19-09-2008, 05:07 PM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
ChÆ°Æ¡ng VI
Xuyên qua Thái Bình Dương
Ngắm nhìn bầu khung cảnh bao quanh chiếc bè Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c, chúng tôi có thể h ình dung trong t ưởng tượng là xÆ°a kia cả má»™t Ä‘oà n các bè mảng tÆ°Æ¡ng tá»± Ä‘ ã mất h út ở chân trá»i. Các bè mảng nà y Ä‘ ã tá»a ra nh Æ° các nan của cái quạt để hy vá»ng t ìm thấy má»™t vùng đất má»›i, khi những con ngÆ°á»i đầu tiên vượt đại dÆ°Æ¡ng. NgÆ°á»i Anh-ca, Tu-pác Y-u-păng-ki, ngÆ°á»i Ä‘ ã đô há»™ đồng thá»i cả hai nÆ°á»›c Pê-ru và E-cu-a-Ä‘o Ä‘ ã ra Ä‘i vá»›i má»™t Ä‘oà n bè mảng bằng gá»— ban xa cùng vá»›i hà ng ngh ìn ng Æ°á»i, trÆ°á»›c khi ngÆ°á»i Tây Ban Nha đến đây. Công Ti-ki và đoà n tùy tùng của m ình chắc chắn đã ra Ä‘i trong những Ä‘iá»u kiện tÆ°Æ¡ng tá»± hà ng trăm năm trÆ°á»›c đó nhÆ°ng có Ä‘iá»u khác là , sau khi Ä‘ ã khám phá ra quần đả o Pô-li-nê-di, ông cùng các tùy tùng không cần tổ chức má»™t cuá»™c vượt biển để trở lại quê hÆ°Æ¡ng.
Trở vá» bè, chúng tôi lại quây quần quanh ngá»n đèn dầu để cùng nhau nói vá» những ngÆ°á»i Ä‘i biển ở Pê-ru mà má»™t ngh ìn n ăm trăm năm trÆ°á»›c đây há» Ä‘ ã là m má»™t chuyến Ä‘i thá» nghiệm, nhÆ° chúng tôi. Ãnh đèn dầu hắt lên cánh buồm h ình những ng Æ°á»i ráºm râu to lá»›n là m cho chúng tôi nghÄ© đến những ngÆ°á»i da trắng có râu mà ná»n kiến trúc cÅ©ng nhÆ° huyá»n thoại Ä‘ ã dẫn dắt chúng tôi Ä‘i từ Mê-hi-cô qua Trung Mỹ và các miá»n tây bắc Nam Mỹ để đến Pê-ru. Ở đó, ná»n văn minh huy hoà ng Ä‘ ã mất Ä‘i nhÆ° má»™t diá»…n biến lạ lùng trÆ°á»›c kia ngÆ°á»i Anh-ca tá»›i đây để rồi lại xuất hiện Ä‘á»™t ngá»™t nhÆ° váºy trên các h òn đảo lẻ loi mà hiện nay chúng tôi Ä‘ang tiến gần đến đó. Liệu những ngÆ°á»i thầy lang thang đó có phải thuá»™c giống ngÆ°á»i văn minh ở phÃa bên kia Äại Tây DÆ°Æ¡ng, mà từ thá»i xa xÆ°a, Ä‘ ã đến đây cÅ©ng bằng những phÆ°Æ¡ng tiện Ä‘Æ¡n giản nhÆ° trên, nhá» những d òng hải l Æ°u và gió thổi từ đông bắc xuống tây nam, Ä‘ ã Ä‘Æ°a há» từ quần đảo Ca-na-ri đến vịnh Mê-hi-cô? Nói cho cùng, Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng nà y ngắn hÆ¡n nhiá»u so vá»›i Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng mà chúng tôi Ä‘i, và chúng tôi không c òn coi đại dÆ°Æ¡ng là má»™t trở ngại không thể nà o vượt qua được. Vá»›i những láºp luáºn mạnh mẽ nhiá»u nhà bác há»c Ä‘ ã bảo vệ ý kiến cho rằng ná»n v ăn minh lá»›n của ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng từ những dân A-dÆ¡-téc ở Mê-hi-cô đến dân Anh-ca ở Pê-ru, được nảy sinh là do những thúc đẩy, phát huy Ä‘á»™t ngá»™t từ phÆ°Æ¡ng đông tá»›i, vượt qua biển cả; trái lại những dân da đỠở châu Mỹ, nói chung là thuá»™c các d òng giống ng Æ°á»i châu Phi là m nghá» săn bắn và chà i lÆ°á»›i, Ä‘ ã từ Xi-bê-ri đến châu Mỹ, trong khoảng thá»i gian hai vạn năm hay hÆ¡n nữa.
Tháºt lạ là không có dấu vết nà o chứng tá» có sá»± tiến triển dần dần của những ná»n văn minh cao ở má»™t thá»i kỳ nà o đó trÆ°á»›c đây, từ Mê-hi-cô đến Pê-ru. Các nhà khảo cổ cà ng Ä‘Ã o sâu dÆ°á»›i đất để khảo sát, th ì thấy di tÃch chứng tá» ná»n v ăn minh cà ng cao và đến má»™t Ä‘iểm xác định là ná»n văn minh đó có vẻ Ä‘ ã xuất phát từ những bá»™ lạc cổ x Æ°a, nhÆ°ng không có cÆ¡ sở. Và những ná»n văn minh cao đó Ä‘ ã xuất hiện ở những n Æ¡i mà hải lÆ°u của Äại Tây DÆ°Æ¡ng chảy đến đó, tại những vùng sa mạc và vùng cá» gianh của Trung và Nam Mỹ, mà đáng lẽ ra ná»n văn minh đó phải nảy nở ở những vùng ôn Ä‘á»›i, mà ở đó, xÆ°a kia cÅ©ng nhÆ° hiện nay, Ä‘á»u rất thuáºn lợi cho ná»n văn minh đó phát triển. Tại các hòn đảo ở Thái Bình D Æ°Æ¡ng, ta cÅ©ng nháºn thấy sá»± kiện đó. Äảo gần nhất Pê-ru là đảo Pa-cÆ¡ h ãy còn những vết tÃch sâu Ä‘áºm nhất của ná»n văn minh, mặc dù ở đây đất Ä‘ai nhá» bé, khô cằn nhất và đảo nà y ở xa châu Phi nhất trong các đảo ở Pô-li-nê-di. H òn đảo tiế ng tăm nà y ở khoảng giữa Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng Ä‘i của chúng tôi. Äể xuống bè ra khÆ¡i, chúng tôi Ä‘ ã chá»n má»™t vị trà ở khoảng giữa của bá» biển Pê-ru mà từ đó những bè mảng trÆ°á»›c kia Ä‘ ã xuất phát. Giả sá» nếu chúng tôi rá»i đất liá»n quay vá» phÃa nam, gần dấu vết của thị t rấn xÆ°a kia của Công Ti-ki, Ti-a-huy-a-na-cô, th ì có thể chúng tôi cÅ©ng có những h Æ°á»›ng gió thổi nhÆ° váºy nhÆ°ng vá»›i d òng hải l Æ°u yếu hÆ¡n và d òng hải l Æ°u nà y có thể Ä‘Æ°a chúng tôi theo hÆ°á»›ng đến đảo Pa-cÆ¡.
Sau khi Ä‘i qua 110 kinh Ä‘á»™ tây, chúng tôi Ä‘ ã đến vùn g biển của Pô-li-nê-di, tháºm chà hòn đảo Pa-cÆ¡ Ä‘ ã ở gần chúng tôi h Æ¡n là Pê-ru. NÆ¡i đây là địa cầu của những h òn đảo tiá»n tiêu Thái B ình D Æ°Æ¡ng, trung tâm của má»™t ná»n văn hóa cổ nhất của vùng đảo nà y. Khi ánh nắng chiá»u Ä‘ ã tắt, mặt trá»i đã khuất hẳn vá» phÃa tây, phÃa sau biển chỉ còn lại má»™t vầng sắc huyá»n ảo, ngá»n gió tây hiu hiu thổi nh Æ° là m sống lại những truyá»n thuyết vá» h òn đảo Pa-cÆ¡ huyá»n bÃ. Trong khi mà n đêm buông xuống nhÆ° xóa mất ý niệm vá» thá»i gian thì những bóng đầu bá»m xá»m to lá»›n của chúng tôi lại in hình lên cánh buồm. Và ở ngay phÃa nam kia, trên hòn đảo Pa-cÆ¡ có những chiếc đầu khổng lồ hÆ¡n, gá»t đẽo trên đá vá»›i những ch òm râu nhá»n mang Ä‘Æ°á»ng nét ngÆ°á»i da trắng nhÆ° Ä‘ang suy ngẫm vá» má»™t Ä‘iá»u bà ẩn từ hà ng thế ká»· nay.
Năm 1722, những ngÆ°á»i châu Âu đầu tiên t ìm ra hòn đảo nà y Ä‘ ã thấy những bức t ượng khổng lồ và nó Ä‘ ã có từ lâu tr Æ°á»›c đó hai mÆ°Æ¡i hai thế hệ ngÆ°á»i dân Pô-li-nê-di; thá»i kỳ mà những tổ tiên của thổ dân hiện nay, từ những con thuyá»n Ä‘á»™c bản, đổ bá»™ lên đảo và tiêu diệt tất cả những ngÆ°á» i lá»›n trong số dân rất văn minh Ä‘ang sống ở đây. Những chiếc đầu khổng lồ còn là những biểu t ượng đầu tiên của những Ä‘iá»u huyá»n bà không sao giải thÃch được của quá khứ. Trên những triá»n dốc của h òn đảo trÆ¡ trụi, đây đó, những h ình dáng to lá»›n của những ph o tượng khổng lồ, sừng sững giữa trá»i, được gá»t đẽo công phu khéo léo và o những phiến đá nguyên khối, cao nhÆ° ngôi nhà ba, bốn tầng. Váºy bằng cách nà o những con ngÆ°á»i ở thá»i kỳ xa xÆ°a lại có thể đẽo gá»t, váºn chuyển và dá»±ng lên được những pho tượng to lá»›n, nặng ná» nhÆ° thế? Cho dù vấn Ä‘á» lúc đó chÆ°a phải có quy mô khá lá»›n, há» Ä‘ ã thà nh công trong việc đặt rất thăng bằng, thay cho mÅ© lên má»—i chá»m đầu của phiến đá mà u Ä‘á» trông nhÆ° bá»™ tóc cách mặt đất mÆ°á»i hai mét. Tất cả những cái đó có ý nghÄ©a nh Æ° thế nà o và những kiến thức cÆ¡ há»c nà o Ä‘ ã là m cho những nhà kiến trúc cổ x Æ°a đó có thể nắm được các tÃnh toán khá hóc búa đối vá»›i các kỹ sÆ° giá»i nhất ngà y nay. Nếu ta táºp hợp lại má»i thứ vụn vặt, th ì bà máºt của đảo Pa-cÆ¡ có thể không phải là điá»u mà ta không giải đáp được, vá»›i Ä‘iá»u kiện là nghiên cứu toà n bá»™ cái ná»n, tức là vá»›i cả những ngÆ°á»i Ä‘ ã dùng bè từ Pê-ru tá»›i. Ná»n văn hóa cổ đại đã để lại trên h òn đảo nà y những dấu vết mà thá»i gian không thể hủy hoại.
Äảo Pa-cÆ¡ là đỉnh má»™t núi lá»a Ä‘ ã tắt. Những con Ä‘Æ°á»ng lát đá do những ngÆ°á»i dân cổ xÆ°a xây dá»±ng, dẫn đến những bến c òn nguyên vẹn, chứng tá» má»±c n Æ°á»›c quanh h òn đảo từ xÆ°a đến nay không thay đổi. Không có má»™t dấu vết g ì của má»™t lục địa bị chìm đắm, chỉ là má»™t h òn đảo hoang nhá» bé và cách biệt nhÆ° ở thá»i kỳ nó c òn là t rung tâm của ná»n văn hóa Pô-li-nê-di. Ở giữa h òn đảo hình chóp nón là miệng ngá»n núi lá»a đã tắt và chÃnh ở trong miệng núi lá»a nà y là n Æ¡i khai thác và xưởng là m việc kỳ lạ của những thợ Ä‘iêu khắc. Tất cả Ä‘á»u c òn nguyên vẹn nh Æ° Ä‘ ã cách đây hà ng trăm năm nay, mà những nghệ nhân và nhà kiến trúc cổ xÆ°a Ä‘ ã bá» lại, khi há» vá»™i và ng trốn chạy đến má»m phÃa đông của hòn đảo, nÆ¡i mà theo tục lệ những ngÆ°á»i lá»›n Ä‘á»u bị những kẻ má»›i đến tiêu diệt.
Äúng là há» Ä‘ ã phải bá» Ä‘i trong khi Ä‘ang là m việc b ình th Æ°á»ng trong ngà y . Những chiếc rìu để gá»t đẽo bằng đá cứng nhÆ° đá lá»a, c òn v Æ°Æ¡ng v ãi ở n Æ¡i là m việc, chứng minh rằng há» chÆ°a biết dùng đến sắt thép. CÅ©ng nhÆ° các thợ Ä‘iêu khắc ở thá»i kỳ Công Ti-ki khi bị Ä‘uổi khá»i Pê-ru, há» cÅ©ng Ä‘ ã để lại trên thung lÅ©ng Ang-Ä‘Æ¡ những pho tượng khổng lồ. Ở hai địa Ä‘iểm cách xa nhau nhÆ° váºy, ngÆ°á»i ta thấy má»™t xưởng là m việc thiên nhiên, mà ở đó những ngÆ°á»i da trắng có râu, theo truyá»n thuyết, đục đẽo vách núi bằng những chiếc r ìu bằng đá rất cứng, lấy ra những khối đá lá»›n dà i từ ba mÆ°Æ¡i đến bốn mÆ°Æ¡i pi-ê. Và cÅ©ng ở hai địa Ä‘iểm nà y, những khối đá khổng lồ cân nặng hà ng tấn được chuyên chở Ä‘i hà ng ki-lô-mét trên những địa h ình gáºp ghá»nh và đặt thẳng đứng những tượng mặt ngÆ°á»i khổng lồ hoặc chồng những khối đá lá»›n đó lên nhau là m thà nh những mặt ná»n hay những bức tÆ°á»ng và mặt phẳng đầy bà ẩn. Khá nhiá»u tượng đá lá»›n, là m dở dang h ãy còn v Æ°Æ¡ng v ãi ở n Æ¡i há» bắt đầu là m trong những hang Ä‘Ã o dá»c theo vách miệng núi lá»a ở đảo Pa-cÆ¡, là m cho chúng tôi hiểu thêm những giai Ä‘oạn khác nhau công việc há» là m. Má»™t tượng to nhất, dà i hai mÆ°Æ¡i hai mét, sắp hoà n thà nh, th ì những ng Æ°á»i là m ra nó Ä‘ ã phải trốn Ä‘i. Nếu pho tượng nà y là m xong, được dá»±ng lên, th ì đầu của nó ở Ä‘á»™ cao bằng ngôi nhà tám tầng. Má»—i bức tượng Ä‘á»u được gá»t đẽo và o nguyên má»™t khối đá. Những hốc ở xung quanh pho tượng đặt nằm, dùng cho ngÆ°á»i thợ đá là m việc, chứng tá» má»—i pho tượng không phải do nhiá»u ngÆ°á»i là m cùng má»™t lúc. Tượng được đặt nằm dà i, cánh tay gáºp và hai bà n tay đặt lên ngá»±c, hoà n toà n giống những tượng khổng lồ bằng đá ở Pê-ru; các bức tượng ở đảo Pa-cÆ¡ khi hoà n thà nh kể cả các chi tiết nhỠđược Ä‘Æ°a ra khá»i xưởng để chở đến nÆ¡i đặt tượng.
Ở trong l òng miệng núi lá»a, và o giai Ä‘oạn cuối cùng của công việc, bức tượng chỉ c òn gắn và o núi bằng má»™t mép nhá», ng Æ°á»i ta dùng r ìu bạt mép đó Ä‘i sau khi đã chèn chống bằng những viên đá cuá»™i. Äa số các bức tượng Ä‘á»u được đục đẽo cho đến táºn đáy miệng núi lá»a và dá»±ng đứng theo triá»n vách. Má»™t số những pho lá»›n hÆ¡n được kéo lên bá» miệng núi, được đẩy ra phÃa ngoà i và chuyên chở Ä‘i hà ng dặm Ä‘Æ°á»ng qu a những địa hình quanh co, và đem dá»±ng lên trên má»™t bệ bằng đá sau khi Ä‘ ã Ä‘á»™i lên pho tượng má»™t khối nham thạch Ä‘á». Váºn chuyển thế nà o c òn là điá»u bà ẩn, nhÆ°ng ngÆ°á»i ta không thể không xác nháºn việc đó Ä‘ ã xảy ra.
Những nhà kiến trúc cổ x Æ°a của Pê-ru cÅ©ng đã để lại ở dãy núi Ang- Ä‘Æ¡ những pho tượng khổng lồ cùng kÃch thÆ°á»›c nhÆ° váºy, chứng tá» sá»± thông thạo tuyệt đối của há» vá» nghệ thuáºt. Mặc dù ở đảo Pa-cÆ¡, các khối tượng đá to và nhiá»u hÆ¡n, và các nhà điêu khắc Ä‘ ã thể hiện má»™t phong cách riêng, chÃnh cÅ©ng vẫ n là ná»n văn hóa Ä‘ ã mất Ä‘i ấy đã dá»±ng lên những pho t ượng ngÆ°á»i khổng lồ tÆ°Æ¡ng tá»±, trên nhiá»u h òn đảo khác ở Thái Bình D Æ°Æ¡ng gần châu Mỹ và ở má»i nÆ¡i có khối tượng đá Ä‘á»u được chở từ các mỠđá xa xôi đến địa Ä‘iểm của ngôi Ä‘á»n.
Ở đảo Mác-ki-dÆ¡, tôi Ä‘ ã được nghe kể lại những truyá»n thuyết vá» cách chuyên chở những khối đá khổng lồ, nó đúng nhÆ° những câu chuyện mà dân địa phÆ°Æ¡ng kể vá» việc váºn chuyển những cá»™t bằng đá Ä‘em đến táºn cá»a lá»›n chÃnh của ngôi Ä‘á»n ở Tông-ga-ta-bu: nhÆ° váºy ngÆ°á»i ta có thể khẳng định v ẫn dân tá»™c đó đã cùng sá» dụng má»™t ph Æ°Æ¡ng pháp trong việc váºn chuyển những pho tượng khổng lồ ở đảo Pa-cÆ¡. Công việc chạm đục của thợ Ä‘iêu khắc Ä‘ òi há»i rất nhiá»u thá»i gian và chỉ cần má»™t và i ng Æ°á»i có tay nghá». Việc chuyên chở là m khá mạnh, nhÆ°ng cần rất nhiá»u sức lao Ä‘á»™ng. Äảo Pa-cÆ¡ rất nhiá»u cá, đất Ä‘ai trên đảo Ä‘á»u được cà y cấy, cùng vá»›i những khu vá»±c rá»™ng lá»›n trồng khoai lang giống của Pê-ru. Và o những ngà y thu hoạch, ngÆ°á»i ta tÃnh có thể đủ nuôi sống số dân cÆ° từ bảy đến tám ngh ìn ng Æ°á»i. Phải có khoảng m á»™t nghìn ng Æ°á»i má»›i kéo nổi pho tượng khổng lồ ra khá»i miệng núi lá»a và năm trăm ngÆ°á»i để kéo đến nÆ¡i xa hÆ¡n ở đảo. Những sợi dây bện không m òn được là m bằng sợi ra-phi-a và những sợi của cây tết lại vá»›i nhau. Bằng những bệ gá»—, rất đông ngÆ°á»i kéo những pho tượng khổng lồ lăn trên những cây gá»— tr òn và những phiến đá cuá»™i đã được bà o nhẵn bằng rá»… cây liên vu. Äây là má»™t việc có thá»±c được xác nháºn v ì những dân tá»™c văn minh của những đảo ở Thái Bình D Æ°Æ¡ng Ä‘á»u rất giá»i trong nghệ thuáºt tết các dây thừng và dây bệ n.
Ở Pê-ru còn h Æ¡n thế v ì những ng Æ°á»i Âu đầu tiên Ä‘ ã thấy những cầu treo dà i hà ng tr ăm mét vắt qua những thác nÆ°á»›c, khe vá»±c, là m bằng những dây bện dà y to bằng khổ má»™t ngÆ°á»i b ình th Æ°á»ng. Khi pho tượng khổng lồ Ä‘Æ°a đến nÆ¡i Ä‘ ã được chá»n, và việc dá»±ng tượng đứng lên là má»™t khó khăn má»›i xuất hiện. Há» Ä‘ ã tạo má»™t mặt phẳng nghiêng tạm thá»i bằng đá và cát, và đẩy chân pho tượng lên trÆ°á»›c trên mặt bằng. Má»™t khi pho tượng được đẩy lên tá»›i đỉnh, nó sẽ tá»± trôi xuống dÆ°á»›i, chân của pho tượng rÆ¡i ngay và o má»™t cái hố Ä‘ ã được Ä‘Ã o sẵn. Khi c òn ở trên mặt bằng, ngay sát đầu pho tượng Ä‘ ã đặt má»™t trục bằng đá, há» dá»±ng pho tượng lên bằng cách lăn trục đá theo Ä‘á»™ dốc của mặt phẳng. Má»™t số nÆ¡i ở trên đảo c òn lại những mặt phẳng nà y để đợi những pho tượng chẳng bao giỠđến nữa. Kỹ thuáºt đáng khâm phục mà chẳng có g ì là bà hiểm cả, nếu nh Æ° ngÆ°á»i ta không đánh giá thấp sá»± thông minh của những ngÆ°á»i xÆ°a cÅ©ng nhÆ° tất cả thá»i gian và lao Ä‘á»™ng mà há» Ä‘ ã bá» ra. Váºy tại sao ng Æ°á»i ta lại tạc những pho tượng đó? Và tại sao lại phải Ä‘i đến nÆ¡i khác xa hà ng dặm Ä‘Æ°á»ng để kiếm loại đá có mà u đỠđặc biệt, đặt lên đầu các pho tượng? Ở Nam Mỹ và ở những đảo Mác-ki-dÆ¡, pho tượng hoà n toà n bằng đá Ä‘á», phải Ä‘i khá xa má»›i thấy. Ở Pê-ru cÅ©ng nhÆ° ở Pô-li-nê-di, váºt Ä‘á»™i lên đầu mà u Ä‘á» là dấu hiệu phân biệt mà những nhân váºt cao cấp rất quan tâm. TrÆ°á»›c hết, chúng ta t ìm hiểu những pho t ượng đó là ai? Từ khi những ngÆ°á»i Âu đổ bá»™ lên đảo, há» trông thấy trên bá» biển và lấy là m kỳ lạ trong số dân ở đây có những "ngÆ°á»i da trắng" huyá»n bà vá»›i ch òm râu dà i óng ả, há» là dòng dõi của những Ä‘Ã n bà và trẻ em của giống ngÆ°á»i đầu tiên Ä‘ ã bị l Æ°u lạc tá»›i đây và không bị tà n sát. Những thổ dân ở đây cÅ©ng cho biết rằng má»™t số Ãt tổ tiên của há» cÅ©ng là ngÆ°á»i da trắng, c òn những ng Æ°á»i khác da nâu. Há» nhẩm tÃnh rằng những tổ tiên đó Ä‘ ã di c Æ° đến Pô-li-nê-di trÆ°á»›c đây hai mÆ°Æ¡i hai thế hệ và những ngÆ°á»i đầu tiên Ä‘ ã từ phÃa đông đến trên những con thuyá»n lá»›n cÅ©ng Ä‘ ã hai m Æ°Æ¡i bảy thế hệ (nghÄ©a là từ bốn đến năm trăm năm sau công nguyên). Giống ngÆ°á»i đến từ phÃa đông được gá»i là nhữn g dân "tai dà i" vì há» là m tai dà i ra bằng cách Ä‘eo và o tai những mảnh nặng để kéo tai dà i đến táºn vai. ChÃnh những ngÆ°á»i "tai dà i" nà y Ä‘ ã bị giống ng Æ°á»i "tai ngắn" kéo đến đảo nà y tà n sát, và tất cả những pho tượng bằng đá Ä‘á»u có những tai dà i chạm vai giống tai những ngÆ°á»i tạc tượng.
Thế nhÆ°ng truyá»n thuyết của ngÆ°á»i Anh-ca ở Pê-ru lại cho rằng vua Mặt trá»i Công Ti-ki Ä‘ ã thống trị những ng Æ°á»i da trắng mà ngÆ°á»i Anh-ca gá»i là những "tai dà i" v ì hỠđã kéo tai dà i đến táºn vai. NgÆ°á»i Anh-ca c òn nhấn mạnh rằng chÃnh những ngÆ°á»i "tai to" của vua Mặt trá»i Ä‘ ã dá»±ng lên những pho t ượng khổng lồ c òn bá» lại ở dãy ng- Ä‘Æ¡, trÆ°á»›c khi há» bị tiêu diệt hoặc bá» chạy sau cuá»™c chiến đấu ở hồ Ti-ti-ca-ca. Tóm lại: những ngÆ°á»i "tai dà i" da trắng của Công Ti-ki Ä‘ ã biến khá»i Pê-ru mang theo những kinh nghiệm phong phú trong nghệ thuáºt Ä‘iêu khắc những pho tượng khổng lồ bằng đá. Äịnh cÆ° tại đảo Pa-cÆ¡, há» tiếp tục nghệ thuáºt và nhanh chóng nâng lên sá»± hoà n mỹ. V ì váºy trên hòn đảo nhá» nà y không c òn dấu vết chứng tá» có sá»± tiến triển dẫn đến những tác phẩm tuyệt diệu.
Những pho tượng khổng lồ bằng đá ở Pê-ru cÅ©ng nhÆ° ở má»™t số đảo ở Thái B ình D Æ°Æ¡ng mang dáng dấp vô cùng giống nhau và ngay cả những khối tượng đá ở những đảo khác cÅ©ng váºy. ở những h òn đảo Mác-ki-dÆ¡ và Ta-hi-ti, những pho tượng Ä‘á»u tượng trÆ°ng tổ tiên được tôn sùng trong lịch sá» của đảo, và sau khi há» mất Ä‘i Ä‘á»u hóa thần. Có thể ở đây t ìm được lá»i giải thÃch vá» váºt kỳ lạ mà u đỠđặt lên đầu. NhÆ° chúng tôi Ä‘ ã nói, trên tất cả hòn đảo ở Pô-li-nê-di, sống rải rác những ngÆ°á»i da trắng, tóc hung, có khi là cả má»™t gia Ä‘ ình, theo nh Æ° thổ dân ở đảo, há» Ä‘Ãch thá»±c là d òng dõi dân tá»™c da trắng đầu tiên ở những đảo nà y. Má»™t số nÆ¡i, ngÆ°á»i ta tổ chức các ngà y há»™i tôn giáo, những ngÆ°á»i tham gia Ä‘á»u phải bôi da thà nh mà u trắng, nhuá»™m tóc đỠđể cho giống những tổ tiên của há». Và o những ngà y lá»… hà ng năm ở đảo Pa-cÆ¡, ngÆ°á»i chủ lá»… c òn phải gá»t đầu và quét sÆ¡n Ä‘á» lên. C òn chiếc mÅ© chá»m bằng đá đỠở những pho tượng đồ sá»™ của đảo nà y mang h ình dáng nh Æ° những chiếc mÅ© của địa phÆ°Æ¡ng, vá»›i má»™t nắm tr òn ở phÃa trên là m ta liên tưởng đến búi tóc cổ truyá»n của Ä‘Ã n ông. Äến ngay những pho tượng Ä‘á»u mang những chiếc tai dà i, v ì ng Æ°á»i chạm khắc nó cÅ©ng có những tai nhÆ° váºy, má»› tóc dà i mà u Ä‘á» v ì ng Æ°á»i chạm khắc cÅ©ng có tóc hung, chiếc cằm nhá»n ch ìa ra phÃa tr Æ°á»› c vì ng Æ°á»i chạm khắc có râu. Các pho tượng có những nét đặc trÆ°ng của giống ngÆ°á»i da trắng, chiếc mÅ©i thẳng và thanh, đôi môi r õ nét vì ng Æ°á»i Ä‘iêu khắc không phải thuá»™c giống ngÆ°á»i Ma-lai-xi-a và nếu nhÆ° pho tượng có chiếc đầu to, đôi chân nhá» bé, hai bà n tay để chéo trên bụng, cái đó là do ngÆ°á»i ta có thói quen biểu hiện nhÆ° váºy ở Pê-ru. Ở đảo Pa-cÆ¡, váºt trang trà duy nhất là chiếc thắt lÆ°ng trạm trổ, mang tÃnh tượng trÆ°ng, mà ta thấy ở má»i pho tượng trong các di tÃch xa xÆ°a vá» Công Ti-ki bên hồ Ti-ti-ca-ca. Äó là biểu tượng thần Mặt trá»i, là dây Ä‘ai của cầu vồng. Theo truyá»n thuyết quen thuá»™c ở đảo Măng-ga-rê-va, thần Mặt trá»i Ä‘ ã dùng chiếc dây l Æ°ng thần kỳ tức cầu vồng, để từ trên trá»i Ä‘i xuống đảo Măng-ga-rê-va và cho xuống ở đó những đứa trẻ mà u da trắng. NhÆ° váºy, Mặt trá»i là thủy tổ của Pô-li-nê-di cÅ©ng nhÆ° của Pê-ru.
DÆ°á»›i bầu trá»i đầy sao, ngồi trên sà n bè, chúng tôi hà o hứng kể lại cho nhau nghe những chuyện lạ của đảo Pa-cÆ¡ cho dù bè của chúng tôi Ä‘ang ở giữa vùng Pô-li-nê-di, chúng tôi chỉ có thể nhìn thấy đảo nà y trên hải đồ. Tuy nhiên đảo nà y c òn có nhiá»u vết tÃch của miá»n đông đến ná»—i chỉ tên gá»i thôi cÅ©ng có thể cho ta Ä‘iá»u chỉ dẫn. Äá»c trên hải đồ tên "Äảo Pa-cÆ¡" chÃnh là do những ngÆ°á»i Hà Lan t ình cỠđã phát hiện đảo nà y và o ngà y chủ nháºt Phụ c sinh. Tiếp đó, chúng tôi đã quên rằng những thổ dân, sinh sống ở đó, đã gá»i xứ sở của há» bằng những tên bổ Ãch và gợi cảm. Vá»›i má»™t đứa trẻ yêu, hỠđặt cho nó rất nhiá»u tên, cÅ©ng váºy, h òn đảo nà o Ãt nhất cÅ©ng có ba tên gá»i bằng tiếng Pô-li-nê-di. Má»™t trong những tên gá»i là Tê Pi-tô-tê Hê-nu-a, có nghÄ©a là "rốn của các đảo". Ẩn ý của tên gá»i đã chỉ rõ hòn đảo nà y chiếm má»™t vị trà đặc biệt đối vá»›i những h òn đảo khác ở quá vá» phÃa tây. NgÆ°á»i dân Pô-li-nê-di cho đó là tên gá»i cÅ© nhất. Trên bá» biển phÃa đông gần nÆ¡i diá»…n ra cuá»™c đổ bá»™ truyá»n thống lên đảo của những ngÆ°á»i "tai dà i" đầu tiên, má»™t phiến đá h ình cầu được đục, đẽo công phu được gá»i là "Rốn và ng" và được coi nhÆ° rốn của chÃnh h òn đảo.
