|
|
21-06-2008, 10:56 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 7
Mé cạnh nhà an dưỡng của Trung Æ°Æ¡ng là khu vÆ°á»n lá»›n của bệnh viện bách khoa. Những "công xã viên" má»—i lần ở ngoà i biển vá» thÆ°á»ng Ä‘i qua khu vÆ°á»n đó. Trong vÆ°á»n nà y, Pa-ven Æ°a đến ngồi nghỉ dÆ°á»›i bóng má»™t cây ngô đồng cà nh lá um tùm, gần má»™t bức tÆ°á»ng đá mà u xám. Ở đây, Ãt khi có ngÆ°á»i đến quấy rầy. Ngồi đấy, có thể nhìn thấy tất cả đám dân nghỉ mát Ä‘i Ä‘i lại lại náo nhiệt trên những Ä‘Æ°á»ng lá»›n và lối mòn của khu vÆ°á»n; tối đến, ngồi đấy lại có thể nghe hòa nhạc mà vẫn xa lánh được cái cảnh chen chúc bá»±c mình của má»™t nÆ¡i tắm biển lá»›n.
Ngà y hôm ấy, Pa-ven cÅ©ng và o ngồi dÆ°á»›i bóng cây ngô đồng. Anh khoan khoái nằm dà i trên ghế chao bằng mây; tắm biển và tắm nắng mệt, anh thiu thiu ngủ. Khăn tắm bông và cuốn "Phiến loạn" của Phua- rÆ¡-ma-nốp Ä‘á»c chÆ°a xong để trên mặt ghế chao bên cạnh. Những ngà y má»›i đến nhà an dưỡng, Pa-ven vẫn luôn luôn bị căng thẳng trong thần kinh, bệnh nhức đầu liên miên không khá»i. Các giáo sÆ° tiếp tục nghiên cứu căn bệnh phức tạp và kỳ lạ của anh. Bắt mạch, nghe tim suốt ngà y là m anh mệt phá» và phát cáu. Bác sÄ© Ä‘iá»u trị là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà có cái tên rắc rối lạ lùng: I-ê-ru-xa-lim-sÃch, má»™t nữ đảng viên dá»… có thiện cảm, vui tÃnh. Bác sÄ© khó nhá»c đỡ Pa-ven dáºy và bá»n tâm thuyết phục anh chịu khó theo bà sang cho các bác sÄ© chuyên khoa khám. Pa-ven bảo lại bác sÄ©:
- Thú tháºt vá»›i bác sÄ© là tôi ngấy lắm rồi. Ngà y năm lần bảy lượt cứ bắt trả lá»i những câu há»i, lần nà o cÅ©ng giống nhÆ° lần nà o. Bà ngoại đồng chà có loạn óc không? Cụ bốn Ä‘á»i vỠđằng há» ná»™i đồng chà có Ä‘au bệnh tê thấp không? Tôi là m thế quái nà o mà biết được các cụ Ä‘au bệnh gì. Tôi có trông thấy các cụ bao giỠđâu! Rồi má»—i vị lại muốn tôi thú nháºn là mắc bệnh láºu hay má»™t bệnh gì còn xấu xa hÆ¡n nữa. Còn tôi thì xin thú tháºt vá»›i bác sÄ© rằng cái cảnh nà y khiến tôi cứ muốn gõ thẳng và o đầu há». Xin các bác sÄ© để cho tôi được yên. Nếu các vị cứ khám Ä‘i khám lại suốt cả tháng rưỡi trá»i tôi ở đây thì tôi đến hóa Ä‘iên hóa rồ mất.
Bác sÄ© I-ê-ru-xa-lim-sÃch nghe Pa-ven nói chỉ cÆ°á»i, tìm câu nói đùa vui đáp lại, nhÆ°ng mấy phút sau bà đã cầm tay Pa-ven dắt Ä‘i được rồi. Vừa dìu anh Ä‘i, vừa kể má»™t câu chuyện lý thú, bà đưa anh đến cho bác sÄ© phẫu thuáºt khám.
Ngà y hôm ấy không phải khám gì cả. Còn má»™t giá» nữa má»›i đến bữa cÆ¡m trÆ°a, Pa-ven Ä‘ang thiu thiu ngủ thì nghe thấy tiếng bÆ°á»›c chân Ä‘i và o. Anh không mở mắt: "NgÆ°á»i ta tưởng mình ngủ thì ngÆ°á»i ta sẽ Ä‘i thôi". Pa-ven tÃnh nhầm: tiếng ghế bên kêu ken két, có ai ngồi xuống. Thoang thoảng mùi nÆ°á»›c hoa nhẹ. Pa-ven Ä‘oán ngÆ°á»i vừa ngồi xuống là đà n bà ...
Anh mở mắt ra nhìn. Äiá»u anh trông thấy trÆ°á»›c tiên là má»™t tấm áo dà i trắng toát, đôi chân nâu rám nắng Ä‘i dép nhá» bằng da dê, rồi má»™t cái đầu xinh xinh, tóc cắt ngắn kiểu giả trai, hai mắt rất to và hà m răng nhá»n nhá»n nhÆ° răng chuá»™t nhắt. NgÆ°á»i con gái mỉm cÆ°á»i, xấu hổ.
- Äồng chà thứ lá»—i. Tôi có là m phiá»n đồng chà không ạ?
Pa-ven không đáp. Kể là m nhÆ° thế thì không lịch sá»± tà nà o, song anh vẫn hy vá»ng rằng mình im không nói, thì ngÆ°á»i con gái sẽ bá» Ä‘i.
- Quyển sách nà y có phải của đồng chà không?
Chị láºt láºt từng tá», giở xem cuốn "Phiến loạn".
- Phải.
Một phút im lặng.
- Tôi há»i khà không phải, đồng chà có phải là ở bên nhà an dưỡng "NgÆ°á»i công xã" không?
Pa-ven cá»±a mình, bá»±c bá»™i "CÆ¡m gió tai ác nà o xui con bé đến đây? Hừ, mình Ä‘ang nằm nghỉ, chẳng có nói gì hết. Nó lại sắp há»i mình Ä‘au bệnh gì đây. Äi quách Ä‘i cho rảnh" Anh cà u nhà u nói:
- Không.
- Váºy mà hình nhÆ° tôi có gặp đồng chà ở bên ấy.
Pa-ven sắp sá»a đứng dáºy thì có giá»ng trầm trầm của Ä‘Ã n bà há»i :
- Äô-ra và o là m gì ở đấy?
Má»™t ngÆ°á»i con gái tóc và ng, da rám nắng, mặc quần áo tắm biển lại ngồi bên mép ghế mây. Cô ta Ä‘Æ°a mắt liếc nhìn Pa-ven.
- Tôi gặp đồng chà ở đâu rồi thì phải. Äồng chà công tác ở Khác-cốp có phải không?
- Phải, ở Khác-cốp.
- Hồi ấy đồng chà là m công tác gì nhỉ?
Pa-ven nhất định chấm dứt câu chuyện xem chừng sắp sá»a kéo dà i nà y.
- Là m ở sở đổi thùng.
Hai ngÆ°á»i con gái cÆ°á»i ồ lên là m anh cÅ©ng phải giáºt mình.
- NgÆ°á»i ta không thể nói rằng đồng chà quá hòa nhã đấy, đồng chà ạ.
Thế là bắt đầu quen nhau. Sau nà y, Äô-ra Rốt- ki-na, ủy viên thÆ°á»ng vụ thà nh ủy Khác-cốp, thÆ°á»ng hay nhắc lại cái buổi đầu má»›i là m quen nhau ngá»™ nghÄ©nh nà y.
*
Pa-ven sang khu vÆ°á»n nhà an dưỡng "Ta-la-xa" chÆ¡i để nghe hòa nhạc buổi chiá»u. Bá»—ng gặp Giác-ki. Tháºt là kỳ ngá»™. ChÃnh là cái Ä‘iệu kèn "phốc-tÆ¡-rốt" đã là m cho hai ngÆ°á»i trông thấy nhau.
Trong buổi hoà nhạc, sau khi mụ nữ ca sÄ© phốp pháp đã hoa chân múa tay nhÆ° Ä‘iên để chÆ¡i bản tình ca "Äêm ngây ngất ngát hÆ°Æ¡ng tình say đắm" thì má»™t cặp nhảy lên sân khấu. Vai nam ăn mặc ná»a kÃn ná»a hở, Ä‘á»™i mÅ© ống cao Ä‘á» chót, Ä‘eo nhạc sắt bên hông, ngá»±c thì lại Ä‘eo yếm áo sÆ¡-mi trắng bốp, lủng lẳng chiếc cà -vạt. Tóm lại, y nhÆ° biếm há»a má»™t ngÆ°á»i má»i. Vai nữ trông cÅ©ng kháu, trên ngÆ°á»i cÅ©ng chỉ che Ä‘á»™c có và i mảnh vải. Trông thấy cặp đó thì cả đám "nép- man" béo ú, cổ bá»± nhÆ° cổ bò, ngồi sau những ghế bà nh và ghế dà i của những ngÆ°á»i bệnh nhà an dưỡng, xì xà o tán phục. ( Nép-man: nép gá»i tắt "chÃnh sách kinh tế má»›i" áp dụng ở Liên Xô và o những năm 1921-1923 thừa nháºn quyá»n tá»± do thÆ°Æ¡ng mại và cho phép mở mang xà nghiệp tÆ° doanh nhá». Nép-man là chỉ bá»n là m già u trong thá»i kỳ đó).
Cặp đó ngoáy má»™t Ä‘iệu "phốc-tÆ¡-rốt" vẹo hông. Không thể nà o tưởng tượng được má»™t trò kinh tởm hÆ¡n nữa. Tên Ä‘Ã n ông béo, Ä‘á»™i cái mÅ© ống sao hết sức lố lăng, và đứa con gái dÃnh lấy thịt nhau, uốn éo nhÆ° kiểu khiêu dâm mất dạy. Ngồi sau Pa- ven, má»™t lão bụng phệ khoái trá thở hổn ha hổn hển. Pa-ven quay mặt sắp Ä‘i ra thì ở hà ng đầu, ngay sát sân khấu có ngÆ°á»i đứng dáºy thét lên giáºn dữ:
- Các ngÆ°á»i chÆ°a hết nghỠđánh ** hay sao? Cút Ä‘i ngay láºp tức.
Pa-ven nháºn ra ngÆ°á»i nói là Giác-ki.
NgÆ°á»i đánh pi-a-nô thôi không chÆ¡i nữa, cây vi- ô-lông rÃt lên má»™t tiếng lần cuối rồi im bặt. Cặp ná» trên bục cao cÅ©ng ngay ngÆ°á»i, thôi không uốn éo. Sau những hà ng ghế dá»±a, có tiếng "suỵt, suỵt" giáºn dữ phản đối ngÆ°á»i đã thét lên kia:
- Rõ tháºt là đồ vô giáo dục! Phá đám má»™t tiết mục của ngÆ°á»i ta !
- Cả châu Âu ngÆ°á»i ta nhảy nhÆ° thế !
- Tháºt là loạn!
NhÆ°ng trong đám những ngÆ°á»i nghỉ ở nhà an dưỡng "NgÆ°á»i công xã" đến xem ở đây, có Xê-ri-ô-gia Gi-ba- nốp, bà thÆ° Äoà n thanh niên liên quáºn Sê-rê-pô-vét, Ä‘ang thá»c bốn ngón tay và o mồm huýt sáo ầm Ä©. Nhiá»u ngÆ°á»i khác ủng há»™ anh. Cặp ná» biến, nhÆ° có tráºn gió thổi bay vù Ä‘i. Gã ba hoa giữ việc giá»›i thiệu chÆ°Æ¡ng trình, giống nhÆ° má»™t tên đầy tá»› láu cá, tuyên bố vá»›i ngÆ°á»i xem là ban hát đó sẽ Ä‘i khá»i ngay đây thôi.
- Cút đi đâu thì cút. Chẳng ai giữ.
Má»™t chà ng trẻ tuổi, mặc áo ngủ nhà an dưỡng còn chá»i mát theo chúng mấy câu, khiến bà con ai nấy cÆ°á»i phá lên.
Pa-ven tìm đến hà ng ghế đầu gặp Giác-ki. Hai ngÆ°á»i vá» buồng Pa-ven trò chuyện rất lâu. Giác-ki là m công tác tuyên truyá»n viên ở má»™t đảng ủy liên quáºn. Giác- ki nói:
- Cáºu biết mình lấy vợ chÆ°a nhỉ? Mình sắp có con rồi đấy. Chẳng biết sẽ là trai hay gái.
- Thế à . Cáºu lấy ai đấy?
Giác-ki rút ở túi ra một tấm ảnh, đưa cho Pa-ven xem.
- Cáºu có nháºn ra ai không?
NgÆ°á»i trong ảnh: An-na Bô-khác.
- Thế Äu-ba-va giỠở đâu? - Pa-ven há»i lại, trong lòng cà ng ngạc nhiên thêm.
- Äu-ba-va hiện ở Mát-xcÆ¡-va. Khi nó bị khai trừ khá»i Äảng thì cÅ©ng thôi không há»c TrÆ°á»ng đại há»c cá»™ng sản nữa. Giá» há»c TrÆ°á»ng cao đẳng kỹ thuáºt. Theo tin đồn thì hắn đã được phục hồi. NhÆ°ng phục hồi nó là sai lầm. Nó là má»™t phần tá» thối nát ... Cáºu có biết Pan-cÆ¡-ra-tốp giỠở đâu không? Giá» nó là m phó giám đốc má»™t xưởng đóng tà u biển. Còn tin tức những đứa khác, tá»› không biết mấy. Anh em má»—i thằng má»™t ngả, công tác ở khắp má»i chá»— trong nÆ°á»›c. NhÆ°ng được gặp nhau, kể lại chuyện xÆ°a thì thú tháºt.
Äô-ra Ä‘i và o cùng vá»›i mấy đồng chà khác. Giác- ki khép cá»a lại. Äô-ra nhìn huân chÆ°Æ¡ng trên ngá»±c Giác-ki há»i Pa-ven:
- Bạn anh đấy à ? Äảng viên chứ? Công tác ở đâu đấy?
Pa-ven không hiểu chuyện gì, giá»›i thiệu vắn tắt Giác-ki vá»›i Äô-ra.
Äô-ra giải thÃch:
- Váºy thì Giác-ki cứ ngồi lại đây. Có những đồng chà má»›i ở Mát-xcÆ¡-va đến, cho biết tin tức má»›i của Äảng. Äịnh mượn buồng anh há»p kÃn.
Trừ Pa-ven và Giác-ki ra, những ngÆ°á»i có mặt hầu hết là đảng viên bôn-sê-vÃch lâu năm. Bác-ta-ép, ủy viên ban kiểm tra Mát-xcÆ¡-va nói chuyện vá» phe đối láºp má»›i do nhóm tá»-rốt-skÃt Di-nô-vi-ếp và Ca-mê- nhếp đứng đầu. Äồng chà kết luáºn:
- Giữa lúc tình hình nghiêm trá»ng nhÆ° thế nà y, chúng ta không thể vắng mặt. Mai tôi vỠđây.
Ba ngà y sau, nhà an dưỡng chÆ°a hết hè đã vắng ngắt. Cả Pa-ven nữa, không nghỉ hết thá»i hạn đã quy định, cÅ©ng bá» vá».
Äảng không giữ anh lâu ở Trung Æ°Æ¡ng Äoà n, chỉ định anh là m bà thÆ° liên quáºn ủy má»™t vùng công nghiệp. Má»™t tuần sau, anh Ä‘á»c bà i diá»…n văn đầu tiên trÆ°á»›c các cán bá»™ địa phÆ°Æ¡ng.
Dạo ấy đã vá» cuối thu rồi. Chiếc xe hÆ¡i của liên quáºn ủy Ä‘i vá» má»™t quáºn bị rá»›t xuống vá»±c bên Ä‘Æ°á»ng. Trên xe có Pa-ven và hai cán bá»™ nữa.
Cả ba cùng bị thÆ°Æ¡ng nặng. Pa-ven bị giáºp đầu gối bên phải. Mấy ngà y sau, anh được chuyển Ä‘i chữa ở má»™t viện giải phẫu ở Khác-cốp. Các bác sÄ© khám đầu gối bị sÆ°ng của anh và chiếu Ä‘iện, Ä‘á»u tuyên bố là phải mổ ngay.
Pa-ven đồng ý.
Bác sÄ© cao lá»›n đứng đầu há»™i đồng chẩn bệnh, kết luáºn:
- Váºy thì sáng mai sẽ mổ.
Rồi bác sÄ© đứng dáºy và tất cả các bác sÄ© khác cÅ©ng đứng dáºy theo Ä‘i ra.
Má»™t phòng nhá» sáng sủa cho má»™t ngÆ°á»i bệnh nằm. Trong phòng sạch nhÆ° lau nhÆ° li và có mùi đặc biệt của nhà thÆ°Æ¡ng, cái mùi ấy Pa-ven lâu không ngá»i đã quên khuấy rồi. Pa-ven nhìn chung quanh phòng. Má»™t chiếc bà n nhá» trải khăn trắng bong và má»™t chiếc ghế đẩu sÆ¡n trắng. Chỉ có thế thôi.
Một chị hộ lý mang cơm tối và o.
Pa-ven từ chối không ăn. Anh Ä‘ang ngồi ngả ngÆ°á»i trên giÆ°á»ng viết thÆ°. Chân Ä‘au là m anh không nghÄ© ngợi gì được. Bụng anh không muốn ăn.
Viết xong lá thÆ° thứ tÆ° thì thấy cá»a buồng hé mở. Má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà trẻ tuổi, mặc áo khoác trắng và mÅ© trắng, lại đầu giÆ°á»ng anh. Bóng tối nhá nhem, anh chỉ nháºn ra đôi mà y rất má»ng và đôi mắt to mà anh Ä‘oán là mắt Ä‘en. NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà má»™t tay đỡ cặp da, má»™t tay cầm lấy tá» giấy và cái bút chì, tá»± giá»›i thiệu vá»›i Pa-ven:
- Tôi là bác sÄ© Ä‘iá»u trị của đồng chÃ. Hôm nay đến phiên tôi trá»±c. Tôi sắp há»i cung đồng chà đây, dù muốn hay không đồng chà thế nà o cÅ©ng phải kể cho tôi nghe hết tất cả những Ä‘iá»u bệnh viện cần biết vỠđồng chà đấy nhé.
Bà bác sÄ© cÆ°á»i niá»m nở. Nụ cÆ°á»i là m buổi "há»i cung" đỡ nặng ná». Suốt má»™t giá» liá»n, Pa-ven nói chuyện vá» mình và nói chuyện cả vá» những bà cụ tổ bốn Ä‘á»i nhà mình nữa.
Trong phòng mổ, đông ngÆ°á»i là m việc, ai nấy Ä‘á»u có lượt băng má»ng bịt lấy mồm và mÅ©i.
Äồ mổ bằng ká»n sáng bóng, má»™t chiếc bà n dà i hẹp bá» ngang và dÆ°á»›i mặt bà n má»™t chiếc cháºu to. Pa-ven nằm trên bà n, giáo sÆ° chuyên vá» phẫu thuáºt cÅ©ng vừa rá»a tay xong. PhÃa sau, những ngÆ°á»i giúp việc vá»™i và ng sắp xếp đồ mổ. Pa-ven quay mặt Ä‘i. Má»™t nữ y tá Ä‘ang xếp dao mổ. Bác sÄ© Ba-gia-nô-va cởi băng vết thÆ°Æ¡ng ở chân Pa-ven, nói rất nhá» bảo anh:
- Äồng chà quay Ä‘i chá»— khác, nhìn thấy dá»… xúc Ä‘á»™ng, không lợi đến thần kinh.
- Bác sĩ bảo xúc động thần kinh của ai cơ?
Pa-ven mỉm cÆ°á»i có vẻ khinh thÆ°á»ng.
Mấy phút sau, mặt nạ dà y úp chụp lấy mặt anh.
Giáo sÆ° giải phẫu nói: - Äồng chà bình tÄ©nh nhá»›. Chúng tôi sắp đánh thuốc mê. Äồng chà thở Ä‘i, thở cháºm Ä‘Æ°á»ng mÅ©i và đếm má»™t, hai, ba, bốn...
Tiếng ngÆ°á»i bị nghẹt dÆ°á»›i cái mặt nạ, bình thản trả lá»i:
- Äược, nếu tôi mê Ä‘i, có văng lá»i chá»i tục thì xin lá»—i Các đồng chà trÆ°á»›c.
Bác sÄ© không nhịn được, hé môi mỉm cÆ°á»i.
Mấy giá»t thuốc mê đầu tiên, mùi ngá»™t ngạt, nôn nao.
Pa-ven hÃt thở mạnh và cháºm, cố dằn từng tiếng, bắt đầu đếm: má»™t, hai, ba, bốn ... Anh bÆ°á»›c và o mà n đầu tấn bi kịch của Ä‘á»i anh nhÆ° thế đấy.
