|
|
28-07-2008, 12:03 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Bà i Há»c Quét Nhà - Nam Cao
BÀI HỌC QUÉT NHÀ
Hồng Ä‘ang thẩn thÆ¡ chÆ¡i má»™t mình ở trong vÆ°á»n... Ãt lâu nay, những lúc được Ä‘i chÆ¡i, Hồng chỉ chÆ¡i có má»™t mình. Chị Thảo vá» rồi. (Thảo là con ở trÆ°á»›c kia vẫn giữ em Hồng). Thằng em chá»a biết Ä‘i. Còn thầy u thì bây giá» hay gắt quá. Hồng cÅ©ng chẳng hiểu tại sao lại thế. Thầy, đã Ä‘Ã nh: thầy vốn nghiêm khắc lắm, nhất là khi thầy viết hay Ä‘á»c sách. Thầy chiếm má»™t mình cả má»™t căn buồng đầu trong. Cá»a ra và o đóng luôn luôn, chỉ có cá»a sổ mở thôi. Thầy ngồi trong, viết hay Ä‘á»c sách suốt ngà y. Những lúc ấy thầy muốn được yên tÄ©nh hoà n toà n. Hồng hÆ¡i nói to là thầy quát mắng ngay. Có khi thầy mở cá»a đánh sầm má»™t cái, sồng sá»™c bÆ°á»›c ra, chá»±c đánh Hồng. Äã bao nhiêu lần, Hồng gần bạt vÃa. Bởi váºy Hồng sợ lắm. Má»—i lần phải Ä‘i qua chá»— buồng thầy, Hồng nÃn thở, kiá»…ng chân, cố cho không có má»™t mảy may tiếng Ä‘á»™ng. Chỉ cần có thế. Ngoà i ra, thầy hiá»n nhÆ° ông bụt đất. Má»—i chiá»u ở trong buồng là m việc bÆ°á»›c ra, thế nà o thầy cÅ©ng gá»i Hồng. Nếu thầy mải Ä‘i tắm, hay báºn Ä‘i đâu, thì thầy chỉ vuốt tóc Hồng, há»i và i câu, nhìn Hồng bằng đôi mắt yêu thÆ°Æ¡ng, rồi khẽ tát và o má Hồng má»™t cái, bảo: "Cho con Ä‘i chÆ¡i...". NhÆ°ng nếu thầy không còn báºn việc gì, thì thầy xách hai cái ghế ra sân. Thầy ngồi má»™t cái, Hồng ngồi má»™t cái. Thầy gác hai chân lên cái ghế của Hồng. Hai bố con nói chuyện vá»›i nhau. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng chỉ mình Hồng nói mà thôi. Hồng nói bất cứ cái gì: chuyện u, chuyện em Thiên, chuyện con chó con hay chuyện mặt trăng, cái đèn pin của ông giá»i. CÅ©ng có khi Hồng nhắc đến bác Hòa, bác Kim và những bác gì, bác gì đến chÆ¡i nhà Hồng và o má»™t hôm Hồng Ä‘au bụng. Hồng nói nói, cÆ°á»i. Äôi mắt nhÆ° hai cái hạt nhãn của Hồng, cái miệng chúm chÃm, đôi hà m răng trắng và nhá» nhÆ° răng chuá»™t, cái đầu Hồng, vá»›i đôi bà n tay nhá» xÃu nhÆ°ng múp mÃp, là m những Ä‘iệu bá»™ xinh xinh, rất đáng yêu. Thầy sung sÆ°á»›ng nhìn, mỉm cÆ°á»i rất dịu dà ng. Có khi đôi mắt thầy Æ°Æ¡n Æ°á»›t vì cảm Ä‘á»™ng. Thầy nắm tay Hồng, nhắc Hồng sang ghế của thầy, ôm Hồng trong lòng, vuốt ve tóc và hôn. Không! Thầy có ghét Hồng đâu? Trái lại, thầy rất yêu Hồng. Cả u cÅ©ng thế. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng thầy u chỉ ăn cÆ¡m vá»›i tÆ°Æ¡ng mắm mà thôi. NhÆ°ng bao giá» u cÅ©ng mua cho Hồng má»™t thức ăn riêng: thịt, cá, trứng hay là đáºu. U cÅ©ng không để Hồng phải thèm quà bánh. Hồng ao Æ°á»›c thức gì hôm trÆ°á»›c, chỉ hôm sau, lúc u Ä‘i chợ vỠđã có thức ấy trong thúng của u rồi. U nói vá»›i Hồng rất nhẹ nhà ng. Năm thì mÆ°á»i há»a má»›i có má»™t lần u quở mắng Hồng: ấy là những khi Hồng nghịch dại, là m bẩn ngÆ°á»i và quần áo.
Bây giá» thì khác hẳn, Hồng bị mắng luôn luôn. Äá»™ng má»™t tà gì u cÅ©ng mắng. Nói má»™t mình, mắng! Vấp ngã, mắng! Äi cháºm, mắng! Bữa ăn, không có thức ăn, ngả ngốn không ăn được: mắng!... NhÆ° váºy kể cÅ©ng còn đáng tá»™i. NhÆ°ng lại còn những cái không phải tá»™i Hồng: thà dụ nhÆ° nhà bẩn, nhà lắm ruồi và o, con chó bá»›i vÆ°á»n trầu, hay thằng Thiên ngã, thằng Thiên khóc... đâu có phải tại Hồng. Hồng là m sao cho không thế được? Ấy thế mà u cÅ©ng cứ Hồng mà mắng. Hồng mếu mếu suốt ngà y vì phải mắng. NhÆ°ng Hồng không dám khóc, Hồng chỉ cố tránh thầy u, lẩn lút ra vÆ°á»n, chÆ¡i má»™t mình.
ChÆ¡i má»™t mình, buồn lắm. Hồng ngÆ¡ ngẩn. Hồng tiếc những ngà y xÆ°a cÅ© quá. Những ngà y xÆ°a cÅ© chỉ cách đây hÆ¡n ná»a tháng. Chị Thảo chÆ°a vá». Chị Thảo bế em Thiên. Hồng lẽo đẽo theo sau. Chúng Ä‘i chÆ¡i khắp xóm. Ngà y ấy, Hồng có biết bao nhiêu là bạn! Thằng Hỉ Ä‘á» mÅ©i, thằng Hân cởi truồng, thằng Tảo đầu trá»c nhÆ° quả bưởi và mắt trố nhÆ° hai con ốc nhồi, vá»›i cái NhÆ°, cái Mùi, cái Vót... Chúng chÆ¡i vá»›i nhau vui lắm, vui lắm! Bây giá» Hồng chỉ còn được chÆ¡i vá»›i cây soan, cây chuối, cây cam. Hồng gá»i chúng là bác soan, bác chuối, bác cam. Hồng lấy bẹ mèo chuối xúc cát là m gạo bán cho chúng nó. Hồng há»i rồi lại tá»± trả lá»i, cùng má»™t lúc là mình và là tất cả. NhÆ°ng coi chừng đấy! Nếu u nghe thấy, u sẽ mắng: Hồng Ä‘iên! Bởi vì theo ý u, có Ä‘iên má»›i lảm nhảm nói má»™t mình. Và nếu u biết Hồng nghịch cát thì chết! Thế nà o u cÅ©ng đánh. Nghịch cát, bẩn quần áo, bẩn cả đầu tóc, mặt mÅ©i chân tay. Ai rá»—i mà tắm giặt cho Hồng được? Mà tiá»n đâu mà mua xà phòng? Xà phòng thì đắt nhÆ° nhân sâm, và ng cốm... U sẽ gà o lên thế. U sẽ bảo: Hồng là m khổ u, Hồng tưởng u còn sÆ°á»›ng lắm nên phải là m tá»™i, là m nợ cho bá»›t Ä‘i má»™t chút. U sẽ bắt Hồng ngồi ro ró ở trong nhà , không được ra đến ngoà i. BÆ°á»›c chân ra khá»i cá»a là chặt chân! Chặt chân! HÆ¡i má»™t tà là chặt chân!
Hồng cÅ©ng chẳng hiểu tại sao u bá»—ng nhiên sinh khó tÃnh nhÆ° thế váºy. Chỉ biết: đã Ãt lâu nay, cả thầy lẫn u Ä‘á»u có vẻ không vui. Thầy lúc nà o cÅ©ng cau có đăm chiêu, nhất là sau khi Ä‘á»c nháºt trình. Có lần buông tá» báo xuống bà n, thầy lắc đầu má»™t cách chán nản bảo u:
- Tình hình nguy lắm rồi, mình ạ. Tôi sợ khó mà được hết năm nay.
- Sao váºy?
- Giấy khan lắm! Việc in, việc xuất bản bị hạn chế rất gắt gao.
- Với lại cái lúc khó khăn thế nà y, việc gì mà chả khó.
Thầy thở dà i. U thở dà i. Trán thầy tối nhÆ° trá»i lúc sắp mÆ°a.
U cÆ°á»i gượng, bảo:
- NhÆ°ng thây kệ! HÆ¡i đâu mà lo trÆ°á»›c? Äến đâu hay đến đấy. Thá»i buổi nà y, khổ đến đâu mà không phải chịu? Vả lại nhà mình khổ mãi, quen Ä‘i rồi. Tìm được no, ăn no; tìm được đói, ăn đói. Chẳng tá»™i gì mà lo mình ạ.
- Äã Ä‘Ã nh thế nhÆ°ng còn nợ?
- Thì ta ì ra đấy. Thịt ngÆ°á»i có ăn được đâu mà sợ!
Thầy cÆ°á»i chua chát. U cÅ©ng cÆ°á»i. Má»™t lúc sau, u lại bảo:
- Nói đùa váºy, chứ nợ thì thế nà o cÅ©ng phải trả. Mình không phải là hạng ngÆ°á»i lì được. Bán gì thì bán, cÅ©ng phải bán Ä‘i mà trả.
- Còn gì mà bán?
- Cái nhà ! Mình công nợ cũng vì là m nhà . Nay không còn là m gì trả nợ được, thì lại bán nhà đi mà trả, có khó gì đâu?
- Äến nÆ°á»›c ấy thì đẹp mặt!
- Ai cÆ°á»i thì cÅ©ng Ä‘Ã nh chịu váºy, chứ biết là m sao bây giá»?
Thầy lại lầm lì không nói. NhÆ°ng thỉnh thoảng, mắt thầy lóe ra má»™t tia dữ tợn. Trông mặt thầy sợ lắm. U bấm Hồng, khẽ bảo: "Äi chÆ¡i Ä‘i!" Rồi thì u cÅ©ng lảng ra. U dắt Hồng sang nhà hà ng xóm chÆ¡i, bởi sợ thầy gây sá»±...
Những mẩu chuyện na ná nhÆ° trên, nhắc Ä‘i nhắc lại nhiá»u lần lắm. Hồng chẳng hiểu gì. NhÆ°ng Hồng cÅ©ng lá» má» thấy má»™t sá»± sụp đổ gì sắp tá»›i. Má»™t ná»—i lo lắng lảng vảng trong nhà Hồng. Thầy là m việc nhiá»u hÆ¡n. Táºn lúc tối không còn trông thấy chữ, thầy má»›i ở trong phòng là m việc Ä‘i ra. Thầy mải suy nghÄ© gì, quên cả việc gá»i Hồng. Hồng quen lệ, đứng đợi thầy ở sân, chạy lại bám lấy thầy. NhÆ°ng thầy khẽ gạt ra, và hÆ¡i cau mặt bảo:
- Äi chÆ¡i! Äể cho thầy nghỉ! Thầy hÆ¡i nhức đầu.
Má»™t hôm, thầy nháºn được má»™t bức thÆ°. Không phải thÆ° của bác Hòa. Hồng biết váºy lúc Ä‘á»c thầy không mỉm cÆ°á»i. Thầy sầm mặt. Rồi mặt thầy hÆ¡i tái Ä‘i má»™t chút. U nhìn thầy, lo lắng há»i:
- Thư của ai đấy, hở mình?
Thầy có vẻ không nghe thấy, bởi thầy không đáp lại. U sợ thầy gắt, không há»i nữa. Má»™t lúc sau, Ä‘á»™t nhiên thầy bảo:
- Nay mai mình tÃnh công cái Thảo, trả cho nó, rồi cho nó vá». Cái Hồng ngót năm tuổi rồi, chẳng còn bé bá»ng gì, trao cho nó giữ em. Ngà y mai Ä‘i chợ, nhá»› mua má»™t củ nâu. Bao nhiêu quần áo trắng của tôi, của chúng nó nhuá»™m tất cả Ä‘i, cho bá»n và đỡ tốn xà phòng. Còn ba chục thùng thóc, mình phải liệu chia ra; là m thế nà o cho đủ ăn từ nay đến tết. Ä‚n Ãt chứ! Miá»…n không chết ngÆ°á»i thì thôi. Quà bánh cho chúng nó thì bá» Ä‘i.
Những huấn lệnh của thầy được Ä‘em ra thi hà nh đúng từng chữ má»™t. Chị Thảo vá», Hồng phải giữ em và đánh váºt vá»›i nó suốt ngà y vẫn không xong! Nó vẫn ngã, vẫn khóc, vẫn Ä‘áºp phá, khiến Hồng phải mắng. Quần áo của cả nhà đá»u nhuá»™m nâu. Những khi u Ä‘i chợ vá» muá»™n, thầy là m bếp. Thầy u ăn má»—i ngà y có má»™t bữa trÆ°a. Má»—i trÆ°a u cất Ä‘i má»™t bát cÆ¡m, để dà nh cho Hồng ăn bữa tối. Trừ hai bữa cÆ¡m. Hồng chẳng còn được ăn quà bánh gì. Mà u luôn luôn sai là m việc ná», việc kia, mà hÆ¡i lóng ngóng là mắng ngay.
- Cái Hồng đi đâu rồi?
Hồng tái mét mặt, chạy vỠsân:
- Con đây ạ!
- Lại lẻn đi chơi đấy, phải không? Con nà y chơi quen rồi! VỠngay đây, tao bảo!
Giá»ng u gắt gá»ng. Hồng lóp ngóp trèo lên cái đầu hè cao đến ngá»±c, rồi lạch bạch chạy và o nhà . Nó mở to đôi mắt trong trẻo nhìn u...
- Mà y nhìn gì tao? ThỠnhìn cái nhà xem! Bẩn thế mà mà y không quét... Hễ mẹ cất lấy em một cái là chạy mất.
Hồng mải mốt chạy lại má»™t xó nhà , lấy chổi. Cái cuống chổi to quá, bà n tay nhá» bé của Hồng cầm rất khó. Nó lúng túng chuyển từ tay phải sang tay trái, rồi lại từ tay trái sang tay phải. Tay nà o cầm cÅ©ng ngượng. NgÆ°á»i mẹ quát:
- Mà y luống cuống gì mãi thế? Cái tay trông đẹp nhỉ? Lá»›n đầu bằng ấy mà không biết cầm cái chổi! Chỉ ăn là nhẹn thôi!... Äược rồi. Quét Ä‘i!
Hồng quét. NhÆ°ng nó ấn cái chổi xuống thá»m nhà quá. Cái chổi không Ä‘Æ°a Ä‘i được. Hồng cố đẩy. Cái chổi báºt lên và tuá»™t khá»i tay Hồng. NgÆ°á»i mẹ nghiến chặt hai hà m răng lại, rÃt lên:
- Giá»i Æ¡i là giá»i! Con vá»›i cái! ChÆ¡i quen rồi!
Hồng nghẹn cổ. Nó ngừng quét, ngÆ°á»›c lên mẹ, đôi mắt ầng áºc nÆ°á»›c. Mồm nó mÃm lại, toan méo xệch. Mẹ nó cà ng Ä‘iên tiết. Thị vùng đứng dáºy, chỉ và o mặt nó:
- Mà y đứng đấy à ? Mà y có quét ngay, không thì chết vá»›i tao bây giá». Quét Ä‘i!
Hồng sợ hãi, lại vá»™i và ng vÆ¡ lấy chổi. Trong lúc lÃnh quýnh, cái chổi lại buá»™t tay lần nữa. NgÆ°á»i mẹ giÆ¡ tay lên chá»±c tát. Hồng Ä‘Æ°a má»™t tay đỡ, tay kia hấp tấp nhặt cái chổi. NgÆ°á»i mẹ ngăn kịp giáºn, để rÆ¡i bà n tay xuống. Hồng nắm cái cuống chổi bằng hai tay. Nó ì ạch vần cái chổi, nhÆ° ngÆ°á»i ta vần cái cối đá nhất. Trông tháºt là ngứa mắt! NgÆ°á»i mẹ cố nén giáºn, cầm lấy tay nó mà dắt, dạy quét nhÆ° mấy ông đồ dạy viết...
- NgÆ°á»i ta phải Ä‘Æ°a ngang cái chổi thế nà y, thế nà y... Äó! Không cần ấn mạnh, nó chạy là m sao được? Mà cứ dịch dần Ä‘i: Má»™t nhát chá»— nà y, má»™t nhát chá»— nà y, rồi chá»— nà y, chá»— nà y... thế, thế!
Hồng bị mẹ kéo Ä‘i xá»nh xệch. Những nhát chổi, tay mẹ Ä‘Æ°a rá»™ng quá, tay con bị giáºt theo, cả ngÆ°á»i Ä‘i. Con bé gần chúi đầu xuống đất. NÆ°á»›c mắt nó tuôn ra má» cả mắt. NhÆ°ng nó vẫn mÃm chặt môi, không dám khóc...