Những ai biết được tÃnh thÃch thÆ¡ ca của dân Pô-li-nê-di Ä‘á»u hiểu tên gá»i đó liên quan đến việc t ìm ra đảo nà y, nó mang ý nghÄ©a nh Æ° má»™t sá»± ra Ä‘á»i. Äảo Pa-cÆ¡ là biểu tượng của sá»± ra Ä‘á»i các h òn đảo, đồng thá»i cÅ©ng là biểu tượng của má»—i liên hệ vá»›i nÆ¡i mẫu quốc. Tên gá»i thứ hai là Ra-pa Nui, có nghÄ©a là "Ra-pa lá»›n" trong khi Ra-pa I-ti hoặc "Ra-pa nhá»" là tên má»™t hòn đảo khác, cùng lá»›n nhÆ° nhau, cách đảo Pa-cÆ¡ rất xa vá» phÃa tây. Những ngÆ°á»i dân đảo ở đây có thói quen gá»i nÆ¡i đất tổ thứ nhất là "Ra-pa lá»›n", nÆ¡i tiếp theo là "Ra-pa má»›i" hoặc "Ra-pa nhá»", tuy rằng hai nÆ¡i nà y Ä‘á»u có tầm quan trá»ng nhÆ° nhau. Theo truyá»n thuyết những thổ dân ở "Ra-pa nhá»" Ä‘á»u từ "Ra-pa lá»›n" đảo Pa-cÆ¡ đến, là h òn đảo gần châu Mỹ nhất, Ä‘iá»u đó chỉ rõ má»™t cuá»™c di dân từ ph Æ°Æ¡ng đông đến. Tên gá»i thứ ba là Na-ta Ki-tô Ra-ni có nghÄ©a là "Con mắt nh ìn trá»i". Thoạt nhìn ng Æ°á»i ta c òn phân vân, vì đảo Pa-cÆ¡ tÆ°Æ¡ng đối thấp. Khoảng trá»i nh ìn thấy không được rá»™ng nhÆ° các đảo khác có những núi cao nhÆ° Ta-hi-ti, d ãy đảo Mác-ki-dÆ¡ hoặc Ha-oai. NhÆ°ng chữ Ra-ni, nghÄ©a là Trá»i, đối vá»›i dân Pô-li-nê-di có hai ý nghÄ©a. Ra-ni còn có nghÄ©a là n Æ¡i chôn rau cắt rốn của tổ tiên, mảnh đất thiêng liêng của thần Mặt trá»i, vÆ°Æ¡ng quốc đầy núi non mà Ti-ki Ä‘ ã phải rá»i bá». Há» gá»i hòn đảo Pa-cÆ¡ nhÆ° váºy tháºt đầy ý nghÄ©a, thá»±c sá»±, là tiá»n tiêu của hà ng ngà n hòn đảo ở Thái Bình D Æ°Æ¡n g. Và rõ rà ng h Æ¡n nữa, má»™t tên gá»i tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° Pa-ta Ra-ni nghÄ©a là "Mặt trá»i" là tên má»™t địa Ä‘iểm ở bá» biển Pê-ru, phÃa trÆ°á»›c mặt đảo pa-cÆ¡ ở dÆ°á»›i chân má»™t thà nh phố cổ đổ nát của Công Ti-ki trong d ãy núi Ang- Ä‘Æ¡.
Chỉ riêng h òn đảo Pa-cÆ¡ Ä‘ ã Ä‘em lại cho chúng tôi khá nhiá»u vấn đỠđể trao đổi khi cùng nhau ngồi quây quần trên bè trong má»™t đêm đầy sao, vá»›i cảm nghÄ© nhÆ° Ä‘ ã góp phần và o cuá»™c phiêu l Æ°u thá»i tiá»n sá». Chúng tôi tưởng nhÆ° từ thá»i đại Công Ti-ki, chúng tôi không là m g ì khác ngoà i việc Ä‘i lênh đênh dÆ°á»›i ánh mặt trá»i và những v ì sao để tìm những vùng đất chÆ°a ai biết. Con vẹt rất hân hoan khi chúng tôi bắt được cá máºp lên bè. Nó rá»i khá»i ca-bin, leo thoăn thoắt dá»c theo bức tÆ°á»ng; lên mái, t ìm má»™t chá»— kÃn đáo, Ãt nguy hiểm để xem. Äáºu ở đấy, nó hết l ắc lắc cái đầu lại nhảy từ đầu mái nà y sang đầu mái kia, kêu lên vẻ thÃch thú. Nó Ä‘ ã nhanh chóng trở thà nh thủy thủ giá»i lúc nà o cÅ©ng trà n ngáºp vui nhá»™n. Chúng tôi coi nó là ng Æ°á»i thứ bảy trên bè.
C òn con cua Giô-han, má»™t Ä‘á»™ng váºt máu lạnh, phải tá»± coi mình là má»™t nhân váºt phụ. Ban đêm con váºt chui và o lồng treo ở trần ca-bin, ban ngà y nó lang thang trên sà n-bè, Ä‘áºu trên dây buồm hoặc trên các cá»™t chống, nhà o lá»™n rất yêu Ä‘á»i.
Lúc đầu chúng tôi đặt các miếng néo trên các trụ chống cá»™t buồm, nhÆ°ng thấy nó là m mòn dây thừng, chúng tôi thay thế bằng những nút thòng lá»ng, thông th Æ°á»ng. DÆ°á»›i tác Ä‘á»™ng của gió và ánh sáng mặt trá»i, những trụ chống bị lá»ng lẻo, là m tất cả chúng tôi phải Ä‘em hết sức má»›i giữ được cá»™t buồm. Cá»™t buồm là m bằng gá»— quéo cứng nhÆ° thép, cá» xát là m đứt khá nhiá»u dây chằng. Và o những lúc gay go, trong khi chúng tôi Ä‘ang trần lá»±c ra kéo, nÃu cá»™t buồm, con vẹt cất lên giá»ng khà n khà n: "H ò, hò dô hò!" là m cho chúng tôi phải buồn c Æ°á»i và nó cÅ©ng cất tiếng, nhảy quay cuồng trên trụ chống.
Lúc đầu, nó là tai há»a cho hiệu thÃnh viên vô tuyến Ä‘iện. Äúng lúc ngÆ°á»i hiệu thÃnh viên ngồi và o góc là m việc đầy tin tưởng và o thiết bị thông tin, sắp bắt liên lạc vá»›i Es-cla-hô-ma th ì tai nghe không thấy tÃn hiệu. Xoay các nút vẫn không có tiếng. Thì ra con vẹt đã dùng má» cắn đứt dây ăng-ten. Äó là má»™t trong những tr ò nghịch ngợm mà nó thÃch và o những thá»i kỳ đầu, mà dây trá»i lại buá»™c và o má»™t quả bóng thả lên không.
Má»™t hôm, con vẹt ốm nặng. Ở trong lồng, nó ủ rÅ© không chịu ăn g ì suốt bốn m Æ°Æ¡i tám tiếng đồng hồ. Phân nó toà n những mẩu ăng-ten và ng óng. Các hiệu thÃnh viên ân háºn v ì đã mắng má» nó và con vẹt cÅ©ng ân háºn vá» lầm lỡ của mình. Từ ngà y hôm đó Toóc-xten, Nút trở thà nh những ngÆ°á»i bạn nó Æ°a thÃch và nó không ngủ chá»— nà o khác, ngoà i góc để máy vô tuyến Ä‘iện.
Từ khi lên bè, con vẹt chỉ nói được tiếng Tây Ban Nha, nhÆ°ng Ben cho rằng giỠđây nó nói vá»›i âm sắc Na Uy và trÆ°á»›c khi nó bắt đầu bắt chÆ°á»›c những câu nói hay của Toóc-xten, nó cÅ©ng Ä‘ ã nói vá»›i giá»ng Bắc Âu. Vẻ vui nhá»™n và mà u sắc bóng bẩy, sặc sỡ của con vẹt là niá»m vui của chúng tôi được hai tháng, th ì má»™t hôm, má»™t ngá»n sóng lá»›n từ phÃa sau đánh tá»›i đã cuốn nó Ä‘i mất, trong khi nó Ä‘ang từ cá»™t buồm xuống. Khi chúng tôi biết ngÆ°á»i bạn thân mến rÆ¡i xuống biển th ì đã muá»™n.
Con vẹt mất Ä‘i là m cho chúng tôi buồn nhá»› cả tối hôm đó và sá»± việc tÆ°Æ¡ng tá»± có thể đến vá»›i chúng tôi nếu có ai ng ã xuống biển và o má»™t đêm trá»±c ca cô quạnh. Chúng tôi tăng cÆ°á»ng chặt chẽ hÆ¡n những biện pháp an toà n. Khi đến lượt trá»±c đêm, chúng tôi dùng những thừng cấp cứu má»›i và nhắc nhở lẫn nhau không nên chủ quan cho rằng hai tháng Ä‘i qua được an toà n là do má»i thứ Ä‘á»u tốt cả. Má»™t bÆ°á»›c không cẩn tháºn, má»™t hà nh Ä‘á»™ng thiếu suy nghÄ©, có thể dẫn chúng tôi Ä‘i theo con vẹt dù là giữa ban ngà y.
Nhiá»u lần, chúng tôi thấy vá» trứng bạch tuá»™c nổi lá»nh bá»nh nhÆ° trứng chim Ä‘Ã Ä‘iểu hay nhÆ° những sá» ngÆ°á»i nổi lên các lá»›p sóng mà u xanh lÆ¡. Có má»™t lần chúng tôi Ä‘ ã thấy con bạch tuá»™c xoắn mình ở d Æ°á»›i. Khi thấy những khối tr òn, trắng nh Æ° tuyết đó ở gần bè chúng tôi nghÄ© rằng dùng xuồng cao su ra vá»›t chắc là dá»…. Chúng tôi buá»™c xuồng và o bè để trở lại bè dá»… dà ng hÆ¡n. NhÆ°ng chúng tôi rất ngạc nhiên nháºn thấy là sóng và gió đẩy xuồng ra xa chiếc bè Công Ti-ki và cả dây buá»™c thả xuống nÆ°á»›c Ä‘ ã bị kìm rất mạnh, đến ná»—i không thể nà o có thể trở lại đúng Ä‘iểm xuất phát được. Khi chúng tôi đến gần váºt mà m ình định vá»›t thì dây chằng nổi lên, rá»i khá»i mặt n Æ°á»›c và chiếc bè Công Ti-ki lôi tuá»™t chúng tôi vá» hÆ°á»›ng tây.
"Lỡ chẳng may mà rá»›t xuống nÆ°á»›c th ì hết hy vá»ng", Ä‘iá»u nà y Ä‘ ã trở thà nh bà i há»c in sâu dần dần v à o óc má»—i ngÆ°á»i chúng tôi. Con vẹt mất Ä‘i, góc để máy vô tuyến Ä‘iện nhÆ° trống rá»—ng hẳn Ä‘i. Cho đến sáng hôm sau khi mặt trá»i chiếu sáng lấp lánh trên Thái B ình D Æ°Æ¡ng, ná»—i buồn của chúng tôi phần nà o được giảm bá»›t. Những ngà y sau đó, chúng tôi bắt được khá nhiá»u cá máºp và thấy trong bụng những con máºp nà y, ngoà i những đầu cá thu và những thứ khác, c òn có những má» Ä‘en và cong nhÆ° má» vẹt. Chỉ sau khi xem kỹ, chúng tôi nháºn thấy những chiếc mỠđó Ä‘á»u là những con bạch tuá»™c Ä‘ ã tiêu hóa. Từ khi b Æ°á»›c chân lên bè, hai ngÆ°á»i phụ trách máy vô tuyến Ä‘iện rất vất vả v ì nhiá»u công việc. Ngay từ hôm chiếc bè Ä‘i và o luồng Hâm-bon, nÆ°á»›c biển Ä‘ ã rỉ và o các há»™p pin, là m cho há» phải trét vải và o góc để có thể giữ được máy phần nà o trên biển khÆ¡i. Vấn Ä‘á» tiếp theo được đặt ra là m thế nà o có thể dá»±ng được dây tá»i khá dà i trên chiếc bè nhá» bé. Äầu tiên há» Ä‘Æ°a dây lên má»™t chiếc diá»u nhÆ°ng má»™t cÆ¡n gió Ä‘ ã đánh diá»u xuống biển. Sau đó há» dùng bóng khinh khÃ, nhÆ°ng ánh nắng mặt trá»i nhiệt Ä‘á»›i Ä‘ ã là m nổ bóng rá»›t xuống biển. Tiếp theo là sá»± phá phách do con vẹt gây ra.
Thêm và o đó, chúng tôi Ä‘ ã b Æ¡i mất mÆ°á»i lăm ngà y trên d òng Hâm-bon tr Æ°á»›c khi ra khá»i "vùng chết" của d ãy Ang- Ä‘Æ¡, ở đấy các là n sóng ngắn Ä‘á»u câm không thu, phát được nhÆ° không khà trong há»™p kÃn. Äá»™t nhiên má»™t đêm là n sóng thông, tÃn hiệu của Toóc-xten đã được nháºn bắt t ình cá» do má»™t ng Æ°á»i chÆ¡i vô tuyến nghiệp dÆ° ở Lốt Ang-giÆ¡-lét Ä‘ang thá» bắt liên lạc vá»›i má»™t đồng nghiệp khác ở Thụy Äiển. NgÆ°á»i nà y muốn biết chúng tôi sá» dụng loại máy nà o. Äược trả lá»i anh ta lại há»i tiếp Toóc-xten là ai và đang ở đâu. Äược biết Toóc-xten Ä‘ang ở trong má»™t ca-bin bằng tre lênh đênh trên Thái B ình D Æ°Æ¡ng, lúc nà y máy bị ngắt qu ãng mấy lần, cho đến lúc Toóc-xten báo cho biết thêm các chi tiết, sau khi liên lạc lại, anh ta cho biết anh là thợ máy ở má»™t rạp chiếu bóng, tên anh là Han, vợ là An-na, ngÆ°á»i Thụy Äiển chÃnh gốc và vợ anh sẽ báo cho gia Ä‘ ình chúng tôi biết là chúng tôi còn sống và mạnh khoẻ. Tháºt kỳ lạ, khi nghÄ© rằng má»™t ng Æ°á»i không quen biết tên là Han, thợ máy ở má»™t rạp chiếu bóng, sống lá»t thá»m trong thà nh phố Lốt Ang-giÆ¡-lá»›t đông nhÆ° kiến cá», lại là ngÆ°á»i duy nhất trên thế giá»›i, ngoà i chúng tôi, biết được chúng tôi Ä‘ang ở đây và má»i việc Ä‘á»u trôi chảy.
Kể từ đó, đêm nà o, Han tức Han-rôn Kem-pen và bạn của anh là Phrăng Kiu-ê-vát cÅ©n g thay nhau theo dõi tÃn hiệu của chiếc bè và Héc-man đã nháºn được những Ä‘iện tÃn hoan nghênh của Viện khà tượng Mỹ, khen ngợi vá» những tin tức hà ng ngà y gá»i bằng tÃn hiệu từ má»™t nÆ¡i mà ngÆ°á»i ta rất Ãt biết đến và chÆ°a được thống kê.
Sau nà y, hầu nhÆ° đêm nà o cÅ©ng váºy, Nút và Toóc-xten bắt được liên lạc vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i chÆ¡i vô tuyến Ä‘iện nghiệp dÆ° để há» có thể chuyển những ká»· niệm của chúng tôi vá» Na Uy, qua trung gian má»™t ngÆ°á»i nà o đó ở E-gin Bá»›c ở Nô-tốt-din. Chỉ mấy ngà y trên đại dÆ°Æ¡ng mà góc để máy Ä‘ ã c ó nhiá»u nÆ°á»›c mặn, và máy Ä‘ ã hoà n toà n không chạy được nữa. Nút và Toóc-xten suốt ngà y đêm loay hoay vá»›i dụng cụ, má» hà n để sá»a chữa. Các nhà vô tuyến Ä‘iện nghiệp dÆ° Ä‘á»u cho rằng chúng tôi Ä‘ ã mất tÃch.
Thế rồi má»™t đêm, tÃn hiệu LI 2B lại xuất hiện trên không trung, ngay lúc đó, máy phát của chúng tôi bắt đầu lại hoạt Ä‘á»™ng. Lúc nà y, hà ng trăm nhà vô tuyến Ä‘iện nghiệp dÆ° Ä‘ang vá»™i v ã đáp lại tÃn hiệu. Và o má»™t đêm, lúc đó hÆ¡n má»™t giá» sáng, dÆ°á»›i ánh đèn, Nút loay hoay vá»›i chiếc máy vô tuyến Ä‘iện, bá»—ng anh kéo mạnh chân tôi báo cho biết rằng anh vừa liên lạc vá»›i má»™t ngÆ°á»i nà o đó ở vùng Es-xlô, tên CrÃt-chi-ăng A-má»›t-xân. Tháºt là má»™t ká»· lục của máy nghiệp dÆ° v ì chiếc máy phát sóng ngắn của chúng tôi (13.900 ki-lô chu kỳ má»™t giây) công suất không quá sáu oát, bằng chiếc đèn bá» túi, Ä‘ ã v ượt quá sáu mÆ°Æ¡i Ä‘á»™ v òng quanh trái đất để đến má»™t nÆ¡i xa lắc ở Es-xlô, hôm đó là ngà y 2 tháng tám. Ngà y mai vua Ha-công sẽ là m lá»… mừng thá» bảy mÆ°Æ¡i nhăm tuổi; từ bè chúng tôi gá»i trá»±c tiếp lá»i chúc mừng ông ta.
Ngà y hôm sau, bắt được liên lạc vá»›i CrÃt-chi-ăng, anh ta Ä‘ ã dịch trả lá»i của vua Ha-công chúc mừng chúng tôi may mắn, thắng lợi trong Ä‘oạn tiếp của hà nh tr ình.
Chúng tôi nhá»› lại má»™t chuyện tr Æ°á»›c đây Ä‘ ã là m lại cho cuá»™c sống trên bè đỡ Ä‘Æ¡n Ä‘iệu. Chúng tôi có hai chiếc máy ản h mà E-rÃch lại có má»™t gói thuốc hiện hình dùng để là m lại những ảnh bị há»ng. Sau cuá»™c gặp gỡ loà i cá máºp voi, anh ta rá»a hai phim ảnh và đem h òa bá»™t đó và o nÆ°á»›c, đúng nhÆ° chỉ dẫn. Là m xong, âm bản chỉ thấy những chấm và vệt Ä‘en, nhÆ° là ảnh chụp từ xa. Thế là phim Ä‘ ã bị há»ng. Chúng tôi gá»i Ä‘iện Ä‘i há»i, và má»™t ngÆ°á»i chÆ¡i vô tuyến Ä‘iện nghiệp dÆ° ở Hô-li-út Ä‘ ã nháºn được và há»i các ph òng thà nghiệm, trả lá»i cho chúng tôi biết rằng thuốc hiện hình của chúng tôi để quá nóng, không nên dùng nÆ°á»›c quá 16o, nếu không âm bản sẽ bị nhăn. Chúng tôi cám Æ¡n anh ta và nháºn thấy rằng nhiệt Ä‘á»™ của luồng nÆ°á»›c biển là 27o. Héc-man là kỹ sÆ° vỠđông lạnh, tôi đùa và nói vá»›i anh là m thế nà o hạ nhiệt Ä‘á»™ xuống 16o. Anh ta Ä‘ òi má»™t chai a-xÃt các-bô-nÃch, là phụ tùng của chiếc xuồng cao su đã b Æ¡m căng, và sau má»™t hồi là m tr ò ảo thuáºt cùng vá»›i chiếc ấm Ä‘un nÆ°á»›c bá»c ngoà i bằng túi ngủ và chiếc áo khoác bằng len, tá»± nhiên thấy râu của Héc-man bá»—ng bám đầy tuyết lạnh và anh ta mang ra má»™t miếng đá lạnh lá»›n Ä‘á»±ng ở trong chai. E-rÃch tiếp tụ c in ảnh và lần nà y kết quả tháºt mỹ mãn.
Thá»i tiết trở nên thất th Æ°á»ng vá»›i những cÆ¡n mÆ°a rà o từng hồi, từ khi chúng tôi đến gần những đảo ở Thái B ình D Æ°Æ¡ng. Gió tây Ä‘ ã đổi hÆ°á»›ng, thổi từ phÃa đông-nam, cho đến khi chúng tôi và o giữa d òng xÃch đạo, lại ch uyển dần vá» phÃa đông. Ngà y 10 tháng 6, chúng tôi Ä‘ ã đến vị trà cao nhất vá» phÃa bắc, vÄ© Ä‘á»™ nam 16 Ä‘á»™, 19 phút. Gần Ä‘Æ°á»ng xÃch đạo đến ná»—i có thể cho rằng chúng tôi Ä‘i qua phÃa bắc của tất cả các h òn đảo trong dãy Mác-ki-d Æ¡ và biến mất hoà n toà n trong đại dÆ°Æ¡ng không t ìm thấy đất liá»n. NhÆ°ng ngá»n gió tây chuyển từ đông sang đông bắc dẫn chúng tôi theo má»™t Ä‘Æ°á»ng cong đến cùng vÄ© Ä‘á»™ của các h òn đảo. Tháºt không ngá» là theo vị trà của các tinh tú trên trá»i để Ä‘iá»u khiển hÆ°á»›ng Ä‘i của bè lại dá»… dà ng đến thế, khi mà ta thấy các tinh tú di chuyển trên bầu trá»i sau nhiá»u tuần lá»… liên tiếp. Vả lại, trong đêm tối ngoà i các v ì sao, chẳng có gì khác để quan sát. Từ đêm nà y qua đêm khác chúng tôi có thể biết khi nà o các tinh tú xuất hiện.
Khi chúng tôi tiến dần lên trên vá» phÃa xÃch đạo, sao Bắc Äẩu hiện lên rất r õ vá» phÃa chân trá»i phÃa bắc và chúng tôi sợ nhất sao Hôm xuất hiện lúc chúng tôi từ ph Æ°Æ¡ng nam vượt qua xÃch đạo. NhÆ°ng dần dần gió đông bắc nổi lên th ì sao Bắc Äẩu biến dần xuống chân trá»i.
NgÆ°á»i dân Pô-li-nê-di xÆ°a Ä‘á»u là những ngÆ°á»i Ä‘i biển giá»i. Há» lấy mặt trá»i là m chuẩn ban ngà y và ban đêm là những v ì sao. Sá»± hiểu biết của há» vá» thiên thể là m cho ta kinh ngạc. Há» biết rằng quả đất tròn và đặt tên cho những khái niệm trừu tượng nhÆ°: Ä‘Æ°á»ng xÃch đạo, Ä‘Æ°á»ng kinh tuyến, bắc chà tuyến và nam chà tuyến. Ở Ha-oai, há» là m hải đồ bằng vá» quả bầu to, và má»™t số đảo khác há» dá»±ng những hải đồ chi tiết bằng cà nh Ä‘an lại, vá»›i những vỠốc để chỉ những h òn đảo, những que nhá» chỉ những luồng đặc biệt. NgÆ°á»i Pô-li-nê-di biết cả năm hà nh tinh mà há» gá»i là những ngôi sao di Ä‘á»™ng, để phân biệt vá»›i những ngôi sao cố định. Vá»›i những ngôi sao nà y, há» có đến gần hai trăm tên gá»i.
Ở Pô-li-nê-di xÆ°a kia, ngÆ°á»i Ä‘i biển giá»i Ä‘á»u biết ở khoảng trá»i nà o có những ngôi sao nà o xuất hiện, xuất hiện và o những giá» nà o trong đêm và trong từng thá»i kỳ trong năm. Hoặc c òn biết ngôi sao nà o chiếu thẳng và o từng hòn đảo và đôi khi lấy đó để đặt tên. Không những thế há» biết rằng v òm trá»i đầy sao nhÆ° má»™t la bà n khổng lồ, kim chỉ từ đông sang tây và n hững vì sao trên đầu chỉ cho ta biết khoảng cách của há» từ phÆ°Æ¡ng bắc hay phÆ°Æ¡ng nam.
Dân Pô-li-nê-di sau khi khám phá và đặt dÆ°á»›i quyá»n há» các đảo hiện nay, tức là phần đại dÆ°Æ¡ng gần châu Mỹ nhất, há» tổ chức việc giao lÆ°u giữa các đảo nà y trong nhiá»u thế hệ. Theo phong tục táºp quán, khi các vị tù trưởng ở Ta-hi-ti đến viếng Ha-oai quá hai dặm vá» phÃa bắc và cách nhiá»u kinh tuyến vá» phÃa tây, th ì ng Æ°á»i cầm lái các bè hÆ°á»›ng bè Ä‘i thẳng lên hÆ°á»›ng bắc trÆ°á»›c Ä‘ ã, theo mặt trá»i, và các vì sao. Khi mà vị trà các vì sao cho thấy là các bè nà y đã ở cùng vÄ© tuyến vá»›i Ha-oai, thì bè sẽ quay vuông góc và đi thẳng vá» hÆ°á»›ng tây cho đến lúc thấy xuất hiện các chim muông và mây cáo hiệu là đ ã đến gần vùng quần đảo.
Váºy th ì từ đâu mà dân Pô-li-nê-di có thể có những kiến thức sâu rá»™ng vá» thiên văn và v ì sao lịch của há» lại được tÃnh toán chÃnh xác má»™t cách kỳ lạ nhÆ° váºy? Chắc chắn há» không thuá»™c các dân tá»™c Mê-la-nê-Ä‘iêng hay Ma-lai-xi-a ở phÃa tây, nhÆ°ng há» cùng n òi giống vá»›i những "ng Æ°á»i da trắng có râu" là những ngÆ°á»i mà ở châu Mỹ Ä‘ ã truyá»n đạt ná»n văn minh thần kỳ của há» cho những dân tá»™c: "A-dÆ¡-téc-cÆ¡, Mai-a, Anh-ca" và cÅ©ng chÃnh là há» Ä‘ ã có những kiến thức vá» thiên v ăn, láºp ra lịch giống má»™t cách kỳ lạ nhÆ° kiến thức và lịch của dân tá»™c vừa kể trên, và o thá»i kỳ nà y ở châu Âu ta chÆ°a thể đạt được tr ình Ä‘á»™ nà y.
Ở Pô-li-nê-di cÅ©ng nhÆ° ở Pê-ru theo lịch mà há» láºp ra, th ì ngà y đầu năm bắt đầu và o ngà y mà ch òm sao Tao Äà n (ch òm sao Plê-i-át) bắt đầu xuất hiện lần đầu tiên ở chân trá»i, và đối vá»›i cả hai miá»n th ì chòm sao nà y được coi nhÆ° thần đỡ đầu cho nông nghiệp. Ở Pê-ru trên những sÆ°á»n núi của lục địa, hạ thấp dần vá» phÃa Thái B ình D Æ°Æ¡ng tại vùng cát của sa mạc h ãy còn lại vết tÃch của má»™t Ä‘Ã i thiên văn có từ rất lâu Ä‘á»i do dân tá»™c văn minh và bà hiểm trên xây dá»±ng. Dân tá»™c nà y Ä‘ ã đục đẽo những tượng đá khổng lồ, đắp những kim tá»± tháp, trồng khoai, rau và quá định ngà y đầu năm là ngà y xuất hiện của ch òm sao Plê-i-át. Công Ti-ki x Æ°a kia cÅ©ng hiểu biết vá» các v ì sao, khi v ượt Thái B ình D Æ°Æ¡ng bằng bè gá»— ban-xa.
Äêm ngà y 2 tháng bảy, ngÆ°á»i trá»±c ca không c òn được thanh thản ngắm nh ìn vòm trá»i đầy sao. Sau bao nhiêu ngà y được đón cÆ¡n gió nhẹ hiu hiu thổi từ phÃa đông -bắc, giỠđây gió mạnh nhiá»u, biển Ä‘á»™ng. Quá khuya má»›i thấy ánh trăng và gió trở lại êm dịu thuáºn chiá»u. Chúng tôi Ä‘o tốc Ä‘á»™ của bè, bằng cách đếm xem mất bao nhiêu giây đồng hồ má»—i lần vượt qua mấu gá»— mà chúng tôi ném ra phÃa trÆ°á»›c và nháºn thấy tốc Ä‘á»™ của bè quá cháºm. Tốc Ä‘á»™ trung b ình từ m Æ°á»i hai đến mÆ°á»i tám "mấu gá»—". Lúc nà y Toóc-xten Ä‘ang sá»a soạn Ä‘iện Ä‘Ã i, bốn ngÆ°á»i khác Ä‘ang ngáy ran trong ca-bin, c òn tôi Ä‘ang ngồi giữ bánh lái. Ngay trÆ°á»›c lúc ná»a đêm, tôi chợt nháºn thấy má»™t dải sóng Ä‘ang lồng lá»™n, choán hết cả tầm nh ìn, cuồn cuồn hung dữ lao vá» phÃa chúng tôi. PhÃa sau dải sóng nà y còn có hai dải sóng khác c ao hÆ¡n dồn tá»›i, bốn bá» chỉ thấy những ngá»n sóng cao ngất trắng xóa. Nếu chÆ°a trải qua, có thể tôi cho rằng đó là ngá»n sóng trà o dá»™i từ những dải đá ngầm. Tôi vá»™i kêu lên để báo cho má»i ngÆ°á»i biết. Khi vạt sóng đầu tiên lừng lững dá»±ng cao nhÆ° má»™t bức tÆ°á»ng dÆ°á»›i ánh trăng, tôi Ä‘iá»u khiển bè và o vị trà đón nháºn vạt sóng nà y.
Chiếc Công Ti-ki bị nhấc bổng nghiêng ở phÃa sau, nâng lên đỉnh ngá»n sóng rồi lại bị hạ xuống. Chúng tôi bị cuốn và o má»™t cÆ¡n lốc của sóng biển sôi sục. Lần nà y mÅ©i bè bị hất ngược và trôi trở lên, chúng tôi bị hất mạnh lên không trung và tiếp theo là những khối nÆ°á»›c dáºp xuống mÅ©i bè. Chiếc bè hÆ¡i nghiêng trên sóng, không thể nà o Ä‘iá»u khiển quay ngay được. Vạt sóng tiếp theo dâng lên những dải nÆ°á»›c nhÆ° những bức tÆ°á»ng lấp lánh, Ä‘áºp và o chiếc mái ca-bin. Khi bức tÆ°á»ng nÆ°á»›c đổ xuống, tôi không c òn cách nà o h Æ¡n là gh ì chặt ng Æ°á»i và o chiếc cá»c tre ở mái, nÃn thở, cảm thấy nhÆ° chúng tôi bị ném lên trá»i. Xung quanh tôi chỉ thấy những khối nÆ°á»›c gầm thét cuốn Ä‘i tất cả.
Má»™t giây sau, chúng tôi lại nhẹ nhà ng lÆ°á»›t trên sóng, biển trở lại b ình th Æ°á»ng. TrÆ°á»›c mặt chúng tôi ba vạt sóng lừng lững nhÆ° những bức tÆ°á»ng thà nh Ä‘ang chạy Ä‘i, và ở phÃa sau là má»™t chuá»—i quả dừa báºp bá»nh trôi dÆ°á»›i ánh trăng vằng vặc. Vạt sóng cuối cùng là m cho Toóc-xten bắn và o trong góc để máy, má»i ngÆ°á»i khác hốt hoảng bừng tỉnh dáºy, hoảng sợ trÆ°á»›c tiếng gầm rÃt dữ dá»™i của các vạt sóng đánh bung ra toang hoác, chiếc giá» lăn bẹp gà ngoà i ra không có má»™t tổn hại nà o nữa. Chúng tôi không thể nà o giải thÃch má»™t cách chắc chắn ba vạt sóng nà y ở đâu đến, Ãt ra cÅ©ng có thể là những vạt sóng ngầm, Ä‘iá»u thÆ°á»ng thấy ở những vùng nà y.
Hai ngà y sau, chúng tôi lại bị má»™t cÆ¡n b ão đầu tiên. Gió tây Ä‘á»™t nhiên tắt hẳn. Những áng mây trắng lững lá» trôi trên v òm trá»i xanh biếc đã bị những đám mây Ä‘en dà y từ phÃa nam kéo đến phủ kÃn. Sau đó, gió nổi lên từ má»i phÃa, ngÆ°á»i giữ lái không tà i nà o Ä‘iá»u khiển nổi bè. Chúng tôi vá»™i nhanh nhẹn chuyá»n Ä‘uôi bè Ä‘i theo hÆ°á»›ng gió má»›i để cho buồm thuáºn gió và an toà n. Gió lại chuyển nhanh sang hÆ°á»›ng khác là m cho buồm quay Ä‘áºp tứ phÃa có thể nguy hiểm cho ngÆ°á»i và các thứ trên bè. Từ nÆ¡i xuất phát b ão, gió bắt đầu Ä‘á»™t ngá»™t thổi mạnh dần, cùng những đám mây Ä‘en kéo vá» hÆ°á»›ng chúng tôi. CÆ¡n gió nhẹ má»›i đây c òn là m cho chúng tôi dịu mát lúc nà y thá»±c sá»± đã biến thà nh cuồng phong.