*
A-rÆ¡-chom mở nhÆ° xé đôi phong bì và không hiểu sao lòng bồi hồi, giở thÆ° ra Ä‘á»c. Mắt ngốn mấy dòng đầu rồi Ä‘á»c lÆ°á»›t má»™t mạch cả thÆ°.
"Anh A-rơ-chom!
Em vá»›i anh rất Ãt khi viết thÆ° cho nhau. Má»—i năm chỉ má»™t hai lần. NhÆ°ng cốt ná»™i dung thÆ°, chứ cần gì viết nhiá»u, anh nhỉ? Trong thÆ° trÆ°á»›c, anh cho em hay tin anh đã Ä‘em gia đình rá»i Sê-pê-tốp-ca đến là m ở má»™t kho đầu máy nhà ga Ca-da-chin, để "dứt cho đứt rá»…â€. Em hiểu: rá»… ấy là chị Schi-ô-sa, là ông bà sinh ra chị, là cái tÆ° tưởng tÆ° hữu nhá» lạc háºu của há»... Cải tạo những ngÆ°á»i nhÆ° chị Schi-ô-sa chẳng phải chuyện dá»…. Em lo là đến anh cÅ©ng không cải tạo được chị ấy đâu. Anh cứ bảo: "Không còn tuổi thanh niên thì há»c khó và o". Váºy mà anh há»c tiến bá»™ lắm đấy. Anh cứ khăng khăng không chịu bá» sản xuất để nháºn công tác chủ tịch Xô-viết thà nh phố. NhÆ° thế không đúng, anh ạ. Anh đã chiến đấu già nh chÃnh quyá»n có phải không, anh? Váºy thì anh phải nắm lấy chÃnh quyá»n. Ngay ngà y mai, anh nháºn trách nhiệm ấy Ä‘i và bắt tay và o công tác.
Giá» nói đến em. Có chuyện không hay, anh ạ. Em phải Ä‘i nằm bệnh viện. Bác sÄ© là m thịt hai lần, đổ mất khá máu, sức mất Ä‘i nhiá»u, thế mà đến táºn bây giá», không ai dám nói là bao giá» em khá»i.
Em phải bá» công tác, tìm ra được má»™t cái nghá» má»›i, cái nghá» "con bệnh". Em chịu trăm sá»± Ä‘au Ä‘á»›n già y vò và kết quả là đầu gối bên phải tê liệt, trên ngÆ°á»i bao nhiêu là sẹo và sau hết, sá»± khám phá cuối cùng của các thầy thuốc: cách đây bảy năm, em bị đá giáng và o xÆ°Æ¡ng sống. Ngà y nay, thầy thuốc bảo vết thÆ°Æ¡ng ấy gay cho em lắm. Em sẵn sà ng chịu Ä‘á»±ng hết thảy, quý hồ sẽ được trở vá» vị trà của em trong Ä‘á»™i ngÅ©.
Äối vá»›i em, trong Ä‘á»i không gì đáng kinh sợ hÆ¡n là sẽ phải xa rá»i Ä‘á»™i ngÅ©. Tháºm chà em cÅ©ng không dám nghÄ© đến cảnh ấy nữa. Cho nên em Ä‘á» nghị các bác sÄ© tha hồ là m thế nà o thì là m. Chữa mãi chẳng ăn thua gì mà mây Ä‘en kéo đến lại cà ng dà y hÆ¡n trÆ°á»›c. Lần mổ thứ nhất đã khá»i, em vừa cháºp chững Ä‘i được em đã lại công tác ngay. NhÆ°ng chẳng bao lâu lại quy lại bị Ä‘Æ°a và o bệnh viên. Hiện nay em đã có giấy Ä‘i nghỉ tại nhà an dưỡng "Mai-nắc" ở Æ - pa-tô-ri-a. Mai em sẽ lên Ä‘Æ°á»ng. Anh đừng lo, anh A-rÆ¡-chom ạ, chẳng dá»… mà đem em Ä‘i chôn được đâu. Em đủ sức để sống ba Ä‘á»i ngÆ°á»i. Chúng ta sẽ thắng cuá»™c Ä‘á»i lần nữa, anh ạ! Anh giữ gìn sức khá»e, anh nhá»›. Äừng có là m gì quá sức kẻo sau đó lại phải chữa chạy tốn kém cho Äảng. Năm tháng cho ta kinh nghiệm vá»›i hiểu biết, không phải để ta mang kinh nghiệm vá»›i hiểu biết đó và o nằm dà i ở nhà thÆ°Æ¡ng.
PA-VEN CA-RÆ -SA-GHIN"
Trong khi A-rÆ¡-chom cau đôi mà y ráºm, Ä‘á»c bức thÆ° nà y thì Pa-ven từ giã bác sÄ© Ba-gia-nô-va. Bác sÄ© bắt tay Pa-ven và há»i anh:
- Mai đồng chà má»›i Ä‘i CÆ¡-ri-mê? Váºy ngà y hôm nay đồng chà định đến chÆ¡i đâu?
Pa-ven trả lá»i:
- Chị Äô-ra chốc nữa sẽ đến đón tôi. Tôi đến ở chÆ¡i nhà Äô-ra qua đêm nay, và sáng mai chị ấy sẽ Ä‘Æ°a tôi ra tà u.
Bác sÄ© Ba-gia-nô-va biết Äô-ra là ngÆ°á»i con gái thÆ°á»ng đến thăm Pa-ven.
- Äồng chà Pa-ven, ta đã đồng ý vá»›i nhau là trÆ°á»›c khi Ä‘i, đồng chà sẽ đến gặp cha tôi, đồng chà có nhá»› không? Tôi đã nói chuyện vá»›i cha tôi vỠđồng chÃ, đã trình cha tôi hiểu cặn kẽ vá» bệnh của đồng chà rồi đấy. Tôi rất muốn được ông khám bệnh cho đồng chÃ. Tối nay, đồng chà có thể đến để ông xem cho được.
Pa-ven đồng ý ngay.
Ngay tối hôm đó, nữ bác sĩ Ba-gia-nô-va đưa Pa- ven và o phòng thăm bệnh rộng lớn của cha.
TrÆ°á»›c mặt con gái, nhà phẫu thuáºt nổi tiếng chăm chú khám bệnh cho Pa-ven, Ba-gia-nô-va đã Ä‘em ở bệnh xá vá» những ảnh chiếu Ä‘iện cho những bản phân tÃch vá» bệnh của Pa-ven. Ông cụ bá»—ng nói má»™t trà ng dà i bằng tiếng la-tinh. Pa-ven nháºn thấy Ba-gia-nô- va Ä‘á»™t nhiên tái mặt. Anh nhìn chăm chăm chiếc đầu hói của ông cụ, cố Ä‘oán má»™t Ä‘iá»u gì trong đôi mắt sắc của vị giáo sÆ° già . Song ông cụ Ba-gia-nốp hết sức Ä‘iá»m tÄ©nh không lá»™ má»™t vẻ gì.
Khi Pa-ven mặc lại quần áo rồi thì bác sÄ© Ba-gia- nốp chà o biệt anh; ông cụ phải đến dá»± má»™t cuá»™c há»p và ủy cho con gái nói để Pa-ven biết nháºn xét của ông vá» bệnh của anh.
Trong gian phòng của Ba-gia-nô-va, đồ đạc bà y biện cầu kỳ, Pa-ven nằm ra Ä‘i-văng nghỉ, đợi Ba-gia-nô- va nói. Nữ bác sÄ© không biết bắt đầu thế nà o và nói gì bây giá», nên rất lúng túng. Cha của bác sÄ© vừa tuyên bố : y há»c hiện thá»i chÆ°a có phÆ°Æ¡ng tiện ngăn được sức tà n phá của chứng viêm ngà y má»™t phát triển trong cÆ¡ thể Pa-ven. Ông cụ không tán thà nh chủ trÆ°Æ¡ng dùng giải phẫu để trị bệnh nà y. "Chà ng trẻ tuổi nà y chẳng chóng thì chầy sẽ bị tê liệt má»™t cách bi đát. Thầy thuốc chúng ta bất lá»±c, không có cách gì ngăn được đâuâ€.
Bác sÄ© Ba-gia-nô-va tá»± nghÄ© mình vừa là thầy thuốc, vừa là bạn, không thể nà o nói hết sá»± tháºt cho Pa- ven nghe được, chỉ tìm lá»i nhẹ nhà ng thuáºt cho Pa- ven má»™t phần nhá» sá»± tháºt mà thôi.
- Tôi tin chắc là bùn nóng vùng Æ -pa-tô-ri-a sẽ có tác dụng quyết định và chỉ mùa thu nà y thôi đồng chà sẽ có thể trở lại là m việc.
Bác sĩ quên là có đôi mắt sắc đang chăm chú nhìn bác sĩ.
- Theo những lá»i bác sÄ© nói, hay đúng hÆ¡n theo những lá»i bác sÄ© không nói hết, tôi Ä‘oán hiểu bệnh của tôi trầm trá»ng đến mức nà o. Bác sÄ© chẳng còn nhá»› tôi đã yêu cầu bác sÄ© bao giá» cÅ©ng cứ nói tháºt hết vá»›i tôi. Äừng giấu tôi Ä‘iá»u gì. Tôi nghe Ä‘iá»u dữ chẳng đến ná»—i ngất Ä‘i đâu và cÅ©ng chẳng cắt cổ há»ng tá»± tỠđâu. Song tôi nhất định muốn biết tÆ°Æ¡ng lai bệnh tình của tôi sẽ ra sao? - Pa-ven nói dằn từng tiếng.
Ba-gia-nô-va dùng một câu bông đùa để đánh trống lảng.
Thế là tối hôm ấy, Pa-ven vẫn không là m sao tìm được sá»± tháºt. Khi hai ngÆ°á»i chia tay, nữ bác sÄ© thủ thỉ:
- Äồng chà chá»› quên có tôi là bạn của đồng chÃ, đồng chà Pa-ven ạ; cuá»™c Ä‘á»i đồng chà rồi đây phải Ä‘á» phòng tất cả má»i sá»± bất thần xảy ra. Nếu đồng chà cần tôi giúp đỡ hay tham gia ý kiến, xin cứ viết thÆ°. Tôi có thể là m được việc gì, xin là m hết sức.
Nữ bác sÄ© ngó qua cá»a sổ, nhìn theo bóng ngÆ°á»i cao lá»›n, mặc áo bà nh-tô da Ä‘ang khó nhá»c chống gáºy bÆ°á»›c chân xuống thá»m Ä‘i ra xe ngá»±a.
*
Lại vá» Æ -pa-tô-ri-a. Trá»i phÆ°Æ¡ng Nam nóng ná»±c. NgÆ°á»i miá»n Nam da rám nắng, Ä‘á»™i mÅ© nồi nhá» thêu chỉ và ng, tÃnh tình Æ°a náo Ä‘á»™ng. Chỉ mÆ°Æ¡i phút, xe ca đã Ä‘Æ°a hà nh khách tá»›i tòa nhà hai tầng xây bằng đá mà u xám, nhà an dưỡng "Mai-nắc".
Bác sÄ© thÆ°á»ng trá»±c phân phối bệnh nhân và o buồng. Khi bác sÄ© đến trÆ°á»›c phòng số 11, bác sÄ© quay há»i Pa-ven:
- CÆ¡ quan nà o gá»i đồng chà đến đây?
- Trung Æ°Æ¡ng Äảng cá»™ng sản U-cÆ¡-ren.
- Nếu váºy thì chúng tôi xếp đồng chà và o ở buồng nà y vá»›i đồng chà Ép-ne. - Bác sÄ© giải thÃch thêm: - Äồng chà ấy ngÆ°á»i Äức, có Ä‘á» nghị được ở chung vá»›i má»™t đồng chà ngÆ°á»i Nga.
Bác sÄ© gõ cá»a. Có tiếng Nga lÆ¡ lá»› trả lá»i.
- Cứ và o!
Pa-ven đặt va-li xuống sà n và quay ra nhìn ngÆ°á»i nằm trên giÆ°á»ng có mái tóc và ng hoe, có má»™t đôi dép mà u xanh biếc. Äồng chà ngÆ°á»i Äức cÆ°á»i hồn nhiên đón chà o Pa-ven.
- Gúd moóc-ghen, ghê-nô-xen( Tiếng Äức: Chà o đồng chà ). Tôi muốn nói: Chà o đồng chÃ. - Rồi giÆ¡ bà n tay xanh xao, ngón tay thon thon ra bắt tay Pa-ven.
Mấy phút sau, Pa-ven đến ngồi đầu giÆ°á»ng Ép-ne và đôi bên trò chuyện sôi nổi bằng tiếng "quốc tếâ€, thứ tiếng mà chữ nghÄ©a chỉ là phụ, má»—i câu nói không hiểu thì lại dùng thêm óc Ä‘oán, tay chỉ trá» và nét mặt là m Ä‘iệu bá»™ - nói tóm lại, dùng thêm đủ má»i phép của má»™t thứ quốc tế ngữ không văn tá»±.
Pa-ven đã hiểu ngay được là Ép-ne vốn là thợ bên Äức trong cuá»™c khởi nghÄ©a năm 1923 ở Hăm-bua, đồng chà bị đạn và o hông; vết thÆ°Æ¡ng cÅ© bây giá» lại loét ra, bắt đồng chà nằm liệt giÆ°á»ng. Tuy bị Ä‘au Ä‘á»›n nhÆ° váºy, đồng chà vẫn tÆ°Æ¡i tỉnh, và đức dÅ©ng cảm đó được Pa-ven rất lấy là m kÃnh nể.
Pa-ven không thể nà o mÆ¡ Æ°á»›c má»™t ngÆ°á»i bạn nằm cạnh tốt nhÆ° thế. Má»™t ngÆ°á»i bạn "láng giá»ng" nhÆ° váºy sẽ chẳng nói nhiá»u vá» bệnh mình và chẳng than thở luôn mồm từ sáng đến tối đâu. Trái lại, ở cùng buồng vá»›i má»™t ngÆ°á»i nhÆ° váºy, có thể quên hết ná»—i Ä‘au buồn của chÃnh bản thân mình. Pa-ven thầm nghÄ© "Tiếc tháºt, mình chẳng biết má»™t tiếng Äức quái nà o cả".
Trong má»™t góc vÆ°á»n có kê nhiá»u ghế mây, má»™t chiếc bà n tre, hai ghế bà nh có xe Ä‘un. Bá»™ "năm" mà anh em gá»i đùa là "ban chấp hà nh của Quốc tế cá»™ng sản" thÆ°á»ng ra đấy nghỉ sau má»—i lần là m thuốc.
Ép-ne ngả ngÆ°á»i trên má»™t chiếc ghế bà nh; Pa-ven thì bác sÄ© không cho Ä‘i lại cÅ©ng ngồi trên chiếc ghế bà nh kia. Ba ngÆ°á»i bệnh nữa là đồng chà Vai-man béo phục phịch, ngÆ°á»i Ét-stô-ni, cán bá»™ giúp việc ở Bá»™ dân ủy thÆ°Æ¡ng mại nÆ°á»›c cá»™ng hòa CÆ¡-ri-mê; nữ đồng chà Ma-giÆ¡-ta La-u-rin, ngÆ°á»i Lét-tô-ni, còn trẻ, mắt nâu, trông tưởng chừng nhÆ° con gái mÆ°á»i tám, và đồng chà Lét-đê-nhếp, ngÆ°á»i Xi-bê-ri cao lá»›n, tóc ở thái dÆ°Æ¡ng đã hoa râm. Thế là năm ngÆ°á»i thuá»™c năm dân tá»™c: Má»™t ngÆ°á»i Äức, má»™t ngÆ°á»i Ét-stô-ni, má»™t ngÆ°á»i Lét-tô-ni, má»™t ngÆ°á»i Nga và má»™t ngÆ°á»i U- cÆ¡-ren. Ma-rÆ¡-ta và Vai-man nói tiếng Äức, hai ngÆ°á»i là m phiên dịch cho Ép-ne và Pa-ven thân nhau vì ở cùng buồng, Ép-ne gần vá»›i Ma-rÆ¡-ta và Vai-man vì nói chuyện được vá»›i nhau bằng tiếng Äức. Còn Pa- ven và Lê-đê-nhếp thân nhau vì cùng thÃch đánh cá».
TrÆ°á»›c khi Lê-đê-nhếp chÆ°a đến đây thì Pa-ven là "vô địch" ở nhà an dưỡng. Anh đã đấu kịch liệt vá»›i Vai-man má»›i già nh được chức đó. Vì thua cá», anh chà ng ngÆ°á»i Ét-stô-ni lầm lì nà y phát cáu. Anh ta từ lâu nuôi háºn vá»›i Pa-ven vì tráºn thua cá» nà y. NhÆ°ng rồi có má»™t ông cụ già cao lá»›n đến nhà an dưỡng. Ông lão năm mÆ°Æ¡i tuổi mà trông trẻ lạ lùng, ông cụ ấy là Lê-đê-nhếp. Má»™t hôm, Lê-đê-nhếp gạ Pa-ven đánh má»™t ván cá». Pa-ven có ngỠđâu ông cụ là tay lợi hại, đấm tốt đầu. Pa-ven là tay "vô địch" nên được ra Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i bất cứ tay cá» nà o má»›i đến nhà an dưỡng. Những tráºn nhÆ° thế, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng xúm lại xem đông. Äến nÆ°á»›c Ä‘i thứ chÃn thì Pa-ven nháºn ra Lê-đê-nhếp Ä‘i rất chắc, đã bắt đầu thế công, anh hiểu rằng anh Ä‘ang Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i má»™t đối thủ nguy hiểm. Lúc ấy anh má»›i thấy anh đã ra quân không kÃn nÆ°á»›c là dại.
Ván cá» ròng rã ba tiếng. Mặc dù Ä‘em hết cố gắng, Ä‘em hết tâm lá»±c, Pa-ven cÅ©ng phải xin thua. Anh đã thấy, trÆ°á»›c tất cả năm ngÆ°á»i chầu rìa, là mình thua mất. Nhìn sang đối thủ: ông cụ Lê-đê-nhếp tủm tỉm cÆ°á»ng má»™t cách Ä‘á»™ lượng. Lẽ tất nhiên ông cụ cÅ©ng thấy là Pa-ven thua rồi. NhÆ°ng ngÆ°á»i xem vẫn chÆ°a biết thắng bại vá» ai, cả Vai-man là ngÆ°á»i mong Pa- ven thua ra mặt, cÅ©ng chÆ°a há» biết.
- Tôi bao giá» cÅ©ng kháng cá»± đến quân cuối cùng. Pa-ven nói thế. Và Lê-đê-nhếp gáºt đầu đáp lại câu nói mà chỉ có riêng cụ hiểu.
Pa-ven đánh vá»›i cụ Lê-đê-nhếp mÆ°á»i ván trong năm ngà y: Thua bảy, được hai, hòa má»™t.
Vai-man khoái quá.
- Cám Æ¡n đồng chà Lê-đê-nhếp nhé! Äồng chà già hay tháºt ! Äáng Ä‘á»i cu cáºu Pa-ven lắm ! Nó đã đánh bại những tay lão tÆ°á»›ng chúng tôi. Giá» thì nó cÅ©ng lại bị má»™t lão tÆ°á»›ng đánh bại, ha, ha, ha!
Rồi anh ta quay ra trêu ngÆ°á»i đã thắng mình nay thất tráºn.
- Sao cáºu, thua có thú không, cáºu?
Pa-ven Ä‘Ã nh phải nhÆ°á»ng chức "vô địch" cá», song mất cái danh vá»ng trẻ con đó, anh đã được là m quen vá»›i Lê-đê-nhếp và ông cụ đối vá»›i anh sau nà y rất thân, rất quý. Pa-ven thua cá» là phải. Anh má»›i chỉ Ä‘i nÆ°á»›c nà o biết nÆ°á»›c ấy, nên phải chịu thua báºc thầy đã nắm được hết phép bà truyá»n của cá» thế .
Rồi lại thêm má»™t ngà y ká»· niệm chung là m đồng chà già và đồng chà trẻ cà ng thêm gần gÅ©i. Pa-ven sinh năm mà Lê-đê-nhếp và o Äảng. Cả hai là tiêu biểu rất Ä‘iển hình của lá»›p vệ quân trẻ và lá»›p vệ quân già bôn-sê-vÃch. Má»™t ngÆ°á»i già u kinh nghiệm vá» Ä‘á»i và kinh nghiệm chÃnh trị, đã từng qua nhiá»u năm đấu tranh bà máºt, ra và o ngục tù của Nga hoà ng và sau đó đã từng là m công tác chÃnh quyá»n, giữ trá»ng trách của nhà nÆ°á»›c. Má»™t ngÆ°á»i thì má»›i qua má»™t thá»i thanh niên sôi nổi và má»›i chỉ có tám năm tuổi đấu tranh thôi, nhÆ°ng sống thá»i thanh niên và tám năm ấy tốn sức hÆ¡n cả má»™t Ä‘á»i ngÆ°á»i. Cả hai ngÆ°á»i, già cÅ©ng nhÆ° trẻ, lòng còn hăng, máu còn nóng, nhÆ°ng sức khá»e đã hÆ° rồi.
