Pie Đệ Nhất - Aleksey Nicolaievich Tolstoy

[ngudoc]

Chương 65

Cái đầu từ từ ngước mắt lên… Cái chết vẫn chưa đến, chưa… Đất giá lạnh bó chặt lấy người… Làm sao có thể sưởi ấm được đất… không sao cọ quậy được trong nấm mồ nầy… Họ đã chôn ta đến tận đây. Tuyết nhè nhẹ rơi trên khuôn mặt lật ngửa ra đằng sau. Giá mà lại thấy buồn mửa để mắt mờ đi, ta sẽ đỡ xót xa cho cái thân ta… Bọn đàn ông là đồ ác thú, đúng thế, đồ ác thú? Khi còn nhỏ ta sống như một đoá hoa đồng nội. Mẹ yêu dấu đặt tên ta là Dasenka. Ôi, mẹ sinh con ra ở đời làm gì? Để cho bọn đàn ông chôn sống con… Con vô tội… Mẹ ơi, mẹ có trông thấy con không?

Cái đầu hé môi, cái lưỡi khô gọi: "Mẹ ơi, mẹ thân yêu, con sắp chết đây…" Nước mắt ràn rụa. Những bông tuyết bám trên hàng mi…

Sau cái đầu, trên bãi rộng chìm trong bóng tối, sợi dây thừng ở giá treo cổ làm cái vòng kêu cót két…

Và khi ta chết, họ vẫn không để ta yên, họ sẽ đem treo ta lên… Ta đau đớn, ta đau đớn, đất đè nặng lên người ta. Có những tảng đá ép vào hông ta… Ôi, đau quá, nỗi cực khổ lại bắt đầu, đau quá! - Cái đầu há hốc miệng lả xuống - "Cầu Chúa che chở cho con… Mẹ thân yêu, mẹ hãy thưa với Người… Con vô tội… Khi con giết nó con có tự chủ được đâu… Giống chó còn biết cắn… Cả ngựa cũng thế…". Người đàn bà chẳng biết lấy gì để kêu nữa, ngây dại ra vì đau đớn. Cặp mắt mở rộng, vụt tắt. Cái đầu ngoẹo sang một bên…

Lại bắt đầu… Tuyết rơi… Vẫn chưa chết… Sắp được ba ngày rồi… Gió làm sợi dây thừng kêu cót két…

"Thế là ba hôm nay không ai vắt sữa con bò… Nhưng cái gì thế kia: một đốm sáng đỏ chăng? Ôi, sợ quá… Có nhiều bó đuốc… Nhiều xe trượt tuyết… Nhiều người… Họ đến đây… Lại những cực hình nữa chăng?

Người đàn bà muốn giậm chân nhưng hàng núi đất đè nặng lên đôi bàn chân mụ, ngăn không cho mụ cọ quậy dù là một ngón chân…

Vua Piotr nói to:

- Nó đâu? Ta không thấy. Chó nhá mất rồi sao?

- Ê, người gác! Ngủ đấy à? Ê, gác? - những người đứng cạnh các xe trượt tuyết gọi to.

- Tôi đây-ây-ây! - Có tiếng đáp ề à. Qua mưa tuyết đang rơi, người gác chạy lại, vướng víu trong tấm áo da cừu. Hắn không dừng lại mà cứ thế phục xuống chân vua Piotr, như một con gấu; hắn cúi lạy nhà vua rồi quỳ lên…

- Có phải ở đây chôn một người đàn bà không?

- Thưa vâng, tâu Đức Sa hoàng kính mến…

- Nó còn sống chứ?

- Thưa vâng, tâu hoàng thượng.

- Sao nó bị chôn sống?

- Thưa, nó dùng dao cắt cổ chồng.

- Nó đâu?

Người gác chạy đi, ngồi xổm xuống, khúm núm lấy vạt áo da cừu phủi lớp tuyết phủ trên mặt người đàn bà và mớ tóc bết băng đóng cứng.

- Thưa nó còn sống, nó còn sống, tâu hoàng thượng nó chớp mắt.

Vua Piotr, Xitni, Alexaska cùng năm sáu tân khách của Lơfo lại gần cái đầu. Hai tên lính ngự lâm giơ cao đuốc lên làm những chiếc mũ sắt sáng lấp loáng. Giữa đám tuyết, một cái mặt bẹt trắng bệch như tuyết, nhìn ám người mới đến với cặp mắt thao láo sâu hoắm.

- Tại sao mầy giết chồng? - Vua Piotr hỏi.

Cái đầu nín lặng. Người gác đá mũi ủng dạ vào má nó:

- Sa hoàng hỏi mầy đấy, đồ ngu.

- Nó có đánh mầy hay hành hạ mầy không? - Vua Piotr cúi xuống người đàn bà - Tên nó là gì?

- Daria…

- Nầy Daria, mi kể ta nghe đầu đuôi thế nào…

Người đàn bà nín lặng. Người gác bối rối ngồi thụp xuống ghé vào tai mụ, nói:

- Mầy phải nghe lời, may ra được tha đấy… Mầy làm khổ tao đấy, con mụ kia…

Bấy giờ cái đầu mới há hốc lỗ miệng đen ngòm ra: một giọng khàn khàn, thều thào, căm hờn thốt lên:

- Tôi đã giết nó. Nếu phải làm lại, tôi vẫn cứ giết nó, cái đồ ác thú ấy…

Cái đầu nhắm mắt lại. Mọi người nín lặng. Nhựa từ các bó đuốc xèo xèo rơi xuống. Xitni nói liến thoắng nhưng chẳng có ai dịch. Người gác lại lấy mũi ủng dạ ẩy cái đầu - cái đầu quặt quẹo như đã chết. Vua Piotr ho sụ đi về phía xe trượt tuyết. Nhà vua khẽ bảo Alexaska:

-Cho đem bắn đi…

[ngudoc]

Chương 66

Nhà vua lạnh cóng chẳng nói chẳng rằng quay về ngôi nhà sáng trưng của Lơfo. Nhạc công đang cử nhạc ở hành lang phòng khiêu vũ. Các tấm gương phản chiếu những chiếc áo dài sặc sỡ, những khuôn mặt, những cây sáp Qua làn hơi ấm, vua Piotr nhìn ngay thấy bộ tóc màu nâu nhạt của Anna Monx. Cô gái vẻ mặt mơ màng, đôi vai trần cúi xuống, ngồi cạnh tường.

