng trường Lubianka.

Hắn không đuổi kịp chiếc xe; bực mình hắn nhổ toẹt xuống đất, rồi qua cầu Neglini, quay về điện Kreml và đi về phía Bộ Siberi. Đó là một toà nhà thấp, mái đã gỉ xây từ triều đại Boris Godunov, dựng trên một mỏm đất cao nhìn xuống tường điện Kreml, quay lưng về phía sông Moskva. Trong tiền đình và các hành lang, có nhiều người tụm năm tụm ba, người thì ngồi người thì nằm ngay xuống đất dọc tường; những cánh cửa kêu cọt kẹt, bọn nha lại mặt áo nẹp dài vá ở khuỷu tay (vì cọ mãi lên bàn) vội vã chạy ra; một cây bút lông ngông giắt sau tai, chúng giơ lên hàng mớ giấy tờ, quát mắng ầm ĩ những người Siberi mặt mầy rầu rĩ đã đi hàng ngàn dặm để kiện một tên tổng trấn ăn hối lộ chưa từng thấy, hoặc để hỏi về đặc quyền của những người khai mỏ than, mỏ vàng, của dân chài, thợ săn thú rừng lấy lông. Người am hiểu, sau khi đã để họ chửi mình tàn tệ, kín đáo nháy mắt nói với tên thừa lại: "Thưa ân nhân, hay là ta đến cửa hàng ăn nói chuyện tâm tình với nhau vậy, hoặc ở một nơi nào đó ngài chỉ cho… Kẻ không có kinh nghiệm thì thiu nghỉu cúi gằm mặt ra về để ngày hôm sau và nhiều ngày nữa trở lại đây chầu chực, xin xỏ: đồng thời khuynh gia bại sản ở quán trọ.

Vương hầu chấp chính đang ở Cục quân giới. Gavrila không hỏi có được phép vào không, cứ len vào đến tận cửa; có người nắm vạt áo hắn lôi lại; "Đi đâu? Cấm không được vào!", hắn huých khuỷu tay gỡ ra cứ vào.

Vương hầu chấp chính ngồi một mình trong gian phòng thấp lè tè, ngột ngạt, cửa chớp để hé, lão đang lấy khăn tay sặc sỡ lau cổ. Một chồng đơn thỉnh cầu, đơn kiện đặt trên bàn trước mặt lão. Trông thấy Gavrila, lão lắc đầu không bằng lòng:

- Con trai lão Ivan Artemist kia, ngươi táo gan thật đấy! Xem kìa! Từ thuở nào đám dân hèn lại dám phá cửa mà vào như vậy? Ngươi muốn gì?

Gavrila đưa cho lão bức thư hắn mang theo và trình bày những điều hắn được lệnh nói miệng về xưởng chế tạo đồ sắt và nhất là về số đinh đang cần gửi gấp đến Petersburg. Vương hầu chấp chính bóc cái dấu đóng bằng sáp rồi lấy những ngón tay to mẫn mở bức thư của Sa hoàng giơ ra xa mắt, lặng lẽ mấp máy môi:

"Thưa Điện hạ, - Sa hoàng Piotr viết cho lão, - ta xin báo để điện hạ rõ rằng trước thành Narva, chúng ta đã gặp một chuyện kỳ lạ: quân ngu ngốc đã đánh lừa được kẻ khôn ngoan. Tính kêu căng to như núi đã che lấp cả mắt mũi quân Thuỵ Điển, vì thế mà chúng đã không thấy được mưu kế của ta… Điện hạ sẽ được biết tỉ mỉ chi tiết của trận đánh giả trang đó (ta đã tiêu diệt và bắt sống được một phần ba quân sĩ đồn trú ở Narva) từ cửa miệng một người đã mắt thấy tai nghe là trung uý cận vệ Yaguzinski, một ngày gần đây sẽ đến chỗ điện hạ… Còn về các thứ cây thuốc cần gửi đi Petersburg để pha chế thuốc men thì cho đến nay, ta chưa nhận được một đồng cân nào. Việc đó ta đã viết thư nhiều lần cho Andrey Viniux và mỗi lần Andrey lại đãi ta một lời hứa hẹn suông kiểu Moskva. Xin điện hạ hỏi Andrey về việc đó cho: tại sao một công việc trọng yếu như vậy, quý giá gấp nghìn lần cái mạng hắn mà lại tiến hành cẩu thả đến thế?

Ptr…"

Đọc xong, vương hầu chấp chính đưa lá thư lên môi hôn vào chỗ có chữ ký. Lão thở dài mạnh một cái:

- Trong cái nóng bức, cái chốn tối tăm nầy, ngột ngạt quá đi mất, - lão nói. - Một đống công việc… Làm cả ngày cũng không giái quyết nổi một nửa… Phụ tá của ta ấy à? Nói đến làm gì? Chẳng mấy đứa muốn làm việc đứa nào cũng tìm cách làm việc thật ít mà lại muốn đớp được những miếng to nhất… Còn ngươi tại sao ngươi lại ăn mặc bảnh bao thế, tại sao ngươi lại đội tóc giả. Ngươi đến yết kiến công chúa đấy à? Lệnh bà không ở trong cung đâu, lệnh bà đã đi Izmailovskoe rồi… Khi nào gặp công chúa, ngươi nhớ tâu với lệnh bà là ở phố Petrovka, ở cửa sổ một quán rượu, có một con sáo đen hiếm có; nó nói tiếng Nga sõi đến nỗi khách qua đường đều phải dừng chân lại nghe. Chính ta hồi nãy, ngồi trên xe, ta cũng nghe thấy… Có thể mua con sáo đó nếu công chúa muốn… Ngươi đi đi,… Nhân tiện, ngươi hãy bảo tên thơ lại Nexterov đi triệu Andrey Viniux cho ta và đưa ông ta đến đây ngay lập tức. Nầy, hôn tay ta đi!

[ngudoc]

Chương 162

Buổi chiều, trời mưa lăn tăn. Anixia Tolstaia sợ mọi người buồn bèn nghĩ ra trò chơi đánh bóng trong điện để Ngai vàng, hiện trống không, đã mấy năm nay không ai vào.