Tối đến ở phòng 11 là phòng của Ép-ne và Pa-ven, ồn à o, ầm Ä© nhÆ° má»™t câu lạc bá»™ váºy. Từ đấy truyá»n Ä‘i các tin tức thá»i sá»± chÃnh trị. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng Vai- man tìm cách tÆ°Æ¡ng và o má»™t câu chuyện tiếu lâm tục tÄ©u mà anh rất lấy là m thú, nhÆ°ng cứ mở mồm kể thì bị Ma-rÆ¡-ta và Pa-ven trừng mắt nhìn lại ngay. Ma-rÆ¡-ta dùng lá»i mỉa mai tế nhị và sâu sắc bắt anh ta im và nói mỉa không xong, thì Pa-ven lại phải dÃnh và o.
- Vai-man, anh tưởng chúng tôi thưởng thức cái lối pha trò của anh đấy phá»ng? - Pa-ven cất giá»ng đùng đùng nổi giáºn: - Tôi không hiểu là m sao anh có thể dung hoà những quan Ä‘iểm . . .
Vai-man bÄ©u là n môi dà y, mắt ti hà liếc nhìn má»i ngÆ°á»i có vẻ chế nhạo:
- Ta phải láºp má»™t cÆ¡ quan thanh tra đạo đức bên cạnh cÆ¡ quan Tổng giám đốc giáo dục quốc dân và đỠcỠđồng chà Pa-ven là m tổng thanh tra má»›i được. Ma-rÆ¡-ta chá»i lại thì còn có lý. Chị và phe phụ nữ, đối láºp nhà nghá» vá»›i tôi rồi. Còn Pa-ven lại là m ra bá»™ ngây thÆ¡ cụ hay nhÆ° ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng nói, là m ra bá»™ tà nhau của Côm-xô-môn... Tôi ấy à , tôi không Æ°a cái lối trứng đòi dạy khôn vịt.
Sau cuá»™c tranh cãi vỠđạo đức cá»™ng sản ấy, vấn Ä‘á» tục tÄ©u được Ä‘Æ°a ra thảo luáºn vá» nguyên tắc. Ma- rÆ¡-ta dịch cho Ép-ne nghe những quan Ä‘iểm khác nhau. Ép-ne tuyên bố.
- Chuyện tục tĩu không tốt.Tôi tán thà nh ý kiến của Pa-ven.
Vai-man phải rút lui ý kiến, nói dăm câu bông phèng để đánh trống lảng, nhưng rồi thôi không kể những chuyện tủ ấy của anh nữa.
Pa-ven tưởng Ma-rÆ¡-ta cÅ©ng là Côm-xô-môn. Anh trông mặt Ma-rÆ¡-ta Ä‘oán má»›i mÆ°á»i chÃn tuổi. Anh rất Ä‘á»—i ngạc nhiên, má»™t hôm nói chuyện vá»›i Ma-rÆ¡- ta biết chị và o Äảng từ năm 1917, chị đã ba mÆ°Æ¡i mốt tuổi rồi và chị là má»™t trong những cán bá»™ đắc lá»±c nhất của Äảng cá»™ng sản Lét-tô-ni. Năm 1918 chị đã bị bá»n trắng kết án tá» hình, song nhá» ChÃnh phủ Xô-viết trao đổi tù binh, chị được lấy vá» cùng nhiá»u đồng chà khác. Hiện chị công tác ở báo "Sá»± tháºt" và đồng thá»i há»c nốt đại há»c. Hai ngÆ°á»i trở nên thân thiết lúc nà o Pa-ven cÅ©ng không biết: Ma-rÆ¡-ta thÆ°á»ng hay sang chÆ¡i bên buồng Ép-ne, bắt đầu không rá»i "bá»™ năm" ra nữa.
Äồng chà Ê-gÆ¡-lÃt, cán bá»™ bà máºt, cÅ©ng ngÆ°á»i Lét- tô-ni, thÆ°á»ng chế chị má»™t cách tinh nghịch:
- Nà y Ma-rơ-ta, thế còn anh chà ng Ô-dôn tội nghiệp ở lại Mát-xcơ-va một mình thì sao đây? Không được đâu nhớ!
Sáng sáng, cứ trước khi có chuông một phút thì có tiếng gà gáy lên giòn giã. Ép-ne bắt trước gà gáy rất tà i. Nhân viên nhà ăn cứ nháo lên đi tìm con gà nà o lạc và o trong các phòng, song tìm mãi không ra, Ép-ne lấy là m thú vị vỠchuyện đó lắm.
Äến cuối tháng, Pa-ven thấy bệnh nặng thêm lên. Thầy thuốc bắt anh nằm. Ép-ne thÆ°Æ¡ng bạn, rất buồn. Anh thấy quý ngÆ°á»i thanh niên bôn-sê-vÃch già u sức sống, sôi lên sùng sục không há» chán nản bao giá», mà đã sá»›m mất sức lá»±c. Äến khi Ma-rÆ¡-ta kể cho Ép- ne nghe là các thầy thuốc Ä‘á»u nói bệnh Pa-ven sẽ phát triển đến chá»— bi đát thì Ép-ne Ä‘au Ä‘á»›n rụng rá»i.
Suốt cả thá»i gian nằm Ä‘iá»u trị Pa-ven bị cấm không được Ä‘i lại.
Pa-ven giấu được những cÆ¡n Ä‘au bệnh của mình để chung quanh không ai thấy. Chỉ có Ma-rÆ¡-ta trông thấy mặt anh tái mét lÃ
Ä‘oán được anh Ä‘au lắm. Má»™t tuần trÆ°á»›c khi rá»i nhà an dưỡng nà y anh nháºn được thÆ° của Trung Æ°Æ¡ng Ä‘oà n thanh niên U-cÆ¡-ren cho phép anh nghỉ thêm hai tháng và căn cứ và o kết luáºn của các thầy thuốc nhà an dưỡng, Äoà n nháºn thấy tình hình sức khá»e anh không cho phép anh trở vá» nháºn lại công tác được. Kèm theo thÆ°, Äoà n gá»i cho anh má»™t món tiá»n.
Pa-ven chịu Ä‘á»±ng cái cú đầu tiên nà y nhÆ° xÆ°a kia anh đã từng chịu Ä‘á»±ng những cú của Giu-khÆ¡-rai dạy anh há»c quyá»n Anh: XÆ°a kia bị Giu-khÆ¡-rai đấm, anh ngã khuỵu, nhÆ°ng rồi lại dáºy ngay được.
Bá»—ng anh nháºn được thÆ° mẹ. Bà cụ viết cho anh bảo là ở hải cảng ngay cạnh Æ -pa-tô-ri-a, bà cụ có bà bạn cÅ© tên là An-bi-na Quýt-xam đã mÆ°á»i lăm năm nay không gặp lại. Mẹ nhắn Pa-ven thế nà o cÅ©ng sang thăm bà bạn. Bức thÆ° ấy đã đóng má»™t vai trò quan trá»ng đối vá»›i cuá»™c Ä‘á»i Pa-ven.
Má»™t tuần sau, Há»™i ái hữu của nhà an dưỡng tiá»…n chân Pa-ven ra táºn bến tà u. Ép-ne ôm chặt lấy Pa- ven, hôn anh nhÆ° hôn em trai của mình. Còn Ma- rÆ¡-ta thì biến đâu mất. Pa-ven Ä‘i không gặp được Ma-rÆ¡-ta để chà o biệt.
Sáng hôm sau, Pa-ven lên bến, đáp xe ngá»±a, xe Ä‘á»— trÆ°á»›c má»™t căn nhà nhá» có vÆ°á»n chung quanh, Pa- ven nhá» bác xà -Ãch và o há»i thăm, đúng là gia đình bà Quýt-xam ở nhà nà y.
Gia đình Quýt-xam có năm ngÆ°á»i : Bà cụ An-bi- na, ngÆ°á»i đẫy Ä‘Ã , có cái nhìn cháºm chạp lá» Ä‘á» của đôi mắt Ä‘en, trên khuôn mặt nhăn nheo còn tà n dÆ° của vẻ đẹp thá»i con gái, ông lão Quýt-xam, dáng ngÆ°á»i thô lá»—, khinh khỉnh, trông y nhÆ° lợn ỉn.
Ông lão là m hợp tác xã; cô gái út là Thai-a thì ở nhà trông nom bếp nước, cô gái lớn là Li-ô-la trước kia đi đánh máy chữ, gần đây li dị với chồng là một tên vô lại say rượu bà tỉ. Hiện chị không có việc là m, ở nhà trông con và giúp mẹ chăm lo việc trong nhà .
Ông bà Quýt-xam còn có cáºu con trai tên là Gioóc- giÆ¡, xong Gioóc-giÆ¡ hiện ở Lê-nin-gÆ¡-rat.
Nhà Quýt-xam niá»m nở đón Pa-ven. Chỉ có ông lão nhìn khách má»™t cách hằn há»c, nghi kỵ.
Pa-ven kiên nhẫn ngồi kể hết chuyện nhà cho bà cụ An-bi-na nghe và há»i thăm lại vá» cảnh gia đình bà cụ.
Li-ô-la hai mÆ°Æ¡i hai tuổi. TÃnh tình rất Ä‘Æ¡n giản, tóc mà u hạt dẻ cắt ngắn, nét mặt nở nang, cởi mở, cô thân ngay được vá»›i Pa-ven và không ngần ngại cho anh biết hết những chuyện uẩn khúc trong gia đình. Pa-ven nhỠđó biết được lão già Quýt-xam hà nh hạ cả nhà nhÆ° má»™t tên ác chúa, Ä‘á»™ng ai có ý kiến gì hay ý định gì là lão ta Ä‘Ã n áp ngay. Lão ta ngu xuẩn, thiển cáºn, ti tiện, cả ngà y gieo rắc khủng bố trong gia đình, cho nên con cái há»n oán, và bà cụ đã hai mÆ°Æ¡i năm trá»i nay phải đấu tranh vá»›i tÃnh Ä‘á»™c Ä‘oán ấy cÅ©ng sinh ra thù ghét lão. Các con gái luôn đứng vá» phÃa mẹ, chuyện lục đục, liên tiếp xảy ra trong gia đình là m cả nhà đá»u khổ sở. Ngà y nà o cÅ©ng nhÆ° ngà y nà o, rặt những chuyện bá»±c mình lá»›n, nhá».
Còn má»™t con quá»· nữa trong gia đình là Gioóc-giÆ¡. Cứ theo chuyện Li-ô-la kể thì nó tháºt là má»™t thằng chẳng là m được trò trống gì, mà cứ lên mặt ta đây, huênh hoang hết sức, chỉ thÃch ăn ngon mặc đẹp, uống rượu chết thôi. Há»c hết trÆ°á»ng chÃn năm, Gioóc- giÆ¡ cáºy là con út được cÆ°ng, đòi mẹ cho tiá»n ra thủ đô há»c .
- Tôi muốn há»c lên đại há»c. Li-ô-la bán nhẫn Ä‘i. còn mẹ bán quần áo, đồ đạc. Tôi cần tiá»n tiêu. Các ngÆ°á»i là m thế nà o cho tôi thì là m.
Gioóc-giÆ¡ biết mẹ không từ chối mình bao giá», và hắn lợi dụng mẹ chiá»u, thẳng tay đục khoét. Äối vá»›i hai chị thì khinh bỉ ra mặt, tá»± coi nhÆ° bá» trên nhìn xuống kẻ dÆ°á»›i. Thôi thì bà cụ bòn được ông lão đồng nà o và Thai-a là m ra được đồng nà o là bà gá»i cho con trai tất. Thằng con thì thi gì cÅ©ng trượt liểng xiểng, váºy mà chẳng buồn tà nà o. Nó ở trá» nhà chú nó, đánh dây thép liên tiếp vỠđòi mẹ gá»i tiá»n ra, là m bà cụ phát hoảng.
Cô gái út là Thai-a, Pa-ven tá»›i khuya má»›i trông thấy cô ta. Mẹ Thai-a đón ở cá»a, khẽ nhắc con nhà có khách. Thai-a bối rối chìa tay ra bắt tay Pa-ven và trÆ°á»›c mặt ngÆ°á»i khách lạ còn trẻ, cô thẹn Ä‘á» chÃn má. Tay Pa-ven không buông ngay bà n tay nhá», cứng rắn, có nốt chai ấy.
Thai-a năm nay má»›i vừa mÆ°á»i chÃn tuổi. NgÆ°á»i không lấy gì là m đẹp, song có đôi mắt nâu, cặp lông mà y nhá» xếch, cái mÅ©i dá»c dừa, cặp môi tÆ°Æ¡i và báºu khiến cho ai cÅ©ng Æ°a nhìn. Ngá»±c trẻ của Thai-a bó căng trong chiếc sÆ¡-mi cá»™c tay kẻ dá»c.
Hai chị em ở hai buồng nhá» xÃu liá»n nhau. Buồng Thai-a có cái giÆ°á»ng sắt hẹp, má»™t chiếc tủ đứng Ä‘á»±ng đồ váºt bá» bá»™n, vá»›i má»™t gÆ°Æ¡ng con và trên tÆ°á»ng treo chừng ba chục tấm ảnh chụp và ảnh in. Ở mặt cá»a sổ hai cháºu hoa tÆ°Æ¡i: hoa hÆ°Æ¡ng diệp và hoa thúy cúc hồng nhạt, mà n cá»a bằng tuyn có buá»™c băng xanh mà u da trá»i.
- Thai-a không thÃch để cho Ä‘Ã n ông và o buồng mình đâu, nhÆ°ng đối vá»›i anh, anh xem, tháºt là đặc biệt đấy. - Li-ô-la nói đùa cô em nhÆ° thế.
Tối hôm sau cả nhà ngồi uống trà bên buồng ông bà già , Thai-a ở lại phòng riêng, ngồi đấy, lắng nghe má»i ngÆ°á»i nói chuyện. Lão Quýt-xam vừa Ä‘Æ°a tay quấy Ä‘Æ°á»ng trong cốc nÆ°á»›c, vừa nghếch mắt qua cặp kÃnh nhìn khách ngồi trÆ°á»›c mặt má»™t cách chẳng Æ°a là nh gì.
- Tôi không tán thà nh luáºt hôn nhân gia đình thá»i bây giá». Muốn lấy nhau thế nà o thì lấy tùy thÃch. Muốn bá» nhau thì bá», chẳng ai ngăn được. Tha hồ là tá»± do.
Lão già cầm ngang thìa húp trà và lên một cơn ho. Khi đã ngớt cơn lão lại lấy tay chỉ mặt Li-ô-la:
- NhÆ° con bé nà y đây chẳng hạn. Nó ăn ở vá»›i nhân tình nó chẳng có phép tôi, rồi nó bá» nhau cÅ©ng chẳng nói qua gì vá»›i tôi. Giá» thì má»›i sung sÆ°á»›ng chứ, phải rÆ°á»›c lấy mà nuôi cả cô ả lẫn thằng con chẳng biết bố là đứa nà o. Äẹp mặt tháºt!
Li-ô-la Ä‘á» nhừ mặt và quay nhìn Pa-ven mắt trà o lệ. Pa-vẹn trừng cặp mắt nảy lá»a, giặn dữ nhìn lão già há»i lại:
- Sao cụ lại nói thế ? Theo ý cụ thì bắt cô ấy ở Ä‘á»i vá»›i thằng ăn hại ấy hay sao?
- Lấy chồng thì cũng phải xem cái mặt thằng chồng nó thế nà o đã chứ!
Bà cụ An-bi-na phải nói chen và o. Bà cụ giáºn quá không sao nén hết giáºn được, nói bằng má»™t giá»ng hổn hển:
- Ông lão nà y, sao lại đem chuyện ấy mà nói trước mặt khách! Thiếu gì chuyện để nói cơ chứ!
Lão già cũng chồm lên:
- Tao biết tao nói gì, không phải dạy! NgÆ°á»i nhà nà y dám mở mồm mắng lại tao từ lúc nà o thế ?
Äêm hôm ấy, Pa-ven nghÄ© mãi vá» cảnh nhà Quýt- xam. Anh vô tình đến đây, tá»± nhiên bị tham gia và o tấn bi kịch gia đình nà y mà nà o anh có muốn dây và o là m gì. Anh nghÄ© cách giúp bà cụ và hai cô gái thoát cảnh áp chế của lão già . Cuá»™c Ä‘á»i riêng của chÃnh bản thân anh khiến anh phải bó tay: bao nhiêu vấn Ä‘á» không giải quyết được nảy sinh trong óc. Lúc nà y hÆ¡n lúc nà o hết, anh thấy hà nh Ä‘á»™ng quyết liệt khó khăn tháºt.
Chỉ có má»™t biện pháp - tách gia đình nà y ra, mẹ vá»›i hai cô gái phải từ bá» hẳn không bám và o lão già nữa. NhÆ°ng cách đó chẳng Ä‘Æ¡n giản đâu. Ở tình thế anh, anh không thể dÃnh đến cuá»™c cách mạng gia đình nà y được; và i ngà y nữa thôi, anh sẽ Ä‘i khá»i đây, có lẽ chẳng còn bao giá» gặp lại những ngÆ°á»i trong nhà nà y nữa. Thôi, Ä‘Ã nh để cho Ä‘á»i mặc sao hay váºy, mà chẳng nên khuấy Ä‘á»™ng bụi bặm cái nhà bé bằng lá»— mÅ©i nà y lên là m gì. NhÆ°ng cái mặt lão già cứ ám ảnh anh. Pa-ven vạch hết kế hoạch nà y đến kế hoạch khác kế hoạch nà o cÅ©ng thấy không thể thá»±c hiện được.
Hôm sau là ngà y chủ nháºt, khi Pa-ven ra phố vá», thì thấy ở nhà chỉ còn má»™t mình Thai-a. Cả nhà đã Ä‘i sang chÆ¡i bên nhà ngÆ°á»i há».
Pa-ven và o buồng Thai-a, ngÆ°á»i mệt, ngồi xuống má»™t cái ghế dá»±a, Pa-ven há»i:
- Sao cô không Ä‘i chÆ¡i đâu cho khuây khá»a?
Thai-a thá» thẻ trả lá»i:
- Em chẳng muốn đi đâu cả.
Pa-ven sá»±c nhá»› đến những kế hoạch nằm nghÄ© đêm qua và định bụng thá» xem kế hoạch của mình thế nà o. Anh liá»n bắt đầu nói thẳng và o Ä‘á» ngay, nói vá»™i vã để nhỡ có ai và o khá»i đứt quãng:
- Thai-a Æ¡i, chúng ta sẽ xÆ°ng hô vá»›i nhau bằng "anh em" cho thân máºt. Việc gì phải giữ cái kiểu lá»… phép phÆ°Æ¡ng Äông là m gì! Anh sắp Ä‘i khá»i đây. Anh đến nhà em giữa lúc tình cảnh anh cÅ©ng Ä‘ang lúc khó khăn, chứ không anh đã là m cho câu chuyện xoay hẳn chiá»u hÆ°á»›ng khác. TrÆ°á»›c đây má»™t năm thì anh đã Ä‘em cả bà cụ và hai em Ä‘i nÆ¡i khác. Äối vá»›i những bà n tay nhÆ° em và Li-ô-la thế nà o cÅ©ng kiếm được việc là m. Không tà i nà o là m ông lão chuyển được đâu. NhÆ°ng bây giá» thì anh không thể giải quyết nhÆ° thế được. ChÃnh anh cÅ©ng chẳng biết Ä‘á»i anh sẽ ra sao, cho nên tháºt nhÆ° ngÆ°á»i ta nói, anh đã bị tÆ°á»›c khà giá»›i trÆ°á»›c cuá»™c Ä‘á»i rồi. Giá» thì là m thế nà o? Anh sẽ thá» vá» xin được Ä‘i công tác xem sao. Các thầy thuốc viết vá» bệnh anh những cái quái gì ấy và các đồng chà của anh bắt anh phải nghỉ chữa bệnh mãi không biết đến bao giá». NhÆ°ng ta phải là m thay đổi ngược cảnh nà y ngay tại đây . . . Anh sẽ viết thÆ° cho mẹ anh và sẽ nghÄ© cách chấm dứt tình cảnh nà y. Anh thế nà o cÅ©ng không bá» mặc cụ vá»›i hai em. NhÆ°ng Thai- a nà y, anh há»i em nhá»›: cảnh sống của nhà nà y và nhất là riêng Ä‘á»i em cần phải đảo lá»™n lại tất cả. Em có đủ can đảm là m nhÆ° thế không và em có muốn là m thế không?
Thai-a ngẩng mặt lên và khẽ trả lá»i:
- Muốn thì em muốn lắm, nhưng không biết em có đủ can đảm không.
Pa-ven hiểu vì sao Thai-a trả lá»i còn lưỡng lá»±.
- Không sao, em ạ. Quý hồ em cÅ©ng muốn nhÆ° thế thì ta sẽ thu xếp được thôi. NhÆ°ng anh há»i em, em có nặng tình gia đình rà ng buá»™c không?