Vừa lúc đó, dàn nhạc chơi một điệu valse chậm, chĩa thẳng những chiếc kèn đồng từ ngoài hành lang vào; tiếng nhạc kể với nhà vua về Ansen, về chiếc áo dài màu hồng mỏng, nhẹ như tơ nàng mặc, về đôi bàn tay thơ ngay nàng đặt trên đầu gối… Tại sao, tại sao một nỗi buồn ghê gớm vò xé lòng nhà vua? Dường như chính nhà vua bị chôn dưới đất đến tận cổ giữa gió thổi, bão tuyết, đang kêu gọi tình yêu của nàng từ một cõi xa xăm vô thực…

Anna chớp chớp mắt; trước hết thảy mọi người nàng trông thấy vua Piotr đứng ở ngưỡng cửa. Nàng đứng dậy chạy như bay trên sàn nhà đánh xi bóng lại chỗ nhà vua… Giờ đây, nhạc điệu tươi vui ca ngợi nước Đức tốt lành có cây hạnh đào nở hoa màu hồng trước những khuôn cửa sổ xinh xắn, sạch sẽ sạch bong; thân phụ và thân mẫu rất phúc hậu mỉm cười âu yếm ngắm Hanx và Greten đứng dưới cây hạnh đào - biều tượng của tình yêu muôn thuở; và tới lúc vầng thái dương của họ biến mất trong khoảng trời dêm xanh ngát thì cả hai sẽ thở một hơi dài bình thản mà đi xuống mồ…

Chao ôi, cái cõi xa xăm vô thực!…

Vua Piotr ôm Ansen ấm áp trong tấm áo lụa hồng và lặng lẽ khiêu vũ mãi, lâu đến nỗi các nhạc công chơi sai cả.

Nhà vua nói:

- Anna!

Nàng ngước khóe mắt tin cậy, trong trắng, tươi sáng nhìn vào cặp mắt nhà vua.

- Hôm nay Người buồn ư, Pete!

- Annutska, nàng có yêu ta không?

Để trả lời, Anna gật mạnh; cổ nàng buộc một dải nhung… Tất cả các bà, cả người đương khiêu vũ lẫn người ngồi đều hiểu Sa hoàng hỏi Anna Monx gì và nàng trả lời như thế nào. Sau khi khiêu vũ quanh phòng một vòng, vua Piotr nói:

- Có nàng, ta sung sướng…

[ngudoc]

Chương 67

Người ta xốc nách đưa vị giáo trưởng vào. Lão ban phúc lành cho đức hoàng thái hậu tuổi tác, cho tiểu đệ của hoàng thái hậu và các vị đại thần; vẻ nghiêm nghị lão giơ bàn tay khổ hạnh ấn những hạt bằng xương của chuỗi tràng hạt vào miệng mọi người. Sa hoàng Piotr vẫn chưa đến. Giáo trưởng Ioakim ngồi xuống một chiếc ghế gỗ lưng cao và cúi đầu xuống rất thấp; chiếc mũ chùm đầu che kín mặt. Ánh nắng lọt vào phòng qua những khuôn cửa sổ nằm sâu dưới các vòm của điện Hữu giác. Mọi người đều lặng lẽ, chắp tay nhìn xuống. Chỉ có bóng một cánh chim bồ câu đậu bên ngoài trên bậu cửa sổ phủ tuyết làm gợn sự im lặng. Chiếc lò sưởi bằng sứ màu lam tráng men toả hơi rất ấm, đượm mùi trầm và mùi sáp. Điều phải làm trước hết, điều quan trọng nhất là cứ ngồi yên vị như thế, trong một sự im lặng uy nghiêm theo cho đúng nghi thức và thủ tục. Mặc cho những lớp sóng người - ôi, hư vô của hư vô - đụng vào cái bất di bất dịch đó mà vỡ tan tành? Hãy chấm dứt mọi cám dỗ, mọi điều canh tân! Thành luỹ của nước Nga là đây, - dù ta có nghèo khó cũng chẳng cần, quý hồ ta công minh… Còn mọi chuyện khác, Chúa sẽ giúp ta…

Mọi người đều im lặng đợi nhà vua đến. Natalia Kirilovna mê mẩn thiếp đi. Vài tháng nay, bà đẫy ra, sức khỏe suy yếu Xtresnev vừa rền rĩ vừa rón rén nhặt chuỗi hạt từ trên lòng hoàng thái hậu rớt xuống thảm. Thời Sofia, trong phòng nầy có một chiếc đồng hồ qua lắc hình cái tháp nhỏ. Người ta đã mang nó đi nơi khác vì nó kêu tích tắc nghe rất khó chịu. Hơn nữa, chẳng đã có câu: "Không ai rõ giờ mình điểm lúc nào…" đó sao. Đếm giờ, đếm thời gian là tự dối mình. Cứ để mặc thời gian từ từ êm ả trôi trên đất Nga.

Cánh cửa buồng ngoài sập đóng, có những tiếng nói từ ngoài trời lạnh vọng vào, làm rối loạn sự yên tĩnh uể oải. Thái hậu cố nhịn ngáp, làm dấu trước miệng.

Một thiếu niên thị vệ hiền lành kính cẩn báo tin Sa hoàng đã đến. Không vội vàng, các vị đại thần liền bỏ mũ cao xuống Natalia Kirilovna cau mặt nhìn ra cửa, nhưng nhờ ơn Chúa, vua Piotr bận y phục Nga. Trước khi bước qua ngưỡng cửa, nhà vua đã cố nén cười, rất đường bệ đi vào… "Con chim bồ câu của ta, chân nó như chân sếu, nó thật khó mà giữ được vẻ trịnh trọng", thái hậu thầm nghĩ, nét mặt lại tươi tỉnh, niềm nở.