Chị em nhà Melsikov, Anna và Marfa, thì thích nô đùa quá đi rồi - những dải lụa tung bay, cánh tay mũm mĩm để trần đến khuỷu giơ lên, họ hét the thé đuổi theo quả bóng trên sàn nhà cọt kẹt. Hôm đó Natalia Alekseyevna chẳng hiểu tại sao, cảm thấy muốn khóc trò chơi không làm nàng vui… Hồi nàng còn nhỏ, mặt trời xuyên qua các khung cửa sổ nhỏ trổ tít trên cao, lắp kính đò, vàng xanh, luôn luôn soi sáng gian phòng nầy và trên tường, lớp da thếp vàng lấp lánh. Người ta đã bóc lớp da đi, đề trơ ra những bức tường gỗ súc xơ rủ lòng thòng. Mưa rơi lộp độp trên mái nhà. Nàng nói với Catherine:

- Ta không thích cung Izmailovskoe, nó rộng, trống trải dường như một người chết ấy. Chúng ta hãy lẳng lặng ra chỗ khác ngồi đi.

Nàng đặt tay lên vai Catherine và dẫn cô ta xuống tầng dưới vào buồng ngủ của Natalia Kirilovna, người mẹ đã quá cố của nàng: căn phòng chật hẹp nầy đã bị lãng quên, hoang tàn. Biết bao thời gian đã trôi qua, vậy mà nơi đây vẫn còn ngửi thấy, tuy chỉ là thoang thoảng, mùi hương trầm bay có lẽ mùi xạ. Cho đến những ngày cuối đời mình, Natalia Kirilovna vẫn ưa thích các hương liệu phương Đông

Natalia liếc nhìn cái giường trơ trọi không chăn đệm, những cột xoắn không riềm, cái gương mờ hình vuông nhỏ xíu treo trên tường; nàng quay đi và đẩy cánh cửa sổ cũ kỹ. Mùi nước mưa đang rơi rào rào trên lá tứ dinh hương trước cửa sổ, trên cây ngưu bàng và cây tầm ma, lọt vào phòng

- Ta ngồi xuống đi, Katia - Hai người ngồi trước cửa sổ để ngỏ, - Thế đấy! - Natalia thở dài nói. - Giờ đây mùa hạ đang tàn, quay đi quay lại đã sắp đến mùa thu rồi… Đối với em điều đó chẳng can gì? ơ cái tuổi mười chín người ta không thấy ngày tháng trôi qua: mặc cho ngày tháng cứ bay đi như chim… Còn ta, em biết ta bao nhiêu tuổi rồi không? Ta chỉ kém Petruska có năm tuổi thôi… Em cứ tính xem… Mẹ ta lấy chồng năm mười bảy tuổi, cha ta đã gần bốn mươi. Người đẫy đà râu. Người lúc nào cũng đượm mùi bạc hà và Người ốm đau luôn… Ta cũng không còn nhớ mấy… Người mất vì chứng thuỷ thũng.: Anixia Tolstaia một hôm uống rượu ratafia quá chén đã tâm sự với ta những điều bí mật… Mẹ ta hồi còn trẻ tính tình vui vẻ, vô tư lự và say đắm… Em hiêu không? - Natalia buồn bã nhìn vào cặp mắt Catherine - Phe cánh Sofia và bọn ăn bám vào mụ đã đồn đại về mẹ ta biết bao nhiêu là chuyện! Nhưng có thể buộc tội Người được không? Theo tục lệ cổ thì cái gì cũng là tội lỗi tất, thậm chí chỉ là đàn bà cũng đã là có tội rồi; chúng ta là con thuyền của ma quỷ là cánh cửa dẫn xuống hoả ngục… Nhưng theo chúng ta, theo những tập tục mới thì đó chỉ là thần ái tình đáng yêu đã dang cánh bay đến và đã bắn ngươi trúng một mũi tên… Vậy thì sau đó, một đêm thu kia, phải đeo đá vào cổ mà nhảy xuống ao ư? Lỗi không phải tại người đàn bà mà tại ái tình! Anixia kể rằng ở Moskva hồi đó có Muxin - Puskin, một chàng trai con nhà quý tộc đẹp tựa thiên thần hay nói cho đúng hơn là đẹp một cách ma quái, can đảm, hăng hái, một trang công tử tuyệt vời và trác táng… Trong tuần hội giả trang, trên băng sông Moskva, chàng đã thách thức đấu quyền với tất cả ai muốn đọ sức với chàng… Chàng đánh họ thua tất… Mẹ ta thường bí mật đi một cỗ xe xuềnh xoàng, che mui kín, lẻn đến xem những cuộc đấu quyền đó, và cảm phục sự dũng cảm của chàng… Về sau, Người đã đem chàng vào trong triều làm quan tế tửu ở chỗ Người… - Natalia Alekseyevna quay khuôn mặt xinh đẹp về phía cái giường đổ nát, một nét nhăn nhó hằn lên ở giữa đôi lông mày - Bỗng nhiên, người ta cử chàng đi Puxtozesk làm tổng trấn… Mẹ ta không bao giờ gặp lại chàng nữa… Ấy thế mà Catherine ạ, đến một chuyện như vậy ta cũng không có được.

Mưa tiếp tục uể oải rơi lất phất. Không khí nặng nề. Sau màn sương, thấp thoáng in bóng những thân cảy to tướng nom không giống những cây thông của Izmailovskoe. Chim chóc náu vào dưới mái nhà không ríu rít, không hót nữa. Chỉ có một con quạ lông xù đang bay là là trên cánh đồng trắng xoá. Catherine bình thản nhìn nó, nàng rất muốn nói với công chúa là con quạ ăn trộm kia đang bay đến chuồng gà con vàng óng.

Natalia Alekseyevna thì cả hai khuỷu tay lên bậu cửa sổ, đầu nàng cúi xuống như nặng trĩu thêm vì các bím tóc quấn quanh đầu; Catherine nhìn cái cổ và những món tóc tơ loăn xoăn ở gáy công chúa tự hỏi: "Có thể nào lại chưa có ai hôn lên đó? Buồn thật?" Và Catherine khẽ thở dài.

Nhưng Natalia cũng đã nghe thấy; vẻ đùa nghịch, nàng nhún một vai và nói, bàn tay đỡ lấy cằm:

- Và bây giờ em hãy nói về em cho ta nghe… Nhưng phải nói thật… Em đã có bao nhiêu người yêu rồi Catherine?

Catherine quay mặt đi và nói khẽ:

- Ba ạ!

- Alekxandr Danilovich thì ta đã biết rồi. Nhưng trước ông ta là ai? Seremetiev có phải không?