Thai-a bị há»i Ä‘á»™t ngá»™t, không trả lá»i ngay. Mãi sau má»›i nói:
- Em rất thÆ°Æ¡ng đẻ em. Thầy em là m khổ đẻ em suốt má»™t Ä‘á»i ngÆ°á»i. Thằng Gioóc-giÆ¡ lại bòn rút hết của đẻ. Em nghÄ© tá»™i cho đẻ em lắm. .. Tuy đẻ quý thằng Gioóc-giÆ¡ hÆ¡n em...
Hai ngÆ°á»i nói chuyện vá»›i nhau nhiá»u lắm. Khi cả nhà đi chÆ¡i gần vá», Pa-ven há»i đùa:
- CÅ©ng lạ tháºt! Là m thế nà o mà ông lão chÆ°a bắt em lấy chồng nhỉ?
Thai-a giãy nảy:
- Em không lấy. Em cứ trông chị Li-ô-la là đủ biết rồi. Em thế nà o thì thế, nhất định chẳng bao giỠlấy chồng đâu!
Pa-ven cÆ°á»i:
- Ra cô thá» suốt Ä‘á»i ở váºy phải không? Thế nếu có ngÆ°á»i hiá»n là nh dá»… thÆ°Æ¡ng thì sao?
- Em không lấy! Khi còn lượn qua cá»a nhà mình ve vãn thì anh nà o cÅ©ng hiá»n là nh dá»… thÆ°Æ¡ng lắm.
Pa-ven là m là nh đặt tay lên vai ngÆ°á»i con gái:
- Thôi, chẳng nói nữa. Chẳng lấy chồng, Ä‘á»i ngÆ°á»i ta vẫn có thể sống được. NhÆ°ng em đã quá giáºn đám thanh niên đấy. May quá anh lại không bị em ngá» là anh có ý há»i em, không thì anh cÅ©ng rất khó xá» lý - Nói rồi, Pa-ven thân ái đặt lòng bà n tay lạnh ngắt của mình lên mu bà n tay ngÆ°á»i con gái Ä‘ang bối rối thẹn thùng.
Thai-a dịu dà ng:
- Những ngÆ°á»i nhÆ° anh chá»n những đám khác, chứ chá»n những đứa con gái nhÆ° em là m gì?
Mấy hôm sau, Pa-ven đáp xe lá»a vá» Khác-cốp. Thai- a, Li-ô-la, bà cụ An-bi-na và em bà cụ là bà Ra-da Ä‘i ra ga tiá»…n anh. Lúc chia tay, bà cụ nhắc, và Pa- ven hứa không quên hai cô em, sẽ giúp hai cô thoát khá»i cái vÅ©ng lầy gia đình nà y. Äám ngÆ°á»i ra tiá»…n Pa-ven từ biệt anh nhÆ° từ biệt má»™t ngÆ°á»i nhà thân thiết. Thai-a ứa nÆ°á»›c mắt. Tà u Ä‘i đến xa, Pa-ven còn trông thấy Li-ô-la vẫy khăn tay trắng và cái áo cá»™c kẻ sá»c của Thai-a.
Äến Khác-cốp, Pa-ven không muốn phiá»n Äô-ra, và o nhà bạn quen là Pê-chi-a Nô-vi-cốp. Anh nghỉ ở đây và tá»›i trụ sở Trung Æ°Æ¡ng gặp A-kim. Äến lúc trong phòng chỉ có hai ngÆ°á»i, Pa-ven Ä‘á» nghị giao ngay công tác cho anh. A-kim lắc đầu:
- Không được, Pa-ven ạ. Chúng mình đã nháºn được kết luáºn của ban y tế và của Trung Æ°Æ¡ng Äảng ghi rõ nhÆ° sau: "Vì bệnh Pa-ven trầm trá»ng, phải Ä‘Æ°a đồng chà ấy và o viện thần kinh há»c để được Ä‘iá»u trị và không thể cho đồng chà ấy công tác được"
- Bao giá» há» chẳng viết thế, anh A-kim ạ. Tôi tha thiết Ä‘á» nghị anh cho tôi được là m việc. Tôi lang thang trong các bệnh viện mãi cÅ©ng vô Ãch thôi.
A-kim từ chối:
- Äã có quyết định thì bá»n mình không thể nà o không thi hà nh. Cáºu nên hiểu, Pa-ven ạ, nhÆ° thế chỉ là tốt cho cáºu thôi.
Nhưng Pa-ven cố tình đòi mãi, khiến A-kim không nỡ chối từ, đà nh phải đồng ý.
Ngà y hôm sau, Pa-ven đã là m ở văn phòng máºt của ban bà thÆ° Trung Æ°Æ¡ng Äảng. Anh tưởng cứ bắt tay và o việc là đủ cho sức khá»e đã mất Ä‘i có thể dần dần trở lại. NhÆ°ng má»›i ngà y đầu, anh đã nháºn thấy là mình nhầm. Anh ngồi bà n giấy tám giá» liá»n không ăn uống gì, vì không đủ sức từ tầng ba Ä‘i xuống ăn bữa sáng và bữa trÆ°a ở nhà ăn bên cạnh: chốc chốc, lúc thì tay bại hẳn, lúc thì chân liệt Ä‘i. Äôi khi cả ngÆ°á»i bại liệt và ngây ngấy sốt. Có hôm đã đến giá» Ä‘i là m mà anh không là m sao bÆ°á»›c chân xuống giÆ°á»ng được. Mãi má»›i nhấc được ngÆ°á»i dáºy, đến cÆ¡ quan, anh thất vá»ng nháºn ra mình Ä‘i cháºm mất má»™t tiếng đồng hồ. Nhiá»u lần nhÆ° thế, anh em má»›i phê bình anh, và anh hiểu: đấy là bÆ°á»›c đầu Ä‘i đến những Ä‘iá»u anh ghê sợ nhất trong Ä‘á»i anh - phải xa rá»i Ä‘á»™i ngÅ©.
A-kim còn cố giúp anh hai lần nữa, giao cho anh công tác khác. NhÆ°ng Ä‘iá»u không tà i nà o tránh khá»i đã xảy ra: Äến tháng thứ hai thì anh phải nằm liệt trên giÆ°á»ng. Anh má»›i nhá»› đến bác sÄ© Ba-gia-nô-va lúc chia tay và viết thÆ° cho bác sÄ©. Bác sÄ© ngay hôm ấy đến thăm anh. Anh được bác sÄ© cho biết Ä‘iá»u cốt yếu nhất đối vá»›i anh: anh Ä‘au nhÆ° thế không nhất thiết phải Ä‘Æ°a và o nhà thÆ°Æ¡ng.
- Váºy ra Ä‘á»i tÆ°Æ¡i đến ná»—i tôi không cần Ä‘i chữa bệnh nữa. - Anh cÅ©ng nói đùa má»™t câu cho vui, song không lòng nà o cÆ°á»i được.
Vừa hÆ¡i lại ngÆ°á»i má»™t chút, Pa-ven đã lại đến Trung Æ°Æ¡ng Ä‘á» nghị trao công tác. NhÆ°ng lần nà y thì A-kim rất nghiêm. Anh cÆ°Æ¡ng quyết bắt Pa-ven và o nhà thÆ°Æ¡ng. Pa-ven giá»ng nghẹn ngà o:
- Tôi không Ä‘i đâu hết, Ä‘i là vô Ãch, tôi biết có ý kiến chuyên môn bảo thế. Tôi chỉ còn má»™t cách: Xin Äảng cấp cho tiá»n trợ cấp và xin thôi công tác. NhÆ°ng tôi nhất định không là m thế. Các đồng chà không có quyá»n cắt đứt công tác của tôi. Tôi má»›i có hai mÆ°Æ¡i bốn tuổi đầu, tôi không muốn lang thang mãi trong các nhà thÆ°Æ¡ng mà sống nốt cuá»™c Ä‘á»i tà n táºt, trong khi biết rằng nằm nhà thÆ°Æ¡ng mãi cÅ©ng không Ä‘i đến đâu. Các đồng chà phải cho tôi má»™t công tác thÃch hợp tình cảnh của tôi. Tôi còn có thể là m việc tại nhà riêng hay ở hẳn má»™t cÆ¡ quan nà o đó . . . Có Ä‘iá»u là đừng bắt là m má»™t anh cạo giấy, ghi sổ công văn Ä‘i đến. Công việc phải là m cho tôi vui thÃch, để tôi khá»i cảm thấy mình bị bá» rÆ¡i.
Giá»ng Pa-ven cà ng nói cà ng vang lên và cà ng xúc cảm. A-kim thấu hiểu những tình cảm sôi nổi trong lòng ngÆ°á»i thanh niên má»›i gần đây còn trà n đầy biết bao lá»a sống. Anh hiểu tấn bi kịch của Pa-ven; anh biết rằng nếu phải xa rá»i chiến đấu và lùi tÃt vá» háºu phÆ°Æ¡ng, đối vá»›i Pa-ven, má»™t ngÆ°á»i đã từng hiến cả cuá»™c Ä‘á»i ngắn ngủi của mình cho Äảng, Ä‘iá»u đó ghê sợ đến nhÆ°á»ng nà o. Anh quyết định dùng má»i biện pháp thuá»™c phạm vi anh giải quyết để cứu Pa-ven.
- Thôi được, Pa-ven ạ, cáºu đừng lo nữa. Mai ban bà thÆ° sẽ há»p. Mình sẽ đặt vấn Ä‘á» cáºu. Mình hứa vá»›i cáºu hết sức cố gắng giải quyết.
Pa-ven nặng nỠđứng dáºy và chìa tay ra bắt tay A-kim.
- Anh A-kim Æ¡i, anh có thể nà o Ä‘inh ninh được rằng cuá»™c Ä‘á»i tôi sẽ dồn tôi và o má»™t góc và sẽ đè bẹp tôi không? Trái tim tôi còn Ä‘áºp ngà y nà o - nói đến đây anh nắm tay A-kim kéo đặt lên ngá»±c mình và A-kim thấy rõ tiếng tim Ä‘áºp thình thịch và gấp. - Không ai bắt được tôi xa rá»i Äảng. Chỉ có cái chết má»›i là m tôi từ bá» Ä‘á»™i ngÅ© mà thôi. Anh nhá»› thế cho, anh A-kim nhé.
A-kim im không nói. Anh biết những lá»i Pa-ven vừa nói không phải là những câu nói thÆ°á»ng, mà là tiếng kêu của má»™t chiến sÄ© bị thÆ°Æ¡ng nặng. Anh hiểu rằng những ngÆ°á»i nhÆ° Pa-ven không thể nà o nói và là m khác được.
Hai hôm sau, A-kim báo tin cho Pa-ven biết là đã xếp cho anh má»™t công tác phụ trách ở bá»™ biên táºp báo của Trung Æ°Æ¡ng; nhÆ°ng muốn được nháºn công tác ấy cần phải kiểm tra trình Ä‘á»™ văn hóa, xem có thể phục vụ trên địa hạt văn há»c được không. Bá»™ biên táºp báo niá»m nở tiếp anh. Phó tổng biên táºp là má»™t nữ chiến sÄ© già , công tác bà máºt lâu năm, nay là ủy viên Ban kiểm tra Trung Æ°Æ¡ng Äảng U-cÆ¡-ren. Äồng chà ấy há»i Pa-ven mấy Ä‘iểm:
- Äồng chà đã theo há»c đến đâu?
- Chỉ có ba năm tiểu há»c thôi.
- Äồng chà đã theo há»c ở TrÆ°á»ng Äảng nà o chÆ°a?
- Chưa ạ.
- Äiá»u đó không quan trá»ng, có nhiá»u trÆ°á»ng hợp không há»c ở má»™t trÆ°á»ng nà o mà vẫn trở nên má»™t ngÆ°á»i viết báo giá»i. Äồng chà A-kim đã nói chuyện vá»›i chúng tôi vỠđồng chÃ. Chúng tôi có thể trao công tác cho đồng chÃ, không phải việc ở đây, mà việc mang vá» nhà là m được và nói chung chúng tôi sẽ tạo những Ä‘iá»u kiện là m việc thÃch hợp vá»›i hoà n cảnh đồng chÃ. Song muốn là m được công tác ấy, phải hiểu nhiá»u, biết rá»™ng má»›i được. Nhất là vá» mặt văn há»c và ngôn ngữ há»c.
Má»›i nghe mấy câu mà o đầu, Pa-ven cÅ©ng có linh cảm thấy không xuôi rồi. Trong ná»a giá» nói chuyện vá»›i đồng chà phó tổng biên táºp, anh thấy đã rõ mình thiếu nhiá»u hiểu biết quá. Äồng chà phó tổng biên táºp Ä‘Æ°a anh viết thá» má»™t bà i, Pa-ven viết xong, đồng chà ấy lấy bút chì Ä‘á» gạch Ä‘Ãt có đến ba mÆ°Æ¡i chá»— văn viết sai mẹo luáºt và nhiá»u lá»—i vá» chÃnh tả nữa.
- Äồng chà Pa-ven Ca-rÆ¡-sa-ghin ạ, đồng chà có nhiá»u khả năng lắm. Nếu đồng chà chịu khó tÃch cá»±c há»c táºp thì tÆ°Æ¡ng lai có thể trở nên má»™t cán bá»™ trợ lý văn há»c. NhÆ°ng hiện thá»i đồng chà viết chÆ°a thạo. Xem bà i đồng chà viết thấy là đồng chà chÆ°a nắm được văn Nga. Äiá»u đó không lạ: đồng chà đâu có thá»i giá» há»c. NhÆ°ng có Ä‘iá»u rất tiếc là chúng tôi không xếp công tác cho đồng chà được. Tuy nhiên, tôi cÅ©ng nhắc thêm lại lần nữa: đồng chà rất có khiếu vá» văn. Nếu bà i đồng chà viết, vẫn ná»™i dung ấy mà đem chữa văn Ä‘i thì sẽ là má»™t bà i báo rất hay. Song ở đây thì chúng tôi lại cần ngÆ°á»i có trình Ä‘á»™ chữa được bà i ngÆ°á»i khác kia.
Pa-ven chống gáºy đứng dáºy. Lông mà y mắt phải mấp máy giáºm giáºt.
- Äồng chà nói, tôi rất đồng ý. Văn hay chữ tốt gì tôi ấy! Tôi đốt lò giá»i, chữa Ä‘iện được, biết cưỡi ngá»±a tà i, huấn luyện thanh niên thạo, nhÆ°ng trên mặt tráºn của các đồng chà thì tôi là má»™t tên vÅ© dÅ©ng không hợp.
Pa-ven cáo từ ra vá».
Äến chá»— hà nh lang rẽ sang bên, anh suýt ngã. Má»™t bà đang cầm cặp ở tay lại đỡ anh .
- Äồng chà sao thế? Trông đồng chà mặt tái xanh quá.
Mất mấy giỠđồng hồ, anh má»›i hồi lại được. Anh khẽ ẩy bà kia ra, rồi nặng nhá»c chống gáºy lê chân Ä‘i.
Từ ngà y hôm ấy Ä‘á»i Pa-ven xuống dốc. Không còn nghÄ© đến công tác được nữa. Cà ng ngà y anh cà ng phải nằm liệt giÆ°á»ng, có khi suốt cả mấy ngà y, không bÆ°á»›c Ä‘i đâu được. Trung Æ°Æ¡ng miá»…n công tác cho anh và đỠnghị cÆ¡ quan bảo hiểm xã há»™i Trung Æ°Æ¡ng phát trợ cấp cho anh. Anh nháºn tiá»n trợ cấp cùng vá»›i giấy chứng nháºn tà n phế không lao Ä‘á»™ng được. Trung Æ°Æ¡ng cÅ©ng cấp cho anh má»™t số tiá»n và bản lý lịch của anh cùng vá»›i giấy phép Ä‘i đâu tùy anh chá»n. Anh nháºn được thÆ° Ma-rÆ¡-ta má»i anh vá» nghỉ ở nhà mình. Anh cÅ©ng có ý định lên Mát-xcÆ¡-va vá»›i hy vá»ng mong manh là đỠnghị vá»›i cÆ¡ quan Trung Æ°Æ¡ng Äảng toà n Liên Xô cho anh má»™t công tác nà o không phải Ä‘i lại. NhÆ°ng đến Mát-xcÆ¡-va, các đồng chà cÅ©ng lại bảo phải nghỉ mà chữa cho khá»i và hứa Ä‘Æ°a anh và o nằm má»™t bệnh viện tốt. Anh từ chối.
MÆ°á»i chÃn ngà y sống ở nhà Ma-rÆ¡-ta trôi qua lúc nà o không biết, Ma-rÆ¡-ta có bạn là Na-Ä‘i-a Pê-tác- sÆ¡n. Ban ngà y, Pa-ven ở nhà má»™t mình, Ma-rÆ¡-ta và Na-Ä‘i-a sáng sáng Ä‘i là m, mãi đến tối má»›i vá». Pa-ven Ä‘á»c liên miên không lúc nà o rá»i sách. Nhà Ma-rÆ¡-ta nhiá»u sách. Tối đến, có các bạn lại chÆ¡i.
Anh nháºn được nhiá»u thÆ° ở dÆ°á»›i cảng miá»n Nam gá»i lên. Gia đình Quýt-xam má»i anh vá» chÆ¡i: Cuá»™c Ä‘á»i lại cà ng siết chặt thêm cái dây thòng lá»ng, bà cụ và hai cô con gái cầu cứu anh.
Má»™t buổi sáng Pa-ven từ giã căn nhà yên tÄ©nh ở phố Gút-xi-át-nhi-xốp ra Ä‘i. Con tà u tốc hà nh Ä‘Æ°a anh vá» phÆ°Æ¡ng Nam, Ä‘i ra miá»n duyên hải ấm áp ở Nam CÆ¡-ri-mê, tránh cho anh cái mùa thu ẩm Æ°á»›t, mÆ°a sùi sụt của phÆ°Æ¡ng Bắc. Ngồi trên tà u, anh nhìn qua cá»a sổ, trông những cá»™t dây thép chạy qua. Äôi mà y cau nhÃu lại và trong đôi mắt ủ dá»™t của anh thầm ẩn ý chà cưỡng lại số mệnh.
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 09:18 PM.
|
22-06-2008, 08:41 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 8
DÆ°á»›i chân núi, sóng biển vá»— bì bõm và o má»™t đám đá má»c lởm chởm. Gió hanh từ bên Thổ NhÄ© Kỳ xa xôi thổi đến mÆ¡n và o mặt. Cảng nà y, có tÆ°á»ng chắn sóng bằng bê-tông cốt sắt ngăn vá»›i biển cả, chạy khoằm và o đất liá»n theo hình vòng cung gãy góc. Äèo cao của rặng núi trà n lên mặt biển. Và những nếp nhà quét vôi trắng của ngoại ô thà nh phố nà y, má»c trèo lên lÆ°ng đèo thoai thoải.
Khu vÆ°á»n tà n tạ của ngoại ô yên ả không má»™t tiếng Ä‘á»™ng. Cá» má»c lấp lối Ä‘i lâu ngà y không dá»n bá» hoang. Gió thu dứt lá những cây phong và ng úa lả tả rÆ¡i xuống dần dần phủ lên lối Ä‘i ấy.
Má»™t ông già Ba TÆ° đánh xe ngá»±a Ä‘Æ°a Pa-ven từ trong phố ra đấy. Khi Ä‘á»— cho ngÆ°á»i khách lạ lùng nà y xuống xe, ông lão xà -Ãch không nhịn được nói ra miệng Ä‘iá»u ông nghÄ© bụng:
- Tại sao ông lại đến đây, hở ông? Ở đây chẳng có gái đẹp, chẳng có rạp hát. Chỉ có độc giống sói lang đi rình mò …Ông đến đây là m gì? Tôi không hiểu sao ông lại đến đây. Thôi, quay vỠđi, ông đồng chà ạ.
Pa-ven trả tiá»n, và ông lão xà -Ãch lại đánh xe Ä‘i.
Khu vÆ°á»n vắng tanh, vắng ngắt. Pa-ven tìm thấy má»™t tấm ghế dà i kê trên má»m đá trông thẳng ra biển. Anh ngồi xuống, ngá»a mặt đón ánh nắng lúc bấy giỠđã tà n rồi.
Anh đến đây, đến chốn tịch mịch nà y, để suy nghÄ© xem nên tổ chức Ä‘á»i sống của mình ra sao và dùng Ä‘á»i mình là m việc gì bây giá». Äây là lúc kiểm Ä‘iểm lại cuá»™c Ä‘á»i và phải quyết định má»i bá».
Từ lúc anh trở lại, những mâu thuẫn trong gia đình Quýt-xam trở nên sâu sắc đến cá»±c Ä‘á»™. Khi biết tin anh đến thì lão già đùng đùng nổi tráºn lôi đình, ầm Ä© cá»a nhà lẽ tất nhiên, có sá»± phản kháng trong gia đình nà y chống lại lão già là do Pa-ven lãnh đạo. Lão già đột nhiên bị hai con gái và vợ cưỡng lại má»™t cách quyết liệt, và ngay hôm đầu tiên Pa-ven đến nhà , gia đình nà y liá»n chia là m hai phe đối địch, thù ghét nhau. Cá»a và o buồng ông bà già đã Ä‘em chắn lại; má»™t phòng nhá» của nhà ngang thì cho Pa-ven thuê. Pa-ven Ä‘Æ°a tiá»n nhà trÆ°á»›c cho lão già và chẳng bao lâu lão tháºm chà cÅ©ng có vẻ yên lòng, vì các con gái rá»i lão ra nhÆ° thế, chẳng có đòi lão cung cấp cho đồng nà o để sống.