Vua Piotr lại gần vị giáo trưởng, xin ban phúc lành rồi hỏi thăm sức khỏe của hoàng huynh Ivan đang ốm…

Nhà vua cần tiền gấp nên nhận được thư mẹ gọi về là ngoan ngoãn đến nghe lời Ioakim. Nhà vua ngồi lên ngai, tì lên khuỷu tay, một bàn tay che miệng phòng khi ngáp bất chợt và dấn mình vào không khí im lặng mơ mơ màng màng của gian phòng như thể chìm vào một chiếc nệm lông chim.

Ioakim rút trong áo thụng đen ra một quyển vở, - bàn tay lão run run vì tuổi già; lão từ từ giở trang giấy, người mắt lên trời, ấn mãi mấy ngón tay lên cây thập ác tám cánh đính trên mũ ni, làm dấu rồi cất giọng ẻo lả chậm chạp và nhạt nhẽo đọc.

"Đừng có loá mắt bởi cái ảo tưởng là dẹp xong bọn phiến loạn thì lòng người và cả nước đã yên… Ta cực lòng vì không thấy có sự nhất trí về tư tưởng cũng như sự phồn thịnh của mọi dân tộc. Ở kinh đô, nào thầy tu, nữ tu sĩ, nào giáo sĩ, trợ tế, không có việc làm, thô bỉ và vụng về và đủ các loại cầu bơ cầu bất - chúng đông vô kể - lấy giẻ bó chặt tay và cẳng, nhiều kẻ còn bịt mắt hoặc nhắm nghiền lại, đi lang thang ngoài phố, ăn xin một cách ranh ma, già dối. Phải chăng thế là một vườn hoa nở? Rồi trong các nhà ta thấy nạn rượu chè, tệ đoán mộng, yêu thuật và truỵ lạc ghê gớm. Chồng túm tóc vứt vợ trần truồng ra đường, vợ giết chồng, còn con cái, tựa một lũ điên rồ, mọc như cỏ dại… Phải chăng thế là một vườn hoa nở? Ta còn thấy con trai nhà quý tộc, và người thợ lẫn người nông dân, tự châm lửa đốt nhà rồi kiếm một cái chuỳ bỏ vào rừng, thả sức hung bạo hoành hành. Hỡi nông dân, cày của ngươi đâu? Hỡi người buôn bán, đấu của người đâu? Hỡi bọn nhà quý tộc, danh dự của ngươi đâu?

Giáo trưởng cứ thế tiếp tục, kể ra mọi tai hoạ đang hoành hành khắp nơi. Vua Piotr không buồn ngáp nữa Natalia Kirilovna bồn chồn người mắt lúc nhìn con, lúc nhìn các đại thần; nhưng đám nầy vẫn vểnh râu ngồi im theo tục lệ. Mọi người đều, rõ việc nước thật rối ren.

Nhưng giải quyết cách nào? Đành âm thầm chịu đựng thôi… Ioakim đọc tiếp:

"Thần quyết định trong sự hiểu biết hèn mọn của thần nói rõ sự thật với các thánh thượng cao cả…

Chừng nào bọn phi đạo Do Thái còn hoành hành trong nước thì sẽ không thể có được trật tự và thịnh vượng Chúng ta khổ về tội lỗi của ta… Trước kia chúng ta là đệ tam La Mã, nay chúng ta đã thành đệ nhị Xodom và Gomo(1)… Tâu các thánh thượng cao cả, cần phải cấm bọn dị giáo xây dựng đền đài của chúng, và cần phải phá huỷ những cái chúng đã cất xong… Không thể để cho bọn tà đạo đáng nguyền rủa chỉ huy các trung đoàn… Quân đội chính giáo tìm được lợi ích gì ở chúng? Chúng chỉ làm Chúa giáng giận dữ xuống… Chó sói mà lại chỉ huy cừu! Cần phải cấm dân chính giáo giao thiệp với bọn tà đạo… Không nên đưa vào nước ta những phong tục nước ngoài cũng như không được thay đổi mảy may y phục của ta. Khi chúng ta đã dần dần hồi phục và tinh thần chính thống đã vượng, chúng ta cần tống cổ bọn dị chủng ra khỏi nước Nga, còn khu xloboda người Đức, cái địa ngục ấy, cái nơi đồi bại ấy phải đem đốt đi?

Mắt vị giáo trưởng rực lửa, khuôn mặt run lên, bộ râu mảnh, đôi bàn tay tím ngắt cũng run lên. Bọn đại thần cúi mặt xuống; rõ ràng là Ioakim đã quá trớn; trong một vấn đề như thế nầy, không thế thẳng thừng được…

Cặp mắt Romodanov trố lồi ra như mắt tôm.

Giáo trưởng đọc xong. Natalia Kirilovna chẳng hiểu gì hết, vẫn tiếp tục gật đầu mỉm cười.

Vua Piotr ngồi ngả người trên ngai, cặp môi trề ra như môi con nít. Giáo trưởng cất quyển vở, đưa những ngón tay khẳng khiu lên xoa mặt rồi nói:

- Chúng ta sẽ bắt đầu đại sự bằng một việc nhỏ… Thời Sofia Alekseyevna do thần cố vật nài, tên tà đạo khốn kiếp Quirin Kunman đã bị bắt ở Kukui… Tra hỏi thì y khai thấy ở Amsterdam có một người bận lễ phục trắng hiện ra và hạ lệnh cho y đi Moskva là nơi theo y nói, dân chúng đang chìm đắm trong cảnh phi đạo u mê… - Ioakim xúc động lặng im một lát - "Còn các ngươi, - y nói lúc hỏi cung, - các ngươi mù quáng: các ngươi không thấy đầu ta có hào quang bao bọc và Đức Thánh thần phán qua miệng ta". Và y dẫn nhiều đoạn trích trong các thuyết đồi bại của Jakov Bom và Christof Bactutx(2)… Ngoài ra chính y đã quyến rũ con bé Maria Xelifontova ở Moskovi và đe doạ làm con bé sợ phải mặc nam phục; con bé ở nhà y trong một buồng chứa đồ… Suốt ngày đêm cả hai đứa say tuý luý kéo vĩ cầm và gõ não bạt; Kunman thò đầu ra cửa sổ gào lên như bị ma làm rằng Đức Thánh thần đã ốp vào y. Y xem bói cho những kẻ đến cầu y và truyền lệnh bắt họ hôn y nơi bụng dưới… Lạy Chúa, sao người ta có thể im lặng lấy một phút khi quỷ Satan đắc thắng ở đây? Thần cúi xin các đấng thánh thượng cao cá hãy hạ chiếu chi thiêu sống Quirin Kunman cùng với sách vở của y…

Tất cả mọi người đều quay đầu lại nhìn vua Piotr.

