|
|
09-08-2008, 09:49 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
Phần thứ năm
Trong những giá» phút nghiêm trá»ng của lịch sá», nhân dân và Äất nÆ°á»›c thÆ°á»ng mượn lá»i nói của con trẻ để nói lên cái tráng khà của mình.
(Lá»i của ngÆ°á»i nghÄ©a quân già thá»i TrÆ°Æ¡ng Äịnh)
1
NgÆ°á»i ở các địa phÆ°Æ¡ng trong tỉnh bị giắc bắt giải vá» Ty An ninh ngà y cà ng đông. Thôi thì đủ, thanh niên, trung niên, ông già , cả con nÃt... Và theo hồ sÆ¡, giấy từ gá»i kèm theo thì ngÆ°á»i nà o cÅ©ng là loại “Việt minh đầu sá»â€, từng là m những việc nghiêng trá»i lệch đất. Nà o là ám sát lý trưởng giữa ban ngà y, liệng lá»±u đạn và o bà n tiệc các quan Tây, nà o là treo cá» Ä‘á» sao và ng, căng khẩu hiệu, rải truyá»n Ä‘Æ¡n...
Ty An ninh phải xây thêm hai buồng tạm giam rá»™ng gấp đôi buồng cÅ©, và cÅ©ng sát liá»n ngay đó, vẫn không đủ chá»— giam.
Tên Ty trưởng quyết định chuyển bớt khoảng ba chục tù nhân loại cứng đầu, nguy hiểm nhất sang lao Thừa Phú - nhà tù lớn nhất ở Huế, được xây dựng từ hồi Pháp thuộc.
Chúng rất sợ những tù nhân sắp chuyển Ä‘i phản đối. Vì đã và o lao Thừa Phú là coi nhÆ° chÃnh thức ở tù, chÆ°a biết ngà y nà o má»›i được thả ra. Do đó chúng giữ rất kÃn việc chuyển tù, không cho biết ngà y giá» chuyển và chuyển Ä‘i đâu.
Má»™t buổi chiá»u trá»i mÆ°a tầm tã. MÆ°a cứ từng đợt từng đợt, à o à o trút xuống, quất rà n rạt trên mái buồng giam. MÆ°a hắt và o cả bên trong, là m những ngÆ°á»i gần cá»a ra và o Æ°á»›t lÆ°á»›t thÆ°á»›t. Khoảng quá trÆ°a, trá»i hÆ¡i ngá»›t mÆ°a, nhÆ°ng bầu trá»i mây Ä‘en vẫn ùn ùn đùn lên từ phÃa biển, báo hiệu những tráºn mÆ°a sắp tá»›i lá»›n hÆ¡n.
Tiếng khóa cá»a lách cách. Cá»a buồng giam mở toang. Hai tên Bảo Vệ Quân cầm ngang súng trÆ°á»ng “mát†cắm lê đứng chắn hai bên cá»a. Má»™t thằng An ninh gầy choắt, má hóp, môi thâm sì, đầu tóc chải “Bi dăng tin†ruồi Ä‘áºu phải trượt chân, tay cầm má»™t táºp giấy đánh máy đứng ngay giữa cá»a. Nhìn cách đứng và bá»™ dạng tức cÆ°á»i của chúng giống bức ký há»a vẽ nhại cảnh Quan Công đứng giữa Ä‘á»c sách, Châu XÆ°Æ¡ng, Châu Bình cầm gÆ°Æ¡m bát xà mâu, đứng hầu hai bên tả hữu.
Thằng An ninh đảo cặp mắt trắng dã nhìn khắp buồng giam má»™t lượt, nói giá»ng hách dịch :
- Ai nghe Ä‘á»c đến tên thì dạ lên má»™t tiếng nghe chÆ°a?
- Không dạ mà ừ thì có được không ạ? - Tiêng má»™t ngÆ°á»i nà o đó từ trong góc tối há»i vá»ng ra.
Hắn lừ mắt liếc xéo và o góc có tiếng há»i, rồi bắt đầu Ä‘á»c. Những ngÆ°á»i có tên gá»i hồi há»™p, bồn chồn, Ä‘Æ°a mắt nhá»›n nhác nhìn nhau. Trong buồng giam có hÆ¡n năm chục ngÆ°á»i mà chỉ có ba chục ngÆ°á»i được gá»i. ChÃnh Ä‘iá»u nà y là m cho há» bồn chồn, hồi há»™p. Chúng gá»i mình để là m gì? Chúng thả chăng? Hay Ä‘Æ°a Ä‘i bắn? Hay chuyển qua má»™t nhà tù khác? Trong đáy mắt những ngÆ°á»i được gá»i tên trÆ°á»›c, ánh lên những tia mừng rỡ, hy vá»ng... NhÆ°ng đến lúc nghe gá»i đến tên Trần Văn Lượm và Nguyá»…n Văn Cáºn (anh thợ máy) thì những tia hy vá»ng trong mắt há» vụt tắt ngấm. Äầu há» rÅ© xuống, báºt lên tiếng thở dà i não nuá»™t. Äã đứng chung danh sách vá»›i cái anh “Trưởng ban ám sát†và thằng con nÃt ranh hai lần vượt tù thì chẳng còn hy vá»ng gì được tha!
Khi nghe gá»i đến tên mình, Lượm không dạ, không ừ, mà đáp rất to nhÆ° ngay ở Äá»™i trong giá» Ä‘iểm danh: “Có mặt!â€. Giá»ng nó vừa to vừa dá»ng dạc, lại không quấy nghịch, là m thằng An ninh phải quặu mặt, gÆ°á»m gÆ°á»m nhìn Lượm má»™t lúc khá lâu, má»›i cúi xuống Ä‘á»c tiếp. Lượm không chút sợ sệt, nó còn gân mặt lên vẻ ngạo mạn, thách thức “Mi tức lắm à ?â€. Ãnh mắt Lượm nhÆ° muốn nói: “Tức thì há»™c máu mà chết, chứ là m cóc khô chi được ta?â€.
Lúc nà o cÅ©ng váºy, há»… má»—i lẩn có mặt tụi An ninh, Bảo vệ quân thì dù Ä‘ang vừa má»›i bị đòn thừa sống thiếu chết, hoặc Ä‘ang lo buồn đến muốn khóc òa, nó cÅ©ng cố là m ra vẻ mặt tÆ°Æ¡i tỉnh, cÆ°á»i cợt, có khi còn chụm môi huýt sáo. Lòng kiêu hãnh của ngÆ°á»i chiến sÄ© cá»™ng vá»›i tÃnh tá»± ái của con nÃt, Lượm muốn tá» cho chúng biết: “Tau coi khinh các tráºn đòn xé thịt, coi khinh nhà giam, súng ống, khóa xÃch... của bá»n bayâ€. Äó cÅ©ng là má»™t cách nó trả thù những tráºn đòn tÆ°á»›p thịt của tụi An ninh. Tụi An ninh, thằng cai ngục, mấy tên lÃnh gác tù vẫn thÆ°á»ng bà n tán vá»›i nhau vá» Lượm “Äầu chÆ°a sạch *** trâu nhÆ°ng hắn cứng đầu cứng cổ nhất buồng giam! Quân ná»› các ông trên không cho Ä‘em bắn quách Ä‘i, để lá»›n thêm và i tuổi nữa, hắn cắt cổ tụi mình có ngà y!â€, “Cần chi đợi lá»›n thêm và i tuổi? Chừ mà hắn có dao trong tay coi hắn có cắt há»ng cổ tụi mình ngay không?â€.
Äặc biệt sau cái lần Lượm mở được khóa xÃch trốn ngay trÆ°á»›c mÅ©i súng của thằng lÃnh Tây gác ở Sở Máºt thám Phòng nhì, thì cả Ty An ninh Ä‘á»u phải sợ hãi, kiêng dè. Ngay cái buổi chiá»u quan ba Sô-lê phải gá»i đến lá»±c lượng cảnh sát dã chiến dùng chó béc giê má»›i phát hiện ra được Lượm trốn trên ngá»n cây và cho xe Jeep chở trả nó vá» Ty An ninh, thằng Ty phó An ninh đã cho gá»i lên gặp ngay. Hắn có vẻ đắc chà tưởng đâu nhÆ°ng Lượm cùng phe vá»›i hắn, và đã giúp hắn trả mối thù bị tên chủ máºt thám Tây là m nhục. Hắn há»i Lượm, không có vẻ gì giáºn dữ.
- Răng? Công trình đến như rứa mà phải chịu để bại lại à ?
Lượm Ä‘ang cÆ¡n uất ức chÆ°a nguôi vì cú thất bại quá cay đắng, nên cÅ©ng quên luôn hắn là Ty phó An ninh kiêm Trưởng phòng lấy cung, trả lá»i rất thà nh tháºt :
- Tại tui dại, tui quên mất tụi hắn có chó săn. Tui mà nhá»›, thì tui phải láºp mẹo khác. TrÆ°á»›c khi trèo lên cây tui trèo lên má»™t cây khác xa đó, cởi hết áo quần vứt lên để đánh lạc hÆ°á»›ng chó... Tổ cha con chó săn...?
- Há»—n? - Mặt hắn vụt tÃm lại, quát to.
Tiếng chó săn Lượm nói một cách vô tình nhưng hắn cho là nói cạnh hắn. Hắn dang thẳng cảnh tay tát Lượm mạnh đến nỗi Lượm ngã nhà o từ trên ghế xuống đất, nằm chết giấc một lúc. Chuyện đó xảy ra cách đây mới năm hôm.
- Lê Văn TÆ°, bà danh TÆ°-dát? - Tên An ninh Ä‘á»c đến tên cuối cùng của bản danh sách, không ai ừ hoặc dạ. Hắn lại xÆ°á»›ng to lên má»™t lần nữa.
Lượm chợt hiểu ra. Nó huých cùi chá» và o sÆ°á»n thằng Thúi lúc nà y Ä‘ang vÆ°Æ¡n cái cổ ngẵng nhÆ° cổ gà con mà ngó tên An ninh không chá»›p mắt.
- Ông ná»› gá»i tên mi đến hai lần rồi răng mi không á», không ừ chi hết cả. Mi vô phép thiệt? - Lượm nói giả vá» giá»ng trách mắng.
- Nhưng tui có phải tên Tư mô? - Thằng Thúi cãi lại miệng há ra, ngơ ngác.
Nó vá»™i và ng láºp cáºp đứng lên, dợm bÆ°á»›c tá»›i má»™t bÆ°á»›c, vòng tay khúm núm thÆ°a vá»›i tên An ninh :
- Dạ thưa chú, con không phải tên Tư. Dạ con tên là Thúi, bán kẹo gừng ở chợ Bao Vinh...
Lượm cÅ©ng đứng dáºy, bÆ°á»›c tá»›i nói chen vô nhÆ° cãi nhau vá»›i thằng Thúi :
- Rứa răng hôm mi bị bắt, mi khai vá»›i các ông ná»› mi tên là TÆ°-dát, Việt Minh đầu sá», mang rá kẹo gừng vỠđánh đồn Há»™ Thà nh, là m đồn sáºp cái rầm, còn rá kẹo gừng thì chảy nÆ°á»›c hết? Mi còn nháºn là trưởng ban ám sát Vê-cu-đê nữa tê mà ?
Thằng Thúi cãi lại, nước mắt rớm rớm :
- Tại hỠđánh tui Ä‘au quá, tui phải khai báºy khai bạ rứa, chứ tui là thằng Thúi bán kẹo gừng thiệt mà ... hu hu... - Nó òa khóc to.
Những ngÆ°á»i trong buồng giam Ä‘ang lo buồn nẫu ruá»™t nhÆ°ng nghe hai đứa cãi vã nhau Ä‘á»u phải phì cÆ°á»i.
Tên An ninh gằn giá»ng ra lệnh :
- Tất cả những ngÆ°á»i có tên gá»i ra ngay sân táºp há»p. Có đồ lá» của nả chi đáng giá thì mang theo.
Ba chục ngÆ°á»i tay xách nách mang, lôi thôi lếch thếch nối nhau bÆ°á»›c ra khá»i cá»a buồng giam. HỠđứng thà nh má»™t hà ng dà i dá»c cái sân rải đá dăm lổn nhổn, nÆ°á»›c Ä‘á»ng từng vÅ©ng lá»›n nhá». Thằng Thúi và Lượm nhá» nhất, đứng ngay ở hà ng đẩu. Nhìn thấy thằng Thúi Ä‘eo kè kè trÆ°á»›c bụng cái rổ và cái mẹt bán kẹo gừng - đồ lá» của nả đáng giá nhất của nó - thằng An ninh ngứa mắt giá»±t phắt cái rá ra khá»i cổ nó, và cầm liệng bay qua bên kia mái nhà . Bị giá»±t quá bất ngá», thằng Thúi không kịp giữ lại. Nó nhợm chân định chạy theo nhặt. Thằng Bảo vệ quân chá»™p cổ áo nó kéo giằng lại và giáng luôn má»™t tát tai, chá»i :
- Con mạ mi muốn trốn à - Hắn ngó dá»c hà ng ngÆ°á»i, giá»ng hăm he - Nói trÆ°á»›c cho mà biết đứa mô bÆ°á»›c ra khá»i hà ng là ăn đạn ngay!
Chúng áp giải Ä‘oà n tù men theo hè những Ä‘Æ°á»ng phố Æ°á»›t át. Gió rung cây xà o xạc. NÆ°á»›c mÆ°Ã Ä‘á»ng trên các tán lá rÆ¡i lá»™p bá»™p xuống đầu xuống cổ Ä‘oà n tù. Khi rẽ đến Ä‘Æ°á»ng phố thứ ba thì tất cả Ä‘á»u Ä‘oán được há» Ä‘ang bị giải đến nhà lao Thừa Phủ.