NgÆ°á»i mẹ hăm hở là m má»™t lúc, rồi buông tay ra, đứng thẳng ngÆ°á»i lên, vừa thở vừa bảo con:
- Äấy! Cứ thế... Bây giá» mà y quét Ä‘i, tao xem nà o!
Hồng quét. NhÆ°ng nó vẫn lá» rá», lúng túng. Cái chổi ngáºp ngừng trên mặt đất, không biết nên Ä‘i lối nà o cho phải. NgÆ°á»i mẹ thấy khắp ngÆ°á»i ngứa ngáy. Thị không còn nhịn được, nÆ°á»›c mắt thị ứa ra má»™t chút. Thị tức tối Ä‘áºp và o mình đánh đét. Hồng giáºt mình, đánh rÆ¡i cả chổi. Ấy thế là đét!... thêm tiếng nữa. Lần nà y thì cái bà n tay dán và o má»™t bên má cúp bê của con bé từ trÆ°á»›c đến nay chỉ nháºn được những cái tát yêu của bố. Nó chúi ngÆ°á»i Ä‘i má»™t cái và òa lên khóc. NgÆ°á»i mẹ sá»ng sốt nhÆ° chợt nháºn ra cái cá» chỉ vô lý và tà n nhẫn quá. Thị đứng ngây ngÆ°á»i ra má»™t chút. Rồi thị vồ lấy cái chổi, quét nhÆ° Ä‘iên, nhÆ° dại. Mặt thị co rúm lại chá»±c khóc. NÆ°á»›c mắt, nÆ°á»›c mÅ©i chảy ròng ròng xuống đất. Thị vừa quét vừa rên nho nhá».
- Giá»i Æ¡i! Giá»i Æ¡i!... Giá»i là m khổ tôi thế nà y!
NgÆ°á»i bố chỉ lẳng lặng nhìn tất cả tấn bi kịch Ä‘ang diá»…n ra trÆ°á»›c mắt. Y thấy lòng Ä‘au quằn quặn. Có má»™t lúc, đứa con gái ngÆ°á»›c đôi mắt già n giụa nÆ°á»›c mắt, nhìn bố, nhÆ° cầu cứu. Y quay mặt Ä‘i, giả tảng nhÆ° không nháºn thấy. NhÆ°ng suốt buổi chiá»u hôm ấy, y buồn bã. Y cÅ©ng và o phòng viết, ngồi nhÆ° thÆ°á»ng lệ, nhÆ°ng y không viết được. Y nhìn qua cá»a sổ. Cái nhìn của y, len lét theo dõi trong má»™t góc vÆ°á»n, đứa con gái thẩn thÆ¡ giữa những cây chuối, cây xoan, cây bưởi... Nó có vẻ buồn bã thêm. Ba bốn lượt, nÆ°á»›c mắt y rá» xuống...
*
Tối hôm ấy, sau khi đã uể oải ăn xong bữa cÆ¡m nguá»™i rắc vừng, Hồng uống nÆ°á»›c rồi lẳng lặng và o giÆ°á»ng ngủ. Má»™t lát sau, ngÆ°á»i bố và o, nằm bên con, quạt cho con. Má»™t bà n tay y vuốt ve những sợi tóc má»m nhÆ° tÆ¡. Con bé nhắm nghiá»n đôi mắt, không dẫy dá»n. NhÆ°ng nó chÆ°a ngủ hẳn... Bá»—ng nó nghe thấy mẹ khẽ bảo:
- Hôm nay, tôi tức quá, tát cái Hồng một cái, rồi thương đứt ruột. Suốt hôm, nghĩ đến lúc nà o, tôi lại khóc. Không biết tôi điên hay sao ấy.
Thầy Hồng bảo:
- Äấy là mình lo lắng quá. Tôi cÅ©ng váºy: lắm lúc tôi biết mình mắng nó bất công mà cứ mắng; tại ruá»™t mình lúc nà o cÅ©ng nóng nhÆ° lá»a đốt; hÆ¡i má»™t tà là mình cáu.
- Ấy tôi cũng thế...
- NhÆ°ng chúng mình phải coi chừng! Tôi thấy nó Ãt lâu nay cháºm chạp và ngÆ¡ ngẩn lắm, không được nhanh nhẹn, ngá»™ nghÄ©nh nhÆ° trÆ°á»›c. Äừng mắng lắm, nó mụ ngÆ°á»i Ä‘i đấy. Mà mình bắt nó là m vừa chứ! Nó còn non tuổi lắm: Äến tháng chÃn nà y má»›i đầy năm tuổi. Äã là m, là m sao được?
- Thì ai chả biết! Hồng nó thì là m gì được? Có mà còn phải hầu nó chán.
- Thế sao mình cứ bắt là m? Mà nó là m không được thì lại đánh?
- Thì đã bảo: Ä‘iên mà lại! Con bé tháºt có nết. Chỉ vì mình túng cho nên nó khổ... Mẹ nó! Ấy thế mà ngủ ù ỉ nhÆ° lợn rồi đấy!...
Tháºt ra thì Hồng có ngủ đâu. Nó nghe thấy tất. Tá»± nhiên nó thấy nÆ°á»›c mắt già n giụa chảy ra đầy má. Nó không dám chùi, sợ thầy nó biết. NhÆ°ng bá»—ng thầy nó quay và o, ôm lấy nó, áp môi và o má nó, ngạc nhiên má»™t thoáng rồi bùi ngùi bảo:
- Tá»™i nghiệp con tôi! Äang khóc mê đây nà y...
Nam Cao
Tiểu Thuyết Thứ Bảy số 473 (7-8-1943)
Last edited by khungcodangcap; 01-10-2008 at 11:49 PM.
|
28-07-2008, 12:04 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Giăng Sáng (Nam Cao)
GIÄ‚NG SÃNG
Ãiá»n có bốn cái ghế mây. Tất cả đồ đạc trong nhà , chỉ có bốn cái ghế mây nà y là có giá. Không phải Ãiá»n mua. TÃnh Ãiá»n rất ghét mua. Từ ngà y ra ở riêng đến giá», Ãiá»n má»›i mua có má»™t lần. ấy là má»™t cái giÆ°á»ng bằng gá»— bưởi của má»™t ngÆ°á»i cô nghèo khó. NgÆ°á»i cô cần tiá»n để lấy thuốc ngã nÆ°á»›c cho chồng. Còn Ãiá»n thấy cÅ©ng cần má»™t cái giÆ°á»ng. Tháng ba vừa rồi vợ Ãiá»n má»›i sinh má»™t con trai. NghÄ©a là bây giá» Ãiá»n có những hai con. Cả nhà đúng bốn ngÆ°á»i, bốn ngÆ°á»i chất cả và o má»™t cái giÆ°á»ng! Giá mùa rét thì cÅ©ng được, chen chúc nhau má»™t tý cà ng ấm áp. NhÆ°ng mùa ná»±c, còn gì là vệ sinh?
Năm chừng mÆ°á»i há»a, Ãiá»n cÅ©ng còn nghÄ© rằng: nên theo phép vệ sinh. Bởi Ãiá»n là ngÆ°á»i có há»c hẳn hoi. Ãiá»n đã có lần là m má»™t ông giáo trÆ°á»ng tÆ° trong ngót ba năm, mà Ãiá»n có bốn cái ghế mây vừa má»›i nói. Năm ngoái đây, cái trÆ°á»ng vẫn thuê Ãiá»n dạy lá»›p nhất, lấy hai chục bạc lÆ°Æ¡ng má»™t tháng, Ä‘á»™t nhiên phải dẹp. Dẹp để nhÆ°á»ng lại mấy căn nhà cho ngÆ°á»i ta dùng và o việc khác, cần cho lúc nà y hÆ¡n. Ông hiệu trưởng còn chịu của Ãiá»n ná»a tháng lÆ°Æ¡ng. Tiá»n há»c tháng cuối cùng thì chÆ°a thu được. Chá»— anh em biết tÃnh thế nà o cho tiện? Giá ông xoay được, thì ông trả phắt Ãiá»n chục bạc, cho đẹp mặt cả đôi bên. NhÆ°ng ông không xoay được. Mà chẳng lẽ Ãiá»n phải thiệt? Thôi thì... thôi thì... - biết nói ra sao bây giá»? - Ông cÆ°á»i má»™t cách ngượng nghịu bảo Ãiá»n:
- Thôi! Thế nà y nà y, ông Ãiá»n ạ! Giá ông không ngại, thì ông Ä‘em bá»™ ghế mây vá» quê mà dùng. Lão hà ng phở nó trả có bảy hà o má»™t cái. Hôm ná», chỉ căng mây lại cho hai cái cÅ©ng đã mất má»™t đồng. Bán cho lão thì phà đi. Mà ở nhà ông chÆ°a có ghế...
Lúc ấy, Ãiá»n phải cố giữ, cái mặt má»›i không xị xuống. Tháºt ra thì Ãiá»n chán lắm. Ãiá»n chẳng muốn lấy bốn cái ghế tý nà o. Chao ôi! CÅ©ng mang tiếng là ghế mây!... Cái thì xá»™c xệch, cái thì bốn chân rúm lại, và chẳng cái nà o là nÆ°á»›c sÆ¡n không róc cả ra nhÆ° là da thằng hủi. Trông đủ thảm. Ãiá»n phải bá» ra bảy hà o chịu lấy má»™t cái vé tà u há»a để tải mình vá» quê đã đủ xót ruá»™t lắm rồi, còn phải nợ mà bá» tiá»n ra tải bốn cái ghế già nua ấy nữa. NhÆ°ng từ chối thì không tiện. Ra sá»± rằng mình dá»—i. Có lẽ tủi lòng ông hiệu trưởng. ấy là má»™t Ä‘iá»u mà Ãiá»n chẳng muốn, bởi ông vá»›i Ãiá»n là chá»— bạn nghèo vá»›i nhau. Há» bị tủi vì ngÆ°á»i ngoà i đã lắm. Chẳng nên để ngÆ°á»i ná» bị tủi vì ngÆ°á»i kia... Ãiá»n Ä‘ang nghÄ© má»™t cá»› gì để thoái thác. Thì ông lại bảo:
- Ông nên Ä‘i tà u thủy. Có đắt má»›i đến năm hà o. Năm hà o vá»›i năm xu mà n là năm hà o rưỡi. Váºy cho rằng có phải trả tiá»n cÆ°á»›c bốn cái ghế, thì cÅ©ng chỉ bằng tiá»n tà u há»a thôi. Mà rá»™ng rãi. Ông để hai cái ghế ra, má»™t cái để ngồi, má»™t cái gác chân, ung dung nhÆ° ngồi nhà ông váºy. Tá»™i gì Ä‘i tà u há»a mà chen chúc.
Kể thì cÅ©ng là má»™t ý hay. NhÆ° thế tránh được cả cái nạn huých khuá»·u tay và o ngá»±c nhau để tranh má»™t cái vé Ä‘i xe lá»a. Tránh được cả cái nạn ngồi lên đùi ngÆ°á»i khác và để ngÆ°á»i khác ngồi lên đùi mình. Và ngá»i mùi mồ hôi vá»›i mùi phân lợn của những toa tà u hạng tÆ° ... NhÆ°ng...Ông hiệu trưởng không đợi Ãiá»n phải nói ra. Ông đã Ä‘oán mà hiểu trÆ°á»›c. Nên ông bảo:
- Còn cái sự chuyển những cái ghế thì không ngại. Tôi sẽ bảo thằng nhỠbuộc hai cái là m một, dùng cái đòn gánh nước, gánh ra tà u cho ông. Còn từ bến mà n vỠnhà ông, sẽ thuê một thằng bé nà o độ năm xu, hay một hà o.
Ãiá»n nhẩm tÃnh. NhÆ° váºy, tất cả có già giặn lắm má»›i tốn chừng đồng bạc. NghÄ©a là tiêu quá đằng kia hai hà o. Hai hà o bốn cái ghế mây! Cho có xá»™c xệch nữa cÅ©ng còn rẻ chán... Ãiá»n Æ°ng thuáºn. Thế là bốn cái ghế mây của ông hiệu trưởng mà lão hà ng phở trả có bảy hà o má»™t chiếc, được Ä‘i tà u thủy vá» quê của Ãiá»n.
Và thế là Ãiá»n có bốn cái ghế mây. Ãiá»n không biết giá. NhÆ°ng Ãiá»n Ä‘oán chừng mua má»›i thì cÅ©ng đắt. Bây giá», má»—i chiếc có khi tá»›i ba bốn đồng. Ba bốn đồng má»™t chiếc! Thế nghÄ©a là cả bá»™ đáng giá ngót hai chục bạc. Xóm Ãiá»n cÅ©ng chả nhà nà o có những đồ đạc đắt tiá»n nhÆ° thế. Vợ Ãiá»n quý lắm. Thị rất xót xa khi thấy những ông khách cục súc, sau khi đã nắc ná»m khen bá»™ ghế vừa đẹp vừa thanh, liá»n đặt cái mông Ä‘Ãt to bà nh bạnh nhÆ° cái vại lên mặt ghế, khiến mấy sợi mây lún xuống, rồi co cả hai chân bẩn thỉu lên, ngả cái lÆ°ng to nhÆ° lÆ°ng trâu tá»±a và o và nh ghế, khiến cái và nh ghế phai oải hẳn vỠđằng sau. NhÆ° thế phá»ng còn gì là ghế? Có mà ghế sắt cÅ©ng phải há»ng, đừng nói gì ghế mây!... Má»™t hôm thị bà n vá»›i chồng rằng:
- Nà y, cáºu ạ! NgÆ°á»i nhà quê há» vô ý lắm. Mình có của thì mình phải giữ gìn. Hay là ta Ä‘em cất những cái ghế mây Ä‘i, kẻo để ai và o cÅ©ng leo lên ngồi chồm chá»—m, mấy chốc mà vứt Ä‘i?
Thoạt nghe, Ãiá»n phải báºt cÆ°á»i. Ãiá»n nghÄ© đến tÃnh bủn xỉn của Ä‘Ã n bà . Há» may áo để cất Ä‘i. Và mua ghế để chẳng cho ai ngồi sốt. Ãiá»n đã toan phản đối. NhÆ°ng nghÄ© ngợi má»™t giây, Ãiá»n lại bằng lòng. Vợ Ãiá»n thế nà o chả hÆ¡n Ãiá»n trong cái môn lo liệu việc nhà ? Vả bây giá» Ãiá»n chỉ là má»™t kẻ ăn nhá». Vợ Ãiá»n phải lo cho chồng từ năm xu húi cái đầu. Thị đã phải gánh lấy tất cả cái ách gia đình, thì cÅ©ng nên để cho thị có quyá»n trong gia đình má»™t tý. Kẻo thị lại bảo: dẫu có há»ng cái gì, Ãiá»n cÅ©ng không phải bá» tiá»n thay, nên Ä‘iá»n không xót ruá»™t... Từ hôm ấy, bốn cái ghế mây được treo lên bốn cái má» móc buá»™c ngoà i đầu chái. Chỉ những khi có khách khứa nà o sang trá»ng, Ãiá»n má»›i ra bê và o.
NhÆ°ng những buổi tối có trăng thì dù chẳng có ai, Ãiá»n cÅ©ng khuân đủ bốn cái ghế ra sân. Rồi Ãiá»n gá»i vợ, con ra. Vợ bế con nhá» ngồi má»™t chiếc. Con lá»›n má»™t chiếc. Còn má»™t chiếc Ãiá»n dùng mà gác chân. Há» ngồi ghế, đợi trăng lên. Nếu con nhá» không khóc, con lá»›n không bắt gãi thì hạnh phúc tháºt hoà n toà n. Gió thổi tan những lo lắng, chua cay chất ở lòng. ánh trăng êm xoa nÆ°á»›c mát lên da. Da má»m dịu. Những nét cau có chìm Ä‘i tất cả. Trán vợ Ãiá»n hóa phẳng phiu, mặt thị tÆ°Æ¡i hẳn. Thị trẻ ra mÆ°á»i tuổi. Những phút thảnh thÆ¡i ấy, sao mà thị hiá»n dịu thế! Ãáng yêu đến thế! Ãiá»n không nháºn ra má»™t chút gì ở thị nó có dÃnh dáng đến ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà cau có vẫn ngoác mồm ra mắng con, mắng con ở, mắng mèo, mắng chó khiến nhà cứ om lên suốt ngà y. Thị cúi xuống đứa con nhá», đồng thá»i ngÆ°á»›c đôi mắt âu yếm nhìn con lá»›n. Ãứa con lá»›n cÆ°á»i vá»›i thị. Thị cÆ°á»i vá»›i nó. Thị cÆ°á»i vá»›i chồng. Ãiá»n nhìn vợ, nhìn con, lòng sung sÆ°á»›ng. Ãiá»n mỉm cÆ°á»i vá»›i giăng.