Nhà vua hiểu rằng vụ Quirin Kunman đã được quyết định từ lâu rồi. Nhà vua đọc thấy bản án trong khóe mắt bình tĩnh của mẹ. Chỉ có Romodanovski cọ quậy ria mép tỏ vẻ không tán thành. Vua Piotr ngồi ngay ngắn lại và cắn xước móng tay. Vậy đây là lần đầu tiên trong đời, người ta đòi hỏi nhà vua quyết định một quốc sự. Thực ghê gớm, nhưng nhà vua đã cảm thấy ớn người vì giận dữ. Nhà vua nhớ đến những câu chuyện mới đây ở nhà Lơfo, những nét mặt thông minh, đầy tự trọng của những người ngoại quốc… Một sự miệt thị lễ phép… Hôm sau, Xitni đã nói với nhà vua: "Nước Nga là một nước châu Á từ lâu quá mất rồi. Ở quý quốc dân chúng sợ người châu Âu, nhưng đối với người Nga, không có kẻ thù nào nguy hại bằng chính người Nga đấy!". Vua Piotr nhớ lại nỗi sỉ nhục phải nghe những lời đó… Lúc ấy, nhà vua đã thưởng Xitni một cái áo lông chồn và sai người bảo hắn dừng quay lại nhà Lơfo nữa mà đi ngay Arkhagensk. Nhưng nếu lão người Anh nghe thấy câu chuyện nầy thì lão sẽ nói sao? Sao bằng các nhà thờ Lute và Gia-tô ở khu xloboda ư? Nhà vua nhớ lại tiếng chuông lanh lảnh của ngôi nhà thờ Đức, mùa hè, lọt qua các khuôn cửa sổ để ngỏ… Tiếng chuông ban mai ấy bao hàm sự đoan chính và trật tự, đượm hương những ngôi nhà ngăn nắp ở Kukui, chiếc rèm ren ở cửa sổ phòng Anna Monx…

Cả nàng nữa ngươi cũng đem thiêu sống sao, cái thằng già chết dẫm kia, đồ quạ đen! Ngươi muốn biến Kukui thành đống tro tàn! Giờ đây cặp mắt vua Piotr như muốn đốt cháy lão giáo trưởng. Nhưng mạnh hơn cơn thịnh nộ, phải chẳng nhờ những bài học của Lơfo, tính ương ngạnh và mưu trí của nhà vua đã vượt lên.

Được rồi, các ngài đại thần ạ, đồ rậm râu! Chửi rủa họ ư? Thì chẳng phải lâu la gì, họ sẽ quỳ mọp dập đầu xuống thảm, thái hậu sẽ oà lên nức nở, lão giáo trưởng sẽ giấu mũi vào giữa hai đầu gối, nhưng rồi mặc dù thế, nghĩ sao họ vẫn cứ làm vậy, hơn nữa, họ sẽ thắt chặt hầu bao lại…

- Thánh lão, - vua Piotr giận dữ nhưng vẫn nhã nhặn nói. Natalia Kirilovna ngạc nhiên người mắt nhìn con - trẫm cay đắng mà nhận thấy rằng trẫm và Người không nhất trí… Trẫm không can thiệp vào công việc quân sự của trẫm… Mưu đồ của trẫm có lẽ cũng to tát đấy - nhưng Người có biết không đã? Trẫm định chinh phục biển cả… Trẫm thấy hạnh phúc của nước nhà là ở chỗ thương mại hàng hải phát đạt, nó là một thiên ân… Về quân sự trẫm không thể không cần đến người ngoại quốc… Nhưng cứ thử đụng vào các nhà thờ của họ xem, họ sẽ bỏ trốn hết… Thế có nghĩa là gì? - Nhà vua nhìn thẳng vào mặt các vị đại thần, hết người nầy đến người khác. - Người muốn bẻ gãy cánh trẫm chăng?

Các vị đại thần ngạc nhiên thấy vua Piotr có những lời lẽ cứng cỏi như vậy. Họ nhìn nhau: "Ồ, ồ? Các ngài thấy chưa? Nhà vua xử sự thẳng tay!". Romodanovski gật gù: "Đúng vậy, quá đúng vậy". Giáo trưởng hếch mũi về phía ngai vàng, cất giọng xúc động hùng dung nói to:

- Tâu thánh thượng cao cả! Thánh thượng hãy trao cho thần thủ hạ của quỷ Satan là tên tà đạo Quirin Kunman.

Vua Piotr sầm mặt. Nhà vua cảm thấy phải nhượng bộ bọn rậm râu về điểm đó… Natalia Kirilovna vừa lắp bắp: "Sa hoàng yêu dấu", vừa chắp tay cầu khẩn… Nhà vua liếc mắt về phía Romodanovski. Ông nầy khẽ dang cánh tay.

- Trẫm chẳng dính líu gì đến Kunman hết, - vua Piotr nói. - Trẫm nộp đầu y cho Người.

Vị giáo trưởng mệt lừ liền ngồi xuống nhắm mắt lại.

- Và bây giờ có việc nầy, các vị đại thần ạ: trẫm cần tám ngàn rúp cho quân đội và hạm đội…

Ra khỏi điện, vua Piotr cho Fedor Yurievich Romodanovski lên cùng ngồi xe trượt tuyết và đi về nhà ông ta ở phố Lubianka ăn bữa tối.

Chú thích:

(1) Hai thành phố cổ của xứ Palestin, bị lửa trời huỷ diệt vì sa đoạ, truỵ lạc (theo kinh thánh đạo Thiên chúa).