2
Gần đến cổng lao Thừa Phủ trá»i bá»—ng đổ mÆ°a nhÆ° xối. Äoà n tù hầu hết không nón không mÅ©, Ä‘á»™i mÆ°a xối xả, cắm cúi lầm lÅ©i Ä‘i... Má»™t ngÆ°á»i nà o đó ở quãng giữa hà ng, báºt tiếng kêu rên :
- Cá»±c chi mà cá»±c lắm ri trá»i!
Äến trÆ°á»›c cổng lao, hai tên lÃnh áp giải hô Ä‘oà n tù đứng lại sắp thà nh hai hà ng dá»c.
Lượm Ä‘Æ°a tay vuốt nÆ°á»›c mÆ°a già n giụa trên tóc, trên mặt ngoảnh Ä‘i ngoảnh lại nhìn con Ä‘Æ°á»ng phố hẹp dẫn đến cổng lao. Nó ngạc nhiên tá»± há»i: “Cả cái thà nh phố Huế ni, có Ä‘Æ°á»ng phố lá»›n nhá» mô mà ngà y còn Ä‘i há»c mình không chạy rông? Răng con Ä‘Æ°á»ng ngang qua cá»a lao ni lại không biết hè?†:
Nó chợt nhá»› có lần mạ kể: “Ngà y cha má»›i bị bắt, tòa án chÆ°a kết án Ä‘i Ä‘Ã y, tụi Tây giam cha gần má»™t năm ở lao Thừa Phủ. Má»—i tuần mấy lần mạ bá»›i cÆ¡m, bá»›i nÆ°á»›c tá»›i cho cha. Lần mô gặp mạ, cha cÅ©ng năn nỉ: Em đến thăm anh Ãt thôi kẻo mất công mất việc ở nhà . Em còn phải là m lụng nuôi con... Cứ theo anh bá»›i sách hoà i ri, cá»±c chịu chi thấu... Mạ không nói câu chi, cứ đứng trân trân ngó cha, nÆ°á»›c mắt chảy nhÆ° tắm.â€. Lượm bá»—ng thấy lồng ngá»±c trống rá»—ng, tim Ä‘au nhói, hai mắt cay xè nhÆ° bị xông khói. Nó chÆ°a bao giá» thấy cảm thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i cha mà nó chÆ°a há» biết mặt nhÆ° giây phút nà y. Nó mếu máo nói thẩm: “Rứa là chừ tụi Tây lại bắt con giải đến đây nhÆ° cha ngà y đó... Mà mạ con thì ở táºn ngoà i Ưu Äiá»m, Mỹ Chánh chÆ°a hay biết chi chuyện con ở đây.â€. Nó cúi xuống Ä‘Æ°á»ng, miên man nghÄ©: “ChÆ°a chừng ngà y đó, cÅ©ng nhÆ° buổi chiá»u mÆ°a gió tầm tã nhÆ° chiá»u ni, mạ co ro trong cái áo tÆ¡i lá, tay xách cái bị lác Ä‘á»±ng cÆ¡m canh đứng đợi cha... đúng cái chá»— mà mình Ä‘ang đứng đây cÅ©ng nên... Äá»i mạ khổ chi khổ lắm rứa mạ Æ¡i!â€.
Nước mắt trà o ra từng đợt ròng ròng trên hai má, nó cũng chẳng buồn đưa tay lên quệt. Nó cứ để mặc cho nước mắt hòa với nước mưa.
Nhà lao Thừa Phủ được xây dá»±ng cùng má»™t kiểu vá»›i hầu hết các nhà tù mà bá»n thá»±c dân đã xây suốt gần má»™t thế ká»· trên khắp nÆ°á»›c ta. Khu vá»±c nhà lao hình vuông, có hai lá»›p tÆ°á»ng. Lá»›p tÆ°á»ng ngoà i cao hÆ¡n lá»›p trong, xây bằng đá, cao vòi vá»i nóc tÆ°á»ng cắm chi chÃt mảnh chai. NhÆ° sợ chÆ°a đủ cao, trên nóc tÆ°á»ng còn chạy quanh má»™t hà ng cá»c sắt cao gần má»™t mét, giăng đầy dây Ä‘iện. Cổng lao cao vượt ìên nhÆ° má»™t cái tháp, hai cánh cá»a lá»›n bằng gá»— lim ghép kÃn mÃt viá»n nẹp sắt, tán đình sắt tròn. Trên nóc cổng cắm má»™t cá»™t cá» sÆ¡n xanh, treo hai lá cá» xanh trắng Ä‘á» và và ng quẻ ly [1]. Hai lá cá» Æ°á»›t sÅ©ng, nhÆ° hai con gà rù đứng sã cánh dÆ°á»›i mÆ°a. Bên phải cổng, có má»™t chòi canh. Trong chòi má»™t tên Bảo vệ quân cầm súng cắm lưỡi lê đứng gác. Má»™t tên lÃnh áp giải tù Ä‘i đến chòi canh trình báo vá»›i tên lÃnh gác. Lát sau, má»™t cánh cổng lao nặng ná» hé mở chỉ vừa hai ngÆ°á»i qua lá»t. Khi ngÆ°á»i tù cuối cùng vừa và o khá»i, cánh cổng đóng áºp ngay lại. Thà nh phố đã hoà n toà n khép kÃn đằng sau lÆ°ng há». Không ai bảo ai mà tất cả Ä‘á»u ngoái lại. Tầm mắt há» bị chặn đứng bởi mà u tÆ°á»ng đá xám xịt, che khuất cả những ngá»n cây cao ngoà i Ä‘Æ°á»ng phố. Hà ng mảnh chai tua tủa lóng lánh nÆ°á»›c, nhÆ° Ä‘ang cắt xé bầu trá»i sầm tối trút mÆ°a. Cặp mắt Lượm nhòe nhoẹt nÆ°á»›c mÆ°a, nÆ°á»›c mắt, ngÆ°á»›c lên mãi, đăm đăm buồn bã nhìn hà ng mảnh chai. ChÆ°a lúc nà o nhÆ° lúc nà y nó thấy tiếc đến cồn cà o cả ruá»™t gan lần vượt tù thất bại vừa rồi. Nó nhÆ° nghe tiếng chó sủa dá» tợn chiá»u hôm đó, là m nó Ä‘ang ôm siết cà nh cây ngủ mê mệt nhÆ° chết, phải choà ng tỉnh dáºy. Phải mất đến má»™t phút nó má»›i nhá»› lại được tất cả má»i chuyện. Nhìn xuống gốc cây, nó thấy má»™t bá»n đông lố nhố, Ä‘á»™i mÅ© sắt sÆ¡n trắng, tay cầm súng lục, tiểu liên. Con chó lông mà u và ng nhạt, to bằng con bò con, nhảy chồm chồm, răng nhe nhá»n hoắt, sủa váng đầu váng óc, hai chân trÆ°á»›c ôm gốc cây cà o cà o nhÆ° hóa dại. Nếu nhảy lên được đến nÆ¡i chắc con chó nhÆ° con cá»p nà y sẽ xé xác nó ra từng mảnh. Qua mấy phút đẩu hoảng sợ, má»™t ná»—i uất giáºn chÆ°a từng thấy bốc lên đầu nó, là m nó muốn phát Ä‘iên. Trá»i Æ¡i, nó nhá»› rất rõ lúc ấy nó thấy thèm ghê gá»›m có trong tay má»™t trái bom, hoặc má»™t trái mìn ba cà ng. Nó sẽ ôm trái mìn lao thẳng từ ngá»n cây xuống, nhắm trúng và o chÃnh giữa cái tụi ngÆ°á»i và chó kia. Quả mìn sẽ nổ chuyển rung cả Ä‘Æ°á»ng phố, nò cùng tan xác vá»›i bá»n chúng. Hả hê biết mấy? Những giá»t nÆ°á»›c mắt nóng bá»ng trà o ra khóe mắt nó - những giá»t nÆ°á»›c mắt uất giáºn vì bất lá»±c. Nó đã phải tụt xuống gốc cây, giữa tiếng cÆ°á»i ré của bá»n giặc, Tây có ta có... Bây giá» vụt nhá»› lại cả ngÆ°á»i nó còn run lên vì uất giáºn.
NhÆ° bất ngá» bị trói, nó vụt nhắm mắt lại, cay đắng nhủ thầm: “Chừ thì hết rồi. Có tà i thánh cÅ©ng đừng có hòng mà lá»t qua được bức tÆ°á»ng đã cắm mảnh chai, giăng dây Ä‘iện tê!â€. Từ lá»›p tÆ°á»ng ngoà i đến lá»›p tÆ°á»ng trong cách khoảng mÆ°á»i thÆ°á»›c. Bức tÆ°á»ng trong thấp hÆ¡n nhÆ°ng dà y đến hà ng thÆ°á»›c. Mấy thằng lÃnh gác mặc áo mÆ°a Ä‘i lại trên nóc tÆ°á»ng. Bốn góc tÆ°á»ng nhô cao bốn cái chòi canh có lá»— châu mai nhìn ra bốn phÃa. Qua bức tÆ°á»ng nà y có má»™t khuôn cá»a hẹp rá»™ng chừng má»™t mét, vá»›i má»™t cánh cá»a sắt đồ sá»™ chấn song lá»›n cỡ bắp tay. Khoảng cách giữa hai bức tÆ°á»ng chạy dà i vá» phÃa bên phải khuôn cá»a má»™t dãy nhà bán mái. Äó là chá»— ở của bá»n lÃnh ngục, văn phòng nhà lao, bếp ăn nhà tù. PhÃa trái là ngôi lầu má»™t tầng, tầng dÆ°á»›i thá»m khá cao có hiên rá»™ng, tÆ°á»ng quét vô trắng bốp, cá»a sổ, cá»a ra và o sÆ¡n xanh, treo rèm thêu rua trắng muốt, kÃnh cá»a được lau chùi sáng choang: Äây là ngôi lầu của tên chúa ngục. Ngôi lầu nổi lên lạc lõng, trÆ¡ trẽn giữa khung cảnh xám xịt, dÆ¡ dáy, ảm đạm của nhà tù. Chẳng khác nà o má»™t mụn vải hoa má»›i vá trên cái quần vá chằng vá đụp. Hai tên lÃnh áp giải, gầm gừ, quát nạt, dùng mÅ©i súng dồn toán tù đứng thà nh ba hà ng dá»c gần sát mái hiên đầu hồi nhà tên chúa ngục. MÆ°a vẫn không ngá»›t, cái ống máng kẽm đầu nóc nhà nghẹn nÆ°á»›c, tuôn ồng á»™c. Những tên lÃnh coi ngục khoác áo mÆ°a Ä‘i lại. Chúng ngang qua trÆ°á»›c mặt toán tù Ä‘ang đứng co ro Æ°á»›t sÅ©ng, chẳng buồn Ä‘Æ°a mắt nhìn. Chúng đã quá quen thuá»™c cảnh tượng nà y.
PhÃa sau lá»›p tÆ°á»ng thứ hai, nhô lên những lá»›p nóc nhà . Từ trong đó vá»ng ra tiếng ồn à o khác nà o chợ Äông Ba Ä‘ang há»p và o lúc đông nhất. Má»i ngÆ°á»i nghểnh cổ nhìn những mái nhà trắng xóa sau mà n mÆ°a, nghÄ© bụng: “Chắc tù nhốt trong đó phải đông lắm má»›i ồn à o đến mức ấyâ€.
Thằng Thúi từ nãy tá»›i giá» cứ đứng trố mắt nhìn khuôn cá»a sắt trông nhÆ° cá»a nhốt ông Ba mÆ°Æ¡i ở vÆ°á»n Bách thú, hai hà m răng nó va nhau láºp cáºp vì mÆ°a thấm lạnh thấu ruá»™t. Nó há»i Lượm, mắt không rá»i những chấn song sắt.
- Anh nì. HỠnhốt ai trong đó anh hè?
- Nhốt tau với mi chứ còn nhốt ai nữa!
- Thiệt à anh?
- Rứa mi tưởng há» dắt tau vá»›i mi tá»›i đây để cho vô ở trong cái nhà ni, - Lượm hất hà m chỉ lầu tên chúa ngục - rồi má»i lên nằm giÆ°á»ng nệm lò xo chắc?
Thằng Thúi rùng mình, mếu máo :
- Ui chao! Tui chẳng có tội chi mà hỠbắt nhốt vô đó...
Lượm giả là m mặt giáºn, là u bà u nói :
- Mần trưởng ban ám sát Việt Minh kiêm chỉ huy đánh đồn Hộ Thà nh mà mi cứ kêu hoà i không có tội chi!
Thằng Thúi định cãi nhÆ°ng vừa má»›i mở miệng đã vá»™i và ng câm bặt. Hai cánh cá»a kÃnh đầu hồi nhà bất thẩn mở rá»™ng. Từ bên trong nhà má»™t thằng Tây cao lênh khênh, đầu gần chạm khuôn cá»a, bÆ°á»›c ra. Hắn mặc bá»™ đồ “soóc†kaki và ng nên nhìn nó cà ng cao. Cẳng chân, cẳng tay dà i Ä‘uá»—n không có tý thịt, lông lá tua tủa. Trán hắn hói đến táºn đỉnh đầu, tóc loăn xoăn mà u bã Ä‘iếu, sống mÅ©i gồ rất cao, gãy khúc ở giữa. Hà m râu quai nón cùng mà u vá»›i tóe, bao quanh khuôn mặt dà i và nhá»n nhÆ° cái nêm. Cặp mắt hắn sâu má»™t cảch lạ lùng, đáy hố mắt lấp lánh cặp đồng tủ của loà i ác thú. Miệng hắn ngáºm cái ống Ä‘iếu lệch vá» má»™t bên mép, cần Ä‘iếu cong nhÆ° cái dấu há»i, ná» Ä‘iếu rất to chạm hình sá» ngÆ°á»i. Trên đỉnh sá» bốc lên má»™t là n khói xanh lÆ¡. Bên hông Ä‘eo xệ khẩu “côn Ä‘uâ€, má»™t tay cầm cây roi da Ä‘en.