- Không ạ, ồ thưa lệnh bà không phải ạ! - Catherine vội vã đáp. - Tiện tì chỉ mới có đủ thời giờ để nấu súp cho ngài đại nguyên soái thôi, một món xúp kiểu Estonia nấu với sữa ngọt, và giặt quần áo cho ngài… Chà, tiện tì không thích ngài đâu? Tiện a chỉ sợ mình khóc lên mất, nhưng tiện tì đã cương quyết tự nhủ: ta sẽ đốt lò, khói có làm mình chết ngạt, mình cũng sẽ không sống với ông ta. Alekxandr Danilovich đã đem tiện tì đi ngay ngày hôm đó… Tiện tì rất mến ông ta… Ông ta vui tính lắm, luôn luôn nói đùa với tiện tì, hai người cười nhiều lắm… Tiện tì không thấy sợ ông ta chút nào cả.

- Thế còn anh ta, em có sợ không?

Catherine mím môi, nhíu đôi lông mày mượt như nhung, thực thà trả lời:

- Thưa có ạ… nhưng hình như chẳng bao lâu tiện tì sẽ không sợ nữa.

- Thế còn người tình nhân thứ hai của em là ai?

- Ồ thưa lệnh bà Natasa, người thứ hai không phải là một người tình nhân thực sự… Anh ta là một người lính Nga, một người tốt bụng, tiện tì chỉ yêu anh ta có một đêm thôi… Tiện tì chẳng có gì từ chối anh ta được; chính anh ta là người đã cứu tiện tì thoát khỏi tay đám người hung tợn đội mũ lông cáo và cầm gươm cong… Họ lôi tiện tì ra khỏi ngôi nhà đang bốc lửa cháy rừng rực, xé áo tiện tì, lấy roi quất tiện tì vì tiện tì cào cấu họ, họ định lôi tiện tì lên ngựa… Anh ta chạy đến, xô một tên gạt một tên khác, anh ta mới khỏe làm sao chứ? Anh ta thét lên: "Quân uống rượu sữa ngựa kia! Ai cho phép bay hãm hại con bé nầy?" Anh ta bế tiện tì lên đem về chỗ để xe quân lương… Tiện tì chỉ còn có một cách để tạ ơn anh ta thôi… Trời đã tối, hai người nằm trên rơm…

Natalia, cánh mũi phập phồng, gay gắt hỏi:

- Dưới gầm xe à?

- Vâng… Anh ta bảo tiện tì: "Tuỳ em thôi, cô bé ạ. Là vì người con gái có tự ý ôm ta thì mới thích…", cho nên dẫu sao tiện tì cung coi anh ta như là tình nhân của mình vậy!

- Thế còn người thứ ba?

Catherine nghiêm trang trả lời:

- Người thứ ba là chồng tiện tì, Johan Rabe, lính giáp kỵ của hoàng thượng Charles ở đồn Marienburg… Khi ấy tiện tì mười sáu tuổi. Mục sư Gluc bảo; Catherine, ta đã nuôi dưỡng con khôn lớn, ta muốn làm trọn lời hứa của ta với người mẹ quá cố của con, ta đã tìm cho con một người chồng tốt.

- Em còn nhớ rõ cha mẹ em chứ? - Natalia hỏi.

- Không ạ, tiện tì nhớ không rõ… Cha tiện tì là Ivan Xkavrotsuc… Khi còn trẻ, ông đã trốn khỏi Lidva, khỏi Minsk, trốn khỏi nhà lãnh chúa Xapieha, sang Estonia sinh sống gần Marienburg, ở đó ông đã lĩnh canh một cái ấp nhỏ. Chính ở đó, mấy anh em tiện tì đã ra đời: bốn anh, hai chị, tiện tì là con út… Bệnh dịch hạch phát ra. Cha mẹ và anh cả tiện tì chết. Mục sư Gluc mang tiện tì về nuôi, ông ta là người cha thứ hai của tiện tì. Tiện tì đã lớn lên trong nhà ông ta… Một người chị tiện tì ở Revan, chị kia ở Riga, còn giờ đây các anh tiện tì ở đâu, tiện tì cũng không biết. Chiến tranh đã khiến anh em tiện tì tan tác mỗi người một nơi.

- Em có yêu chồng em không?

- Tiện tì chưa kịp yêu… Cưới nhau vào ngày Thánh Jean… Ồ, thật vui quá! Mọi người đã đến bên hồ, đốt lửa lên, tết những vòng hoa, và nhảy múa theo điệu nhạc của vĩ cầm. Mục sư Gluc kéo đàn! Mọi người uống rượu bia và nướng xúc xích ướp sa nhân… Một tuần sau, đại nguyên soái Seremetiev bao vây Manenburg… Khi quân Nga phá vỡ tường thành, tiện tì bảo Johan: "Trốn đi anh!". Johan đã nhảy xuống hồ và bơi trốn. Từ đấy tiện tì không gặp lại anh ta nữa.

- Em phải quên hắn đi!

- Tiện tì cần phải quên nhiều chuyện lắm… nhưng tiện tì cũng dễ quên thôi, - Catherine nói và rụt rè mỉm cười cặp mắt như quả anh đào của nàng giàn giụa nước mắt.

- Catherine, em không giấu gì ta đấy chứ?

- Tiện tì đâu dám thế? - Catherine nói tha thiết. Nước mắt chảy ròng ròng trên đôi má nàng mơn mởn như trái đào. - Nếu tiện tì nhớ ra điều gì, cả đêm tiện tì sẽ không ngủ được, sáng sớm tiện tì sẽ chạy đến tìm lệnh bà để kể cho lệnh bà nghe.

- Ấy thế mà em còn sướng đấy, - Natalia áp tay vào má và lại nhìn qua cửa sổ như một con chim trong lồng. Nàng nghẹn ngào như trong cổ có một cục gì chặn lại Chúng ta, những người con gái của Sa hoàng, chúng ta tha hồ vui chơi thế nào đi nữa thì vẫn chỉ có một con đường độc nhất đợi chờ chúng ta: con đường đến tu viện… Người ta không gả chồng cho chúng ta, người ta không lấy chúng ta làm vợ. Hoặc là phải mặt dày mầy dạn như Maska và Katka… Không phải vô cớ mà chị Sofia đã vật lộn hung dữ như con hổ cái để dành lấy quyền bính.

