Pie Đệ Nhất - Aleksey Nicolaievich Tolstoy

[ngudoc]

Chương 45

Opsey Rezov loạng choạng, đứng ở cửa quán rượu phố Vacvacka, đếm món tiền rải ra trong lòng bàn tay.

Nikita Gladki và Kuzma Tsecmony, hai gã trung đội trưởng quân xtreletz lại gần.

- Opsey chào cậu. Thôi đừng đếm tiền nữa, lại đây với chúng tớ.

Gladki thì thầm:

- Bọn mình có chuyện cần nói. Có tin dữ…

Tsecmony vỗ cho tiền trong túi hắn kêu loảng xoảng, cười rộ.

- Tớ có đủ tiền cho bọn mình phè phỡn…

- Các cậu ăn cướp được tiền của ai chăng? - Opsey hỏi. - A, xtreletz các cậu làm cái gì thế?

- Đồ xuẩn, - Gladki nói, - chúng tao đã gác ở Hoàng cung. Hiểu chưa? - Và cả hai gã lại phá lên cười. Chúng đưa Opsey vào trong quán rượu và ngồi vào một góc. Lão chủ quán, một ông cụ già nghiêm nghị, mang một chai rượu mạnh và một cây nến đến.

Tsecmony tắt ngay ngọn nến và cúi xuống bàn để nghe Gladki thì thầm.

- Thật đáng tiếc là mầy không cùng phiên gác với chúng tao… Chúng tao đang gác… Fedor Leontievich Saklovity ra, lại gần chúng tao, bảo: "Lệnh bà biếu mỗi anh năm rúp đề thưởng công lao của các anh…"

Và ông ta đưa cho chúng tao một túi bạc… Chúng tao im, để xem ông ta có ý gì. Ông ta bèn thở dài sườn sượt nói: "Ôi, xtreletz, những người hầu trung thành, các anh sẽ không còn sống được bao lâu nữa với vợ con trong các căn nhà sang trọng của các anh, ở bên kia sông Moskva".

- Không còn được bao lâu nữa, thế là thế nào? - Opsey hoảng sợ hỏi.

- Là thế nầy… Ông ta nói: "Người ta muốn chuyển quân xtreletz các anh đến các pháo đài nhỏ ở xa, tống ta đây ra khỏi Bộ chỉ huy xtreletz và nhốt lệnh bà vào một tu viện… Chính hoàng thái hậu Natalia Kirilovna xếp đặt tất cả những mưu mô đó. Chính vì thế mà bà ta đã lấy vợ cho vua Piotr… Chính theo lệnh bà ta - Ông ấy nói - mà bọn đày tớ, - nhưng chúng mình không biết được là đứa nào, - đã cho Sa hoàng Ivan uống một thứ thuốc độc ngấm chậm. Người ta đã chất củi chẹn cửa Sa hoàng lại và nhà vua phải đi bằng cửa nách… Chẳng bao lâu, Sa hoàng sẽ không còn ở trên đời nầy nữa. Lúc ấy thì, xtreletz, ai sẽ yêu các anh? Ai sẽ bênh vực các anh?"

- Thế còn Vaxili Vaxilievich? - Opsey hỏi.

- Họ chỉ sợ có mỗi một người là Vaxili Vaxilievich. Nhưng bây giờ bọn đại thần định phản ông ta vì cái nhục ở Krym… Họ sẽ đem vua Piotr đặt lên đầu lên cổ chúng ta.

- Cái đó thì còn chưa chắc… Họ cứ đợi đấy? Đây không phải là lần đầu tiên chúng ta đứng lên đáp lại chuông báo động.

- Đừng hét to lên như thế, - Gladki cầm cổ áo Opsey kéo lại gần và thì thào - Chỉ có chuông báo động không thôi sẽ không cứu được chúng ta đâu, ngay dù cho có giết hết bọn chúng nó, như bảy năm trước đây mà không nhổ tận rễ… Phải chọc tiết con gấu cái già… Thế thì còn dung thứ con gấu con làm gì nữa?

- Thế thì sao? Cũng phải cho nó một gậy. Các chú mầy ạ phải cứu lấy cái miệng chúng mình…

Đen tối và ghê gớm là những lời của Nikita Gladki. Opsey run lên. Tsecmony rót rượu trong chai vào những cốc bằng thiếc.