Vừa thoạt nhìn thấy hắn, toán tù có nhiá»u tiếng xì xầm khiếp đảm :
- Má»™t Äiếu, Má»™t Äiếu!
Nghe tên Má»™t Äiếu, Lượm sá»±c nhá»› những ngà y bị giam ở Ty An ninh, nhiá»u lẩn nó được nghe kể: Má»™t Äiếu là tên chúa ngục hung thần lao Thừa Phủ. Hắn đóng lon quan má»™t, lúc nà o miệng cÅ©ng ngáºm ống Ä‘iếu, do đó mà có tên Má»™t Äiếu. Má»™t Äiếu có máu Ä‘iên. Má»™t tay hắn đã đánh và bắn chết khá nhiá»u tù.
Má»™t Äiếu bÆ°á»›c ra gần sát mép thá»m, tay chống nạnh bà n tay tì lên báng súng lục, tay cầm cây roi da khẽ nhịp nhịp và o cẳng chân lông lá. Tên quản xếp, phó Ä‘á» lao, đứng khúm núm sau lÆ°ng hắn. Hắn Ä‘Æ°a cán roi da chỉ toán tù há»i tên quản xếp: - Việt Minh? - Dạ bẩm bên Ty An ninh vừa báo là toà n loại Việt Minh hạng nặng cả đấy ạ. Má»™t Äiếu dá»c theo mép thá»m Ä‘i từ đầu đến cuối Ä‘oà n tù. Cây roi da ngúc ngoắc nhÆ° má»™t con rắn Ä‘en bị hắn nắm chặt đầu. Thằng Thúi mắt mở tròn xoe nhìn theo Má»™t Äiếu vá»›i tÃnh hiếu kỳ muôn thuở của con nÃt. Nó quên cả sợ hãi, mà đang thắc mắc tá»± há»i “Tại răng lúc mở miệng nói mà cái ống Ä‘iếu không rá»›t? Ông Tây ni tà i thiệt!â€. Lúc Má»™t Äiếu quay trở lại, nó vân không rá»i mắt cái ống Ä‘iếu chạm hình đầu lâu ngáºm lệch bên mép, chá» coi ông nói lần nữa cái ống Ä‘iếu có rá»›t không... Lượm hoảng sợ thúc cùi chá» và o sÆ°á»n thằng Thúi, thì thà o: “Mi muốn chết à mi?â€.
Má»™t Äiếu ngoắc ngoắc ra hiệu cho toán tù.
- Viên i xi? Lại đây! Lại đây! - (cái ống điếu vẫn không rớt).
Hai tên lÃnh áp giải ngang súng, má»™t đứa đầu, má»™t đứa cuối ép toán tù đứng sát và o thá»m ngay dÆ°á»›i bức rèm mÆ°a. ChÆ°a ai kịp hiểu chuyện gì thì ngá»n roi da nhÆ° con rắn Ä‘en trong bà n tay lông lá của tên chúa ngục đã vung lên, quất vun vút xuống đầu xuống cổ toán tù. Toán tù khiếp đảm giạt ra ngoà i cố tránh tầm roi. NhÆ°ng hai tên lÃnh áp giải cùng vá»›i hai lÃnh gác ngục vừa kịp chạy tá»›i, dùng báng súng thúc và o mạng sÆ°á»n toán tù, ép há» sát và o để nháºn phần roi. MÆ°a rÆ¡i đã mau mà tráºn roi cà ng mau hÆ¡n. Má»™t Äiếu vừa Ä‘i vừa quất, nhÆ° muốn phân phát tháºt Ä‘á»u ngá»n roi xé thịt “Việt Minh! Việt Minh! Việt Minh!â€. Hắn vừa quất vừa gẩm gừ rÃt lên, Ä‘iểm nhịp cho má»—i nhát roi. Cái ống Ä‘iếu bên mép vẫn không rá»›t, lại còn bốc khói xanh lÆ¡, tưởng chừng nhÆ° đã được hà n chặt và o mép hắn. Việt Minh? Việt Minh? Việt Minh?... Hình nhÆ° cà ng đánh hắn cà ng hà o hứng, roi quất cà ng nhanh hÆ¡n, tiếng gầm rÃt Ä‘iểm nhịp cà ng dồn dáºp hÆ¡n.
Không còn cách gì tránh thoát, toán tù cúi rạp ngÆ°á»i Ä‘Æ°a lÆ°ng nháºn roi, nhiá»u mảnh lÆ°ng áo nhòe máu. Ở ty An ninh, lúc bị đòn thằng Thúi la to đến thế, mà lúc nà y nó nhÆ° bị cấm khẩu, không la được mệt tiếng. Tráºn đòn roi da là m cho nó sợ đến cứng lưỡi. Nó bị hai ba roi liá»n quất đúng ngang cổ, rát bá»ng nhÆ° lừa cháy. Nó chúi đầu và o nách Lượm. Lượm cÅ©ng bị mấy roi quất chéo ngang vai Ä‘au xé thịt, nhÆ°ng thÆ°Æ¡ng thằng Thúi quá, nó liá»u mạng chìa lÆ°ng ra che roi cho thằng Thúi...
Khi thấy cả đám tù suốt lượt roi quất không còn sót ai, Má»™t Äiếu má»›i chịu dừng tay. Hắn nhún vai, vung cây roi ra lệnh cho mấy tên lÃnh gác ngục :
- Dẫn chúng nó và o ca-sô!
Hai tên lÃnh ngục dồn đẩy toán tù Ä‘i qua khuôn cá»a sắt lá»›p tÆ°á»ng thứ hai. Qua má»™t khoảng sân lầy lá»™i bùn ngáºp đến mắt cá chân, toán tù dừng lại trÆ°á»›c má»™t dãy nhà , chiá»u ngang rất hẹp mà Má»™t Äiếu gá»i là ca-sô.
Ca-sô xây kiểu nhÆ° nhà xà công cá»™ng. Hai bên hai dãy buồng con, cá»a đối diện nhau, cánh cá»a niá»ng sắt, chốt khóa kiên cố, giữa là lối Ä‘i hẹp, dà i hun hút.
Toán tù bÆ°á»›c lên mấy báºc tam cấp bùn nhà y nhụa đứng thà nh hà ng dá»c lối Ä‘i. Cá»a ca-sô mở rầm rầm. Má»—i ca-sô, mấy thằng lÃnh gác ngục xô và o má»™t hoặc hai ngÆ°á»i tù, và đóng áºp ngay cá»a lại, Ä‘áºp mạnh chốt sắt. LÆ°á»m và Thúi bị đẩy và o ca-sô thứ ba, dãy bên trái.
Ngoà i trá»i đã xẩm tối, bên trong ca-sô không đèn đóm, cà ng tối nhÆ° hÅ© nút. Hai đứa đứng gần sát nhau mà không nhìn thấy mặt nhau. Lượm nghe tiếng thằng Thúi khóc thút thÃt. Lượm lúc nà y cÅ©ng Ä‘ang muốn khóc lắm. Bị Æ°á»›t sÅ©ng suốt từ đầu đến chân, tóc tai, mặt mÅ©i, quần áo, nÆ°á»›c chảy ròng ròng. NÆ°á»›c mÆ°a thấm và o ngÆ°á»i lạnh thấu gan ruá»™t. Ão quẩn dÃnh hết và o các vết đòn tra tấn cÅ© chÆ°a là nh, và những là n roi rÆ°á»›m máu của Má»™t Äiếu là m da thịt rát nhÆ° phải bá»ng. Mùi hôi thối xông lên nồng nặc và tiếng muá»—i kêu nhÆ° sáo bay loạn xạ quanh ngÆ°á»i. MÆ°á»i bốn tuổi đầu, trong hoà n cảnh đó, gan mấy mà không khóc? NhÆ°ng nghe tiếng thằng Thúi khóc ti tỉ bên cạnh tá»± nhiên nó không khóc được nữa, mà đâm nổi cáu.
Nó đưa tay sỠsoạng :
- Mi mô rồi Thúi?
- Tui đây!... Hu hu hu!...
- Ai đánh Ä‘áºp chi mi mà mi cứ khóc hoà i? Mi có nÃn Ä‘i cho tau nhá» không? - giá»ng nó gần nhÆ° nạt ná»™.
- Tui sợ lắm anh ná»...
- Sợ! Sợ răng còn là m trưởng ban ám sát? Mi cởi ngay quần áo ra mà vắt khô như tau ri không? Mặc áo quần ướt lạnh thấu vô tới tim phổi là chết không kịp ngáp đó. Chết ở nhà còn có cha mạ thương chớ chết ở đây chẳng ai thương mô?
- Tui là m chi có cha mạ... anh!
- Thì có mụ chủ lò kẹo gừng thÆ°Æ¡ng mi! Mà mụ ná»› không thÆ°Æ¡ng nữa thì có thằng Má»™t Äiếu thÆ°Æ¡ng.
Thằng Thúi Ä‘ang khóc mà phải phì cÆ°á»i :
- Hắn thÆ°Æ¡ng đã gá»›m chÆ°a anh? Hắn cứ thÆ°Æ¡ng cho và i tráºn nhÆ° khi hồi thì da thịt gá»i là nát bét...
Nghe lá»i Lượm nó cởi quẩn áo vắt nÆ°á»›c. NÆ°á»›c rÆ¡i tong tá»ng xuống ná»n.
Hai đưa vừa vắt khô áo quần vừa trò chuyện. Thằng Thúi nói :
- Anh gan cóc tÃa thiệt... lúc mô anh cÅ©ng nói nghịch được. Anh không sợ à ?...
- Sợ ai?
- Sợ nhà tù ni... sợ thằng Má»™t Äiếu...
- Tây không sợ Vệ Quốc Äoà n thì thôi, có Ä‘á»i mô Vệ Quốc Äoà n lại sợ Tây? Mi nói chi dại dại ngá»™ ngá»™ rứa?
- NhÆ°ng vô đây rồi thì biết Ä‘á»i mô ra được anh?
- Rứa mi tưởng tụi Tây chiếm mãi được Huế mình à ? Mai mốt tổng phản công, Vệ Quốc Äoà n ta trên núi xuống Ä‘uổi cho tụi Tây chạy re ***. Rứa là tau vá»›i mi Ä‘Ã ng hoà ng mở cá»a tù mà ra. Mi thì vá» Ä‘eo rổ Ä‘i bán kẹo gừng. Tau thì vá» lại Ä‘á»™i trinh sát của tau. Êm ro.
- Thiệt à anh?
- Không thiệt thì giả à ? Äược, để mai khá»e tau phải dạy cho mi bà i chÃnh trị ba giai Ä‘oạn kháng chiến. Há»c rồi là mi biết. tau nói chÆ¡i hay thiệt. Chừ để tau thám thÃnh qua cái xà lim ni coi ra răng cái đã.
Lượm vắt bá»™ áo quần Æ°á»›t qua vai, Ä‘i quanh xà lim sá» soạng. Xà lim hình chữ nháºt, má»™t bá» chừng hai thÆ°á»›c, má»™t bá» thÆ°á»›c rưỡi. Ná»n láng xi măng, trống trÆ¡n bị thủng vỡ lồi lõm nhÆ° Ä‘Æ°á»ng ổ gà . NÆ°á»›c vắt áo quần của hai đứa là m ná»n Æ°á»›t lõng bõng. Lượm kêu :
- Không có giÆ°á»ng phản *** chi hết mi Æ¡i! Rứa là tụi nó bắt tau vá»›i mi lại tiếp tục ngủ đất đây! Biết ri đừng vắt nÆ°á»›c xuống đất cho xong? Ngu thiệt?
Thằng Thúi cÅ©ng bò bốn cẳng sá» soạng ná»n xà lim.
- Có mùi chi thúi quá anh Æ¡i. - Nó hÃt hÃt mÅ©i kêu thà nh tiếng.
- Mùi *** vá»›i nÆ°á»›c đái chứ còn mùi chi nữa. Rứa mi tưởng Tây hắn rảy nÆ°á»›c hoa cô-ti trong xà lim cho Vệ Quốc Äoà n vá»›i “Trưởng ban ám sát Việt Minh†nằm ngủ chắc?
- Nhưng vừa thúi vừa ướt như ri thì là m răng nằm ngủ được?
- Không nằm được thì ngồi. Không ngồi được thì đứng mà ngủ. Äá»i Vệ Quốc Äoà n ngủ đứng, ngủ ngồi là chuyện thÆ°á»ng. - Lượm khẽ ngâm nga: “Sống thá»i nằm trên cà nh cây. Chết thá»i áo súng bó thây chiến trÆ°á»ng!â€. Äá»i chiến sÄ© là nhÆ° rứa đó mi ạ. ThÆ¡ thằng TÆ°-dát nó đặt đó. Mi đã được Ty An ninh phong cho chức TÆ°-dát, tình báo viên xuất sắc của thà nh Huế. Mi muốn là m được chức đó thì từ giá» trở Ä‘i tụi Tây, Việt gian có hà nh hạ cá»±c khổ Ä‘au Ä‘á»›n mấy cÅ©ng không được kêu rên. Tau ghét nhất là những đứa hay kêu rên? TrÆ°á»›c mặt tụi Tây, tụi Việt gian, trong bụng có cá»±c mấy cÅ©ng không được mếu, mà phải vênh mặt lên, cÆ°á»i tháºt ngạo vô cho tau. Mi đã nhá»› chÆ°a?