Ãiá»n rất yêu giăng. Cái ấy cÅ©ng là thÆ°á»ng, bởi óc Ãiá»n đẫm văn thÆ¡. Có Ä‘á»c văn thÆ¡, má»›i biết giăng là má»™t cái đẹp và quý lắm. Giăng là cái liá»m và ng giữa đống sao. Giăng là cái Ä‘Ä©a bạc trên tấm thảm nhung da trá»i. Giăng tá»a má»™ng xuống trần gian. Giăng tuôn suối mát để những hồn khát khao ngụp lặn. Trăng, Æ¡i trăng! Cái vú má»™ng tròn đầy mà thi sÄ© của muôn Ä‘á»i mon man! Ãiá»n không ân háºn chút nà o. Hai thân Ãiá»n bán cả ruá»™ng, vÆ°á»n Ä‘i để cho Ãiá»n Ä‘i há»c chẳng phà đâu. Ãã Ä‘Ã nh các ngÆ°á»i chỉ có cái mục Ä‘Ãch con là m nên ông phán, ông tham để ấm thân; các ngÆ°á»i hoà n toà n thất vá»ng khi thấy con leo cau đến táºn buồng mà lại há»ng ăn. Ãiá»n tạng yếu quá, không được nháºn và o công sở; và các ngÆ°á»i đã vá»™i cho là tiá»n con Ä‘i há»c tháºt là tiá»n vất xuống sông. NhÆ°ng Ãiá»n tin rằng: cái há»c thức của Ãiá»n tuy chẳng giúp Ãiá»n kiếm nổi miếng ăn, nhÆ°ng cÅ©ng có Ãch cho Ãiá»n nhiá»u lắm. Chỉ nói má»™t cái nhá» nó mà Ãiá»n Ä‘á»c nổi văn thÆ¡, và nhá» văn thÆ¡ mà hiểu được cái đẹp của gió, của giăng. Và Ãiá»n rất phà n nà n cho những tâm hồn cằn cá»—i nhÆ° tâm hồn của vợ Ãiá»n. Ãối vá»›i thị, giăng chỉ là ... đỡ tốn hai xu dầu! Dầu lạc lúc nà y má»—i chai lÃt hai đồng. Má»›i biết các nÆ°á»›c đánh nhau cÅ©ng có thiệt cho con nhà nghèo tháºt. Má»—i tối, thị đốt đèn má»™t lát. NhÆ°ng má»™t lát cÅ©ng đủ tốn hai xu rồi. Những tối có trăng đỡ tốn hai xu. Hai xu chẳng là bao nhÆ°ng mÆ°á»i cái hai xu đã được hai hà o; mÆ°á»i cái hai hà o đã được hai đồng bạc; và mÆ°á»i cái hai đồng bạc... chao Æ¡i! Nếu cứ tÃnh toán mãi thế, thì biết đến bao giá» cÅ©ng được? Sao thị lại cứ phải luôn luôn tÃnh toán? Những kẻ chỉ suốt Ä‘á»i tÃnh toán là những kẻ tá»± là m khổ thân suốt Ä‘á»i... Ãiá»n vẫn trách vợ Ãiá»n nhÆ° thế đấy. Ãiá»n có ngỠđâu chÃnh Ãiá»n cÅ©ng má»™t táºt. Và ngay lúc nà y đây, lúc ngồi ngắm trăng để tạm quên những cái lo nhá» nhen của kiếp ngÆ°á»i, Ãiá»n cÅ©ng còn tÃnh vẩn vÆ¡. Ãiá»n thấy giá»i rá»™ng quá và sao nhiá»u quá. Ãiá»n nhá»› đến câu thÆ¡ của má»™t thi sÄ© Tây phÆ°Æ¡ng và khoảng trá»i sao nhÆ° má»™t cánh đồng. Nếu trá»i là má»™t cánh đồng thì cánh đồng ấy tháºt bao la. Và Ãiá»n chỉ cần được má»™t mảnh bằng cái mảng ở sau nóc nhà Ãiá»n kia, cÅ©ng đủ cho Ãiá»n không còn phải lo sinh kế nữa. Ãiá»n sẽ trao cho vợ Ãiá»n cai quản. Còn Ãiá»n lúc ấy có thể rảnh rang theo Ä‘uổi cái má»™ng của Ãiá»n...
Ãó là má»™t cái má»™ng văn chÆ°Æ¡ng. Ãã có má»™t thá»i, Ãiá»n chăm chỉ Ä‘á»c sách, viết văn. Ãiá»n nao nức muốn trở nên má»™t văn sÄ©. Ãiá»n sẽ nguyện cam chịu tất cả những thiếu thốn, Ä‘á»a Ä‘Ã y mà văn nhân nÆ°á»›c mình phải chịu. Ãiá»n vẫn thÆ°á»ng bảo vá»›i má»™t ngÆ°á»i bạn cùng chà hÆ°á»›ng: Ãiá»n sẵn lòng từ chối má»™t chá»— là m kiếm má»—i tháng hà ng trăm bạc, nếu có thể kiếm được năm đồng bạc vá» nghá» văn... NhÆ°ng viết luôn mấy năm trá»i, Ãiá»n chẳng kiếm được đồng nà o. Trong khi ấy Ãiá»n vẫn phải ăn. Nhà Ãiá»n kiết xác xÆ¡. Các em Ãiá»n không được Ä‘i há»c. Mà cÅ©ng không được ăn no nữa. Sá»± túng thiếu Ä‘Æ°a đến bao nhiêu là lục đục. Bố Ãiá»n bá» nhà đi. Mẹ Ãiá»n gồng thuê, gánh mÆ°á»›n kiếm tiá»n nuôi hai đứa con thÆ¡. Những đứa con lá»›n, đứa Ä‘i ở bế em, đứa Ä‘i ở chăn trâu, đứa Ä‘i xin những cái hoa chuối, những nắm khoai Ä‘á»™i Ä‘i chợ xa bán để kiếm và i xu ăn cho khá»i chết. Ãiá»n thấy mình Ãch ká»·. Sá»± nghiệp mà là m gì nữa? Bổn pháºn Ãiá»n phải nghÄ© đến gia đình. Ãiá»n phải gây dá»±ng lại gia đình! Ãiá»n phải tạm quên cái má»™ng văn chÆ°Æ¡ng để kiếm tiá»n. Ãiá»n Ä‘i dạy há»c. Chao ôi! Dạy há»c lấy má»—i tháng có hai mÆ°Æ¡i đồng. Bà mẹ Ãiá»n tưởng thế đã là phong lÆ°u lắm. Bà bắt Ãiá»n cÆ°á»›i vợ. Vợ Ãiá»n là má»™t con nhà khá giả, lấy Ãiá»n vì Ãiá»n là ngÆ°á»i có há»c. Rồi Ãiá»n có con. Cái gia đình lá»›n của Ãiá»n đã chẳng được nhá» Ãiá»n, bây giá» lại thêm má»™t gia đình con con nữa. Không má»™t phút nà o Ãiá»n không phải nghÄ© đến tiá»n. óc Ãiá»n đầy những lo lắng nhá» nhen. Má»™t đôi khi chợt nhá»› lại cái má»™ng xÆ°a, Ãiá»n lại thở dà i. Ãiá»n tá»± an ủi: Có tiá»n rồi sẽ viết. NhÆ°ng Ãiá»n biết: chẳng bao giá» Ãiá»n viết nữa, bởi chắc chắn là suốt Ä‘á»i Ãiá»n cÅ©ng không có tiá»n...
Tối nay lại có giăng. NhÆ°ng Ãiá»n chỉ Ä‘em có hai cái ghế ra sân. Vợ Ãiá»n hôm nay luáºt quáºt suốt cả ngà y. Con ở xin Ä‘i ăn giá»— má»™t hôm. Thị lại phải dệt vải lấy tấm vải để mai Ä‘i bán vá» Ä‘Æ°a lãi nợ. Dệt xong thị vá»™i và ng Ä‘i đòi món tiá»n. VỠđến nhà , con bé khóc hết hÆ¡i. Con lá»›n thì lem luốc, mÅ©i dãi nguếch ngoác bôi đầy mặt. Nhà cá»a còn bá» bá»™n. Con ở vẫn chÆ°a vá». Mình thị biết xoay sở là m sao kịp? Thị thấy lòng sôi lên sùngõ sục, thị giáºm chân bà nh bạch kêu trá»i. Thị đánh con lá»›n, chá»i con nhá», quăng cái chổi, đá cái thúng, và cà u nhà u trống không. Rồi thị bế con Ä‘i nằm sá»›m. Ãứa con lá»›n thút thÃt khóc chán cÅ©ng lăn ra ngủ.õ Mình Ãiá»n ngồi ngoà i sân. Ãiá»n cố thản nhiên. NhÆ°ng da mặt cứ rồm rá»™m; nó có vẻ dà y lên và tê tê. Ãiá»n thấy gần nhÆ° tủi cá»±c. Vợ Ãiá»n có lẽ rất yêu Ãiá»n. NhÆ°ng thị chỉ biết rằng ngÆ°á»i ta cần ăn cÆ¡m, mặc áo và uống thuốc khi Ä‘au ốm. Thị chỉ cố lo cho chồng ba thức ấy. Thị nhịn ăn để chồng ăn.õ Thị nhịn mặc cho chồng mặc. Thị bán đến cả yếm, áo để lo thuốc thang cho chồng. Thị tưởng thế là chồng sung sÆ°á»›ng lắm. NhÆ°ng không phải, Ãiá»n đã quen vá»›i những tình cảm nồng nà n và những lá»i nói vuốt ve. Nét mặt cau có, ngân ngữ cục cằn, và nhất là cái lối yêu quá Ä‘Æ¡n sÆ¡ - có thể nói thô sÆ¡ - của vợ Ãiá»n là m cho Ãiá»n khổ. Ãiá»n thấy cái Ä‘á»i tình cảm của Ãiá»n thiếu thốn. Ãiá»n không được yêu ai. Còn sống trong cái gia đình nà y mãi, giữa những lo lắng nhá» nhen nà y mãi, lòng Ãiá»n sẽ cạn. Cạn luôn cả nguồn thÆ¡ quý báu, mà Ãiá»n vẫn ao Æ°á»›c có ngà y lại khÆ¡i... Trên kia, giăng nhởn nhÆ¡ nhÆ° má»™t cô gái non vừa má»›i có nhân tình. Gió nhẹ nhà ng đặt trên lá những bÆ°á»›c chân vÅ© nữ. Những tà u lá chuối láng trăng Ä‘Æ°a đẩy... Ãiá»n nghÄ© đến những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nhà n hạ, vừa tắm bằng má»™t thứ nÆ°á»›c thÆ¡m tho, mặc áo lụa xanh, ngả tấm thân má»m trên chiếc ghế xÃch Ä‘u và đưa đẩy đôi chân thưỡn thẹo...
Tại sao Ãiá»n lại vụt nghÄ© đến những hình ảnh lả lÆ¡i ấy? ChÃnh Ãiá»n cÅ©ng không thể hiểu. Có lẽ Ãiá»n Æ°á»›c ao má»™t cái mái tóc thÆ¡m tho, má»™t là n da mát mịn, má»™t bà n tay ve vuốt. Có những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đẹp, yêu rất khéo, bởi hỠđược ăn ngon, mặc đẹp, chăm sóc thịt da và chẳng là m gì cả. Phải rồi, vợ Ãiá»n chỉ là má»™t kẻ tục tằn. Thị chẳng đáng cho Ãiá»n yêu quý. CÅ©ng chẳng đáng cho Ãiá»n thÆ°Æ¡ng hại. Ãiá»n phải Ä‘i. Ãi để giữ cho lòng mình tÆ°Æ¡i lâu. Ãiá»n sẽ là m bất cứ cái gì đó để có ăn. Rồi Ãiá»n bình tÄ©nh viết. Có nhÆ° váºy Ãiá»n viết má»›i ra hồn được. Lá»i phải đẹp. ý phải thanh cao. Ngá»n bút của Ãiá»n má»›i khÆ¡i nguồn cho những tình cảm đầy thÆ¡ má»™ng. Nghệ thuáºt chÃnh là cái ánh trăng xanh huyá»n ảo nó là m đẹp đến cả những cảnh tháºt ra chỉ tầm thÆ°á»ng, xấu xa...
Ãiá»n lại thấy hiện ra cái bóng dáng yêu kiá»u của những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nhà n nhã ngả mình trên những cái ghế xÃch-Ä‘u nhún nhảy... Những ngÆ°á»i ấy sẽ Ä‘á»c văn Ãiá»n. Lòng hỠđẹp thêm lên. Há» sẽ yêu Ãiá»n. Há» sẽ gá»i cho Ãiá»n những bức thÆ° xinh xinh Æ°á»›p nÆ°á»›c hoa. Tưởng tượng của Ãiá»n tá»a rá»™ng ra nhÆ° má»™t ánh trăng. Ãiá»n nghÄ© đến những cuá»™c tình duyên lãng mạn vá»›i những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đẹp chỉ biết trang Ä‘iểm và yêu Ä‘Æ°Æ¡ng. Những tiếng gắt gá»ng ở trong nhà lại Ä‘Æ°a ra. Vụt cái, trăng mất đẹp. Ãiá»n cúi mặt, bẽn lẽn nhÆ° bị bắt gặp là m việc xấu. Ãiá»n lắng tai nghe. Tiếng vợ Ãiá»n gay gắt há»i:
- Là m sao thế?
Ãứa con gái vừa mếu máo vừa đáp lại.
- Con đau bụng.
- Giá»i Æ¡i là giá»i!
ấy là tiếng vợ Ãiá»n rên lên. Rồi thị mắng con:
- Ä‚n báºy lắm! Chết là phải, còn kêu ai?
Ãứa con không dám khóc to. Nó chỉ oằn oại và rÃt nho nhá» trong cổ há»ng. Thỉnh thoảng nó không còn sức nén, tiếng khóc báºt ra Ãiá»n nghe má»™t và i tiếng nức nở nhÆ° tiếng ngÆ°á»i nôn oẹ, Ãiá»n vẫn ngồi cúi mặt. Má»™t ná»—i chua xót gần nhÆ° là thuá»™c vá» thể chất, ứ lên trong lòng Ãiá»n. Nó dâng lên đến cổ, xông lên óc. NÆ°á»›c mắt Ãiá»n ứa ra.
Vợ Ãiá»n gượng nhẹ đặt đứa con Ä‘ang ngủ mệt xuống võng. Thị cầm má»™t con dao ra vÆ°á»n moi mấy nhánh gừng vá» rá»a sạch, giã ra. Thị vắt thêm và o đấy ná»aõ quả chanh. Thứ thuốc bách bệnh của con nhà nghèo chỉ gồm có thế. Thị gạn lấy nÆ°á»›c Ä‘em lại cho con. Con bé má»›i ngá»i thấy hÆ¡i gừng đã sợ. Nó mÃm chặt môi. Dá»— thế nà o nó cÅ©ng không chịu uống. Thị phải bế nó, đặt nằm ngá»a trên đùi, má»™t tay thị đỡ đầu, má»™t tay thị ká» chén nÆ°á»›c gừng và o táºn môi con. Con bé mÃm môi tháºt chặt. Bá»±c mình thị quát:
- Há mồm ra!
Con bé khóc. Thế là cốc nÆ°á»›c gừng đã dốc tuá»™t và o mồm nó. Nó giãy lên nhÆ° đỉa phải vôi. Nó phun phè phè. Nó gà o lên. Bao nhiêu nÆ°á»›c gừng bắn ra áo mẹ. Thằng cu con giáºt mình, khóc thét lên. Vợ Ãiá»n tức quá, phát Ä‘en đét và o lÆ°ng con bé ốm và quăng nó xuống giÆ°á»ng nhÆ° quăng má»™t con mèo:
- Kệ cha mà y! Cho mà y chết đi!
Con bé vừa gà o vừa van lạy:
- Con lạy bu; Con cay lắm! Con lạy bu! Cay mồm...
- Mà y câm ngay không tao tát cho vỡ mặt.
Nó vẫn không chịu lặng. Thị sừng sộ, chực vồ lấy nó:
- Mà y có câm không nà o?
Nó sợ quá Ä‘Ã nh phải nÃn. NhÆ°ng những tiếng rên nho nhá» vẫn còn thoát ra... Ãiá»n thÆ°Æ¡ng con lắm. Vút cái, Ãiá»n thấy Ãiá»n không thể nà o Ä‘i được. Ãiá»n không thể sung sÆ°á»›ng khi con Ãiá»n còn khổ. Chao ôi! Trăng đẹp lắm! Trăng dịu dà ng và trong trẻo và bình tÄ©nh. NhÆ°ng trong trong những căn lá»u nát mà trăng là m cho cái bá» ngoà i trông cÅ©ng đẹp, biết bao ngÆ°á»i quằn quại, nức nở, nhăn nhó vá»›i những Ä‘au thÆ°Æ¡ng của kiếp mình! Biết bao tiếng nghiến răng và chá»i rủa! Biết bao cá»±c khổ và lầm than?... Không, không, Ãiá»n không thể nà o mÆ¡ má»™ng được. Cái sá»± tháºt tà n nhẫn luôn luôn bà y ra đấy. Sá»± thá»±c giết chết những Æ°á»›c mÆ¡ lãng mạn gieo trong đầu óc Ãiá»n cái thứ văn chÆ°Æ¡ng của bá»n nhà n rá»—i quá. Ãiá»n muốn tránh sá»± thá»±c, nhÆ°ng trốn tránh là m sao được? Vợ Ãiá»n khổ, con Ãiá»n khổ, cha mẹ Ãiá»n khổ. ChÃnh Ãiá»n cÅ©ng khổ. Bao nhiêu ngÆ°á»i nữa, cùng má»™t cảnh, khổ nhÆ° Ãiá»n! Cái khổ là m héo má»™t phần lá»›n những tÃnh tình tÆ°Æ¡i đẹp của ngÆ°á»i ta. Tiếng Ä‘au khổ vang dá»™i lên mạnh mẽ. Chao ôi! Chao ôi! Nghệ thuáºt không cần là ánh trăng lừa dối, nghệ thuáºt có thể chỉ là tiếng Ä‘au khổ kia, thoát ra từ những kiếp lầm than, vang dá»™i lên mạnh mẽ trong lòng Ãiá»n. Ãiá»n chẳng cần Ä‘i đâu cả. Ãiá»n chẳng cần trốn tránh, Ãiá»n cứ đứng trong lao khổ, mở hồn ra đón lấy tất cả những vang Ä‘á»™ng của Ä‘á»i...