(2) Tác giả những sách thần bí (chú thích của tác giả).

[ngudoc]

Chương 68

Từ làng Mytisi, người ta đưa mụ Vorobikha đến điện Kreml gặp vị hoàng hậu trẻ tuổi. Evdokia mừng quá liền ra lệnh cho đưa mụ Vorobikha từ xe trượt tuyết vào thẳng phòng ngủ của mình. Phòng nầy ở tầng gác hai của một ngôi nhà gỗ có hai khuôn cửa sổ nhỏ xíu căng rèm che nắng. Trên ổ nằm nóng bỏng trên lò, bà đỡ già, đi ủng dạ và mặc áo bông, nằm ngủ suốt ngày Evdokia sắp đẻ đến nơi và mấy ngày hôm nay, nàng không rời khỏi đống nệm nhồi lông thiên nga. Chắc chắn là nàng cũng muốn thoát ra khỏi cái xó buồng nghẹt thở nầy để đi xe trượt tuyết dạo một vòng quanh Moskva tuyết phủ có những ngọn khói lam bay lên dưới vòm trời thấp và trong các ngõ hẻm, những cành cây tha thướt, lấp lánh ánh bạc, vướng vào vai cổ ngựa… Nhưng thái hậu và hết thảy các bà hầu cận đều la lên: Lạy Chúa? Dạo chơi bằng xe trượt tuyết làm sao được! Phải nằm xuống, không được động đậy, cẩn thận cái bụng, Người chẳng mang hòn máu của Sa hoàng đấy ư? Họ chỉ cho phép nàng được nghe những chuyện cổ tích có hậu… Cả đến khóc nàng cũng bị cấm vì có hại cho đứa bé.

Mụ Vorobikha kính cẩn nhưng nhanh thoăn thoắt bước vào. Mụ sạch sẽ, chân vận giầy gai mới, dưới chiếc váy bằng vải thô mụ thủ một túm đan sâm cho thơm.

Mụ có cặp môi hiền hậu, mắt nhỏ như mắt chuột khuôn mặt tuy già nhưng vẫn hồng hào; mụ nói liến thoắng không lúc nào ngơi miệng… Đến ngưỡng cửa, mụ đưa cặp mắt sắc nhìn khắp gian phòng, trông thấy tất cả rồi quỳ phục xuống trước giường và liền được ban ơn ngay: vị hoàng hậu trẻ tuổi chìa cho mụ một bàn tay nhớp nháp:

- Vorobikha ngồi xuống, kể chuyện đi… Giải buồn cho ta…

Vorobikha lau sạch cặp môi và mào đầu bằng chuyện về một lão ông và một lão bà, các cô con gái một giáo sĩ, một con dê đực sừng vàng…

- Khoan đã Vorobikha…- Evdokia nhỏm dậy để nhìn xem có phải bà đỡ vẫn ngủ không. - Ngươi bói cho ta một quẻ, nàng bảo.

- Ồ tâu hoàng hậu xinh đẹp, già không biết bói.

- Ngươi nói dối, Vorobikha… Ta không hé chuyện ra với ai đâu bói cho ta một quẻ bằng hạt đậu đi…

- Ồ thời nầy mà dùng đậu thì người ta lấy gậy đánh cho tuốt xương ra… Hay là dùng bột lúa mạch nhào với nước phép?

- Bao giờ ta bắt đầu trở dạ? Sắp rồi ư? Ta sợ lắm… Ban đêm tim ta se lại, se lại, rồi ngừng đập… Ta ngồi nhỏm dậy, ta tự hỏi: con ta có sống không? Ôi, lạy Chúa?

- Nó đạp chân à? Ở đâu?

- Nó đạp chân ở đây nầy… Nó xoay đi xoay lại dường như khẽ lấy đầu gối và khuỷu tay cọ vào ta.

- Nó xoay từ phải sang trái hay ngược lại?

- Cả hai chiều… Nó quẫy tợn lắm…

- Con trai đấy.

- Ô thật ư?

Vorobikha âu yếm chớp chớp cặp mắt chuột thì thào:

- Hoàng hậu còn muốn bói gì nữa? Tâu hoàng hậu xinh đẹp, già thấy Người nóng lòng muốn hỏi già một điều. Hoàng hậu nói thầm vào tai già nầy…

Evdokia quay mặt vào tường; khuôn mặt nàng có những vết nâu ở trán và thái dương, cặp môi mọng, đỏ ửng lên…

- Có phải ta xấu đi chăng, ta không rõ nữa…

- Hoàng hậu đẹp lắm, đẹp như tranh ấy…

- Ngươi im đi… - Evdokia quay mặt lại, đôi mắt nâu tràn lệ. - Người có thương ta không. Người có yêu ta không? Ngươi hãy nói cho ta biết… Đi lấy bột lúa mạch đi…

Vorobikha đã mang theo một cái túi đựng đủ các thứ cần dùng: một cái đĩa đất, một lọ đầy nước và một thứ bột sẫm màu… Mụ thì thào: "Đây là hạt giống dương sỉ nhặt trước ngày lễ Thánh Nãng". Mụ đổ nước vào bột, nhào lên, đặt cái đĩa trên chiếc ghế dài cạnh giường; mụ lẩm bẩm đọc thần chú, cầm lấy chiếc nhẫn cưới của Evdokia, nhúng vào đĩa và bảo hoàng hậu nhìn vào.

- Hoàng hậu hãy nghĩ đến điều làm mình lo lắng, Người cứ nói to lên hoặc làm cách khác cũng được, tuỳ ý. Người nghi có chuyện gì thế?

- Từ khi ở tu viện Ba Ngôi về đây thì Người thay đổi - Evdokia khẽ mấp máy môi nói, - Người chẳng chịu nghe lời ta làm như ta là một con thậm ngốc. "Khanh nên đọc một quyển sử… Học tiếng Hà Lan hay tiếng Đức đi…" Ta đã thử làm nhưng ta chẳng hiểu gì cả? Có cần phải đọc sách thì mới yêu vợ không?