Lần đầu tiên thằng Thúi được nghe những lá»i lạ nhÆ° váºy. Nó chÆ°a hiểu hết, nhÆ°ng cảm thấy hay hay. Nó cà ng thêm yêu phục Lượm. Cái anh Việt Minh ni chỉ lá»›n hÆ¡n nó hai tuổi mà đã là m cho mấy ông An ninh, Tây máºt thám, lo toát mồ hôi há»™t. Vừa rồi không eó anh ấy Ä‘Æ°a lÆ°ng ra che roi *** bò của thằng Má»™t Äiếu thì lÆ°ng cổ mình phải nứt ra nhÆ° củ sắn mỳ luá»™c quá chÃn.
Hai đứa bò bốn cẳng sá» soạng má»™t lúc rồi cÅ©ng tìm ra được má»™t góc xà lim hÆ¡i ráo nÆ°á»›c. Hai đứa cùng trần nhÆ° nhá»™ng, ngồi nép sát và o nhau, lÆ°ng dá»±a tÆ°á»ng. Ão quần Æ°á»›t cuá»™n lại má»™t túm, để bên cạnh. Lượm quà ng tay qua đôi vai gà y nhom lục cục những xÆ°Æ¡ng của thằng Thúi :
- Ngồi sát vô chút nữa cho ấm mi. - Lượm nói và kéo nó sát và o mình hÆ¡n. - Mi nói là mi sợ cái nhà tù ni à ? - Tau thì tau Æ°ng bụng lắm. Äã gá»i là ở tù thì cÅ©ng phải cho ra ở tù. Tù nhÆ° bên Ty An ninh tao chán lắm. Nó là cái nhà bếp chá»› có phải nhà tù mô mi! Cá»a chẳng ra cá»a, vách chẳng ra vách. Còn cái nhà tù Thừa Phủ ni à hai lá»›p tÆ°á»ng đá tảng, có cắm mảnh chai nghe, cá»a toà n cá»a sắt nghe? Chấn song cá»a nhÆ° chấn song nhốt cá»p nghe? Khóa cá»a to nhÆ° cái ấm tÃch nghe? Xà lim không phản, không giÆ°á»ng thối hoang mùi *** nghe! Ở tù nhÆ° ri má»›i đáng mặt ở tù!
Không trông rõ mặt nhÆ°ng nghe giá»ng nói tÆ°ng tá»ng bỡn cợt của Lượm, thằng Thúi thấy bụng khuây khuây. Không còn thấy sợ hãi rầu rÄ© nhÆ° má»›i bÆ°á»›c vô đây.
- Anh Lượm ni...
- Cái chi?
- Anh còn cha mạ không?
- Còn mạ thôi. Cha tau chết rồi... Cha tau là m cá»™ng sản bị Tây bắn chết lúc tau má»›i chÆ°a đầy hai tuổi. Mạ tau Ä‘i dệt thuê cho ngÆ°á»i ta ở ngoà i Mỹ Chánh ba bốn tháng vá» thăm tau má»™t lần. - Rứa trÆ°á»›c khi vô Vệ Quốc Äoà n, anh ở vá»›i ai?
- Ở vá»›i ông ná»™i, vá»›i các chú ruá»™t. Các chú nuôi cho Ä‘i há»c.
- Anh há»c có được nhiá»u chữ không?
- Nhiá»u cóc chi! Má»›i lá»›p nhất “cua súp-pê-ri-ơ†chá»› mấy.
- Rứa mà còn không nhiá»u? Chẳng bù cho tui; chẳng biết được chữ chi, ngó vô tá» sách nhÆ° ngó vô cái Ä‘Ãt nồi - Nó thở dà i, giá»ng trở nên buồn thiu. - Tui cÅ©ng thèm Ä‘i há»c lắm... Trong xóm tui, ngà y Huế chÆ°a đánh nhau, có lá»›p bình dân há»c vụ ngÆ°á»i Ä‘i há»c đông lắm. Mấy ông tral, bà tra cÅ©ng Ä‘i. Má»—i ngà y tui Ä‘i bán kẹo, ăn bá»›t được của mụ chủ hai ba xu, dồn lại được gẩn má»™t đồng. Tui mua má»™t cuốn vở, má»™t cây bút chỉ, định xin Ä‘i há»c. Ai ngá» thằng Sá»u, con mụ, cÅ©ng bằng tuổi tui, hắn biết được chuyện tui rắp rem Ä‘i há»c, hắn mách vá»›i mạ hắn. Rứa là mụ lục tìm xé tan xé nát cuốn vở vứt vô bếp. Còn cây bút chì mụ lấy dao chặt nhá» từng khúc, rồi còn Ä‘áºp cho tui má»™t tráºn bò lê bò cà ng, mụ chá»i :
- Cái thứ ngÆ°á»i nhÆ° mi mà cÅ©ng đòi Ä‘i há»c à ?
Nó nhại giá»ng the thé nanh ná»c của mụ chủ. - Cóc nhái cÅ©ng định đòi ngoi lên là m ngÆ°á»i!
Lượm căm tức nói :
- Con mụ ấy phải cho ăn đạn?... Äược rồi, - Lượm vá»— nhè nhẹ vô lÆ°ng Thúi, giá»ng dá»— dà nh - mi chịu khó ở tù vá»›i tau, tau sẽ dạy cho mi há»c, chỉ má»™t tháng là mi Ä‘á»c được sách báo :
- Thiệt anh nghe? - Thằng Thúi ghé sát mặt Lượm, há»i lại, giá»ng hồi há»™p.
Lượm là m giá»ng giáºn :
- Từ giá» trở Ä‘i mi không được há»i tau câu đó nữa nghe? Cái chi cÅ©ng thiệt à anh? Tau nói là tau là m. Bể đẩu bể trán tau cÅ©ng là m.
- NhÆ°ng ở tù không có giấy bút chi hết, là m răng mà há»c được?
- Thì lấy que viết xuống đất, lấy gạch non viết xuống ná»n xi măng mà há»c, chứ lo chi mi?
Giá»ng thằng Thúi ngÆ¡ ngác :
- Lấy que viết xuống đất mà cÅ©ng há»c biết chữ được à anh?
- Mi chÆ°a biết, ông Hai ChÃnh ủy Trung Ä‘oà n của tau, trÆ°á»›c Cách mạng ông là m nghá» kéo xe tay, chữ a cÅ©ng không biết. Sau đó ông Ä‘i là m cá»™ng sản bị Tây bắt vô tù, các đồng chà của ông lấy que viết xuống đất, dạy ông há»c. Äến khi ra khá»i tù ông đã há»c giá»i bằng ngÆ°á»i Ä‘á»— ri-me. Vô Vệ Quốc Äoà n, ông được phong là m ChÃnh ủy Trung Ä‘oà n.
- Ui chao, ông ấy tà i anh hè?
- Tà i vừa vừa thôi, mi mà cứ chịu khó há»c thì chÆ°a chừng lá»›n lên là m cấp chỉ huy cÅ©ng nên.
- Anh cứ nói chá»c tui. Tui là thằng bán kẹo gừng, là m răng vô Vệ Quốc Äoà n mà là m cấp chỉ huy được?
- Mi là thằng bán kẹo gừng còn tau là thằng giữ trâu, thua chi mi? Rứa mà tau vô Vệ Quốc Äoà n được thì mi cÅ©ng vô được chá»›? Mi cứ chịu khó há»c biết chữ, không sợ Tây, máºt thám, an ninh, ra tù tau sẽ giá»›i thiệu mi vô Vệ Quốc Äoà n. Vô ngay Ä‘á»™i thiếu niên Trinh sát của tau là hay nhứt. Ở trong Ä‘á»™i tau khối đứa còn cá»±c hÆ¡n mi, là m đủ nghá», bán báo, đánh già y, bán Ä‘áºu phụng rang, là m xiếc, mà thằng mô đánh Tây cÅ©ng gá»›m cả.
- Anh nói thiệt à anh? - Giá»ng thằng Thúi nhÆ° reo lên - Ui ui tui lỡ miệng, anh đừng giáºn tui mà tá»™i. Ra tù anh cho tui theo anh vô Vệ Quốc Äoà n vá»›i? Äi ở bán kẹo gừng mãi cÅ©ng cá»±c lắm anh ná».
- Äược nhất định tau sẽ giá»›i thiệu mi vô Vệ Quốc Äoà n. Chừ thì ngủ cái đã, tau buồn ngủ rÃu cả mắt...
Chỉ phút sau, hai đứa đã ôm nhau, dá»±a lÆ°ng và o tÆ°á»ng ngủ ngồi, ú á»› nói mê...
3
- Dáºy! Dáºy! Con mạ bay! Chừ mà còn ôm nhau ngủ à ?
Tiếp câu chá»i là mÅ©i già y đế thúc và o lÆ°ng hai đứa.
Lượm và Thúi Ä‘ang ngủ say nhÆ° chết, báºt lên kêu “Ui! úi!†chồm ngay dáºy, ngÆ¡ ngác, sợ hãi.
TrÆ°á»›c mắt chúng, đứng chắn trÆ°á»›c cá»a xà lim mở rá»™ng ìà tên lÃnh ngục, má»™t tay xách súng, tay kia thì bịt mÅ©i. Hai đứa chỉ nhìn thấy mặt hắn lá» má», vì bên ngoà i tuy trá»i đã sáng nhÆ°ng trong nà y vẫn còn nháºp nhoạng tối. PhÃa sau thằng lÃnh có má»™t ngÆ°á»i tay xách cái rổ. NgÆ°á»i nà y nhặt hai vắt cÆ¡m trong rổ ném và o trÆ°á»›c mặt hai đứa, rồi lấy chân đá qua chân tên lÃnh hai cái thùng sắt tây hoen rỉ.
Tên lÃnh nạt ná»™ - “Hình nhÆ° tụi nà y đã cất tiếng nói là phải nạt ná»™, nhÆ° ngÆ°á»i ta Ä‘i ỉa là phải rặn†- má»™t ý so sánh kỳ quặc vụt lÆ°á»›t qua trong óc Lượm là m nó suýt phì cÆ°á»i.
- Con mạ bay, cÆ¡m đó, ăn Ä‘i. Äái ỉa thì đái vô cái thùng ni. - Hắn đá mÅ©i già y và o má»™t cái thùng lá»›n - thùng ni thì Ä‘á»±ng nÆ°á»›c uống, - hắn đá và o cái thùng nhá» hÆ¡n. Hai đứa chÆ°a kịp nói gì thì cá»a xà lim đã đóng áºp, cà i chốt lách cách.
Lúc nà y hai đứa má»›i tỉnh ngủ hẳn, hông vẫn còn Ä‘au tức. Chúng vụt nhá»› lại tất cả, và hiện Ä‘ang ở đâu. Lượm cúi nhặt hai vắt cÆ¡m nằm lăn lóc cạnh cái thùng Ä‘i ỉa, dÃnh đầy đất và dâm dấm Æ°á»›t. Nó nhăn mặt, ghê tởm, nói :
- Cơm nước ni thì là m răng nuốt nổi! Mất công chi mà hắn không cầm đưa cho mình được lại đem vứt xuống đất như vứt cho chó.
Lúc nà y hai đứa má»›i để ý phÃa sân tù sát cá»a ra và o có tiếng ồn à o, huyên náo nhÆ° vỡ chợ. Tiếng gá»i, tiếng kêu, tiếng roi quất, quát tháo, chá»i mắng, tiếng ô tô rú máy, tiếng chân chạy rầm ráºp. Chắc ngoà i đó phải có đến hà ng nghìn ngÆ°á»i Ä‘ang kêu la, Ä‘i lại, chen chúc má»›i ồn à o đến nhÆ° váºy. Chừng ná»a giá» sau, tiếng ồn à o, huyên náo dịu bá»›t rồi tắt hẳn. Nhà lao trở nên im ắng lạ thÆ°á»ng, nhÆ° chợ đã tan.
Thằng Thúi cẩm má»™t vắt cÆ¡m Ä‘Æ°a lên mÅ©i ngá»i. Nó khạc nhổ, nói :
- Có mùi chi thúi thúi, chắc dÃnh phải *** hay nÆ°á»›c đái anh ạ.
Từ chiá»u qua chÆ°a có há»™t cÆ¡m nà o trong bụng, thêm bị đòn, bị mÆ°a xối Æ°á»›t lạnh thấu ruá»™t, mà hai đứa không tà i chi nuốt nổi vắt cÆ¡m. Cứ Ä‘Æ°a lên miệng là muốn má»a. NhÆ°ng đến quá trÆ°a, hai đứa đói quá, Ä‘Ã nh lấy móng tay bóc lá»›p cÆ¡m dÃnh bẩn bên ngoà i rồi bẻ từng miếng nhá» bá» vô miệng, nhai trệu trạo và i cái nuốt chá»ng. Thằng Thúi vừa nuốt cÆ¡m vừa thút thÃt khóc.