... Sáng hôm sau, Ãiá»n ngồi viết. Giữa tiếng con khóc, tiếng vợ gắt gá»ng, tiếng léo xéo đòi nợ ngoà i đầu xóm. Và cả tiếng chá»i bá»›i của má»™t ngÆ°á»i láng giá»ng ban đêm mất gà .
Nam Cao
Last edited by khungcodangcap; 01-10-2008 at 11:52 PM.
|
28-07-2008, 12:30 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Má»™t Äám CÆ°á»›i - Nam Cao
MỘT ÄÃM CƯỚI
Dần thức dáºy thì trong nhà còn tối om om. Ãêm tháng chạp, trá»i lâu sáng. Tháºt ra thì gà gáy đã lâu. Tiếng gà gáy xôn xao. Và óc Dần còn lưởng vưởng má»™t ý nhá»› mÆ¡ hồ, giống nhÆ° khi ngÆ°á»i ta nhá»› lại những chốn mình đã qua trong má»™t giấc chiêm bao: Dần chÆ°a tỉnh hẳn ra, Dần đã thấy những tiếng gà gáy rất mong manh, rất xa xôi vẩn lên trong giấc ngủ ná»a mê ná»a tỉnh. Rồi thì Dần tỉnh hẳn. Có lẽ do má»™t tiếng gáy cá»™c lốc của anh gà trụi trong chuồng gà nhà bên cạnh. Con gà đang ở thá»i kỳ táºp gáy, tiếng gáy ngắn nhÆ°ng đã vang Ä‘á»™ng lắm. ấy là má»™t con gà có sức. Dần phác lại trong tưởng tượng cái hình dung lá»™c ngá»™c của nó, lấc cấc và vụng dại nhÆ° má»™t anh con trai mÆ°á»i sáu tuổi, đôi chân cao, cái cổ trần ngất nghểu, cái mà o Ä‘á» khè má»›i hÆ¡i nhu nhú, cái Ä‘uôi cụt ngủn. Anh chà ng rất hay sang nhà nó tãi gio, tãi rác, khiến nó bá»±c mình đã mấy lần toan vụt chết.
Dần nhá»m dáºy. Nó sá» soạng ra khá»i cái ổ rÆ¡m rồi Ä‘i thẳng ra ngoà i. Bên ngoà i mịt mù sÆ°Æ¡ng. Khà lạnh sắc nhÆ° dao. Dần rùng mình và hắt hÆ¡i mấy cái luôn. Nó thấy cần phải Ä‘á»™ng Ä‘áºy ngay, cần phải là m ngay má»™t việc gì cho nóng ngÆ°á»i: đã rét mà lại còn đứng co ro thì chỉ cà ng tổ rét. Nó mải mốt vÆ¡ lấy cái chổi để quét sân, quét ngõ. Việc quét tÆ°á»›c ấy chẳng sáng nà o nó quên là m, dù sân nhà có bẩn hay không. ấy là má»™t thói quen cÅ©ng nhÆ° cái thói quen dáºy từ lúc hãy còn đêm. Nết chăm chỉ ấy, nó há»c được mấy năm Ä‘i ở.
Dần Ä‘i ở từ năm chá»a mÆ°á»i hai. Khi ấy, đầu nó còn để hai cái trái Ä‘Ã o. Nó má»›i biết cầm vững cái chổi để quét nhà và thổi má»™t niêu cÆ¡m con con không sống, không khê. Mẹ nó vốn nghèo từ trong trứng nghèo ra, nên hay liệu, hay lo. Thị nghÄ© rằng: Con mình đã lá»›n rồi, phải uốn nắn ngay Ä‘i nhà mình vÆ°á»n Ãt, ruá»™ng không, cá»i vải cÅ©ng không, nghÄ©a là công việc chẳng có gì; nó ở nhà cÅ©ng chỉ chÆ¡i; để mặc nó lêu lổng chạy ra ngoà i Ä‘Æ°á»ng, đánh chắt, đánh ô, rồi nó hÆ° thân; chi bằng cho nó Ä‘i ăn Ä‘i ở vá»›i ngÆ°á»i ta, để ngÆ°á»i ta bắt nó cất nhắc việc ná», việc kia cho nó quen tay; có việc là m rồi má»›i biết việc mà là m, chỉ nhông nhổng chÆ¡i quen, đến lúc phải là m tất gá» guá»™ng chân tay, chẳng đánh đổ cái nà y cÅ©ng đánh vỡ cái kia, cái thứ con gái mà cầm đến cái gầu không biết tát là m sao, Ä‘Æ°a cho đám mạ không biết cấy thế nà o, bảo ngồi lên khung cá»i nhắc lấy cái thoi thì lúng ta lúng túng, là thứ con gái đáng cho hùm ăn thịt. Thị nhất định cho Dần Ä‘i ở để há»c cho quen công việc cá»i vải, ruá»™ng vÆ°á»n, sau nà y Ä‘á»™ cái thân: ấy là cái lợi xa xôi. NhÆ°ng lại còn cái lợi nhãn tiá»n: nhà đỡ má»™t miệng ăn. Nếu bá»›t được má»—i ngà y và i lẻ gạo, thì Ãt ra các em Dần cÅ©ng được no hÆ¡n. Rồi có được đồng công nà o cÅ©ng là hay. Mà chẳng được thì má»—i năm ngÆ°á»i ta cÅ©ng thà bá» cho cái quần, cái áo. Bố mẹ, nếu chẳng được nhá» con thì cÅ©ng chẳng còn phải lo lắng gì và o thân nó.
Dần Ä‘i ở. Nó ở cho nhà bà chánh Liá»…u. Nhà bà chánh dệt chÃn mÆ°á»i khung cá»i. Bà thuê Dần, vá»›i hai con bé nữa, để chúng dá»n vặt và trông nom ống suốt: Năm đầu, công cả năm có má»™t đồng, vá»›i má»™t cái áo cánh vải to, má»™t cái quần sồng, má»™t cái thắt lÆ°ng. NhÆ°ng nếu chịu khó và ngoan thì bà sẽ cho hÆ¡n. Còn cái sá»± ăn (bà giao hẹn cả vá»›i ngÆ°á»i ta vì tÃnh bà rất phân minh) thì bà cÅ©ng không dám nói chắc rằng đói hay no; bởi vì tiếng rằng già u, nhÆ°ng nhà bà cÅ©ng cÆ¡m chia: sáng, má»—i ngÆ°á»i má»™t lùm; trÆ°a, ba lượt tháºt đầy; tối, củ khoai, củ ráy, bụng trẻ con, nhÆ° váºy, thì có lẽ cÅ©ng không phải đói. Mẹ Dần cho nhÆ° thế đã là háºu quá. Bởi vì tháºt ra, ở nhà Dần, Dần có được ăn ba bữa thế đâu? Má»—i ngà y, chỉ bữa trÆ°a. Mà hiếm há»a lắm má»›i có bữa được má»—i ngÆ°á»i ba vá»±c chặt. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng là hai vá»±c, hÆ¡n hai vá»±c. Có khi má»™t. CÅ©ng có khi chẳng vá»±c nà o, phải ăn ráy, ăn khoai trừ bữa. Thế mà Dần chịu được, thì và o nhà bà chánh, cố nhiên là Dần chịu được, Dần sung sÆ°á»›ng là khác nữa. Con ngÆ°á»i ta, có cÆ¡m và o là có da, có thịt ngay. Chẳng lâu đâu. NgÆ°á»i mẹ nghÄ© và mừng. Thị chắc chỉ và i, ba tháng sau, nếu Dần được má»™t ngà y rá»—i rãi vá» chÆ¡i vá»›i các em, cả nhà sẽ ngạc nhiên thấy nó béo nhÆ° con cun cút. Mà trắng, mà đẹp, mà là nh lặn, ra phết cô con gái lắm!...
MÆ¡ Æ°á»›c hão! Bởi vì Ãt lâu nay, Dần có vá» tháºt, nhÆ°ng nó vẫn gầy nhÆ° má»™t cái que. Nó khóc hu hu. Nó đòi ở nhà vá»›i các em, muốn cho ăn thế nà o thì cho, muốn bắt là m gì thì bắt, chỉ đừng bắt nó ở cho nhà bà chánh nữa. CÆ¡m nhà già u khó nuốt. ăn của há» mà không là m lợi cho hỠđược thì há» là m cho đến phải má»a ra mà giả há». Dần chân yếu tay má»m lắm. Nó thà nhịn đói mà ở cá»a, ở nhà còn hÆ¡n. Mẹ Dần nhất định không nghe. ThÆ°Æ¡ng con thì để bụng. Nuông con thà giết con Ä‘i. Trẻ con đứa nà o chả thÃch ở nhà vá»›i bố, vá»›i mẹ để chẳng ngÆ°á»i nà o Ä‘á»™ng đến thân? Ãi ở cho nhà ngÆ°á»i ta, ăn cÆ¡m của ngÆ°á»i ta, lấy công của ngÆ°á»i ta, thì cố nhiên là phải là m cho đáng cÆ¡m, đáng công của ngÆ°á»i ta. Là m không được ngÆ°á»i ta thiệt thì ngÆ°á»i ta xót. NgÆ°á»i ta xót thì ngÆ°á»i ta phải nói. Nói, mình nghe thì chá»›, không nghe thì ngÆ°á»i ta phải chá»i, phải đánh. NgÆ°á»i ta đánh chá»i cho là phúc nhà mình đấy, không đánh, không chá»i, sao có nên thân ngÆ°á»i được? Thị bảo Dần: "Mà y có hÆ° thì ngÆ°á»i ta má»›i đánh; đánh thế chứ đánh nữa tao cÅ©ng không thÆ°Æ¡ng chút nà o; mà y muốn sống, thì vá» nhà bà chánh mà ở, không vá» thì Ä‘i đâu mặc kệ! Tao không chứa, tao không lấy gì nuôi được mà y...".
Hỡi ôi! NgÆ°á»i mẹ rất đáng thÆ°Æ¡ng của Dần chết đến hôm nay đã quá má»™t năm rồi. NghÄ© đến mẹ lúc nà o, Dần cÅ©ng ngáºm ngùi. Bởi vì bà nói thế, nhÆ°ng bà chẳng nghÄ© thế đâu. Khi đã cố là m ra mặt hắt hủi để cho Dần chịu Ä‘i rồi, bà ôm mặt khóc hu hu. Bà bảo chồng rằng: "NghÄ© đến con lúc nà o thì thÆ°Æ¡ng con đứt ruá»™t. NhÆ°ng biết là m sao? Trá»i bắt tá»™i mình nghèo. Nó ở nhà mình thì ăn cÅ©ng chẳng bao giỠđược bữa no. Ãã Ä‘Ã nh ăn không no, nó cÅ©ng còn sÆ°á»›ng hÆ¡n ở nhà bà chánh, được ăn no. NhÆ°ng mình liệu có nuôi được nó suốt Ä‘á»i không? Rồi chỉ và i ba tuổi nữa, có ai thÆ°Æ¡ng đến nó, xin nó cho con nhà ngÆ°á»i ta, mình đừng gả hay sao? Vá» nhà chồng mà thổi cÆ¡m không chÃn, quét nhà chẳng nên thì liệu ngÆ°á»i ta có khá»i Ä‘Ã o ông, bá»›i cha không? Vả lại cái Ä‘á»i nó còn dà i. Không bắt nó ép mình, ép xác cho quen, rồi khổ ngay và o chÃnh cái thân của nó. Mình nghÄ© đến nó nhiá»u chứ có phải bắt nó Ä‘i ở để hòng được lợi má»—i năm má»™t và i đồng bạc công đâu?".
Bố Dần chẳng nói sao. Ông chỉ thở dà i. NhÆ°ng ông cÅ©ng ngÆ¡ ngẩn hà ng ngà y, hà ng buổi nhÆ° nhá»› con lắm. Vá» sau, các em Dần lại kể vá»›i Dần nhÆ° thế, nên Dần má»›i biết. Dần không muốn là m khổ cha mẹ nữa, nên khổ đến chết cÅ©ng Ä‘Ã nh cắn răng mà chịu, không dám khóc lóc đòi vá». Lâu dần rồi nó cÅ©ng quen Ä‘i. Cái sá»± khổ thì bao giá» cÅ©ng thế thôi. NhÆ°ng khi ngÆ°á»i ta đã nhất định chịu, thì khổ thế nà o mà không chịu được.
Dần ở cho nhà bà chánh Liá»…u đúng hai năm. Nó má»›i vá» nhà từ dạo đầu giêng. Vụ mùa năm ngoái, mẹ Dần Ä‘i tả mấy cÆ¡n, rồi lại không chịu kiêng khem, cứ Ä‘i là m; mÆ°a nắng nhiá»…m và o ngÆ°á»i - mà sức má»™t ngÆ°á»i vừa má»›i ốm xong còn được bao nhiêu? - Thị phải lại má»™t tráºn kịch liệt rồi thì chết. Thà nh thá» nhà chỉ còn má»™t bố, là đà n ông, vá»›i hai đứa trẻ con, vắt gỉ mÅ©i chÆ°a được sạch: chúng nó chÆ°a biết là m gì cả. (Hai đứa áp vá»›i Dần, giá trá»i để cho chúng nên ngÆ°á»i thì bây giỠđã đứa thổi được nồi cÆ¡m, đứa quét được cái nhà ; nhÆ°ng má»™t năm xÆ°a, hai đứa lên Ä‘áºu cách nhau có và i ngà y, rồi chết, cÅ©ng cách nhau có và i ngà y). Bố Dần, cố đợi hết năm, đến nói vá»›i bà chánh Liá»…u xin cho con gái mình vá». Dần ở nhà coi sóc các em, chăm mấy sà o vÆ°á»n bòn bán, nhặt nhạnh để cho bố Ä‘i là m. Bốn bố con lịu nhịu nuôi nhau. Con nhà nghèo thÆ°á»ng sá»›m biết, sá»›m khôn. Dần má»›i mÆ°á»i lăm mà đã quán xuyến được má»i việc trong nhà , biết suy tÃnh, biết liệu lo, chẳng kém gì má»™t ngÆ°á»i ná»™i trợ đã sà nh sá»i lắm.
NhÆ°ng ông trá»i hình nhÆ° không muốn cho bố con Dần ngóc đầu lên. Cuá»™c sống má»—i ngà y má»™t khó thêm. Gạo kém, thóc cao. Ngô, khoai cÅ©ng khó chuốc được mà ăn. Tháºm chà đến hạt muối cÅ©ng sinh ra hiếm nốt: mua má»™t và i xu chẳng hà ng nà o chịu bán. Ãồng tiá»n thà nh ra rẻ quá. Công là m tuy có cao hÆ¡n, nhÆ°ng chẳng thấm và o đâu. TrÆ°á»›c kia, má»—i ngÆ°á»i là m má»—i ngà y hà o rưỡi thì đã gần đủ cả nhà ăn; bây giá» má»—i ngà y được ba hà o, tiá»n gấp hai, nhÆ°ng nếu Ä‘em Ä‘ong gạo thì chÆ°a bằng má»™t góc ngà y xÆ°a, thà nh thá» má»™t ngÆ°á»i ăn cÅ©ng hết. Ngà y là m đã váºy, còn ngà y nghỉ: có phải ngà y nà o cÅ©ng có ngÆ°á»i thuê đâu? Ãã thế lại còn bão, lại còn lụt, rồi lụt chán, đến vụ chiêm lại giở trò đại hạn. Rồi những nhà già u, chúng không thể chôn bạc giấy, nhất định để thóc má»c mầm trong nhà chứ không chịu bán. Gạo cứ má»—i ngà y má»™t giá. Không biết rồi là m gì ra tiá»n mà đong?
Một đêm, sau khi đã than thở với con hết quá một trống canh rồi, bố Dần thở dà i bảo con rằng:
- CÆ¡ cá»±c nà y, nếu còn ở nhà , rồi đến chết đói cả lÅ© mà thôi. Bây giá» mà còn thế, đến tháng hai, tháng ba nà y còn khổ đến đâu? Bố con mình có thân thì phải liệu dần Ä‘i. C Å©ng chẳng còn mấy ngà y nữa mà đã Tết, thôi thì ta cÅ©ng cố mà chịu váºy qua giêng rồi sẽ tÃnh.
- Thầy bảo: con tÃnh thế nà o? Nhà mình thì chỉ có cấp là m thuê. Thá»i vụ lại hết rồi. Qua giêng, con chắc mÆ°á»i ngà y nghỉ, chÆ°a chắc có má»™t ngà y có việc.
- Ấy thế mình má»›i lại cà ng cần phải tÃnh. Nếu có việc thì còn phải lo gì nữa? Chẳng được cÆ¡m thì cÅ©ng được cháo, miá»…n là không chết lả... NhÆ°ng không có việc!... Cho nên tao định lên rừng má»™t chuyến.
- Eo ôi!
- Việc gì mà "eo ôi?". Bây giá» ngÆ°á»i ta Ä‘i nhÆ° Ä‘i chợ. Nghe nói trên ấy là m ăn còn dá»…. Là ng ta, vá» cánh nhà ông trÆ°Æ¡ng Huấn đấy, há» Ä‘i tất cả bằng ấy anh em, mà anh nà o vá» cÅ©ng có tiá»n.