Xung quanh chúng tôi, trong phút chốc sóng đã bốc cao đến năm mét, đây đó có những sóng cao đến sáu, bảy mét, tháºm chà cao đến táºn đỉnh cá»™t buồm khi bè bị lún sâu và o vá»±c sóng. Chúng tôi phải b ò lên sà n bè, gáºp đôi ngÆ°á»i lại. Gió rÃt lên là m rung chuyển các bức tÆ°á»ng của ca-bin và các thứ trên bè tre. Äể bảo vệ nÆ¡i để máy vô tuyến Ä‘iện, chúng tôi căng vải trên bức tÆ°á»ng phÃa sau ở mạn trái ca-bin. Tất cả những váºt dụng Ä‘á»u được buá»™c chặt và xếp lên nhau chắc chắn. Buồm được hạ xuống, cuốn lại quanh trục buồm. Bầu trá»i phủ đầy mây, mặt biển tối sẫm má»™t cách đáng sợ, từ nÆ¡i xa mịt mù Ä‘ ã thấy những chá»m sóng bạc xuất hiện. Những vệt dà i sùi bá»t nh Æ° bất Ä‘á»™ng, tạo thà nh những vệt trên lÆ°ng những ngá»n sóng cuồn cuá»™n theo chiá»u gió.
Ở những nÆ¡i sóng đổ xuống, là m sủi ngầu má»™t thá»i gian lâu những chấm xanh trên mặt nÆ°á»›c tÃm Ä‘en, trông nhÆ° vết thÆ°Æ¡ng bị lở loét. Gió thổi tạt những chá»m sóng là m bắn ra những bụi nÆ°á»›c nhÆ° má»™t cÆ¡n mÆ°a mặn. Khi những tráºn mÆ°a rà o nhiệt Ä‘á»›i, quất gần nhÆ° ngang Ä‘áºp xuống mặt biển là m cho chúng tôi không thấy phần biển bao quanh, và nÆ°á»›c chảy từ râu, tóc xuống có vị lợm. M ình trần, ng Æ°á»i rét run v ì lạnh, chúng tôi bò trên mặt sà n xem xét lại các thứ váºt dụng đâu và o đấy để đối phó vá»›i dông b ão. Mây Ä‘en đã choán hết chân trá»i, cÆ¡n b ão đã bao vây chúng tôi và chuẩn bị đợt tấn công đầu tiên, vẻ lo âu lá»™ trên nét mặt má»i ngÆ°á»i.
NhÆ°ng khi cÆ¡n b ão thá»±c sá»± áºp đến tấn công, chiếc Công Ti-ki vẫn dẻo dai vững chắc vượt qua má»i trở ngại, cuá»™c chống đỡ váºt lá»™n vá»›i b ão tố lại trở thà nh má»™ t môn thể thao đầy thú vị. CÆ¡n thịnh ná»™ của dông b ão là m cho chúng tôi vui thÃch, chiếc bè gá»— ban-xa vẫn Ä‘Ã ng hoà ng Ä‘Ä©nh đạc được sóng nâng cao lên nhÆ° chiếc nút chai báºp bá»nh trong nÆ°á»›c, để lại dÆ°á»›i nó cả má»™t thác nÆ°á»›c Ä‘ang áºp xuống. Thá»i tiết nà y biển cả là m gợi nhá»› đến núi non. Ta có cảm tưởng Ä‘ang ở trong cÆ¡n b ão tố trên những cao nguyên hoang vắng, không cây cối, đầy mà u xám. Dù cho chúng tôi Ä‘ang ở giữa vùng nhiệt Ä‘á»›i, chiếc bè gá»— ban-xa được nâng lên, hạ xuống là m cho chúng tôi nghÄ© đến cuá»™c trượt tuyết ở giữa đống tuyết và núi đá.
NgÆ°á»i trá»±c lái luôn luôn mở to mắt để quan sát khi những ngá»n sóng dá»±ng đứng luồn xuống ná»a thÆ°á»›c bè, là m cho các cây gá»— phÃa sau được nâng lên mặt nÆ°á»›c, nhÆ°ng má»™t giây sau nó lại hạ xuống để rồi lại leo lên đầu ngá»n sóng sau. Má»—i lần những vạt sóng kế tiếp nhau nhồi tá»›i quá nhanh, vạt sóng trÆ°á»›c vừa hất mÅ©i bè lên, vạt sóng sau Ä‘ ã áºp tá»›i, tung những khối n Æ°á»›c mạnh nhÆ° búa bổ lên ngÆ°á»i trá»±c lái, và chỉ má»™t giây sau, mÅ©i bè lại nhô lên. Chúng tôi Ä‘ ã tÃnh và o những ngà y bể không lặng lắm, cứ trung bình bảy giây đồng hồ, giữa những vạt sóng lá»›n nhất phÃa sau bè chịu hai trăm tấn nÆ°á»›c trong hai mÆ°Æ¡i bốn tiếng đồng hồ. Äiá»u nà y chẳng có nghÄ©a l ý đối vá»›i chúng tôi, chẳng qua n Æ°á»›c chỉ táp và o chân ngÆ°á»i trá»±c lái rồi lại lặng lẽ trôi qua khe các cây gá»—. NhÆ°ng trong cÆ¡n b ão lá»›n, cÅ©ng khoảng thá»i gian ấy, h Æ¡n mÆ°á»i ngh ìn tấn n Æ°á»›c Ä‘ ã giá»™i xuống. Những khối n Æ°á»›c khác nhau, đôi khi đến hai mét khối nÆ°á»›c, cứ năm giây đồng hồ lại giá»™i xuống bè, vỡ tan nhÆ° tiếng sấm.
NÆ°á»›c ngáºp ngang ngá»±c ngÆ°á»i trá»±c lái là m cho anh ta có cảm tưởng nhÆ° Ä‘ang lá»™i ngược trên má»™t d òng sông chảy xiết. Chiếc bè có lúc rung lên, nh Æ°ng khối nÆ°á»›c lá»›n Ä‘ ã ấn mÅ©i bè, và trôi Ä‘i nhÆ° những thác nÆ°á»›c đổ. Héc-man thÆ°á»ng mang chiếc phong kế ra để Ä‘o sức mạnh của cÆ¡n b ão, kéo dà i đôi khi suốt cả hai mÆ°Æ¡i bốn tiếng đồng hồ, rồi chuyển dần dần thà nh má»™t cÆ¡n gió thổi Ä‘á»u Ä‘á»u cùng vá»›i mÆ°a rà o không ngá»›t, đủ để giữ cho biển cả luôn luôn nổi sóng. Trong khi đó, bè của chúng tôi vẫn theo hÆ°á»›ng tây mà lÆ°á»›t Ä‘i. Muốn Ä‘o được chÃnh xác trong khi Ä‘ang có sóng to, Héc-man phải trèo lên đỉnh cá»™t buồm lắc la lắc lÆ° và anh phải khó nhá»c để vừa bám và o đó vừa tiến hà nh Ä‘o sức gió. Khi b ão tan, xung quanh chúng tôi không biết bao nhiêu cá lá»›n Ä‘ang nhÆ° Ä‘iên dại. Mặt biển đầy những cá máºp, cá thu, cá hồng, không kể má»™t và i con cá giác cuống quýt, l ăng xăng, tất cả chúng Ä‘á»u lúc nhúc dÆ°á»›i bè và ở những vạt sóng gần nhất. Tháºt là má»™t cuá»™c tá» chiến không ngừng giữa chúng vá»›i nhau.
Những con cá lá»›n, lÆ°ng cong Ä‘uổi nhau lao nhanh nhÆ° mÅ©i tên, nÆ°á»›c biển quanh chúng tôi thÆ°á»ng nổi lên những vÅ©ng máu loang lổ. Chiến đấu hung hăng nhất là cá thu và cá hồng; cá hồng từng Ä‘Ã n lá»›n dà y đặc hoạt Ä‘á»™ng linh hoạt và nhanh nhẹn khác hẳn má»i lần. Những con cá thu bao vây chặt lÅ© cá hồng, luôn luôn lại có má»™t con nặng từ má»™t trăm năm mÆ°Æ¡i đến hai trăm li-vrÆ¡ vá»t khá»i mặt nÆ°á»›c mồm ngáºm đầu con cá hồng đầy máu. Má»™t và i cá hồng xa Ä‘Ã n vá»™i và ng chạy trốn, cá thu Ä‘uổi theo ngay nhÆ°ng đám cá hồng vẫn không nao núng dù nhiá»u con, gáy bị thÆ°Æ¡ng vỡ toang Ä‘ang quằn quại. LÅ© cá máºp đôi khi bị lôi cuốn và o cuá»™c chiến đấu cuồng dại, cÅ©ng lao và o cắn xé những con cá thu là m cho những con nà y gặp phải địch thủ mạnh hÆ¡n. Không thấy bóng dáng má»™t con cá hoa tiêu nà o. Có thể chúng Ä‘ ã bị những con cá thu trong c Æ¡n hung h ãn cắn xé hoặc ẩn nấp và o những khe ở đáy bè hay hÆ¡n nữa Ä‘ ã lánh xa khá»i cuá»™c chiến đấu. Còn chúng tôi cÅ©ng không dám Ä‘Æ°a đầu xuống nÆ°á»›c để xem.
Có lần tôi Ä‘ ã có má»™t cảm xúc đặc biệt, mà sau đó không nhịn cÆ°á»i được, đó là lần tôi Ä‘i đại tiện ở phÃa sau bè. Chúng tôi Ä‘ ã qu á quen thuá»™c vá»›i việc bị lắc lÆ° khi ngồi trong nhà xÃ. Lần nà y má»™t việc kỳ lạ Ä‘ ã đến vá»›i tôi. Tôi chợt thấy má»™t váºt gì to, lạnh và rất nặng thúc mạnh và o mông, giống nh Æ° đầu má»™t con máºp, sá»± việc nà y chÆ°a bao giá» chúng tôi nghÄ© tá»›i. Äầu óc hoang mang, tôi trèo lên thanh chống cá»™t buồm và mặc cảm nhÆ° con máºp Ä‘ang bám và o ngÆ°á»i. Héc-man phá lên cÆ°á»i rÅ© bên tay lái và nói cho tôi biết rằng đó là má»™t con cá thu lá»›n nặng đến bảy mÆ°Æ¡i cân, bÆ¡i qua v ì đã ngá»i thấy mùi thịt ng Æ°á»i.
Sau nà y trong phiên trá»±c của Héc-man và cả phiên trá»±c của Toóc-xten vẫn con cá thu đó Ä‘ ã theo sóng định nhảy lên bè. Cả hai lần nó Ä‘ ã nhảy lên được đầu cây gá»—, chúng tôi chÆ°a kịp vồ, nó Ä‘ ã nhảy xuống biển. Má»™t ngá»n sóng đã ném lên bè con cá giác chạy hoảng loạn. Vá»›i con cá nà y và con cá t hu bắt được hôm trÆ°á»›c, chúng tôi quyết định câu để dẹp bá»›t cÆ¡n há»—n loạn đẫm máu Ä‘ang diá»…n ra ở biển.
Nháºt k ý của chúng tôi đã ghi lại: "Má»™t con máºp dà i má»™t mét tám m Æ°Æ¡i Ä‘ ã xông đến trÆ°á»›c tiên và đ ã bị kéo lên bè. Lần sau vừa thả mồi, má»™t con máºp nữa dà i hai mét tÆ°, Ä‘ ã nuốt chá»ng cả l ưỡi câu và bị kéo lên bè. Con máºp thứ ba dà i má»™t mét tám mÆ°Æ¡i Ä‘ ã xểnh mất khi chúng tôi Ä‘ang kéo lên. Sau đó, chúng tôi lại bắt được má»™t con dà i hai mét bốn mÆ°Æ¡i, con nà y quẫy chống lại ghê gá»›m, đầu nó Ä‘ ã kéo được lên cây gá»— c òn cắn đứt bốn sợi dây bằng thép và nhảy xuống biến mất. Tiếp theo lại được má»™t con dà i hai mét mÆ°á»i phân. Những thân cây gá»— ở phÃa sau bè trÆ¡n nhÆ° mỡ, đứng câu rất khó và nguy hiểm. Ba con máºp bị kéo lên tưởng chết Ä‘ ã lâu, nh Æ°ng giá» lại tiếp tục gi ãy, đầu ngóc lên, mõm há ra Ä‘á»›p rất nguy hiểm. Chúng tôi kéo Ä‘uôi chúng dồn ra phÃa trÆ°á»›c bè. Lại má»™t con cá thu vừa bắt được là m cho chúng tôi vất vả hÆ¡n cả lÅ© cá máºp, v ì nó béo và nặng đến ná»—i không má»™t ai cầm Ä‘uôi nhấc nổi lên được. Biển vẫn c òn đầy những con cá rất hung hăng. Lại má»™t con máºp nữa bị bắt nhÆ°ng cuối cùng lại thoát mất. Sau đó, chúng tôi lại kéo được má»™t con dà i má»™t mét tám mÆ°Æ¡i và má»™t con dà i má»™t mét năm mÆ°Æ¡i. Lại má»™t con nữa được kéo lên dà i má»™t mét tám mÆ°Æ¡i và con cuối cùng dà i hai mét mÆ°á»i phân".
Ngổn ngang trên mạn bè đầy những cá máºp, Ä‘uôi chúng Ä‘áºp ầm ầm lên bè, quáºt và o ca-bin, m õm há ra Ä‘á»›p lung tung, là m cản trở sá»± Ä‘i lại. Sau mấy đêm dông b ão, giỠđây chúng tôi mệt rã ng Æ°á»i không c òn muốn phân biệt con máºp nà o còn sống, con nà o chết, h oặc chúng Ä‘ang giÆ°Æ¡ng cặp mắt r ình mò chá»±c cắn, nếu chúng tôi lại gần. Kéo được chÃn con máºp, chúng tôi nghỉ v ì đã n ăm tiếng đồng hồ liá»n kéo dây, đánh váºt vá»›i lÅ© máºp, ngÆ°á»i Ä‘ ã rã rá»i và mệt má»i. Ngà y hôm sau, số l ượng cá thu và cá hồng Ä‘ ã bá»›t Ä‘i nhÆ°ng cá máºp vẫn còn nhiá»u. Chúng tôi lại bắt đầu câu sau lại bá» ngay vì phát hiện thấy máu cá t Æ°Æ¡i chảy từ bè xuống, lôi kéo ngà y cà ng nhiá»u cá máºp bu đến.
Chúng tôi Ä‘em vứt những xác cá xuống biển và cá» rá»a bè. Răng của cá máºp cùng vá»›i lá»›p da ráp nhám Ä‘ ã là m ch o lá»›p cót trải bè bằng tre Ä‘an rách nát. Chúng tôi thay những tấm rách, vấy máu bằng những tấm má»›i có hà ng đống chất ở mạn trÆ°á»›c bè. Những đêm đó, nằm ngủ chúng tôi mê thấy những m õm cá máºp háu ăn ngoác rá»™ng cùng vá»›i máu me chúng. Mùi da cá máºp vẫn phảng phất trÆ°á»›c mÅ©i chúng tôi. Thịt cá máºp ăn được, chỉ cần là m mất mùi a-mô-ni-ác bằng cách Ä‘em Æ°á»›p muối ngâm những miếng cá xuống nÆ°á»›c biển trong hai mÆ°Æ¡i bốn tiếng. Dù sao cá giác và cá thu vẫn ngon nhất.
Ngay tối hôm sau buổi câu cá, lần đầu tiên tôi nghe thấy má»™t bạn phát biểu rằng tháºt hết sức thú vị thoải mái được nằm dà i trên b ãi cá» xanh ở má»™t hòn đảo nhỠđầy ngút những cây dừa, xem nhiá»u thứ khác hÆ¡n là những con cá lạnh tanh và sóng biển. Thá»i tiết Ä‘ ã dịu Ãt nhất cÅ©ng ổn định nhÆ° trÆ°á»›c đây. Äôi khi những cÆ¡n gió bất ngá» Ä‘em theo những cÆ¡n mÆ°a rà o, là m cho chúng tôi vui mừng v ì dá»± trữ n Æ°á»›c ngá»t sắp cạn. Những lúc mÆ°a to xối xả, chúng tôi hứng nÆ°á»›c chảy ở mái ca-bin xuống, và cùng nhau trần truồng, tắm sạch lá»›p nÆ°á»›c muối Ä‘ang dÃnh chặt và o ngÆ°á»i.
Những cá hoa tiêu lại bÆ¡i tung tăng ở những chá»— quen thuá»™c, nhÆ°ng không r õ có phải vẫn là những con cá cÅ© mà tr Æ°á»›c đây Ä‘ ã thoát khá»i cuá»™c tà n sát hay là những con cá má»›i xuất hiện sau cuá»™c chiến đấu vừa qua.
Ngà y hai mÆ°Æ¡i mốt tháng bảy, gió Ä‘á»™t nhiên đổ xuống . Trong má»™t lúc lâu trá»i lặng gió và ngá»™t ngạt. Kinh nghiệm cho chúng tôi biết những gì sẽ xảy ra. Sau và i đợt gió mạnh thổi từ phÃa đông, phÃa tây và rồi phÃa nam, gió mát hẳn Ä‘i và đột ngá»™t chuyển vá» phÃa nam, nÆ¡i mây Ä‘en Ä‘ang ùn ùn kéo đến ở chân trá»i. Bằng máy Ä‘o gió, Héc-man đã Ä‘o được sức gió mÆ°á»i bốn mét trong má»™t giây cùng lúc chiếc túi ngủ của Toóc-xten bị gió bốc xuống biển.
Héc-man vÆ°Æ¡n tay để giữ lấy chiếc túi ngủ không may hụt chân ng ã xuống biển. Giữa lúc tiếng sóng nổi ầm ầm, chúng tôi chỉ nghe thấy tiếng kêu yếu á»›t và nhìn thấy đầu và tay Héc-man Ä‘ang vẫy, cùng má»™t váºt g ì mà u xanh rất khó nháºn ra Ä‘ang quây tròn lấy Héc-man. Những ngá»n sóng lá»›n đẩy Héc-man xa dần bè là m anh hết sức vùng vẫy bÆ¡i và o. Lúc ấy Toóc-xten Ä‘ang giữ chèo lái c òn tôi thì Ä‘ang ở phÃa trÆ°á»›c bè. Hai chúng tôi là ngÆ°á»i trÆ°á»›c tiên thấy Héc-man bị ng ã, và đá»u hoảng run lên, cùng kêu thất thanh "Có ngÆ°á»i ng ã xuống biển" và chạy vá»™i tìm ph Æ°Æ¡ng tiện cấp cứu. Các ngÆ°á»i khác không ai nghe thấy tiếng kêu cứu của Héc-man, v ì tiếng sóng biển, nhÆ°ng rồi tất cả Ä‘á»u vá»™i v ã và náo Ä‘á»™ng.
Héc-man là ngÆ°á»i bÆ¡i giá»i, biết tÃnh mạng Ä‘ang bị Ä‘e dá»a, c òn chúng tôi hy vá»ng rất má»ng manh liệu anh có đủ sức bÆ¡i và o nổi không. Toóc-xten vá»™i nhà o đến chiếc trục tre Ä‘ang quấn đầy dây thừng mà chúng tôi vẫn dùng cho xuồng con. Lần duy nhất trong chuyến Ä‘i, dây thừng không gỡ ra được. Việc nà y Ä‘ ã mất mấy giây trong khi Héc-man cách tấm bè phÃa sau Ä‘á»™ và i mét, anh Ä‘ang cố hy vá»ng bÆ¡i đến chiếc bÆ¡i chèo lái để nắm lấy, nhÆ°ng nó lại tuá»™t khá»i tay anh. Anh ở đúng và o chá»— mà theo kinh nghiệm chúng tôi thấy không c òn ph Æ°Æ¡ng cách nà o khắc phục được. Trong khi tôi và Ben vá»™i hạ chiếc xuồng cao su xuống biển th ì Nút và E-rÃch ném cho Héc-man chiếc phao cấp cứu có má»™t đầu dây buá»™c và o mái ca-bin. Ném bao nhiêu l ần cÅ©ng không kết quả.
Héc-man đã bị đẩy xa Ä‘ang cố hết sức bÆ¡i theo kịp chiếc bè, nhÆ°ng khoảng cách cứ xa dần. Anh đặt hy vá»ng cuối cùng và o chiếc xuồng cao su. Chiếc xuồng cao su nhá» bé, không có cá»™t và dây neo để gh ìm tốc Ä‘á»™, rất có thể cứu được Héc-man, nhÆ°ng biết đâu chẳng bao giá» quay trở lại vá» vá»›i chiếc Công Ti-ki. Dù sao có ba ngÆ°á»i trên xuồng c òn có nhiá»u hy vá»ng giải quyết tốt h Æ¡n là má»™t thân má»™t m ình giữa biển cả. Äá»™t nhiên chúng tôi thấy Nút nhảy xuống biển cầm theo phao cấp cứu Ä‘ang cố sức bÆ¡i đến Héc-man. Nh ìn theo lúc thì thấy đầu Héc-man ở má»m sóng xa xa thoắt mất Ä‘i, lúc đầu Nút nhô lên cứ thế cho đến lúc hai ngÆ°á»i gặp được nhau cùng buá»™c phao cấp cứu, c òn chúng tôi ra sức kéo sợi dây buá»™c và o phao nh Æ°ng mắt vẫn không rá»i má»™t váºt tối Ä‘en vẫn láºp lá» phÃa sau hai ngÆ°á»i.
Cuối cùng hai bạn chúng tôi trở vá» an toà n và váºt tối Ä‘en đó chẳng phải là quái váºt nà o khác là chiếc túi ngủ của Toóc-xten. Sau khi Ä‘ ã kéo hai ng Æ°á»i lên, chiếc túi ngủ báºp bá»nh bị con cá nà o đó kéo xuống sâu, nhÆ°ng dù sao cÅ©ng may vì con cá đó đã lỡ mất mồi ngon nhất. Toóc-xten vừa cầm lấy lái vừa thốt lên: "Tháºt là hà i lòng vì không nằm trong túi ngủ đó".
Äêm đó, chúng tôi không ai c òn trao đổi các câu chuyện hà i hÆ°á»›c nà o khác. Má»™t thá»i gian dà i ai nấy cÅ©ng c òn sợ đến lạ nh gáy, vừa sợ vừa biết Æ¡n v ì chúng tôi còn đủ cả sáu ngÆ°á»i. Héc-man và má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u không ngá»›t lá»i ca ngợi Nút. Chúng tôi không kịp nghÄ© đến các sá»± việc xảy ra v ì gió cà ng ngà y cà ng mạnh. Trá»i tối sầm lại và c Æ¡n b ão má»›i đã xuất hiện tr Æ°á»›c khi trá»i tối. Chúng tôi để chiếc phao cấp cứu kéo theo sau bè để ph òng khi có ng Æ°á»i bị gió hắt xuống biển c òn có chá»— nắm vÃu. Äêm đến, trá»i tối Ä‘en nhÆ° má»±c, chiếc bè vẫn Ä‘i nhÆ° nhảy há»—n loạn trong bóng đêm, chỉ nghe thấy tiếng gió gầm rÃt qua cá»™t buồm tưởng nhÆ° nó sắp bốc cả ca-bin bằng tre xuống biển. NhÆ°ng ca-bin được phủ bạt và buá»™c rất chặt.
Các cây gá»— của chiếc bè Công Ti-ki mà sóng biển Ä‘u Ä‘Æ°a lên xuống giống nhÆ° các phÃm Ä‘Ã n dÆ°Æ¡ng cầm. Má»—i lần nhÆ° váºy, chúng tôi ngạc nhiên nháºn thấy các thác nÆ°á»›c đổ xuống đáng nhẽ chảy qua các khe của bè, lại giống nhÆ° má»™t cái bá»… l ò rèn đẩy không khà ẩm Ä‘i qua. Năm ngà y liá»n thá»i tiết luôn luôn thay đổi lúc th ì dông bão dữ dá»™i, khi thì gió nhè nhẹ thổi. Trên biển cả, giữa các vạt sóng là những hõm sâu nh Æ° những thung lÅ©ng rá»™ng và các vạt sóng mà u xám xanh được gió thổi là m vạt sóng trải, dải và lÆ°ng sóng phẳng l ì tá»a lên nhiá»u đám bụi nÆ°á»›c li ti.
Cuối cùng đến ngà y thứ năm, cÆ¡n b ão tan. Trên bầu trá»i, má»™t vệt mà u xanh xuất hiện. Những đám mây Ä‘en u ám đã phải nh Æ°á»ng chá»— cho bầu trá»i xanh biếc. Qua cÆ¡n b ão, cần lái bè bị gãy, buồm rách, các tấm gá»— chống giạt lủng lẳng bên thân các cây gá»—, dây thừng bị cá» mòn, nh Æ°ng chúng tôi và má»i thứ chất trên bè Ä‘á»u an toà n. Qua hai cÆ¡n b ão, chiếc Công Ti-ki đã h Æ¡i rệu rạo. Những dây néo bị cá» x át nhiá»u đã là m h Æ° hại những cây gá»— ban-xa. Chúng tôi cám Æ¡n thượng đế v ì may mà chúng tôi đã há»c táºp ng Æ°á»i Anh-ca, không dùng những dây thép để chằng bè, nếu không chiếc bè Ä‘ ã bị các dây thép buá»™c cắt đôi và tan tà nh nhÆ° các que diêm trong cÆ¡n b ão. H Æ¡n nữa, nếu nhÆ° chúng tôi dùng gá»— ban-xa khô để là m bè, tất nhiên bè sẽ nổi hÆ¡n nhiá»u lúc ban đầu, nhÆ°ng sau ngấm đầy nÆ°á»›c biển, chiếc bè chắc chắn Ä‘ ã chìm từ lâu. Äó là do nhá»±a ở những cây gá»— tÆ°Æ¡i Ä‘ ã ng ăn cản nÆ°á»›c bể thấm qua những cây gá»— xốp.
NhÆ°ng bây giá», các dây buá»™c bè không chặt nhÆ° trÆ°á»›c nên rất nguy hiểm nếu ta th ò chân và o kẽ hở giữa hai cây gá»— vì khi chúng giáºp và o nhau có thể nghiến nát chân. Ở phÃa tr Æ°á»›c và phÃa sau, v ì không có sà n lát bằng tre nên khi muốn dang hai chân để đứng và o hai cây gá»— chúng tôi phải quỳ gối xuống. Ở phÃa sau, các cây gá»— trÆ¡n nhÆ° lá chuối v ì bị phủ lá»›p tảo ẩm. Mặc dù chúng tôi đã Ä‘i Ä‘i, lại lại, in thà nh vệt trên lá»›p rêu xanh và ngÆ°á»i trá»±c lái đứng trên má»™t tấm phản rá»™ng, nhÆ°ng dù sao khi có má»™t vạt sóng áºp và o bè, má»™t trong số chÃn cây gá»— Ä‘áºp ầm ầm ngà y đêm và o các thanh ngang. Các thừng buá»™c và o hai cá»™t buồm ở phÃa đỉnh cÅ©ng là m cho chúng cá» xát mạnh v ì các cá»™t nà y đặt trên hai cây gá»— bè khác nhau, nên hai cá»™t Ä‘u Ä‘Æ°a không giống nhau.
Chúng tôi Ä‘ ã sá»a chữa, nối lại cần lái bằng gá»— muá»—m rắn nhÆ° thép cùng vá»›i tà i khéo léo sá»a buồm của E-rÃch và Ben, chiếc Công Ti-ki chẳng bao lâu Ä‘ ã trở lại vững chãi để tiến thẳng vá» Pô-li-nê-di, trong khi đó, bánh lái bè Ä‘u Ä‘Æ°a nhẹ nhà ng trong biển gợn sóng yếu á»›t. Những miếng gá»— chống giáºt giữ hÆ°á»›ng của chiếc bè không c òn giống nh Æ° trÆ°á»›c nữa, v ì không còn phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i sức ép mạnh của nÆ°á»›c đổ và o bè, không gắn chặt dÆ°á»›i bè nên chúng không được vững chắc nữa. CÅ©ng không thể kiểm tra các dây buá»™c ở phÃa dÆ°á»›i bè v ì bị phủ đầy rêu tảo. Khi nhấc tấm liếp tre lên, chúng tôi thấy chỉ có ba dây buá»™c chÃnh là bị đứt mà thôi; các dây nà y buá»™c ngang bè, bị các đồ đạc cá» và o là m m òn nên bị đứt. Các thân cây ghép là m bè v ì bị hút đầy nÆ°á»›c trÆ°Æ¡ng lên và hà ng hóa thá»±c phẩm th ì nhẹ dần nên rút cục đâ u lại và o đó. Phần lá»›n số thá»±c phẩm và nÆ°á»›c ngá»t dá»± trữ Ä‘ ã được dùng và các nhân viên Ä‘iện Ä‘Ã i Ä‘ ã vứt Ä‘i nhiá»u bá»™ pin khô đã dùng hết. Mặc dù gặp c Æ¡n b ão biển vừa qua, chắc chắn chúng tôi vẫn vững và ng Ä‘i nốt Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng ngắn cuối cùng đến các đảo ở phÃa trÆ°á»›c mặt chúng tôi.
Bây giá» má»™t câu há»i khác được đặt ra: cuá»™c hà nh tr ình sẽ kết thúc ra sao? Chiếc bè Công Ti-ki vẫn c Æ°Æ¡ng quyết tiếp tục cuá»™c hà nh tr ình vá» h Æ°á»›ng tây cho đến khi mÅ©i bè chạm núi đá hay mảnh đất cố định nà o giữ nó lại. Cuá»™c hà nh tr ình sẽ tháºt sá»± chÆ°a kết thúc chừng nà o tất cả chúng tôi chÆ°a đổ bá»™ an toà n lên má»™t trong nhiá»u đảo ở Pô-li-nê-di. Ra khá»i cÆ¡n b ão cuối cùng, chúng tôi ch Æ°a xác định được đến táºn đâu. Chúng tôi Ä‘ang ở cùng má»™t khoảng cách giữa những đảo Mác-ki-dÆ¡ và đảo Tu-a-mô-tu . Vị trà hiện nay rất có thể sẽ dẫn chúng tôi Ä‘i qua hai dãy đảo mà không nh ìn thấy được chúng. H òn đảo của dãy Mác-ki-d Æ¡ gần nhất cách ba trăm hải l ý vá» phÃa Tây-bắc, còn dãy Tu-a-mô-tu cÅ©ng ba trăm hải lý vá» phÃa Tây-nam. Gió v à luồng nÆ°á»›c vẫn có biến Ä‘á»™ng vá»›i má»™t hÆ°á»›ng chung vá» phÃa tây và o khoảng xa nhất cách hai d ãy đảo. Không xa lắm vá» phÃa tây -bắc là đảo Pha-tuy-hi-va má»™t mảnh đất nhá» có núi non và rừng ráºm là nÆ¡i mà tôi Ä‘ ã sống trong má»™t chiếc nhà sà n dá»±ng cá»c trên mặt n Æ°á»›c và cÅ©ng chÃnh ở nÆ¡i đây tôi đã được má»™t cụ già kể cho nghe những chuyện lịch sá» sống Ä‘á»™ng vá» ngÆ°á»i tổ tiên anh hùng Công Ti-ki. Nếu chiếc bè đến được b ãi cát ấy, chắc tôi sẽ gặp được nhiá»u ngÆ°á»i quen mà có thể không phải chÃnh ông già đ ã kể chuyện vì ông đã b Æ°á»›c sang thế giá»›i khác từ lâu mang theo nguyện vá»ng được gặp Công Ti-ki tháºt.