Catherine đang cúi xuống để hôn bàn tay công chúa nổi những đường gân xanh nắm chặt lại vì buồn phiền thì bỗng một chàng kỵ sĩ cao lớn cưỡi một con ngựa gầy, bườm ướt đẫm, xuất hiện trên cánh đồng; áo khoác hắn thấm nước và những túm lông chim đính trên mũ cũng ướt sũng rũ xuống. Trông thấy Natalia Alekseyeva, hắn nhảy xuống ngựa, bỏ mặc đó, rồi bước một bước về phía cửa sổ, ngả mũ và quỳ gối xuống cỏ, ép mũ vào ngực

Natalia Alekseyevna choàng đứng dậy, bím tóc to của nàng rơi thõng xuống cổ, mặt nàng đỏ bừng, run lên, cặp mắt sáng long lanh, dôi môi hé mở…

- Gavrila! - nàng thầm thì. - Ngươi đấy ư? Chào anh bạn… Thế nào, vào đi chứ, sao lại cứ đứng ngoài mưa thế?

Theo sau Gavrila, một cỗ xe ngựa tới, ngồi cạnh người đánh xe là một người mũi nhọn, vẻ mặt sợ hãi, đầu trùm một cái bao để che mưa. Hắn lập tức bỏ mũ nhưng không xuống xe. Gavrila, cặp mắt u buồn không rời khỏi Natalia Alekseyevna, tiến lại sát bụi tứ đinh hương:

- Xin kính chào công chúa, cầu Chúa hãy mãi mãi giữ gìn sức khỏe cho công chúa, - hắn nói giọng nghẹn ngào dường như khó thở. - Tôi thực hiện một nhiệm vụ của Sa hoàng giao cho, đưa đến cho công chúa một hoạ sĩ khéo tay được lệnh vẽ chân dung một người đáng yêu… Sau đó, phải cho anh ta đi học ở nước ngoài. Anh ta ngồi trên xe kia… Xin công chúa cho phép tôi vào cùng với anh ta.

[ngudoc]

Chương 163

Anixia Tolstaia sai một gia nhân lên ngựa đến sở lương thực ở điện Kreml để lấy đủ các thức ăn, kẹo bánh cho bữa tối "và nến, nhiều nến vào!". Một tên khác phóng đến xloboda Đức đề mời nhạc công. Một làn khói dày đặc từ ống khói của khu nhà bếp bốc lên.

Những tên phụ bếp đầu cạo trọc tếu khua dao thớt ầm ĩ. Đám nữ tì, váy xắn cao chạy đuổi gà trên cỏ ướt.

Những người thợ chài đã trở nên lười nhác vì vô công rồi nghề, lúc nầy cầm sào, lưới đi ra các ao hồ để đánh những con cá chép cũng không kém phần lười nhác, nằm ườn ra trong bùn.

Sau trận mưa, một làn sương mù trùm lên các hồ ao mọc đầy lau sậy; nó phủ kín cái cầu to đã mục nát không còn ai qua lại nữa, nó trườn giữa đám cây cối, bò trên cánh đồng trải rộng trước lâu đài cũ kỹ, và tòa nhà dần dần chìm ngập vào đám sương mù đến tận mái.

Những người già cả, gia nhân cũ của Sa hoàng Aleksey Mikhailovich ngồi ở ngưỡng cửa bếp và ngưỡng cửa ngôi nhà gỗ, nơi ở của đám nô bộc, nhìn lên cửa sổ toà lâu đài mù mịt trong sương: chốc chốc đây đó lại ẩn hiện ánh sáng lù mù của một ngọn nến, vẩng nghe có tiếng dậm chân và tiếng cười… Người ta không để yên cho toà lâu đài cũ kỹ phơi các bức tường gỗ súc và các mái nhà dột ra sương gió mưa nắng mà già đi, mục nát đi. Ở đây cũng thế, lớp trẻ bồng bột với những tác phong mới đã xông vào… Họ chạy lên chạy xuống thang gác ầm ầm, từ tầng sát nóc cho đến tầng cuối cùng… Có thể tìm thấy cái gì ở đó kia chứ? Chỉ thấy những chú nhện trong các xó nhà và những con chuột nhắt ló đầu ra khỏi hang.

Dường như ma quỷ đã nhập vào Natalia Alekseyevna.

Từ sáng nàng buồn thỉu buồn thiu: nhưng từ khi Gavrila đến, khuôn mặt nàng đã đỏ bừng lên; nàng lại vui vẻ và bày ra đủ thứ trò chơi không còn để cho ai kịp thở nữa. Anixia Tolstaia không còn biết xoay xở ra làm sao. Công chúa bảo bà ta:

- Hôm nay sẽ có một bữa tiệc của Bantaza(1), chúng ta sẽ hoá trang mà ăn bữa tối.

- Nhưng tâu lệnh bà kính mến, còn lâu mới đến Noen kia mà. Vả lại làm thế nào được, tiện thiếp cũng chưa được thấy vua Bantaza ăn tiệc bao giờ?

- Ta sẽ lục lọi trong lâu đài xem. Tất cả những thứ gì trông lạ mắt nhất thì mang cả vào trong phòng ăn. Hôm nay thì đừng có làm ta bực mình đấy, đừng có ương ngạnh

Các cầu thang cũ kỹ kêu cót két, bản lề gỉ của các cánh cửa đã từ lâu không ai mở cũng rên rỉ… Cuộc lùng sục khắp cung điện bắt đầu. Dẫn đầu là Natalia Alekseyevna, tay đỡ xiêm, theo sau là Gavrila, cầm một cây nến, mắt sững sờ vì sợ hãi. Hắn đã sững sờ như vậy từ lúc nãy, khi ngồi trên ngựa, hắn trông thấy Natalia tì má vào nắm tay nhỏ nhắn, rầu rĩ ngồi ở cửa sổ. Giống y như câu chuyện cổ tích về nàng công chúa Nhan sắc Tuyệt vời Xanka đã kể cho mấy anh em hắn nghe trong ổ trên bếp lò khi họ còn nhỏ… Hoàng tử Ivan đã phi ngựa nhảy cao hơn cây trồng, thấp hơn mây bay, tới đúng tầm khung cửa sổ nơi nàng Nhan sắc tuyệt vời đang đứng và hoàng tử đã tháo chiếc nhẫn ra khỏi bàn tay trắng muốt của công chúa

Andrey Golikov cũng cảm thấy choáng váng đầu óc. Họ đã bảo hắn phải đi theo mọi người. Từ tối hôm qua, từ khi hắn được thấy bức hoạ chân dung chị Gavrila nằm trên mình con cá heo thì hắn thấy dường như mình thức mà chiêm bao… Các cô em Melsikov má tròn, tóc vàng làm hắn bối rối đến nghẹn thở; họ đẹp phơi phới, mũm mĩm đến nỗi bao nhiêu nếp xiêm áo cũng không che giấu nổi bộ ngực đồ sộ. Hai cô thơm thơm mùi táo, và quả thật không thể nào không nhìn họ được.