- Phải làm việc nầy thật êm thấm… Ta sẽ tập hợp độ năm mươi người chắc chắn, rồi đến đêm, ta sẽ phóng hoả đốt Preobrazenskoe. Trong lửa cháy, ta sẽ dùng dao giết hết chúng nó - công việc sẽ gọn thôi…

[ngudoc]

Chương 46

Đã từ lâu các trung đoàn xtreletz lại về đóng ở các xloboda của họ, các chúa đất trong đội vệ binh đã trở về dinh cơ của họ, nhưng trên các nẻo đường vùng Kursk và Ryazan, những kẻ bị thương, những kẻ tàn tật và những kẻ vượt ngục vẫn ùn ùn kéo về Moskva. Họ tụ tập trên bậc thềm trước cửa các nhà thờ phơi bày những vết thương, những chỗ lở loét kinh khủng của họ và kêu gào, gí vào mũi những người dễ động lòng trắc ần những mấu tay chân què cụt, vành mi những con mắt đã chết của họ.

- Hỡi những người ngoan đạo, hãy sờ vào đây, mũi tên đây nầy, nó còn nằm lại trong ngực tôi…

- Các ông các bà hãy rủ lòng thương, hai mắt tôi mù cả, người ta đã đánh vào đầu tôi tàn nhẫn, ôi, ôi…

- Nầy ông nhà buôn ơi, ông hãy ngửi xem, ông hãy trông đây nầy, tay tôi bị thối đến tận khuỷu…

- Còn tôi, người ta đã cắt từng mảng da trên lưng…

- Tôi bị lở loét vì đã uống phải sữa ngựa… Các ông các bà làm phúc, hãy thương lấy thân tôi?

Những người dân thương người trong giáo khu, khiếp sợ trước cảnh tàn tật ấy, phân phát tiền lẻ. Và đến đêm, ở những nơi vắng vẻ, người ta thấy có những người bị chặt đầu. Nạn cướp hoành hành trên các ngả đường, trên các cầu, trong các phố nhỏ tối tăm.

Từng đám đông binh lính què quặt lê la ở các chợ Moskva.

Nhưng ngay ở Moskva cũng có nạn đói. Ở khu phố Gostinye Riady, nhiều cửa hiệu đã đóng cửa: một số nhà buôn bị phá sản vì thuế má; một số khác đem giấu kín hàng hoá và tiền bạc của họ, chờ những ngày sáng sủa hơn. Thứ gì cũng đắt. Và chẳng ai có tiền cả. Người ta mang ra chợ bán lúa mì bán, thịt có dòi. Ngay đến cá mú sau chiến tranh cùng có vẻ nhỏ đi và gầy hơn. Zaiatz, bán bánh nướng xưa nay ai cũng biết tiếng, đem bày ra trên quầy hàng một thứ bánh thối đến lộn mửa. Một thứ ruồi độc xuất hiện, nó đốt làm người ta sưng môi sưng má. Mọi người chen chúc, xô lấn nhau ở chợ, nhưng nhìn kỹ ra thì chỉ thấy bán có chổi bạch dương dùng để tắm(1).

Cái thành phố to lớn ấy gầm gừ, hằn học, vô công rồi nghề và đói.

Chú thích:

(1) Người Nga dùng chổi bạch dương đập vào người để tắm hơi nước nóng.

[ngudoc]

Chương 47

Mikhail Tyktov ghìm con ngựa nòi của hắn và sửa lại cái mũ lông cho ngay ngắn. Hắn đẹp trai, lịch sự, cổ chiếc áo nẹp kéo lên cao hơn đầu, môi thoa son, mắt tô vẽ đến tận thái dương. Chiếc gươm cong của hắn, chạm vào bàn đạp kiểu Ba Tư kêu lanh canh. Xtiovka Odoievski đứng trên thềm cúi xuống bảo Mikhail:

- Chú ý nghe cho kỹ họ nói gì… Chưa nghe họ nói gì đừng có nói…

- Vâng.

- Cứ khẳng định thẳng cánh là chính hoàng thái hậu và Lev Kirilovich chiếm đoạt lúa mì. Họ cố tình làm thế để Moskva phải đói. Và chớ có quên kể chuyện ruồi độc: cứ nói rằng đó là phép thuật của họ làm ra đấy.