Khi tiến dần vá» phÃa các d ãy núi thuá»™c nhóm đảo Mác-ki-dÆ¡ mà các đảo ở tách biệt nhau và nÆ¡i đây sóng biển vá»— và o các vách đá dá»±ng đứng là m vang lên những tiếng ầm ì nh Æ° tiếng sấm, chúng tôi phải c ăng mắt nhìn cho kỹ để tìm lối và o, giữa những khe núi và các khe nà y bao giá» cÅ©ng có những bãi đá sá»i hẹp. Ngược lại trong d ãy đảo Tu-a-mô-tu rất nhiá»u đảo ở gần nhau và giữa các đảo là biển rá»™ng. NhÆ°ng nhóm đảo nà y c òn có tên là "Quần đảo phẳng" hoặc "Quần đảo nguy hiểm", vì quần đảo nà y hoà n toà n được cấu tạo bằng san hô, tạo thà nh những đá ngầm hoặc đảo h ình và nh kh ăn (gá»i là a-tôn) trên có các cây cá» chỉ cao hÆ¡n mặt nÆ°á»›c từ hai đến ba mét. Má»™t v òng hình và nh khăn đá san hô che chở các đảo a-tôn, Ä‘iá»u n à y rất nguy hiểm cho việc giao thông trên biển. Mặc dù các ốc biển Ä‘ ã tạo nên các đảo san hô trong quần đảo Tu-a-mô-tu và các đảo Mác-ki-dÆ¡ là những núi lá»a Ä‘ ã tắt, dân tá»™c Pô-li-nê-di ở trên hai quần đảo nà y và những gia Ä‘ ình các vua chúa của hai quần đảo Ä‘á»u coi Ti-ki là tổ tiên chÃnh thống của há». Từ ngà y ba tháng bảy, tuy rằng c òn cách Pô-li-nê-di má»™t nghìn hải lý, thiên nhiên nh Æ° Ä‘ ã cáo cho chúng tôi đất liá»n Ä‘ang ở phÃa trÆ°á»›c. TrÆ°á»›c đây, khi Ä‘i qua Pê-ru má»™t ngh ìn dặm chúng tôi đã thấy những đám chim hạm, cho đến kinh tuyến 100 Ä‘á»™ tây, không còn thấy chúng nữa, và chúng tôi chỉ nhìn thấy những con hải âu, lấy biển là m n Æ¡i trú ngụ. Ngà y ba tháng bảy ở và o kinh tuyến 125 Ä‘á»™ tây, chúng tôi lại thấy xuất hiện những con chim hạm bay từng tốp nhá».
Chúng bay vút ở trên cao hoặc lao xuống ngá»n sóng để bắt những con cá chuồn Ä‘ang lao lên khá»i mặt nÆ°á»›c chạy trốn lÅ© cá hồng. Giống chim nà y không từ châu Mỹ đến v ì châu Mỹ ở phÃa sau, chúng phải từ n Æ¡i đất liá»n nà o đó ở phÃa trÆ°á»›c bay đến.
Ngà y mÆ°á»i sáu tháng bả y, thiên nhiên lại tá» cho chúng tôi rõ h Æ¡n là đ ã ở gần đất liá»n: má»™t con cá máºp dà i hai mét bảy mà chúng tôi bắt được Ä‘ ã nhả ra má»™t con sao biển mà nó ch Æ°a ăn hết, có thể nó vừa bắt được con nà y ở bá» biển.
Sáng hôm sau, chúng tôi có khách từ những đảo Pô-li-nê-di đến thăm. Từ trên bè nh ìn vá» chân trá»i phÃa đông, chúng tôi thấy hai con chim lá»›n bay đến và bay khá thấp trên cá»™t buồm. Sải cánh của chúng đến năm pi-ê. Chúng bay lượn mấy v òng trên đầu chúng tôi, rồi hạ cánh xuống nÆ°á»›c dá»c theo bè. Những con cá hồng thấy chúng vá»™i lao nhanh đến, bÆ¡i quanh vá»›i vẻ lạ kỳ trÆ°á»›c những con chim biết bÆ¡i, nhÆ°ng không má»™t con cá hồng nà o dám chạm đến chúng. Äó là những sứ giả đầu tiên chà o đón chúng tôi đến Pô-li-nê-di. Tối đến chúng vẫn không bay Ä‘i, Ä‘á»— trên mặt biển cho đến ná»a đêm, chúng tôi thấy chúng bay v òng trên cá»™t buồm, kêu lên những tiếng khà n đặc. Những con cá chuồn nhảy lên sà n bè giá» cÅ©ng là loại khác, to hÆ¡n nhiá»u. Tôi biết giống cá nà y v ì tr Æ°á»›c đây tôi Ä‘ ã cùng thổ dân câu được chúng ở đảo Pha-tuy-hi-va.
Suốt ba ngà y ba đêm, chúng tôi bÆ¡i thẳng đến Pha-tuy-hi-va, nhÆ°ng má»™t cÆ¡n gió mạnh từ đông -bắc Ä‘ ã đẩy bè chúng tôi vá» phÃa những đảo san hô ở Tu-a-mô-tu, Ä‘Æ°a bè ra khá»i luồng nam xÃch đạo, là m cho chúng tôi không c òn dá»±a được và o những hải lÆ°u nữa. Hôm na y chúng còn ở đây, đến mai lại không còn nữa. Chúng chảy nh Æ° những con sông vô h ình đâm nhánh ra cả đại dÆ°Æ¡ng. Luồng xiết thÆ°á»ng tạo ra nhiá»u sóng và nhiệt Ä‘á»™ nÆ°á»›c thấp Ä‘i má»™t Ä‘á»™.
Hà ng ngà y, chúng tôi Ä‘á»u biết hÆ°á»›ng và lá»±c chảy của hải lÆ°u, bằng cách tÃnh sá»± chênh lệch giữa phÆ°Æ¡ng vị mà E-rÃch tÃnh toán vá»›i phÆ°Æ¡ng vị Ä‘o được. Äến cá»a ng õ quần đảo Pô-li-nê-di, gió biến Ä‘i sau khi nhÆ°á»ng chá»— cho má»™t d òng hải l Æ°u yếu, nhÆ°ng là m cho chúng tôi rất lo sợ v ì dòng hải l Æ°u nà y chảy vá» vùng đất hÆ°á»›ng Bắc Cá»±c. Trá»i không phải hoà n toà n lặng gió (trong suốt cuá»™c hà nh trình, không bao giá» trá»i lặng gió) và khi gió thổi yếu nh Æ° váºy, chúng tôi Ä‘em căng tất cả những mảnh vải mà chúng tôi có để cố gắng có được chút Ãt gió đẩy bè Ä‘i. Không má»™t ngà y nà o bè của chúng tôi phải quay lá»™n vá» phÃa châu Mỹ, và đoạn Ä‘Æ°á»ng ngắn nhất Ä‘i được trong hai mÆ°Æ¡i bốn giá» là chÃn dặm. Trong toà n bá»™ cuá»™c hà nh tr ình, Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng Ä‘i được trong cùng khoảng thá»i gian trên là bốn mÆ°Æ¡i hai dặm rưỡi. Vả lại, trong những giá» phút cuối cùng của cuá»™c hà nh trình, gió đông cÅ©ng không nỡ bá» rÆ¡i chúng tôi; gió lại nổi lên và đẩy chiếc bè Ä‘ ã h Æ¡i á»p ẹp chuẩn bị tiến và o má»™t phần của thế giá»›i má»›i mà chÆ°a ai biết đến.
Cà ng ngà y, cà ng có nhiá»u Ä‘Ã n chim bay đến quanh quẩn. Và o má»™t chiá»u khi mặt trá»i sắp lặn, chúng tôi thấy má»™t sá»± xáo Ä‘á»™ng trong Ä‘Ã n chim. Chúng vá»™i v ã bay vá» h Æ°á»›ng tây, không chú ý gì đến chúng tôi và đà n cá chuồn. Từ trên cá»™t buồm, chúng tôi thấy chúng bay qua và bay cùng vá» má»™t hÆ°á»›ng. Có thể có Ä‘iá»u g ì đã là m chúng trốn chạy, dù sao chúng đã bay thẳng đến hòn đảo gần nhất là tổ chúng. Chúng tôi bẻ lái Ä‘Æ°a mÅ©i bè và o hÆ°á»›ng chim bay. Khi mà n đêm buông xuống, chúng tôi c òn nghe thấy tiếng kêu của những con chim bay sau, v ượt qua bè. Tháºt là má»™t đêm tuyệt đẹp! Äây là đêm thứ ba của chuyến Ä‘i, chúng tôi được má»™t đêm trăng tr òn. Sáng hôm sau, trên trá»i cà ng có nhiá»u chim h Æ¡n. Lần nà y chẳng phải đợi đến chiá»u để d õi theo h Æ°á»›ng chim bay, mà chúng tôi thấy má»™t đám mây lạ bất Ä‘á»™ng ở chân trá»i là m mục tiêu. Những đám mây khác trông nhÆ° những má»› bông trắng ở phÃa nam theo chiá»u gió, trôi và khuất dần vá» phÃa tây.
Ở Pha-tuy-hi-va, tôi Ä‘ ã thấy những đám mây nà y được ngá»n gió Ä‘á»u đặn thổi tá»›i và từ trên bè Công Ti-ki, chúng tôi thấy chúng trôi qua trên đầu ngà y đêm; nhÆ°ng c òn đám mây Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c ở phÃa tây nam chân trá»i lại đứng im nhÆ° má»™t cá»™t khói, trong khi những đám mây trắng vẫn chuyển Ä‘á»™ng. Äám mây nà y tên khoa há»c gá»i là mây tÃch. NgÆ°á»i Pô-li-nê-di không biết tên nà y nhÆ°ng há» biết rằng dÆ°á»›i đám mây ấy bao giá» cÅ©ng là đất liá»n. Thá»±c ra ánh nắng mặt trá»i nhiệt Ä‘á»›i rá»i xuống cát nóng bá»ng tạo thà nh luồng hÆ¡i nóng ẩm bốc lên và ngÆ°ng tụ ở tầng không khà lạnh trong khà quyển. Chúng tôi hÆ°á»›ng bè theo đám mây đó cho đến lúc đám mây tan Ä‘i khi trá»i tối. Gió vẫn ổn định. Lúc nà y không cần Ä‘iá»u khiển chèo lái, cần lái được buá»™c chặt, chiếc Công Ti-ki lÆ°á»›t Ä‘i má»™t m ình theo đúng hÆ°á»›ng nhÆ° nó Ä‘ ã từng l Æ°á»›t Ä‘i nhÆ° váºy trên biển và o những ngà y đẹp trá»i. NgÆ°á»i trá»±c lúc nà y có thể ngồi nghỉ thoải mái trên miếng gá»— nhẵn bóng ở đỉnh cá»™t buồm để theo d õi bất kỳ dấu hiệu nà o báo là có Ä‘ ất liá»n. Äêm đó vang Ä‘á»™ng nhÆ° tiếng chim kêu rÃu rÃt và mặt trăng gần nhÆ° tr òn.
Tà i sản của ngudoc
19-09-2008, 05:11 PM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
ChÆ°Æ¡ng VII
Trên những hòn đảo ở Thái Bình Dương
Äêm 29 rạng ngà y 30 tháng bảy, má»™t không khà kỳ lạ bao trùm quanh chiếc bè Công Ti-ki. Tiếng ồn à o của các con chim biển phả i chăng báo hiệu má»™t Ä‘iá»u gì. Chúng tôi cảm thấy đất liá»n Ä‘ang tá»›i gần trong tiếng chim hót lÃu lo, huyên náo, Ä‘ang h òa cùng tiếng thừng nghiến cót két ảm đạm, mà suốt ba tháng trá»i chúng tôi phải chịu Ä‘á»±ng cùng vá»›i tiếng gầm thét của sóng biển. Trăng hôm nay tròn và đầy đặn hÆ¡n bao giá». Trong trà tưởng tượng của chúng tôi, mặt trăng nhÆ° phản chiếu những ngá»n cây dừa cùng những cảnh nên thÆ¡ l ãng mạn. Sáu giá», hết ca trá»±c, từ trên ngá»n cá»™t buồm xuống, Ben đánh thức Héc-man, rồi Ä‘i ngủ. Khi Héc-man leo lên cá»™t buồm lắc lÆ° th ì trá»i rạng sáng. M Æ°á»i phút sau, nét mặt rạng rỡ anh trở xuống bằng thang dây đến kéo chân tôi gá»i:
- Lên mà xem.
Tôi vùng dáºy, theo sau là Ben vừa má»›i chợp ngủ. Chen chúc nhau, ngÆ°á»i trÆ°á»›c ngÆ°á»i sau chúng tôi cố trèo tháºt cao, lên đến táºn xà ngang cá»™t buồm. Xung quanh chúng tôi rất nhiá»u chim, trá»i nhÆ° phủ má»™t lá»›p vải má»ng phá»›t má»™t mà u xanh tÃm, phản chiếu trên mặt biển h ình ảnh còn lại của má»™t đêm sắp tà n. Ở phÆ°Æ¡ng đông, má»™t là n ánh sáng Ä‘á» Ä‘ang lan dần vá» hÆ°á»›ng đông nam, tạo thà nh má»™t ná»n Ä‘á» tÃa nổi lên má»™t bóng má», tá»±a nhÆ° má»™t nét bút ch ì xanh kẻ ở bá» n Æ°á»›c.
Ôi, má»™t h òn đảo! Chỉ cần nhìn h Æ°á»›ng sóng trên mặt biển, chúng tôi nháºn thấy ngay không c òn c Æ¡ may mắn và o đảo, v ì vị trà hiện nay của bè, gió không thể Ä‘Æ°a chúng tôi đến đảo được. Dù biết không còn hy vá»ng nà o nữa, chúng tôi vẫn chèo lái. Äến sáu giá» rưỡi, mặt trá»i Ä‘ ã nhô lên khá»i mặt biển và từ từ hiện lên giữa trá»i nh Æ° ở vùng các chà tuyến. H òn đảo chỉ cách có mấy dặm, trông nhÆ° má»™t dải rừng không cao lắm, chạy dá»c theo chân trá»i . Sau má»™t bãi cát trắng là những cây cối ráºm rạp, qua từng khoảng Ä‘á»u đặn lại biến Ä‘i sau những vạt sóng.
Theo E-rÃch tÃnh toán, đó là đảo Pu-ca Pu-ca, má»™t h òn đảo tiá»n tiêu của d ãy Tu-a-mô-tu. Theo tà i liệu " ÄÆ°á»ng biển dẫn đến những h òn đảo ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng 1940", cÅ©ng nhÆ° nháºn xét của E-rÃch, cùng hai tấm hải đồ của chúng tôi, h òn đảo nà y ở và o bốn vị trà khác nhau. Quanh đấy không có h òn đảo nà o khác, nên chúng tôi cho đó chÃnh là đảo Pu-ca Pu-ca. Äến tám giá» rưỡi, h òn đảo Pu-ca Pu-ca khuất hẳn trên mặt biển, nhÆ°ng đến mÆ°á»i má»™t giá» từ trên ngá»n cá»™t buồm, chúng tôi nh ìn lại thì thấy má»™t vạch má» xanh ở chân trá»i vá» phÃa đông.
Sau đó vạch xanh cÅ©ng mất hẳn, chỉ còn lại là là trên trá»i má»™t đám mây lá»›n cáo hiệu nÆ¡i có h òn đảo Pu-ca Pu-ca. Chim muông không còn xuất hiện nữa. Chúng quay l Æ°ng vá» hÆ°á»›ng gió khi chúng bay vá» lúc chiá»u tối, bụng Ä‘ ã c ăng. Cá hồng cÅ©ng trở nên hiếm má»™t cách r õ rệt và phÃa d Æ°á»›i bè chỉ thấy xuất hiện lại má»™t số cá hoa tiêu. Ngay sáng hôm sau, chúng tôi nháºn thấy hai đám mây má»›i dâng lên ở phÃa chân trá»i. Theo hải đồ, đó là đảo Phăng-ga-hi-na và Eng-ga-tô.
Theo chiá»u gió, chúng tôi đến Eng-ga-tô thuáºn lợi hÆ¡n. Lợi dụng đại dÆ°Æ¡ng yên tÄ©nh, chúng tôi hÆ°á»›ng mÅ©i bè và buá»™c chặt lái để được tá»± do thưởng thức sá»± im lặng tuyệt diệu của đại dÆ°Æ¡ng. Äược ngà y đẹp trá»i, cuá»™c sống trên bè Công Ti-ki thÃch đến ná»—i chúng tôi say sÆ°a thưởng thức má»i cảm nghÄ© khi thấy rằng chuyến Ä‘i, dù thế nà o chăng nữa, cÅ©ng sắp kết thúc. Ba ngà y ba đêm liá»n chúng tôi hÆ°á»›ng bè Ä‘i theo đám mây ở trên đảo Eng-ga-tô. Trá»i tuyệt đẹp! Bánh lái tá»± Ä‘iá»u khiển hÆ°á»›ng Ä‘i Ä‘ ã định, luồng nÆ°á»›c rất hiá»n h òa. Sau phiên trá»±c ca từ bốn đến sáu giá» buổi sáng thứ tÆ°, Toóc-xten đến thay cho Héc-man được Héc-man kể lại anh Ä‘ ã trông thấy d Æ°á»›i ánh trăng Ä‘Æ°á»ng viá»n quanh của má»™t h òn đảo phẳng lì. Má»™t lúc sau, mặt trá»i má»c, Toóc-xten thò đầu và o cá»a ca-bin hét ầm lên: "Äất liá»n ở phÃa trÆ°á»›c!"
Chúng tôi vá»™i lao ra sà n là nh ìn thấy, và cho kéo các cá» lên. Cá» Na Uy ở phÃa sau, cá» Pháp ở đỉnh cá»™t buồm, vì chúng tôi Ä‘ang đến má»™t thuá»™c địa của P háp. Sau đó, toà n bá»™ các cá» của chiếc Công Ti-ki được kéo lên: Mỹ, Anh, Pê-ru, Thụy Äiển, không kể đến cá» của Há»™i những nhà thám hiểm. Ai cÅ©ng phải thừa nháºn là chiếc bè Công Ti-ki đẹp hẳn lên. Lần nà y h òn đảo ở và o vị trà l ý t ưởng, ngay trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, hÆ¡i xa hÆ¡n má»™t chút đối vá»›i chúng tôi nếu so vá»›i lần bè Ä‘i gần đảo Pu-ca Pu-ca, khi chúng tôi thấy đảo nà y xuất hiện trÆ°á»›c mắt bốn ngà y trÆ°á»›c đây. Chúng tôi biết rằng giữa đất liá»n và chúng tôi, có má»™t b ãi san hô ngầm rất nguy hiểm. Ngá»n sóng lá»›n th Æ°á»ng từ phÃa tây đến vấp và o dải san hô, mất thăng bằng là m tung lên những tảng nÆ°á»›c đổ nhÆ° sấm rá»n xuống các tảng san hô sắc. Biết bao nhiêu tà u biển Ä‘ ã tan ra từng mảnh khi va phải bãi san hô đảo Tu-a-mô-tu.
Äến hai giá», chúng tôi đã tiến sát gần đảo, bắt đầu me n dá»c theo bỠđến sát gần nÆ¡i có đá ngầm nguy hiểm. Má»—i lúc cà ng nghe r õ tiếng gầm thét của các ngá»n sóng xô và o dải san hô, giống nh Æ° tiếng thác đổ Ä‘á»u Ä‘á»u có thể tưởng tượng nhÆ° má»™t Ä‘oà n tà u tốc hà nh dà i vô táºn Ä‘ang chạy trên Ä‘Æ°á»ng ray cách mạn phải bè Ä‘á»™ mấy trăm thÆ°á»›c. Bây giá», chúng tôi có thể trông thấy đám mÆ°a bụi trắng hất lên từ lÆ°ng những ngá»n sóng cuồn cuá»™n, ở ngay cạnh chúng tôi, đứng ở chá»— mà "Ä‘oà n tà u" gầm rú.
Lúc nà y phải hai ngÆ°á»i má»›i giữ nổi bÆ¡i chèo nặng. Do đứng khuất sau ca-bin, há» khô ng nhìn thấy phÃa tr Æ°á»›c. E-rÃch vá»›i danh nghÄ©a hoa tiêu trưởng, đứng trên chiếc h òm gá»— ở nhà bếp để Ä‘iá»u khiển. Kế hoạch của chúng tôi là hết sức Ä‘i sát dải đá ngầm nguy hiểm. Từ trên ngá»n cá»™t buồm, chúng tôi Ä‘ang cố t ìm má»™t khe lạch để Ä‘Æ°a bè và o. Trong khi E-rÃch Ä‘iá»u khiển chiếc bè Ä‘i ngoằn ngoèo sát ngay các dải đá để tránh những con sóng xô, th ì tôi và Héc-man ngồi trên xuồng cao-su được bè kéo theo bằng dây thừng. Khi chiếc bè lượn vá» h òn đảo, sợi dây thừng đã Ä‘Æ°a xuồng và o sát ngay nÆ¡i sóng vá»— ầm ầm và o bãi san hô. Trong má»™t khoảnh khắc, tr Æ°á»›c mặt chúng tôi là má»™t bức tÆ°á»ng nÆ°á»›c xanh Ä‘ang xa dần.
Khi sóng rút ra, b ãi san hô hiện ra nh Æ° má»™t hà ng rà o sắt gỉ nham nhở tua tủa. Chúng tôi cố t ìm mãi không thấy được má»™t khe lạch nà o. E-rÃch Ä‘iá»u chỉnh lại hÆ°á»›ng buồm, kéo chặt phÃa trái, ná»›i dà i dây phÃa phải bè, và ngÆ°á»i lái theo d õi Ä‘á»™ng tác của bánh lái và chiếc Công Ti-ki lại ra khÆ¡i, rá»i nÆ¡i nguy hiểm chá» lần sau. Má»—i lần chiếc Công Ti-ki trở và o đảo, rồi lại quay ra, hai chúng tôi ngồi trên xuồng Ä‘á»u hú vÃa vì thấy các ngá»n sóng cà ng Ä‘iên cuồng hÆ¡n. Má»—i lần nhÆ° váºy, chúng tôi tin chắc rằng E-rÃch Ä‘ ã quá mạo hiểm và không còn má»™t chút hy vá»ng nà o để là m cho chiếc bè Công Ti-ki thoát khá»i các vạt sóng Ä‘ang muốn hút nó và o b ãi đá ngầm mà u Ä‘á» ghê sợ. Suốt cả ngà y, chúng tôi Ä‘i loanh quanh dá»c theo đảo Ang-ga-tô và được thấy tất cả vẻ đẹp huy hoà ng ngay trÆ°á»›c mắt. Mặt trá»i chiếu rá»i lên những cây dừa, đó là niá»m vui thần tiên trên đảo. Việc Ä‘iá»u khiển bè dần dần trở thà nh nhÆ° máy. E-rÃch cầm cây Ä‘Ã n ghi-ta, đứng trên sà n bè, đầu Ä‘á»™i chiếc mÅ© rá»™ng và nh để che nắng vừa Ä‘Ã n vừa hát những bà i ca trữ t ình Pô-li-nê-di, còn Ben thì cho ăn má»™t bữa thịnh soạn. Bổ má»™t quả dừa mang từ Pê-ru, chúng tôi uống chúc mừng sá»± phong phú của các cây dừa trÄ©u quả trên đảo.
Không còn nghi ngá» gì nữa, thế là bây giá» chúng tôi đã đến phÃa bên kia đại dÆ°Æ¡ng; không bao giá» chúng tôi thấy những đảo Pô-li-nê-di r õ rà ng h Æ¡n bây giá». Dù có thể hay không có thể đổ bá»™ lên đảo được, dù sao Ä‘i chăng nữa, chúng tôi hiện Ä‘ang ở vùng biển phÆ°Æ¡ng nam, sau lÆ°ng chúng tôi là cả má»™t vùng nÆ°á»›c mênh mông. Tháºt là t ình cá» vì ngà y há»™i trên đảo Ang-ga-tô lại là ngà y thứ chÃn mÆ°Æ¡i bảy ở trên bè, đúng nhÆ° khi c òn ở Niu-oóc chúng tôi đã dá»± kiến trong Ä‘iá»u kiện lý t ưởng, vá» mặt l ý thuyết thì chÃn m Æ°Æ¡i bảy ngà y là thá»i gian tối thiểu cần để đến được những h òn đảo gần nhất ở Pô-li-nê-di.
Khoảng năm giá» chiá»u, chúng tôi Ä‘i qua trÆ°á»›c hai cái ch òi lợp lá dừa dá»±ng lên ở giữa các lùm cây, nh Æ°ng không thấy khói và bóng ngÆ°á»i. Äến năm giá» rưỡi, má»™t lần nữa chúng tôi l ại tiến gần đảo ở má»m phÃa tây, đảo mắt nhìn xung quanh để tìm lối và o. Mặt trá»i lúc nà y xuống quá thấp là m cho chúng tôi lóa mắt. Tr Æ°á»›c mắt chúng tôi hiện lên má»™t cầu vồng nhỠở ngay chá»— sóng biển xô và o b ãi san hô, cách má»m cuối của đảo chừng hai, ba trăm mét, bãi san hô hiện rõ nét tr Æ°á»›c mặt. Trên b ãi cát, chúng tôi thấy má»™t đám chấm Ä‘en bất Ä‘á»™ng. Äá»™t nhiên má»™t cái chấm từ từ Ä‘i ra phÃa biển trong khi những chấm kia vá»™i và ng chạy và o ven rừng. Äó là những con ngÆ°á»i thá»±c sá»±! Chúng tôi cố gắng hết sức để tiến lại gần. Ngay lúc đó, má»™t chiếc thuyá»n Ä‘á»™c má»™c được Ä‘Æ°a xuống nÆ°á»›c. Hai ngÆ°á»i nhảy xuống dùng dầm bÆ¡i ra ở phÃa bên kia dải san hô. Vừa ngoặt ra, chiếc thuyá»n bị sóng nhồi lên nhÆ°ng nó Ä‘ ã nhanh chóng lao và o má»™t lối Ä‘i trong dãy san hô, tiến thẳng đến chá»— chúng tôi. Hai thổ dân bÆ°á»›c lên và má»™t trong hai ngÆ°á»i tÆ°Æ¡i cÆ°á»i, ch ìa tay ra và nói bằng tiếng Anh:
- Gút nai.
Tôi hết sức ngạc nhiên trả lá»i:
- Good night! Do you speak English?
Ng Æ°á»i đó lại cÆ°á»i và cúi đầu nhắc lại:
- Gút nai.
Äó là tất cả vốn liếng tiếng nÆ°á»›c ngoà i mà anh ta có, c òn ng Æ°á»i kia đứng sừng sững im lặng ở phÃa sau, vẻ mặt kiêu h ãnh vì sá»± giá»i giang của bạn mình. Tôi chỉ lên đảo và há»i:
"Ang-ga-tô?"
"Hăng-ga-tô".
Anh ta gáºt đầu trả lá»i. E-rÃch đã thắng. Anh đã Ä‘oán đúng vì chúng tôi hiện Ä‘ang ở đúng nÆ¡i mà mặt trá»i Ä‘ ã chỉ cho anh ta. Tôi há»i thêm: "Mai-mai hi i-u-ta" có nghÄ©a là tôi nói "muốn lên bá»".
Nghe xong hai ng Æ°á»i Ä‘á»u chỉ và o lối Ä‘i qua b ãi san hô và chúng tôi quyết định lái bè thá» tiến và o lối đó, giữa đám san hô ngầm. Chúng tôi nháºn xét thấy chiếc bè Công Ti-ki chỉ hÆ°á»›ng theo bánh lái má»™t góc quá nhỠđể có thể Ä‘Æ°a bè đến được chá»— ra và o đảo. Chúng tôi định Ä‘o Ä‘á»™ sâu của nÆ°á»›c nhÆ°ng thừng neo không đủ dà i. Lúc nà y chiếc bè không theo Ä‘iá»u khiển bằng lái, phải dùng bÆ¡i chèo và phải chèo nhanh trÆ°á»›c khi gió lá»›n nổi lên. Buồm được nhanh chóng hạ xuống, má»—i ngÆ°á»i chúng tôi Ä‘á»u cầm bÆ¡i chèo để Ä‘Æ°a bè và o. Chúng tôi muốn há»— trợ cho hai ngÆ°á»i địa phÆ°Æ¡ng, khi đó Ä‘ang mải thưởng thức thuốc lá mà chúng tôi vừa tặng há». NhÆ°ng há» cÆ°Æ¡ng quyết từ chối lá»i Ä‘á» nghị giúp đỡ của chúng tôi, vừa tá» vẻ ngạc nhiên vừa chỉ cho chúng tôi lối và o đảo.
Tôi ra hiệu cắt nghÄ©a cho há» là tất cả chúng tôi Ä‘á»u phải chèo và nhắc lại câu "Muốn lên bá»" cho há» hiểu. Má»™t ngÆ°á»i có vẻ nhanh nhẹn thấy thế cúi xuống lấy tay ra hiệu quay ma-ni-ven và miệng kêu lên: "Brừ... ừ... ừ...". Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u hiểu ý há» muốn chúng tôi cho nổ máy, vì há» t ưởng bè chúng tôi là má»™t chiếc tà u. Chúng tôi dẫn há» ra phÃa sau và chỉ cho há» thấy không có cánh quạt. Há» thấy ngay nguy hiểm, vứt thuốc lá và láºp tức đứng bên chúng tôi, nhÆ° váºy bốn ngÆ°á»i má»™t bên, chúng tôi cố hết sức chèo. Cùng lúc mặt trá»i khuất sau má»m đảo, những cÆ¡n gió mát từ đảo thổi tá»›i nhè nhẹ. Bè chúng tôi không nhÃch được chút nà o. Hai ngÆ°á»i thổ dân lá»™ vẻ sợ h ãi nhảy xuống thuyá»n và biến mất. Trá»i bắt đầu tối. Chúng tôi chỉ có má»™t mình, Ä‘ang cố hết sức má»™t cách tuyệt vá»ng để bè khá»i giạt ra khÆ¡i. Bóng đêm Ä‘ ã trùm lên đảo, chợt chúng tôi thấy bốn chiếc thuyá»n Ä‘ang bồng bá»nh bÆ¡i ra. Trên thuyá»n ngÆ°á»i rất đông, Ä‘á» u muốn chìa tay ra bắt tay và được thuốc lá. Có những ngÆ°á»i thông thuá»™c địa h ình ở đây nhÆ° há». Chúng tôi không c òn sợ nguy hiểm nữa và há» không để chúng tôi bị giạt ra khÆ¡i. Tối hôm đó, chúng tôi sẽ lên được đất liá»n.
Chúng tôi nhanh chóng buá»™c những dây thừng ở các thuyá»n và o mÅ©i bè Công Ti-ki. Bốn chiếc thuyá»n xoè ra nhÆ° chiếc quạt Ä‘i trÆ°á»›c bè, giống nhÆ° xe trượt tuyết có chó kéo. Nút nhảy và o chiếc xuồng cao su giữa đám thuyá»n Ä‘ang kéo bè, anh ở vị trà giống nhÆ° má»™t con chó Ä‘ang kéo xe trượt tuyết. C òn chúng tôi, tay cầm bÆ¡i chèo đứng hai bên bè, trên hai cây gá»— ngoà i cùng của chiếc Công Ti-ki và cuá»™c váºn lá»™n lần đầu tiên vá»›i cÆ¡n gió đông thổi rất lâu từ phÃa sau lÆ°ng chúng tôi. Trá»i tối Ä‘en cho đến khi có ánh trăng lên. Trên đảo, dân là ng Ä‘ ã chất cà nh cây đốt sáng rá»±c, để chúng tôi thấy rõ lối Ä‘i. Chúng tôi cáºp đảo vá»›i lòng h ăm hở. ChÃn mÆ°Æ¡i bảy ngà y rồi c òn gì, thế là đã đến Pô-li-nê-di. Tối nay trong là ng thể nà o cÅ©ng có há»™i. Dân là ng sẽ hoan hô và hân hoan. Ở Ang-ga-tô, má»™t năm chỉ có má»™t lần có thuyá»n cáºp bến, đó là chiếc thuyá»n nhá» hai buồm thÆ°á»ng từ Ta-hi-ti đến để mua dừa. Phải! Tối nay sẽ có há»™i vui quanh ngá»n lá»a ở trên đảo.