Họ tìm thấy trong các buồng chứa đồ vô khối quần áo cũ những xiêm mũ cổ không ai còn nhớ, những tấm áo cầu rộng thùng thình bằng gấm Bizăngxơ, chiến bào, áo chẽn, áo nẹp những mũ miện bằng ngọc trai nặng mỗi cái một pud; đám nữ tỳ trẻ tuổi ôm tất cả các thứ đó vào phòng ăn. Đến một tầng dưới, thấy có một cái cửa nhỏ rất cao, lên tới trần. Natalia cầm lấy nến, kiễng chân lên và ngửa đầu:

- Thế ngộ nó ở trên kia thì sao?

Anna và Marfa khiếp vía đồng thanh hỏi:

- Ai kia ạ?

- Con ma xó ấy, - Natalia nói. Các cô gái ôm chặt lấy má; họ không tái mặt nhưng mở mắt thao láo như những cái đĩa chén. Ai cũng sợ.

Lão già đốt lò đem đến một cái thang và đặt vào tường. Gavrila leo ngay lên thang: giờ thì có phải nhảy xuống vực thẳm, hắn cũng nhảy… Hắn mở cánh cửa con và biến vào trong bóng tối. Mọi người chờ đợi; sao mà lâu thế. Mãi không thấy Gavrila trên ấy trả lời và động tĩnh gì cả, Natalia thì thào ra lệnh, nghe dễ sợ: "Gavrila! xuống đi!" Khi ấy thấy hiện ra đôi đế ủng, rồi các tà áo rộng mở của hắn; hắn xuống, người bám đầy mạng nhện.

- Ngươi thấy gì trên đó?

- Chẳng có gì đặc biệt, chỉ có một vật gì xam xám, đầy lông lá đã vuốt nhẹ má tôi.

Mọi người thốt lên một tiếng "Chà!". Tất cả vội vàng rón rén rời khỏi gian phòng, rảo cẳng leo lên thang gác nhảy bốn bậc một. Mãi đến lúc lên tới trên nhà, Anna và Marfa mới kêu rú lên. Natalia Alekseyevna bèn nghĩ ra trò chơi tìm ma xó. Đám thanh niên đi tìm các cửa kín, rón rén mở những căn buồng xép dưới cầu thang, nhìn vào gầm bếp lò, nín thở vì sợ hãi… Và họ đã đạt được mục đích mong muốn: trong một xó tối om om, chăng đầy mạng nhện, họ nhìn thấy một cặp mắt xanh lè sáng rực một ánh lửa ma quái… Cả bọn chết khiếp bỏ chạy hết… Natalia vấp, ngã vào tay Gavrila; hắn ôm chặt lấy nàng, nàng nghe thấy cả tim hắn đập những tiếng cách quãng, thình thịch một trái tim đàn ông thực sự… Nàng hất vai và khẽ bảo: "Buông ta ra!"

Rồi họ đi chuẩn bị bữa tiệc của Bantaza. Lão già đốt lò với bộ râu vàng khè, trông như một con ma xó, cây thánh giá nhỏ bằng đồng lủng lẳng bên ngoài áo sơ mi, đi ủng dạ mới, đem thang đến. Trên những bức tường bằng gỗ súc của phòng ăn lớp da đã bị bóc đi từ lâu họ treo lên những tấm thảm bị nhậy cắn. Họ bỏ bàn ăn đi và dọn bữa ăn tối trên một tấm thảm trái lên sàn nhà; lệnh truyền cho tất cả mọi người dự tiệc phải ăn theo kiểu dân Babilon. Gavrila sẽ là vua Bantaza. Họ mặc cho hắn một chiếc áo nẹp rất đẹp, tuy đã cũ bằng gấm đỏ tía có thêu những con kỳ lân bằng kim tuyến; họ khoác lên vai hắn một tấm áo cấu như người ta vẫn thường mặc một trăm năm về trước: họ đội lên đầu hắn một chiếc mũ miện bằng ngọc trai nghe đâu của hoàng thái hậu xưa kia. Natalia Alekseyevna làm Xemiramix(2); họ mặc cho nàng quần áo bằng gấm vóc quấn quanh các bím tóc dày của nàng những tấm khăn quàng sặc sỡ, họ sai các nữ tì trẻ tuổi ra chuồng gà nhổ lấy những lông đuôi đẹp nhất của gà trống, đem cắm lên khăn.

Còn Marfa và Anna thì sẽ là ai? Natalia ra lệnh cho họ sang phòng bên, tháo các bím tóc ra, cởi bỏ xiêm áo và chỉ mặc có áo lót bằng vải mỏng, dài và sạch sẽ.

Cũng đám nữ tì ban nãy lại ba chân bốn cẳng chạy ra ao hái hoa sen mang về buộc đầy tay cổ và tóc của các cô gái Melsikov, hai cô lấy những bông có cương dài thắt vào quanh mình; họ trở thành nữ thần của sông Tigre và sông Ephrat. Hoá trang cho Catherine thành nữ thần hoa quả thì dễ thôi; theo tiếng Babilon cô là Axtacte, và theo tiếng Hy Lạp là Hoa thần. Bọn nữ tì chạy đi nhổ cà-rốt, rau thơm, hành xanh, đậu hột; họ đem về những quả bí non màu xanh và táo. Catherine má đỏ ửng, miệng ươn ướt, mắt tròn xoe vì sung sướng không còn sợ hãi nữa; như mọi khi, nàng cười khanh khách về bất cứ chuyện gì; nàng đúng là một vị Hoa thần thực sự, trang điểm với quả đậu, thìa là, đầu đội một vòng tết bằng rau, tay cầm một lẵng đầy quẩ phúc bồn tứ đỏ chót.

- Thế còn anh chàng hoạ sì, hắn sẽ là ai nhỉ? - Natalia sực nghĩ. - Chúng ta chưa có người Ethiopi, hắn sẽ là vua xứ Ethiopi.

Một chuyện thần kỳ bắt đầu đối với Andriuska Golikov. Những bàn tay phụ nữ - đây là thực hay là mơ đây - lôi kéo hắn, xoay hắn, khoác tơ lụa, gấm vóc lên người hắn, bôi đầy bồ hóng lên mặt hắn, cặp một cái khuyên đồng vào mũi hắn, nhất thiết hắn phải để nguyên chiếc khuyên đó ở mũi mà ăn… Ví thử Chúa có ban cho hắn đôi cánh tiên, hắn cũng không thấy hạnh phúc bằng. Ba nhạc công ở xloboda Đức đến, cúi rạp xuống chào: một nhạc công kéo vĩ cầm, một người thổi harmonica và một người thổi sáo. Người ta cũng cố hoá trang cho họ.