- Vâng.

Tyktov đưa cặp mắt lạnh lùng nhìn qua giữa hai tai con ngựa nòi rồi cúi xuống và phóng ngựa phi nước đại qua cổng mở ngỏ. Ra đến ngoài phố, hắn lập tức bị bao phủ trong bụi và mùi hôi thối. Một gã cầu bơ cầu bất, cởi trần trùng trục, người đầy những vết đo tía, hét lên một tiếng và dùng khuỷu tay chen huých để lao vào chân ngựa. Tyktov lấy roi quất cho nó một cái.

Từ tứ phía, đám đông chen lấn nhau chìa về phía tên quý tộc giàu có những bàn tay đen đủi, ghẻ lở.

Mikhail, mặt hầm hầm, nắm tay chống nẹ từ từ tiến bước giữa đám người đông nghịt.

- Ê, nầy anh chàng bảnh bao kia, hãy chia đi…

- Ném cho tao một đồng tiền nhỏ…

- Trông đây nầy: tao sẽ dùng mồm đón lấy đồng tiền…

- Cho tao một đồng tiền nhỏ thôi, cho đi, cho đi…

- Liệu hồn, cho đi thôi, không thì tao trát *** vào người mầy đấy?

- Tao sẽ bán cho mầy một nắm rận! Mua đi, tao bán rẻ cho!

- Mầy cứ dẫm bẹp tao đi, dẫm bẹp tao đi, tao đói lắm…

Con ngựa e sợ, gậm hàm thiếc, liếc con mắt kiêu kỳ nhìn những mớ giẻ rách đang nhốn nháo, những mái tóc bù xù, những bộ mặt trông đến khiếp. Đám ăn mầy và đám cầu bơ cầu bất mỗi lúc lại càng thêm táo tợn. Mikhail cứ lừ lừ mà đi như thế cho đến tận cuối phố Hinka. Ở đây có một đạo dụ đóng đinh trên một cái cọc dưới một bức tranh thánh nhỏ. Một người, dáng dấp đạo mạo, đọc to, át cả tiếng ồn ào của đám đông:

"Trẫm, đại đế, khen ngợi khanh, đại thần và người bảo vệ triều đình, vương hầu Vaxili Vaxilievich Golixyn, vì công khanh phục vụ lâu dài và tận tình, vì đã thắng, đã đánh bại và đuổi quân thù hung ác và muôn thuở của Thánh giá và của toàn thế giới Thiên chúa giáo ra khỏi sào huyệt nhơ bẩn của chúng, với một tinh thần dũng cảm chưa từng có…"

Một giọng khàn khàn trong đám đông hét lên:

- Ai đã bị đánh bại, ai đã thua? Chúng ta hay là bọn Tarta?

Lập tức, đám đông gầm lên, giận dữ:

- Chúng ta đã đánh thắng quân Tarta ở đâu nào, bao giờ nào?

- Thậm chí ở Krym cũng chẳng trông thấy chúng nó đâu nữa là…

- Trông thấy chúng nó là đã bỏ chạy như vịt, chẳng dám ngoái cổ lại.

- Thế cái thằng ngu xuẩn đọc dụ kia là đứa nào đấy?

- Một tên thơ lại của điện Kreml…

- Một tên nông nô của Golixyn, một con cún trung thành.

- Nắm lấy vạt áo nó, kéo cổ nó xuống…

Người có vẻ đạo mạo vẫn tiếp tục gân cổ lên gào:

"Quân Tarta đã tự phá hoại chúng và đã tự phá hoại nhà cửa của chúng, ở Perekov, chúng đã tự đốt làng mạc, thôn xóm của chúng, và tuyệt vọng, khiếp sợ chúng với bầy rợ đê hèn của chủng đã lẩn tránh khanh… Và bới vì khanh cùng với các chiến sĩ của khanh, đã trở về trong bờ cõi bình an vô sự như Moise đã đưa người Hebre ra khỏi đất Ai Cập, sau những chiến thắng đã nói trên đây, lừng lẫy khắp thiên hạ, - vì tất cả những điều đó, trẫm hết lòng khen ngợi khanh…".

Một gã chột mắt, tóc đen cứng như dây thép, lại hét lên:

- Nầy, lão đọc dụ kia, trong dụ không nói gì đến ta cả ư?