Gió vẫn thổi dữ dá»™i. Chúng tôi cố hết sức, m ình mẩy Ä‘au nhức. Không còn nghe thấy ai hát nữa. Má»i ng Æ°á»i Ä‘ang ra sức chèo. ChÆ°a đến gần được đám lá»a. Từng lúc, chúng tôi trông thấy ánh lá»a lúc thấp xuống, lúc cao lên tuỳ theo các ngá»n sóng Ä‘ang đẩy bè lên, xuống. Ba tiếng đồng hồ trôi qua, bây giá» là chÃn giá» tối. Dần dần chúng tôi bị lùi lại, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u kiệt sức. Tôi là m cho những thổ dân hiểu rằng chúng tôi cần thêm nhiá»u ngÆ°á»i nữa. Há» cho biết rằng trên đảo có nhiá»u ngÆ°á»i, nhÆ°ng chỉ có bốn chiếc thuyá»n có thể ra biển được. Nút nảy ra ý nghÄ© dùng xuồng cao su để và o đảo, chở ngÆ°á»i ra, Ãt nhất cÅ©ng thêm được năm, sáu ngÆ°á»i. Nút biến Ä‘i trong bóng đêm. Lúc lâu không thấy trở vá» cùng vá»›i ngÆ°á»i "thủ lÄ©nh" dẫn Ä‘Æ°á»ng, tôi cất tiếng gá»i không thấy trả lá»i, chỉ thấy tiếng nói à o à o của thổ dân. Nút vẫn không thấy trở lại. Lúc nà y, chúng tôi Ä‘oán việc g ì đã xảy ra. Trong lúc ồn à o, nhốn nháo, Nút nghe không kỹ lá»i dặn của tôi, đã và o đảo cùng ngÆ°á»i "thủ lÄ©nh". Gá»i bao nhiêu lần cÅ©ng vô Ãch v ì bị tiếng sóng vá»— là m át Ä‘i. Má»™t ngÆ°á»i leo lên cá»™t buồm cầm đèn đánh tÃn hiệu Moóc-xÆ¡ để cáo cho há» trở lại. Mất Ä‘i hai ngÆ°á»i, và ngÆ°á»i thứ ba ở ngá»n cá»™t buồm, chúng tôi lại bị đẩy lùi dần và má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u mệt r ã rá»i. Chúng tôi ném xuống n Æ°á»›c những váºt là m mục tiêu th ì thấy bè Ä‘i Ä‘á»u, cháºm nhÆ°ng lại lạc sang hÆ°á»›ng xấu. Ngá»n lá»a trông cà ng nhá» dần, tiếng sóng xô nghe Ä‘ ã giảm Ä‘i. Cà ng xa dần, ngá»n gió tây dai dẳng cà ng đẩy chúng tôi Ä‘i. Chúng tôi biết rằng bị giạt ra khÆ¡i và không c òn hy vá»ng gì nữa. Phải Ä‘em hết sức chèo cố ngăn cho bè khá»i trôi giạt cho đến khi Nút trở lại an toà n.
Năm phút trôi qua.
MÆ°á»i phút.
Ná»a giá».
Ngá»n lá»a ánh lên rất nhá» và đến lúc bè chúng tôi bÆ°á»›c và o l õm sóng, ngá»n lá»a không còn nhìn thấy nữa. Tiếng sóng xô bá» lúc nà y nh Æ° tiếng ì ầm vá»ng lại từ xa. Chúng tôi nghe thấy tiếng những thổ dân Ä‘ang thầm thì bà n bạc. Äá»™t nhiên, má»™t trong bốn chiếc thuyá»n rá»i Ä‘i bá» lại dây kéo. Những thổ dân ở ba chiếc thuyá»n kia Ä‘á»u mệt má»i và sợ h ãi, há» chèo rất uể oải, trong lúc đó chiếc Công Ti-ki cứ trôi dần ra khÆ¡i. Chẳng bao lâu các dây leo thuyá»n c òn lại cÅ©ng bị bá» nốt, ba chiếc thuyá»n tiến lại bè, má»™t thổ dân lên vừa hất đầu há»i chúng tôi má»™t cách bình thản. "I-u-ta" (lên đất liá»n). Ãnh mắt lo lắng, anh nhìn vá» ngá»n lá»a lúc nà y đã mất hẳn, từng lúc chỉ còn lóe lên những tia sáng nhá». Gió đã đẩy chúng tôi ra quá nhanh. Không còn nghe thấy tiếng sóng xô và o đá mà chỉ thấy tiếng gầm thét quen thuá»™c của biển cả và tiếng dây thừng nghiến và o cá»™t buồm. Chúng tôi chia thuốc lá cho các thổ dân và tôi viết vá»™i và o mảnh giấy để há» Ä‘Æ°a cho Nút nếu há» gặp được anh. Ná»™i dung tôi viết: "Äể hai thổ dân Ä‘Æ°a cáºu trở vá» bằng thuyá»n. Xuồng cao su kéo theo sau. Äừng trở vá» má»™t mình bằng xuồng". Cầm mảnh giấy, há» nhảy ngay xuống thuyá»n, biến mất trong bóng đêm. Chúng tôi chỉ kịp nghe thấy tiếng chà o lá»… phép của má»™t thổ dân "Gút nai".
Lúc đó Ä‘ ã m Æ°á»i giá» rưỡi. Ben từ ngá»n cá»™t buồm xuống để thay phiên. T ất cả chúng tôi Ä‘á»u sá»ng sốt vì nghe thấy rõ rà ng tiếng ng Æ°á»i trên biển. Äúng rồi, lại nghe thấy nữa, mà bằng tiếng Pô-li-nê-di. Chúng tôi gá»i lại rất to và nghe thấy tiếng trả lá»i trong đó có tiếng của Nút. Chúng tôi Ä‘iên lên v ì cảm Ä‘á»™ng, không còn thấy má»i mệt gì nữa.
Bầu trá»i nh Æ° sáng hẳn lên. Phải rá»i bá» Ang-ga-tô Æ° ? Chẳng sao, trên biển c òn có nhiá»u đảo khác. Lúc nà y chiếc bè say mê du lịch của chúng tôi có thể Ä‘i đến bất cứ nÆ¡i nà o mà nó muốn, miá»…n rằng chúng tôi có đủ cả sáu ngÆ°á»i. Ba chiếc thuyá»n báºp bá»nh Ä‘i trong bóng đêm băng qua các ngá»n sóng và Nút là ngÆ°á»i đầu tiên nhảy lên bè, theo sau là sáu thổ dân. Kể lể lúc nà y mất thá»i giá», chúng tôi Ä‘em quà biếu các thổ dân để há» c òn trở vá» trong chuyến Ä‘i khá nguy hiểm. Không nhìn thấy ánh sáng, đất l iá»n, dÆ°á»›i v òm trá»i đầy sao, há» phải chèo ngược gió và sóng biển cho đến khi nh ìn thấy ánh lá»a. Chúng tôi đã tặng cho há» nhiá»u l Æ°Æ¡ng thá»±c, thuốc lá và thứ quà khác, siết chặt tay há» thắm thiết, gi ã từ há» lần cuối cùng.
Suốt ba ngà y liá»n trên biển, chúng tôi không nhìn thấy dải đất nà o. Chiếc bè Ä‘ang tiến thẳng đến d ãy Ta-ku-ma và Ra-rôi-a, hai dãy nà y chặn ngang từ bốn m Æ°Æ¡i đến năm mÆ°Æ¡i hải l ý ở phÃa tr Æ°á»›c mặt chúng tôi. Chúng tôi phải cố hết sức Ä‘Æ°a bè Ä‘i qua phÃa bắc d ãy núi đá nguy hiểm và má»i việc Ä‘á»u tiến hà nh thuáºn lợi thì má»™t đêm ngÆ°á»i trá»±c phiên hối hả đến lay chúng tôi dáºy. Gió Ä‘ ã đổi chiá»u. Bè Ä‘ang trôi vá» dải đá Ta-ku-ma. Trá»i bắt đầu mÆ°a là m cho chúng tôi không nh ìn thấy gì. Dải đá ngầm đó chỉ gần đâu đây thôi. TÃnh mạng tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘ang bị Ä‘e dá»a. Không thể nà o Ä‘i qua theo hÆ°á»›ng bắc được nữa mà ngược lại phải chá»n Ä‘i vá» hÆ°á»›ng nam. Chúng tôi Ä‘iá»u chỉnh hÆ°á»›ng buồm, cần lái và lao và o má»™t chuyến Ä‘i đầy nguy hiểm vá»›i cÆ¡n gió bắc không ổn định ở phÃa sau. Nếu ngá»n gió đông trở lại trÆ°á»›c khi chúng tôi vượt qua d ãy đá ngầm dà i khoảng tám mÆ°Æ¡i ki-lô-mét, chúng tôi sẽ bị cuốn và o d ãy đá và đà nh phó mặc cho số mệnh. Việc đắm bè cÅ©ng được dá»± tÃnh đến. Bằng giá nà o, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u phải ở trên mạn bè. Không ai được trèo lên cá»™t buồm v ì sẽ bị r Æ¡i xuống nhÆ° má»™t quả rụng. Ngược lại, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u phải bám chặt lấy các thanh ngang ở cá»™t buồm khi các ngá»n sóng áºp đến. Chiếc xuồng cao su được để ở mạn bè, không cần phải neo buá»™c, trong đó chúng tôi để má»™t máy phát vô tuyến Ä‘iện nhá» không thấm nÆ°á»›c, lÆ°Æ¡ng thá»±c, những chai nÆ°á»›c và dụng cụ thuốc men.
Chiếc xuồng sẽ có thể bị cuốn lên đất liá»n, ph òng tr Æ°á»ng hợp chúng tôi thoát qua được d ãy đá ngầm mà không c òn gì trong tay. Má»™t chiếc phao nổi được buá»™c bằng má»™t dợi dây thừng dà i phÃa sau bè, sóng biển sẽ vứt lên đất liá»n. Trong trÆ°á»ng hợp đó, chúng tôi c òn có thể kéo chiếc bè bị đắm khá»i dãy đá ngầm. Sau đó chúng tôi Ä‘i ngủ, còn lại ng Æ°á»i trá»±c ca má»™t m ình ở ngoà i m Æ°a.
Äến đêm hôm đó, chúng tôi Ä‘ ã lênh đênh trên mặt biển được má»™t trăm ngà y. Ä Ã£ khuya lắm rồi, tôi bừng tỉnh giấc, lòng lo lắng bồn chồn. Có cái gì khác th Æ°á»ng trong hoạt Ä‘á»™ng của các ngá»n sóng. Ngay đến sá»± váºn Ä‘á»™ng của chiếc bè cÅ©ng khác hẳn má»i khi ở trong những Ä‘iá»u kiện tÆ°Æ¡ng tá»±. Chúng tôi Ä‘ ã có thói quen rất nhạy cảm vá»›i nhịp Ä‘iệu của các cây gá»— và tôi nghÄ© ngay đến hiện tượng hút của vùng bá» biển mà chúng tôi Ä‘ang lại gần. Tôi vá»™i trèo lên cá»™t buồm nhÆ°ng không nh ìn thấy gì ngoà i biển cả mênh mông. Nh Æ°ng dù sao cả đêm đó tôi không sao ngủ yên được. Thá»i gian vẫn trôi qua. TrÆ°á»›c sáu giá» lúc rạng đông T oóc-xten vá»™i vã từ trên cá»™t buồm xuống cho biết đằng trÆ°á»›c chúng tôi có má»™t d ãy đảo nhỠđầy những cây dừa. TrÆ°á»›c hết chúng tôi bẻ hết lái hÆ°á»›ng vá» phÃa nam.
Toóc-xten Ä‘ ã nhìn thấy những đảo san hô nhá» hình thà nh nh Æ° má»™t chuá»—i hạt ngá»c ở sau d ãy Ra-rôi-a. Có thể má»™t luồng nÆ°á»›c chảy vá» hÆ°á»›ng bắc Ä‘ ã cuốn chúng tôi theo. Bảy giá» r ưỡi, những đảo nhỠđầy cây cối hiện ra ở chân trá»i phÃa tây. D ãy ngay cạnh ở phÃa nam gần nh Æ° ngay trÆ°á»›c mÅ©i bè, từ đó rải rác suốt chân trá»i vá» phÃa bắc, bên phải chúng tôi, nhÆ° nhữ ng chấm nhá». Dãy gần nhất cách chúng tôi bốn, năm hải lý. Từ trên ngá»n cá»™t buồm, nhìn bao quát, mÅ©i bè h Æ°á»›ng thẳng và o h òn đảo ở đầu dãy, nh Æ°ng sức đẩy của nÆ°á»›c là m cho bè không Ä‘i và o hÆ°á»›ng đó. Chúng tôi Ä‘i xiên chéo và o dải đá. Nếu những tấm gá»— chống giạ t của chúng tôi chắc chắn thì có thể thoát. Nh Æ°ng v ì có rất nhiá»u cá máºp bám sát bè nên không thể nà o lặn xuống đáy để buá»™c lại những tấm gá»— Ä‘ang lung lay, bằng dây thừng má»›i được. Chỉ c òn có thể ở trên bè mấy tiếng đồng hồ nữa, cần phải tranh thủ thá»i gian chuẩn bị má»i thứ vì đắm bè là điá»u không tránh được trên đám san hô đó. Tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u r õ sẽ phải là m gì, và phạm vi trách nhiệm của từng ng Æ°á»i Ä‘ ã được quá định để khi lâm nguy đỡ bị giẫm chân lên nhau, chạy chá»— nà y, chá»— kia.
Gió đẩy chiếc Công Ti-ki nghiêng ngả khủng khiếp. Chắc chắn chúng tôi Ä‘ang và o vÅ©ng nÆ°á»›c xoáy do dải đá ngầm gây ra các vạt sóng. Có những vạt tiến và o dải san hô, trong khi đó có những con sóng, sau khi Ä‘áºp mạnh và o vách đá bị hất ngược trở lại. Chúng tôi giÆ°Æ¡ng hết buồm để chạy vá»›i hy vá»ng có thể thoát ra được, chiếc bè vẫn chạy xiên tá»›i gần những dải đá. Từ trên cá»™t buồm, chúng tôi thấy các đảo h ình và nh khăn đầy những cây dừa gắn liá»n vá»›i dải san hô có phần nổi, phần chìm, nhô ra biển nh Æ° má»™t con đê chạy dà i là m cho mặt biển lúc nà o cÅ©ng sủi bá»t trắng xóa tung lên rất cao. Äảo san hô Ra-rôi-a h ình bầu dục, có Ä‘Æ°á»ng kÃnh bốn mÆ°Æ¡i ki-lô-mét, không kể đến những dải đá ká» bên của Ta-ku-ma. Cạnh lá»›n ch ìa hoà n toà n ra biển vá» h Æ°á»›ng đông, phÃa chúng tôi Ä‘ang tiến gần. Ngay đến d ãy đá ngầm cÅ©ng đã chạy dà i từ đầu chân trá»i nà y sang tá»›i đầu kia, chỉ đứt qu ãng khoảng và i trăm mét, sau dãy đó là những đảo nhá» rất nên thÆ¡, bao bá»c má»™t đầm nÆ°á»›c mặn thanh b ình. Trên chiếc Công Ti-ki, tất cả má»i việc chuẩn bị để kết thúc chuyến Ä‘i nà y Ä‘ ã h oà n thà nh. Những đồ dùng, váºt dụng có giá trị được buá»™c ở trong ca-bin. Giấy tá», tà i liệu, phim ảnh và những thứ không chịu được nÆ°á»›c biển Ä‘á»u được gói và o những túi không thấm nÆ°á»›c. Chiếc ca-bin được phủ bằng vải và buá»™c chặt bằng thừng rất chắc chắn. Khi biết rằng má»i hy vá»ng không còn nữa, chúng tôi nhấc sà n tre lên và cắt tất cả dây buá»™c các mảnh gá»— chống giạt. Việc rút các tấm gá»— rất vất vả vì bị các con hà bám đầy. Chiếc bè tháºt trần trụi và mức ch ìm của bè hiện nay là bá» dà y các cây gá»—, nh Æ° váºy chúng tôi sẽ dá»… dà ng vượt qua dải đá ngầm. Không c òn gá»— chống giạt, buồm đã hạ xuống, chiếc bè tr Æ¡ trụi phó mặc cho gió và sóng biển. Chúng tôi buá»™c và o chiếc neo do chúng tôi tá»± là m ra, má»™t dây thừng dà i nhất Ä‘ ã có sẵn, và đầu kia của dây được cá»™t chặt và o cá»™t buồm phÃa bên trái; Ä‘iá»u nà y giúp cho chiếc bè Công Ti-ki khi Ä‘ ã thả neo chỉ có thể lá»t và o vùng có sóng vá»— bằng Ä‘uôi bè. Chiếc neo là m bằng những thùng Ä‘á»±ng nÆ°á»›c, trong để những pin Ä‘iện Ä‘ ã dùng hết Ä‘iện, cùng các đồ lặt vặt nặng. Tất cả được Ä‘ai lại bằng những thanh gá»— muá»—m.
Mệnh lệnh số má»™t, cao nhất, mà má»i ngÆ°á»i phải chấp hà nh là : "Bám chặt và o bè!". Dù thế nà o Ä‘i chăng nữa, chúng tôi phải bám chặt và o bè, mặc cho chÃn cây gá»— đóng thà nh bè chịu Ä‘á»±ng việc húc và o đá do sóng xô đẩy và o. Chúng tôi Ä‘ ã q uen chịu Ä‘á»±ng những khối nÆ°á»›c đổ và o ngÆ°á»i. Nếu nhảy xuống biển, chúng tôi sẽ trở thà nh nạn nhân không có g ì bảo vệ và bị các sóng Ä‘áºp và o thà nh đá báºt trở lại, ném và o đá san hô lởm chởm những đầu nhá»n sắc nhÆ° dao. Chiếc xuồng cao su cÅ©ng nhÆ° váºy, sẽ bị sóng xô đẩy, mà nếu chúng tôi ngồi và o trong đó th ì cÅ©ng bị san hô xé nát. Tr Æ°á»›c, sau thế nà o các mảnh gá»— cÅ©ng sẽ được ném lên bá» và chúng tôi chỉ việc theo nó trôi Ä‘i vá»›i Ä‘iá»u kiện là phải bám chặt và o nó. Sau cùng má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u được yêu cầu là phải Ä‘i già y. Äây là lần đầu tiên v ì từ má»™t tr ăm ngà y rồi, chÆ°a má»™t ai xá» chân và o già y và ai cÅ©ng phải chuẩn bị phao bÆ¡i, tuy rằng phao bÆ¡i cÅ©ng chả có mấy tác dụng v ì khi đã ngã xuống biển, không phải chết Ä‘uối mà sẽ bị sóng dáºp nát và o đá san hô lởm chởm. Chúng tô i còn thu xếp bá» và o trong ng Æ°á»i há»™ chiếu và tiá»n đô-la c òn lại.
Thiếu thì giá» không phải là điá»u là m cho chúng tôi lo ngại. Những giá» trôi qua tháºt nặng ná», Ä‘Æ°a chúng tôi đến gần những dải đá giết ngÆ°á»i. Tất cả Ä‘á»u im lặng. Chúng tôi Ä‘i Ä‘i, lại lại trên bè, trao đổi qua loa vá»›i nhau rồi ngÆ°á»i nà o việc ấy. Vẻ mặt ngÆ°á»i nà o cÅ©ng trầm lặng, nghiêm nghị chứng tá» không má»™t ai lo ngại vá» sá»± việc Ä‘ang chỠđón chúng tôi. Không ai hoang mang và cuối cùng ai cÅ©ng tin tưởng tuyệt đối và o chiếc bè, v ì nó đã Ä‘Æ°a chúng tôi qua đại dÆ°Æ¡ng được tất sẽ Ä‘Æ°a chúng tôi tá»›i đất liá»n an toà n. Trong ca-bin ngổn ngang đủ thứ: thùng giấy, thá»±c phẩm và các thứ dá»± trữ Ä‘ ã buá»™c. Toóc-xten vừa chui và o góc để máy cho máy sóng ngắn hoạt Ä‘á»™ng. Lúc nà y, chúng tôi cách căn cứ Ca-lao tám ng hìn ki-lô-mét, ở đó trÆ°á»ng hà ng hải Pê-ru vẫn giữ liên lạc thÆ°á»ng xuyên vá»›i chúng tôi. C òn đối vá»›i Han, Phrăng và những nhà vô tuyến nghiệp dÆ° ở Mỹ, khoảng cách c òn xa h Æ¡n nhiá»u. NÆ¡i đây, do may mắn chúng tôi Ä‘ ã bắt liên lạc vá»›i má»™t nhà vô tuyến Ä‘iện nghiệ p dÆ° loại giá»i ở Ra-rô-tông-ga trong d ãy đảo Cúc và , trái vá»›i thÆ°á»ng lệ, Ä‘iện báo viên của chúng tôi Ä‘ ã quá định vá»›i máy nà y có má»™t buổi liên lạc phụ và o buổi sáng. Thế là trong khi chúng tôi Ä‘ang trôi dần vá» d ãy đá ngầm thì Toóc-xten Ä‘ang quay nút gá»i Ra- rô-tông-ga.
Sóng bốc chiếc Công Ti-ki lên cao. Giá» phút quáết định Ä‘ ã đến. Chúng tôi cưỡi lên lÆ°ng sóng bốc lên vá»›i tốc Ä‘á»™ chóng mặt. Chiếc bè r ão ra, chao đảo kêu cót két. Tất cả chúng tôi Ä‘á»u xúc Ä‘á»™ng m ãnh liệt, mạch máu nh Æ° căng ra. Tôi c òn nhá»› không có má»™t cảm xúc nà o khác, lúc đó tôi Ä‘ ã gi Æ¡ tay hét tháºt to "hua-ra", để tá»± Ä‘á»™ng viên m ình và là m cho các bạn yên tâm. Há» t ưởng tôi Ä‘iên nhÆ°ng nét mặt hỠánh lên đầy khÃch lệ. Chúng tôi bị bắn ra phÃa trÆ°á»›c và đối vá»›i chiếc Công Ti-ki, đây là lần thá» lá»a đầu tiên, nhÆ°ng chúng tôi không nghi ngá» g ì vì má»i việc đâu sẽ và o đó.
Niá»m phấn khởi của chúng tôi Ä‘ ã nhanh chóng bị dáºp tắt ngay. Má»™t ngá»n sóng Ä‘ang dâng lên ở phÃa sau, dá»±ng đứng nhÆ° má»™t bức tÆ°á»ng thủy tinh lấp lánh đúng và o lúc chúng tôi Ä‘ang bị nháºn x uống, đã r ượt theo nháºn chúng tôi xuống sâu thêm. Äúng và o giây phút ấy, tôi trông thấy ngá»n sóng cao sừng sững ở trên tôi, tiếp theo tôi cảm thấy bị dáºp xuống rất mạnh và ch ìm trong khối n Æ°á»›c. Thân thể tôi nhÆ° bị bóp nghẹt, mạnh đến ná»—i tôi phải cố hết sức căng các bắp thịt để chịu Ä‘á»±ng và chỉ tâm niệm má»™t Ä‘iá»u duy nhất: "H ãy cố bám và bám tháºt chắc". Trong tình trạng tuyệt vá»ng nh Æ° váºy, tôi tưởng nhÆ° tay chân bị giằng ra trÆ°á»›c khi kịp buông. Sau đó tôi cảm thấy nhÆ° cả núi nÆ°á»›c Ä‘ ã trôi Ä‘i, sức ép dữ dá»™i được ná»›i lá»ng. Sóng tiếp tục ầm ầm trôi và tôi má»›i nháºn thấy Nút vẫn ở bên cạnh, ngÆ°á»i Ä‘ang cuá»™n tr òn lại, nhìn từ phÃa sau, vạt sóng khổng lồ nh Æ° phẳng và mà u xám, sóng Ä‘ ã quét qua mái ca-bin nh Æ°ng ba ngÆ°á»i vẫn bám và o đó. Bè vẫn báºp bá»nh trôi. Tôi tranh thủ bám lại bằng cách quấn tay và chân tháºt chặt và o dây thừng chắc chắn. Nút rá»i tay ra nhảy vá»t nhanh nhÆ° hổ và o trong ca-bin vá»›i các bạn Ä‘ang cuá»™n m ình trên những hòm gá»—. Ãt nhiá»u ca-bin cÅ©ng che chở cho hỠđược phần nà o.
Tôi nghe thấy há» h ò reo đầy tin tưởng, cùng lúc ấy lại má»™t ngá»n sóng cao lừng lững nhÆ° má»™t bức tÆ°á»ng mà u xanh chuẩn bị đổ xuống. Tôi kêu lên báo cho má»i ngÆ°á»i biết và cố thu m ình tháºt nhá» và kÃn, để đối phó vá»›i ngá»n sóng nà y. Má»™t lần nữa sá»± khủng khiếp lại trút và o chúng tôi. Chiếc Công Ti-ki biến Ä‘i dÆ°á»›i những khối nÆ°á»›c. Biển cả Ä‘ang dồn má»i sá»± hung h ãn để giằng xé và đẩy con ngÆ°á»i chúng tôi nhÆ° chiếc ba-lô nhá» bé đáng thÆ°Æ¡ng. Thế là qua được con sóng thứ hai, tiếp đến lại con sóng thứ ba.
Tôi nghe thấy tiếng reo h ò thắng lợi của Nút Ä‘ang treo mình trên chiếc thang dây: "Hãy nhìn xem! Bè vẫn vững". Ba ngá»n sóng vừa qua cÅ©ng đủ láºt bè, vặn g ãy cá»™t buồm, cÅ©ng nh Æ° chiếc ca-bin, chúng tôi cảm thấy Ä‘ ã chiến thắng. Sá»± say s Æ°a vá»›i thắng lợi là m tăng thêm sức mạnh cho má»i ngÆ°á»i. Tôi chợt nh ìn thấy má»™t vạt sóng nữa cao nhÆ° các vạt sóng trÆ°á»›c, Ä‘ang đổ tá»›i. Tôi vá»™i hét lên cáo Ä‘á»™ng cho các bạn và nhanh chóng trèo lên chá»— dây chằng cao nhất bám chặt và o đó. NhÆ°ng rồi tôi cÅ©ng bị biến mất giữa bức tÆ°á»ng mà u xanh. Các bạn ở phÃa sau cÅ©ng nh ìn thấy tôi mất hút, đã Æ°á»›c tÃnh sóng cao đến tám mét. Lần nà y bè va phải đá ngầm. Tôi chỉ cảm thấy sợi dây chằng rung lên nhÆ° chùng lại sắp đứt, má»—i lần chiếc bè chao đảo lắc lÆ°.
Treo m ình ở đây, tôi không biết va mình ở phÃa trên hay ở d Æ°á»›i bè. Bè ch ìm trong mấy giây là m cho chúng tôi căng thẳng, mất khá nhiá»u sức lá»±c. Trong cÆ¡ thể con ngÆ°á»i, ngoà i sức mạnh của bắp thịt, c òn có những sức mạnh khác. Nếu phải chết, tôi quyết định chết trong tÆ° thế hiện nay, nghÄ©a là ngÆ°á»i buá»™c và o dây chằng. Sóng đổ áºp, phủ kÃn bè, rút Ä‘i ầm ầm, đã để lại má»™t cảnh tượng tháºt ghê sợ. Chiếc Công Ti-ki hoà n toà n khác hẳn, nhÆ° vừa bị chiếc Ä‘Å©a của mụ phù thủy hung ác là m biến dạng. Chiếc bè Ä‘ ã cùng chúng tôi lênh đênh trên biển cả hà ng tuần, hà ng tháng, nay không c òn nh Æ° trÆ°á»›c nữa. Chỉ trong và i giây nÆ¡i nhá» bé thân yêu nà y Ä‘ ã trở thà nh má»™t cái xác nổi lá»nh bá»nh xác x Æ¡. Tôi cảm thấy lo âu và tá»± há»i m ình cần gì mà tôi cứ phải bám chặt ở đó? Nếu tôi mất Ä‘i má»™t ngÆ°á»i ở cuối cuá»™c hà nh tr ình thì má»i thứ còn lại cÅ©ng chẳng có nghÄ©a lý gì, và sau vạt sóng vừa rồi, hiện nay tôi má»›i chỉ nhìn thấy bóng má»™t ng Æ°á»i trong chúng tôi. Ngay lúc đó, Toóc-xten xuất hiện phÃa ngoà i bè, ngÆ°á»i co gáºp lại. Bị treo nhÆ° con khỉ trên những dây neo ở ngá»n cá»™t buồm, anh Ä‘ ã tìm cách xuống được và b ò đến đống lá»™n xá»™n ở ca-bin. Héc-man đã quay đầu vá» phÃa tôi nét mặt nhăn nhó nhÆ°ng đầy khÃch lệ và vẫn nằm im. Tôi hét to lên há»i những ngÆ°á»i khác đâu, bá»—ng Ben vá»›i giá»ng trầm tÄ©nh trả lá»i cho biết má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u c òn ở trên bè. Há» Ä‘ang bám chặt và o những dây neo ở sau tấm phên bằng tre là m sà n bè, Ä‘ ã bị hất dá»±ng lên. Lại má»™t vạt sóng nữa tiến đến. Tôi vá»™i gà o to trong tiếng huyên náo: "Tất cả nằm dán m ình xuống". Tôi chỉ kịp là m nh Æ° váºy là thác nÆ°á»›c Ä‘ ã trút lên ng Æ°á»i, trong hai, ba giây đồng hồ mà tưởng nhÆ° vô táºn. Tháºt là tai há»a. Äầu các cây gá»— ở bè Ä‘ ã đâm và o những má»m san hô nhá»n sắc, không sao vượt qua được. Má»™t lần nữa, ngá»n sóng rút Ä‘i lại Ä‘Æ°a chúng tôi ra xa. Tôi trông thấy hai bạn Ä‘ang nằm bẹp trên mái ca-bin, lần nà y chẳng thấy má»™t ai cÆ°á»i nữa.
Từ sau đám tre há»—n Ä‘á»™n, má»™t giá»ng trầm tÄ©nh kêu lên: "Không xong rồi" và tôi cÅ©ng cảm thấy nản nhÆ° váºy. Ở mạn phải, đầu cá»™t buồm cứ ch ìm dần, tôi bị treo l Æ¡ lá»ng và o má»™t sợi dây thừng lủng lẳng ở ngoà i bè. Má»™t vạt sóng khác lại đến. Là n sóng nà y trà o qua, ngÆ°á»i tôi mệt chết Ä‘i được. Lúc nà y tôi chỉ muốn leo lên những cây gá»— -chui và o nằm nghỉ sau tấm chắn. Sóng trà n và o dải đá ngầm rồi rút ra để lá»™ trÆ¡ dải san hô Ä‘á» nham nhở, trÆ°á»›c mắt chúng tôi. Tôi nháºn thấy Toóc-xten vẫn Ä‘ang bám lấy má»› dây chằng, ngÆ°á»i cong lên những dải san hô sáng loáng. Nút đứng ở phÃa sau, định nhảy lên đám san hô, tôi vá»™i hét lên bảo Nút cứ đứng ở đó và mặc dầu Toóc-xten bị má»™t vạt sóng đánh bắn ra đấy Ä‘ ã nhảy được lên bè nhẹ nhà ng nhÆ° con mèo.
Hai ba vạt sóng nữa lại vùi lấp chúng tôi; nhÆ°ng lá»±c giảm dần và tôi cÅ©ng không còn nhá»› sau đó đã xảy ra những gì, chỉ thấy n Æ°á»›c dâng lên, hạ xuống, cuốn bá»t sủi ngầu, c òn tôi cứ bị sóng đẩy trôi dần vá» phÃa những dải đá mà u Ä‘á». Cuối cùng chỉ c òn những bụi n Æ°á»›c, bá»t sủi cuồn cuá»™n và tôi Ä‘ ã vỠđược bè. Tất cả chúng tôi Ä‘á»u cố gắng tụ táºp ở má»m các cây gá»— bè được nâng cao trên các dải đá.