- Tiá»n rừng, bạc bể chả dá»… nuốt được đâu. Vô phúc mà ngã nÆ°á»›c má»™t chuyến thì lại được!...
- Thì chỉ đến chết là cùng, chứ gì? Còn hÆ¡n ngồi nhà mà chết đói. Thế mà y bảo không liá»u thân Ä‘i nhÆ° thế, thì còn xoay xấp gì để kiếm ra tiá»n được nữa, nà o?
ồ mà đúng nhÆ° váºy tháºt. Dần chẳng còn biết đáp sao được nữa. Nó Ä‘Ã nh lẳng lặng. Câu chuyện ngắt ra và i phút. Trong khi ấy, cả hai Ä‘á»u nghÄ© ngợi. Dần bá»—ng há»i:
- Cả chúng con cũng đi à ?
- Không. Tao hãy đi một mình trước, xem sao.
Dần vội kêu lên:
- Chịu thôi! Chúng con chả dám ở nhà đâu. Ãêm hôm có ba đứa trẻ ranh!...
Nó sợ có nắm gạo hay củ ráy, củ khoai cũng không giữ được mà ăn. Nhưng thầy nó bảo:
- Tao đã liệu chá»— ấy rồi. VÆ°á»n đất vá»›i các em, tao sẽ nhá» chú Lữ trông nom . Bòn bán thế nà o chả đủ cho hai đứa chúng nó ăn. Mà không đủ thì tao đến...
Còn nó? Chắc thầy nó lại định cho nó Ä‘i ở cho nhà bà chánh Liá»…u hay nhà nà o khác đấy. "Thì cÅ©ng được!...". Dần nghÄ© váºy. Cái thân nó, nà o nó có cần gì? NhÆ°ng nghÄ© đến cảnh nhà tan tác mà buồn. Rồi đây bố má»™t nÆ¡i, con má»™t nẻo, chị em má»—i đứa nhá» vả má»™t ngÆ°á»i... Nó đã sắp nói má»™t lá»i gì để can cha, thì cha đã bảo:
- Còn mà y thì tao cho ngÆ°á»i ta cÆ°á»›i.
Chuyện cÆ°á»›i xin khiến Dần thèn thẹn. Thà nh thá» nó lại không tìm được câu gì để nói. Vẫn ngÆ°á»i bố nói:
- Thôi thì trÆ°á»›c sau cÅ©ng má»™t lần. Có rùi gắng cÅ©ng chẳng rùi gắng được bao nhiêu. Mắc cái ngÆ°á»i ta xin cÆ°á»›i mấy lần rồi. Tao khất mãi để cho hết tang bu mà y đã; nhÆ°ng ngÆ°á»i ta nhất định xin lo trÆ°á»›c. Chết cái con gái ngÆ°á»i ta cÅ©ng sắp cÆ°á»›i rồi: nhà ngÆ°á»i ta cÅ©ng neo ngÆ°á»i; không cÆ°á»›i mà y vá» thì ngay đứa sai vặt cÅ©ng không có nữa. Vả lại chá»— ngÆ°á»i ta vá»›i mình, không lẽ thế nà o? NgÆ°á»i ta ăn ở phải thì mình cÅ©ng phải ăn ở phải, thấy ngÆ°á»i ta nói mãi, tao cÅ©ng nể.
Dần tức tối:
- Nể! Nể cái gì! Thầy cứ bảo rằng: mẹ con chết đi rồi, hai em thì còn dại, chỉ có con hơi lớn một tà phải ở nhà để thổi cơm, nấu nước.
- Thì tao vẫn bảo ngÆ°á»i ta thế. NhÆ°ng ngÆ°á»i ta không chịu.
- Không chịu là không chịu thế nà o? Quyá»n còn ở mình...
- Thì vẫn là quyá»n còn ở mình? Cho nên ngÆ°á»i ta có dám bắt mình đâu? NgÆ°á»i ta chỉ cố nà i. NgÆ°á»i ta nói khó vá»›i mình. Tao thá» vá»›i mà y: hai ba lần bà ấy không khóc vá»›i tao, tao chết! Rồi bà ấy lạy. Bà ấy bảo: Thế nà y nà y, ông ạ: ông cÅ©ng khổ, nhÆ°ng tôi còn khổ hÆ¡n ông, thầy cháu chết Ä‘i, tôi chỉ được có mình cháu là con trai, ông cố thÆ°Æ¡ng tôi...". NhÆ° thế thì tao còn biết từ chối ngÆ°á»i ta thế nà o cho tiện?
Rồi thầy Dần nói nhá»:
- Mắc cái lúc mẹ mà y nằm xuống, nhà không còn má»™t đồng xu nà o, không còn vá»› vÃu và o đâu được, tao đã nháºn của ngÆ°á»i ta hai mÆ°Æ¡i đồng bạc cÆ°á»›i. ý ngÆ°á»i ta định Ä‘Æ°a tiá»n trÆ°á»›c thế, rồi xin cÆ°á»›i ngay cuối năm, năm ngoái. Tao phải khất. NhÆ°ng không lẽ khất lần ngÆ°á»i ta mãi? NgÆ°á»i ta lại tưởng mình có ý lừa lá»c gì ngÆ°á»i ta chăng. Hôm ná» ngÆ°á»i ta lại đến xin lần nữa. Há» xin đến tháng giêng... NhÆ°ng từ giỠđến tháng giêng có là bao? Ãằng nà o mà y cÅ©ng phải Ä‘i, mà mà y Ä‘i thì tao không là m thế nà o vừa trông coi các em mà y vừa Ä‘i là m được. Cho nên tao nhất định mang gá»i chúng nó, rồi lên rừng má»™t chuyến. Kiếm ăn được, tao sẽ Ä‘em chúng nó Ä‘i. Ãịnh thế, nên tao bảo ngÆ°á»i ta: "Nếu bà nhất định lo, thì tôi cho lo ngay dạo trong năm". NgÆ°á»i ta có há»i tao: "Ông đã thÆ°Æ¡ng... trÆ°á»›c nữa là thÆ°Æ¡ng cháu, sau nữa là thÆ°Æ¡ng tôi, mà rá»™ng cho nhÆ° thế, tháºt cÅ©ng là phúc nhà chúng tôi lắm lắm. Tình cảnh nhà tôi, chắc ông cÅ©ng chẳng còn lạ gì. Chúng ta cùng là cái chá»— nghèo hèn, thì con cái chúng ta lại là m bạn vá»›i nhau. Váºy ông định may vá cho cháu thế nà o, ăn tiêu thế nà o, thì ông cho chúng tôi biết để chúng tôi lo. Tao nghÄ© nát ruá»™t cÅ©ng không biết trả lá»i thế nà o cho tiện. Vải giấy nhÆ° vải giấy năm nay?... Xin Ãt thì không biết may gì. Chỉ má»™t bá»™ quần áo cánh vải to cÅ©ng phải non ba chục. Mà xin nhiá»u thì mang tiếng; vá»›i lại ngÆ°á»i ta lấy gì mà đưa cho mình được? Vay công vay nợ lắm và o thì vá» sau lại chỉ khổ chúng mà y. Tao phải bảo ngÆ°á»i ta: muốn may cho mà y thế nà o thì may lấy, tao không dám nháºn. Bà ta bảo: "Ta vá»›i ta, chẳng nói gì ông cÅ©ng rõ: cái lúc khó khăn thế nà y, mÆ°á»i nhà há»a má»›i có má»™t nhà có tiá»n mà may mặc, còn thì chỉ quần manh, áo vá, Ä‘eo dây, quấn rợ; chắc ở nhà ông thì cÅ©ng thế, mà nhà tôi thì cÅ©ng váºy. May quần chùng áo dà i cho cháu, bất quá chỉ mặc má»™t ngà y cÆ°á»›i mà thôi, rồi cÅ©ng bằng để đấy, cảnh nhà chúng ta thì còn há»™i hè đình đám gì mà phải sắm quần chùng áo dà i kia chứ?... Váºy ông đã dạy thế, thì tôi xin may cho cháu má»™t bá»™ quần áo vải, quần áo cánh thôi, để cháu nó mặc Ä‘i là m ấy; còn hôm cÆ°á»›i, nếu cháu nó chÆ°a có áo chùng, thì tôi xin Ä‘Æ°a cái áo chùng của tôi cho nó mặc, cho nó qua cái ngà y ấy, kẻo cháu nó là trẻ con nó lại tủi thân chăng. Rồi từ hôm sau mà đi lại cứ quần áo đụp, Ä‘em ra mà mặc. Cái áo dà i lại cất Ä‘i. ấy, nhà có má»™t mẹ, má»™t con, chỉ má»™t cái áo dà i là đủ chán! Mẹ Ä‘i đâu mẹ mặc; con Ä‘i đâu con mặc. Việc may mặc cho cháu thế cÅ©ng là tà m tạm được. Còn ý ông định ăn uống thế nà o, xin cho biết". NgÆ°á»i ta nói thế là có ý há»i mình có cần cau rượu, tiá»n nong gì nữa hay không? Tao nghÄ© cÅ©ng chẳng còn nên xin thêm nữa. Mình cất lấy hai chục đồng bạc của ngÆ°á»i ta, hÆ¡n má»™t năm, có đến năm rưỡi trá»i rồi. Vả lại còn Ä‘ang có trở bu mà y, cÅ©ng nên là m vụng là m trá»™m, miá»…n là xong việc thì thôi. Váºy há» Ä‘Æ°Æ¡ng, anh em, tao nhất định chẳng bảo ai. Ãằng nhà trai cÅ©ng váºy. Bà ấy đã thú tháºt rằng: phải biện năm, ba cá»— thế nà o, vỠđằng há» nhà gái, thì xin biện; chứ đằng há» nhà bà ấy tịnh không má»i ngÆ°á»i nà o cả. Bởi việc phải lo thì lo, chứ tháºt ra má»™t tà gì cÅ©ng và o công nợ cả. Công nợ lắm thì vá» sau chỉ chết chúng mà y, chứ chết ai? Vì thế, nên tao bảo: Bà ạ, dẫu rằng "Vui thì vui cả triá»u đình, chẳng vui, vui thể má»™t mình vui chi?". Ãằng nhà trai, bà còn không muốn bảo ai, thì đằng nhà gái bây giá» Ä‘ang còn tang mẹ cháu, tôi cÅ©ng chẳng bảo ai sất cả. Váºy bà định ngà y nà o cứ má»™t mình bà vá»›i chồng nó đến, tôi cÅ©ng chỉ cho hai em nó Ä‘Æ°a nó vá». Thế cÅ©ng xong. Ai cÆ°á»i đến hạng nhà chúng ta? Còn nhÆ° sá»± tiá»n nong... đáng lẽ tôi chẳng nên xin thêm đồng nà o nữa má»›i phải (hồi mẹ cháu mất, tôi cất lấy hai chục đồng bạc của bà , là tôi phải nghÄ©), nhÆ°ng phÆ°Æ¡ng ngôn dạy rằng: già u bán chó, khó bán con; tôi cÅ©ng còn đồng công, đồng nợ, tất cả Ä‘á»™ mÆ°á»i đồng, kể cái sá»± bắt bà trả cả thì cÅ©ng không dám bắt, nhÆ°ng tôi xin thêm dăm đồng nữa để trang trải những chá»— tôi vay mượn để lo cho bu cháu, hồi bu cháu mất. NhÆ° thế cÅ©ng nhÆ° là tiá»n của cháu, cháu bá» ra để trả nghÄ©a cho bu cháu. Tôi không dám tÆ¡ hà o gì và o đấy. ấy là tao cÅ©ng nói dối bà ấy thế, chứ công nợ tao cÅ©ng chÆ°a trả vá»™i; tao nắm lấy dăm đồng ấy, để ra giêng Ä‘i lên rừng...
Câu chuyện đêm hôm ấy Dần Ä‘ang thầm nhắc lại, trong khi Ä‘Æ°a đẩy cái chổi cùn trên mặt cái sân con. Bởi vì hôm nay chÃnh là ngà y bà mẹ chồng sẽ đến rÆ°á»›c Dần Ä‘i. Ãêm hôm qua, đợi hai đứa bé ngủ rồi, hai cha con lại thở dà i, thở ngắn vá»›i nhau. Dần khóc đến quá ná»a đêm, rồi thiếp Ä‘i lúc nà o chẳng biết. Sáng dáºy, Dần có cảm tưởng nhÆ° nó má»›i chợp mắt Ä‘i má»™t tý. Nó thấy ngÆ°á»i má»i mệt. Dù váºy, nó cÅ©ng chạy ra ngoà i quét thóc...
Dần quét xong thì ở đằng đông, mặt trá»i đã nhô lên. Những tia sáng đầu tiên chá»c thủng tấm mà n sÆ°Æ¡ng, rồi xé toạc mãi ra. ánh sáng trà n Ä‘i. Trong khoảnh khắc, trở nên quang hẳn... Dần ra ao, rá»a mặt. Lúc trở vá» nhà , nó thấy bố và hai em đã dáºy rồi. Hai đứa con, má»—i đứa ôm má»™t đùi cha.
NgÆ°á»i cha ngồi lá» thá», lừ thừ. Ãôi mi mắt trông có vẻ hÆ¡i sÆ°ng. Dần cúi mặt, bởi nó Ä‘oán rằng đêm hôm qua, cha cÅ©ng khóc. Nó vá» tìm cái chổi, tuy nó biết nhà không còn cái chổi nà o nữa, ngoà i cái nó vừa quét và để ngoà i đầu chái...
Thầy nó bảo:
- Hôm nay mà y phải xuống chợ một tý đi, con ạ.
- Mua bán gì mà đi chợ?
- Mua mấy xu chè tÆ°Æ¡i, vá»›i mấy quả cau. NgÆ°á»i ta đến, cÅ©ng phải có bát nÆ°á»›c, miếng trầu tÆ°Æ¡m tất chứ?
- Chà o!... Vẽ chuyện!
- Sao lại vẽ chuyện? Không có, không coi được.
Dần cÆ°á»i tủm tỉm. Thằng em lá»›n, tỳ má»™t tay lên đùi cha, múa may tay kia và nhún nhảy ngÆ°á»i, giá»…u chị:
- Lêu lêu! Lêu lêu? Có ngÆ°á»i sắp được Ä‘i lấy chồng... Lêu lêu.
Dần khoặm mặt, lÆ°á»m em. NgÆ°á»i cha sợ con gái nhìn xấu hổ, củng và o đầu con trai má»™t cái và mắng nó:
- Im thằng nà y!... Ãể cho ngÆ°á»i ta dặn nó. Mua Ä‘á»™ hai xu chè...
- Rầy hai xu, hà ng chè nó chả bán thì sao... Dần kêu lên thế và cố cÆ°á»i to để cho khá»i thẹn. NgÆ°á»i cha cÅ©ng cÆ°á»i và há»i:
- Hai xu không bán, thì mấy xu mới bán?
- Ãt nhất là năm xu. Mua Ãt nó không có tiá»n trả lại.
- Thì mua cả năm xu váºy. Năm xu thì nấu được mấy ấm?
- Má»™t ngà n ấm... Ông lão cả Ä‘á»i không Ä‘i chợ, cứ tưởng chè rẻ lắm. Quen vá»›i ngà y xÆ°a, Ä‘á»™ má»™t xu má»™t ấm bây giá» năm xu, nấu đặc chỉ được má»™t ấm là hết xoắn.
Thầy Dần lè lưỡi ra:
- Èo! Mẹ ơi!
- Tháºt... Không có thế, cứ cổ con mà chặt? Muốn mua thì mua, chẳng mua thì đừng, chứ cái sá»± đắt thì ngang ngang vá»›i nhân sâm.
- Ãắt thì cÅ©ng phải mua. Năm xu chè, vá»›i hai quả cau ngon ngon má»™t tý.
- Cau ngon phải tám, chÃn xu má»™t quả.
- Vị chi đi ba xu một miếng trầu?
- Ãúng thế, không kém ba xu má»™t miếng.
- Trá»i đất ạ!... Có Ä‘á»i nà o nhÆ° váºy? Cái thổ tả gì cÅ©ng đắt!... cho nên tao vẫn bảo: Cái lúc nà y chẳng nên giở giang ra là m gì. Má»i đồng má»i tốn. Giá là m Ä‘á»™ mÆ°Æ¡i lăm cá»—, chắc mất đến năm chục bạc. Miếng bùi chui qua cổ; mình ăn má»™t bữa có no được bằng Ä‘á»i đâu, mà ngÆ°á»i ta phải chạy cá»— cho há» Ä‘Æ°Æ¡ng nhà mình thì khổ. Thà bất nhược là ta chÆ°á»›c hết?...
- Ấy thầy thì chỉ thế... Cái gì cũng chước! Thà nh thỠra con mình chỉ theo không.
- Theo không cũng được. Mẹ mà y ngà y xưa cũng chỉ theo không tao đấy. Thế mà cũng ăn ở với nhau được mãi, sinh con đẻ cái, mà lại còn thương yêu nhau bằng tám những cặp vợ chồng cưới linh đình. Mẹ kiếp! Lắm đám cưới linh đình, mà rồi lại chả bỠnhau ùn ùn ra đấy à ?
Dần lại cÆ°á»i tủm tỉm. Bởi nhắc đến vợ, thầy nó bá»—ng nhá»› ra má»™t Ä‘iá»u...