Mọi người cười. Một số người vừa chửi rủa vừa bỏ đi. Một cục bùn rơi bẹt lên trên tờ dụ… Người đọc dụ, lấy tay che mặt, kêu lên: "Quân cận vệ đâu?" Tyktov cưỡi ngựa, rẽ đám đông, tiến về phía gã chột. Nhưng Digan nhe bộ răng sún cười hắn rồi biến mất. Có người nắm lấy cương ngựa: "Lột quần áo cái thằng nầy ra!". Có người lấy dùi đâm con ngựa, con vật đá hậu, thở mạnh, lồng lên. Người ta huýt sáo theo lối của kẻ cướp. Một hòn đá ném làm sướt má Mikhail. Tyktov thoát ra khỏi đám đông, tiếng chế giễu và tiếng huýt sáo đuổi theo hắn.

Đến cửa ô Nikonskie, hắn trông thấy Xtiovka Odoievski đi với một người mặt tai tái, mũi khoằm, có bộ ria nhỏ rất xinh, cả hai đều cưỡi ngựa. Cứ trông những nếp áo thẳng đơ của người đó, cũng có thể dễ đoán ra được là người đó mặc một bộ giáp dưới áo nẹp.

Tyktov vội vàng ngả mũ, và cúi rạp đầu trên bờm ngựa, hắn chào Fedor tối sầm, môi dưới mím chặt lấy môi trên. Vẻ mặt cáu giận, y nheo mắt nhìn đám dông.

Odoievski hỏi:

- Anh đã nói với họ chưa, Miska?

- Anh đi mà nói… - Má Tyktov đỏ bừng - Bọn quỷ đói ấy chúng chẳng cần gì cả, lệnh bà Sofia hay là Piotr, đối với chúng cũng thế thôi… Điều cần làm là cho hai đại đội xtreletz đến xua cái bọn chó má ấy đi là xong tuốt…

Saklovity khẽ thì thầm qua hai hàm răng: "Phải cử một người khôn khéo hơn đến gặp chúng, xúi giục chúng tới Preobrazenskoe đòi bánh mì… Bọn trai tráng của vua Piotr cứ việc mà tiếp chúng… Chính theo lệnh vua Piotr mà bọn Đức bắn vào người Nga, - chúng ta sẽ nói như vậy… (Odoievski cười). Hãy đi nói ngay cho quân xtreletz như thế. Ta sẽ sai người của ta ra các chợ. Cần phải kéo đám dân chúng ra xa Moskva. Chúng ta không cần đến chuông báo động lớn. Chỉ quân xtreletz cũng đủ rồi".

[ngudoc]

Chương 48

Một cỗ xe đi xa đầy bụi, đóng bốn ngựa màu lông khác nhau, từ trong rừng lao ra bờ hồ Pereiaslavskoe.

Người đánh xe, vẻ mặt nghiêm trang và gã nông dân, chân không giầy, ngồi trên lưng con ngựa phụ bên trái, đưa mắt nhìn quanh. Xà gỗ, ván gỗ, những đống vò bào và thùng hắc ín vỡ, rải rác khắp mọi chỗ. Không một bóng người; chỉ nghe thấy đây đó những tiếng khò khò nặng nề. Cách bờ hồ không xa có bốn chiếc thuyên sơn hắc ín bỏ neo; mùi thuyền có gắn tượng, với những cửa sổ nhỏ hình vuông, soi bóng xuống mặt nước màu xanh nhạt. Chim hải âu bay lượn giữa các cột buồm.

Lev Kirilovich từ trên xe ngựa bước xuống và nhăn nhó xoa lưng, - cuộc hành trình làm ông ta ê ẩm cả người; ông ta chưa già nhưng béo phệ vì vô độ. Ông ta đợi xem có người nào ló ra. Lười quá không muốn lên tiếng gọi, ông ta đằng hắng. Người đánh xe, mắt nhấp nháy, nhìn mặt trời nói:

- Họ đang nghỉ… Lúc nầy là giờ ngủ trưa…

Quả vậy, trong bóng cây râm mát, sau những xà gỗ và các thùng, người ta trông thấy chỗ thì những cẳng chân đi giầy gai, chỗ thì một chiếc sơ mi vén lên trên cái lưng để trần, chỗ thì một cái đầu bù xù.