NÆ¡i chúng tôi mắc cạn có những vÅ©ng nÆ°á»›c hoặc san hô bám đầy nÆ°á»›c và xa hÆ¡n ở phÃa trÆ°á»›c là đầm nÆ°á»›c xanh êm Ä‘á»m. NÆ°á»›c biển Ä‘ ã rút, vì váºy xung quanh chúng tôi lá»™ ra má»—i lúc má»™t nhiá»u thêm rất nhiá»u san hô, trong khi những vạt sóng trà o Ä‘ ã lùi ra xa, vẫn ì ầm dá»c theo bãi đá ngầm. Ở má»™t nÆ¡i cháºt hẹp nà y, nÆ°á»›c thủy triá»u dâng lên không biết sẽ xoay sở thế nà o. Cần phải tiếp tục Ä‘i. Táºn cùng phÃa nam dải san hô ná»a ch ìm, ná»a nổi nà y là má»™t hòn đảo đầy cây dừa. Ngay trÆ°á»›c mặt chúng tôi vá» phÃa bắc, xa Ä‘á»™ sáu bảy trăm mét, cÅ©ng có má»™t h òn đảo đầy dừa, nhÆ°ng nhá» hÆ¡n nhiá»u. Äược b ãi cát san hô che khuất, những ngá»n cây dừa trên đảo vÆ°Æ¡n lên trá»i là m nổi lên b ãi cát trắng nh Æ° tuyết bên b Ỡđầm phẳng lặng. Nhìn chung hòn đảo nhÆ° má»™t lẵng hoa nở rá»™, má»™t mảnh đất nhá» của thiên Ä‘Ã ng. Äó là nÆ¡i chúng tôi Ä‘ ã chá»n.
Héc-man ở cạnh tôi. G Æ°Æ¡ng mặt đầy râu của anh trông tÆ°Æ¡i hẳn lên. Không nói má»™t câu, anh giÆ¡ ngón tay lên và cÆ°á»i thú vị. Chiếc Công Ti-ki vẫn nằm trÆ¡ ra ở đầu dải đá ngầm bụi nÆ°á»›c phủ đầy. Tuy nó chỉ c òn là má»™t cái xác, nh Æ°ng là má»™t cái xác vinh quang! Tất cả những g ì trên bè Ä‘á»u bị hủy hoại nhÆ°ng chÃn cây gá»— ban-xa của rừng Ki-vê-đô vẫn không há» bị suy suyển. Chúng Ä‘ ã cứu sống chúng tôi. Biển cả đã lấy Ä‘i của chúng tôi má»™t phần nhá» váºt dụng, nhÆ°ng tất cả các thứ xếp trong ca-bin vẫn c òn nguyên vẹn. Chúng tôi lấy từ trong ca-bin và đem lên đỉnh má»™t tảng đá lá»›n những đồ váºt có giá trị. Từ khi rá»i bè, tháºt t ình tôi rất tiếc không còn th ấy những con cá hoa tiêu bÆ¡i lượn tung tăng. Lúc nà y những cây gá»— ban-xa Ä‘ ã ngáºp đến sáu pút. DÆ°á»›i mÅ©i bè chỉ thấy những con sên biển mà u nâu sẫm lượn quanh. Không thấy má»™t con cá hoa tiêu hoặc cá hồng, chỉ thấy những con cá lạ m ình dẹt có vân tròn nh Æ° lông công, Ä‘uôi bằng, bÆ¡i lăng xăng dÆ°á»›i những cây gá»—. Chúng tôi Ä‘ ã tá»›i má»™t thế giá»›i má»›i. Chú cua Giô-han không còn ở trong lá»—, chắc hẳn nó đã tìm được má»™t chá»— ẩn náu đâu đây. Nh ìn chiếc bè lần cuối, tôi chợt thấy má»™t cây dừa tà hon trong má»™t cái giá» bẹp. Cao khoảng bốn mÆ°Æ¡i xăng-ti-mét, nó Ä‘ ã nhú ra mắt dừa và hai rá»… đâm thẳng qua đáy giá». Cầm cây dừa non lên đảo, Nút lá»™i b ì bõm ở phÃa tr Æ°á»›c, trong tay Ä‘ang cầm má»™t h ình mẫu nhá» chiếc bè mà anh đã hì hục là m trong khi Ä‘i biển. Chúng tôi đã v ượt lên trÆ°á»›c Ben. Anh tháºt sá»± là má»™t đầu bếp giá»i. Bá»™ râu đẫm nÆ°á»›c biển Ä‘ang nhá» giá»t, trán bị sÆ°ng vù, anh g ò l Æ°ng đẩy chiếc h òm Ä‘ang lá»nh bá»nh Ä‘u Ä‘Æ°a má»™t khi có sóng biển vá»—. Anh h ãnh diện mở ra cho thấy chiếc hòm nhà bếp còn nguyên vẹn, đủ cả bếp và dụng cụ. Không bao giá», tôi có thể quên được cuá»™c lá»™i qua dải đá, Ä‘i đến h òn đảo cổ kÃnh phủ đầy dừa. Hòn đảo nhÆ° to, rá»™ng hẳn lên. Äi tá»›i b ãi cát trà n đầy ánh nắng, tôi tháo già y đặt ngón chân sâu và o b ãi cát khô ấm. Má»™t cảm giác thÃch thú kỳ lạ khi nhìn thấy vết chân in trên bãi cát chạy dà i đến táºn rừng mà chÆ°a há» có ai đặt chân tá»›i.
Những ngá»n cây dừa nhÆ° chiếc mái che nắng, và tôi tiếp tục Ä‘i thẳng tá»›i giữa đảo. Những cây dừa xanh trÄ©u quả, má»™t và i lùm cây phủ đầy hoa trắng nhÆ° tuyết, tá»a ngát mùi hÆ°Æ¡ng êm dịu đầy quyến rÅ© là m cho má»i ngÆ°á»i ngây ngất. Hai con én biển trắng, không chút sợ h ãi bay quanh vai chúng tôi, chúng có lông trắng và nhẹ, giống nh Æ° những dải mây bay. DÆ°á»›i chân chúng tôi, những con thằn lằn chạy lủi nhanh nhÆ° chá»›p. NhÆ°ng nhiá»u nhất ở đây là những con cua sống trong vá» mà u Ä‘á» chói, nặng ná» du ngoạn khắp má»i nÆ¡i vá»›i chiếc vá» mượn to nhÆ° quả trứng dÃnh chặt và o phần má»m phÃa sau. Tôi nhÆ° bị mê Ä‘i. Tôi quỳ xuống, thá»c sâu ngón tay và o cát, sao mà khô đến thế. Cuá»™c hà nh tr ình thế là kết thúc. Tất cả chúng tôi Ä‘á»u còn sống, Ä‘ang mắc cạn ở má»™t hòn đảo nhá» hoang vắng của Thái Bình D Æ°Æ¡ng. Khoan khoái, nằm dà i trên mặt đất, ngắm nh ìn trá»i mây, đó đây những lá»›p mây trắng Ä‘ang trôi vá» phÃa tây, chúng tôi không còn bị trôi giạt nh Æ° chúng, mà đang nằm nghỉ ngÆ¡i trên má»™t hòn đảo ở ngay trong lòng Pô-li-nê-di.
Tà i sản của ngudoc
19-09-2008, 05:14 PM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
ChÆ°Æ¡ng VIII
Giữa những ngÆ°á»i Pô-li-nê-di
Hòn đảo nhá» nà y không có ngÆ°á»i ở. Chúng tôi dần dần biết tÆ°á»ng táºn đảo nà y từ những khóm dừa nhá», đến tất cả b ãi biển vì Ä‘Æ°á»ng kÃnh chỉ Ä‘á»™ hai trăm mét. Äiểm cao nhất ở đây cao không quá sáu pi-ê so vá»›i mặt đầm. Ở trên đầu chúng tôi là những ngá»n dừa trÄ©u quả xanh mÆ°á»›t mà lần vá» dà y cùng sá» dừa bảo vệ nÆ°á»›c dừa tÆ°Æ¡i mát khá»i bị nắng nhiệt Ä‘á»›i là m hÆ° hại. Trong những tuần đầu chả lo g ì phải chết khát. Ngoà i ra còn những quả dừa chÃn, bao nhiêu là cua và cá nên thá»±c phẩm của chúng tôi khá dồi dà o. Từ phÃa bắc, chúng tôi tìm thấy vết tÃch còn lại của má»™t cây tháºp ác bằng gá»— thô chôn ngáºp má»™t ná»a xuống bãi cát san hô. Từ đây nhìn dá»c theo dải đá là nÆ¡i bị đắm, chúng tôi Ä‘ ã bÆ¡i qua gần đó để đến chá»— trú hiện nay. Xa hÆ¡n má»™t chút, vẫn ở phÃa bắc, qua đám sÆ°Æ¡ng mù mà u xanh, chúng tôi trông thấy những ngá»n cây dừa của má»™t h òn đảo nhá» khác. Hòn đảo ở vá» phÃa nam mà cây cối ráºm rạp hÆ¡n, c òn gần hÆ¡n h òn đảo nà y nhiá»u. Ở đó cÅ©ng không thấy gì biểu hiện có ngÆ°á»i, nhÆ°ng lúc nà y chúng tôi chÆ°a quan tâm v ì còn nhiá»u việc khác.
Hôm sau, khi mặt trá»i lên, chúng tôi thức dáºy. Buồm bị trÅ©ng xuống và đầy nÆ°á»›c mÆ°a trong suốt nhÆ° pha lê. Ben chịu trách nhiệm cất giữ số nÆ°á»›c đó, rồi uể oải Ä‘i ra phÃa đầm nÆ°á»›c để bắt cá trong những lạch cá, chuẩn bị cho bữa ăn sáng. Chúng tôi cÅ©ng phải nhanh chóng bắt liên lạc, v ì hôm nay nếu Ra-rô-tông-ga không được tin vá» chiếc bè trÆ°á»›c đêm nay, th ì tin dữ vá» chúng tôi sẽ được Ä‘Ã i nà y truyá»n Ä‘i. Cần phải bắt được liên lạc trÆ°á»›c mÆ°á»i giá» tối nay, nếu không hạn ba mÆ°Æ¡i sáu giá» nữa sẽ hết và điện cáo viên nghiệp dÆ° ở Ra-rô-tông-ga sẽ phát Ä‘i lá»i kêu gá»i tổ chức các Ä‘oà n cấp cứu chúng tôi bằng máy bay. Buổi trÆ°a Ä‘ ã qua, rồi buổi chiá»u lại qua nốt. Mặt trá»i bắt đầu lặn dần. Không rõ anh bạn ở Ra-rô-tông-ga có sốt ruá»™t không! Bảy giá», tám giá», rồi chÃn giá».
Äầu óc chúng tôi căng thẳng đến cá»±c Ä‘á»™. Máy phát chÆ°a có má»™t tÃn hiệu nà o, nhÆ°ng máy thu nh ãn hiệu NC-173 bắt đầu có tiếng rÃt ở cuối thang sóng. Chúng tôi nghe thấy tiếng nhạc se sẽ, nhÆ°ng không phải ở là n sóng của anh bạn ở Ra-rô-tông-ga. Dần dần khu vá»±c không có tiếng giảm dần, Ä‘iá»u nà y chứng tá» má»™t bô-bin Ä‘ ã nóng và được sấy khô dần. Máy phát vẫn im bặt, không hoạt Ä‘á»™ng. Giá» cuối cùng Ä‘ ã đến. Không thể để nhÆ° thế nà y mãi được. Chúng tôi bá» chiếc máy phát thÆ°á»ng dùng và sá» dụng chiếc máy nhá» hÆ¡n, Ä‘ ã từng dùng trong thá»i kỳ hoạt Ä‘á»™ng phá hoại trong chiến tranh. Cả ngà y hôm nay, chúng tôi Ä‘ ã thá» máy nà y nhÆ°ng không kết quả. Có thể bây giá» nó Ä‘ ã khô hÆ¡n tà nà o chăng. Tất cả các nguồn Ä‘iện Ä‘á»u hết. Chúng tôi phải lấy Ä‘iện bằng chiếc máy phát Ä‘iện quay tay. Tháºt vất vả cho bốn chúng tôi, không hiểu gì vá» vô tuyến Ä‘iện, cứ thay nhau mà quay. Ba mÆ°Æ¡i sáu tiếng đồng hồ sắp qua. Tôi c òn nhá»› má»™t bạn đứng bên tôi lẩm nhẩm: "C òn bảy phút... còn năm phút" sau đó không má»™t ai dám nhìn và o đồng hồ nữa. Máy phát vẫn câm tịt nhÆ° trÆ°á»›c, nhÆ°ng máy thu trên má»™t là n sóng nà o đó lại có tÃn hiệu. Äá»™t nhiên, nó bắt ngay được và o là n sóng vẫn liên lạc vá»›i Ra-rô-tông-ga và chúng tôi nháºn định ngay nó Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng vá»›i trung tâm Ta-hi-ti. Má»™t lúc sau chúng tôi nghe được má»™t Ä‘oạn tin báo từ Ra-rô-tông-ga "... Không có máy bay ở mạn nà y của Xa-moa. Tôi tin chắc nhÆ° váºy..."
Tiếng nói tắt hẳn.
Thần kinh chúng tôi căng không chịu nổi. NgÆ°á»i ta Ä‘ ịnh sắp đặt gì ở đó? Không hiểu những Ä‘oà n cấp cứu Ä‘ ã được phái Ä‘i chÆ°a? Chắc chắn lúc nà y những tin tức liên quan đến chúng tôi Ä‘ ã được truyá»n Ä‘i khắp nÆ¡i. Hai Ä‘iện báo viên là m việc cáºt lá»±c, mồ hôi đẫm trên mặt, c òn chúng tôi quay chiếc tay quay cÅ©ng nhá»… nhại chẳng kém. Dần dần dây tá»i bắt đầu hoạt Ä‘á»™ng. Sững sá» vì sung sÆ°á»›ng, Toóc-xten chỉ và o kim chỉ dẫn Ä‘ang bắt đầu dao Ä‘á»™ng khi anh Ä‘iá»u khiển tÃn hiệu "Moóc-xÆ¡", máy Ä‘ ã bắt đầu hoạt Ä‘á»™ng. Chúng tôi ra sức quay nhÆ° Ä‘iên trong khi Toóc-xten gá»i Ra-rô-tông-ga. Há» không bắt được liên lạc vá»›i chúng tôi. Má»™t lần nữa, lại gá»i tiếp vẫn không thấy Ra-rô-tông-ga trả lá»i. Chúng tôi lại gá»i đến Han và Phrăng ở Lốt Ang-giÆ¡-lá»›t, trÆ°á»ng hà ng hải ở Li-ma, nhÆ°ng không má»™t ai trả lá»i. Toóc-xten bèn phát Ä‘i má»™t thông Ä‘iệp chung cho tất cả các trạm trên thế giá»›i có Ä‘iá»u kiện bắt được tiếng nói của chúng tôi, trên là n sóng dà nh riêng cho nghiệp dÆ°. Và nhÆ° váºy không phải là không có kết quả. Từ không trung má»™t tiếng nói yếu á»›t Ä‘ang cháºm r ãi gá»i chúng tôi. Chúng tôi trả lá»i đã nghe thấy. Tiếng nói cháºm rãi lại tiếp: "Tôi là Pôn ở Cô-lô-ra-đô. Tên anh là g ì? Và anh ở đâu?".
Äó là má»™t ngÆ°á»i chÆ¡i vô tuyến nghiệp dÆ°. Chúng tôi vẫn quay c òn Toóc-xten giữ nút máy và trả lá»i: "Äây là chiếc bè Công Ti-ki. Chúng tôi bị mắc cạn trên má»™ t đảo hoang ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng...".
Anh chà ng Pôn nà o đó không tin và o lá»i nói của chúng tôi. Anh tưởng rằng má»™t anh bạn nghiệp dÆ° nà o đó ở phố bên cạnh định đùa, nên không liên lạc tiếp nữa. Chúng tôi bứt đầu bứt tai v ì thất vá»ng. Chúng tôi Ä‘ang ngồi đây, dÆ°á»›i những rặng dừa trong má»™t đêm đầy sao trên má»™t h òn đảo hoang vu, thế nhÆ°ng không má»™t ai tin lá»i chúng tôi. Toóc-xten vẫn không nản l òng, vẫn ngồi xoay nút, liên tục nhắc Ä‘i nhắc lại: "Tất cả Ä‘á»u tốt, tất cả Ä‘á»u tốt...". Bằng giá nà o cÅ©ng phải ngăn lại không để cho má»™t hà nh tr ình cấp cứu lên Ä‘Æ°á»ng băng qua Thái B ình DÆ°Æ¡ng. Thế rồi chúng tôi lại nghe thấy rất yếu ở máy thu "Nếu tất cả Ä‘á»u tốt, tại sao anh cứ quấy rầy m ãi thế?"
Không trung lại trở nên im lặng. Tất cả chỉ có thế. Trong niá»m thất vá»ng, chúng tôi tưởng nhÆ° có thể nhảy lên rung cho rụng tất cả các quả dừa. NhÆ°ng Ä‘á»™t nhiên thế nà o mà Ra-rô-tông-ga và anh chà ng tốt bụng Han lại nghe thấy chúng tôi. Han nói rằng anh Ä‘ ã khóc lên vì sung sÆ°á»›ng khi thấy tÃn hiệu Ä‘Ã i LI2B của chúng tôi. NhÆ°ng Ä‘á»™t nhiên liên lạc lại bị mất. Thế là má»™t lần nữa chúng tôi lại trở nên trÆ¡ trá»i trên h òn đảo của biển phÃa nam. Mệt má»i, chúng tôi quay vá» nằm váºt ra giÆ°á»ng lót lá dừa. Trong v òng má»™t tuần, chiếc Công Ti-ki đã kéo được đến giữa b ãi đá, và nằm chết dà ở chá»— đất khô nà y. Những cây gá»— Ä‘ ã nghiến nát những tảng đá san hô khi chúng tôi kéo chiếc bè vá» phÃa đầm và bây giá» nó nằm lỳ không nhúc nhÃch. Chúng tôi hoà i công thay nhau kéo, đẩy. Nếu chiếc bè Ä‘Æ°a được đến đầm, chúng tôi có thể dá»±ng cá»™t buồm sá»a sang lại và lại bÆ¡i Ä‘i qua đầm nà y t ìm hiểu phÃa bên kia của đảo. Hòn đảo nhiá»u há vá»ng có ngÆ°á»i ở hiện Ä‘ang ở phÃa tây dá»c theo chân trá»i v ì n Æ¡i đó kÃn gió. Ngà y ngà y trôi qua. Thế rồi má»™t buổi sáng, hai, ba bạn chạy vá»™i đến cáo cho tôi biết há» trông thấy má»™t cánh buồm trắng ở đầm nÆ°á»›c mặn.
Nh ìn qua những thân cây dừa chúng tôi thấy má»™t chấm nhá» trắng nổi lên trên mà u xanh má» nÆ°á»›c biển. Hẳn là cánh buồm gần đất liá»n ở phÃa bên kia. Chúng tôi thấy cánh buồm Ä‘i vá» phÃa nà y, theo sau c òn má»™t cánh buồm nữa. Trá»i cà ng sáng dần cánh buồm cà ng to, cà ng tiến lại gần và tiến thắng vá» phÃa chúng tôi. Chúng tôi kéo lá cá» Pháp trên ngá»n cây dừa và vẫy cá» Na Uy chúng tôi trên má»™t chiếc sà o. Má»™t cánh buồm Ä‘ ã tiến gần đến ná»—i chúng tôi nháºn ra đó là buồm của thuyá»n Pô-li-nê-di, trang bị theo kiểu má»›i nhất. Trên thuyá»n hai ngÆ°á»i da nâu Ä‘ang nh ìn chúng tôi. Chúng tôi vẫy, há» trả lá»i và tiếp tục lại gần. "Ia-ora-na!".
Chúng tôi chà o hỠbằng tiếng Pô-li-nê-di. HỠđồng thanh chà o lại "Ia-ora-na!".
Má»™t ngÆ°á»i nhảy ra khá»i thuyá»n Ä‘á»™c má»™c, kéo thuyá»n theo, lá»™i qua chá»— nÆ°á»›c nông đến vá»›i chúng tôi. Hai ngÆ°á»i nà y ăn mặc quần áo trắng nÆ°á»›c da nâu, chân không, ngÆ°á»i chắc nịch, đầu che nắng bằng mÅ© rÆ¡m tá»± Ä‘an lấy. Há» lên bá»™ và đến vá»›i chúng tôi vá»›i vẻ hÆ¡i e dè, nhÆ°ng khi chúng tôi mỉm cÆ°á»i, bắt tay há», há» nhìn chúng tôi vá»›i vẻ há»›n hở, cÆ°á»i phô hà m răng trắng nhÆ° ngà rất Ä‘á»u, và điá»u nà y c òn đầy đủ hÆ¡n biết bao lá»i nói. Cách chà o há»i theo kiểu Pô-li-nê-di của chúng tôi là m há» ngạc nhiên và mạnh dạn, cÅ©ng nhÆ° trÆ°á»›c đây câu chà o "Gút-nai" Ä‘ ã gây ấn tượng tốt đối vá»›i đồng bà o hỠở đảo Ang-ga-tô. Há» nói ra má»™t trà ng tiếng Pô-li-nê-di cho đến khi biết rằng chúng tôi chẳng hiểu chút nà o, há» lại im lặng cÆ°á»i thân máºt, chỉ tay vá» phÃa chiếc thuyá»n sắp tá»›i. Ba ngÆ°á»i nữa xuống thuyá»n. Khi Ä‘ang lá»™i b ì bõm để lên bá», há» Ä‘ ã chà o chúng tôi, má»™t ngÆ°á»i trong số há» có vẻ biết Ãt nhiá»u tiếng Pháp. Chúng tôi được biết má»™t trong những h òn đảo ở phÃa bên kia đầm nÆ°á»›c có má»™t là ng thổ dân. Những ngÆ°á»i dân Pô-li-nê-di ở đó, nhiá»u đêm trÆ°á»›c đây Ä‘ ã trông thấy ánh lá»a đêm của chúng tôi. Vì là con Ä‘Æ°á»ng duy nhất từ đảo Ra-rôi-a đến vùng đảo bao quanh đầm nÆ°á»›c Ä‘á»u phải qua là ng nên không má»™t ai có thể Ä‘i tá»›i những đảo ở phÃa trong dải đá ngầm mà dân là ng không trông thấy. Những già là ng cho rằng ánh sáng trông thấy ở phÃa đông không phải là do ngÆ°á»i, mà là má»™t cái g ì đó huyá»n bà không thá»±c. à kiến đó là m cho há» không dám có ý muốn đến táºn nÆ¡i để xem.
NhÆ°ng má»™t mảnh gá»— h òm trên có sÆ¡n chữ Ä‘ ã trôi qua đầm nÆ°á»›c đến đó. Hai thổ dân Ä‘ ã từng sống ở Ta-hi-ti võ vẽ Ä‘á»c được thấy chữ Ti-ki kẻ Ä‘en trên miếng gá»— đó. Dân là ng Ä‘á»u cho rằng trên d ãy đá nà y có ma, v ì tất cả há» Ä‘á»u biết rằng Ti-ki là ông tổ d òng giống hỠđã qua Ä‘á»i từ lâu. NhÆ°ng rồi lại thấy bánh bÃch quy, thuốc lá, ca cao và má»™t há»™p Ä‘á»±ng chiếc già y cÅ© trôi đến th ì há» biết ngay ở phÃa đông dải đá ngầm đã xảy ra đắm thuyá»n và ngÆ°á»i chỉ huy Ä‘ ã cá» hai thuyá»n đến tìm những ngÆ°á»i sống sót, v ì ban đêm há» Ä‘ ã nhìn thấy những ánh lá»a. TrÆ°á»›c sá»± nôn nóng của đồng Ä‘á»™i, ngÆ°á»i thổ dân vừa nói chuyện vá»›i chúng tôi, há»i tại sao lại có chữ Ti-ki trên các mảnh gá»—. Chúng tôi giải thÃch cho há» biết tất cả trang bị của chúng tôi Ä‘á»u được ghi tên nà y v ì đó là tên chiếc bè Ä‘ ã chở chúng tôi. Những ngÆ°á»i bạn má»›i của chúng tôi ngạc nhiên và huyên náo hẳn lên khi biết rằng tất cả má»i thứ Ä‘á»u cứu được đúng lúc mắc cạn. Xác bè nằm chết dà nÆ¡i kia chÃnh là chiếc bè Ä‘ ã dẫn chúng tôi đến đây. Há» muốn Ä‘Æ°a tất cả chúng tôi lên thuyá»n dẫn ngay vá» là ng. Chúng tôi cám Æ¡n, từ chối v ì phải ở đây cho đến khi nà o chiếc Công Ti-ki được Ä‘Æ°a ra khá»i d ãy đá ngầm.
Tất cả há» Ä‘á»u sá»ng sốt nhìn những gì còn lại của chiếc bè và điá»u đó chắc chắn chúng tôi không thể nà o hy vá»ng lại Ä‘Æ°a xuống nÆ°á»›c bá»™ khung bè g ãy nát nà y được. Cuối cùng, ngÆ°á»i phát ngôn của thổ dân kiên quyết nói rằng chúng tôi phải theo há» vá» v ì thủ lÄ©nh đã ra lệnh dứt khoát há» không thể vá» không. Chúng tôi quyết định cá» má»™t đại biểu Ä‘i vá»›i hỠđể gặp thủ lÄ©nh, sau đó trở vá» cho biết tình hình sinh hoạt ở hòn đảo đó. Chúng tôi không muốn bá» lại chiếc bè và cà ng không thể bá» tất cả trang bị.
Ben sẽ Ä‘i vá»›i há».
Ha i chiếc thuyá»n rá»i bãi biển theo chiá»u gió khuất dần vá» phÃa tây. Sáng hôm sau, chân trá»i đầy những cánh buồm trắng, tưởng nhÆ° lần nà y dân đảo Ä‘em tất cả thuyá»n há» có, để t ìm chúng tôi. Äoà n thuyá»n Ä‘i và o, chúng tôi trông thấy Ben trên chiếc thuyá»n đầu tiên, vẫy mÅ©, xung quanh rất nhiá»u dân đảo. Ben nói to vá»›i chúng tôi là thủ lÄ©nh của thổ dân cùng Ä‘i vá»›i anh. Chúng tôi xếp hà ng nghiêm túc ở b ãi biển trong khi há» Ä‘ang lá»™i và o.
Ben giá»›i thiệu vá»›i chúng tôi ngÆ°á»i thủ lÄ©nh, ăn mặc rất trịnh trá»ng, ông ta cho biết tên là Tê-pi-u-ra-i-a-ri-i Tê-ri-i-pha-a-tô nhÆ°ng bảo chúng tôi gá»i là Tê-ka. Chúng tôi Ä‘ ã gá»i ông nhÆ° váºy. Thủ lÄ©nh Tê-ka là ngÆ°á»i Pô-li-nê-di cao và mảnh vá»›i đôi mắt rất thông minh. Äây là má»™t nhân váºt quan trá»ng, má»™t ngÆ°á»i d òng dõi hoà ng tá»™c ở Ta-hi-ti và cÅ©ng trị vì cả những đảo Ra-rôi-a và những đảo của Ta-ku-me. Ông Ä‘ ã theo há»c trÆ°á»ng ở Ta-hi-ti, có thể nói, Ä‘á»c và viết được tiếng Pháp. Ông nói vá»›i tôi là thủ đô Na Uy gá»i là CrÃt-chi-a-na và há»i tôi có biết Bin Crôt-xbi. Ông c òn cho biết trong mÆ°á»i năm gần đây chỉ có ba chiếc tà u nÆ°á»›c ngoà i ghé qua Ra-rôi-a, nhÆ°ng hà ng năm là ng đón tiếp nhiá»u lần má»™t chiếc tà u nhá» của dân địa phÆ°Æ¡ng ở Ta-hi-ti đến mua cùi dừa, mang hà ng hóa đến và chở dừa Ä‘i. Mấy tuần nay dân là ng Ä‘ang chỠđón chiếc thuyá»n có thể sắp tá»›i đó. Ben báo cáo tóm tắt: ở Ra-rôi-a không có má»™t trÆ°á»ng há»c nà o, không có máy vô tuyến Ä‘iện và cÅ©ng chẳng có má»™t ngÆ°á»i da trắng nà o. Dân là ng sẽ dà nh cho chúng tôi má»i tiện nghi và chuẩn bị cuá»™c tiếp đón chúng tôi rất long trá»ng. Yêu cầu đầu tiên của ngÆ°á»i thủ lÄ©nh là được Ä‘i xem chiếc tà u Ä‘ ã Ä‘Æ°a chúng tôi đến đây an toà n. Chúng tôi lá»™i đến chá»— chiếc Công Ti-ki, các thổ dân Ä‘i thà nh hà ng dà i theo sau.
Gần tá»›i chiếc Công Ti-ki, Ä‘á»™t nhiên há» dừng cả lại, reo h ò ầm Ä©, bà n tán xôn xao: "Äây không phải là má»™t chiếc tà u. Äó là pae-pae!"
Há» lại đồng thanh kêu lên: "Pae-pae!", mặc cho nÆ°á»›c bắn tung tóe, há» chạy qua b ãi đá, trèo lên chiếc Công Ti-ki. NhÆ° những trẻ hiếu Ä‘á»™ng, há» sục sạo khắp nÆ¡i, sá» mó các cây gá»—, tấm phên tre và các dây chằng. Thủ lÄ©nh của há» cÅ©ng năng nổ không kém. Ông quay lại vá»›i chúng tôi và nhắc lại vá»›i giá»ng chất vấn: "Ti-ki không phải là chiếc tà u. Nó là chiếc pae-pae".
Pae-pae là tiếng Pô-li-nê-di dùng để chỉ chiếc bè hoặc ná»n phẳng của mảng. Ở đảo Pa-cÆ¡ nó là loại thuyá»n của thổ dân. NgÆ°á»i thủ lÄ©nh cho biết hiện nay không c òn pae-pae nhÆ° của chúng tôi, nhÆ°ng những già là ng biết khá nhiá»u truyá»n thuyết vá» chiếc bè nà y. Những thổ dân cùng reo lên thÃch thú khâm phục các cây gá»— ban-xa, nhÆ°ng lại chê các loại dây thừng chằng. Há» cho rằng các loại dây nà y không chịu được nÆ°á»›c biển và ánh nắng hà ng tháng trá»i. Há» cho chúng tôi xem lại dây ở thuyá»n của há», tết bằng những sợi dừa dùng Ä‘i biển năm năm mà không há» g ì.
Khi chúng tôi trở lại hòn đảo nhá» nà y, nó được đặt tên là Phê-nu-a Côn g Ti-ki, có nghÄ©a là hòn đảo của Công Ti-ki. Äó là tên mà tất cả chúng tôi phát âm rất dá»… dà ng, nhÆ°ng các bạn da nâu gá»i tên chúng tôi theo đúng phát âm của Bắc âu rất vất vả khó khăn. Há» rất hà i l òng khi tôi nói vá»›i há» là cứ gá»i tên tôi là Tê-ra-i Ma-tê-a-ta tên mà ông thủ lÄ©nh ở Ta-hi-ti Ä‘ ã đặt cho tôi. Lần đầu tôi đặt chân đến, khi ông ấy "nháºn tôi là m con nuôi".
Há» lấy từ trong thuyá»n ra để là m quà cho chúng tôi nà o gà , nà o trứng, nà o mÃt. Má»™t số ngÆ°á»i khác dùng xiên có ba mÅ©i nhá»n để lao bắt cá to trong đầm và tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u dá»± má»™t bữa tiệc quanh đống lá»a trại.