- Thế hoàng thượng và hoàng hậu không ăn nằm với nhau đã lâu chưa?

- Gần ba tháng rồi… Natalia Kirilovna cấm. Người lo cho cái bụng của ta…

- Hoàng hậu hãy nhìn vào giữa cái nhẫn nầy, Người có trông thấy cái gì đục đục không?

- Hình như là một mặt người…

- Hoàng hậu hãy nhìn kỹ thêm… Một mặt đàn bà phải không?

- Hình như thế… Phải rồi, một mặt đàn bà…

- Nó đấy - Vorobikha mím môi là ra vẻ quan trọng; cặp mắt nhỏ của mụ nhìn chăm chú như qua một cái lỗ chuột… Evdokia thở hổn hển, nhỏm dậy: bàn tay nàng lướt từ phía trên chiếc bụng căng phồng lên tới ngực nơi trái tim thổn thức như con chim bị nhốt.

- Ngươi biết những gì? Ngươi giấu ta điều gì? Nó là ai thế?

- Ai, ai à, một thứ rắn độc, một con người Đức… Cả Moskva đều xì xào về nó, nhưng không dám nói to… Họ đã bỏ bừa mê cho hoàng thượng ở xloboda. Đức Hoàng hậu thân yêu đừng buồn, hãy còn quá sớm để phiền muộn. Ta sẽ có cách… Người hãy cầm lấy cái kim… - Vorobikha thoắt rút ở khăn bịt đầu ra một chiếc kim, miệng lẩm bẩm đưa cho hoàng hậu. - Hoàng hậu cứ lấy những ngón tay xinh đẹp của Người cầm lấy, đừng sợ gì hết… Người hãy nhắc lại câu già nói "Cút đi cút đi đồ rắn độc ác nghiệt, xảo quyệt, con Anna, có sừng, quặt quẹo, gãy vụn và què liệt, hãy cút đi đừng quay lại, tới bên kia núi Fafe, nơi mặt trời chẳng mọc, trăng chẳng sáng, sương chẳng bám, hãy rơi vào trong đất ẩm sâu ba xagien rồi ở lại đấy, con Anna ở lại cái nơi cô quạnh đó, đồ rắn độc ác nghiệt, xảo quyệt, cho đến ngày tận thế, a-men". Người đâm đi, đâm kim vào giữa cái nhẫn ấy, đâm vào giữa mặt nó…

Evdokia đâm mãi vào cái đĩa đến nỗi gãy cả kim. Lúc đó, nàng ngả người xuống, gấp cánh tay che lấy mắt, cặp môi mọng run run ức nở…

Tối đến, các mụ hầu và các vú em, các bà đỡ và các thiện nữ nhốn nháo, làm cửa và sàn nhà kêu cót két.

- Sa hoàng ngự đến!

Vorobikha ném một hạt trầm vào cây nến để làm cho không khí dịu mát đi, rồi lủi mất… Vua Piotr nhảy lên cầu thang bốn bậc một.

Nhà vua cúi xuống giường hoàng hậu, người sực hơi lạnh bên ngoài và mùi rượu.

- Chào Dunia(1)… Vậy khanh chưa đẻ ư? Thế mà trẫm cứ tưởng… - Nhà vua khẽ cười, - có vẻ xa xăm, tươi vui với cặp mắt tròn xa lạ…

Evdokia cảm thấy lạnh ở ngực. Nàng nói rành rẽ:

- Thiếp sẽ rất sung sướng nếu chiều được lòng hoàng thượng… Thiếp thấy mọi người đợi mãi đã ngán rồi… Thiếp xin lỗi…

Nhà vua cau mặt, cố hiểu xem hoàng hậu làm sao. Nhà vua giơ hai tay cầm lấy một chiếc ghế dài, ngồi xuống, đinh thúc ngựa rạch một vệt trên thảm.

- Trẫm dùng bữa tối ở nhà Romodanovski… Người ta tâu với trẫm là khanh sắp đẻ tới nơi… Trẫm tưởng là đã bắt đầu rồi…

- Thiếp sẽ chết khi lâm bồn, rồi hoàng thượng sẽ được tin. Người ta sẽ báo cho hoàng tượng rõ…

- Thôi đi… Đẻ chết sao được…

Lúc đó hoàng hậu liền lấy hết sức tung chăn đệm ra rồi chỉ vào bụng:

- Nó đây, hoàng thượng trông… Chỉ có thiếp mới phải lo sợ, kêu rên, chứ không phải hoàng thượng. Chết sao được! Hoàng thượng sẽ biết sau tất cả mọi người… Cứ cười đi, cứ vui chơi đi, cứ rượu nhiều vào… Đi đi, đi đi hãy đi đến cái xloboda đáng nguyền rủa của hoàng thượng…

Nhà vua há miệng nhìn hoàng hậu trừng trừng.

- Thiếp xấu hố với mọi người. Ai cũng rõ…

- Ai cũng rõ chuyện gì?

Nhà vua mặt hầm hầm, thu gọn chân lại như một con mèo. A, bây giờ thì Evdokia chẳng cần gì hết…

Hoàng hậu kêu to:

- Ai cũng rõ hoàng thượng lui tới cái nhà con tà đạo người Đức ấy! Cái con hầu ở quán rượu ấy! Không biết nó đã cho hoàng thượng uống gì thế?

Thế là nhà vua đỏ bừng mặt, vã cả mồ hôi ra, đá văng cái ghế dài đi. Trông nhà vua dữ dội đến nỗi Evdokia tự nhiên giơ cánh tay lên che mặt. Nhà vua đứng sững, quắc cặp mắt quỷ vương nhìn vợ…

- Đồ ngu! - Vua Piotr chỉ thốt ra được có thế.