- Tý nữa quên! Con nhớ mua mấy nén hương... Hôm nay là ngà y cưới con, cỗ bà n đã chả có thì thôi, mấy nén hương cũng không có nốt thì phải tội...
Cái ý ấy - sá»± nhá»› tưởng đến ngÆ°á»i đã khuất - khiến cả hai bố con cùng buồn bã. Mắt rÆ¡m rá»›m nÆ°á»›c, thầy nó thở dà i rồi bùi ngùi bảo:
- Biết váºy, tao cÅ©ng bảo bà ấy biện má»™t mâm để cúng bu mà y. NgÆ°á»i sống, chẳng có thì thôi, nhÆ°ng ngÆ°á»i chết...
Dần thổn thức. Nó sợ còn đứng đấy thì nó sẽ khóc òa lên mất. Nó cố bảo:
- "Thôi! Con đi chợ..." rồi chạy ra. Ra đến sân nó mới nghe thấy thầy nó bảo:
- Ừ con đi.
Xế chiá»u hôm ấy, bà mẹ chồng và chồng Dần má»›i đến. Cả hai cùng mặc quần áo cánh. Bà mẹ khoác má»™t cái áo nâu dà i đã bạc ở trên vai. Chú rể xách má»™t chẽ cau, chừng má»™t chục quả. Và o đến nhà , y lúng túng không biết đặt đâu. Bà mẹ trông thấy bảo Dần:
- Cho bu mượn cái đĩa đi, con!
Mặt Dần đã Ä‘á» bừng. Hai đứa em nó, trông thấy, cÆ°á»i rúc rÃch. Nó lợi dụng câu sai của mẹ chồng, để chạy tót ra chái đứng. Má»™t lúc lâu nó cÅ©ng không và o. Thầy nó phải đỡ lấy chá»— cau ở tay bà mẹ chồng, đặt lên giÆ°á»ng thá» mẹ nó. Rồi thầy nó nói tháºt to:
- Ãi nấu nÆ°á»›c Ä‘i con!
Không thấy con gái thưa, ông phải bảo thằng con trai lớn:
- Chạy ra bảo chị đun ấm nước.
Rồi ông thân hà nh Ä‘i lấy chìa vôi ra để têm trầu. Bà mẹ chồng có lá»i ngay:
- ThÆ°a ông, ông đã có lòng thÆ°Æ¡ng đến cháu, mà xét ra, nhÆ° thế nà y thì tháºt ông thÆ°Æ¡ng quá, thÆ°Æ¡ng má»i nhẽ, cái gì ông cÅ©ng châm chÆ°á»›c Ä‘i cho cả, khiến chúng tôi cảm tạ cái bụng ông mà lại lấy là m xấu hổ vá» cái cách chúng tôi xá» lắm. Chúng tôi xá» thế nà y tháºt quả là không phải. NhÆ°ng lạy Trá»i, lạy Ãất!... Chúng tôi cÅ©ng muốn nghÄ© thế nà o kia nhÆ°ng ông trá»i ông ấy chỉ cho nghÄ© đến thế thôi, thì cÅ©ng phải rầu lòng mà chÃn bá» là m mÆ°á»i, chứ nhÆ° ông thì tháºt má»™t bá» là m mÆ°á»i, mà không được má»™t cÅ©ng bá» là m mÆ°á»i. Có váºy thì công việc của cháu má»›i xong xuôi được. Giá phải bố vợ nhÆ° bố vợ nhà khác, nhất nhất cái gì cÅ©ng bắt đủ lá» lối, thì nhà nhÆ° nhà chúng tôi lấy gì mà lo được? Ãt là cháu suốt Ä‘á»i không có vợ. NhÆ°ng phúc là m sao, lại gặp được ông bố vợ thÆ°Æ¡ng con rể nhÆ° ông, thì có phải ông trá»i ông ấy cÅ©ng còn thÆ°Æ¡ng nhà chúng tôi lắm lắm không?
Thôi thì bây giá» má»i sá»± ông đã thÆ°Æ¡ng cho cháu cả rồi, hôm nay tiện được ngà y, tôi cÅ©ng biện cÆ¡i trầu đến kêu vá»›i ông để ông cho cháu được lá»… các cụ - trÆ°á»›c là lá»… gia tiên, sau là lá»… bác nhà ta, sau nữa ông lại cho cháu lá»… sống ông, (chẳng có tiá»n bạc gạo lợn, hay mâm cao cá»— đầy thì cÅ©ng phải lấy đầu là m lá»… gá»i là chút lòng thà nh của con, cháu các cụ) - rồi xin phép ông để chúng tôi Ä‘Æ°a cháu vá» nhà là m ăn.
Ãáp lại bao nhiêu lá»i bóng bẩy, xa xôi ấy, ông bố vợ chỉ trả lá»i gá»n thon lá»n má»™t câu:
- Vâng! Má»i bà cứ ngồi chÆ¡i thÆ° thả xÆ¡i nÆ°á»›c, xÆ¡i trầu đã.
Rồi ông lại cất cao giá»ng, bảo con:
- Hễ được nước thì bắc lên đây, con nhé!
Rồi ông ngồi lá» thá». Bởi vì ông buồn lắm. Chỉ lát nữa là ngÆ°á»i ta rÆ°á»›c Dần Ä‘i. Ãêm hôm nay, chỉ còn mình ông vá»›i hai đứa trẻ con. Nhà sẽ vắng ngắt vắng ngÆ¡, chẳng khác gì ngà y vợ ông má»›i chết Ä‘i. Rồi chỉ mÆ°Æ¡i bữa, ná»a tháng là ông đã phải bá» nốt hai đứa con trai để ngược... Chao ôi! Buồn biết mấy?... Ông đỠđẫn cả ngÆ°á»i. Ông nghÄ© bụng rằng: giá Dần không phải vá» nhà ngÆ°á»i ta, thì có lẽ chẳng Ä‘á»i nà o ông phải lên rừng; ông cứ ở nhà vá»›i ba con, bố con đùm bá»c lấy nhau, bây giá» bá» lại hai đứa bé mà đi, ông thÆ°Æ¡ng chúng nó quá... A thì ra ông phải Ä‘i nÆ¡i khác là m ăn, chẳng phải vì cá»› gì khác mà chỉ vì Dần phải Ä‘i lấy chồng, Dần Ä‘i lấy chồng, không ai trông coi vÆ°á»n đất, nhà cá»a, con cái cho ông nữa... Ông buồn quá. Ông đáp lại những câu rất dà i dòng của bà thông gia bằng những câu ngắn ngủn. Bà thông gia, trái lại nhiá»u lá»i lắm. Bà vui vẻ. Bà nói luôn. Bởi tà i ăn nói của ngÆ°á»i ta, má»™t Ä‘á»i má»›i có dịp dùng đến Ä‘á»™ và i lần. Bà thì chỉ má»™t lần thôi, bởi vì bà có má»—i má»™t mống con trai. Lấy má»™t con vợ cho con, có dá»… đâu? Nhất là mình lại không có nhiá»u tiá»n. Công việc phải qua mấy mÆ°Æ¡i nấc, mấy mÆ°Æ¡i cầu. ChÆ°a cÆ°á»›i được vợ vá» cho con, thì còn là đi lại má»i chân, van ông lạy bà sái hà m răng... Công việc của bà , mÆ°á»i phần xong đến chÃn phần rồi. Còn má»™t tý chút nữa mà thôi. Tá»™i gì không ngá»t ngà o vá»›i ngÆ°á»i ta cho yên ổn cả. NgÆ°á»i ta gả con gái, đã chẳng được gì thì cÅ©ng phải được lá»i nói mát lòng, mát ruá»™t cho hả dạ...
Ãến tối, đám cÆ°á»›i má»›i ra Ä‘i. Vẻn vẹn có sáu ngÆ°á»i, cả nhà gái nhà trai. Ông bố vợ đã tưởng không Ä‘i. NhÆ°ng bà mẹ chồng cố má»i. Vả lại nếu ông không Ä‘i, thì hai đứa bé cÅ©ng không thể Ä‘i mà Dần thì Ä‘ang khóc lóc. Nếu chỉ có mình nó ra Ä‘i thì có lẽ nó cÅ©ng không chịu nốt. Ông Ä‘Ã nh kéo mấy cà nh rà o lấp ngõ rồi Ä‘i váºy.
Dần không chịu mặc cái áo dà i của bà mẹ chồng Ä‘Æ°a, thà nh thá» lại chÃnh bà khoác cái áo ấy trên vai. Dần mặc những áo vải ngà y thÆ°á»ng nghÄ©a là má»™t cái quần cồng cá»™c xẫng và đụp những miếng vá tháºt to, má»™t cái áo cánh nâu bạc phếch và cÅ©ng vá nhiá»u chá»— lắm, má»™t bên tay rách quá, đã xé cụt gần đến nách. Nó sụt sịt khóc, Ä‘i bên cạnh mẹ chồng. Chú rể dắt đứa em lá»›n của Dần. Còn thằng bé thì ông bố cõng. Cả bá»n Ä‘i lủi thủi trong sÆ°Æ¡ng lạnh và bóng tối nhÆ° má»™t gia đình xẩm lẳng lặng dắt dÃu nhau Ä‘i tìm chá»— ngủ...
Ãến nhà trai, bà mẹ chồng má»i bố Dần uống nÆ°á»›c ăn trầu. Rồi bà giết má»™t con gà , dá»n cho ba bố con ông má»™t mâm cÆ¡m. (Dần vừa thẹn vừa buồn không chịu ngồi ăn). Ba bố con lặng lẽ ăn. NgÆ°á»i cha ăn có và i lượt cÆ¡m, rồi buông bát Ä‘Ä©a, ngồi xỉa răng đợi cho hai đứa con ăn. Ông thúc chúng ăn nhanh lên, rồi còn vá» kẻo khuya. Thằng lá»›n và cÆ¡m phùng mồm ra, bị nghẹn mấy lần. Khi cả hai con đã thôi cÆ¡m, ông cho chúng nó uống nÆ°á»›c rồi đứng lên, chà o bà mẹ chồng Dần để ra vá». Ông dắt thằng lá»›n và cõng thằng bé trên lÆ°ng. Dần đứng đợi cha ở ngoà i sân. Nó vẫn còn dụi mắt. NgÆ°á»i cha ái ngại, đứng lại nhìn con má»™t thoáng rồi âu yếm bảo:
- Thôi! Thầy cho em vỠnhé.
Dần khóc nấc lên. Hai đứa em không còn chế nhạo nữa. Thằng lá»›n chá»±c khóc. Thằng bé ngây mặt ra vì không hiểu sao cả. NgÆ°á»i cha mắng yêu con:
- Mẹ chúng mà y!...
Bà mẹ chồng thấy Dần khóc quá, chạy ra. Bố Dần vội bước đi. Dần chạy theo cha, nức nở:
- Thầy!... Thầy...
- Mẹ mà y!... nÃn Ä‘i cho thầy vá».
- Thầy đừng... đi... lên rừng!
NgÆ°á»i cha thấy lòng thổn thức và đáp liá»u:
- Ừ, thì thôi... Mẹ mà y!
Nam Cao
1942
Last edited by khungcodangcap; 01-10-2008 at 11:57 PM.
|
28-07-2008, 12:32 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Cái Chết Của Con Mực
CÃI CHẾT CỦA CON Má»°C
NgÆ°á»i ta định giết Má»±c đã lâu rồi. Má»±c là con già hÆ¡n trong hai con chó của nhà . NhÆ°ng cÅ©ng là con nhiá»u nết xấu. Nó tục ăn: đó là thÆ°á»ng. Nó nhiá»u vắt: cái ấy đủ khổ cho nó. Nó cắn cà n ấy là cái khổ của bá»n ăn mà y. NhÆ°ng nó lại sủa nhÆ° má»™t con gà gáy: cái nà y thì không thể nà o tha thứ được. Thoạt tiên ngÆ°á»i ta định ngà y chết cho nó và o dịp Thanh Minh. May cho nó hôm ấy bà chủ nhà bị ốm.
Rồi thì là Tết tháng năm. Bá»—ng nhiên đứa con út của bà ươn mình: bà phải kiêng để lấy sữa là nh cho con bú. Sau cùng ngÆ°á»i ta nhất định thịt nó và o rằm tháng bảy ai ốm mặc. NhÆ°ng lần nầy Má»±c vẫn còn thoát nạn là vì nhá» có Du. NgÆ°á»i con cả xa xôi ấy vừa viết thÆ° báo chẳng bao lâu sẽ vá». Bà mẹ mừng nhÆ° tìm được má»™t váºt quý bị rÆ¡i và bà nhất định lùi ngà y xá» con Má»±c lại.
Bây giá» thì Du vá» rồi. Chiá»u hôm qua con ngÆ°á»i phóng đãng ấy đã khệ nệ xách cái vali rất nặng bÆ°á»›c và o sân, miệng mỉm cÆ°á»i và mặt Ä‘á». Cái nhà tranh, mấy cây cau hình nhÆ° vừa đúng thẳng hÆ¡n lên để chà o chà ng. Rồi đến lÅ© em ầm ỹ đẩy mà nh chạy òa ra, và bà mẹ mừng quá cÆ°á»i và khóc. NhÆ°ng kẻ lên tiếng trÆ°á»›c nhất là con Má»±c. Con chó già nua ấy rÃt lên cái thứ tiếng gà gáy của nó và chạy lại Du. Bà mẹ thét lên và lÅ© em chá»i những câu thô tục. Du bỡ ngỡ nhìn má»i ngÆ°á»i.
- Hình như mẹ không được khoẻ, ồ các em đã lớn cả rồi: Thanh, Tú, đứa nà o đây? à , Thảo con chuột nhắt, trông Thảo xinh quá nhỉ? À! Con Mực, vẫn con chó ngà y ấy đấy à ?... trông nó già đi tệ!...
Con chó đã nháºn ra ngÆ°á»i chủ cÅ©. Nó đứng lặng vẫy Ä‘uôi, đầu cúi xuống, hai mắt nhèm Æ°Æ¡ng Æ°á»›t nhìn đất nhÆ° tủi pháºn. Du thÆ°Æ¡ng hại: đó là ngÆ°á»i bạn lặng lẽ thui thủi bên chà ng những năm xÆ°a khi đêm vắng, chà ng ngồi nhìn trăng mà oÆ¡ má»™ng. Chà ng muốn cúi xuống vuốt ve. NhÆ°ng nó bẩn ghê gá»›m quá, lông rụng từng mảng, thịt trắng lá»™ ra có nÆ¡i sần mụn nữa. Dáng Ä‘iệu thì già nua, có vẻ buồn và len lén nhÆ° phòng bị má»™t cách yếu á»›t. Không còn những cái vẫy Ä‘uôi mạnh dạn những cái nhìn rất bạn bè và những cái hÃt chân vồ váºp nhÆ° khi má»™t con chó đã vui và không ngá» vá»±c. Du thấy lòng nằng nặng. Chà ng Ä‘Æ°a chân chạm khẽ và o con chó để tá» tình thÆ°Æ¡ng. Con chó vẫy Ä‘uôi mạnh hÆ¡n nhÆ°ng len lén lánh ra: dáng Ä‘iệu má»™t kẻ sợ hãi cố cÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i nó sợ. Và tức khắc nó vặn vẹo mình và rÃt lên má»™t tiếng ngắn và to; đứa em tưởng anh đá hụt trả thù cho anh bằng má»™t cái đá mạnh và o sÆ°á»n con váºt. Nó lấm lét lảng dần cÅ©ng không dám chạy má»™t cách thẳng thắn để Ä‘i trốn nữa. Du trách em:
- Sao Tú ác thế?
- Cần gì, đến mai giết thịt cho anh ăn đấy.
Du thấy cái vui Ä‘oà n tụ giảm hẳn Ä‘i má»™t ná»a. Hình ảnh con chó ghẻ vá»›i cái buồn mÆ¡ hồ cứ lảng vảng trong óc chà ng mãi mãi. Sáng hôm sau lúc ăn cÆ¡m chà ng thoáng thấy nó Ä‘i qua, đầu cúi mắt nhìn nghiêng nhÆ° những ngÆ°á»i giả trá. Chà ng muốn gá»i nó và o kẹp nó và o giữa hai bà n chân và vừa ăn vừa vẩy cho nó miếng cÆ¡m chung má»™t bát. NhÆ°ng mà không thể được: dịu dà ng quá là yếu tâm hòn, và ai hiểu được rằng mình lại có thể yêu thÆ°Æ¡ng má»™t con chó bẩn ghê gá»›m nhÆ° thế được?