Để tránh cho viên đại thần lười nhác khỏi lúng túng, người nông dân ngồi trên ngựa cất tiếng gọi to:

- Ôhê, hỡi những người ngoan đạo, có ai đấy không?

Thế là, cách cỗ xe không xa, từ sau một đống thùng, nhô lên một bộ mặt say rượu không phải người Nga, với bộ ria đen mỗi bên dài đến một phần tư arsin(1) cái đầu quát lên bằng một thứ tiếng Nga chọ choẹ:

- Thằng khốn nạn, làm gì mà kêu ầm lên thế?

Gã đánh xe ngựa quay về phía viên đại thần, đưa mắt dò hỏi: có lẽ phải quất cho cái thằng kia một roi chăng? Nhưng Lev Kirilovich gạt cái đề nghị thầm lặng đó. Cứ đến đây mà coi! Ở chỗ Sa hoàng Piotr, đến những ông tướng cũng say mềm, bò lê bò càng trên mặt đất.

Ông ta đạo mạo hỏi: "Sa hoàng đâu?"

- Có quỷ biết được là ở đâu, - cái đầu có bộ ria mép trả lời rồi lại nằm vật lên đống thừng. Lev Kirilovich đi theo dọc bờ hồ tìm một người có bộ dạng người Nga. Lần nầy, chẳng ngần ngại gì, ông ta đá một gã nông dân đi giầy gai. Gả nầy, một thợ mộc, đứng phắt dậy và cặp mắt hấp háy, trả lời:

- Sáng nay, vua Piotr Alekseevich đã đi thuyền và bắn đại bác. Có lẽ hoàng thượng mệt, đang nghỉ.

Người ta tìm thấy vua Piotr ngủ trong một chiếc thuyền nhỏ, đầu trùm chiếc áo nẹp. Lev Kirilovich đuổi tất cả những người ở gần chiếc thuyền và chờ cháu mình tỉnh dậy. Vua Piotr ngáy một cách khoái trá. Bộ giò gầy gò, đi giầy da ở chân để trần, thò ra ngoài chiếc quần chẽn kiểu Hà Lan. Hai lần, nhà vua lấy chân cọ vào nhau, trong giấc ngủ, để xua ruồi. Cảnh tượng nầy làm Lev Kirilovich đặc biệt phiền lòng… Ngai vàng như treo trên sợi tóc thế mà, thấy không, ruồi đang quấy rầy nhà vua…

Ở điện Kreml, bọn đại thần đã ngang nhiên nói không chút e dè: "Đối với vua Piotr, chỉ có một con đường, con đường dẫn thẳng vào tu viện. Nhà vua là một kẻ truỵ lạc, đánh bạn với binh lính; nhà vua chơi súc sắc ở tửu quán rồi đến mất cả vương miện". Quân xtreletz say rượu lại lảng vảng quanh điện Kreml. Khi có một đại thần đi qua, chúng xấc xược chống nạnh hai tay vào háng Sofia, đáng sợ vì có những lưỡi gươm của bọn say rượu ấy ủng hộ, sinh ra ngông cuồng.

Golixyn, vị tướng không có vinh quang, lầm lì như một con quạ, ở tịt trong các căn phòng nhà hắn, tường dát đồng; chi có Saklovity và Xinvextr Medvedev là được phép ra mắt hắn. Ai nấy đều hiểu rằng bây giờ thì hoặc là hắn phải rút lui khỏi chính sự một cách nhục nhã hoặc là gây ra đố máu chiếm lấy ngai vàng.

Cơn giông tố đang ùn ùn kéo đến trên điện Kreml. Thế mà kẻ kia đang ngủ trong một chiếc thuyền: chẳng cần gì cà…

- A, chú chào chú Kot (1) Kirilyst

Vua Piotr đen sạm, bấn thỉu sung sướng ngồi lên mép thuyền. Mi mắt nhà vua hơi sưng húp, mũi tróc da, đuôi bộ ria mép mới mọc vểnh lên.

- Chú đến có việc gì thế?

- Thưa bệ hạ đến để tìm bệ hạ đấy, - Lev Kirilovich nghiêm nghị trả lời, - chứ không phải xin bệ hạ một ân huệ gì. Hôm nay đã xảy ra nhiều việc, bệ hạ nhất thiết phải về Moskva. Thần sẽ không trở về nếu không có bệ hạ cùng đi.