Äể cho ngÆ°á»i ngoà i khá»i nói, bà cụ An-bi-na vẫn ở lại bên nhà lão già , chồng bà . Lão ta không bÆ°á»›c chân sang bên bá»n trẻ bao giá», không muốn trông thấy mặt cái anh chà ng mà lão chà ghét. Ngược lại, ra đến sân thì lão thở hồng há»™c nhÆ° cái đầu tà u xe lá»a để tá» ra rằng lão là chủ cái nhà nà y.
TrÆ°á»›c khi và o là m ở hợp tác xã, lão có hai nghá»: nghá» thợ khâu già y và nghá» thợ má»™c. Äến nay, lúc rá»—i rãi, lão cÅ©ng là m thêm hai nghỠấy kiếm ra tiá»n; chá»— là m của lão trÆ°á»›c đặt ở nhà dÆ°á»›i, sau lão vác bà n thợ đến là m ngay bên cá»a sổ buồng Pa-ven để chá»c tức anh chÆ¡i. Má»—i lần đóng Ä‘inh, lão ra tay Ä‘áºp búa chan chát, nhÆ° Ä‘iên, nhÆ° giáºn, và lấy thế là m thÃch thú lắm. Lão hiểu lão là m thế thì Pa-ven có ngồi Ä‘á»c sách cÅ©ng khổ vá»›i lão.
Lão rối rÃt lên trong chòm râu.
- Rồi biết tay ông, ông sẽ tống cổ mà y đi cho mà xem.
*
Xa xa, mãi tÃt gần chân trá»i có con tà u Ä‘i qua, nhả là n khói đặc nhÆ° má»™t thoáng mây Ä‘en. Má»™t Ä‘Ã n chim hải âu vừa bay vừa kêu, chúc đầu xuống mặt biển.
Pa-ven, tay ôm đầu, triá»n miên suy nghÄ©. Chuá»—i hình ảnh của Ä‘á»i anh, từ tấm bé đến bây giá» diá»…u qua trÆ°á»›c mặt. Hai mÆ°Æ¡i bốn năm qua anh có sống trá»n hay chăng cái đạo là m ngÆ°á»i? NhÆ° má»™t vị quan tòa công minh, anh kiểm Ä‘iểm lại trong trà nhá»› cuá»™c Ä‘á»i mình từng năm má»™t. Äá»i anh sống cÅ©ng không đến ná»—i há»ng lắm, anh nháºn thấy nhÆ° thế và thâm tâm lấy là m hà i lòng vá»›i mình. Äà nh rằng anh cÅ©ng sai lầm không phải Ãt, vì ngu xuẩn, vì bồng bá»™t, nhÆ°ng sai lầm nhất là vì anh không hiểu biết. Song vá» căn bản không đến ná»—i nà o. Anh đã không bá» trôi qua những ngà y nồng cháy nhất, anh đã chá»n ngay chá»— đứng của anh trong cuá»™c chiến đấu thép lá»a để già nh chÃnh quyá»n và trên lá cá» Ä‘á» chói của cách mạng cÅ©ng có và i giá»t máu của anh nhuá»™m thắm.
Còn chút sức lá»±c nà o thì anh vẫn chÆ°a chịu rá»i Ä‘á»™i ngÅ©. GiỠđây, bị thÆ°Æ¡ng nặng, anh không đấu tranh ở tiá»n tuyến được. Anh chỉ còn có cách lùi vá» những bệnh viện háºu phÆ°Æ¡ng. Anh nhá»› lại cái ngà y Hồng quân à o à o nhÆ° sóng cuá»™n tiến quân và o gần thà nh Vác-xô-vi. Quân Ä‘ang tiến thì đạn thù bắn trúng má»™t chiến sÄ©. Chiến sÄ© ngã lăn ra đất, nằm dÆ°á»›i chân ngá»±a. Anh em đồng Ä‘á»™i hối hả băng bó lại, rồi trao chiến sÄ© cho quân y và xông tiếp lên, mải truy kÃch quân thù. Mất má»™t chiến sÄ©, Ä‘Æ¡n vị không vì thế mà ngừng xông lên Ä‘uổi địch. Trong cuá»™c đấu tranh vì sá»± nghiệp chung cao cả, thÆ°á»ng nhÆ° thế đấy, mà phải nhÆ° thế đấy. Äà nh rằng có những trÆ°á»ng hợp đặc biệt. NhÆ° anh đã từng trông thấy những chiến sÄ© bắn súng máy cụt chân, ngồi trên xe ngá»±a ta-san-ca. Äấy là những con ngÆ°á»i là m quân thù khiếp sợ: súng máy của há» vẫn gieo chết chóc và tà n phá và o hà ng ngÅ© địch. Há» bắn rất vững, mắt nhắm rất trúng, khiến cho cả trung Ä‘oà n lấy là m tá»± hà o. NhÆ°ng, những con ngÆ°á»i nhÆ° váºy, hiếm lắm.
Con ngÆ°á»i anh phải là m gì bây giá», sau cuá»™c thất tráºn nà y, khi anh chẳng còn chút hy vá»ng gì trở vá» chá»— anh trong Ä‘á»™i ngÅ©. Anh đã là m cho bác sÄ© Ba- gia-nô-va chẳng có lần đã phải nói tháºt vá»›i anh là trong tÆ°Æ¡i lai, anh phải Ä‘á» phòng má»i sá»± bất thần ghê khiếp hÆ¡n nữa xảy ra đấy Æ°? Là m gì bây giá»? Câu há»i Ä‘á» ra không cách giải quyết nà y hiện ra trÆ°á»›c mắt anh nhÆ° má»™t vá»±c thẳm Ä‘en ngòm ghê sợ.
Khi đã mất thứ quý báu nhất là khả năng chiến đấu thì còn sống là m gì nữa? Ngà y hôm nay và ngà y mai đây đầy u ám, là m thế nà o để chứng minh là đá»i mình còn đáng sống? Lấy gì lấp được ná»—i trống trải của cuá»™c Ä‘á»i? Hay Ä‘Ã nh là chỉ biết ăn, biết uống và biết thở hÃt khà trá»i mà thôi? Chỉ còn cách khoanh tay trố mắt đứng nhìn các đồng chà của mình chiến đấu và tiến lên hay sao? NhÆ° thế để rồi sống báo cô táºp thể Æ°? Rồi đến phải huá»· quách tấm thân tà n phế phản phúc nà y Ä‘i thôi? Má»™t viên đạn và o giữa tim và thế là xong, Ä‘á»i hết vÆ°á»›ng! Äã biết sống phải đạo là m ngÆ°á»i thì cÅ©ng cần phải biết chết Ä‘i và o đúng lúc nên chết. Ai dám kết tá»™i ngÆ°á»i chiến sÄ© không muốn kéo dà i cÆ¡n hấp hối của mình?
Bà n tay anh sỠvà o túi, nắn khẩu Bơ-rao-ninh dèm dẹp; ngón tay anh, theo thói quen, nắm lấy báng súng. Anh từ từ rút khẩu súng ngắn ra.
- Có ai ngá» mi lại sống đến má»™t ngà y táºn số nhÆ° thế nà y?
Nòng súng nhìn thẳng và o mắt anh khinh bỉ. Pa- ven đặt súng lên đầu gối và thốt ra má»™t câu chá»i giáºn dữ.
- Thế chỉ là anh hùng rÆ¡m đây thôi mi ạ! Tá»± sát nhÆ° thế, má»™t thằng khốn nạn bất cứ lúc nà o và bất cứ ở đâu cÅ©ng là m được. Äấy là lối thoát dá»… nhất mà cÅ©ng là hèn nhất. Sống có khó khăn thì là m má»™t phát cho xong Ä‘á»i. NhÆ°ng mi đã thá» chiến thắng cuá»™c Ä‘á»i hóc hiểm ấy chÆ°a? Mi đã là m hết cách để dứt ra khá»i vòng Ä‘ai thép Ä‘ang chịt lấy cổ mi chÆ°a? Mi quên rồi sao, trÆ°á»›c thà nh Nô-vô-gÆ¡-rát - Vô-lÆ°n-ski, mi và đồng Ä‘á»™i của mi đã từng tung mÆ°á»i bảy đợt xung phong má»™t ngà y và đã biết chống lại tất cả để chiếm kỳ được lấy thà nh? Thôi hãy cất súng Ä‘i và đừng có hở chuyện nà y vá»›i ai. Hãy biết sống cả những khi cuá»™c Ä‘á»i trở nên không thể chịu được nữa. Hãy là m cho Ä‘á»i mi còn có Ãch.
Anh đứng dáºy và đi theo con Ä‘Æ°á»ng cái. Má»™t đồng bà o ở núi cho anh lên ngồi nhá» xe ngá»±a và đáp vá» phố. VỠđến phố, anh xuống má»™t ngã tÆ° mua tá» báo tỉnh. Báo đăng tin có há»p toà n thể Äảng bá»™ thà nh tối nay ở câu lạc bá»™ Äê-mi-an Bét-Ä‘Æ¡-ni.
Pa-ven Ä‘i há»p đến khuya má»›i vá». Trong buổi há»p ấy anh đã lên nói chuyện và nà o có hay đấy là lẩn nói cuối cùng của anh trÆ°á»›c má»™t há»™i nghị lá»›n.
Thai-a không ngủ được. Pa-ven Ä‘i mãi không vá» là m cô lo ngại. Có việc gì xảy ra vá»›i anh ấy? Anh Pa- ven ở đâu bây giá»? Hôm ấy, Thai-a thấy trong mắt nhìn của Pa-ven, trÆ°á»›c kia anh nhanh nhẹn bao nhiêu, giá» có má»™t cái gì lạnh lùng và khắc khổ. Pa-ven Ãt nói đến anh, song Thai-a Ä‘oán là anh Ä‘ang trải qua má»™t thá» thách ghê gá»›m.
Lúc có tiếng cổng con ngoà i vÆ°á»n đóng sáºp, lại thì bên phòng mẹ, đồng hồ vừa buông hai tiếng. Thai- a khoác áo ngoà i lên vai, chạy ra mở cá»a. Chị Li-ô- la ngủ ở buồng, nói mê lẩm bẩm. Thai-a thấy Pa-ven đã vá» thì mừng quá; khi Pa-ven bÆ°á»›c và o nhà , Thai- a nói thầm:
- Thế mà em cứ lo cho anh mãi.
- Anh còn sống thì không có việc gì mà phải lo cho anh đâu, em ạ, Li-ô-la ngủ rồi à , hở em? Em biết không, anh chẳng muốn ngủ tà nà o. Hôm nay anh muốn nói vá»›i em. Thôi, ta sang buồng ngủ Ä‘i em, kẻo lại là m thức giấc chị Li-ô-la mất. - Pa-ven nói, giá»ng cÅ©ng thì thà o.
Thai-a lưỡng lá»±. NhÆ° thế là thế nà o? Äêm hôm khuya khoắt nói chuyện vá»›i anh ấy Æ°? Nhỡ mẹ biết thì sao? NhÆ°ng nói thế nà o để anh Pa-ven hiểu Ä‘iá»u ấy nhỉ? Không nên, anh ấy giáºn mất. Mà anh ấy định nói chuyện gì thế nhỉ?
Nghĩ thế, Thai-a vẫn đi vỠphòng.
Khi hai ngÆ°á»i đã ngồi trong phòng tối, mặt đối mặt, gần sát nhau đến ná»—i Thai-a nghe rõ hÆ¡i thở của anh, thì Pa-ven bắt đầu nói, giá»ng khà n khà n:
- Chuyện thế nà y, Thai-a ạ. Chuyện Ä‘á»i xoay ra đến chá»— anh cÅ©ng lấy là m lạ quá. Những ngà y gần đây anh thấy hết sức khó chịu trong ngÆ°á»i. Có má»™t Ä‘iá»u anh cứ luẩn quẩn nghÄ© mãi không biết nên thế nà o: anh là m thế nà o mà tiếp tục sống được bây giá»! Anh chÆ°a bao giá» gặp cÆ¡n Ä‘en váºn bÄ© nhÆ° thế. NhÆ°ng hôm nay, anh đã há»p "bá»™ chÃnh trị" trong đầu anh và anh đã quyết nghị má»™t Ä‘iá»u rất là quan trá»ng. Em đừng lấy là m lạ, anh nói em nghe đây.
Anh kể cho Thai-a nghe tất cả những Ä‘iá»u anh cảm thấy trong những tháng gần đây và má»™t phần lá»›n những Ä‘iá»u anh đã suy nghÄ© ngoà i khu vÆ°á»n ngoại ô.
- Hiện tình thì nhÆ° thế nà y. Anh nói ngay và o Ä‘iểm chÃnh. Câu chuyện ngang trái trong gia đình em hiện nay chỉ má»›i là bÆ°á»›c đầu thôi. Ta phải bá» Ä‘i, đến nÆ¡i không khà tÆ°Æ¡i là nh, tránh được cà ng xa cà ng hay cái hang Ä‘en tối nà y. Ta phải là m lại cuá»™c Ä‘á»i. Äá»i của riêng em cÅ©ng nhÆ° Ä‘á»i của anh lúc nà y Ä‘á»u Ä‘ang bi cả. Anh định đốt lá»a lên sưởi nóng cuá»™c Ä‘á»i hai đứa chúng ta. Em hiểu nhÆ° thế nghÄ©a là nhÆ° thế nà o không? Anh há»i em là m vợ của anh thì em có đồng ý không, em?
Thai-a nghe Pa-ven nói từ đầu đến giá», trong lòng hết sức xúc Ä‘á»™ng. Nghe đến câu sau cùng thì Thai- a giáºt mình sá»ng sốt.
- Anh không bảo em phải trả lá»i anh ngay bây giỠđâu Thai-a ạ. Em nghÄ© cho kỹ. Em có lẽ không hiểu tại sao anh có thể nói vá»›i em Ä‘iá»u đó mà không Æ°á»›m ý em trÆ°á»›c, không tán tỉnh em,v.v... Những trò ấy Ä‘á»u chẳng cần. Em bé Æ¡i, anh Ä‘Æ°a tay cho em cầm nhé, tay anh đây, em nà y. Nếu em tin anh thì em sẽ không bao giá» phải lo là bị lừa dối đâu. Ở anh, có nhiá»u Ä‘iá»u mà em cần đến, và ngược lại, anh cÅ©ng thấy ở em nhÆ° thế. Anh quyết định nhÆ° thế nà y nhá»›: chúng mình Æ°á»›c vá»›i nhau, cho đến ngà y em lá»›n, em trưởng thà nh nên ngÆ°á»i - anh sẽ giúp em tiến bá»™, nếu anh không giúp thế thì con ngÆ°á»i anh chẳng đáng má»™t đồng kẽm nhá» giữa chợ phiên đâu. Cho đến ngà y ấy ta không được bá»™i Æ°á»›c vá»›i nhau. Khi nà o em lá»›n rồi thì tha hồ tùy em quyết định. Biết trÆ°á»›c thế nà o được? Có thể lúc bấy giá» thì anh đã hóa ra thân tà n ma dại. Nếu nhÆ° gặp cảnh ngá»™ ấy thì em nên nhá»› rằng, anh chẳng nỡ cá»™t Ä‘á»i em và o Ä‘á»i anh đâu.
Anh im một lát, rồi lại âu yếm và nồng nà n:
- Ngay giỠđây, anh mong em hãy nháºn ở anh tình bạn thân và lòng yêu thÆ°Æ¡ng em.
Anh không buông những ngón tay của Thai-a mà anh vẫn giữ trong tay anh, lòng bình tÄ©nh dÆ°á»ng nhÆ° là Thai-a đã Æ°ng ý rồi.
- Anh có giữa Ä‘Æ°á»ng bá» em không?
- Không thể bằng và o lá»i nói miệng được. Thai- a. Em chỉ cần hiểu rằng: Những con ngÆ°á»i nhÆ° anh không có bá»™i bạc đâu. Quý hồ ngÆ°á»i ta đừng có bá»™i bạc vá»›i anh.
Anh nói hết câu mà lòng chua xót.
Thai-a đáp lại:
- Hôm nay, em chÆ°a trả lá»i anh được: tất cả chuyện nà y đối vá»›i em tháºt Ä‘á»™t ngá»™t quá.
Pa-ven đứng dáºy:
- Thôi, em Ä‘i ngủ Ä‘i. Trá»i sắp sáng rồi.
Anh vá» phòng riêng, không cởi quần áo, cứ thế mà lăn ra giÆ°á»ng. Äầu vừa áp gối đã ngủ say.
Trong phòng Pa-ven, ở mặt bà n, gần cá»a sổ, có những chồng sách lấy ở thÆ° viện Äảng vá», má»™t chồng báo và nhiá»u sổ tay viết chi chÃt. Má»™t chiếc giÆ°á»ng, hai cái ghế và trên cánh cá»a thông sang buồng Thai- a treo má»™t tấm bản đồ Trung Hoa, khổ rất rá»™ng, trên lấm chấm những lá cá» nhá» tÃ, Ä‘en và đá». Pa-ven đến Äảng ủy Ä‘iá»u đình được vá»›i văn phòng gá»i cho anh sách văn nghệ. Ngoà i ra, các đồng chà còn hứa chỉ thị cho đồng chà phụ trách thÆ° viện lá»›n nhất của cảng liên lạc vá»›i anh, là m "ngÆ°á»i đỡ đầu" vá» văn hóa cho anh. Chẳng bao lâu, thÆ° viện cảng bắt đầu gá»i đến cho anh từng bó sách nguyên. Li-ô-la lấy là m lạ, thấy hôm nà o Pa-ven cÅ©ng miệt mà i Ä‘á»c sách và ghi sổ tay trong suốt ngà y, từ sáng sá»›m cho đến chiá»u tối, chỉ nghỉ má»™t chốc lát ăn cÆ¡m sáng và trÆ°a, tối đến thì chị em Li-ô-la lại sang buồng Pa-ven ngồi chÆ¡i. Pa-ven kể lại cho chị em Li-ô-la những Ä‘iá»u mình Ä‘á»c được ban ngà y.
ThÆ°á»ng quá ná»a đêm, lão già Quýt-xam Ä‘i ra sân, lần nà o cÅ©ng thấy kẽ cá»a sổ buồng anh chà ng ở thuê đáng ghét có vệt đèn sáng. Lão rón rén năm đầu ngón chân bÆ°á»›c lại gần nhìn qua kẽ cá»a sổ, thấy cái đầu kia cứ cúi xuống bà n.
"Má»i ngÆ°á»i thì ngủ, còn nó thì cứ chong đèn suốt đêm. Nó thức canh nhà , là m nhÆ° nó là chủ ở đây. Mấy con bé nghe nó đã giở quẻ rồi". Lão già nghÄ© bụng thế, lấy là m bá»±c tức và bá» Ä‘i.
Tám năm nay, lần đầu tiên Pa-ven má»›i có dịp được thÆ° thả thá»i giá» và không mắc má»™t công việc gì hết. Anh Ä‘á»c má»™t cách say sÆ°a, thèm khát nhÆ° má»™t cáºu thiếu niên chÆ°a bÆ°á»›c và o Ä‘á»i. Ngà y là m việc mÆ°á»i tám tiếng. Cứ cái Ä‘Ã là m việc nhÆ° thế thì ảnh hưởng đến sức khá»e của anh nhÆ° thế nà o, nếu má»™t hôm, Thai-a không buá»™t miệng nói ra những lá»i nà y:
- Em đã kê dịch cái tủ chặn cá»a buồng em ra rồi. Anh có muốn nói chuyện vá»›i em thì mở cá»a sang thẳng bên em, không cần qua phòng chị Li-ô-la nữa.
Pa-ven Ä‘á» á»ng mặt. Thai-a mỉm cÆ°á»i, vui sÆ°á»›ng: thế là đã hẹn Æ°á»›c vá»›i nhau.
Lão già đêm đêm không thấy ánh sáng lá»t qua khe cá»a sổ ở góc nhà nữa. Và bà cụ An-bi-na thì nháºn ra đôi mắt của Thai-a có long lanh má»™t niá»m vui không giấu hết được. Quanh cặp mắt ánh rá»±c lá»a lòng nồng cháy, má» má» có quẳng thâm vì những đêm không ngủ. Trong căn nhà nhá» lại thÆ°á»ng văng vẳng tiếng Ä‘Ã n ghi-ta và tiếng hát của Thai-a.
Thai-a lòng xuân đã Ä‘á»™ng, cảm thấy Ä‘au Ä‘á»›n vì tình yêu hình nhÆ° có chiá»u lén lút vụng trá»™m. Nghe tiếng Ä‘á»™ng nhá» cÅ©ng giáºt mình, lúc nà o cÅ©ng ngỡ là có tiếng chân bà mẹ. Thai-a rất khổ tâm má»—i lần nghÄ© đến: nếu nhỡ ai há»i tại sao đêm lại đóng cá»a buồng mình, cà i then kỹ thế thì sẽ trả lá»i thế nà o? Pa-ven hiểu ná»—i lòng của Thai-a, lá»±a lá»i âu yếm, là m ngÆ°á»i yêu yên lòng.