Chúng tôi phải kể lại cho há» nghe những phiêu lÆ°u, mạo hiểm Ä‘ ã trải qua trong cuá»™c hà nh trình trên chiếc bè, và há» cứ muốn chúng tôi nói Ä‘i nói lại vá» con cá máºp voi. Má»—i khi chúng tôi kể đến Ä‘oạn mà E-rÃch đâm xiên và o sá» con cá khổng lồ đó, th ì há» cÅ©ng hồi há»™p kêu lên. Há» nháºn ra ngay những con cá mà chúng tôi giÆ¡ cho há» xem những h ình vẽ phác thảo, và há» gá»i tên từng loại cá đó bằng tiếng Pô-li-nê-di. NhÆ°ng chÆ°a bao giá» há» trông thấy con cá máºp voi và con Giem-pi-luýt và cÅ©ng chÆ°a há» nghe nói vá» chúng. Tối đến, chúng tôi mở Ä‘Ã i, tất cả má»i ngÆ°á»i say mê cùng nghe. Há» Æ°a thÃch nhạc nhà thá» cho đến khi Ä‘Ã i Ä‘á»™t nhiên chuyển sang nhạc phim Hu-la của Mỹ là m cho những ngÆ°á»i hăng hái sôi Ä‘á»™ng bắt đầu ngá» nguáºy, hai tay Ä‘Æ°a cao quá đầu, kéo theo tất cả má»i ngÆ°á»i cùng nhảy Ä‘iệu Hu-la Hu-la theo tiếng nhạc của Ä‘Ã i. Äến đêm má»i ngÆ°á»i quây quần quanh ngá»n lá»a.
Tháºt là má»™t sá»± t ình cá» kỳ lạ vá»›i chúng tôi cÅ©ng nhÆ° vá»›i dân địa phÆ°Æ¡ng. Sáng hôm sau, ch úng tôi thức dáºy, đã thấy há» Ä‘ang rán cá vừa câu được và sáu quả dừa Ä‘ ã bổ ra cho chúng tôi giải khát. Hôm nay sóng Ä‘áºp và o dải đá ầm ầm hÆ¡n má»i khi. Gió thổi mạnh hÆ¡n là m cho các ngá»n sóng bốc cao phÃa sau xác bè. NgÆ°á»i thủ lÄ©nh chỉ và o chiếc bè nói rằng: "Chiếc Ti-ki ngà y hôm nay sẽ Ä‘Æ°a đến táºn đây, thủy triá»u sẽ dâng lên rất lá»›n".
Äến mÆ°á»i má»™t giá», nÆ°á»›c biển Ä‘ ã trà n và o đầm và ngáºp quanh đảo. Thủy triá»u thá»±c sá»± Ä‘ang dâng lên. Biển dâng cao, lấn dần dần qua các dải đá là m phần lá»›n ch ìm ngáºp dÆ°á»›i sóng biển. Hai bên đảo nÆ°á»›c Ä‘ ã lấn tá»›i, mang theo những tảng san hô lá»›n và những dải cát dà i bị gió thổi bay nhÆ° bá»™t. Hết lá»›p bụi cát nà y lại đến lá»›p khác. Những cây tre ở bè bị long ra trôi lá»nh bá»nh trÆ°á»›c mắt chúng tôi. Chiếc Công Ti-ki bắt đầu nhúc nhÃch. Tất cả các thứ trên bãi biển được chuyển và o trong đảo để tránh thủy triá»u. Dần dần chỉ c òn trông thấy những má»m cao nhất của dải đá. Bãi cát đã mất hẳn. NÆ°á»›c trà n và o tá»›i b ãi cá» phẳng của đảo. Cảnh tượng là m cho chúng tôi rùng m ình, có thể nói biển Ä‘ang lấn dần chúng tôi. Trên mặt nÆ°á»›c, chiếc Công Ti-ki Ä‘ang quay cuồng cho đến khi vÆ°á»›ng phải những tảng san hô. Dân địa phÆ°Æ¡ng nhảy xuống nÆ°á»›c, hết lá»›p nà y đến lá»›p khác, vượt qua các xoáy nÆ°á»›c, bÆ¡i ra chiếc bè. Nút và E-rÃch cÅ©ng bÆ¡i theo há». Trên bè Ä‘ ã có sẵn các dây chằng. Lúc nà y bè Ä‘ ã trượt qua tảng san hô, trôi Ä‘i băng băng. Trên bè những thổ dân Ä‘ang cố hết sức khống chế và điá»u khiển. Há» chÆ°a hiểu được là chiếc Công Ti-ki rất khó Ä‘iá»u khiển Ä‘Æ°a vá» hÆ°á»›ng tây nên há» Ä‘ ã bị cuốn theo nó má»™t cách thảm hại cho đến khi nó giạt nhanh và o đầm. Khi và o trong đầm, nÆ°á»›c lặng, chiếc bè nhÆ° hÆ¡i bị lúng túng, đứng lặng yên nhÆ° để giám sát chung quanh và thăm d ò khả năng dà nh cho nó. TrÆ°á»›c khi chiếc bè trôi Ä‘i theo hÆ°á»›ng của đầm, các thổ dân Ä‘ ã kịp dùng dây buá»™c và o cây dừa, và chiếc Công Ti-ki đứng im, được buá»™c chặt.
Chiếc bè Ä‘ ã vượt qua biển cả, đất liá»n mở Ä‘Æ°á»ng vượt qua má»i chÆ°á»›ng ngại váºt để và o trong đảo Ra-rôi-a. TrÆ°á»›c tiếng reo h ò khÃch lệ của những thổ dân nhÆ°: Kê-kê hu-ru hu-ru" chúng tôi cùng hợp sức đẩy chiếc b è lên bãi cát của đảo mang tên Công Ti-ki. NÆ°á»›c triá»u Ä‘ ã dâng cao hÆ¡n má»±c nÆ°á»›c trong những ngà y biển Ä‘á»™ng tá»›i bốn pi-ê là m cho chúng tôi tưởng cả h òn đảo sẽ bị chìm ngáºp. Gió đã đẩy những vạt sóng hung hãn và o tá»›i đầm. Chúng tôi chỉ chuyển được má»™t số Ãt trang bị và o những chiếc thuyá»n nhá» hẹp của thổ dân. Há» phải quay vá» là ng ngay, Ben và Héc-man cùng Ä‘i theo há» v ì ở là ng có má»™t đứa bé sắp chết vì nhiá»…m trùng ở đầu, và chúng tôi có thuốc kháng sinh pê-ni-xi-lin mang theo.
Sáng hôm sau, chúng tôi chỉ c òn bốn ngÆ°á»i trên đảo Công Ti-ki. Gió đông thổi mạnh là m cho những ngÆ°á»i thổ dân không vượt được quá đầm nÆ°á»›c đầy những má»m san hô nhá»n hoắt. NÆ°á»›c biển sau khi rút Ä‘i, giá» lại dâng lên dữ dá»™i ngà y cà ng mạnh và nhanh.
Ngà y hôm sau, yên tÄ©nh Ä‘ ã trở lại. Bây giá» có thể lặn xuống dÆ°á»›i chiếc Công Ti-ki để xem xét các cây gá»— của bè. Nói chung, chúng c òn tốt, dù san hô có cá» xát và o và i chá»—. Dây thừng chằng rất chắc, lằn sâu và o gá»— nên chỉ có bốn dây thừng đã bị san hô nghiến đứt. Chúng tôi dá»n dẹp là m cho chiếc bè trông khá hÆ¡n trÆ°á»›c. Ca-bin được tháo gỡ và dá»±ng lại cá»™t buồm.
Trong ngà y hôm đó những cánh buồm lại xuất hiện ở phÃa chân trá»i và những thổ dân lại t ìm chúng tôi. Héc-man và Ben cùng đến kể lại cho chúng tôi biết rằng dân là ng Ä‘ang chuẩn bị mở há»™i, và khi đến đó chúng tôi không được dá»i thuyá»n lên, trÆ°á»›c khi có lệnh thủ lÄ©nh. Ngá»n gió mát nhẹ Ä‘ ã nhanh chóng Ä‘Æ°a chúng tôi vượt qua chiếc đầm rá»™ng đến bảy dặm, nh ìn lại những ngá»n dừa Ä‘ang Ä‘ung Ä‘Æ°a trÆ°á»›c gió nhÆ° vẫy chà o chúng tôi, má»™t ná»—i buồn man mác khi phải tạm chia tay vá»›i những cây dừa và hòn đảo quen thuá»™c.
TrÆ°á»›c mặt chúng tôi Ä‘ang trải ra những h òn đảo lá»›n hÆ¡n, trên má»™t trong những h òn đảo, chúng tôi trông thấy má»™t cái Ä‘áºp đá san hô chìa ra biển, lấp ló sau những hà ng dừa, những chiếc chòi Ä‘ang tá»a khói. Là ng có vẻ im lìm, không má»™t bóng ngÆ°á»i. Há» Ä‘ang chuẩn bị g ì váºy? Äằng sau con Ä‘áºp bằng những tảng san hô, trên b ãi biển hai bóng ngÆ°á»i đứng chÆ¡ vÆ¡, má»™t ngÆ°á»i cao, mảnh, má»™t ngÆ°á»i thấp hÆ¡n nhÆ°ng đẫy Ä‘Ã , chắc nịch nhÆ° má»™t chiếc thùng ton nô.
Lên bá», chúng tôi chà o hai ngÆ°á»i. Äó là thủ lÄ©nh Tê-ka và phó thủ lÄ©nh Tu-pu-hoe. Tê-ka tá» ra má»™t con ngÆ°á»i thông minh sáng suốt, má»™t nhà ngoại giao c òn Tu-pu-hoe, hồn nhiên nhÆ° má»™t đứa trẻ ngây thÆ¡, má»™t ngÆ°á»i bạn tốt vui vẻ, tiá»m tà ng má»™t sức mạnh tá»± nhiên và t Ãnh dà dá»m Ãt khi ta gặp. Thân hình khá»e mạnh vạm vỡ dáng bệ vệ, ông có dáng dấp má»™t thủ lÄ©nh Pô-li-nê-di. Sá»± thá»±c đúng nhÆ° váºy, ông chÃnh là chủ h òn đảo nhÆ°ng do Tê-ka nhá» biết nói, viết tiếng Pháp và biết tÃnh toán giúp cho dân là ng khá»i bị lừa khi thuyá»n buôn cùi dừa ở Ta-hi-ti đến, nên dần dần ông Ä‘ ã chiếm lÄ©nh vị trà tối cao nà y. Tê-ka cho biết chúng tôi cùng ông Ä‘i bá»™ đến nhà khách và khi má»i ngÆ°á»i Ä‘ ã lên bá», chúng tôi sẽ cùng dá»± má»™t ngà y há»™i rÆ°á»›c long trá»ng. Héc-man Ä‘i đầu, cầm cán lao trên có cá» bay phấp phá»›i, rồi đến tôi Ä‘i cùng hai thủ lÄ©nh của đảo. Là ng mang dấu vết r õ nét vá» quan hệ buôn bán cùi dừa vá»›i Ta-hi-ti, vá»›i những tấm ván và tôn uốn từ các thuyá»n buôn mang đến. Trong khi đó còn có má»™t số lá»u là m theo kiểu cÅ© bằng cà nh cây và lá dừa tết lại hoặc bằng những tấm ván ghép vá»™i và ng sÆ¡ sà i bằng Ä‘inh trông giống nhÆ° những ngôi biệt thá»± để nghỉ mát ở vùng nhiệt Ä‘á»›i. Má»™t ngôi nhà lá»›n cùng loại đứng tách riêng xa các cây dừa, là nÆ¡i há»™i há»p của dân là ng. Sáu ngÆ°á»i da trắng chúng tôi sẽ nghỉ tại đó.
Cùng vá»›i lá cá», chúng tôi và o bằng má»™t cá»a nhá» phÃa sau, rồi Ä‘i thẳng ra lan can ở phÃa trÆ°á»›c. TrÆ°á»›c mặt chúng tôi là nÆ¡i mà dân là ng đủ má»i lứa tuổi già , trẻ, gái, trai tụ táºp. Tất cả Ä‘á»u tá» vẻ trang nghiêm, ngay đến các bạn Ä‘ ã quen biết ở đảo Công Ti-ki cÅ©ng lá»™ vẻ rất nghiêm túc. Há» không là m hiệu gì để tá» ra đã quen chúng tôi. Khi chúng tôi đứng trên tiá»n sảnh, má»i ngÆ°á»i tham dá»± buổi há»p cùng cất tiếng hát bà i Quốc ca Pháp. Tê-ka thuá»™c lá»i là m nhiệm vụ dẫn bà i và tất cả hát không đến ná»—i tồi trừ má»™t và i phụ nữ không hát được những nốt bổng. Dân là ng chắc Ä‘ ã được huấn luyện và thá»±c táºp nhiá»u, nên má»›i có thể đạt kết quả nhÆ° váºy. Hai lá cá» Pháp và Na Uy được kéo cao trên bá»±c thá»m kết thúc việc đón tiếp chÃnh thức của thủ lÄ©nh Tê-ka, sau đó ông rút và o háºu trÆ°á»ng. Bây giá» là vai tr ò của Tu-pu-hoe, ông tiến lên phÃa trÆ°á»›c chủ tr ì buổi lá»…. Ông ra hiệu, tất cả lại cất tiếng hát, lần nà y khá hÆ¡n v ì âm Ä‘iệu và lá»i ca là tiếng hát dân gian của há». Âm Ä‘iệu dù Ä‘Æ¡n giản nhÆ°ng hấp dẫn, mê li đến ná»—i chúng tôi cảm thấy hÆ¡i rùng m ình và thấy nhÆ° Thái B ình DÆ°Æ¡ng Ä‘ang tiến đến trÆ°á»›c chúng tôi. Và i ngÆ°á»i cất giá»ng hát và má»i ngÆ°á»i hát theo, theo nhịp Ä‘á»u. Nhạc cÅ©ng Ä‘a dạng tuy lá»i vẫn nhÆ° váºy. Äại khái ná»™i dung lá»i bà i hát là :
"Xin chà o Tê-ra-i và các bạn của ông, là nhữ ng ngÆ°á»i Ä‘ ã vượt biển trên má»™t chiếc pae-pae để đến vá»›i dân đảo Ra-rôi-a. Xin chà o! Mong các bạn có thể ở lâu tại đây và chia sẻ vá»›i chúng tôi những ká»· niệm, sao cho chúng ta cùng m ãi mãi bên nhau, dù cho các bạn sẽ trở vá» má»™t đất nÆ°á»›c xa xôi. Xin chà o".
Chúng tôi phải yêu cầu há» hát lại lần nữa và khi há» cảm thấy bá»›t e ngại, thì không khà náo nhiệt hẳn lên. Sau đó Tu-pu-hoe Ä‘á» nghị tôi nói và i lá»i vá»›i ná»™i dung tại sao chúng tôi lại vượt biển trên chiếc pae-pae. Tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u trông chá» có thế. Tôi nói bằng tiếng Pháp và Tê-ka dịch ra từng Ä‘oạn bằng tiếng địa phÆ°Æ¡ng. Äây là má»™t buổi há»™i há»p của những ngÆ°á»i da nâu, chÆ°a được khai hóa nhÆ°ng thông minh tuyệt vá»i, Ä‘ang chá» nghe tôi nói. Tôi kể cho há» nghe: trÆ°á»›c đây tôi Ä‘ ã Ä‘i đến những đảo ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng, nÆ¡i có những đồng bà o của há», tôi Ä‘ ã được nghe nói đến vị thủ lÄ©nh đầu tiên của há» là Ti-ki. Ti-ki Ä‘ ã dẫn tổ tiên há» từ má»™t xứ sở huyá»n bà nà o đó, mà ngÆ°á»i ta, không r õ ở đâu, đến những hòn đảo nà y. NhÆ°ng từ má»™t mảnh đất xa xôi gá»i là Pê-ru, xÆ°a kia Ä‘ ã có má»™t thủ lÄ©nh hùng mạnh tên là Ti-ki ngá»± trị. Nhân dân ở đó gá»i ông ta là Công Ti-ki hay Ti-ki Mặt trá»i, v ì ông ta tá»± nháºn từ mặt trá»i mà ra. Ti-ki cùng má»™t số đông những ngÆ°á»i thân tÃn cuối cùng Ä‘ ã rá»i đất nÆ°á»›c Ä‘i mất trên những chiếc pae-pae lá»›n. Và sáu ngÆ°á»i chúng tôi cho rằng há» Ä‘ ã đến những hòn đảo nà y. Không má»™t ai tin rằng má»™t chiếc pae-pae lại có thể vượt qua má»™t chặng Ä‘Æ°á»ng nhÆ° váºy, do đó chúng tôi Ä‘ ã từ Pê-ru ra Ä‘i trên chiếc pae-pae và đ ã đến đây. Äiá»u đó chứng minh là ngÆ°á»i xÆ°a có thể là m được.
Sau bà i ngắn gá»n của tôi được Tê-ka dịch ra cho má»i ngÆ°á»i nghe. Tu-pu-hoe mặt Ä‘á» tÃa tai, cuồng nhiệt xông ra trÆ°á»›c má»i ngÆ°á»i. Ông ta liến thoắng bằng tiếng Pô-li-nê-di, tay giÆ¡ lên là m Ä‘iệu bá»™, chỉ lên trá»i rồi chỉ và o chúng tôi. Trong lá»i nói của ông, chúng tôi nghe thấy nhắc đến nhiá»u lần tiếng Ti-ki. Ông nói nhanh không thể nà o nghe kịp nhÆ°ng những thÃnh giả lại chăm chú nghe nhÆ° uống từng lá»i, thể hiện sá»± xúc Ä‘á»™ng r õ rệt. Trái lại Tê-ka dịch ra lại có vẻ lúng túng. Tu-pu-hoe nói rằng từ Ä‘á»i cha, Ä‘á»i ông và trÆ°á»›c nữa của ông ta, Ä‘ ã thấy nói đến Ti-ki, vị thủ lÄ©nh đầu tiên và được kể lại rằng Ti-ki hiện Ä‘ang ở trên trá»i. NhÆ°ng những ngÆ°á»i da trắng lại khẳng định rằng truyá»n thuyết vá» tổ tiên há» là chuyện hoang Ä‘Æ°á»ng, chẳng có Ti-ki nà o cả. Trên trá»i là nÆ¡i của Giê-hô-va th ì há» bảo Ti-ki không có ở đó. Ti-ki là má»™t thần không tôn giáo, không nên tin, thế mà chúng tôi đây, lại đến vá»›i há» vượt qua biển cả trên má»™t chiếc pae-pae. Chúng tôi là những ngÆ°á»i da trắng đầu tiên xác nháºn tổ tiên của há», Ä‘ ã nói sá»± thá»±c, Ti-ki đã sống và Ti-ki là có thá»±c nhÆ°ng ngà y nay Ti-ki Ä‘ ã mất và ở trên trá»i. Vá»›i ý nghÄ© hoảng sợ là m há»ng công tác tuyên truyá»n, tôi vá»™i và ng giải thÃch rằng Ti-ki chắc chắn là có thá»±c và giỠđây ông ta đã chết. NhÆ°ng chỉ có Giê-hô-va biết Ti-ki hiện nay Ä‘ang ở trên trá»i hay địa ngục, v ì Giê-hô-va là Thượng đế mà Ti-ki chỉ là má»™t ngÆ°á»i chết b ình thÆ°á»ng, má»™t vị đại thủ lÄ©nh nhÆ° Tê-ka và Tu-pu-hoe hay hÆ¡n chút nữa. Sá»± giải thÃch nà y Ä‘ ã là m lại cho má»i ngÆ°á»i vui vẻ, hà i l òng những cái gáºt đầu và sá»± r ì rầm của há» chứng tá» sá»± giải thÃch của tôi rất đúng. Äiá»u chủ yếu là Ti-ki Ä‘ ã sống. Dù hiện nay Ti-ki có phải ở địa ngục thì cÅ©ng không sao đối vá»›i má»i ngÆ°á»i, trừ ông ta. Tu-pu-hoe lại c òn gợi ý nếu tháºt là nhÆ° váºy th ì lại cà ng có dịp gặp lại Ti-ki. Ba ông già từ đám đông ra muốn bắt tay chúng tôi. R õ rà ng chÃnh các cụ già nà y là những ngÆ°á»i c òn nhá»› những ká»· niệm vá» Ti-ki. Vị thủ lÄ©nh cho chúng tôi biết rằng má»™t trong các cụ nà y nhá»› rất nhiá»u truyá»n thuyết và thÆ¡ ca lịch sá» thá»i kỳ các cụ tổ các cụ. Tôi há» i ông cụ đó rằng trong các truyá»n thuyết có Ä‘iá»u gì nói ám chỉ vá» Ti-ki từ hÆ°á»›ng nà o đến. Không có cụ nà o nghe thấy nói đến Ä‘iá»u nà y. NhÆ°ng sau má»™t lúc suy ngẫm tháºn trá»ng, cụ già nhất nói rằng Ti-ki có ngÆ°á»i bà con há» hà ng gần, tên là Ma-uy và trong thÆ¡ ca vá» Ma-uy ngÆ°á»i ta kể lại rằng vị anh hùng nà y từ Pu-ra đến. Pu-ra là từ chỉ nÆ¡i mặt trá»i má»c.
Cụ già nói tiếp, nếu Ma-uy từ Pu-ra đến th ì chắc chắn Ti-ki cÅ©ng ở đó mà đến. Và sáu ngÆ°á»i chúng tôi cÅ©ng Ä‘i bằng chiếc pae-pae và cÅ©ng Ä‘ ã đến đây. Äiá»u đó là hiển nhiên. Tôi kể cho há» nghe trên má»™t hòn đảo chÆ¡ vÆ¡, gá»i là đảo Man-ga-ra-va, rất gần đảo Pa-cÆ¡, dân đảo ở đó chÆ°a bao giá» dùng thuyá»n Ä‘á»™c má»™c và hiện nay há» vẫn dùng những chiếc pae-pae lá»›n. Các cụ già không biết chuyện nà y nhÆ°ng há» cho biết các cụ tổ xÆ°a kia cÅ©ng dùng những chiếc bè lá»›n và dần dần không dùng đến nữa, chỉ c òn nghe thấy nói đến tên và những truyá»n thuyết. Cụ già nhất lại nói tiếp, trong thá»i kỳ xa xÆ°a nhất, ngÆ°á»i ta gá»i là Rông-gô Rông-gô, từ nà y không c òn dùng trong ngôn ngữ hiện nay nhÆ°ng trong những truyện tục truyá»n tháºt cổ vẫn c òn nói đến. Ở má»™t số đảo từ Rông-gô được gá»i là Lô-nô. Cái tên gá»i đó là m cho tôi thú vị, v ì đó là tên của má»™t ông tổ lâu Ä‘á»i được má»i ngÆ°á»i Pô-li-nê-di biết đến, được mô tả có nÆ°á»›c da sáng và bá»™ tóc hung.
Lần đầu tiên khi đại úy Cúc đến Ha-oai, ông ta được đón tiếp niá»m nở v ì những thổ dân ở đây tưởng ông là ruá»™t thịt vá»›i ngÆ°á»i da trắng Rông-gô vắng mặt, sau bao nhiêu thế hệ Ä‘ ã từ xứ sở của tổ tiên, há» trở vá» trên má»™t thuyá»n buồm lá»›n. Vá»›i những thổ dân ở đảo Pa-cÆ¡, từ Rông-gô Rông-gô chỉ những chữ tượng h ình huyá»n bà mà những ngÆ°á»i tai dà i cuối cùng Ä‘ ã chôn vùi cả bà máºt, vì há» biết viết. Các cụ già còn muốn tranh luáºn vá» vấn Ä‘á» Ti-ki và Rông-gô Rông-gô, nhÆ°ng các thổ dân trẻ lại muốn nghe nói chuyện vá» cá m áºp voi và cuá»™c hà nh trình qua đại dÆ°Æ¡ng. Bữa ăn Ä‘ang đợi chúng tôi và Tê-ka cÅ©ng Ä‘ ã mệt vì phải phiên dịch. Tất cả là ng Ä‘á»u được phép đến bắt tay vá»›i từng ngÆ°á»i chúng tôi. Những Ä‘Ã n ông siết chặt tay chúng tôi tưởng g ãy, miệng lẩm bẩm “Ia-ô-ra-naâ€, các cô gái uốn éo chà o bẽn lẽn và kiêu kỳ, còn các bà già nói luôn mồm, chỉ tay và o bá»™ râu và mà u da của chúng tôi. Sá»± hà o hiệp thể hiện rõ trên từng nét mặt, nên sá»± bất đồng ngôn ngữ không còn là điá»u quan trá»ng. Các bạn nói vá»›i chúng tôi bằng tiếng Pô-li-nê-di, chúng tôi trả lá»i liá»n liá»n bằng tiếng Na Uy là m cho hai bên Ä‘á»u thÃch thú. Từ đầu tiên của thổ ngữ chúng tôi há»c là từ "thÃch". Thêm và o đó là khi ta chỉ và o cái g ì mà mình "thÃch" chắc chắn ta được ngay.
Tháºt là đơn giản. Nếu nhăn mÅ©i mà nói "thÃch" tức là "không thÃch". Và cứ trên cÆ¡ sở ấy chúng tôi thu xếp công việc khá tốt. Khi chúng tôi Ä‘ ã là m quen vá»›i má»™t trăm hai mÆ°Æ¡i bảy ngÆ°á»i dân là ng, má»™t chiếc bà n dà i được kê ra cho hai thủ lÄ©nh và sáu chúng tôi. Tiếp theo những cô gái trẻ bÆ°ng ra những món ăn tuyệt nhất. Má»™t số cô kê dá»n bà n, má»™t số Ä‘em choà ng và o cổ chúng tôi những v òng hoa hoặc đặt những vòng hoa nhá» lên đầu. Hoa tá»a ra mùi thÆ¡m ngà o ngạt, mát dịu. Ngà y há»™i chà o đón chúng tôi bắt đầu nhÆ° váºy và kéo dà i đến mấy tuần sau cho đến khi chúng tôi ra Ä‘i. Chúng tôi đã mở tròn mắt, nÆ°á»›c bá»t ứa ra trÆ°á»›c những món ăn bà y trên bà n, nà o là gà , vịt, lợn sữa quay, tôm hùm tÆ°Æ¡i, những món cá nấu theo kiểu Pô-li-nê-di, mứt, Ä‘u đủ và nÆ°á»›c dừa. Trong khi chúng tôi ăn, dân là ng ca hát và những cô gái trẻ nhảy múa quanh bà n. Sáu chúng tôi được má»™t bữa ăn thoải mái, thưởng thức những món ăn ngon là nh, ngấu nghiến nhÆ° ngÆ°á»i đói ăn. Hai vị thủ lÄ©nh rất vui vẻ, ăn uống thá»±c thà nhÆ° chúng tôi.
Sau bữa ăn, dân là ng muốn tr ình diá»…n vá»›i quy mô lá»›n những Ä‘iệu vÅ© dân gian cho chúng tôi thưởng thức. Há» mang ghế cho chúng tôi và hai thủ lÄ©nh, trong khi đó hai ngÆ°á»i cầm ghi-ta bắt đầu dạo những bản nhạc Pô-li-nê-di. Hai hà ng nam nữ mặc váy bằng sợi dừa, ngÆ°á»i uốn éo nhẹ nhà ng tiến ra giữa đám đông, những ngÆ°á»i vừa xem vừa há t, ngồi quây tròn dÆ°á»›i đất.
Má»™t cô gái, dáng máºp mạp, má»™t cánh tay bị cá máºp cắn đứt, vẻ hà o hứng cất cao giá»ng, dẫn lá»i bà i hát cho cả táºp thể. Lúc đầu những ngÆ°á»i múa c òn thiếu bình tÄ©nh và nặng ná» vá» phô diá»…n Ä‘iệu bá»™, sau thấy chúng tôi, những ngÆ°á»i da trắng tá» vẻ tán thưởng những Ä‘iệu vÅ© cổ truyá»n, há» múa nhanh dần lên. Má»™t và i ngÆ°á»i già cÅ©ng theo há» nhảy múa vá»›i nhịp Ä‘iệu đẹp mắt, vá»›i Ä‘iệu vÅ© má»›i lạ. Khi mặt trá»i tắt hẳn, nhịp Ä‘á»™ múa lại cà ng tăng lên vá»›i sá»± cổ vÅ© hăng say của ngÆ°á»i xem. Há» quên hẳn sá»± có mặt của chúng tôi, coi chúng tôi là đồng bà o và cÅ©ng chia vui nhÆ° há». Các tiết mục vẫn tiếp tục. Hết cô gái nà y biểu diá»…n lại đến cô gái khác. Sau cùng, má»™t đám thanh niên ngồi xổm thà nh v òng tròn nhá» trÆ°á»›c mặt chúng tôi, theo hiệu lệnh của Tu-pu-hoe , há» dùng lòng bà n tay Ä‘áºp nhịp xuống đất. Lúc đầu còn cháºm, sau nhanh dần. Má»™t ngÆ°á»i g õ trống phụ há»a theo. Vá»›i hai chiếc dùi, há» gõ rất nhanh trên miếng gá»— rá»—ng, khô cứng nhÆ° xÆ°Æ¡ng, phát ra những tiếng dồn dáºp gi òn giã. Khi nhịp Ä‘iệu đến chừng má»±c nà o đó, tiếng hát bắt đầu cất lên. Má»™t cô gái trẻ quà ng dây hoa, bông hoa giắt ở tai, Ä‘á»™t nhiên nhảy và o v òng tròn. Chân Ä‘i đất, hai đầu gối khuỵu xuống, cô gái đảo ngÆ°á»i Ä‘ung Ä‘Æ°a thân dÆ°á»›i theo nhịp Ä‘Ã n, hai cánh tay cong, v òng trên đầu, phong Ä‘iệu hoà n toà n Pô-li-nê-di. Cô gái nhảy rất tuyệt, lôi cuốn má»i ngÆ°á»i cùng Ä‘áºp tay xuống đất đánh nhịp. Má»™t cô gái nữa nhảy và o v òng, tiếp theo lại má»™t cô thứ cùng vá»›i những âm Ä‘iệu tuyệt vá»i. Các cô lÆ°á»›t nhẹ quanh nhau ba. Các cô gái nhảy dẻo không thể tưởng, nhÆ° những bó ng kiá»u diá»…m.
Tiếng vá»— tay xuống đất rầm ráºp, tiếng hát, tiếng trống gõ dẫn dắt, là m tăng tốc Ä‘á»™ nhịp Ä‘iệu cà ng nhanh hÆ¡n, cuốn theo Ä‘iệu múa cà ng Ä‘iên loạn cuồng nhiệt. Trong khi đó ngÆ°á»i xem h ò hét, tay Ä‘áºp xuống đất thà nh má»™t nhịp Ä‘iệu h òa hợp tuyệt vá»i. Äó là cuá»™c sống ở Thái B ình DÆ°Æ¡ng Ä‘ ã có từ hồi xÆ°a. Trên trá»i sao lấp lánh, những ngá»n dừa Ä‘ung Ä‘Æ°a trÆ°á»›c gió. Má»™t đêm dà i, êm dịu, không khà tá»a ngát mùi hoa và tiếng dế kêu rỉ rả. Tu-pu-hoe vẻ hân hoan vá»— vai tôi: "Mai tai?". Tôi đáp: "Vâng! Mai tai". Ông lại há»i ngÆ°á»i khác câu đó và má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u đáp lại ông "mai tai". Ông gáºt đầu tá» vẻ hà i l òng nhắc lại câu "mai tai" và trá» và o mình. Niá»m vui của ông cÅ©ng là của chúng tôi. Tê-ka thấy đêm vui thà nh công, nói rằng đây là lần đầu tiên ngÆ°á»i da trắng dá»± buổi biểu diá»…n múa ở Ra-rôi-a. Tiếng trống, tiếng Ä‘áºp tay, tiếng hát và điệu nhảy lại cà ng dồn dáºp, nhanh hÆ¡n. Sau cùng má»™t cô gái ngừng nhảy, đứng tại chá»—, thân trên cá» Ä‘á»™ng theo má»™t nhịp Ä‘iệu rất nhanh, hai cánh tay duá»—i thẳng hÆ°á»›ng vá» Héc-man. Anh cÆ°á»i ngượng nghịu sau ch òm râu, lúng túng không hiểu ý. Tôi nói nhá» vá»›i Héc-man "Và o Ä‘i! Cáºu nhảy giá»i lắm cÆ¡ mà ".