Hoàng hậu giơ hai tay, ôm lấy đầu và oà lên nức nở khóc thầm. Đứa bé uể oải bồn chồn trở mình trong bụng mẹ. Một cơn đau nhói ghê gớm như đứt ruột đứt gan, thắt chặt ngang lưng hoàng hậu với một sức mạnh khó hiểu…

Nghe thấy tiếng hoàng hậu gào lên như một con vật, các mụ hầu và các vú em, các bà đỡ và các thiện nữ liền đổ xô vào buồng. Hoàng hậu kêu la, cặp mắt điên dại, miệng há hốc. Mọi người tíu tít… Họ tháo các bức tranh thánh xuống, thắp các ngọn đèn chong đêm lên. Vua Piotr đã đi khỏi. Qua những cơn đau đầu tiên, Vorobikha và bà mụ xốc nách đưa Evdokia sang đẻ ở buồng tắm hơi nước nóng sực.

Chú thích:

(1) Gọi Evdokia một cách trìu mến

[ngudoc]

Chương 69

Một con quạ nhỏ mắt trắng từ dưới trái tranh hoảng hốt bay lên đậu trên ngọn cây, sương muối rơi xuống lả tả Gã Digan chợt ngầng đầu lên, - phía bên kia các cành cây tuyết phủ, trời bình minh mùa đông phô màu sắc đỏ hồng hồng. Khói bốc lên nghi ngút, - các bà nội trợ đã nhóm bếp lò. Đâu đâu cũng nghe thấy tiếng ủng dạ dẫm tuyết lạo xạo và tiếng ho húng hắng; cửa nhỏ các nhà kêu cót két, một chiếc rìu nện chát chát.

Các mái nhà dốc đứng in hình lồ lộ những cây bạch dương; toàn khu Zaretsie um lên những làn khói hồng: những ngôi nhà vững chãi của quân xtreletz, những kho chứa hàng cao ngất của bọn lái buôn, những túp nhà nhỏ của dân nghèo thị trấn nầy - thợ thuộc da, thợ mũ, lái nấu kvas…

Con quạ nhỏ nghịch ngợm chuyền từ cành nọ sang cành kia làm rơi bụi tuyết vào mắt Digan. Gã bực mình giơ bao tay lên doạ. Gã kéo chiếc thùng láng băng ở dưới giếng lên, đổ nước thơm ngát vào chiếc chậu gỗ.

Vào cái ngày chủ nhật tươi đẹp nầy, tim gã thắt lại vì một cơn giận dữ chua xót. "Mẹ kiếp! Chúng nó bắt mình làm nô lệ… Mình ở đây không bằng một con vật thồ. Mà mình cũng gánh vác được gia đình mình có kém gì ai đâu kia chứ? Cái thùng kêu lanh lảnh, cái gầu kĩu kịt, chiếc bánh xe gãy, cột ở ngọn, lắc lư.

Chủ nhà là gã xtreletz, Opsey Rezov đi ra thềm. Ngang lưng chiếc áo lông cừu hắn mặc, có thắt một sợi dây lưng bằng len đỏ. Hắn gặp lạnh húng hắng ho, kéo sụp mũ xuống tận mắt, đeo bao tay vào, lắc chùm chìa khoá kêu leng keng.

- Mầy vợi nước rồi chứ?

Để trả lời, con mắt độc nhất của Digan chỉ lóe lên một ánh chớp - đôi giầy vỏ gai trượt trên mô đất đóng băng bên cạnh chiếc chậu gỗ. Opsey ra mở chuồng súc vật: chủ nhà mà cẩn thận thì phải tự tay cho súc vật uống nước. Giữa đường hắn lấy chiếc ủng dạ trắng điểm một hàng chấm đỏ gạt một con sào vướng lối đi:

- Tao chưa lấy sào nầy quật cho mầy một trận đấy thằng con nhà nông nô kia… Mầy lại bắt đầu vung vãi mọi thứ ra sân rồi…

Hắn mở cửa, lấy cọc chặn cửa rồi nắm bờm lôi ra hai con ngựa thiến béo tốt, vỗ vào cổ chúng, huýt sáo và hai con ngựa liền uống nước lạnh buốt, chốc chốc lại nghểnh cổ lên: chúng nhìn bình minh, nước từ cặp môi âm ấm của chúng chảy xuống ròng ròng. Một con hí, toàn thân khẽ rung lên… "Nầy, nầy, đứng im" - Opsey khẽ bảo. Hắn cho mấy con bò cái và một con bò đực nhỏ màu nâu ra khỏi chuồng; đàn cừu lúc nhúc rối rít theo sau những chiếc móng nhỏ dẫm lên tuyết kêu lạo xạo. Digan vẫn vợi nước mãi, mệt nhoài, quần ướt sũng.

Opsey nói:

- Bụng mầy không tốt mấy mà ác thì có thừa. Mầy chẳng bao giờ yêu thương vỗ về giống vật mầy chỉ biết có trợn trừng trợn trạc cái con mắt mầy… Tao thực không hiểu tâm địa mầy thế nào?

- Sức làm được đến đâu thì làm đến đó, người ta có phải là giống bò đâu…

Opsey cười gằn một cách độc ác:

- Được, được!

Hắn bắt Digan phải cho súc vật ăn trước mặt hắn và thay ổ rơm. Digan phải đi đi lại lại hàng chục lần từ chuồng súc vật đến cuối sân, chỗ các đống rơm trắng xoá tuyết ríu rít bầy chim sẻ trên rơm bị xáo lộn. Gã bổ củi mang vào nhà. Mặt trời chiếu sáng các ngọn cây phong phủ tuyết nổi bật lên nền trời xanh. Chuông nhà thờ bính boong. Opsey nghiêm trang làm dấu. Một em gái mặt tròn, mắt xanh như mắt quạ con, nhảy ra thềm.

- Bố ơi, nhanh lên vào ăn cơm…

Opsey giậm ủng cho rơi hết tuyết rồi đi vào cái cửa thấp và đóng sập cửa lại, ra vẻ ông chủ. Chẳng ai gọi Digan. Gã đợi một lát, xì mũi, lấy vạt áo rách chùi mũi mãi rồi tuy chẳng được mời cũng bước vào trong tầng hầm ấm áp, mờ mờ tối, nơi gia đình nhà chủ ăn cơm. Gã né mình ngồi lên chiếc ghế dài gần ngưỡng cửa.