Bữa ăn xong, con Hoa cầm bát cÆ¡m ra: má»™t tay nó xách cái thúng nhÆ° để rồi xếp bát. Thấy được ăn, tất cả thú tÃnh của con Má»±c hoà n toà n nổi dáºy. Nó nhảy tá»›i vẫy Ä‘uôi hếch mõm nhìn và đợi. CÆ¡m vừa đổ xuống nó vá»™i và ng chúi mõm ăn ngay. Miếng chÆ°a qua cổ thì cái thúng đã chụp quanh trên mình. Nó rÃt lên, vùng mạnh; nhÆ°ng Hoa đã tì cả ngÆ°á»i lên cái thúng rồi, và con Má»±c bị thu gá»n ở trong vừa vặn đến ná»—i không còn giẫy và kêu được. LÅ© trẻ con réo ầm lên. NgÆ°á»i ta lấy sẵn dao thá»›t và dây để trói. Phần mở thứng đã Ä‘Ã nh phải vá» Du: ông chủ Ä‘i vắng, cả nhà chỉ có chà ng là đà n ông, mà không lẽ Ä‘i mượn hà ng xóm trói giùm má»™t con chó đã úp gá»n gà ng chỉ việc hÆ¡i hé cạp thúng lên, há»… chó thò đầu ra thì má»™t đứa em đặt gáºy lên cổ nó để chân chà ng dáºn xuống. NhÆ°ng tay chà ng thấy run run. Và khi con chó vừa thò đầu ra thì nó quẫy luôn má»™t cái mạnh, vùng ra được. Con Hoa tủm tỉm cÆ°á»i. LÅ© em ngÆ¡ ngác nhìn theo con chó vừa ẳng ẳng vừa chạy ở ngoà i vÆ°á»n. Còn Du thì mặt Ä‘á» nhÆ° gấc chÃn. Chà ng thấy mình yếu tay hÆ¡n cả con Hoa. Có lẽ nà o chà ng lại dịu lòng hÆ¡n cả má»™t ngÆ°á»i con gái. Và tá»± nhiên chà ng giáºn con Má»±c. NgÆ°á»i ta còn lo con Má»±c sợ hãi mà đi mất. Quả nhiên suốt ngà y hôm ấy nó không vá». Nó vẩn vÆ¡ vÆ°á»n hà ng xóm, lẩn lút nhÆ° má»™t con chó trÆ°á»›c khi hóa dại.
NgÆ°á»i ta tưởng đã mất toi. NhÆ°ng tối hôm ấy nó lần và o gầm giÆ°á»ng rồi Du lại nghe thấy cái thứ tiếng gà gáy của nó rÃt lên ở phÃa ngõ.
Sáng hôm sau nó vẫn bá» cÆ¡m. TrÆ°a cÅ©ng thế. Và cứ thấy bóng ngÆ°á»i lại cúp Ä‘uôi chạy mất. Du thÆ°Æ¡ng hại sai ngÆ°á»i Ä‘em cÆ¡m đổ ra vÆ°á»n. Má»™t lúc sau Má»±c lại gần. Nó trông trÆ°á»›c trông sau, Ä‘Æ°a mõm rê trên những hạt cÆ¡m rồi vô cá»› giáºt mình chạy thẳng. Có lẽ cái kỹ niệm khủng khiếp vừa lóe ra và đáºp mạnh và o thần kinh nó nhÆ° luồng Ä‘iện. Du thấy bồn chồn và vẩn vÆ¡: thÆ°Æ¡ng, hối háºn hay là thẹn.
Sau cùng thì chà ng bá»±c mình: chà ng nháºn ra rằng má»™t con chó đã là m mất sá»±c bình tÄ©nh của tâm hồn chà ng. Và đột nhiên chà ng muốn giết con Má»±c lắm. Chà ng muốn có đủ can đảm để giết ngÆ°á»i. Phải dám giết mà không run tay khi cần phải giết. Còn là m được trò gì nữa nếu chỉ giết má»™t con chó mà tim cÅ©ng Ä‘áºp?
Sá»± do dá»± đã hết rồi. Khi có má»™t ý định thì ý định ấy chóng thà nh mạnh mẽ. Du thấy lòng cứng cá»i. Ãã có lúc chà ng tưởng đến cái thú dà con dao và o súc thịt giẫy lên Ä‘Ã nh đạch để máu ấm phá»t và o tay. Và chiá»u hôm ấy khi thấy con chó ở vÆ°á»n thì chà ng gần nhÆ° mừng rỡ. Con váºt khốn nạn đói và sợ đã mệt lá» Ä‘i rồi. Nó hiện ngủ bên bá» giáºu. Du cầm cái gáºy to rón rén lại gần. NhÆ°ng giÆ¡ gáºy lên chà ng bá»—ng thấy tim run má»™t cái. Chà ng tưởng nhÆ° ngạt thở và ngừng lại má»™t giây để nhìn con chó. Giấc ngủ của nó có lẽ đầy ác má»™ng vì thỉnh thoảng khắp mình nó lại giáºt lên. Du thấy lòng qủa quyết tiêu tán hết. NhÆ°ng con chó bá»—ng giáºt mình. Du hoảng hốt thẳng cánh vụt mạnh trên mình nó, bụng nó thót hẳn và o rồi lại phình ra nhÆ° má»™t khối cao su. Nó rống lên gượng dáºy loạng choạng mấy vòng rồi chui bừa qua giáºu trong khi Du vụt cuống cuồng theo xuống đất... Ãêm đã khuya. Du lại nghe tiếng Má»±c rống lên. Chà ng thấy toát mồ hôi và nhất định không giết con chó nữa.
NhÆ°ng trá»i gần sáng chà ng còn Ä‘Æ°Æ¡ng mÆ¡ má»™ng, thì đã nghe tiếng Hoa gá»i cuống cuồng lên. Con váºt khốn nạn không biết má»i mệt thế nà o mà ngủ quên Ä‘i ngay ở giữa san để đến ná»—i bị Hoa úp được. Lần nà y thì ngÆ°á»i ta cẩn tháºn hÆ¡n. Hai ba ngÆ°á»i nắm và o hai đầu gáºy tre ngáng sẵn bên cạnh thúng rồi Hoa má»›i hÆ¡i hé miệng thúng lên. Thấy sáng con Má»±c nhô ra ngoà i cái mõm Æ°á»›t phì phì. Hoa nhÃch lên tà nữa nhÆ°ng má»™t cái gối đã tì sẵn trên thúng. Má»±c lách cả cái đầu ra. Cái gáºy đè mạnh xuống. Con váºt khốn nạn không còn kịp kêu.
- Ãè chặt, tháºt chặt, đừng buông nó ra nó cắn đấy!
Du kêu lên nhÆ° thế nhÆ°ng tiếng chà ng đã hÆ¡i run run. Con chó phì má»™t cái nữa: hÆ¡i thở má»›i thoát ra má»™t ná»a bị tắc. Cái gáºy đè sát đất, mắt nó trợn lên. Lòng Ä‘en Æ°Æ¡n Æ°á»›t cứ Ä‘á» dần rồi ngược lên lần má»™t ná»a và o mà trên. Lòng trắng đã hÆ¡i đục. Lúc Hoa trói xong cả chân trÆ°á»›c, chân sau và buá»™c mõm rồ thì con chó đã má»m ra không còn cá»±a quáºy nữa.
Du nghẹn ngà o nén khóc...
Nam Cao
Last edited by khungcodangcap; 02-10-2008 at 12:00 AM.
|
28-07-2008, 12:34 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Truyện ngắn Nam Cao
Một Chuyện Xuvơnia
Nam Cao
Hà n là chà ng trai 18 tuổi, sống bằng những cuốn tiểu thuyết lãng mạn và ao Æ°á»›c má»™t tình yêu mÆ¡ má»™ng. Rồi hắn ấp ủ những dá»± định táo bạo để được sống vá»›i ngÆ°á»i yêu. Chỉ đến khi nhìn thấy cảnh háu đói của những cô thôn nữ thiếu ăn và được biết ngÆ°á»i mình yêu đã bán cả chiếc khăn ká»· niệm có lẽ cÅ©ng chỉ để ăn quà , Hà n má»›i vỡ má»™ng.
Những quân cÆ°á»›p, bao giá» muốn ăn cÆ°á»›p má»™t nhà nà o, bao giá» cÅ©ng phải thăm đất trÆ°á»›c. Hà n cÅ©ng váºy, hắn sắp là m má»™t việc tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° ăn cÆ°á»›p. Váºy phải Ä‘i xem kỹ tình hình đã.
Thoạt tiên, hắn hãy dắt cái xe đạp, vòng qua chá»— cá»a đình. Ãây là chá»— quan viên. Há» trải chiếu ngồi ngay xuống đất, và o má»™t góc sân. Ông bố đẻ TÆ¡ có đây rồi. Ông bố chồng cÅ©ng ngồi kia. Cả ngÆ°á»i anh chồng nữa. Ãược rồi! Hà n không thèm nhìn những ông kia. Hắn vá» xem thuyá»n giấy, voi, ngá»±a giấy bầy ở giữa sân. Rồi hắn dắt cái xe đạp, thủng thỉnh Ä‘i ra phÃa ruá»™ng. Ãây là chá»— thả diá»u. Bá»n trai là ng thÆ°á»ng tụ táºp ở đây. Những ngÆ°á»i cầm đầu, những ngÆ°á»i cầm dây, những ngÆ°á»i cuá»™n dây Ä‘ang rối rÃt cả lên. áo cánh, quần ống thấp ống cao, đầu không khăn hay là cái khăn xổ ra tráºt xuống vai, mặt Ä‘á» bừng, mồ hôi đổ Æ°á»›t đầm, há» chạy ngược, chạy xuôi, múa chân tay, gân cổ lên gá»i nhau, mắng nhau, văng tục vá»›i nhau, giẫm cả lên chân ngÆ°á»i ta để chạy diá»u, là m ầm Ä©, chẳng kém gì bá»n phu trên má»™t quãng đê vừa sạt. Những ngÆ°á»i xem chỉnh tá» hÆ¡n. Há» khăn áo hẳn hoi, tay quạt, tay ô, đứng nấp và o những bóng tre nhìn lên trá»i, bà n tán vá»›i nhau. Trá»i xanh ngắt, nắng chang chang. Há» phải che quạt hoặc bà n tay lên mắt cho đỡ chói. Những chiếc diá»u toà n trắng hoặc có má»™t vệt Ä‘á» to ở giữa, lên cao tÃt đến ná»—i phải cố nhìn má»›i thấy. Những cái diá»u đứng không Ä‘á»™ng Ä‘áºy, nhÆ° chiếc lá nằm trên mặt hồ và o lúc gió yên. Những cái khác lượn lá» Ãt chút thôi. NhÆ°ng cÅ©ng có má»™t và i cái nghịch, chao bên ná» bên kia má»™t cách rất hăng, và chốc chốc lại toan bổ xuống. Những cái ấy không Ä‘á»i nà o ăn giải được. Ãấy là diá»u của mấy kẻ xấu chÆ¡i. Chúng tức vì năm ngoái các cụ định giải bất công, nên năm nay cố ý buá»™c lèo cho diá»u của chúng đảo đồng để troà n và o dây diá»u khác. Thỉnh thoảng má»™t chiếc diá»u đứt dây. NgÆ°á»i ta hò nhau Ä‘uổi nhÆ° Ä‘uổi trá»™m... Sao lại có những kẻ là m tá»™i cái xác mình quá váºy? Hà n nghÄ© thế - Những kẻ Ä‘i thi diá»u cÅ©ng nhÆ° những ngÆ°á»i Ä‘i xem thi diá»u Ä‘á»u dại nhÆ° vÃch cả. Thằng thì chạy gần há»™c máu mồm ra để tranh má»™t cái giải chẳng thấm tháp và o đâu vá»›i số tiá»n bá» ra để là m diá»u, để mua dây. Thằng thì phÆ¡i ra nắng những cái mặt nhăn nhó nhÆ° mặt khỉ để xem những cái diá»u chẳng ai còn lạ. Ãể mà là m gì váºy? Giá mà hắn, thì nắng nôi thế nà y, hắn nằm khểnh ở nhà cho mát. Phải nợ gì mà xem vá»›i xét cho nhá»c xác! Sở dÄ© hắn chịu nhá»c xác thế nà y chẳng phải để xem gì cả, ấy là vì TÆ¡.
TÆ¡ là ngÆ°á»i yêu cÅ© của Hà n. Và o kỳ nghỉ hè năm ngoái có má»™t hôm TÆ¡ đến nhà Hà n để mua dâu. Sá»± ấy thÆ°á»ng: TÆ¡ vẫn mua dâu của nhà Hà n. Và sá»± nà y cÅ©ng lại thÆ°á»ng: hôm ấy cả nhà Hà n Ä‘i vắng, ngÆ°á»i Ä‘i chợ, ngÆ°á»i Ä‘i là m đồng, chỉ có mình Hà n nằm gác chân lên cuốn xem tiểu thuyết. Những tiểu thuyết hồi ấy Ä‘ua nhau tả những cuá»™c tình duyên của trai thà nh thị vá»›i gái đồng quê. Vai chủ Ä‘á»™ng Ä‘Ã n bà trong các chuyện ấy Ä‘á»u là những cô thôn nữ rất đẹp, rất hiá»n, rất ngây thÆ¡. Há» khiến Hà n Æ°á»›c ao nhÆ° Æ°á»›c ao má»™t má»› rau tÆ°Æ¡i. Bởi váºy, khi Hà n ra đánh chó cho TÆ¡, hắn đã nhìn TÆ¡ rất kỹ. Tình cá» thế nà o TÆ¡ là má»™t cô gái xinh xinh. Thị có đôi mắt bồ câu, cái miệng rất tÆ°Æ¡i, và đôi má hây hây. Thị bẽn lẽn chà o Hà n vá»›i má»™t vẻ e lệ đáng yêu. Hà n có cảm giác nhÆ° hắn Ä‘á»™t nhiên đổi khác Ä‘i. Hắn tá»± bảo: “Cuốn tiểu thuyết của Ä‘á»i ta đã bắt đầu...â€. Và hắn cố tìm má»™t câu rất văn hoa để nói, nhÆ°ng đã quên mất cả. Hắn chỉ lắp bắp miệng ra dáng chà o TÆ¡. Thà nh ra, lại chÃnh TÆ¡ là ngÆ°á»i khÆ¡i chuyện trÆ°á»›c:
- ThÆ°a cáºu, bà Cá»u có nhà không ạ?
- ThÆ°a cô... Vâng! Mẹ tôi có nhà . Má»i cô và o chÆ¡i.
Hà n nói dối rất trÆ¡n tru sau má»™t thoáng ngáºp ngừng. Bởi vì hắn tÃnh lại rồi. Khi cái lưỡi cứng Ä‘á» của ta đã báºt ra được má»™t câu không đến ná»—i ngẩn ngÆ¡ thì nó trở nên dẻo dang. Hà n nhá»› ra rằng: hắn là con nhà danh giá ở là ng nà y; hắn Ä‘i há»c, ở tỉnh vá»; quần áo hắn giặt là và chân hắn dáºn già y tây; đầu hắn đẫm chất nhá»n ở phÃa ngoà i và văn chÆ°Æ¡ng ở phÃa trong... Nói tóm lại, hắn có đủ Ä‘iá»u kiện để tất cả các cô gái là ng nà y phải Æ°á»›c mÆ¡. Hắn không có lý do gì để mà rụt rè quá thế. Bây giá» thì hắn nói hoạt bát lắm, tuy có hÆ¡i to quá sá»± thÆ°á»ng má»™t chút, nhÆ° má»™t anh chà ng chếnh choáng say...
- Má»i cô cứ và o, tôi đánh chó... Má»i cô Ä‘i trÆ°á»›c, kẻo chó cắn.
- Cháu vô phép cáºu...
- Vâng ạ, má»i cô cứ Ä‘i.
TÆ¡ vén áo, khép nép Ä‘i lên trÆ°á»›c. Hà n mỉm cÆ°á»i nhìn cái cá» chỉ hay hay ấy. Rồi hắn Ä‘i sau cô gái, vuốt ve bằng mắt cái cổ nây nây của thị. Và o đến sân, TÆ¡ đứng lại đằng hắng. Những mà nh mà nh cá»a buồng kÃn mÃt: thị là m thế để bà Cá»u trong nhà lên tiếng trÆ°á»›c. Hà n hiểu ý. Hà n vá» nói vá»ng và o nhà :
- Thưa mẹ, có khách.
Cố nhiên là chẳng có mẹ nà o đáp lại. Hà n bảo Tơ:
- Chắc mẹ tôi ra ao. Cô và o ngồi chÆ¡i má»™t lát. Tôi Ä‘i gá»i.
Tơ vội bảo:
- Thôi ạ, chả dám phiá»n cáºu... Bà còn ở ngoà i ao, váºy cháu cứ Ä‘i hái dâu trÆ°á»›c đã. Lúc nà o bà vá», cháu hãy thÆ°a chuyện vá»›i bà .
Hà n mừng quá...
- Vâng! Thế thì cÅ©ng được... Váºy ra cô mua dâu?
- Vâng ạ.
- Thế thì má»i cô ra vÆ°á»n hái. Tôi đánh chó.
- Dạ... thôi ạ. Ãã và o nhà rồi chắc chó không cắn nữa.
- Ãược, cô cứ Ä‘i... để tôi trông chó. Phải má»™t con hÆ° lắm, nó hay cắn trá»™m.
- Thế ạ. ThÆ°a cáºu, cô Hán Ä‘i đâu ạ.
Hà n hiểu ý TÆ¡ ngỠý má»™t cách kÃn đáo, muốn để em gái hắn ra đánh chó. Hà n vá»™i bảo:
- Thưa cô, em nó ra ruộng ạ.
- À vâng! Hèn nà o mà không nghe thấy tiếng.
- Vâng! Nó ở nhà thì liến láu, mồm năm miệng mÆ°á»i luôn. Tôi mắng nó luôn vá» cái tá»™i lắm Ä‘iá»u mà cÅ©ng không chừa.
Hai ngÆ°á»i đến rặng dâu. TÆ¡ đặt cái thúng không xuống đất, nhìn chung quanh rồi bảo:
- Chó không có đây, má»i cáºu vá» nhà cho mát.
- Cô cứ để mặc tôi. Tôi đứng xem cô hái dâu để há»c hái. Cô dạy tôi hái nhé.