- Và bây giờ ta ăn thôi! Mọi người phải ngồi lên đệm, xếp chân lại và uống rượu mật ong, rượu nho trong vỏ ốc biển

Không ai biết rõ phải chơi cái trò yến tiệc của vua Bantaza ra sao. Các vị khách ngồi trước các đĩa thức ăn và đèn nến, đưa mắt nhìn nhau mỉm cười, họ không muốn ăn… Natalia Alekseyevna bèn lắc mớ lông gà trống và dẩu môi đọc thuộc lòng những câu thơ Gavrila đã được nghe chính nàng đọc vào một tối mùa đông trong Terem nóng ngốt dưới vòm trần thếp vàng:

Trên đỉnh núi cao thần tiên đang sống êm đềm

Bỗng bị thần ái tình bắn trúng tên thiêng

Jupite cũng phải rên rỉ - Ôi đau đớn,

Ta mất ăn, mất ngủ, không phương cứu chữa,

Lửa thiêu đốt ruột gan ta, không gì giải nổi cho ta cơn khát,

Ôi thật đau khổ cho ta, ta không cự nổi ái tình

Than ôi, thần thánh còn thua thần ái tình ác nghiệt

Thì người trần, còn biết cầu ai,

Thà vui thú chẳng hơn sao! Sầu muộn mà chi!

Hãy ngợi ca những mũi tên tẩm độc,

Mà uống cốc rượu nồng…

Trong khi đọc thơ, vẻ mặt Natalia tái đi dưới chiếc khăn to tướng quấn trên đầu. Nàng uống một ngụm rượu nho và ra nhảy điệu polka với Anixia Tolstaia.

Nhạc công chơi nhẹ nhàng nhưng chơi hay đến nỗi từng thớ thịt trong người đều rung lên và hát theo.

Natalia đưa cặp mắt sáng long lanh nhìn Gavrila:

- Ngươi khiêu vũ với Catherine đi!

Hắn hất chiếc áo cầu của vua Bantaza tụt khỏi vai, chồm dậy; hắn có thể khiêu vũ hai mươi bốn giờ đồng hồ liền một mạch không nghỉ. Lưng Catherine ấm áp, mềm mại dưới bàn tay, chân nàng lướt nhẹ; khi nàng quay tròn, vỏ hạt đậu, quả anh đào trên đầu trên vai văng ra tung tóe. Gavrila say sưa khiêu vũ và các nhạc công cũng say sưa đàn. Anna và Marfa cũng cầm tay nhau quay tròn. Riêng có Golikov ngồi lại trên thảm, trước những ngọn nến; hắn không ăn không uống gì được vì vướng chiếc khuyên đeo ở mũi; nhưng điều đó cũng không làm giảm niềm hạnh phúc của hắn; trong tiếng sáo réo rắt, vẫn còn văng vẳng bên tai hắn những câu thơ công chúa Natalia đã ngâm trong đó có nói đến các thiên thần trên núi Olymp… Và vị nữ thần nằm trên mình con cá heo cùng với ly rượu đầy cám dỗ, lúc nào cũng chập chờn trước mắt hắn.

Gavrila thực lòng: người ta đã bảo hắn nhảy điệu polka với Catherine thì hắn nhảy, nhảy không tiếc gót giầy. Và tuy đã mấy lần hắn thấy dường như vẻ mặt Natalia Alekseyevna cười có hơi khang khác - không vui thiếu cái ánh sáng ngời trong đôi mắt khi nãy, hắn vẫn không hiểu rằng lẽ ra hắn đã phải đưa Catherine về chỗ cạnh đám bí và cà-rốt từ lâu rồi… Một lần nữa hắn thoáng thấy công chúa nghiến chặt răng dường như đau đớn… Bỗng nàng lảo đảo, dừng lại, bám chặt lấy Anixia Tolstaia; vành khăn cắm lông gà rơi xuống.

Anixia kêu lên một tiếng sợ hãi:

- Công chúa bị chóng mặt! - Rồi mụ xua xua tay về phía các nhạc công ra hiệu cho họ im đi.

Natalia Alekseyevna vùng ra khỏi tay Anixia và áo choàng kéo lết sau lưng, nàng ra khỏi phòng. Đến đây kết thúc bữa tiệc Bantaza. Anna và Marfa bỗng cảm thấy hết sức trơ trẽn trong những manh áo lót mình; họ thì thầm với nhau rồi bỏ chạy sang phòng bên.

Catherine hoảng sợ, ngồi vào chỗ cũ và bắt đầu gỡ bỏ những thứ rau buộc trên người. Gavrila nét mặt sa sầm, đứng giạng hai chân trước tấm thảm bày đầy thức ăn; lông mày cau lại, hắn chớp chớp mắt trước ánh nến. Anixia vội vã ra theo công chúa, nhưng lại quay vào ngay; mụ bấm vào tay Gavrila:

- Đi ra gặp công chúa đi, - mụ thì thào, - Hãy quỳ xuống chân nàng ấy, đồ ngốc ạ!

Natalia Alekseyevna đứng ngay gần đó, trong hành lang cạnh phòng ăn; qua cửa sổ để ngỏ nàng nhìn sương mù lấp loáng dưới ánh sáng mặt trăng bị che khuất đâu đó không trông thấy Gavrila lại gần. Có tiếng nước rơi lộp độp từ mái nhà xuống lá cây.

- Ngươi ở lại Moskva có lâu không? - nàng hỏi, không quay đầu lại.

Hắn nghẹn ngào không sao trả lời được.

- Ngươi không có việc gì ở Moskva cả. Ngay ngày mai, ngươi hãy trở về chỗ cũ của ngươi đi!

Khi nàng nói xong, đôi vai nàng nhô lên.

Gavrila trả lời:

- Tôi đã làm gì để công chúa bực tức như vậy? Trời ơi nếu như công chúa biết cho… nếu như công chúa biết cho!

Nàng bèn quay lại và ghé sát khuôn mặt của nàng với đôi lông mày kẻ bằng than lại gần hắn:

- Ta không thích ngươi đâu, ngươi nghe chưa? Ngươi hãy đi đi, đi đi!

Vừa nhắc lại: "Đi đi, đi đi", nàng vừa giơ tay lên để đẩy hắn, nhưng có lẽ hiểu ra rằng không thể nào đẩy được một con người to lớn như vậy, nàng đặt hai bàn tay lên vai chàng thanh niên làm những chiếc xuyến của Xemiramix kêu lanh canh, và cúi đầu xuống rất thấp, cúi mãi xuống. Gavrila cũng không hiểu mình đang làm gì, hôn nhẹ lên đường ngôi ấm áp của nàng.