Trong xà lim, giữa ban ngà y, vẫn tối má» má» nhÆ° trÆ°á»›c giá» chạng vạng. Cái cá»a tò vò ở trên cao, lại nhá» quá, ánh sáng lá»t qua không đủ soi sáng cái khoảng rá»™ng chÆ°a đầy ba mét vuông.
Lượm nhìn thằng Thúi trần truồng còm nhom nhÆ° con nhái bén, ngồi thu lu ở góc xà lim, tay cầm vắt cÆ¡m ăn dở, vừa trệu trạo nhai, vừa nÆ°á»›c mắt giá»t ngắn giá»t dà i, tá»± nhiên thấy ngá»±c Ä‘au nhói, thÆ°Æ¡ng nó quá chừng.
- Khổ thân hắn! - Lượm nghÄ© bụng. - Chẳng thà đi Vệ Quốc Äoà n nhÆ° mình, bị Tây bắt, bị nhốt xà lim cÅ©ng đáng. Còn hắn chẳng có tá»™i tình chi, từ nhỠđến lá»›n, ngà y mô cÅ©ng phải rạc cẳng, khô hÆ¡i, lo bán cho hết rá kẹo gừng. Tối vá» nhà thì lo nằm sấp xuống đất mà ăn roi mụ chủ lò kẹo... Rứa mà tá»± dÆ°ng cÅ©ng bị bắt, cÅ©ng tra tấn, nhốt xà lim. Tá»™i nghiệp cho hắn thiệt! - Ná»—i thÆ°Æ¡ng xót lại trà o lên trong lòng Lượm, tá»± nhiên nó cÅ©ng rÆ¡m rá»›m nÆ°á»›c mắt. Nó nói :
- Thôi mi đừng khóc nữa. Mi chịu khó ở tù thêm Ãt lâu. Mai mốt tụi An ninh có gá»i tau lên lấy khẩu cung, tau sẽ cố xin tụi hắn thả mi ra. Tau nói: Các ông bắt oan hắn. Các ông Ä‘iá»u tra kỹ, nếu hắn đúng là TÆ°-dát thì các ông cứ việc chặt đầu tui.
Äang khóc, thằng Thúi vá»™i lấy cánh tay quẹt nÆ°á»›c mắt :
- Äừng, đừng? Tui lạy anh! - Hắn nói giá»ng gần nhÆ° thì thầm. - Chẳng thà tui cứ ở tù vá»›i anh ri còn hÆ¡n. May ra, sau ni anh Ä‘Æ°a tui Ä‘i Vệ Quốc Äoà n... Chừ mà tui có được thả ra, mụ chủ thấy rá rổ bán kẹo mất hết, lại thâm vô tiá»n vốn, thì mụ tÆ°á»›c xác tui ra anh ná».
Nhắc đến tiá»n, nó bá»—ng há»›t hải vứt nắm cÆ¡m xuống đất, chá»™p lấy cái áo sÆ¡ mi ngắn tay Æ°á»›t mèm, tay run run sá» cổ áo.
Nó mừng rỡ, nói như reo :
- May quá! Tiá»n vẫn còn nguyên?
Lượm ngạc nhiên, cÅ©ng sá» và o cổ áo nó. Cổ áo cồm cá»™m, té ra số tiá»n bán kẹo được, nó gấp nhá» lại đút giấu và o bên trong cổ áo từ bao giá». Lượm gáºt đẩu khen :
- Mi khôn thiệt - Mi mà được Ä‘i là m trinh sát liên lạc chắc mau giá»i lắm. NhÆ°ng... Ão Æ°á»›t mèm ri thì tiá»n bên trong nát hết.
- Không sợ, tiá»n giấy dai lắm. Có lỡ quên Ä‘em áo giặt cÅ©ng không việc chi. Ão khô thì tiá»n cÅ©ng khô thôi. - Nó mặc luôn cái áo Æ°á»›t và o ngÆ°á»i. - Mặc vô ri có hÆ¡i ngÆ°á»i áo mau khô hÆ¡n.
Hai đứa lại ngồi lÆ°ng dá»±a tÆ°á»ng xà lim, lắng nghe Ä‘á»™ng tÄ©nh bên ngoà i. Nhà lao rất im ắng. Hình nhÆ° bao nhiêu tù ngÆ°á»i ta Ä‘Æ°a Ä‘i đâu hết. Suốt ngà y, thỉnh thoảng má»›i nghe có tiếng quát tháo cái gì đó, mà ngÆ°á»i quát tháo đứng rất cao, đâu nhÆ° trên nóc nhà . Tiếng quy-lát súng xáo lách cách, cÅ©ng từ trên rất cao. Hai đứa Ä‘oán là bá»n lÃnh ngục Ä‘ang Ä‘i lại tuần tiá»…u trên nóc lá»›p tÆ°á»ng thứ hai. Lạ nhất là phÃa bên trong sân lao có nhiá»u tiếng con nÃt. Chúng chá»i nhau, la ré, khóc thét, lại cả tiếng cÆ°á»i reo.
Lượm nói :
- Té ra trong ni cung loạn tù con nÃt nhÆ° mi vá»›i tau. Rứa là tau vá»›i mi không lo vô đây không có bạn.
Khoảng năm giá» chiá»u, bên ngoà i, tiếng ồn à o huyên náo lại bùng lên nhÆ° buổi sáng. Nghe tiếng chân Ä‘i lại ráºm rịch, hai đứa Ä‘oán là sân lao phải cháºt nÃch những ngÆ°á»i. Hai đứa Ä‘oán tù được Ä‘Æ°a Ä‘i đâu đó, bây giá» Ä‘Æ°a vá», vì nghe rất nhiá»u tiếng ô tô gẩm rú bên ngoà i cá»a lao. Äêm xuống, nhà lao im ắng nhÆ° bị vùi chôn rất sâu trong bóng tối. Thỉnh thoảng có tiếng súng nổ xé tai, tiếng đạn rÃt qua mái nhà .
Hai đứa bị giam trong xà lim năm ngà y, năm đêm. Chân hai đứa là chân chạy, bị tù túng trong vòng ba mét vuông, chúng khổ sở đến muốn phát Ä‘iên. Äể khuây khá»a bá»›t cảnh cá»±c khổ ghê sợ nà y, trong năm ngà y đó, Lượm đã kể cho thằng Thúi nghe biết bao nhiêu chuyện buồn, vui mà cuá»™c Ä‘á»i chiến sÄ© má»›i mÆ°á»i bốn tuổi đầu của nó đã trải qua. Nó kể vá» những ngà y thÆ¡ ấu ở là ng quê. Những trò nghịch ngợm là m cho nó bị đòn nhừ xÆ°Æ¡ng và má»™t năm bị Ä‘uổi há»c tá»›i ba lần; những ngà y Ä‘i chăn trâu và do tình cá» mà nó được tham gia Việt Minh từ thá»i còn bà máºt. Những ngà y Tổng khởi nghÄ©a ở là ng nó, sôi sục, tÆ°ng bừng mà vui hÆ¡n Tết. Chuyện nó trốn nhà đi Vệ Quốc Äoà n. Cuá»™c chiến đấu năm mÆ°Æ¡i lăm ngà y đêm, từ mặt tráºn Huế đến mặt tráºn Truồi, Nong. Nó kể vá» Ä‘á»™i Thiếu niên trinh sát, các bạn trong Ä‘á»™i, những tráºn đánh Tây hồi há»™p, mê hồn. Rồi cuá»™c rút lui lên chiến khu, và trở lại Huế hoạt Ä‘á»™ng...
Nó kể, rồi chÃnh nó cÅ©ng tá»± lấy là m ngạc nhiên. Cách mạng Tháng Tám vá»›i Vệ Quốc Äoà n sinh ra cho Ä‘á»i mình lắm chuyện thiệt. Nó tá»± nghÄ© váºy. Không biết giá» trở Ä‘i còn thêm chuyện chi nữa không?
Còn thằng Thúi cứ há hốc mồm mà nghe. Lúc nó run lên vì lo sợ hồi há»™p, lúc nó báºt cÆ°á»i khúc khÃch. Chốc chốc nó lại xuýt xoa: “Äá»i anh sÆ°á»›ng thiệt!â€. Có lần, Ä‘ang giữa câu chuyện, nó báºt má»™t câu nháºn xết là m Lượm nở cả ruá»™t gan :
- Ui chao! Chuyện của anh còn hay hÆ¡n cả chuyện Ä‘á»i xÆ°a?
4
Buổi sáng ngà y thứ năm, khoảng mÆ°á»i giá», tụi lÃnh ngục mở cá»a xà lim thả hai đứa ra ngoà i cùng vá»›i hai chục ngÆ°á»i khác, Ä‘Æ°a từ Ty An ninh sang. Ra xà lim há» sẽ được sang ở chung vá»›i những ngÆ°á»i tù khác trong hai ngôi nhà dà i ở bên kia sân lao, được gá»i là ba-ti-măng má»™t, và ba-ti-măng hai. Bá»n giặc cần lấy xà lim để giam má»™t toán tù má»›i, do xe ô tô bịt bùng của Sở Phòng nhì Pháp vừa chở đến. Những ngÆ°á»i tù má»›i nà y tay Ä‘á»u bị còng và chân bị xÃch. Nghe nói há» Ä‘á»u là loại Việt Minh nguy hiểm nhất. Má»™t số đã lãnh án tá» hình, án khổ sai chung thân, chúng Ä‘Æ°a hỠđến lao Thừa Phủ tạm giam để chá» ngà y Ä‘Æ°a Ä‘i bắn, hoặc đầy ra Côn Äảo, Phú Quốc. Ra khá»i xà lim, Lượm dắt tay thằng Thúi chạy đến nháºp bá»n vá»›i toán tù Ä‘ang đứng chá»±c lố nhố gần cánh cổng sát lá»›p tÆ°á»ng thứ hai, đón nhìn toán tù má»›i.
Khi nhìn toán tù khoảng ba chục ngÆ°á»i - tay bị còng chắp trÆ°á»›c bụng, chân bị xÃch, lê từng bÆ°á»›c ngắn giữa hai hà ng lÃnh Tây Lê DÆ°Æ¡ng mÅ© Ä‘á», súng cắm lưỡi lê sáng quắc, tất cả Ä‘á»u sởn gai ốc, rùng mình. Không má»™t ngÆ°á»i nà o mặt mÅ©i còn nguyên là nh. Tưởng đâu nhÆ° trÆ°á»›c khi Ä‘Æ°a đến đây, ngÆ°á»i nà o cÅ©ng bị bá»n Tây, kê mặt há» lên đòn kê rồi dùng sống dao, sống rá»±a mà dần cho dáºp nát.
Lượm chú ý đến má»™t ngÆ°á»i tù Ä‘i gần cuối hà ng, cao vượt hÆ¡n ngÆ°á»i Ä‘i trÆ°á»›c má»™t cái đầu. NgÆ°á»i nà y chắc đã bị tra tấn ghê gá»›m lắm. Mặt tÃm bầm nhÆ° quả bồ quân, hai môi sÆ°ng vá»u khóe môi Ä‘á»ng hai vệt máu Ä‘en thẫm, má»™t mắt bị đánh gần nhÆ° lồi ra ngoà i.
Nhìn ngÆ°á»i tù Ä‘i đến gần, mắt nó mở to kinh hoà ng. Nó dụi mắt lia lịa, gần nhÆ° không còn tin và o mắt mình nữa: “Có lẽ nà o!â€. Nó vá»™i Ä‘Æ°a tay ìên bịt miệng để khá»i báºt tiếng kêu Ä‘au Ä‘á»›n, sợ hãi: “Trá»i Æ¡i, ông Phùng Äông, Chỉ huy trưởng mặt tráºn khu C. Hay là mình ngó lầm? Không, lầm răng được! Tuy mặt ông bị biến dạng nhÆ° váºy, nhÆ°ng dáng ngÆ°á»i cao gầy, cái cằm vuông có cạnh nhÆ° đẽo, bÆ°á»›c Ä‘i Ä‘Ä©nh đạc quen thuá»™c, và nhất là con mắt sâu hoắm của ông, thì không thể nà o lầm được!â€.
Khi ông bước ngang trước mặt nó, nó không còn kìm nén được buột miệng khẽ kêu :
- Chỉ huy trưởng! Anh!...
NgÆ°á»i tù ngoảnh sang, nhìn nó rất nhanh. Tia mắt ông chạm phải tia nhìn của Lượm, là m nó bất giác muốn ngất xỉu vì buốt xé táºn ruá»™t gan.
- Äúng là Chỉ huy trưởng tháºt rồi? Ông đã nhìn mình. – Nó thoáng nghÄ© - “Chắc ông chẳng nháºn được ra mình là ai, nhÆ°ng cÅ©ng Ä‘oán được mình là chiến sÄ© của ôngâ€.
Äầu ông khẽ gáºt vá»›i nó, và cặp môi dáºp nát nhÆ° hÆ¡i mỉm cÆ°á»i.
Thằng lÃnh áp giải sừng sá»™ bÆ°á»›c lại. Cái lưỡi lê sáng quắc trong tay hắn nhÆ° muốn xóc và o bụng Lượm. Thằng Thúi sợ hãi, cầm tay Lượm kéo lùi vá» phÃa sau những ngÆ°á»i tù lá»›n tuổi.
Äoà n tù bị dồn và o dãy hà nh lang tranh tối tranh sáng giữa xà lim. Nhiá»u tiếng cảnh cá»a rÃt mở và sáºp đóng rầm rầm. Quên hết sợ hãi, Lượm giáºt phắt khá»i tay thằng Thúi, chen lách qua những ngÆ°á»i lá»›n tuổi, chạy bổ nhà o theo Ä‘oà n tù. Nó muốn dò xem Chỉ huy trưởng bị giam ở xà lim số mấy. NhÆ°ng trÆ°á»›c cá»a lối và o hà nh lang, hai tên lÃnh cầm súng cắm lưỡi lê đứng chắn không cho ai mon men lại gần.