Bộ mặt béo ị của Lev Kirilovich run lên; dưới chiếc mù lông mồ hôi lấm tấm trên thái dương ông ta. Vua Piotr kinh ngạc nhìn chú mình: á à, tình hình ở đó hẳn phải là xấu lắm, ông chú lười nhác của nhà vua mới xúc động đến như thế. Vua Piotr cúi xuống qua mạn thuyền và uống nước trong lòng bàn tay. Nhà vua sốc lại quần.

- Thôi được rồi, một vài ngày nữa ta sẽ về…

- Không phải một vài ngày nữa mà là ngay hôm nay. Không thể bỏ phí một giờ nào được. - Lev Kirilovich tiến lại gần; ông ta đứng chưa đến tai cháu mình. - Tối hôm qua, gần sát ngay Preobrazenskoe, bên kia bờ sông Yauza, người ta đã phát hiện ra có hơn một trăm tên xtreletz nấp trong các bụi rậm. - Ngay lập tức, tai và cổ vua Piotr đỏ ửng lên-. Quân lính trung đoàn Preobrazenski đã canh gác nhà ta suốt đêm, họ đã để mồi súng luôn luôn cháy và thồi kèn. Thế là bọn kia không dám sang sông. Sau đó, thần được biết, ở Moskva, tên xtreletz Opsey Rezov có kể lại rằng chúng đã nhận được một mệnh lệnh đến đêm, khi có tiếng kêu ở lâu đài Preobrazenskoe thì bọn xtreletz phải sẵn sàng; và tất cả những người bị bắt ở lâu đài được trao cho chúng, chúng sẽ phải chém chết hết, bất kể là ai.

Vua Piotr bỗng lấy bàn tay che mắt, các ngón tay co quắp lại, Lev Kirilovich tiếp tục kể Saklovity đã tung những tên to họng ra gào ở các chợ như thế nào, để xúi giục dân chúng đang bị đói đi cướp phá Preobrazenskoe.

- Dân chúng rất liều lĩnh, chỉ còn có một ý nghĩ trong đầu: ăn cướp. Và Sofia đang nóng lòng đợi những rối loạn mới xảy ra. Quân xtreletz ở chung quanh công chúa đã buộc một sợi thừng vào quả chuông to ở tháp Xpaskaia. Lẽ ra chúng đã kéo chuông báo động từ lâu nhưng các trung đoàn xtreletz, đám nhà buôn và dân các ngoại ô còn ngập ngừng: mọi người đã chán cái chuông báo động rồi. Vào lúc nầy, đám đại thần đều ở tịt trong nhà, như đang bị vây hãm vậy. Còn bà chị gái yêu quý của thần, Natalia Kirilovna, thì rất hốt hoảng.

Lev Kirilovich gục đầu vào vai cháu. và thổn thức nấc lên, đúng như là một người trong gia đình.

- Petrusa, vì Chúa, chúng thần khẩn nài bệ hạ: bệ hạ hãy tỏ rõ tất cả thiên uy của bệ hạ, bệ hạ hãy lên tiếng. Đã từ lâu, người ta cần có một Sa hoàng, bệ hạ hãy giậm chân, chúng thân sẽ ủng hộ bệ hạ…Ngay cả đến bọn thù địch của chúng ta cũng đã chán ngấy Vaska Golixyn và con Sonka, cái xương đang mắc trong cổ họng chúng ta…

Vua Piotr đã nhiều lần nghe thấy những bài diễn thuyết tương tự như thế nầy: nhưng hôm nay, tiếng thì thầm nức nở của ông chú làm nhà vua sợ. Nhà vua lại như nghe thấy những tiếng kêu thét rợn tóc gáy; lại trông thấy những cái miệng há hốc, méo xệch, những cái cổ bạnh ra, những mũi mác giơ lên, người Matveev nặng nề rơi xuống những ngọn mác đó… Nỗi khủng khiếp ăn sâu vào xương thịt nhà vua từ thuở nhỏ. Miệng nhà vua cũng méo xệch đi, mắt trợn lên, một lưỡi dao vô hình đâm vào cổ nhà vua, phía dưới tai.