Mùi súp bắp cải hầm thịt thơm nức. Opsey cùng em trai là Konxtantin cũng là quân xtreletz ung dung ngồi ăn, lần lượt múc thức ăn trong một cái âu gỗ. Một bà lão cao lớn, nét mặt nghiêm nghị mắt lờ đờ, tiếp thức ăn.

Hai anh em Opsey có một cửa hàng ở chợ bán đồ đan lát, một nhà tắm hơi nước công cộng ở phố Bansuc và một cối xay gió: ngoài ra họ còn lĩnh canh của vương hầu Odoevski mười hai dexiatin ruộng và đồng cỏ. Trước kia hai người làm lấy (họ không dự chiến dịch Krym) nay Sa hoàng Piotr chẳng để họ được yên lúc nào: ngày nào cũng có thể bị gọi đi xâu hoặc luyện tập quân sự. Quân xtreletz không được phép làm việc trong các cửa hàng hay trong các nhà tắm của họ. Phó mặc cho bọn làm thuê công nhật thì không được. Thành thử các bà vợ và chị em, tóm lại phụ nữ phải làm. Còn đàn ông thì hầu hạ các trò du hí của Sa hoàng.

- Mùa gặt hè tới nầy, không biết ta sẽ làm thế nào, thật là gay quá, - Opsey nói? Hắn siết chặt trên ngực một chiếc bánh mì tròn, làm xước cả áo sơ-mi và cắt một khoanh cho em trai và cho hắn. Hai người thở dài, cắn bánh, lúc lắc những miếng thịt trong thìa và lại ăn súp.

- Thời buổi nầy, mướn người làm thuê công nhật là nguy hiểm, - Konxtantin nói. - Mới có một đạo dụ: phải đem nộp những tên du đãng sống không ai bảo lãnh trong các xloboda hoặc các quán rượu, trong các nhà tắm, các kho chứa gạch…

- Nhưng nếu có việc làm thì sao?

- Thì phải chịu trách nhiệm về nó như đối với một thằng kẻ cướp… Digan có đưa anh giấy tờ giới thiệu gì không? Biết nó là ai?

- Có ma nào mà biết được… Nó chẳng bảo gì hết…

- Tốt hơn có lẽ nên cho nó ra để tránh tai vạ chăng?

Lúc Digan bước vào, tay rứt những mảnh băng phủ kín bộ râu cằm, con mắt độc nhất nhìn trừng trừng vào hai anh em, Opsey nói to:

- Tao chán cái thằng ấy lắm rồi…

Một lát im lặng. Hai anh em vẫn ăn. Mùi bánh mì và súp bắp cải làm Digan run lên. Gã vứt một mảnh băng xuống ngưỡng cửa và cất giọng khàn khàn hỏi:

- Ra hai bác nói chuyện về tôi đấy à?

- Có lẽ thế. Sao? - Opsey đặt cái thìa xuống. - Thế là sáu tháng nay mầy ăn bánh mì nhà tao. Nhưng mầy là ai? Có ma quỷ biết… Có nhiều thằng chẳng có tên tuổi gì như mầy lảng vảng quanh hết nhà nầy đến nhà khác.

- Tôi mà không có tên tuổi gì à? Thế tôi đã ăn cắp gì của bác? - Digan hỏi.

- Hiện nay tao chưa biết gì hết.

- Chưa biết gì hết! Thì chính thế.

- Có lẽ mầy cứ ăn cắp lại hơn. Tại sao hai con cừu của tao chết? Tại sao bò cái của tao lại đờ đẫn, sữa lại thối không thể uống được? Tại sao? - Opsey lại gần đầu bàn, đấm xuống bàn. - Tại sao đàn bà nhà tao đau bụng suốt vụ thu? Tại sao? Tại gặp phải vía xấu! Tại cái con mắt đen ngòm của mầy cứ trợn trừng trợn trạc!

- Bác Opsey, bác đừng có làm ồn lên, - Digan nói, giọng mệt mỏi. - Bác là một nông dân tinh khôn kia mà.

- Konxtantin, chú nghe thấy chưa? Nó lại còn mắng tao nữa kia chứ. Tao làm ồn lên à! - Opsey đứng dậy khỏi bàn ăn, cọ quậy mấy ngón tay, gập lại, nắm chặt quả đấm. Digan không thể cãi được, - hai anh em hắn khỏe mạnh, béo tốt. Gã khôn hồn đứng lên.

- Tôi thấy tôi có nai lưng ra làm thế nào bác cũng nói được… Tôi làm cật lực cho nhà bác, bác Opsey ạ, xin cảm ơn… (Gã chào). Bác cứ việc nghĩ xấu về tôi, tôi cũng chẳng cần. Nhưng bác trả tôi tiền công…

- Tiền công nào? - Opsey quay mặt về phía em trai, về phía bà lão đương nhìn cuộc đấu khẩu bằng con mắt đờ đần như chết. - Nó có đưa mình giữ giúp của cải gì không? Hay là tao vay mượn gì nó?

- Bác Opsey ạ, cần phải biết sợ Chúa. Mỗi tháng nửa rúp, của tôi thế là hai rúp rưỡi…

- Thế là Opsey nhảy một bước đến gần Digan, giận dữ điên cuồng quát to:

- Tao phải trả công mầy à? Mầy có muốn sống mà ra khỏi đây không? Bọn đồ **, mầy thử tự soát lại con người mầy xem?

Hắn nắm lấy cổ Digan, hét lên một tiếng man rợ mà đấm vào mang tai gã: nếu Digan không cúi xuống thì hẳn là phải chết vì quả đấm sau, Konxtantin nắm lấy đôi vai run run của anh giữ lại. Digan loạng choạng bước ra. Konxtantin chạy theo, đẩy một cái vào lưng gã tống gã ra khỏi nhà. Digan giương con mắt độc nhất lên nhìn mãi cái cổng: gã những muốn đốt phăng nó đi… "Cứ đợi đấy, cứ đợi đấy", gã nói, giọng ghê gớm. Gã sờ lên má thấy có máu. Nhiều người đi qua; họ quay mặt lại cười, Digan ngẩng thật cao đầu, nện ủng xuống đất, đi thẳng về phía trước mặt.