Thằng Thúi chạy lại, cầm chặt cổ tay Lượm kéo ra xa :
- Anh cứ đứng ngó vô trong đó hoà i, lỡ tụi hắn sinh nghi, xá»c cho phát lưỡi lê thì răng?
Hai chân Lượm bủn rủn. Lượm ngồi phệch xuống gốc cây cÆ¡m nguá»™i xÆ¡ xác góc sân lao. Miệng nó bá»—ng mếu xệch, nÆ°á»›c mắt ứa ra. Thằng Thúi sẽ sà ng ngồi xuống bên cạnh, lay lay nhẹ vai Lượm há»i :
- NgÆ°á»i anh vừa kêu là ai rứa? Bà con vá»›i anh à ?
- Ui chao! - Lượm nghẹn ngà o. - NgÆ°á»i ná»› là Chỉ huy trưởng mặt tráºn khu C đó mi ná». Ông ấy đánh Tây lừng tiếng cả mặt tráºn Huế... Là m răng mà ông ấy lại để cho tụi hắn bắt được rứa không biết?... - Nói đến đó miệng nó cà ng mếu xệu.
Lượm có thể hình dung đủ má»i Ä‘iá»u khủng khiếp, nhÆ°ng riêng cái việc chỉ huy trưởng mà cÅ©ng bị bắt, bị tra tấn, bị tụi đẩu trâu mặt ngá»±a chá»i mắng nhÆ° đã chá»i nó, thì nó không thể nà o tưởng tượng nổi. Tuổi nhá» thÆ°á»ng có khuynh hÆ°á»›ng thần thánh hóa những nhân váºt chúng yêu kÃnh, tôn sùng. Trong đầu Lượm những ngÆ°á»i Chỉ huy trưởng thì bá»n giặc không thể đụng tá»›i cái lông chân. Chứ đừng nói là bị giặc bắt, tra tấn, chá»i mắng. Äối vá»›i các em, những con ngÆ°á»i đó đứng và o hà ng bất tá».
Ngồi má»™t lúc khá lâu, nó vẫn còn thấy bà ng hoà ng, choáng váng nhÆ° bất ngá» bÆ°á»›c hụt chân, ngã nhà o đầu xuống hố sâu. Những giây phút nà y, ngoà i ná»—i Ä‘au Ä‘á»›n thÆ°Æ¡ng xót đồng Ä‘á»™i, cấp chỉ huy, trong lòng ngÆ°á»i chiến sÄ© mÆ°á»i bốn tuổi nà y có má»™t cái gì nghiêm trá»ng hÆ¡n, to lá»›n hÆ¡n Ä‘ang bị tổn thÆ°Æ¡ng nặng ná». Äó là niá»m tin và o thắng lợi chắc chắn của cuá»™c kháng chiến mà nó rất kiêu hãnh và vui sÆ°á»›ng vì được dá»± phần. ChÃnh sá»± kiêu hãnh đó đã nâng đỡ Lượm Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c mà vẫn đứng vững trong những tình huống gian truân, hiểm nghèo vừa trải qua. NhÆ°ng niá»m tin của các chiến sÄ©. nhá» tuổi bao giá» cÅ©ng được gắn liá»n vá»›i những nhân váºt cụ thể. Các em coi há» là đại diện cho sức mạnh của kháng chiến. Äó là Trung Ä‘oà n trưởng, ChÃnh ủy trung Ä‘oà n, Chỉ huy trưởng mặt tráºn... Hồi còn mặt tráºn Huế, khi nghe tin khẩu đại bác bảy lăm ly - mà cả trung Ä‘oà n gá»i “ông già bảy lăm†- đặt ở cá»™t cá», bị giặc phản pháo, vỡ mất đầu nòng, tất cả các chú bé liên lạc của trung Ä‘oà n Ä‘á»u khóc. “Tụi hắn khóc nhÆ° cha chết rứa†nhÆ° lá»i các anh lá»›n tuổi nói vá»›i nhau. Các em khóc vì lo sợ thay cho kháng chiến. Vá»›i các em, “ông già bảy lăm†cÅ©ng là má»™t trong những nhân váºt đại diện cho sức mạnh kháng chiến của quê hÆ°Æ¡ng.
NÆ°á»›c mắt chảy giá»t ngắn giá»t dà i trên hai gò má Lượm cÅ©ng chẳng buồn Ä‘Æ°a tay chùi quệt. Nó nói, mắt đăm đăm nhìn vá» phÃa hai cánh cá»a gá»— niá»ng sắt lối và o hà nh lang xà lim, lúc nà y đã đóng chặt.
- Không biết ông đi mô một mình mà để cho tụi hắn bắt rứa không biết? Ông mà đi với cả đơn vị thì tà i chi tụi hắn bắt được!
Lúc nà y Lượm vụt nhá»› má»™t chi tiết mà từ nãy tá»›i giá» nó quên phứt: Chỉ huy trưởng không mặc quân phục. Ông mặc má»™t bá»™ bà ba vải nâu, dầm dáºp. Nếu không biết mặt thì ai cÅ©ng tưởng ông là ngÆ°á»i miệt quê Ä‘i mua trâu, bò. “Ông đã cải trang nhÆ° rứa mà vẫn bị bắt thì chắc phải có đứa biết mặt ông, chỉ Ä‘iểm cho Tây. Äứa mô? Nhất định mình phải tìm cách há»i ông cho raâ€.
NhÆ° ngÆ°á»i mất hồn, nó đứng báºt dáºy, cầm tay thằng Thúi kéo Ä‘i vòng quanh dãy xà lim mấy vòng liá»n. Mắt nó ghếch nhìn lên những khuôn cá»a vuông nhá» xÃu có chấn song sắt. Nó hy vá»ng có thể bất chợt thấy gÆ°Æ¡ng mặt dáºp nát của Chỉ huy trưởng hiện ra sau khuôn cá»a.
5
Mải ghếch nhìn cá»a tò vò xà lim, Lượm không chú ý trong đó má»™t toán tù con nÃt khá đông chăm chú nhìn theo hai đứa. Bá»n nà y cÅ©ng trạc tuổi Lượm và Thúi, hai ba đứa lá»›n nhÃch hÆ¡n má»™t chút. Chúng ngồi túm tụm trên cái thà nh bể xi măng dà i hÆ° nát. TrÆ°á»›c kia là chá»— lấy nÆ°á»›c cho tù nhân uống, rá»a mặt, còn sót lại má»™t hai cái vòi hoen rỉ.
Cả bá»n, chỉ mấy đứa áo quần còn là nh lặn, số còn lại rách nhÆ° tổ đỉa. Có đứa trên ngÆ°á»i không phải áo quần mà những tấm giẻ rách treo lủng lẳng, lấm lem, hôi hám. Tay chân, mặt mÅ©i đứa nà o cÅ©ng đầy ghét, bùn khô bám từng mảng, nhÆ° Ä‘Ã n trâu vừa đầm dÆ°á»›i bùn lên. Nhiá»u đứa hai chân loang lổ hắc là o, sần sùi những mụn ghẻ há»m. Có lẽ chúng đã mấy tháng trá»i không được tắm rá»a.
Ngoà i toán nà y, còn khoảng và i chục đứa khác rải rác Ä‘i quanh lao. Äứa ngồi dá»±a tÆ°á»ng cởi áo bắt ráºn, đứa nằm dà i trên đất ngủ dÆ°á»›i bóng cây cÆ¡m nguá»™i, má»™t tay co gối đầu, đứa lá»™i trong đám cá» xác xÆ¡ cuối sân lao tìm kiếm cái gì đó. Có và i đứa Ä‘ang túm tụm chÆ¡i đáo bằng những mảnh ngói mái tròn hình đồng xu. Äứa nà o cÅ©ng bẩn thỉu, gà y gò, nÆ°á»›c da xanh rá»›t
Äứa lá»›n nhất tù con nÃt ngồi trên thà nh bể là má»™t thằng trạc mÆ°á»i sáu tuổi, đầu tóc bù rối nhÆ° tổ quạ phủ kÃn gáy, miện rá»™ng ngoác, cặp môi dà y mà loe, mÅ©i hếch, cặp mắt ốc nhồi trâng tráo, há»—n xược. Thái dÆ°Æ¡ng hắn có cái sẹo to bằng hòn cái đánh đáo nhẵn bóng. Hắn mặc áo pạc-ti-dăng rá»™ng thùng thình Ä‘en nhÆ° nhúng bùn, mở phanh ngá»±c, và cái quần đùi hai ống vo tròn đến bẹn. ChÃnh giữa ngá»±c xăm má»™t quả tim có con dao thá»c xuyên qua. Sức vóc nó khá lá»±c lưỡng so vá»›i cái tuổi mÆ°á»i sáu của nó. Hắn ngáºm lệch vá» bên mép Ä‘iếu thuốc lá quấn bằng giấy báo. Hút mấy hÆ¡i hắn lại rÃt nhổ nÆ°á»›c bá»t qua kẽ răng và nhổ khá xa.
Nó ngồi tréo may chÃnh giữa, mấy đứa kia xúm xung quanh, nhÆ° vị chúa tể giữa đám quân hầu. Äứa nà o đối vá»›i nó cÅ©ng có vẻ khúm núm, sợ sệt, nịnh ná»t. Tất cả Ä‘á»u gá»i nó là anh xÆ°ng em ngá»t sá»›t, có đứa còn gá»i nó là “đại caâ€, “Äại ca Lép-sẹoâ€. Nghe Ä‘Ã n em nói váºy hắn ngoác miệng cÆ°á»i.
Thằng Thúi từ nãy tá»›i giá» Ä‘i theo Lượm nhÆ°ng mắt vẫn lấm lét nhìn vá» phÃa bá»n nà y. Vá»›i linh cảm của đứa trẻ yếu á»›t hay bị những đứa trẻ khoẻ hÆ¡n ăn hiếp, đánh Ä‘áºp, tá»± nhiên nó thấy sợ. Mấy lần nó khẽ giáºt tay Lượm ra hiệu “anh nì...†nhÆ°ng Lượm còn mải ghếch mắt nhìn các khuôn cá»a xà lim nên không để ý.
Lép-sẹo hất hà m vá» phÃa Lượm và Thúi há»i bá»n Ä‘Ã n em :
- Hai thằng tê vô đây khi ni mà tau không biết hè?
- Tụi hắn bị giải vô đây từ chiá»u cái hôm trá»i mÆ°a to ấy. Hôm ấy đại ca Ä‘ang ngồi đánh bà i cạc-tê trong ba-ti-măng - Má»™t thằng đôi mắt có cục thịt thừa đáp
- Tụi hắn bị giam trong xà lim đến bữa ni mới được thả ra?
- Bị bắt vì tội chi?
- Chắc cũng là “cánh chạy†anh em ta - Một thằng cởi trần trùng trục đen như con chấy đáp
Má»™t thằng mặt má»ng thổi bay lắc lắc đầu nói :
- Tụi chạy ở các chợ Äông Ba, Bến Ngá»±, An Cá»±u... tui quen mặt hết. Chắc hai thằng ni là dân “chạy nhép†ở các chợ xép - Má»™t thằng áo quần là nh lặn nói
- Nhưng mặt mũi hai thằng ni ngó bộ không phải dân ba de móc túi mô...
Lép-sẹo vụt khạc nhổ cái tà n thuốc ra xa, quay sang thằng nà y trợn mắt há»i :
- Dân ba de móc túi thì mặt mũi như răng? Xấu lắm à ? Mi muỗn xỠxiên ông nội mi hả?
Hắn Ä‘Æ°a tay đánh má»™t tát tai để nhấn mạnh thêm câu há»i vặn. Thằng bé bị tát nà y ngã nhà o từ trên thà nh bể xuống đất. Nó lóp ngóp đứng dáºy. Năm ngón tay của Lép-sẹo còn in hằn Ä‘á» trên má. Nó phủi đất trên mặt, không dám khóc, ấp úng nói :
- Không... không... tại tôi thấy mặt mũi của hai thằng dại dại, đần đần...
Thằng đuôi mắt có ve nói :
- Chắc hai thằng là liên lạc Việt Minh như mấy thằng đang đánh đáo đằng tê...
- Là liên lạc Việt Minh hay là ông trá»i tau cÅ©ng bắt hai thằng ni phải lạy từ dÆ°á»›i *** tau lạy lên!
Lép-sẹo ngồi xổm thà nh bể chÄ©a miệng vá» phÃa Lượm, Thúi gá»i to :
- Ê! Ê! Hai thằng tê, đến đây mệ nhỠchút việc!
Lượm đứng sững lại nhìn nó, nó lại ngoắc tay, miệng chặc! chặc! chặc kiểu nhÆ° gá»i chó. Bá»n Ä‘Ã n em thÃch thú cÆ°á»i rân.
Lượm cau mặt. Nó ngần ngừ một chút, bỠtay thằng Thúi ra, bước thẳng đến. Thằng Thúi vội và ng bước theo, nép sát bên Lượm, mặt tái đi vì sợ.
Khi Lượm còn cách chừng năm bÆ°á»›c, Lép-sẹo chỉ cái tà n thuốc vừa vứt Ä‘i, bắt chÆ°á»›c giá»ng “các mệ†nói :
- Mi lượm các tà n thuốc giúp mệ rồi cho mệ một xu mà ăn cà -rem! - Nó khuỳnh tay mở rộng hai vạt áo ra như muốn khoe quả tim có con dao găm xuyên qua, xăm trên bộ ngực cáu đen những ghét.