- Em là m sao mà sợ kia chứ? Anh vá»›i em hoà n toà n là m chủ ở đây. Em cứ ngủ yên. Không ai bÆ°á»›c chân được và o Ä‘á»i tÆ° của chúng mình cả.
Thai-a áp má và o ngá»±c anh, và vững lòng hÆ¡n, ôm ghì lấy ngÆ°á»i yêu mà ngủ. Anh để tai nghe Thai-a thở má»™t lúc lâu, nằm yên không Ä‘á»™ng, để cho Thai- a được ngon giấc. Anh thấy lòng thÆ°Æ¡ng quá, mến quá ngÆ°á»i con gái đã gá»i gắm tất cả Ä‘á»i mình và o anh rồi.
Li-ô-la là ngÆ°á»i đầu tiên hiểu duyên cá»› vì đâu cặp mắt Thai-a bừng sáng. Từ hôm ấy, chị em đối vá»›i nhau có chiá»u hÆ°á»›ng xa cách. Bà mẹ rồi cÅ©ng biết, hay nói đúng hÆ¡n, bà cÅ©ng Ä‘oán ra. Bà để ý Ä‘á» phòng. Bà cụ có ngỠđâu Pa-ven lại thế. Má»™t hôm, bà cụ nói vá»›i Li-ô-la:
- Con bé Thai-a không xứng đôi được vá»›i cáºu ta đâu chẳng biết rồi sẽ ra sao?
Bà thấy lo. NhÆ°ng không lần nà o dám há»i thẳng Pa-ven cả.
Bá»n thanh niên bắt đầu lui tá»›i phòng Pa-ven. Äôi khi anh em ngồi đông cháºt gian phòng nhá» tÃ. Lão già nghe cứ ồn ồn nhÆ° Ä‘Ã n ong vỡ tổ. Nhiá»u lần, cánh trẻ lại hát đồng thanh:
"Biển của ta quang vắng
Ngà y đêm có tiếng sóng gầm"
và bà i hát mà Pa-ven thÃch nhất:
"Thế gian bao la nà y trà n đầy nÆ°á»›c mắtâ€.
Äấy là anh chị em cán bá»™ Äảng đến há»p Câu lạc bá»™ công nhân. Äảng ủy địa phÆ°Æ¡ng từ khi nháºn được thÆ° của Pa-ven đòi được là m công tác tuyên truyá»n đã giao cho anh phụ trách câu lạc bá»™ đó. Ngà y tháng của Pa-ven cứ nhÆ° thế mà trôi qua.
Thế là anh đã lại hai tay giữ vững được lái con thuyá»n và sau đôi lúc ngả nghiêng, anh đã hÆ°á»›ng Ä‘á»i anh và o Ä‘Ãch má»›i. Anh mÆ¡ Æ°á»›c lấy việc nghiên cứu há»c há»i và công tác văn há»c để trở vá» chá»— đứng của anh trong Ä‘á»™i ngÅ©.
NhÆ°ng cuá»™c Ä‘á»i cừ dồn dáºp hết trở lá»±c nà y đến trở lá»±c nà y khác. Anh thấy trở lá»±c hiện ra mà lo: trở lá»±c sẽ ngăn trở anh đến Ä‘á»™ nà o trên Ä‘Æ°á»ng tiến tá»›i Ä‘Ãch của mình?
Bá»—ng nhiên Gioóc-giÆ¡, anh chà ng sinh viên thi trượt và o đại há»c từ Mát-xcÆ¡-va dẫn xác vá» vá»›i con vợ. Nó xuống ở nhà bố vợ là m luáºt sÆ°, rồi cứ từ bên ấy mà vá» bòn tiá»n của bà mẹ.
Gioóc-giÆ¡ vá» là m má»i quan hệ trong gia đình cà ng rắc rối thêm. Nó chẳng do dá»±, và o phe ngay vá»›i bố, rồi thông đồng vá»›i nhà vợ, vốn sẵn có tÆ° tưởng bà i Xô-viết bắt đầu phá đám, tìm cách Ä‘uổi bằng được Pa-ven Ä‘i, bắt Thai-a phải lìa anh.
MÆ°á»i lăm hôm sau, khi Gioóc-giÆ¡ vỠđến nhà , thì Li-ô-la kiếm được việc là m ở má»™t quáºn bên cạnh. Chị Ä‘em mẹ già và con thÆ¡ ở vá»›i nhau bên ấy. Còn Pa- ven và Thai-a cÅ©ng Ä‘em nhau Ä‘i đến má»™t thà nh phố xa ở gần biển.
*
A-rÆ¡-chom Ãt khi nháºn được thÆ° Pa ven. NhÆ°ng má»—i lần anh thấy trên mặt bà n giấy của anh ở Xô- viết thà nh phố có chiếc phong bì mà u xám, Ä‘á» chữ viết gãy góc quen thuá»™c, thì anh láºt láºt trang giấy, lòng không giữ nổi bình tÄ©nh nhÆ° thÆ°á»ng nữa. Lần nà y cÅ©ng thế, tay mở phong bì, anh nghÄ© thầm trong bụng, vá»›i nhiá»u cảm Ä‘á»™ng âu yếm mà anh cố không để lá»™ ra mặt: "Pa-vÆ¡-lu-sa, Pa-vÆ¡-lu-sa Æ¡i! Giá lúc nà y em ở gần anh, thì thằng bé em của anh sẽ giúp ý kiến cho anh, tốt biết mấy".
"Anh A- rơ-chom !
Em muốn kể cho anh nghe cảnh ngá»™ của em bây giá». Những thÆ° thế nà y chỉ có gá»i cho anh, em má»›i viết thôi. Anh biết tÃnh em và sẽ hiểu rõ từng chữ em viết.
Trên máºt tráºn đấu tranh già nh lại sức khá»e của em, cuá»™c Ä‘á»i vẫn bi lắm, anh ạ. ChÆ°a khá»i chứng nà y đã sinh ra táºt ná». Em vừa má»›i khá»i tráºn nà y đã lại bị giáng má»™t tráºn khác bi đát hÆ¡n. Mà ghê sợ nhất là em không sao gắng gượng được nữa. Tay trái em liệt, em đã khổ lắm, giở lại thêm hai chân nó phản em. Và giá» em chỉ có thể hÆ¡i nhÃch được ngÆ°á»i Ä‘i (nhÃch trong bốn bức tÆ°á»ng phòng em thôi) em khó nhá»c lắm má»›i lê được từ giÆ°á»ng em nằm ra bà n viết. Thế chÆ°a phải là hết tá»™i đâu, em chắc thế. Mai kia của nợ còn sinh ra thế nà o nữa em chÆ°a biết được.
Em ru rú ở nhà không Ä‘i đâu cả, chỉ ngà y ngà y nhìn qua cá»a sổ trông ra được má»™t góc biển. Có thể nà o có má»™t tấn kịch thảm hÆ¡n là bi kịch của má»™t ngÆ°á»i nhÆ° em, thân thể thì bại liệt không sao sai khiến được nữa mà trái tim ngÆ°á»i bôn-sê-vich ở em thì cứ lôi cuốn em không thể nà o cưỡng lại được, lôi cuốn vá» vá»›i công tác, vá» vá»›i anh em, vá» vá»›i Ä‘á»™i quân chiến đấu Ä‘ang tiến trên khắp mặt tráºn, Ä‘ang xung phong tiến công nhÆ° má»™t dòng thác thép?
Em vẫn còn tin em sẽ trở vỠđứng trong Ä‘á»™i ngÅ©, tin mÅ©i súng của em sẽ xuất hiện trong hà ng tráºn xung phong. Em không thể nà o không tin nhÆ° thế, em không có quyá»n không tin nhÆ° thế. MÆ°á»i năm giáo dục của Äảng và Äoà n đã rèn cho em nghệ thuáºt chống chá»i vá»›i cuá»™c Ä‘á»i, và lá»i của lãnh tụ cÅ©ng đúng cả và o trÆ°á»ng hợp của em nữa: "Không có thà nh trì nà o mà ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch không đánh chiếm được".
Äá»i em bây giá» là há»c táºp, là đá»c sách, Ä‘á»c sách nhiá»u và đá»c sách nữa. Em đã há»c được khá rồi, anh A-rÆ¡-chom ạ. Em đã Ä‘á»c kỹ được hết các sách văn há»c cổ Ä‘iển của ta. Em đã há»c xong năm thứ nhất của TrÆ°á»ng đại há»c cá»™ng sản hà m thụ. Tối tối em lãnh đạo má»™t nhóm nghiên cứu gồm các đồng chà đảng viên trẻ. ChÃnh qua đám đồng chà trẻ ấy mà em liên hệ được vá»›i công tác thá»±c tế của tổ chức. Rồi Ä‘á»i em còn có Thai-a nữa. Thai-a tiến bá»™ trong há»c táºp, tiến tá»›i trong công tác, và sau hết là chúng em yêu nhau, ngÆ°á»i bạn Ä‘á»i bé bá»ng của em chiá»u em thắm thiết. Chúng em sống hợp nhau lắm. Kinh tế gia đình em cÅ©ng giản dị thôi: chúng em có 32 rúp trợ cấp của em và tiá»n lÆ°Æ¡ng tháng của Thai-a, Thai-a Ä‘i và o Äảng cÅ©ng theo con Ä‘Æ°á»ng nhÆ° em. Thai-a cÅ©ng Ä‘i là m chân dá»n dẹp bếp nÆ°á»›c và bây giá» là m nghá» rá»a bát trong má»™t quán cÆ¡m (nÆ¡i em không có nhà máy nà o).
Mấy hôm gần đây, Thai-a khoe vá»›i em tấm giấy chứng nháºn đầu tiên của mình, thẻ há»™i viên chi há»™i phụ nữ. Äối vá»›i Thai-a, chứng minh thÆ° không phải là chỉ má»™t mẩu bìa. Em để ý xem ở Thai-a Ä‘ang thoát thai ra má»™t con ngÆ°á»i má»›i. Em cố giúp cho Thai-a tiến. Rồi sẽ có ngà y nhà máy lá»›n vá»›i anh chị em thợ sẽ là m cho Thai-a thà nh hẳn má»™t con ngÆ°á»i má»›i. Chúng em còn ở đây thì Thai-a vẫn còn phải Ä‘i theo con Ä‘Æ°á»ng duy nhất có thể đó.
Bà mẹ Thai-a hai lần đến tìm. Bà mẹ, vì thÆ°Æ¡ng con, đã vô tình tìm cách kéo Thai-a tụt lại, lôi vá» vá»›i cuá»™c Ä‘á»i nhá» nhen, vá»›i những suy tÃnh cá nhân bần tiện. Em đã cố cắt nghÄ©a cho bà cụ An-bi-na hiểu, để bà ta đừng Ä‘em bóng tối của Ä‘á»i bà ta che tối con Ä‘Æ°á»ng Thai-a đã chá»n. NhÆ°ng nói mãi cÅ©ng vô Ãch. Em cảm thấy thế nà o cÅ©ng có ngà y bà ta ngáng trở con Ä‘Æ°á»ng Thai-a tiến đến má»™t cuá»™c Ä‘á»i má»›i. Và phải đấu tranh vá»›i bà ta, không thể nà o tránh khá»i được.
Em bắt tay anh.
Em Pa-ven của anhâ€.
Nhà an dưỡng số5 Ở phố Sta-rai-a Ma-xét-sta. Má»™t toà nhà hai tầng xây bằng đá, trên miếng đất bằng, đẽo và o sÆ°á»n núi. Chung quanh là rừng; con Ä‘Æ°á»ng chữ chi chạy xuống dốc. Cá»a sổ các buồng Ä‘á»u mở, gió hiu hiu thổi tạt và o mùi nÆ°á»›c có chất diêm sinh của những con suối dÆ°á»›i chân núi bốc lên. Pa-ven ở má»™t mình trong buồng. Mai sẽ có nhiá»u đồng chà khác đến và anh sẽ có bạn láng giá»ng. Ngoà i kia có tiếng chân Ä‘i và .giá»ng ai quen thuá»™c. Có tiếng nhiá»u ngÆ°á»i nói chuyện vá»›i nhau, nhÆ°ng cái giá»ng trầm và sang sảng kia, anh đã nghe thấy ở đâu ấy nhỉ? Anh bắt trà nhá»› là m việc căng thẳng và moi trong óc ra má»™t cái tên chôn sâu trong ký ức chứ không phải là quên mất: "Lê-đê-nhếp In-nô-ken-ti Páp-vÆ¡-lÃt-sÆ¡. Chắc là đồng chà ấy thôi". Pa-ven không nghi ngá» gì nữa. Anh gá»i to lên. Má»™t phút sau, Lê-đê-nhếp đã ngồi ở đầu giÆ°á»ng anh và mừng rỡ lắc mãi tay anh.
- A chú bé, còn sống cÆ¡ à ? Có chuyện gì vui kể cho lão nghe Ä‘i chú? Sao chú có vẻ muốn ốm tháºt sá»± nhỉ? Lão không đồng ý chú nhÆ° thế đâu nhá»›? Chú hãy theo gÆ°Æ¡ng lão. Các thầy thuốc cÅ©ng định cho lão ra rìa đấy. NhÆ°ng lão vững lắm, cứ nhất định không nghe là m há» tức Ä‘iên lên - Và cụ già Lê-đê-nhếp cÆ°á»i rất hồn nhiên.
Pa-ven nháºn thấy trong nụ cÆ°á»i có ẩn chút lòng thÆ°Æ¡ng hại và lo buồn.
Hai ngÆ°á»i nói chuyện vá»›i nhau suất hai tiếng đồng hồ. Cụ già Lê-đê-nhếp kể tin tức Mát-xcÆ¡-va. NhỠông cụ, Pa-ven má»›i biết được hai nghị quyết trá»ng yếu nhất của Äảng vá» táºp thể hóa nông nghiệp và tổ chức lại nông thôn. Pa-ven nghe thèm khát, uống từng lá»i má»™t.
- Thế mà lão cứ tưởng chú Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng ở đâu dÆ°á»›i U-cÆ¡-ren nhà chú cÆ¡ mà . Bá»±c nhỉ. NhÆ°ng, không việc gì mà buồn, cảnh lão còn bi hÆ¡n. Lão đã tưởng nằm liệt rồi cÆ¡ đấy. Bây giá», chú xem, lão cố cưỡng lại. Không thể nà o Ä‘ang lúc nà y cứ khoanh tay để mặc cho nÆ°á»›c chảy bèo trôi được, chú hiểu không. Không thể thế được! Có lúc lão nghÄ©: mình phải nghỉ thôi để lấy lại sức Lão còn trẻ đâu nữa, mà là m ngà y mÆ°Æ¡i, mÆ°á»i hai tiếng cÅ©ng khá gay. NhÆ°ng má»—i lần lão nghÄ© nhÆ° thế, lão xem lại công việc để giải quyết nốt, thì lần nà o cÅ©ng thế, há»… lão định "giải quyết nốt" thì lại chúi đầu và o đến quá mÆ°á»i hai giỠđêm cÅ©ng chÆ°a vỠđến nhà được. Bá»™ máy cà ng chạy khá»e, bánh xe lại cà ng phải quay nhanh. Ở nÆ°á»›c chúng ta nhÆ° thế đấy. Nhịp Ä‘iệu công việc má»—i ngà y má»™t dồn dáºp, cho nên bá»n già nhÆ° lão, dù muốn hay không, cÅ©ng cứ phải sống nhÆ° hồi còn thanh niên.
Lê-đê-nhếp đưa tay lên vuốt cái trán cao và nói ân cần như cha với con:
- Thôi bây giỠchú kể cho lão nghe vỠchú đi.
Lê-đê-nhếp nghe Pa-ven kể những tráºn thá» thách của anh, và Pa-ven thấy ngÆ°á»i bạn già nhìn anh bằng cặp mắt long lanh ra chiá»u khuyến khÃch.
Ở góc sân, dÆ°á»›i bóng cây ráºm rạp, má»™t nhóm ngÆ°á»i bệnh của nhà an dưỡng ngồi chÆ¡i. KhÆ¡-ri-xan Séc- nô-cô-dốp ngồi Ä‘á»c báo "Sá»± tháºt" bên chiếc bà n nhá», cặp mà y ráºm nhÃu lại. SÆ¡-mi anh bằng xa-tanh Ä‘en, mÅ© cát-két đã sá»n, mặt anh gầy gò, rám nắng, râu lâu ngà y không cạo, mắt xanh sâu hoắm, trông rõ ra vẻ má»™t ngÆ°á»i thợ má» chÃnh tông. MÆ°á»i hai năm trÆ°á»›c đây, anh đã từ bá» cuốc chim, được Ä‘iá»u Ä‘á»™ng ra là m công tác lãnh đạo vùng nà y. Thế mà xem dáng anh Ä‘i, cách anh nói và những tiếng anh dùng, ngÆ°á»i ta tưởng anh vừa má»›i ở má» ra.
Sec-nô-cô-dốp là ủy viên thÆ°á»ng vụ xứ ủy Äảng và có chân trong ChÃnh phủ. Má»™t ác bệnh - chứng hoại thÆ° ở chân - là m ngÆ°á»i anh kiệt sức. Anh căm thù cái chân Ä‘au đã bắt anh nằm liệt giÆ°á»ng ná»a năm nay.
TrÆ°á»›c mặt anh là Gi-ghi-rê-va Ä‘ang ngồi hút thuốc nghÄ© ngợi. A-lêc-xan-Ä‘Æ¡-ra A-lếch-xê-ep-na Gi-ghi-rê- va năm nay ba mÆ°Æ¡i bảy tuổi. Chị và o Äảng đã mÆ°á»i chÃn năm nay. Lúc ấy "Su-rốt-ca, cô thợ kim khÆ- đấy là bà danh của chị hồi hoạt Ä‘á»™ng bà máºt ở Pê-téc- bua - còn trẻ măng, gần nhÆ° là má»™t cô bé con, thế mà đã phải nếm mùi Ä‘i Ä‘Ã y ở Xi-bê-ri rồi.
NgÆ°á»i thứ ba cùng ngồi ở bà n là Pan-cốp. Anh nghiêng nghiêng cái đầu đẹp nhÆ° má»™t bức tượng thá»i cổ Ä‘á»c má»™t tá» tạp chà tiếng Äức, chốc chốc lại sá»a đôi kÃnh to tÆ°á»›ng bằng đồi mồi trên mÅ©i. Tháºt quái lạ ngÆ°á»i thanh niên ba mÆ°Æ¡i bảy tuổi ấy to lá»›n nhÆ° má»™t lá»±c sÄ©, thế mà khó nhá»c má»›i nhÃch được cái chân bại liệt. Pan-cốp là biên táºp viên báo kiêm nhà văn, cán bá»™ của Bá»™ dân ủy quốc gia giáo dục. Anh đã từng ở châu Âu Ä‘á»c được nhiá»u tiếng nÆ°á»›c ngoà i. Trong óc anh có cả má»™t kho kiến thức già u có, cho nên đến cả Séc-nô-cô-dốp, vốn tÃnh dè dặt, cÅ©ng phải tá» ra kÃnh nể anh.
Gi-ghi-rê-va hất đầu chỉ chiếc ghế bà nh và bánh xe Ä‘un mà Pa-ven Ä‘ang ngồi, khẽ há»i Séc-nô-cô-dốp:
- Äồng chà ấy ở cùng buồng vá»›i anh có phải không?
Séc-nô-cô-dốp ngừng Ä‘á»c báo, nét mặt anh bá»—ng chốc tÆ°Æ¡i hẳn lên:
- Phải, Pa-ven Ca-rÆ¡-sa-ghin đấy. Chị nên là m quen vá»›i cáºu ta, Su-ra ạ. Bệnh táºt đã thá»c má»™t đống gáºy và o bánh xe của cáºu ta rồi. Chứ không thì cáºu bé ấy sẽ đắc lá»±c ra trò ở những nÆ¡i Ä‘ang gặp khó khăn ấy. Má»™t tay thanh niên cá»™ng sản thuá»™c lá»›p đầu tiên. Nói tóm lại, nếu ta hết sức nâng đỡ cáºu ấy - mà tôi thì nhất định giúp đấy - cáºu ta còn có thể là m việc được.
Pan-cốp để tai nghe. Su-ra Gi-ghi-rê-va vẫn giá»ng khe khẽ há»i tiếp:
- Äồng chà ấy Ä‘au bệnh gì đấy?
- Háºu quả của năm má»™t nghìn chÃn trăm hai mÆ°Æ¡i. XÆ°Æ¡ng sống cáºu ấy bị là m sao ấy. Tôi đã há»i thăm các thầy thuốc. Há» ngại là vết giáºp ở xÆ°Æ¡ng sống là m cáºu ta có thể sinh ra bại liệt toà n thân. Chị trông mà xem?
- Äể tôi Ä‘em ghế đồng chà ấy lại đây.