Nàng nhắc lại:

- Không, không, ngươi đi đi, đi đi!

Chú thích:

(1) Vua xứ Babilon thời cổ. Người ta dùng thành ngữ "bữa tiệc của Bantaza" để trỏ một bữa tiệc thịnh soạn.

(2) Theo truyền thuyết, hoàng hậu xứ Axiri và Babilon.

[ngudoc]

Chương 164

Piotr Alekseevich cởi áo ngoài bằng vải thô ra, xắn tay áo lên, và theo kiểu bọn cướp biển Bồ Đào Nha và như phó đô đốc Pambur đã có lần dạy Sa hoàng, buộc lên đầu một chiếc khăn tay màu đỏ thắm có thêu những lá nho xung quanh - quà từ Izmailovskoe gửi đến. Vài năm về trước, có lẽ nhà vua còn cởi cả giầy ra để cảm thấy dưới chân mình cái hơi ấm áp của sàn tàu xù xì. Một làn gió nhẹ thổi căng các cánh buồm của chiếc thuyền hai cột buồm Catherine đang nhẹ nhàng ngoan ngoãn lướt đi như bay. Chiếc thuyền buồm nhỏ Unrika lướt theo sau về phía chân trời, trong làn sương mù nhẹ, chiến thuyền Vasmaixte trương hết buồm đang chạy tới

Các chiến thuyền đó vừa mới đoạt được của quân Thuỵ Điển nhờ một chiến thắng bất ngờ và rất oanh liệt: quân Nga đã bắt được mười hai thuyền buồm nhỏ và chiến thuyền, - toàn bộ hạm đội cướp biển của viên tư lệnh Letse đã hai năm nay ngăn không cho bất cứ thuyền nào lọt vào hồ Peiput, cướp phá các trang trại và làng mạc ven biển và đe doạ đánh tập hậu Seremetiev đang bao vây thành Yuriev. Viên tư lệnh Letse là một thuỷ thủ tài ba, dũng cảm. Song quân Nga đã tìm cách đánh lừa được y. Vào một đêm tối đen như mực, đang lúc giông tố, có thể vì sợ bão hay vì một lý do nào khác, y đã dẫn cả hạm đội vào cửa sông Embac rồi uống rượu say tuý luý trên chiếc thuyền buồm chỉ huy Carolux, không hề lo nghĩ gì. Tảng sáng khi y mở mắt ra thì hàng trăm thuyền, bè và mảng làm bằng thùng gỗ đang hối hả từ hai bên bờ sông bơi về phía đoàn thuyền của y… "Bắn cả hai mạn thuyền vào bộ binh Nga!" viên tư lệnh hét lên. Quân Thuỵ Điển chưa kịp nạp đạn vào súng đại bác, chưa kịp cắt dây neo thì quân Nga đã bổ vây tứ phía; vừa ném thủ pháo vừa bắn súng ngắn, từ các thuyền, bè, mảng, họ xông lên đánh giáp lá cà. Nhục nhã làm sao: bộ binh mà bắt được cả hạm đội?

Uất giận, Letse nhảy vào khoang chứa thuốc súng và châm lửa nổ tung chiếc thuyền buồm; lửa từ khắp các khe hở va cửa sạp thuyền tóe ra: giữa một tiếng nổ khủng khiếp và khói cuồn cuộn mù mịt, cột buồm, trục buồm thùng gỗ, quân sĩ và cả viên tư lệnh đều bắn tung lên tận gần mây xanh.

Ánh nắng rát lưng, gió nhẹ mơn trớn mặt, sóng nước loang loáng loá cả mắt. Piotr Alekseevich nhấp nháy mắt. Nhà vua đứng ở mạn lái giạng rộng đôi chân cho đỡ nóng. Gió như reo như hát trong đám dây dợ, cột trục trên thuyền, hải âu cất tiếng kêu khàn khàn phía sau lái trên đường rẽ nước. Những cánh buồm no gió nom như những bộ ngực trắng nõn, đầy sinh lực.

Piotr Alekseevich đáp thuyền về Narva sau trận chiến thắng, nhà vua đem theo những lá cờ Thuỵ Điển chất đống ở chân cột buồm cái - hôm kia quân Nga đã xung phong chiếm được Yuriev. Lại nhổ thêm được một sợi lông ở bộ đuôi công của vua Charles. Thư gửi đến hoàng đế Áo và vua nước Anh vua nước Pháp đều nói: "Nhờ ơn Chúa cao cả, chúng tôi đã thu hồi được thái ấp xưa của chúng tôi, thành phố Yuriev, được đại vương hầu Yaroslav Vladimirovich lập ra cách đây bảy trăm năm để bảo vệ biên thuỳ nước Nga"

Piotr Alekseevich chưa hề bao giờ mơ tưởng - như người anh em đáng yêu của mình là vua Charles chẳng hạn, - thi tài với vua Alekxandr xứ Maxêđoan. Sa hoàng coi chiến tranh là một công cuộc khó khăn, nặng nhọc, một việc làm gian khổ và đẫm máu, một sự cần thiết của quốc gia. Nhưng lần nầy, trước thành Yuriev, nhà vua tin vào tài chỉ huy quân sự của mình, rất thích thú và tự hào; trong mười ngày (nhà vua đã rời Narva đến đó), Piotr Alekseevich đã làm được điều mà đại nguyên soái Seremetiev và các kỹ sư ngoại quốc, đồ đệ của nguyên soái Voban trứ danh, coi như không thể nào thực hiện được.

Và thú vị biết bao khi nhìn bờ biển xa xa, um tùm cây cối và biết rằng bờ biển đó mới gần đây còn thuộc Thuỵ Điển, nay đã hoàn toàn về tay mình, cả hồ Peiput nữa. Nhưng con người ta vốn thế - khi đã có nhiều thì lại muốn được nhiều hơn nữa. Quả vậy, còn gì khoan khoái hơn là vào một buổi sáng sớm sủa, lênh đênh trên con thuyền hai buồm đẹp tuyệt vời, đằng lái trương cạo lá cờ thánh Andrey to tướng để chọc tức vua Charles.