- Petenka! Tâu bệ hạ, cầu trời phù hộ bệ hạ! - Lev Kirilovich ôm chặt lấy hai vai cháu đang rung lên vì bị giật: Vua Piotr, mồm sùi bọt, giẫy giụa trong tay ông ta. Trong những tiếng kêu ú ớ của nhà vua, có lẫn cả căm giận kinh sợ và hốt hoảng. Nhiều người đã dậy và sợ hãi xúm quanh vua Piotr đang lồng lộn như người bị ma làm. Gã Pambur rậm ria mang đến một âu vodka. Hai hàm răng nhà vua nghiến chặt đến nỗi nhà vua không thể uống được; nhà vua chảy rớt chảy rãi như một đứa trẻ. Người ta kéo vua về phía xe ngựa của Lev Kirilovich. Nhưng vua Piotr lồng lộn và ra lệnh đặt mình nằm xuống cỏ. Vua dịu dần… Rồi nhà vua ngồi dậy, hai tay ôm lấy hai đầu gối xương xẩu. Nhà vua nhìn dải nước hồ sáng, những con hải âu bay lượn trên các cột buồm.

Nikita Zotov từ đâu không biết, loạng choạng đi tới. Nhân cuộc chiến đấu buổi sáng hôm đó, hắn đã mặc chiếc áo choàng của đại vương trùm đạo, đầu bù tóc rối và rơm dính cả vào râu. Hắn ngồi xuống cạnh vua Piotr, thương hại nhìn nhà vua như một con mụ rậm râu:

- Piotr Alekseevich, bệ hạ hãy nghe thần, thần thật là một thằng ngu xuẩn.

- Cút đi!

- Thần cút đi đây, thưa bệ hạ… Những trò chơi của chúng ta đã đưa chúng ta đến chỗ như thế đấy… Cần phải vứt bỏ những cái đó đi… Đó là những trò trẻ…

Chú thích:

(1) Đơn vị đo chiều dài của Nga cổ, mỗi arsin bằng 0m71.

(2) Kot có nghĩa là mèo. Lev có nghĩa là sư tử.

[ngudoc]

Chương 49

Tại nhà thờ Đức Bà Lên Trời, buổi lễ chầu sắp xong. Ban đồng ca của vị giáo trưởng, ở bên trái bàn thờ, và ban đồng ca của các sĩ quan thuộc đội cận vệ của Sa hoàng ở bên phải, lần lượt làm cho những vòm tối thếp vàng của nhà thờ khi thì vang lên giọng hát dịu dàng của đám thiếu niên, khi thì vang lên tiếng gào của những cổ họng khỏe. Những bó nến cháy lép bép trước những tranh thánh khoác áo vàng, soi sáng bộ mặt nóng rực của đám đại thần. Chính vị giáo trưởng chú lễ, trông lão như một vị tử vì đạo trong các bức tranh thánh của Xuzdan, từ trên bàn vẽ bước xuống; chỉ có đôi mắt lão với hai bàn tay yếu đuối và bộ râu nhỏ dài tới tận rốn, đụng đậy trên chiếc áo lễ dày nặng là có vẻ sống. Mười hai trợ tế to lớn như mười hai ông hộ pháp, tóc xù như bờm sư tử, lúc lắc những lư hương nặng kêu lanh canh. Vị giáo trưởng và bên cạnh lão, các vị đại chú giáo và tống chủ giáo như bay lơ lửng giữa đám khói hương mù mịt. Cả nhà thờ vang tiếng kinh cầu nguyện của vị phó chủ giáo, như say men rượu mạnh. Đây là La Mã thứ ba. Lòng kiêu hãnh của người Nga lấy làm vui sướng.