Thế là quen nhau. Lúc ấy Pa-ven có ngỠđâu Gi- ghi-rê-va và Séc-nô-cô-dốp sau nà y đã trở nên những ngÆ°á»i bạn thân của anh, những ngÆ°á»i đầu tiên nâng đỡ tinh thần cho anh trong những năm bệnh hiểm nghèo sắp đến vá»›i anh.
Äá»i cứ thế mà trôi. Thai-a Ä‘i là m, Pa-ven ngồi Ä‘á»c sách. Hôm ấy, anh chÆ°a đến giá» lãnh đạo nhóm nghiên cứu thì má»™t tai há»a má»›i ngầm đến hại anh. Cả hai chân anh bị liệt. Giá» chỉ có tay phải giÆ¡ lên giÆ¡ xuống được nữa thôi. Anh cắn môi đến chảy máu cho đến khi cố gượng mãi cÅ©ng chẳng ăn thua gì, anh hiểu ra rằng thế là từ nay không nhúc nhÃch được nữa rồi. Thai-a can đảm chịu Ä‘á»±ng, cố giấu không để lá»™ ra mặt ná»—i thất vá»ng trong lòng và niá»m chua xót không sao giúp đỡ chồng được. Còn Pa-ven cÆ°á»i gượng nhÆ° má»™t kẻ có tá»™i, bảo Thai-a:
- Thai-a Æ¡i, chúng mình nên li dị thôi. Khi hai đứa Ä‘Ãnh Æ°á»›c vá»›i nhau có ngỠđâu có chuyện thế nà y. Hôm nay anh đã nghÄ© kỹ rồi má»›i nói vá»›i em nhÆ° thế, em bé gái của anh ạ.
Thai-a không để cho Pa-ven nói. Nhưng cũng không sao cầm được nước mắt. Chị khóc nức nở, áp đầu Pa- ven và o ngực mình.
A-rÆ¡-chom được tin vá» chuyện không may má»›i của em; anh viết thÆ° nhắn mẹ. Thế là mẹ bá» mặc nhà cá»a đấy, đến ở vá»›i con út. Bà cụ và Thai-a ăn ở rất thÃch hợp tÃnh nết vá»›i nhau.
Pa-ven vẫn tiếp tục há»c táºp.
Má»™t buổi tối mùa đông, Thai-a Ä‘em vá» cho anh xem thà nh tÃch đầu tiên của Thai-a: tấm thẻ đại biểu Xô-viết thà nh phố. Từ đấy, Pa-ven Ãt khi trông thấy mặt vợ. Thai-a thôi không là m chân rá»a bát ở ban cấp dưỡng nhà an dưỡng nà y nữa. Chị sang Xô-viết công tác ở ban phụ váºn mà tối nà o cÅ©ng khuya má»›i vá» nhà , ngÆ°á»i mệt nhÆ°ng phấn khởi lắm. Äã gần đến ngà y được kết nạp là m đảng viên, Thai-a hết sức hồi há»™p phấn khởi thì má»™t tai há»a má»›i nữa giáng xuống gia đình Pa-ven. Bệnh táºt cứ phát triển sức tà n phá ác Ä‘á»™c của nó. Mắt phải Pa-ven bị sÆ°ng Ä‘au nhức nhối không thể nà o chịu được, rồi Ä‘au lại truyá»n sang cả mắt trái. Lần đầu tiên trong Ä‘á»i, Pa-ven hiểu thế nà o là bị mù, tất cả chung quanh bị má»™t tấm mà n Ä‘en phủ kÃn.
Thế là trên con Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»i, có má»™t trở lá»±c ghê gá»›m, không thể nà o vượt qua được, đã lẳng lặng trồi lên, chẹn lấy lối Ä‘i. Mẹ và Thai-a thất vá»ng đến cùng cá»±c. NhÆ°ng Pa-ven kiên tÄ©nh tá»± bảo mình:
"Phải chá» xem thế nà o đã. Nếu quả tháºt là mình không sao ngoi lên được nữa, cái bệnh mù nà y ngăn hết Ä‘Æ°á»ng không cho mình cố gắng để là m việc được, nếu tháºt sá»± từ nay mình không còn hy vá»ng gì trở vá» chá»— đứng của mình trong Ä‘á»™i ngÅ© thì phải kết liá»…u cuá»™c Ä‘á»i".
Pa-ven viết thÆ° cho các bạn thân. Anh nháºn được thÆ° của các bạn trả lá»i, khuyến khÃch anh kiên trì và vững lòng phấn đấu.
Và o những ngà y tháºt là cay đắng cho anh nà y, Thai-a sung sÆ°á»›ng vui mừng báo tin cho anh biết:
- Anh Pa-vơ-lu-sa ơi, em được kết nạp là m đảng viên dự bị rồi.
Và Pa-ven nghe vợ kể chi bá»™ kết nạp nữ đồng chà má»›i nhÆ° thế nà o, cÅ©ng gợi lại cho vợ nghe những bÆ°á»›c đầu tiên của mình Ä‘i và o con Ä‘Æ°á»ng của Äảng. Anh nắm tay vợ:
- Nữ đồng chà Ca-rÆ¡-sa-ghin-na nà y, thế là hai vợ chồng mình há»p thà nh má»™t đảng Ä‘oà n cá»™ng sản trong nhà nà y rồi đấy!
Ngà y hôm sau, anh viết thÆ° má»i đồng chà bà thÆ° quáºn ủy địa phÆ°Æ¡ng đến cho anh gặp. Tối hôm ấy, má»™t chiếc xe hÆ¡i lấm bê bết bùn Ä‘á»— trÆ°á»›c nhà anh. Äồng chà Von-me, má»™t ngÆ°á»i Lét-tô-ni đã đứng tuổi, râu quai nón, bắt tay Pa-ven:
- Sao, anh thấy trong ngÆ°á»i có khá không? Sao anh cứ nằm lì mãi thế ? Äấy, có xe hÆ¡i đây, dáºy Ä‘i thôi. Quáºn ủy phái anh Ä‘i công tác ngay láºp tức ở nông thôn. - Và đồng chà cÆ°á»i cố là m cho vui.
Äồng chà bà thÆ° quáºn ủy ở chÆ¡i vá»›i Pa-ven hai giá» liá»n, quên khuấy là tối nay có há»p. Äồng chà ngÆ°á»i Lét-tô-ni ấy Ä‘i Ä‘i lại lại trong phòng nghe câu chuyện tháºt cảm Ä‘á»™ng của Pa-ven. Cuối cùng, đồng chà nói:
- Thôi, anh đừng nói đến nhóm nghiên cứu nữa nhá»›. Anh phải nằm nghỉ cho khá»e. Vá»›i lại, phải quyết định thế nà o vá» chuyện đôi mắt Ä‘i. Có thể là chÆ°a đến ná»—i há»ng cả đâu. Hay là vá» Mát-xcÆ¡-va chữa, anh thấy thế nà o?
Pa-ven ngắt lá»i:
- Tôi thì tôi chỉ cần được tiếp xúc vá»›i những con ngÆ°á»i, đồng chà Von-me ạ, những ngÆ°á»i Ä‘ang sống kia kìa! Nếu để tôi lẻ loi, mình tôi sống vá»›i tôi thôi, thì tôi đến tắt ngấm mất. Lúc nà y hÆ¡n lúc nà o hết, tôi cần có ngÆ°á»i là m bạn. Äồng chà cho bá»n trẻ đến đây. Bá»n trẻ ở nông thôn thì dá»… "tả" lắm, nông trang táºp thể chÆ°a vừa ý, đòi đến công xã ngay. Nếu để mặc không ngÆ°á»i chỉ bảo, thì Côm-xô-môn dá»… tiá»n phong chủ nghÄ©a. Tôi hiểu, vì chÃnh tôi lúc trẻ cÅ©ng y nhÆ° thế.
Von-me dừng bước lại:
- Ai nói mà anh biết được tình hình ấy thế. Mãi hôm nay ngÆ°á»i ta má»›i cho tôi hay tin có tình hình ấy xảy ra trong quáºn đấy.
Pa-ven cÆ°á»i:
- Äồng chà có lẽ không nhá»› ra vợ tôi? Hôm qua vợ tôi được kết nạp và o Äảng. Cô ấy cho tôi biết tin ấy đấy.
- À chị Ca-rÆ¡-sa-ghin-na, là m nghá» rá»a bát có phải không? Vợ anh đấy à ? Thế mà tôi không biết đấy!
Suy nghĩ một lát, Von-me mới vỗ trán nói:
- Thôi, để chúng tôi bảo Lép Béc-xê-nhếp sang đây là m bạn vá»›i anh. Không có đồng chà nà o tốt hÆ¡n để Ä‘i lại vá»›i anh hÆ¡n đồng chà đó! Hai ngÆ°á»i lại rất hợp tÃnh nhau nữa. Tháºt là hai cái máy biến thế Ä‘iện cao. Ấy là vì tôi trÆ°á»›c kia có là m thợ Ä‘iện nên và von nhÆ° thế. Vá»›i lại, Lép sang đây sẽ mắc giúp anh cái ra-Ä‘i-ô. Anh ấy rất cừ vá» môn nà y. Nhiá»u khi tôi ở lì bên nhà anh ta nghe ra-Ä‘i-ô đến hai giỠđêm. Äến ná»—i mụ nhà tôi sinh ra ngá» vá»±c; mụ ấy truy tôi: đêm hôm khuya khoắt la cà đi đâu đấy, hở cái nhà ông lão quá»· kháºp khiá»…ng nà y?
Pa-ven mỉm cÆ°á»i há»i lại Von-me:
- Béc-xê-nhếp? Äồng chà ấy là ai thế nhỉ?
Von-me đi đi lại lại cũng mệt, ngồi xuống một cái ghế dựa, kể lai lịch Béc-xê-nhếp cho Pa-ven nghe.
- Béc-xê-nhếp là công chứng viên ở tòa án đây. NhÆ°ng kiểu anh ấy lâm công chứng viên cÅ©ng nhÆ° tôi là m nhà vÅ© đạo ấy mà . Cách đây không lâu, anh giữ má»™t chức vụ quan trá»ng. Vốn là má»™t chiến sÄ© cách mạng kỳ cá»±u, tham gia từ 1912 và và o Äảng từ tháng MÆ°á»i. Trong ná»™i chiến, là m ở tòa án cách mạng quân Ä‘oà n kỵ binh thứ hai. Äã tham gia diệt bá»n rệp trắng ở Cô-ca-dÆ¡. Äã từng ở Xa-ri-xÆ°n và ở mặt tráºn Nam. Sang Viá»…n Äông, là m chủ tịch tòa án quân sá»± tối cao nÆ°á»›c Cá»™ng hoà . CÅ©ng đã trải lắm mùi Ä‘á»i. Anh ta bị bệnh lao quáºt ngã. Äược đổi từ Viá»…n Äông sang đây. Thoạt đầu vá» Cô-ca-dÆ¡, là m chánh án tỉnh, phó chánh án xứ. Song phổi bị rữa hết rồi. Giá» má»›i đổi vỠđây, để khá»i nghoẻo mất. Lịch sỠđồng chà công chứng viên kỳ lạ của chúng ta là nhÆ° thế. Công tác công chứng viên đỡ mệt; cÅ©ng để cho anh ấy thở má»™t tÃ. NhÆ°ng rồi ngÆ°á»i ta cứ từ từ giao cho anh ấy phụ trách má»™t chi bá»™, rồi nhét cho anh ấy phụ trách trÆ°á»ng Äảng, rồi lại cá» và o ban kiểm tra; anh ấy là ủy viên thÆ°á»ng trá»±c của các tiểu ban Ä‘iá»u tra vá» các vụ án hóc búa và phức tạp. Ngoà i ra lại là má»™t tay Ä‘i săn và chÆ¡i ra-Ä‘i-ô rất ham. Anh ấy chỉ còn má»™t bên phổi thôi thế mà chẳng ai tưởng là anh lao cả. Sức sống anh ta trà o ra khắp má»i lá»— chân lông. Thế nà o rồi cÅ©ng có hôm chết giữa Ä‘Æ°á»ng chạy từ quáºn ủy vá» tòa án cho mà xem.
Pa-ven gắt lên ngắt lá»i Vôn-me:
- Sao các đồng chà dồn cho anh ấy lắm việc thế ! Công tác đồng chà ấy lại nặng hơn trước.
Von-me lấy mắt nguýt Pa-ven.
- Ấy thế đấy, khi tôi giao đồng chà nhóm há»c táºp vá»›i thêm má»™t công tác gì nữa thì Lép bấy giá» cÅ©ng kêu lên: "Cáºu ấy có phải là ngá»±a thồ đâu". NhÆ°ng chÃnh anh ấy lại bảo là : "Thà sống má»™t năm, là m cho ra là m, còn hÆ¡n sống mòn má»i năm năm, cứ ốm ngoặt, ốm ngoẹo". Chỉ có xây Ä‘á»±ng chủ nghÄ©a xã há»™i xong rồi thì má»›i nói đến chuyện con ngÆ°á»i ta thôi phải là m việc quá sức được
- Äúng nhÆ° thế. Tôi cÅ©ng tán thà nh sống cho ra sống má»™t năm còn hÆ¡n sống váºt vá» năm năm. NhÆ°ng nhiá»u khi chúng ta phung phà sức lá»±c của chúng ta má»™t cách tá»™i lá»—i vô cùng. Tôi bây giá» má»›i hiểu rằng cái tÃnh bồng bá»™t liá»u lÄ©nh không suy nghÄ©, chẳng lấy gì là m anh hùng lắm. Mãi bây giá» tôi má»›i nháºn ra tôi không có quyá»n phá hoại không thÆ°Æ¡ng tiếc sức khá»e của tôi. Là m nhÆ° thế có phải là anh hùng đâu. Nếu đừng có sống cái cách khắc khổ cá»±c Ä‘oan thì có phải bây giá» tôi còn đứng vững được nhiá»u năm nữa. Nói tóm lại, má»™t trong những nguy cÆ¡ chÃnh sinh ra cái tình cảnh tôi bây giá» là cái bệnh ấu trÄ© tả khuynh ấy.
"Giá» thì anh chà ng nói váºy. NhÆ°ng mà giá đứng dáºy Ä‘i được thì lại quên ngay cả trá»i đất mà thôi". Vôn-me nghÄ© váºy, nhÆ°ng không nói ra.
Tối hôm sau Lép đến tìm Pa-ven. Mãi ná»a đêm, hai ngÆ°á»i má»›i chia tay nhau. Khi từ biệt ngÆ°á»i bạn má»›i, Lép có cảm tưởng nhÆ° gặp lại má»™t đứa em trai đã lâu năm biệt tăm.
Sáng ngà y ra, anh em đến trèo lên mái nhà Pa- ven trồng cá»™t dây ăng-ten; Lép mắc máy ra-Ä‘i-ô trong buồng Pa-ven, vừa là m vừa kể chuyện những bÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng say mê đã qua của Ä‘á»i mình. Pa-ven không trông thấy Lép, nhÆ°ng nhá» Thai-a tả, anh biết là Lép có tóc và ng, có mắt sáng, ngÆ°á»i dong dá»ng cao, dáng dấp nhanh nhẹn, nghÄ©a là đúng y nhÆ° Pa-ven tưởng tượng trong óc, ngay từ những phút đầu tiên má»›i gặp nhau.
Chiá»u đến, mở máy ra-Ä‘i-ô. Lép trịnh trá»ng Ä‘Æ°a Pa-ven khoác và o tai cái ống nghe. Không gian ồn à o ầm Ä© trăm ngà n tiếng Ä‘á»™ng lá»™n xá»™n. Tiếng máy Ä‘iện báo ngoà i cảng rÃu rÃt nhÆ° chim (chắc biển đâu gần đây); ngoà i biển cả, má»™t chiếc máy phát thanh trên tà u biển truyá»n Ä‘i, báo hiệu. Trong đám tiếng Ä‘á»™ng và âm thanh chằng chịt, máy bắt được luồng Ä‘iện và phát ra tiếng nói bình tÄ©nh và vững tin:
- Äây là đà i phát thanh Mát-xcÆ¡-va.
Dây ăng-ten máy nhá» nà y bắt được sáu mÆ°Æ¡i Ä‘Ã i trên khắp thế giá»›i. Cuá»™c sống ngoà i kia mà Pa-ven đã phải xa lìa, nhá» cái mà ng thép đó mà áºp và o phòng nà y, Pa-ven cảm thấy hÆ¡i thở mãnh liệt của cuá»™c sống ấy.
Thấy mắt bạn có tia sáng rá»i lên, Béc-xê-nhếp tuy mệt, cÅ©ng mỉm cÆ°á»i.
Trong tòa nhà lá»›n nà y, ai nấy ngủ yên cả. Thai- a ngủ mê, nói lẩm bẩm. Äêm nà o cÅ©ng đến khuya, chị má»›i vá», mệt lả, rét run. Pa-ven không mấy khi gặp vợ. Thai-à bị hút và o công việc, báºn tÃu tÃt thì cà ng Ãt có tối rá»—i ở nhà . Pa-ven nhá»› lá»i Béc-xê-nhếp nói vá»›i mình:
- Nếu vợ má»™t ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch mà cÅ©ng là má»™t đồng chà Äảng thì hai ngÆ°á»i tháºt Ãt có dịp trông thấy nhau. NhÆ° thế có hai cái lợi: không bao giá» chán nhau được mà cÅ©ng không có thá»i giá» cãi nhau nữa!
Pa-ven có thể lấy Ä‘iá»u đó là m phà n nà n không? Không, anh phải chịu nhÆ° thế. Có má»™t hồi Thai-a tối nà o cÅ©ng vá» vá»›i anh. Dạo ấy gần gÅ©i hÆ¡n, âu yếm hÆ¡n. NhÆ°ng dạo ấy Thai-a chỉ có là bạn trăm năm, là vợ của anh thôi. Bây giá» thì Thai-a còn là há»c trò anh và đồng chà Äảng của anh.
Anh hiểu Thai-a cà ng tiến thì cà ng Ãt có thá»i giá» săn sóc đến anh. Anh nháºn nhÆ° thế, Ä‘iá»u đó tất nhiên.
Äảng giao anh lãnh đạo má»™t nhóm nghiên cứu.
Tối đến, nhà lại huyên náo. Những tối há»p vá»›i bá»n trẻ là m cho nghị lá»±c của anh nhÆ° được tôi luyện lại.
Ngoà i những lúc ấy ra, anh chỉ mắc ống nghe và o tai, bà mẹ vất vả mới bảo anh bỠra được để ăn cơm.
Anh mù không Ä‘á»c được sách thì nay ra-Ä‘i-ô lại giúp anh há»c táºp. Lòng ham há»c không gì thắng nổi là m anh quên hết Ä‘au Ä‘á»›n quằn quại của cÆ¡ thể tà n tạ quên đôi mắt nhức há»ng và quên tất cả cuá»™c Ä‘á»i anh tháºt lắm gian truân mà Ãt được trìu mến.
Khi qua là n dây ăng-ten, máy phát ra tiếng nói từ công trÆ°á»ng xây dá»±ng Ma-gÆ¡-nhi báo tin những thà nh tÃch má»›i của lá»›p trẻ dÆ°á»›i ngá»n cá» Äoà n Ä‘ang xông lên thay thế cho thế hệ của những Pa-ven, thì Pa-ven cảm thấy vui sÆ°á»›ng sâu xa.
Anh tưởng tượng cÆ¡n bão tuyết, hung hãn nhÆ° Ä‘Ã n sói dữ, những tráºn rét ghê ngÆ°á»i ở vùng U-ran. Gió gầm thét và trong đêm sâu, mÆ°a tuyết dÆ°á»›i ánh đèn than cháy rá»±c, má»™t Ä‘Æ¡n vị thanh niên cá»™ng sản thuá»™c thế hệ thứ hai Ä‘ang gá»™i tuyết trèo lên lợp kÃnh trên những tòa nhà khổng lồ, để bảo vệ những xưởng đầu tiên má»›i xây dá»±ng của khu công nghiệp lá»›n và o hạng nhất thế giá»›i nà y, chống lại bão tuyết và gió lạnh. So vá»›i chiến công của há», cuá»™c đấu tranh chống lại bão táp của lá»›p thanh niên cá»™ng sản đầu tiên thà nh Ki-ép ở công trÆ°á»ng trong rừng sâu ngà y trÆ°á»›c tháºt chẳng thấm và o đâu.
Äất nÆ°á»›c đã lá»›n lên, những con ngÆ°á»i cÅ©ng lá»›n lên.
Trên sông ÄÆ¡-nhi-ép, thác lÅ© đổ vá», cuốn băng những Ä‘áºp chôn xoáy ngÆ°á»i và máy móc. Những thanh niên cá»™ng sản lao mình và o trấn ngá»± cÆ¡n nÆ°á»›c lÅ© trà n bá». Äấu tranh hai ngà y ác liệt, không ngủ, không nghỉ qua má»™t phút, há» má»›i dẫn được dòng nÆ°á»›c lÅ© lui vá» nép mình trong bá» thép. Thế hệ thanh niên cá»™ng sản má»›i lại Ä‘i hà ng đầu trong cuá»™c đấu tranh vÄ© đại. Trong danh sách những anh hùng được Ä‘á»c tên ở máy truyá»n thanh, Pa-ven sung sÆ°á»›ng đón nghe cái tên chà thân chà thiết: Pan-cÆ¡-ra-tốp.