Ấy thế mà không đâu! Chính ngày hôm đó, nhà vua lại chỉ nghĩ đến ngươi yêu, nhớ nhung mảnh liệt đến run cả người… Người yêu… Không thể gọi cô ta khác được - không thể gọi là một phu nhân, hay một đứa gái điếm - người yêu của ta, nàng Catherine - ánh sáng của ta… Cựa quậy bả vai dưới lần áo lót, nhà vua hít mạnh không khí ẩm ướt… Nước và gỗ thuyền toả mùi vị của một bữa tắm và vua Piotr mường tượng Catherine đang tắm vào một buổỉ trời nóng bức… Phải chăng cô ta đã bỏ bùa vào chiếc khăn tay có thêu lá nho bằng cách thấm đẫm vào trong đó hương vị phụ nữ của mình - gió từ sau lưng nhà vua thổi tới, tạt mùi khăn bịt đầu, cù vào mũi, vào môi nhà vua… Ô, cái cô bé phù thuỷ người xứ Livoni rất đỗi vui tươi, tóc xoăn ấy, cô ta biết việc mình làm rõ ràng lắm… Ở Yuriev, đám phụ nữ trong thành sợ chết khiếp kia cũng đã là đẹp đấy. Vậy mà không cô nào có thể bì được với Catherine, không cô nào biết cách nhí nhảnh lúc lắc tấm xiêm kẻ xọc trên đôi hông chắc nịch… Không cô nào đã làm cho nhà vua muốn béo má, muốn nhìn vào mắt, nhìn thấu đến tận đáy lòng, muốn áp răng mình lên răng cô ta.

Piotr Alekseevich sốt ruột, dậm gót chiếc giầy vuông mũi xuống sàn. Lập tức, có ai, chắc hẳn giật mình thức giấc, vội vã nhỏm dậy ở phòng sĩ quan và đóng sập cửa. Aleksey Vaxilievich Makarov chạy xuống thang:

- Xin đợi lệnh hoàng thượng

Piotr Alekseevich cố tránh nhìn bộ mặt gầy gò, nhăn nheo với mi mắt đỏ hoe, nom rất lạc lõng trên thuyền, truyền qua kẽ răng:

- Các thứ để viết?

Makarov hối hả chạy đi, va ngay vào thang. Piotr Alekseevich phì cười sau lưng hắn, như một con mèo.

Makarov trở lại rất nhanh đem theo một chiếc ghế xếp giấy lọ mực và mấy chiếc bút lông ngỗng cài sau tai.

Piotr Alekseevich cầm lấy một chiếc.

- Ra cầm lái và cầm cho chắc vào, đồ dân đất liền kia! Ngươi mà để cho buồm rũ xuống thì ngươi sẽ biết tay ta!

Nhà vua nháy mắt với Makarov, rồi ngồi lên ghế xếp đặt tờ giấy lên đùi, nghiêng đầu nhìn lên đỉnh cột buồm cái có một lá cờ dài đang bay phấp phới và bắt đầu viết.

Trên một mặt giấy nhà vua ghi: "Gửi các vị phu nhân Anixia Tolstaia và Catherine và Vaxilievskaia…"

Bên mặt kia nhà vua viết, bỏ sót cả chữ, ngòi bút tóe mực: "Dì và em yêu quý, ta chúc các người sức khỏe lâu dài… Ta muốn được biết tin tức và sức khỏe của các người… Chúng ta sống trong thiếu thốn và làm việc. Không có ai để giặt giũ vá may quần áo cho chúng ta và điều chán nhất là ta rất buồn vì vắng các người.

Hôm kia chúng ta đã nhảy với quân Thuỵ Điển một điệu vũ rất hay, vua Charles sẽ phải tối tăm mặt mũi lại. Ta dám chắc rằng từ ngày nhập ngũ ta chưa hề thấy một trò chơi nào vui như vậy… Nói tóm lại, nhờ Chúa phù hộ, chúng ta đã đoạt được thành Yuriev ở đầu mũi kiếm… Còn về sức khỏe của các người thì cầu chúa phù hộ, đừng có chuyện gì, các người phải viết thư cho ta và các người hãy mau chóng đến với ta ngay, để cho cuộc sống của ta vui lên… Các người hãy đến Pskov rồi ở đó đợi chỉ thị xem phải đến đâu, quân địch cũng không xa đây mấy… Pite"

- Gấp và đóng dấu bức thư nầy lại, không được đọc - nhà vua vừa bảo Makarov vừa cầm lấy tay lái. - Có dịp thì gửi ngay đi cho ta.

Nhà vua cảm thấy nhẹ nhõm. Tiếng chuông cầm canh vọng lên từng hồi hai tiếng boong boong. Lập tức một khẩu đại bác nổ như sấm ở sàn tàu phía trước, các cánh buồm rung lên, mùi khói thuốc súng thơm thơm toả ra. Thuyền trưởng có bộ mặt trẻ, xương xương, xấc xược bước bốn bậc một leo lên cầu chỉ huy, tay nâng thanh đoản kiếm; hắn đưa hai ngón tay lên chiếc mũ ba cạnh:

- Thưa Ngài pháo thủ, đã đến giờ giải lao, mời ngài uống một cốc!

Theo sau Nepliuev là gã Fenten thấp lùn, mặt mầy bóng láng và hớn hở, mặc áo gi-lê đan, màu xanh lục.

Trên thuyền, thay vào chiếc mũ cao không vành của người đầu bếp, gã cũng buộc lên đầu một chiếc khăn tay trắng theo kiểu cướp biển. Gã đưa mời vua Piotr một chiếc cốc bạc, một cái bánh nướng nhân anh túc đặt trên cái khay mạ thiếc.

Piotr Alekseevich nhắc nhắc cái cốc trong tay rồi uống một hơi, theo kiểu thuỷ thủ, thứ vodka rất nặng ngửi như mùi rượu mạnh và vừa vội vàng ném vào miệng nhai nhai những mẩu bánh nhỏ vừa bảo Nepliuev:

- Đêm nay, chúng ta sẽ thả neo ở gần sông Narova ta sẽ ngủ đêm trên đất liền. Ngươi đã đo mực nước chưa?

- Tâu bệ hạ, ở cửa sông Narova, phía hữu ngạn có một bãi cát ngầm, nhưng phía tả ngạn thì là mười một bộ.

- Tốt… cho ngươi lui

Và Piotr Alekseevich lại đứng một mình ở tay lái trên sàn thuyền nóng bỏng. Sau cốc rượu vừa uống cạn, một niềm vui thích toả khắp người nhà vua và nhà vua khi thì thở phì phì, khi thì cười gằn nhớ lại chuyện xảy ra hôm kia, oanh liệt đến đỗi vua Charles sẽ phải tối tăm mặt mũi.