Ở chỗ dành cho Sa hoàng, Sofia đứng dưới một chiếc tàn đỏ thắm. Bên phải công chúa là Sa hoàng Ivan, cặp mắt nửa nhắm nửa mở, gò má ửng đỏ vì sốt trên khuôn mặt đau ốm. Bên trái là vua Piotr, cao như một con sào, - trông như một gã nông dân cải trang nhân ngày lê Noen trong một bộ y phục Sa hoàng quá chật. Bọn vương tôn quý tộc, lấy khăn tay che miệng, nhìn vua Piotr với một nụ cười chế diễu: rõ anh chàng thộn, ngay đến cách đứng ngồi cũng không biết, hắn dậm chân như một con ngỗng, hai bàn chân vòng kiềng, cổ ngoẹo xuống… Sofia ít ra còn hiểu biết phẩm cách đế vương. Để cho cao hơn, Sofia đã đứng lên một chiếc ghế dài nhỏ. Mặt công chúa bình tĩnh, công chúa khoanh tay lại trước ngực, ngón tay, ngực, vai tai, mũ miện của Sofia đầy châu ngọc rực rỡ. Người ta tưởng như trông thấy chính Đức Bà đồng trinh ở Kukui; bắp thịt nổi lên hai bên mép hắn, trông như muốn cắn ai, nhưng hàm răng hắn yếu quá… Mắt hắn nom hung dữ và kiêu kỳ. Và người ta thấy rõ ràng là trong ý nghĩ của hắn chẳng có tí gì là kính tín…

Buổi lễ đã xong. Đám phụ tế bận rộn tíu tít. Cờ xí, dèn lồng bằng mica, thánh giá và tượng thánh, lắc lư trên những cánh tay giơ thẳng.

Đám rước bắt đầu đi, đám vương tôn quý tộc dạt sang hai bên nhường chỗ cho đám rước đi ở giữa. Vị giáo trưởng có các phụ tế dìu đỡ, chào các Sa hoàng, và theo tục lệ đề nghị các Sa hoàng cầm lấy tranh Đức Bà đồng trinh ở Kazan để đi ra Hồng trường, tới nhà thờ Kazan. Đại chủ giáo Moskva đưa bức tranh thánh cho vua Ivan. Sa hoàng rứt rứt bộ râu lưa thưa, đưa mắt nhìn trộm Sofia.

Sofia đứng im như một pho tượng, nhìn tia nắng chiếu qua một cửa kính nhỏ bằng mica. Vua Ivan khúm núm nói:

- Tôi không mang nổi, sợ đánh rơi mất…

Đại chủ giáo bèn vượt qua vua Piotr đưa bức tranh thánh cho Sofia. Hai bàn tay công chúa, nặng chĩu những nhẫn, rời nhau ra và nắm chắc lấy bức tranh với một cử chỉ tham lam. Mắt không rời tia nắng, Sofia từ trên chiếc ghế nhỏ bước xuống. Vaxili Vaxilievich, Fedor Saklovity, Ivan Miloslavski, tất cả đều mặc áo cầu bằng lông hắc điêu thử, bèn tiến ngay lại gần bà nhiếp chính. Trong nhà thờ bỗng lặng ngắt.

Đột nhiên có ai nói bằng một giọng âm vang không rõ nhưng mọi người đều nghe thấy:

- Đưa đây cho ta… Đưa đây cho ta… - Lần nầy thì to hơn, với một giọng hằn học.

Khi mọi người nhìn vua Piotr, ai nấy đều hiều rằng chính là vua Piotr nói… Mặt nhà vua đỏ tía, mắt trợn tròn như mắt cú; vua Piotr bám vào một cái cột xoắn, thếp vàng, chống cái tàn và cái tàn lung lay…

Sofia ngừng một lát, không quay lại, không hề tò vẻ lo sợ. Vua Piotr tàn nhẫn dằn giọng nói những câu dứt đoạn, vang lên khắp nhà thờ:

- Nếu Ivan không cầm được, ta sẽ cầm… Công chúa đi về đi… Đưa tranh thánh đây cho ta… Đây không phải là việc của đàn bà… Ta sẽ không đề cho làm như thế?

Sofia người mắt lên và với một giọng dịu dàng như không phải của dưới trần nầy, nói:

- Ban hát đâu, hãy hát bài đại xuất lễ!

Công chúa bước xuống và thong thả tiến lên, nhỏ nhắn trong những bộ áo lộng lẫy, giữa hai hàng vương tôn quý tộc. Piotr vươn cổ đưa mắt nhìn theo.

Đám vương tôn quý tộc phì cười trong khăn tay: quả thật là quá khôi hài. Ivan cẩn thận bước xuống theo sau chị gái, thì thầm:

- Thôi, Petruska, hãy làm lành với chị ấy đi… Tại sao lại tranh cãi nhau, cái gì đã chia rẽ hai người như thế?