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 09:22 PM.
|
22-06-2008, 09:43 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 9
Gia đình Pa-ven dá»n vỠở Mát-xcÆ¡-va đã khá lâu, ở má»™t buồng kho lÆ°u trữ công văn của má»™t cÆ¡ quan; đồng chà thủ trưởng cÆ¡ quan đó ra sức giúp Pa-ven, tìm cách Ä‘Æ°a anh và o chữa ở má»™t bệnh viện chuyên khoa.
Mãi đến giá» Pa-ven má»›i hiểu rằng, thân còn cÆ°á»ng tráng, máu còn thanh niên mà đứng vững thì hãy còn là chuyện tÆ°Æ¡ng đối dá»… và thÆ°á»ng thôi. NhÆ°ng giá» bị cuá»™c Ä‘á»i dồn ép và o má»™t vòng Ä‘ai thép nhÆ° thế nà y, mà vẫn không nao núng, thì đấy má»›i là tiết tháo.
MÆ°á»i tám tháng Ä‘au liên miên.
Ở bệnh viện, giáo sÆ° A-véc-bác đã nói thẳng vá»›i Pa-ven là không thể nà o chữa cho anh khá»i mù được. Nếu sau nà y, mắt anh không sÆ°ng nữa - nà o biết bao giá» khá»i được sÆ°ng - thì sẽ thá» dùng cách giải phẫu mổ con ngÆ°Æ¡i xem sao. Trong khi chỠđợi, để cho mắt khá»i sÆ°ng tấy lên nữa, thầy thuốc Ä‘á» nghị mổ chá»— mắt Ä‘au.
Há»i ý kiến Pa-ven thì Pa-ven cho phép muốn là m gì thì là m, tùy các thầy thuốc xét thấy cần thiết.
Anh nằm trên bà n mổ hà ng giá», trong khi dao mổ rạch thịt cổ và cắt hạch lấy tuyến giáp thì cánh Ä‘en của thần chết ba lần suýt quệt và o anh. NhÆ°ng sá»± sống vẫn bám chắc rá»… trong ngÆ°á»i Pa-ven. Thai-a chỠđợi lo hãi từng giá», lúc được và o thăm thì thấy anh tái mét nhÆ° ngÆ°á»i chết, nhÆ°ng Pa-ven vẫn còn sống và vẫn bình tÄ©nh, dịu dà ng nhÆ° má»i khi.
- Em đừng lo, em ạ, là m anh ngoẻo được không phải là dá»… đâu. Anh còn sống hằng năm và anh sẽ nhảy múa nữa cho mà xem, dù chỉ để cải chÃnh những tÃnh toán máy móc của các thầy lang thông thái ấy chÆ¡i. Bảo cÆ¡ thể anh suy kiệt thì các thầy Ä‘á»u có lý cả, nhÆ°ng bảo anh trăm phần trăm là má»™t ngÆ°á»i tà n phế thì nhầm quá lắm. Rồi mà xem.
Pa-ven quyết tâm chá»n con Ä‘Æ°á»ng Ä‘Æ°a anh trở vá» hà ng ngÅ© nhÅ©ng con ngÆ°á»i xây dá»±ng cuá»™c Ä‘á»i má»›i.
Mùa đông qua. Mùa xuân đã tá»›i, mở toang các cá»a sổ ra, và Pa-ven gầy rá»™c Ä‘i qua lần mổ vừa rồi, thấy rằng không thể ở bệnh viện lâu hÆ¡n được nữa. Sống bằng ấy tháng trá»i, chung quanh toà n là những con ngÆ°á»i Ä‘au Ä‘á»›n bệnh táºt, giữa tiếng kêu la rên xiết của những ngÆ°á»i bệnh tuyệt vá»ng, anh thấy khổ hÆ¡n là chịu Ä‘á»±ng những Ä‘au Ä‘á»›n của riêng bản thân mình.
Khi thầy thuốc bảo nên mổ nữa thì anh trả lá»i, lạnh lùng và dứt khoát:
- Tôi không mổ nữa đâu. Mổ thế là đủ. Tôi đã hiến cho khoa há»c má»™t phần máu của tôi rồi. Chá»— máu còn lại tôi còn phải để dùng và o việc khác.
Ngay ngà y hôm ấy, Pa-ven viết thÆ° Ä‘á» nghị Trung Æ°Æ¡ng thu xếp cho anh ở lại Mát-xcÆ¡-va, sợ sau nà y phải Ä‘i lại mất công, vả chăng vợ anh cÅ©ng có công tác ở đấy rồi. Äây là lần đầu tiên anh phiá»n đến Äảng, xin Äảng giúp anh. Äáp lại lá»i Ä‘á» nghị đó, Xô-viết Mát-xcÆ¡-va xếp cho anh má»™t căn phòng. Pa-ven liá»n ra viện vá»›i má»™t mong Æ°á»›c Ä‘á»™c nhất là không bao giá» phải trở lại đấy nữa.
Nhà anh chỉ là má»™t căn phòng giản dị ở ngõ rẽ ra phố CÆ¡-rô-pốt-kin . Anh cho thế là đã sang trá»ng nhất rồi. Thỉnh thoảng giữa đêm, Pa-ven thức dáºy, anh vẫn không tin là mình chỉ vừa má»›i rá»i khá»i bệnh viện.
Thai-a được công nháºn là đảng viên chÃnh thức. Chị là m việc bá»n bỉ, tuy cả tấn bi kịch của Ä‘á»i tÆ° cứ đè trÄ©u trên ngÆ°á»i, chị vẫn không kém các nữ công nhân xung kÃch; và táºp thể theo dõi ngÆ°á»i nữ công nhân Ãt nói ấy, Ä‘em lòng tÃn nhiệm chị và bầu chị và o ủy ban công xưởng. Lòng tá»± hà o vá» vợ nay đã trở thà nh má»™t chiến sÄ© bôn-sê-vÃch cÅ©ng là m cho Pa- ven dịu bá»›t Ä‘au buồn vá» cảnh ngá»™.
Ba-gia-nô-va có công tác Ä‘i qua, và o thăm Pa-ven. Hai ngÆ°á»i nói chuyện vá»›i nhau lâu. Pa-ven nói vá»›i bạn má»™t cách say sÆ°a vá» con Ä‘Æ°á»ng trong má»™t tÆ°Æ¡ng lai gần đây sẽ Ä‘Æ°a anh vá» hà ng ngÅ© chiến đấu.
Ba-gia-nô-va nháºn thấy tóc ở thái dÆ°Æ¡ng Pa-ven đã bạc. Chị dịu dà ng nói:
- Tôi thấy anh đã trải nhiá»u gian khổ mà vẫn giữ được lòng hăng hái không gì dáºp tắt được. Cuốn sách mà anh nghÄ© đã năm năm, giá» anh định bắt đầu viết phải không? Nên lắm anh ạ. NhÆ°ng anh là m thế nà o mà cầm bút viết được.
Pa-ven mỉm cÆ°á»i, nói cho bạn khá»i lo:
- Mai ngÆ°á»i nhà sẽ là m cho tôi má»™t thứ bìa để kê giấy viết. Không có bìa kê ấy, không viết được, dòng chữ sẽ lên xuống, đè lên nhau. Tôi nghÄ© mãi má»›i tìm ra cách ấy. Những mảnh bìa ấy sẽ là m cho tôi không Ä‘Æ°a chệch ngá»n bút chì ra khá»i dòng thẳng. Viết mà không trông thấy Ä‘iá»u mình viết thì khó viết lắm, nhÆ°ng không phải là không viết được. Tôi tin nhÆ° thế. Tôi táºp viết đã lâu mà không được. NhÆ°ng giá» thì tôi rút kinh nghiệm, tôi viết cháºm thôi, tôi nắn nót từng chữ, và kết quả thì cÅ©ng khá.
Pa-ven bắt đầu là m việc.
Anh dự định viết một truyện vỠsư đoà n anh dũng Cô-tốp-ski. Tên cuốn sách do ngay chủ đỠcuốn sách mà ra:
"Ra Ä‘á»i trong bão táp" .
Từ hôm ấy, anh sống chỉ để mà viết cuốn sách đó. Dần dần má»c ra hết dòng nà y đến dòng khác, hết trang nà y đến trang khác. Anh quên hết má»i việc, chỉ miệt mà i vá»›i những hình tượng. Lần đầu tiên anh biết cái Ä‘au Ä‘á»›n của sáng tác, khi anh thấy mình không tà i nà o ghi hết lên giấy được những cảnh Ä‘á»i rá»±c rỡ không sao quên được, hồi tưởng lại rất nồng cháy, thế mà viết ra thì nhợt nhạt, thiếu lá»a, thiếu tình.
Tất cả những Ä‘iá»u anh đã viết, anh phải nhẩm trong óc, nhá»› từng chữ má»™t. Äôi khi anh quên khuấy mất dòng văn thì công việc dừng cả lại. Bà mẹ nhìn con hà hoáy viết cả ngà y thì rất Ä‘á»—i kinh sợ.
Anh phải Ä‘á»c lại bằng trà nhá»› hà ng trang sách, có khi hà ng cả chÆ°Æ¡ng sách nữa, má»›i có thể lại tiếp tục viết được nữa. Những lúc ấy bà mẹ ngỡ là con hóa dại. Trong khi con còn Ä‘ang mải viết, bà mẹ không dám lại gần. NhÆ°ng khi nà o bà cụ đến nhặt những tá» giấy vÆ°Æ¡ng rÆ¡i dÆ°á»›i đất thì ngáºp ngừng, rồi ngần ngại khẽ bảo Pa-ven:
- Con đừng viết thế nữa, Pa-vÆ¡-lu-sa ạ. Mẹ chẳng trông thấy ai viết lắm nhÆ° thế bao giá».
Thấy mẹ lo, anh báºt cÆ°á»i vui và nói cho mẹ vui và nói cho mẹ yên tâm là anh chÆ°a đến ná»—i hóa rồ hẳn đâu.
Ba chÆ°Æ¡ng cuốn sách anh định xây dá»±ng đã viết xong. Pa-ven gá»i Ä‘i Ô-đét-xa cho mấy đồng chà cÅ© trong sÆ° Ä‘oà n Cô-tốp-ski Ä‘á»c để lấy ý kiến. Ãt lâu sau, anh nháºn được thÆ°.há» trả lá»i tỠý khen ngợi. Song bản thảo gá»i trả lại lạc mất. Toi công sáu tháng trá»i. Anh rụng rá»i Ä‘iếng ngÆ°á»i, tiếc cay tiếc đắng sao lại gá»i Ä‘i bản thảo duy nhất của cuốn sách mà không chép lại má»™t bản giữ ở nhà . Anh nói chuyện vá»›i Lê- đê-nhếp vá» việc mất bản thảo đó.
- Ai lại vô ý đến thế. NhÆ°ng, đừng buồn bá»±c, chú ạ. Bá»±c tức giá» cÅ©ng vô Ãch.Thôi, chú lại chịu khó viết lại Ä‘i
- NhÆ°ng, bác Lê-đê-nhếp Æ¡i, thế là cÆ°á»›p không mất của tôi sáu tháng trá»i, quần quáºt là m căng óc tám giá» má»™t ngà y. Trá»i Æ¡i, chúng nó là đồ ăn hại, ba lần chết tiệt!
Lê-đê-nhếp tìm lá»i khuyên nhủ cho anh nguôi lòng.
Phải viết lại từ đầu. Lê-đê-nhếp kiếm giấy cho anh viết. Bản thảo viết ra, đồng chà lại Ä‘em Ä‘i nhỠđánh máy lại. Äược sáu tuần thì là m sống lại được chÆ°Æ¡ng thứ nhất.
Gia đình Pa-ven ở chung nhà vá»›i gia đình A-lêc- xê-ép. Gia đình nà y có con trai lá»›n là A-lêc-xan-Ä‘Æ¡- rÆ¡, là m bà thÆ° quáºn Äoà n thanh niên. Em gái A-lêc- xan-Ä‘Æ¡-rÆ¡ là Ga-li-a, mÆ°á»i tám tuổi, đã tốt nghiệp trÆ°á»ng dạy nghá» của nhà máy.
Ga-li-a Ä‘ang tuổi chan chứa lòng yêu Ä‘á»i. Pa-ven nhá» mẹ há»i xem cô ấy có Æ°ng giúp là m "thÆ° ký" cho anh không. Ga-li-a vui vẻ nháºn lá»i. Cô niá»m nở, vui cÆ°á»i sang gặp Pa-ven. Khi cô em được biết là anh Ä‘ang viết má»™t cuốn tiểu thuyết, thì bảo vá»›i anh rằng:
- Em vui lòng giúp anh lắm, đồng chà Pa-ven ạ. Chép tiểu thuyết cho anh còn thú vị hơn là thảo cho thầy em những thông tri vỠviệc giữ gìn vệ sinh trong các phòng.
Từ hôm ấy, công việc tiến hà nh nhanh gấp đôi. Qua má»™t tháng thì viết được đã khá, đến Pa-ven cÅ©ng phải lấy là m lạ. Ga-li-a, vá»›i tÃnh tình vui tÆ°Æ¡i và già u lòng trắc ẩn, đã là m cho công việc sáng tác của anh đỡ vất vả nhiá»u. Ngá»n bút chì của cô nhẹ nhà ng Ä‘Æ°a sá»™t soạt trên mặt giấy; những Ä‘oạn cô thú nhất, cô thÆ°á»ng Ä‘á»c Ä‘i Ä‘á»c lại, thấy Pa-ven viết được thà nh công nhÆ° thế, thì cô lấy là m vui thÃch lắm. Có lẽ, trong nhà nà y, cô là ngÆ°á»i duy nhất tin tưởng và o công việc của Pa-ven là m. Những ngÆ°á»i khác thì cho là viết thế chẳng Ä‘i đến đâu, chẳng qua bị bắt buá»™c phải ngồi không thì Pa-ven vẽ ra là m cho Ä‘á»i đỡ trống trải.
Lê-đê-nhếp có công tác trở lại Mát- xcÆ¡-va. Äồng chà đá»c xong những chÆ°Æ¡ng đầu, nói vá»›i Pa-ven:
- Cứ viết Ä‘i chú ạ. Nhất định là thà nh công đấy. Äồng chà Pa-ven Æ¡i, đồng chà sẽ còn được sống những niá»m vui lá»›n. Tôi tin tưởng chắc chắn là má»™ng Æ°á»›c của chú trở vá» trong Ä‘á»™i ngÅ© sẽ thá»±c hiện được. Äừng ngã lòng, con ạ.
Äồng chà già ra vá» rất hà i lòng: đồng chà nháºn thấy Pa-ven Ä‘ang trà n đầy nghị lá»±c.
Ngà y ngà y, Ga-li-a lại sang, bút chì của cô siết trên giấy, những hà ng chữ má»c lên kể lại dÄ© vãng không bao giá» quên được. Những khi Pa-ven nghe thấy những kỉ niệm cÅ© trà o lên, lặng suy nghÄ© thì mi mắt mấp máy, mắt nhÆ° Ä‘á»™ng Ä‘áºy phản ánh những ý nghÄ© trôi qua. Những lúc ấy, Ga-li-a khó mà tin được là mắt anh không nhìn thấy, bởi vì ở đôi con ngÆ°Æ¡i trong vắt không có lòng Ä‘en kia trông có tinh thần, có sá»± sống.
Má»—i ngà y viết xong, Ga-li-a Ä‘á»c lại, Pa-ven lắng nghe, nét mặt đăm chiêu, mà y cau lại.
- Sao anh lại cau mà y, hở anh? Äoạn nà y viết hay lắm cÆ¡ mà !
- Không hay đâu Ga-li-a ạ. Còn tồi lắm.
Những trang không vừa ý thì anh lại tá»± tay viết lại. Tay bị bó trong những mảnh bìa kê cháºt hẹp, lắm lúc anh viết chệch ra ngoà i dòng: anh liá»n bá» cả không viết nữa. Những lúc ấy, anh tức giáºn nhÆ° Ä‘iên, nhÆ° dại, giáºn thân, giáºn Ä‘á»i đã bắt anh mù. Anh bẻ gãy bút chì, và trên môi cắn chặt rá»›m mấy giá»t máu.
Công việc gần xong, nhÆ°ng những tình cảm tiêu cá»±c cà ng hay đến trong lòng, mặc dù ý chà của anh lúc nà o cÅ©ng tỉnh táo cố kìm những tình cảm ấy lại. Äấy là ná»—i buồn vô hạn vì những tình cảm nồng cháy, tha thiết, những tình cảm mà con ngÆ°á»i ai cÅ©ng có, ai cÅ©ng có quyá»n được hưởng, thế mà riêng anh không được Nếu anh không biết tá»± chủ, dù chỉ để cho má»™t trong những tình cảm kia lôi cuốn, thì cuá»™c Ä‘á»i sẽ kết thúc bằng má»™t tấn thảm kịch mất.
Thai-a Ä‘i là m mãi khuya má»›i vá», nói chuyện thầm vá»›i mẹ dăm ba câu, rồi Ä‘i ngủ ngay.
ChÆ°Æ¡ng cuối cùng đã viết xong. Suốt mấy hôm, Ga-li-a Ä‘á»c lại cuốn tiểu thuyết cho Pa-ven nghe.
Mai là ngà y gá»i bản thảo Ä‘i Lê-nin-gÆ¡-rát cho Ban tuyên huấn của Äảng ủy khu. Nếu ở đấy ngÆ°á»i ta cấp cho cuốn sách " giấy thông hà nh và o Ä‘á»i" - và đưa sang nhà xuất bản cho in thì...
Pa-ven những nghÄ© mà hồi há»™p. Nếu được thế thì... Thế sẽ là bắt đầu má»™t cuá»™c Ä‘á»i má»›i, già nh lại được bằng bao nhiêu năm khó nhá»c, là m cáºt sức và bất chấp gian nan.
Số pháºn cuốn sách sẽ quyết định số pháºn Pa-ven. Nếu bản thảo bị từ chối, không in được thì đấy sẽ là cảnh chiá»u tà n cuối cùng của Ä‘á»i anh. Song nếu không bị bá» Ä‘i tất cả, thì còn có phÆ°Æ¡ng có chữa, anh sẽ tiếp tục sá»a Ä‘i sá»a lại, bắt tay và o ngay má»™t tráºn tiến công má»›i.
Mẹ Ä‘em ra nhà dây thép gá»i Ä‘i má»™t gói giấy nặng. Những ngà y lo lắng đợi chá»... Trong Ä‘á»i chÆ°a bao giá» anh đợi thÆ° đến má»™t cách sốt ruá»™t khắc khoải Ä‘au xót nhÆ° lúc nà y. Cuá»™c Ä‘á»i anh trông và o ngà y hai buổi sá»›m chiá»u phát thÆ° của nhà dây thép. Lê-nin- gÆ¡-rát vẫn tuyệt vô âm tÃn.
Sự im hơi lặng tiếng của nhà xuất bản là m anh phát lo.
Cà ng ngà y cà ng Ä‘inh ninh là thất bại đến nÆ¡i rồi, và Pa-ven thú tháºt vá»›i mình rằng nếu cuốn sách bị bác Ä‘i, thì Ä‘á»i anh thế là hết: anh chẳng còn sống là m gì nữa.
Những lúc nghÄ© thế, anh lại nhá»› tá»›i cái buổi chiá»u hôm nà o ở khu vÆ°á»n ngoại ô bên bá» biển, và má»™t lần nữa anh tá»± há»i:
"Äể trở vá» chá»— đứng của mi trong Ä‘á»™i ngÅ©, là m cho Ä‘á»i mi còn có Ãch, mi đã là m hết cách để giá»±t tung vòng Ä‘ai thép Ä‘ang chịt lấy cổ mi chÆ°a?
Và lần nà y anh tá»± trả lá»i:
"Lần nà y thì ta đã cố hết phép rồi !"
Ngà y lại ngà y, cảnh chỠđợi đau đớn đến cùng cực.
Bỗng một hôm, mẹ chạy và o phòng, mẹ cũng cảm động như con, mẹ kêu lên:
- Có dây thép ở Lê-nin-gÆ¡-rát đánh vá»!
Dây thép của Äảng ủy khu. Mấy chữ vắn tắt trên má»™t bức Ä‘iện trả lá»i có mẫu sẵn: "Tiểu thuyết được nhiệt liệt tán thà nh xuất bản. Bắt đầu in. Xin có lá»i chúc mừng thắng lợi của đồng chÃâ€.
Tim Pa-ven Ä‘áºp gấp. Mong Æ°á»›c thế là thà nh! Anh đã giá»±t tung được vòng Ä‘ai thép. Vá»›i vÅ© khà má»›i, anh đã già nh lại được chá»— của anh trong Ä‘á»™i ngÅ© và trong cuá»™c sống.
Hết
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 09:23 PM.
|
|
|
| |