- Cháu không dám ạ. Cháu hái cháºm lắm, có thà nh thạo gì đâu? Vả lại hái dâu thì ai chả hái được, có cần gì phải há»c?
- Cô nói váºy, chứ thá»±c ra thì cần há»c lắm. Ãã Ä‘Ã nh cứ rứt liá»u thì ai mà không rứt được? NhÆ°ng có biết hái thì trông má»›i đẹp. Cô hái đẹp lắm.
TÆ¡ Ä‘Æ°a chÃt dâu lên che miệng, cÆ°á»i tÃt mắt. Má thị cà ng Ä‘á» thêm, giá»ng thị cà ng thân máºt hÆ¡n má»™t chút:
- Rõ cáºu chỉ khéo vẽ!
Hà n cÅ©ng cÆ°á»i và bảo:
- Tháºt! Cô hái dâu tay má»m mại lắm. Trông cô hái tôi chỉ muốn là m cây dâu để...
Hà n ngừng lại; Hà n thấy Tơ đột nhiên nghiêm mặt. Thị giả tảng muốn như không nghe thấy, và nói lảng:
- Lứa dâu nà y để quá có mấy ngà y mà ráºm quá.
Hà n im lặng. Sá»± ngượng nghịu hiện ra trên nét mặt. Có lẽ TÆ¡ nháºn thấy và thÆ°Æ¡ng hại. Thị lại gợi cho Hà n nói:
- Cáºu không hái dùm cho cháu Ä‘i, cho nó chóng. Mình cháu hái thì đến trÆ°a chá»a hết.
Hà n mừng rỡ:
- À, quên đấy nhỉ! Nhưng tôi hái cho cô thì cô cũng phải nghĩ thế nà o chứ... nhỉ?
- Cháu trả công.
- Không. Tôi chả lấy công đâu. Nhưng cô không được xưng bằng cháu với tôi thế, tôi thẹn chết! Tôi với cô chỉ bằng tuổi nhau thôi. Năm nay cô bao nhiêu tuổi nhỉ?
- Cháu...
- Không có lệ xưng cháu.
TÆ¡ gục mặt xuống cánh tay để giấu miệng Ä‘i, cÆ°á»i, nÅ©ng nịu.
- Thế xưng bằng gì được?
- Bằng tôi, hay là em thì cà ng... thú.
Hà n nói buông miệng, cÆ°á»i khanh khách để khá»i thẹn. TÆ¡ Ä‘á» mặt, nhÆ°ng cÅ©ng cÆ°á»i, không cá»± lại. Hắn biết là cáu lắm. Hắn can đảm thêm chút nữa.
- Cô bao nhiêu tuổi nhỉ?
- Cáºu Ä‘oán Ä‘á»™ bao nhiêu?
- MÆ°á»i tám phải không?
- MÆ°á»i bảy.
- Thế thì tốt quá. Tôi mÆ°á»i tám. Gái hÆ¡n hai, trai hÆ¡n má»™t, cô nhỉ!
Hà n lại cÆ°á»i khanh khách. TÆ¡ lÆ°á»m:
- Rõ cáºu!
NhÆ°ng thị không nghiêm trang được. Thị báºt cÆ°á»i. ấy thế là câu chuyện cứ dần dần Ä‘i đến sát nách, chẳng còn cần bóng gió, xa xôi nữa. Nó đã táºn cùng bằng má»™t câu thế nà y của TÆ¡:
- Cái ấy còn phải tùy thầy mẹ em. Em biết đâu mà trả lá»i cáºu?
Thế nghÄ©a là : em bằng lòng mê Ä‘i rồi. Hà n chẳng ngu ngốc gì mà không hiểu. Và giá Hà n bảo phắt mẹ há»i TÆ¡ cho mình, thì có lẽ hỠđã thà nh chồng, thà nh vợ. NhÆ°ng Hà n thẹn. Vả lại Hà n chÆ°a Ä‘á»c má»™t cuốn tiểu thuyết nà o kết thúc má»™t cách giản dị theo kiểu ấy. Cần gì phải nghÄ© đến hôn nhân? Hà n chỉ xin mẹ cho tiá»n mua má»™t cái ống xì đồng. Hà n lấy đất sét viên những viên đạn con con, rồi phÆ¡i, rồi nung, rồi nhét đầy túi, vác ống xì đồng Ä‘i suốt ngà y để thổi chim. Hà n hay đến thổi chim ở sau chùa. Chẳng ai ngá», bởi vì sau chùa rất lắm chim. NhÆ°ng cạnh chùa lại có má»™t ruá»™ng dâu rất tốt mà cứ bốn năm ngà y TÆ¡ đến hái. Thà nh thá» cuốn tiểu thuyết của Hà n cứ thêm trang mãi. Và khi những tháng hè đã hết, nó đã đến chá»— Hà n xuvÆ¡nia cho TÆ¡ má»™t cái mùi xoa thÆ¡m lá»±ng bằng lụa nõn, viá»n tÃm và thêu cà nh hoa con bÆ°á»›m vá»›i hai chữ HT gà i vá»›i nhau. ấy là má»™t cái khăn tay Hà n đã đặt là m ngoà i tỉnh, rÆ°á»›i và o mấy giá»t nÆ°á»›c hoa rồi gói và o má»™t mảnh giấy bóng, Ä‘em vá» tặng TÆ¡...
Ở nhà quê, ngÆ°á»i ta tin rằng: những cặp trai gái chÆ°a chi đã thá» bồi vá»›i nhau, chẳng bao giá» lấy được nhau. Ãiá»u ấy đúng chăng? Tháng hai vừa rồi, Hà n được tin ngÆ°á»i yêu Ä‘i lấy chồng. TÆ¡ lấy con trai ông nhì Gia, Ä‘á»— nhị trÆ°á»ng. Nhà ông nhì Gia nghèo rá»›t mùng tÆ¡i! Thằng con ông mÆ°á»i lăm, nhÆ°ng chỉ bằng mÆ°á»i ba; nó cá»c ngÆ°á»i. Mặt nó nhăn nhăn! Mặt dÆ¡i chẳng ra mặt dÆ¡i, mặt chuá»™t chẳng ra mặt chuá»™t. Nói tóm lại, chẳng có mẽ gì. Nó lấy TÆ¡, tháºt đúng là con cú Ä‘áºu cà nh mai. Hà n tức lắm. Và chẳng cần phải há»i TÆ¡, Hà n cÅ©ng biết TÆ¡ bị cha mẹ ép. Quả nhiên, Ãt lâu sau Hà n được tin TÆ¡ chê chồng bá» nhà đi. NgÆ°á»i ta bắt được TÆ¡. Ông bố đẻ xoắn tóc TÆ¡ và o gốc cau đánh giáºp mấy cái roi mây, rồi cạo trá»c đầu TÆ¡, lấy vôi bôi, dá»a sai mõ dong Ä‘i khắp là ng cho dÆ¡ mặt, nếu TÆ¡ nhất định không vá» nhà chồng. Cái kế nà y diệu tháºt. NhÆ°ng TÆ¡ khóc gá»›m lắm. Hà n thÆ°Æ¡ng quá. Hà n mong cho có dịp gì được nghỉ vá» quê bà n vá»›i mẹ trả của cho TÆ¡ để lấy TÆ¡. NhÆ°ng mẹ Hà n nghe Hà n nói thì trố mắt lên, sợ hãi. Con gái là ng nà y đã đến đâu mà phải lấy tranh vợ ngÆ°á»i ta thế? Hà n năn nỉ. Hà n dá»a sẽ Ä‘em TÆ¡ Ä‘i trốn. Bà trả lá»i lại bằng cách cÆ°á»›i vợ luôn cho Hà n.
Bà i thuốc ấy có thể công hiệu, nếu ngÆ°á»i vợ cÆ°á»›i vỠđẹp và ngoan ngoãn. Má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà rất dá»… là m ta quên má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà khác. NhÆ°ng vợ Hà n rá»™ng miệng và hôi nách. Bởi thế cho nên Hà n uất ức. Hà n không thèm nói nữa. Hà n lẳng lặng ra tỉnh, nhÆ° yên pháºn. NhÆ°ng từ đấy, Hà n nghiá»n ngẫm má»™t cái chÆ°Æ¡ng trình rất hăng...
Hà n đã trông thấy cái thằng chồng của TÆ¡ rồi. Nó đứng kia, loắt choắt nhÆ° con chuá»™t lắt. Nó đứng xem hà ng kẹo kéo. Mặt nó hếch lên, nhìn mồm anh kẹo kéo hát những vần vèo mà cÆ°á»i bằng cả má»™t cái mồm há hốc. Hà n nhìn nó, má»™t cái nhìn khinh bỉ. Mẹ kiếp! Thằng nà o chứ thằng nà y, hắn chỉ đá má»™t cái là chết nghéo. Hắn dắt cái xe đạp, Ä‘i lên Ä‘Æ°á»ng. Hắn dắt vòng lên chá»— gốc Ä‘a. Hắn tá»±a cái xe đạp và o gốc Ä‘a, rồi đứng nghỉ, lấy vạt áo trắng dà i là m quạt, quạt. NgÆ°á»i ta tưởng hắn đứng đấy cho mát. Tháºt ra thì hắn nhìn những Ä‘Ã n bà , con gái Ä‘Æ°Æ¡ng ăn quà .
Há» khá đông. Những bà mẹ xồ xá» vá»›i đứa con đầu má»›i cạo, nhẵn thÃn nhÆ° quả bưởi. Những bà già mặc áo má»›, to sù ngÆ°á»i. Những cô con gái lẫng cẫng và gá»n ghẽ. Tất cả đứng tụm năm tụm ba, chuyện trò rÃu rÃt, hoặc ngồi xổm trÆ°á»›c những hà ng bún, hà ng bánh đúc gục đầu xuống ăn. Trông hỠăn mà ái ngại. Bởi hỠăn ngon là nh quá, hăm hở quá, mắt hùm hụp nhìn xuống bát, nhìn xuống chá»— bánh của mình, nhìn chá»— bánh của ngÆ°á»i khác, của nhà hà ng... Hình nhÆ° há» tÃnh thầm rằng mình ăn hết chá»— nà y cÅ©ng chÆ°a no... ngÆ°á»i kia ăn sung sÆ°á»›ng hÆ¡n mình... giá không tiếc tiá»n thì mình phải ăn thêm cái tấm kia, tấm kia... của bà hà ng nữa... Chá»— bánh vÆ¡i dần. HỠăn cháºm chạp hÆ¡n, nhÆ° kiểu ăn dè. Và đến lúc chỉ còn trÆ¡ cái lá không, hỠđã buông Ä‘Å©a xuống rồi, còn nghÄ© tiếc rẻ thế nà o, bê bát nÆ°á»›c riêu thừa lên húp má»™t và i húp nữa, rồi má»›i chống tay và o đầu gối để đứng lên, sau khi đã nhìn cái mẹt của bà hà ng vá»›i vẻ luyến tiếc... Hà n đứng nhìn hỠăn hà ng giá» nhÆ° thế. Hắn quên cả cái mục Ä‘Ãch của hắn khi đến đúng chá»— nà y. Bởi vì hắn đến chá»— nà y có phải để nhìn thiên hạ ăn đâu? Hắn có ý tìm TÆ¡, hắn sẽ theo TÆ¡ đến má»™t quãng Ä‘Æ°á»ng vắng nà o. Hắn sẽ nói Ä‘iá»u dá»± định của mình ra. Và nếu TÆ¡ vẫn còn yêu mến, TÆ¡ vẫn còn can đảm để yêu, hắn sẽ rÆ°á»›c TÆ¡ Ä‘i. Chúng tá»± do láºp gia đình, sống vá»›i nhau rồi mặc kệ! Cái dá»± định ấy, Hà n nghiá»n ngẫm đã ba tháng trá»i nay. Hà n quả quyết thêm. Và tá»›i lúc trông thấy cái mặt nghiêm trang của cha mình và cái mặt đáng ghét của cha TÆ¡, hắn quả quyết thêm. Và đến lúc trông thấy cái mặt khá bỉ của chồng TÆ¡, Hà n lại cà ng quả quyết. Hà n tưởng sá»± quả quyết của hắn không còn thể nà o lay chuyển được. NhÆ°ng bây giá»...
Ôi chao! Nếu TÆ¡ của Hà n có Ä‘i xem, tất thị cÅ©ng ngồi sụp xuống trÆ°á»›c má»™t hà ng bánh đúc kia. Thị sẽ bảo bà hà ng thái cho ba xu bánh đúc và múc má»™t xu riêu. Thị sẽ và , sẽ húp kêu soà n soạt. Và đôi môi thị, đôi môi tròn và đỠtá»±a san hô sẽ sÆ°á»n sượt, nÆ°á»›c riêu cá diếc nó chảy xuống cả cái cằm xinh xinh của thị, khiến thị phải lấy ống tay áo quệt... Hỡi ôi! Có cái gì là đẹp quá nhÆ° Hà n vẫn tưởng đâu? Hắn tá»± nhiên thấy má»i mệt vô cùng. Hắn ngồi phệt xuống gốc Ä‘a. Hắn buồn nôn. Lúc bấy giá» tâm trạng hắn ra sao, hắn không biết nữa. Ãó là má»™t cảm giác há»—n Ä‘á»™n, nó sá»a Ä‘Æ°á»ng cho má»™t cuá»™c đổi thay. Rất nhiá»u má»™ng mÆ¡ tan. Má»™t chút thẹn thùng. Má»™t chút lòng thÆ°Æ¡ng. NhÆ°ng tình yêu thì nhất định không còn nữa. Mong manh thay tình yêu bồng bá»™t của tuổi hai mÆ°Æ¡i! NgÆ°á»i ta tưởng có thể chết vì má»™t ngÆ°á»i, rồi Ä‘á»™t nhiên ngÆ°á»i ta thấy chẳng có nghÄ©a lý gì đối vá»›i lòng mình nữa. Hắn uể oải đứng lên, toan vá».
Bỗng Hà n để ý đến mấy cô gái đứng gần Hà n vừa nghe nói đến tên Tơ. Hắn nhìn xem. Một cô đang giơ ra một cái khăn tay. HỠvừa xem vừa bà n tán với nhau:
- Cái Tơ cũng nhặt được ở đâu đấy, chứ vỠnhà ấy là m gì dám mua những của nà y?
- Chắc thế.
- Mấy hà o đấy?
- Có hai hà o.
- Rẻ đấy.
- Rẻ thì rẻ tháºt, nhÆ°ng giá tôi thì tôi cÅ©ng chả mua đâu. Hạng chúng mình mua khăn tay thêu là m khỉ gì chứ?...
- Thì đã hẳn... NhÆ°ng thấy rẻ, tôi tiếc nên máy tay mua đấy. Tôi chả sợ. Thế nà o tôi cÅ©ng gạ cô Luyến, bán cho cô ấy, để cô ấy hầu bóng. Cứ gá»i là ba hà o là rẻ. Mình được lãi má»™t hà o ăn bánh đúc.
Ä‚n bánh đúc! Lại ăn bánh đúc!... Chao ôi! Thì ra những cô gái quê rất đẹp, rất hiá»n, rất ngây thÆ¡ kia phần nhiá»u chỉ nghÄ© đến ăn. Há» là những kẻ không mấy ngà y được thá»a cÆ¡m. Ãối vá»›i há», cái ăn có lẽ còn cần hÆ¡n cả tình yêu. TÆ¡ đã bán cái xuvÆ¡nia của Hà n Ä‘i để ăn bánh đúc chăng?... Hà n Ä‘á» mặt lên, hắn thấy hắn đã là m má»™t việc quá buồn cÆ°á»i. NhÆ°ng mà hắn chẳng giáºn TÆ¡ đâu. Hắn cÅ©ng không khinh. Hắn chỉ sáng mắt ra thôi. Ãiên rồ thay là cái dá»± định dắt TÆ¡ Ä‘i! Bá»n trẻ con tưởng rằng, ngÆ°á»i ta có thể sống bằng tình yêu mà chẳng cần ăn. Hỡi những cô gái quê rất có thể đáng yêu nếu không đói cÆ¡m kia! Các cô đã dạy khôn Hà n. Bây giá» Hà n má»›i biết rằng, trÆ°á»›c khi nghÄ© đến việc đặt những cái hôn lên cái miệng hoa của ngÆ°á»i yêu, cÅ©ng nên nghÄ© đến việc đổ cÆ¡m và o đấy đã. Cái ý nghÄ© có lẽ chẳng được thÆ¡ cho lắm, nhÆ°ng cuá»™c sống vốn không tha thứ những cái gì quá thÆ¡.
Nam Cao
--------------------------------------------------------------------------------
Last edited by khungcodangcap; 02-10-2008 at 12:01 AM.
|
|
|
Từ khóa được google tìm thấy
|
àâòîðàäèî, cac truyen ngannam cao, êíèæíûé, êîðîëü, ìåáåëü, íàëîãîâûé, ïèäîðû, lão haÌ£c nam cao, lão hạc nam cao, nam cao truyen ngan, ñòðèæêè, truen ngan nam cao, truyện ngan nam cao, truyện ngắn nam cao, truyện ngăn nam cao, truyeb ngan nam cao, truyen ngan hay nam cao, truyen ngan nam cai, truyen ngan nam cao, truyen ngan namcao, truyen ngan nan cao, truyen ngan năm cao, truyen ngannam cao, truyen ngsn nsm cao, truyenj ngắn năm cao, truyenngannamcao, tryen ngan nam cao |
| |