Lượm nhìn Lép-sẹo rồi nhìn cả bá»n Ä‘ang cÆ°á»i ngả nghiêng. ngặt nghẽo. Nó lấy là m lạ tá»± há»i: “Cùng bạn tù vá»›i nhau mà mình cÅ©ng chÆ°a há» quen biết, răng tụi hắn lại gây chuyện vá»›i mình?â€
Thấy chúng đông nên tuy trong bụng đã sôi lắm, vẫn cố nén, nói giá»ng khá bình tÄ©nh :
- Äằng ná»› không què cÅ©ng không cụt! ThÃch hút thì tá»± Ä‘i lấy mà hút! Còn tiá»n ăn cà -rem thì đây không thiếu mô
- NhÆ°ng tÃnh mệ khác, mệ thÃch sai mi lượm cho mệ hút tê!...
Giá»ng Lép-sẹo dà i ra, Lượm thầm công nháºn thằng ni bắt chÆ°á»›c giá»ng “các mệ†không chê được.
Thằng Thúi run rẩy, nÃu chặt khuá»·u tay Lượm. Nó vá»™i và ng kéo mạnh tay Lượm Ä‘i vá» phÃa khác, nói :
- Tôi vá»›i anh Ä‘i vô trong ná»› tìm chá»— tối ni mà ngủ... - Nó chỉ tay và o dãy nhà dà i bên trái có hai cánh cá»a sắt, ná»a khép ná»a đóng.
Lượm cÅ©ng nghÄ© váºy, cố hết sức nuốt cục giáºn Ä‘i theo thằng Thúi.
Thế là cả bá»n ê ê theo ầm Ä©. Lép-sẹo đứng thẳng lên thà nh bể, ngá»±c ưỡn, má»™t mặt chống nạnh, má»™t chân nhịp nhịp Ä‘iệu bá»™ nhÆ° ông tÆ°á»›ng phÆ°á»ng tuồng, oang oang nói :
- Tụi bay đã thấy chÆ°a? Hắn má»›i chỉ ngó thấy mặt mệ đã sợ thá»t *** lên cổ rồi.
Lượm bÆ°á»›c chân lại, cặp mắt vụt Ä‘á» kè. Cánh tay nó rung lên, hai bà n tay nắm chặt. Nó chỉ muốn nhà o trở lại, xông và o giữa cả bá»n mà đấm, mà đá rồi đến đâu thì đến.
Thằng Thúi lo sợ nhìn nét mặt Lượm, nó nhÆ° hiểu hết những ý nghÄ© trong đầu Lượm. Nó cà ng nắm chắc khuá»·u tay Lượm hÆ¡n, cố giữ rịt và kéo Lượm bÆ°á»›c nhanh vá» phÃa ba-ti-măng má»™t. Nó nói nhá», gần nhÆ° thì thầm :
- Kệ tụi hắn anh ná»... Gây lá»™n vá»›i tụi hắn là m chi cho nhá»›p tay, nhá»›p miệng. Cả tụi ni tui biết hết. Toà n tụi ba de móc túi ngoà i chợ Äông Ba. Hồi tui Ä‘i bán kẹo gừng, ngà y mô mà chẳng gặp tụi hắn... - Vừa nói thằng Thúi vừa lấm lét nhìn lại phÃa sau
Nét mặt Lượm cà ng cau có hơn :
- Cái thằng sai anh lượm tà n thuốc lá là thằng Lép-sẹo dân móc túi tà i danh ở chợ Äông Ba đó. Tui gặp hắn luôn - Thúi nói - Tôi nghe mấy đứa bạn bán kẹo gừng, kẹo Ä‘áºu phụng kể là hắn có tà i móc túi từ ngà y má»›i biết Ä‘i. Dây chuyá»n và ng ngÆ°á»i ta Ä‘eo ở cổ mà hắn lá»™t khi mô không biết. Còn mấy cụ ở nhà quê lên lÆ¡ ngÆ¡ vô chợ thì hắn lá»™t cả khăn đống, cả dù... hắn là trùm hết tụi con nÃt móc túi ở mấy chợ Äông Ba, An Cá»±u, Gia Há»™i. Äứa mô móc được cái chi Ãt nhiá»u Ä‘á»u phải Ä‘Æ°a cho hắn, không chia hắn Ä‘áºp cho lá»™n má» lá»™n gan. Tui nghe nói hắn có võ, trong lÆ°ng lúc mô cÅ©ng có dao... Hắn đã đâm chết hai thằng to xác hÆ¡n, rồi cá»™t đá vứt xuống sông... Dá»… sợ lắm anh ná», không biết tại răng hắn vô tù.
Lượm nói, giá»ng sa sầm :
- Rồi trước sau chi tau cũng phải choảng nhau với hắn thôi. Hắn còn đeo theo tau mà gây lộn chứ chưa chịu thôi mô...
Thúi nói gần như van vỉ :
- Nhịn hắn Ä‘i là hÆ¡n, anh ạ. Tụi hắn đông, anh em mình nhịn nhau răng lại? Anh cứ nghe tui, cho tụi hắn chá»i, mình cứ giả đò Ä‘iếc, coi nhÆ° không nghe thấy chi hết là xong...
Lượm bá»—ng đứng phắt dáºy, giáºt mạnh tay ra khá»i bà n tay gầy guá»™c của Thúi. Nó nhìn Thúi vá»›i ánh mắt dữ tợn, nổi khùng, là m Thúi phải sợ hãi bÆ°á»›c lùi lại má»™t bÆ°á»›c, Thúi tưởng Lượm sắp đánh nó :
- Chết thì thôi chứ tau lại giả đò Ä‘iếc để cho mấy thằng ba de móc túi chá»i à ? - Lượm nói nhÆ° quát - Mi quên tau là Vệ Quốc Äoà n à ?
6
BÆ°á»›c lên năm báºc thá»m bằng bê-tông trét đầy bùn đất, Lượm và Thúi Ä‘i và o hà nh lang ngăn đôi ngôi nhà xây bằng đá, có hai cánh cá»a sắt ná»a đóng ná»a mở. Má»—i bên lại có má»™t cánh cá»a sắt, mở và o má»™t gian nhà dà i hun hút, được gá»i là ba-ti-măng má»™t và hai - Lượm và Thúi tiện chân Ä‘i và o ba-ti-măng má»™t - mùi thối đến nôn má»a xá»™c và o mÅ©i là m hai đứa phải đứng chững lại ở ngưỡng cá»a, Ä‘Æ°a tay bịt mÅ©i. Hai đứa trố mắt nhìn quang cảnh bà y ra trÆ°á»›c mắt và bất giác rùng mình. Cuá»™c sống năm ngà y xà lim chÆ°a đủ là m hai đứa quên Ä‘i cảnh tượng dÆ¡ bẩn đến nôn oẹ trong ba-ti-măng. Ba-ti-măng giống hệt má»™t cái chuồng nhốt thú dữ. TÆ°á»ng xây bằng đá, chiá»u cao rá»™ng chừng năm mét, chiá»u dà i đến hai chục mét, ná»n xi măng lở loét, trống trÆ¡n, in chin chÃt những dấu chân lấm bùn. Hai bá» tÆ°á»ng gần sát ná»n, mồ hôi ngÆ°á»i dÃnh Ä‘en kịt nhÆ° bồ hóng. Cuối ba-ti-măng là má»™t dãy hố xÃ, liá»n ngay vá»›i ná»n nhà , vốn là những hố xà tá»± hoại nhÆ°ng đã bị tắc từ lâu. Có bốn cái, hai cái bên trái há»ng hoà n toà n, đã bị xây bÃt lại bằng gạch. Hai cái còn lại không có cá»a. Hai cái hố xà cho gần năm trăm con ngÆ°á»i! Sau má»—i buổi sáng, phân, nÆ°á»›c đái đầy ngáºp, trà n xuống ná»n nhà , lan rá»™ng đến bốn năm thÆ°á»›c. Bá»n lÃnh ngục bắt tù con nÃt phải múc phân và o thùng Ä‘em đổ ra ngoà i. Sáng đó, tuy phân đã múc cạn nhÆ°ng *** đái vẫn dÃnh bê bết trên báºc lên xuống và ná»n ba-ti-măng. Hà ng triệu con dòi ngo ngoe, lúc nhúc từ hai miệng hố xà bó ngược lên tÆ°á»ng, lên thấu trần nhà , kết lại thà nh má»™t tấm thảm dòi. Chúng ngo ngoe bò du ngoạn ra thấu giữa ba-ti-măng. ChÃnh cái thảm dòi hà ng trăm ngà n con nà y là m cho Lượm và Thúi phải sởn hết gai ốc.
Trong ba-ti-măng lúc nà y có khoảng chục ngÆ°á»i, ngồi nằm rải rác hai bên bá» tÆ°á»ng. Hầu hết là các cụ già và những ngÆ°á»i tù bệnh không Ä‘i là m cá» vê được - NgÆ°á»i nà o cÅ©ng gà y giÆ¡ xÆ°Æ¡ng, mắt sâu trÅ©ng, da đầu dÃnh bết và o xÆ°Æ¡ng sá». Có và i ngÆ°á»i nằm co quắp, im lìm nhÆ° những xác chết. Có mấy ông già ngồi ăn cÆ¡m để trong ống bÆ¡, mấy cụ khác cởi áo bắt ráºn. Äà n dòi ngoe nguẩy bò đến chân các cụ, mon men bò lên ống bÆ¡ cÆ¡m, các cụ phải dùng quạt nan, quạt phẩy, phẩy dòi bá» ra xa.
PhÃa cuối ba-ti-măng, cách báºc thá»m hố xà mấy bÆ°á»›c chân, có má»™t thằng bé trạc tuổi Thúi Ä‘ang nằm co quắp giữa đám dòi. NgÆ°á»i nó rung bần báºt, thỉnh thoảng lại giáºt lên những cái nhÆ° bị kim chÃch.
Lượm và Thúi bÆ°á»›c lại gần nó, chân cố tránh dẫm và o đám dòi Ä‘ang ngo ngoe, ngá» nguáºy quanh mình thằng bé. Trá»i, trông nó má»›i nhá» bé, tá»™i nghiệp là m sao! Hai mắt nó nhắm nghiá»n, hai má bừng bừng lá»a sốt, cặp môi nhợt nhạt, khô rang nứt nẻ, cứ mấp máy nhÆ° muốn gá»i, muốn kêu nhÆ°ng không gá»i nổi. Mấy con dòi xám ngoét, lông lá từ trên trần nhà rÆ¡i bá»™p xuống mặt nó, bò ngang bò dá»c. Nó yếu á»›t khẽ lắc đầu nhÆ° muốn hất xuống nhÆ°ng không hất nổi. Cảnh tượng đó là m Lượm rung bắn. Em nhà o tá»›i, quên hết bẩn thỉu, lấy tay phủi mấy con dòi xuống đất, dùng chân đá ra xa.
Lượm há»i má»™t ông cụ ngồi bắt ráºn gần đó :
- Ông ơi, chớ hắn đã đau lâu chưa ông?
- E có đến tuần ni rồi, cơm cháo không ăn được, rồi cũng chết mất thôi...
Lượm để ý thấy phÃa trên đầu thằng bé để cái ống bÆ¡ hoen rỉ, Ä‘á»±ng má»™t vắt cÆ¡m tù còn nguyên - LÅ© dòi bò ngang bò dá»c trên vắt cÆ¡m.
Ông cụ nhìn nó lắc đầu buồn bã nói :
- Cơ khổ... không biết con cái nhà ai, ở là ng xóm mô, nhỠmột thà rứa, không biết tội tình chi mà cũng bị bắt vô đây
Lượm cúi ép bà n tay trên trán nó sợ hãi kêu lên :
- Ui chao! Nóng rực như bếp than! hắn đau nặng ri mà hỠkhông cho đi nhà thương hả ông?
- Nhà thương nhà thiếc chi cái nhân mạng thằng tù! Ai đau thì hỠmong cho mau chết, quăng xác lên xe bò chở đi. Cà ng đỡ tốn cơm.
Lượm sá»±c nhá»› hồi còn là m liên lạc ở trung Ä‘oà n bá»™ đóng trong Mang Cá, có lần nó cÅ©ng bị sốt trán nóng hầm háºp nhÆ° thằng ni. Chị y tá nhúng chiếc khăn mặt đắp lên trán, nó thấy dá»… chịu hẳn. Nó nói vá»›i Thúi :
- Mi đứng đây coi chừng hắn để tau chạy ra ngoà i ra ngoà i hồ nước kiếm chút nước đắp lên trán cho hắn, may ra hắn đỡ đau.