Äám đông reo h ò cổ vÅ©, Héc-man nhảy và o vòng và cÅ©ng khom ngÆ°á»i bắt chÆ°á»›c những Ä‘á»™ng tác uốn éo, Ä‘ung Ä‘Æ°a của Ä‘iệu múa Hu-la. Cặp nhảy trông tháºt xứng đôi. Tiếp theo đến Ben và Toóc-xten cÅ©ng nhảy và o, Ä‘em hết nhiệt t ình say sÆ°a nhảy múa, mồ hôi r òng ròng trên mặt mà cÅ©ng không theo kịp được nhịp Ä‘iệu ngà y cà ng tăng. Cho đến lúc chỉ có tiếng trống g õ dồn thà nh má»™t trà ng âm thanh liên tiếp kéo dà i, tức là ba cô gái theo nhịp trống, ngÆ°á»i rung lên nhÆ° chiếc lá bạch dÆ°Æ¡ng từ từ nhẹ nhà ng nằm xuống đất, và tiếng trống cÅ©ng ngừng hẳn. Äêm vui dà nh cho chúng tôi tháºt phấn khởi không sao kể xiết.
Tiết mục tiếp là "Múa chim", má»™t trong những lá»… cổ xÆ°a nhất của Ra-rôi-a. Nam và nữ đứng thà nh hai hà ng bắt chÆ°á»›c Ä‘iệu nhảy của những bầy chim, dÆ°á»›i sá»± Ä‘iá»u khiển của má»™t ngÆ°á»i chỉ huy, mang tên là "ngÆ°á»i thủ lÄ©nh của Ä‘Ã n chim". NgÆ°á»i nà y tr ình bà y má»™t số Ä‘á»™ng tác kỳ lạ nhÆ°ng không tham gia cùng các diá»…n viên. Khi tiết mục kết thúc, Tu-pu-hoe giải thÃch vá»›i tôi là tiết mục nà y là để chà o mừng chiếc bè và ngÆ°á»i ta sắp biểu diá»…n lại má»™t lần nữa. NhÆ°ng lần nà y, chÃnh bản thân tôi sẽ là ngÆ°á»i dẫn đầu v ì công việc của ngÆ°á»i nà y chỉ là gà o và nhảy cẫng xoắn lÆ°ng, tay để trên đầu để múa. Tôi đặt v òng hoa trên đầu lại cho chặt và kéo xuống trán rồi bÆ°á»›c và o tham gia vá»›i há». Trong khi tôi cúi xuống để nhảy, tôi thấy ông già Tu-pu-hoe cÆ°á»i lăn ra và nhạc cÅ©ng yếu dần, th ì ra các nhạc công và diá»…n viên cÅ©ng Ä‘ang lăn ra cÆ°á»i rÅ© rượi nhÆ° ông già . Riêng có E-rÃch là ngồi yên. Anh bị cảm và khà háºu ẩm Æ°á»›t là m cho lÆ°ng anh lại Ä‘au, trông nhÆ° má»™t đại úy tà u buồm già , ngÆ°á»i ngay Ä‘Æ¡ râu xồm xoà m, chiếc tẩu ph ì phèo luôn ở miệng. Các cô gái trẻ cÅ©ng không là m cho anh xúc Ä‘á»™ng. Anh mặc má»™t chiếc quần đùi bằng da cừu, ngồi dÆ°á»›i gốc dừa vá»›i bá»™ râu ráºm m ình trần, trông chẳng khác gì Rô-bin-xÆ¡n CÆ¡-ru-xô. Hết cô gái nà y đến cô gái khác đến má»i anh nhảy, Ä‘á»u vô Ãch. Anh vẫn ngồi yên, trên đầu má»™t v òng hoa Ä‘á»™i lên đám tóc rối bù, ra sức ph ì phèo vá»›i chiếc tẩu.
Má»™t phụ nữ vóc ngÆ°á»i nở nang và o v òng nhảy bÆ°á»›c mấy nhịp vÅ© duyên dáng, quyết định tiến đến E-rÃch, anh hÆ¡i hoảng nhÆ°ng ngÆ°á»i phụ nữ Ä‘ ã mỉm cÆ°á»i vá»›i anh, tiến đến dứt khoát nắm tay và nhấc anh ra khá»i ghế đẩu. Không sao nhịn được cÆ°á»i. Chiếc quần đùi của E-rÃch mặc phÃa lông cừu và o trong và mặt da phÃa ngoà i, phÃa sau có má»™t lá»— thủng và má»™t sợi len trắng th ò ra trông nhÆ° chiếc Ä‘uôi thá». E-rÃch miá»…n cưỡng theo ngÆ°á»i phụ nữ và o v òng nhảy. Chân táºp tá»…nh, má»™t tay cầm tẩu còn má»™t tay ôm lấy chá»— lÆ°ng Ä‘au. Má»—i khi anh định nhảy, má»™t tay lại phải rá»i quần để giữ v òng hoa trên đầu khá»i rÆ¡i. Cuối cùng v òng hoa rÆ¡i mất, anh lại dùng tay giữ quần. Chiếc quần bằng da nặng, tụt xuống đến táºn mắt cá chân. Tất cả má»i ngÆ°á»i trong v òng Ä‘á»u không nhảy được nữa, há» lăn ra cÆ°á»i chảy cả nÆ°á»›c mắt. Tiếng cÆ°á»i vang Ä‘á»™ng cả rừng dừa mà E-rÃch và ngÆ°á»i phụ nữ to béo kia vẫn cứ bÆ°á»›c những nhịp Ä‘iệu duyên dáng. Cuối cùng hai ngÆ°á»i cÅ©ng ngừng v ì những ngÆ°á»i hát và chÆ¡i nhạc không thể nà o tiếp tục được v ì cÆ°á»i tức bụng. Cuá»™c vui kéo dà i cho đến sáng bạch. Chúng tôi được nghỉ má»™t lúc sau khi lại má»™t lần nữa bắt tay vá»›i má»™t trăm hai mÆ°Æ¡i bảy ngÆ°á»i. Cuá»™c vui nhÆ° váºy, ngà y nà o cÅ©ng tiếp diá»…n, sáng và chiá»u, trong mấy tuần tôi ở đây. T ìm khắp cả các chòi trong là ng, thổ dân má»›i thu xếp cho chúng tôi được sáu chiếc giÆ°á»ng xếp cạnh nhau dá»c theo tÆ°á»ng của gian nhà há»p. Chúng tôi nằm ngủ thà nh má»™t hà ng chẳng khác g ì trong truyện thần thoại "Nà ng Bạch Tuyết và bảy chú lùn" vá»›i những vòng hoa thÆ¡m treo trên đầu.
Sáng hôm sau, chú bé bị nhá»t viêm tấy ở đầu Ä‘ang trong t ình trạng nguy hiểm. Sốt 40o, chá»— sÆ°ng to bằng nắm tay, nhịp tim Ä‘áºp rất yếu. Tê-ka cho biết rằng trong là ng Ä‘ ã có nhiá»u trẻ chết nhÆ° váºy. Nếu chúng tôi không có cách nà o cứu chữa, đứa bé không c òn sống được bao lâu nữa. Chúng tôi có thuốc kháng sinh nhÆ°ng không biết cho đứa bé dùng liá»u lượng nhÆ° thế nà o. Nếu đứa trẻ chết trong khi chúng tôi Ä‘iá»u trị, tháºt là điá»u không may cho chúng tôi.
Nút và Toóc-xten Ä‘em máy phát vô tuyến Ä‘iện và gá»i ngay Ä‘iện. Äến chiá»u, chúng tôi bắt liên lạc vá»›i những ngÆ°á»i bạn không biết mặt là Han và Phrăng Ä‘ang ở Lốt Ang-giÆ¡-lá»›t. Phrăng gá»i Ä‘iện cho má»™t bác sÄ©. Qua Ä‘iện Ä‘Ã i chúng tôi thông cáo các triệu chứng và những thuốc mà chúng tôi hiện có. Phrăng báo lại cho chúng tôi ý kiến của bác sÄ©, và đêm đó chúng tôi túc trá»±c bên chú bé Hau-ma-ta nằm sốt mê man cùng vá»›i dân là ng khóc lóc ầm Ä© xung quanh.
Héc-man và Nút trông nom săn sóc chú bé, c òn chúng tôi má»i tất cả dân là ng ra ngoà i. Khi chúng tôi cầm con dao nhá»n dá»™i nÆ°á»›c sôi, bà mẹ gần nhÆ° ngất Ä‘i. Äầu chú bé được cạo trá»c lá»™ r õ chá»— sÆ°ng tấy. Mủ bắn vá»t lên cao. Nhiá»u thổ dân vẻ giáºn dữ phá cá»a và o, lại phải Ä‘uổi há» ra. Chẳng có g ì ghê gá»›m lắm. Nặn hết mủ ra, rá»a sạch bằng thuốc sát trùng, những "bác sÄ© bất đắc dÄ©" băng đầu và tiếp tục Ä‘iá»u trị bằng kháng sinh. Suốt hai ngà y, hai đêm liá»n, cứ bốn tiếng đồng hồ đứa bé lại được chúng tôi khám. Sốt vẫn cao, vết thÆ°Æ¡ng vẫn chÆ°a liá»n. Tối nà o vị bác sÄ© ở Lốt Ang-giÆ¡-lá»›t cÅ©ng được chúng tôi há»i đến. Äá»™t nhiên chú bé giảm sốt, vết thÆ°Æ¡ng Ä‘ ã se miệng, chá» thà nh sẹo. Má»™t tuần sau, chú bé Hau-ma-ta Ä‘ ã chÆ¡i ngoà i b ãi biển cùng vá»›i các bạn nhá», đầu còn quấn băng và chỉ Ãt ngà y sau có thể tháo băng. Việc là m có kết quả nà y là m dân là ng đến xin chữa bệnh. Äau răng, Ä‘au dạ dà y nhiá»u nhất. Già , trẻ ngÆ°á»i nà o cÅ©ng mụn nhá»t, chá»— nà y hay chá»— khác trên ngÆ°á»i. Chúng tôi giá»›i thiệu bệnh nhân đến bác sÄ© Nút và Héc-man. Bệnh nhân có ngÆ°á»i khá»i, có ngÆ°á»i lại ốm thêm. Thuốc hết, chúng tôi cho những bệnh nhân nữ Ä‘au thần kinh dùng cháo vá»›i sô-cô-la cÅ©ng Ä‘em lại hiệu quả tốt.
Chúng tôi sống cùng những thổ dân mến khách Ä‘ ã bao nhiêu lâu, giỠđây lại thấy chuẩn bị cho má»™t ngà y lá»… long trá»ng nhất. Buổi lá»… công nháºn chúng tôi là công dân Ra-rôi-a và má»—i ngÆ°á»i sẽ được đặt tên bằng tiếng Pô-li-nê-di. Riêng phần tôi không còn tên là Tê-ra-i Ma-tê-a-ta nhÆ° trÆ°á»›c đây ở Ta-hi-ti ngÆ°á»i ta Ä‘ ã gá»i tôi, còn ở đây chắc lại có má»™t tên khác.
Sáu ghế đẩu được đặt ở giữa quảng trÆ°á»ng. Tất cả dân là ng Ä‘á»u dáºy sá»›m để chá»n chá»— tốt trong khu vá»±c ngÆ°á»i xem. Tê-ka ngồi trang nghiêm lẫn vá»›i dân là ng. Tê-ka là thủ lÄ©nh nhÆ°ng buổi lá»… nà y là má»™t nghi thức cổ truyá»n của địa phÆ°Æ¡ng nên Tu-pu-hoe chủ tr ì buổi lá»…. Chúng tôi chỠđợi trong không khà im lặng, trang nghiêm. Tu-pu-hoe tay chống chiếc gáºy cháºm r ãi trịnh trá»ng tiến lại. Ông ý thức được giá» phút trang trá»ng nà y. Má»i con mắt dồn và o ông Ä‘ang ch ìm trong suy tÆ°. ông ngồi trÆ°á»›c mặt chúng tôi, tháºt đúng là má»™t ngÆ°á»i sinh ra để là m thủ lÄ©nh, nhà hùng biện và diá»…n viên xuất sắc. Quay vá» phÃa những ngÆ°á»i hát chÃnh, ngÆ°á»i chÆ¡i trống và những ngÆ°á»i múa chÃnh, ông giÆ¡ chiếc gáºy lần lượt chỉ định há», bằng giá»ng ôn h òa ông ra những lệnh ngắn gá»n. Ông quay vá» phÃa chúng tôi, đôi mắt chợt mở to, long lanh trên khuôn mặt nâu sạm đầy cởi mở. GiÆ¡ chiếc gáºy lên, ông nói má»™t hÆ¡i, đại ý để lại những nghi thức cổ truyá»n mà chỉ ngÆ°á»i già nhất má»›i biết được, v ì ông dùng toà n thổ ngữ mà nay ngÆ°á»i ta Ä‘ ã lãng quên. Tê-ka nói lại cho chúng tôi nghe rằng Ti-ca-roa là tên vị vua đầu tiên dá»±ng lên ở đảo, vị trà ở ngay h òn đảo nà y, từ bắc đến nam, từ đông sang tây và ngay cả bầu trá»i ở trên đầu chúng tôi. Trong khi đó, má»i ngÆ°á»i đồng ca hát những bà i ca ngợi vua Ti-ca-roa. Tu-pu-hoe đặt bà n tay lên ngá»±c tôi, quay vá» dân là ng tuyên bố đặt tên cho tôi là Va-roa Ti-ca-roa tức là L ý trà của Ti-ca-roa. Tiếng hát ngừng lại, đến lượt Héc-man và Ben. ông cÅ©ng đặt tay lên ngá»±c hai anh, đặt cho hai ngÆ°á»i hai tên vị anh hùng của quá khứ Ä‘ ã chiến đấu và giết được con thủy quái ở ngay cá»a ng õ hòn đảo.
Má»™t hồi trống giòn giã nổi lên. Hai ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông bụng quấn vải, má»™t chiếc lao dà i cầm tay, nhảy ra phÃa trÆ°á»›c ngá»n lao chÄ©a lên trá»i, chân bÆ°á»›c mau, đầu gối lên ngang ngá»±c, đầu quay hết bên nà y sang bên kia. Má»™t hồi trống khác lại nổi lên, há» nhảy lên cao vá»›i nhịp Ä‘iệu hoà n hảo, há» giao chiến tượng trÆ°ng theo Ä‘iệu bá»™ sân khấu. Cuá»™c biểu diá»…n ngắn và nhanh diá»…n lại cuá»™c chiến đấu của những vị anh hùng vá»›i thủy quái. Tiếp theo, lá»i ca lại vang lên cho nghi lá»… trang trá»ng, Toóc-xten được gá»i là Mô-rô-a-ke, tên má»™t vua xÆ°a kia của là ng hiện nay. E-rÃch và Nút nháºn tên là Tê-nê Ma-ta-rô và Tê-phô-nu, tên hai nhà hà ng hải của quá khứ. Cuá»™c lá»… chấm dứt. Hai hà ng nam nữ mặc váy bằng rÆ¡m tết cùng những v òng hoa rủ xuống, vừa Ä‘i vừa múa tiến lại phÃa chúng tôi, chuyển những vòng hoa trên đầu há» sang đầu chúng tôi. Há» mặc cho chúng tôi những váy bằng t Æ¡ dừa và cuá»™c vui lại tiếp tục.
Má»™t đêm, chúng tôi liên lạc vá»›i nhà vô tuyến Ä‘iện nghiệp dÆ° ở Ra-rô-tông-ga, ngÆ°á»i nà y chuyển cho chúng tôi má»™t thông báo của Ta-hi-ti. Äó là lá»i chà o mừng thân thiết của viên Toà n quyá»n các thuá»™c địa Pháp ở Pô-li-nê-di. Theo chỉ thị của Pa-ri, viên toà n quyá»n sẽ phái má»™t thuyá»n buồm tên là Ta-ma-ra đến đón chúng tôi Ä‘i Ta-hi-ti để khá»i phải chá» thuyá»n buôn cùi dừa. Ta-hi-ti là trung tâm các thuá»™c địa của Pháp và là h òn đảo duy nhất có quan hệ vá»›i thế giá»›i nói chung. Ở Ta-hi-ti, chúng tôi sẽ đáp tà u thÆ°á»ng lệ để trở vá» Tổ quốc. Những cuá»™c vui liên hoan vẫn tiếp tục ở Ra-rôi-a.
Má»™t đêm, chúng tôi nghe thấy tiếng kêu lạ lùng từ biển vá»ng tá»›i. Những ngÆ°á»i canh gác từ ngá»n cây dừa xuống báo cho biết có má»™t chiếc tà u thả neo ở cá»a đầm. Chúng tôi vá»™i chạy ra nhìn thấy ánh sáng của chiếc tà u đúng ngay ở cá»a đầm. DÆ°á»›i ánh sao đêm, chúng tôi nháºn thấy Ä‘Æ°á»ng viá»n con tà u, mạn rất rá»™ng có hai cá»™t buồm, không biết có phải con tà u mà vị toà n quyá»n phái đến không? Mà tại sao nó lại không và o? Những thổ dân tá» ra lo lắng. Cuối cùng chúng tôi thấy rõ nguyên nhân. Chiếc tà u bị nghiêng và suýt nữa bị láºt nhà o và bị mắc cạn trên má»™t dải san hô ngầm.
Toóc-xten dùng ký hiệu đèn há»i "Tà u nà o?".
TÃn hiệu trả lá»i "Tà u Mao-a-ê".
Mao-a-ê là tà u buôn cùi dừa ở các đảo, đến Ra-rôi-a để mua cùi dừa. Thuyá»n trưởng và nhân viên tà u Ä‘á»u là dân Pô-li-nê-di rất thuá»™c luồng lạch và o đảo nhÆ°ng do đêm tối, luồng nÆ°á»›c Ä‘ ã phản lại, cÅ©ng may chiếc tà u được đảo che khuất và thá»i tiết thuáºn lợi. Chiếc Mao-a-ê ngà y cà ng nghiêng nên Ä‘oà n thủy thủ trên tà u phải thả xuồng. Äể chiếc tà u khá»i láºt nhà o, ngÆ°á»i ta dùng dây thừng to buá»™c và o cá»™t buồm má»™t đầu dây mang và o táºn đất liá»n, được các thổ dân buá»™c chặt và o những cây dừa. Há» c òn dùng dây neo ở ngay cá»a đảo, hy vá»ng kéo chiếc Mao-a-ê khi nÆ°á»›c triá»u trà n và o đầm. Dân là ng mang hết thuyá»n ra cứu chiếc tà u buôn. Trên tà u có chÃn mÆ°Æ¡i chÃn tấn cùi dừa Ä‘á»±ng trong các bao được dân chuyển hết và o đảo. NÆ°á»›c triá»u dâng cao, tà u Mao-a-ê vẫn bị mắc cạn nằm trên dải san hô. NÆ°á»› c đã trà n và o. Sáng hôm sau, nó lại cà ng tồi tệ hÆ¡n. Äoà n thủy thủ Ä‘Ã nh bó tay v ì không thể dùng xuồng và thuyá»n để kéo cả má»™t trá»ng lượng má»™t trăm năm mÆ°Æ¡i tấn ra khá»i dải san hô ngầm. Nếu tiếp tục va và o san hô chiếc tà u sẽ tan ra từng mảnh. Thá»i tiết thay đổi, sóng trà o sẽ nhồi nó và o b ãi san hô. Tà u Mao-a-ê không có máy phát vô tuyến Ä‘iện, chúng tôi lại có máy. TrÆ°á»›c khi chá» tà u cứu từ Ta-hi-ti đến th ì chiếc Mao-a-ê đã bị chìm nghỉm.
TrÆ°a ngà y hôm sau đó tà u Ta-ma-ra xuất hiện ở chân trá»i phÃa tây. Äoà n thủy thủ tà u đó không khá»i ngạc nhiên ngoà i chiếc bè ra lại có cả chiếc tà u buồm nằm lăn lóc trên dải đá ngầm. Trên chiếc Ta-ma-ra có viên chánh sứ ngÆ°á»i Pháp cai trị khu vá»±c Tu-a-mô-tu và Tu-bu-ai tên là Phrê-đê-rÃch An-nÆ¡ do viên toà n quyá»n phái Ä‘i gặ p chúng tôi. Ngoà i ra còn có má»™t nhà điện ảnh, má»™t Ä‘iện báo viên, c òn thuyá»n tr ưởng và thủy thủ Ä‘á»u là ngÆ°á»i Pô-li-nê-di.
An-nÆ¡ sinh ra ở Ta-hi-ti, cha mẹ Ä‘á»u là ngÆ°á»i Pháp. Ông ta là tay Ä‘i biển giá»i. Äược sá»± thá»a thuáºn của thuyá»n trưởng, Ä‘ang mong trút trách nhiệm trong vùng nÆ°á»›c nguy hiểm, An-nÆ¡ chỉ huy chiếc Ta-ma-ra. Trong khi chiếc Ta-ma-ra phải tránh hà ng d ãy xoáy nÆ°á»›c và bao nhiêu dải đá ngầm, ngÆ°á»i ta Ä‘ang cố sức kéo chiếc tà u buôn, An-nÆ¡ Ä‘ang cố gắng khéo léo Ä‘iá»u khiển trong t ình trạng đầy hiểm nguy mà nÆ°á»›c triá»u có thể Ä‘Æ°a cả hai con tà u và o dải san hô. Ra đến biển khÆ¡i, chiếc Mao-a-ê thoát khá»i dải đá, tà u Ta-ma-ra kéo ra chá»— nÆ°á»›c sâu. NhÆ°ng chiếc Mao-a-ê nÆ°á»›c ngáºp quá nhiá»u qua các lá»— thủng ở vá» tà u, nên phải kéo Ä‘i hết sức nhanh đến vùng nÆ°á»›c cạn ở đầm. Suốt ba hôm, các bÆ¡m hoạt Ä‘á»™ng ngà y đêm mà chiếc Mao-a-ê vẫn sắp bị ch ìm nghỉm. Những thổ dân chuyên mò hạt trai lặn xuống mang theo những tấm chì và đinh để hà n gắn các lá»— thủng nặng và chiếc Mao-a-ê có thể cố kéo vá» cảng Ta-hi-ti cùng chiếc Ta-ma-ra Ä‘i kèm có bÆ¡m hoạt Ä‘á»™ng liên tục. An-nÆ¡ Ä‘iá»u khiển tà u Ta-ma-ra và o vùng nÆ°á»›c nông ở đầm rồi lại ra đảo Công Ti-ki kéo nốt chiếc bè của chúng tôi.
Phút vÄ©nh biệt đảo Ra-rôi-a tháºt lÆ°u luyến. Tất cả má»i ngÆ°á»i kéo ra mặt Ä‘áºp Ä‘Ã n hát những bà i mà chúng tôi Æ°a thÃch, khi chiếc xuồng đến đón chúng tôi ra tà u. Vóc ngÆ°á»i vạm vỡ của Tu-pu-hoe, tay bế chú bé Hau-ma-ta nổi lên giữa đám đông. Hau-ma-ta khóc nức nở, những giá»t nÆ°á»›c mắt chảy cả sang má vị thủ lÄ©nh đầy nghị lá»±c. Má»i ngÆ°á»i tiá»…n chúng tôi Ä‘á»u khóc, nhÆ°ng há» vẫn tiếp tục Ä‘Ã n hát khá lâu, lâu lắm, cho đến khi tiếng sóng vá»— bá» là m át Ä‘i, chúng tôi không c òn nghe thấy gì nữa.
Những tâm hồn trung thá»±c đó phải xa những ngÆ°á»i bạn của há». C òn chúng tôi, tất cả đứng im lặng bên lan can con tà u nh ìn lại cho đến khi con Ä‘áºp bị rặng dừa che khuất, và rồi cả rặng dừa cÅ©ng biến Ä‘i sau biển cả, mang theo má»™t trăm hai mÆ°Æ¡i bảy ngÆ°á»i bạn qu ý. Bên tai chúng tôi còn nhÆ° văng vẳng lá»i ca: "H ãy cùng chúng tôi chia sẻ bao ká»· niệm, miá»…n rằng chúng ta luôn ở bên nhau d ù cho bạn phải Ä‘i đến má»™t nÆ¡i nà o xa xôi. Chà o bạn..."
Bốn ngà y sau, Ä‘ ã nhìn thấy Ta-hi-ti. Äâu phải là má»™t chuá»—i hạt ngá»c cùng vá»›i những khóm dừa. Chỉ thấy những núi nhấp nhô trên ná»n trá»i, má»m núi phủ đầy mây. Cà ng đến gần, những trái núi xám xịt phô ra những triá»n mà u xanh ngắt. Những mà u xanh đủ vẻ chồng chéo nhau. Những cây cối sum sê của miá»n nam phủ kÃn từ trên cao đến những bỠđá xám ngắt Ä‘i theo các vá»±c sâu đến các thung lÅ©ng chạy ra biển.
Và o gần đất liá»n, chúng tôi trông thấy sau b ãi cát và ng lóng lánh, những cây dừa thon cao phủ đầy các thung lÅ©ng ra đến táºn bãi biển. Ta-hi-ti là hòn đảo cấu tạo bởi những núi lá»a xÆ°a kia, nay Ä‘ ã tắt, xung quanh đảo đầy những dải san hô nhô ra để bảo vệ và ngăn chặn biển xói m òn.
Và o má»™t buổi sáng sá»›m bằng má»™t lối và o qua các dải đá ngầm chúng tôi tiến và o cảng Pa-pi-tê. PhÃa trÆ°á»›c chúng tôi sừng sững những tháp chuông nhà thá», những mái Ä‘á» lấp ló sau các ngá»n dừa, và lá»›p lá của những cây to lá»›n. Pa-pi-tê là thủ đô của Ta-hi-ti, tỉnh duy nhất thuá»™c Pháp ở Châu Äại DÆ°Æ¡ng. Äây là má»™t nÆ¡i ăn chÆ¡i, đầu n ão của nhà nÆ°á»›c và là trung tâm của má»i giao dịch buôn bán phÃa đông Thái B ình DÆ°Æ¡ng. Và o trong cảng, nhân dân Ta-hi-ti Ä‘ ã chỠđón chúng tôi, đứng cháºt nÃch, trông xa nhÆ° má»™t bức tÆ°á»ng nhiá»u mà u sắc. Tin truyá»n nhanh nhÆ° gió khắp Ta-hi-ti, má»™t chiếc pec-pec từ châu Mỹ đến là má»™t Ä‘iá»u lạ lùng là m cho má»i ngÆ°á»i nóng l òng đến xem. Chiếc Công Ti-ki được để và o nÆ¡i danh dá»± dá»c theo bá» cảng. Thị trưởng Pa-pi-tê đến trÆ°á»›c chúng tôi cùng em bé gái ngÆ°á»i Pô-li-nê-di, thay mặ t cho các tầng lá»›p ở Pô-li-nê-di, tặng chúng tôi má»™t vòng hoa rừng lá»›n. Những cô gái trẻ mang quà ng và o cổ chúng tôi những vòng hoa thÆ¡m ngát chúc mừng chúng tôi đến Ta-hi-ti, h òn ngá»c của Thái Bình DÆ°Æ¡ng. Tôi nháºn thấy trong đám đông má»™t khuôn mặt quen thuá»™c, đó là ông già nuôi của tôi, thủ lÄ©nh Tê-ri-ê-rô chỉ huy của mÆ°á»i bảy thủ lÄ©nh khác ở đảo. Ông ra vá»›i tôi, ngÆ°á»i cao lá»›n vạm vỡ vẫn c òn có vẻ trai tráng nhÆ° xÆ°a, từ đám đông ra ông gá»i "Tê-ra-i Ma-tê-a-ta", nét mặt rạng rỡ. Tuy giỠđây, ông Ä‘ ã già nhÆ°n g vẫn còn mang dáng dấp Ä‘Æ°á»ng bệ của má»™t thủ lÄ©nh. Ông tÆ°Æ¡i cÆ°á»i:
- Anh đến muá»™n thế! NhÆ°ng anh mang đến những tin tức tốt là nh. Chiếc pae-pae của anh thá»±c sá»± Ä‘ ã mang từ trên trá»i xanh đến Ta-hi-ti vì giỠđây chúng ta đã biết tổ tiên chúng ta từ đâu đến.
Cuá»™c tiếp đón tổ chức ở dinh Thống đốc, sau đó lại má»™t cuá»™c đón tiếp khác ở Tòa thị sảnh cùng bao nhiêu lá»i má»i từ khắp các nÆ¡i trên h òn đảo mến khách gá»i tá»›i. NhÆ° ngà y trÆ°á»›c, thủ lÄ©nh Tê-ri-ê-rô Ä‘ ã tổ chức ngà y há»™i lá»›n ngay tại nhà riêng ở thung lÅ©ng Pa-pê-nô mà tôi biết rất rõ, và cÅ©ng nhÆ° ở Ra-rôi-a, ở Ta-hi-ti ngà y há»™i lá»›n sẽ tổ chức để đặt tên bằng tiếng Ta-hi-ti cho những ai chÆ°a có tên. Những chuá»—i ngà y vô tÆ° trôi Ä‘i dÆ°á»›i v òm trá»i nắng và mây bay. Chúng tôi hết tắm mát tại đầm nÆ°á»›c, lại trèo núi, nhảy những Ä‘iệu vÅ© ở đảo trên b ãi cá» xanh m Æ°á»›t, giữa những rặng dừa. Má»™t ngà y dà i nhÆ° má»™t tuần, má»™t tuần nhÆ° má»™t tháng, chá» cho đến khi má»™t chiếc tà u đến đón chúng tôi trở vá» nhà , mà công việc Ä‘ang chỠđợi chúng tôi.
Cuối cùng, má»™t thông báo từ Na Uy cho biết La-rÆ¡ GrÃt-ten-sen Ä‘ ã ra lệnh cho tà u To-rÆ¡ 1, trá»ng tải bốn ngh ìn tấn, Ä‘i từ Xa-moa đến Ta-hi-ti đón Ä‘oà n chúng tôi vá» Mỹ. Má»™t buổi sáng sá»›m mai, chiếc tà u Na Uy Ä‘ ã cáºp bến cảng Pa-pi-tê. Má»™t tà u Pháp kéo chiếc Công Ti-ki ra tà u Na Uy và chiếc bè Ä‘Æ° ợc kéo lên tà u. Tiếng còi tà u thúc dá»™i vang trên hòn đảo dừa, những ngÆ°á»i da nâu, da trắng hối hả ra bến cảng Pa-pi-tê và đem lên tà u đầy quà và các v òng hoa. Äứng bên lan can tà u, cổ chúng tôi nặng trÄ©u những v òng hoa, phải bá» bá»›t cho đỡ nặng, vòng hoa ngà y lại cà ng nhiá»u.
Tà u rúc má»™t hồi còi lần cuối cùng, thủ lÄ©nh Tê-ri-ê-rô nói to vá»›i chúng tôi: "Nếu các anh muốn trở lại Ta-hi-ti trÆ°á»›c khi khởi hà nh h ãy ném má»™t vòng hoa xuống nÆ°á»›c". NgÆ°á»i ta tháo các dây chằng, tiếng máy nổ gi òn, chân vịt tà u quay khua nÆ°á»›c trắng xóa và chúng tôi từ từ rá»i bến. Những mái Ä‘á» khuất sau những rặng dừa Ä‘ang nh òa dần và o mà u xanh của núi và dần dần những ngá»n núi chìm dần và o Thái Bình DÆ°Æ¡ng. Trên mặt biển xanh, những vạt sóng Ä‘ang trà o lên, chúng tôi không c òn dịp nà o đùa giỡn vá»›i sóng cả. Trên trá»i xanh những đám mây trắng bồng bá»nh trôi theo ngá»n gió tây, giá» phút nà y chúng tôi không c òn Ä‘i chung má»™t con Ä‘Æ°á»ng vá»›i há» nữa. Lúc nà y chúng tôi thách thức thiên nhiên để quay trở vá» vá»›i thế ká»· hai mÆ°Æ¡i mà trÆ°á»›c đây nó h ãy còn rất xa, rất xa chúng tôi. Sáu ngÆ°á»i chúng tôi Ä‘ang ở trên boong tà u bên cạnh chÃn cây gá»— ban-xa thân yêu, tất cả Ä‘á»u vui mừng v ì Ä‘á»u sống sót trở vá». Trên đầm nÆ°á»›c ở Ta-hi-ti ngÆ°á»i ta c òn trông thấy sáu vòng hoa trắng Ä‘ang nhảy báºp bá»nh theo nhịp sóng nhá» trên vịnh.
Hết
Tà i sản của ngudoc