Lượm mượn ông cụ cái ống bÆ¡ chạy vụt ra ngoà i. Lao Thừa Phủ lúc nà y chÆ°a có nÆ°á»›c máy. Bá»n giặc bắt tù Ä‘Ã o cái hố rá»™ng chừng hai thÆ°á»›c, sâu chừng má»™t thÆ°á»›c. Hà ng ngà y chúng bắt mấy ngÆ°á»i tù kéo xe bò chở cái thùng phuy ra sông HÆ°Æ¡ng lấy nÆ°á»›c đổ và o hố. Äó là toà n bá»™ nÆ°á»›c ăn, uống, tắm của hÆ¡n ngà n con ngÆ°á»i. Má»—i lần nÆ°á»›c xe vá», tù chen chúc đến đặc quanh miệng hố, xách ống bÆ¡, lon, xô đẩy nhau đến lấy nÆ°á»›c, kêu la nhÆ° vỡ chợ. Mấy thằng lÃnh ngục dùng vụt gáºy vụt loạn xạ giữ tráºt tá»±. Ai chen khoẻ múc được nÆ°á»›c trong, ai cháºm chân nÆ°á»›c yếu chỉ còn gạn được Ãt nÆ°á»›c bùn. Lúc nà y dÆ°á»›i đáy hố chỉ còn lại má»™t vÅ©ng sá»n sệt bùn, nhá» bằng cái nón. Lượm tụt xuống hố, khéo léo lắm má»›i gạn được ná»a ống bÆ¡ nÆ°á»›c bùn. Nó xách ống bÆ¡ chạy vô ba-ti-măng. Nó khẽ khà ng luồn cánh tay xuống gáy đỡ đầu thằng bé lên: kéo cái áo rách Ä‘ang gối đầu, gấp má»™t vạt áo lại đặt lên trán nó. Nó nghiêng miện ống bÆ¡, rÆ°á»›i nÆ°á»›c lên vạt áo, cẩn tháºn không cho chảy phà ra ngoà i giá»t nà o. Vải áo thấm nÆ°á»›c trà n xuống cằm, xuống má nó - thằng bé bá»—ng thè lưỡi liếm những giá»t nÆ°á»›c trà n xuống hai bên mép.
Thúi nói :
- Hắn khát nước anh ạ
- Nhưng nước như bùn ri uống răng được?
Thằng bé mở bừng mắt ngÆ¡ ngác nhìn hai đứa, ánh mắt non dại, Ä‘au Ä‘á»›n, hầm háºp lá»a sốt. Nó lắp bắp nói :
- Cho tui xin há»›p nÆ°á»›c
Nhìn chút nước còn sót lại trong ống bơ tanh lợm mùi bùn, Lượm bối rối, khổ sở. Nó không đủ can đảm kỠmiệng ống bơ và o miệng thằng bé.
Nó chợt nhìn thấy ông cụ ngồi gần cánh cá»a sắt, vừa ăn cÆ¡m xong cầm cái lon Ä‘á»±ng nÆ°á»›c, miệng lon bịt tá» giấy. Ông mở tá» giấy, Ä‘Æ°a ống bÆ¡ lên miệng nhấp từng ngụm nhá» nhÆ° uống nÆ°á»›c sâm. Miệng ông chiếp chiếp ngon là nh.
Lưỡng lá»± má»™t lúc, Lượm bÆ°á»›c lại giá»ng nằn nì :
- Ông Æ¡i, ông còn nÆ°á»›c cho cháu xin má»™t há»›p. Hắn Ä‘ang khát, tá»™i lắm ông ná»... Nó chỉ tay vá» phÃa thằng bé.
Ông cụ nhìn Lượm ngần ngừ :
- Nói thiệt vá»›i chú, nÆ°á»›c ở đây còn quý hÆ¡n cả sâm Cao Ly! Lon nÆ°á»›c ni là của mấy ngÆ°á»i tù Ä‘i là m cá» vê mang vá» cho từ chiá»u hôm qua. Ông phải để dà nh dụm mãi, khi mô thiệt khát má»›i nhấp và i ngụm...
Giá»ng ông cụ nghe thảm đến ná»—i Lượm không dám nằn nì thêm nữa. NhÆ°ng nó vừa quay Ä‘i, ông cụ gá»i lại, Ä‘Æ°a lon nÆ°á»›c và nói :
- Còn lưng lon đó, cháu cho nó uống, dà nh lại cho ông mấy hớp.
Lượm đỡ lon nÆ°á»›c, dạ má»™t tiếng mừng rỡ. Nó cùng vá»›i Thúi đỡ thằng bé ngồi dáºy, ghé lon nÆ°á»›c và o đôi môi khô nẻ của nó :
- Uống tạm và i hớp
Sợ thằng bé uống hết lon nÆ°á»›c của ông cụ, Lượm cho nó có cữ. Ba cái nghiêng nhẹ miệng ống bÆ¡, nó dừng tay lại, nhìn cái ống bÆ¡ rồi mang trả cho ông cụ. Thằng bé liếm môi thèm thuồng nhÆ°ng không dám đòi thêm. Nó có vẻ tỉnh táo, nhìn Lượm, Thúi há»i :
- Hai anh chắc mới vô tù, tôi ngó mặt thấy lạ...
- Ừ, được tuần ni rồi, nhÆ°ng bị nhốt trong xà lim. Sáng ni má»›i ra khá»i xà lim. Thúi nè, tau vá»›i mi đỡ hắn nằm lui ra má»™t chút, nằm sát bên *** vá»›i nÆ°á»›c đái ri chịu chi cho thấu!
Thằng bé vội lắc đầu xua tay :
- Äừng! Äừng! Äể tôi nằm đây cÅ©ng được. Nằm vô chá»— há», há» Ä‘áºp chết!
- Äược rồi - Lượm nói - Mi cứ để tau. ngÆ°á»i có chá»— có há»i, để tau xin cho.
Hai đứa đỡ nó đứng lên, dìu đến quá giữa ba-ti-măng, chá»— nà y ná»n xi măng đỡ lấm láp hÆ¡n, dòi thỉnh thoảng má»›i có má»™t và i con bò tá»›i. Hai đứa đặt nó nằm xuống. Nó bá»—ng chống tay ngồi nhổm dáºy, nói giá»ng hốt hoảng :
- Không nằm chỗ ni mô!
- Tại răng?
- Chá»— ni là của Lép-sẹo, nằm vô là hắn Ä‘áºp chết ngay!
Lượm quạu mặt nói :
- Mi cứ nằm xuống đây, hắn có vô Ä‘áºp tau chịu cho. Hắn cÅ©ng là thằng tù là m nghá» ba de móc túi chứ là m quá»· chi mà mi sợ hắn dữ rứa?
- Hắn mạnh lắm anh ná», mà hắn lại có võ - Thằng bé lÆ¡ láo nhìn ra phÃa cá»a, lo sợ thoảng thốt - Hắn cầm đầu má»™t băng tù con nÃt, toà n tụi trá»i đánh, ăn cắp, ăn trá»™m ở các chợ trong thà nh phố. Bá»n tui không ở trong băng hắn, tụi hắn tha hồ bợp tai, đá Ä‘Ãt, ăn hiếp, cắt răng cÅ©ng phải chịu. Äứa mô ngo ngoe cãi lại, tụi hắn cho mÅ©i ăn trầu ngay! TrÆ°á»›c tê chá»— nằm ni là của tui, Lép-sẹo hắn Ä‘uổi tui Ä‘i chá»— khác, rồi há» dồn tui gần sát cầu tiêu...
Nghe nó kể, máu trong ngÆ°á»i Lượm sôi lên, nó báºt chá»i :
- Tổ cha hắn chứ, rứa mi là m chi mà bị bắt?
- Tui là m liên lạc cho du kÃch là ng tui, là ng Liá»…u Cốc anh biết không? Tây cà n vô là ng, thằng lý trưởng, há»™i tá» khai là tui biết chá»— du kÃch chôn súng. Tây hắn bắt tui, Ä‘áºp gần chết, bắt tui khai chá»— chôn súng. NhÆ°ng ai dại chi mà khai!
- Mi vô tù đã lâu chưa?
- Hơn hai tháng rồi.
- Cáºu tên là chi rứa? - Thúi ngồi xuống cạnh nó há»i
- Mình tên là Ngạnh - cha mình là m nghá» cắt lưỡi câu mà . Cha mình nói, là m ngÆ°á»i mà không khà khái giống nhÆ° lưỡi câu không có ngạnh, là đồ bá» Ä‘i.
Nghe Ngạnh nói, Lượm và Thúi cùng báºt cÆ°á»i - Ngạnh cÅ©ng nhoẻn miệng cÆ°á»i theo rồi há»i Thúi :
- Rứa cáºu là m du kÃch liên lạc cho là ng mô rứa?
Thúi ngượng nghịu, lúng túng. Từ ngà y nó bị bắt oan cùng vá»›i Lượm, bị tụi an ninh gắn cho cái tên TÆ° Äất, tình báo viên lợi hại của Vệ Quốc Äoà n, rồi sau năm ngà y nằm đêm ở chung xà lim vá»›i Lượm, nghe đủ thứ chuyện hà o hùng, hấp dẫn của Ä‘á»™i thiếu niên trinh sát, tá»± nhiên nó đâm mê cái tên TÆ° Äất - tình báo viên lợi hại và cảm thấy chán ngán cái nghá» bán kẹo gừng tầm thÆ°á»ng. “Thằng Ngạnh cÅ©ng nhá» bé, ốm yếu nhÆ° mình chứ hÆ¡n chi†- nó nhìn Ngạnh nghÄ© bụng - “Rứa mà nó cÅ©ng biết là m liên lạc cho du kÃch. Tây Ä‘áºp gần chết không khai chá»— chôn súng. Chừ mà nói thiệt vá»›i nó mình chỉ là thằng Ä‘i bán kẹo gừng thì ê chá» quáâ€. Nếu không có Lượm chắc nó đã gáºt đại: “Mình là m liên lạc cho du kÃch phố Bao Vinhâ€. Bởi váºy mà nó ngượng nghịu, lúng túng. Lượm nhÆ° Ä‘oán biết nó nghÄ© gì, nói luôn :
- Hắn vá»›i tau là trinh sát của trung Ä‘oà n Trần Cao Vân. Tụi tao đánh đồn Há»™ Thà nh rồi bị bắt. Ở trong ni mi có nghe nói tráºn Há»™ Äồn không?
- Có chá»›! Cặp mắt Ngạnh vụt sáng lên - Ui chao, bom nổ rầm trá»i. Äang ná»a đêm cả nhà lao vùng dáºy hết, ai cÅ©ng cầu trá»i cho bá»™ Ä‘á»™i đánh vô thấu đây, mở cá»a lao cho tù thoát - Nó thở dà i tiếc nuối nhÆ° phải bừng tỉnh má»™t giấc mÆ¡ đẹp.
Thúi Ä‘Æ°a mắt nhìn Lượm biết Æ¡n. NhÆ°ng Lượm không chú ý, nó còn mải nghÄ© đến chuyện Ngạnh vừa kể. Nó há»i :
- Tụi Lép-sẹo ăn hiếp tụi bây rứa mà ngÆ°á»i lá»›n há» không bênh à ?
- NgÆ°á»i lá»›n há» thèm chú ý chi đến chuyện con nÃt anh? Thấy đứa mô bị tụi hắn Ä‘áºp bể đầu chảy máu há» cÅ©ng mặc kệ. Há» sợ dây vô tụi hắn, tụi hắn thù!
Thằng Thúi ngó quanh quẩn há»i :
- Không biết tối ni mình có chỗ ngủ không anh hè?
Ngạnh nói :
- Cả ba-ti-măng tối đến là cháºt kÃn ngÆ°á»i, chen chân không lá»t. Cả giữa lối Ä‘i há» cÅ©ng nằm ngang dá»c hết, chất lên nhau nhÆ° mắm. Chỉ còn chá»— tê - nó Ä‘Æ°a tay chỉ khoảng ná»n xi măng gần sát báºc lên xuống cầu tiêu - là chÆ°a có ngÆ°á»i nằm thôi.
Thúi rùng mình kêu lên :
- Nằm chung với dòi với *** rứa thì nằm răng được? Chằng thà tui đứng cả đêm còn hơn!
- Äứng cÅ©ng không được mô! - Ngạnh nói - Äứng phÃa đầu ngÆ°á»i ta nằm thì ai cho đứng, mà đứng phÃa nà o, chân thì vÆ°á»›ng há», hỠđạp cho bổ sấp bổ ngá»a. NgÆ°á»i ni đạp qua, ngÆ°á»i tê đạp vá» chỉ má»™t lúc mà lòi ruá»™t mà chết.
Dòi trên trần nhà vẫn rÆ¡i lá»™p Ä‘á»™p trên ná»n xi măng. Nhiá»u con có lông có lá, ngo ngoe bò đến chân ba đứa.
Lượm ngồi hai tay bó gối, nghe Ngạnh kể, mắt chăm chăm nhìn mấy con dòi lông lá ngo ngoe bò tá»›i, nhìn hai cầu tiêu ngáºp ngụa *** đái, lá»nh bá»nh giấy, giẻ rách, nhìn khoảng ná»n xi măng lúc nhúc dòi mà đêm nay nó phải nằm lên đấy mà ngủ... Má»™t ná»—i buồn khổ chán ghê gá»›m, chÆ°a từng thấy từ đáy lòng dâng lên, là m nó nghẹt thở, chân tay rã rá»i. CÅ©ng chÆ°a bao giá» cái cảm giác bÆ¡ vÆ¡, Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c, xâm chiếm và là m tan nát trái tim non ná»›t của nó nhÆ° lúc nà y. Nó muốn òa khóc, muốn chết... Nó gục mặt xuống đầu gối, má»™t Æ°á»›c muốn Ä‘iên khùng bá»—ng bừng lên trong óc nó, có má»™t trái bom tháºt to, to bằng chục trái bom giáºt sáºp cầu TrÆ°á»ng Tiá»n dạo ná», bất thình lình rÆ¡i thẳng xuống đây! Bom nổ rung trá»i, chuyển đất, phá sáºp tan tà nh cả nhà lao gá»›m ghiếc nà y. Nó cÅ©ng sẽ tan tác theo luôn trong tiếng nổ dữ dá»™i ấy. Thà chết quách nhÆ° rứa còn hÆ¡n!
7
Trong lúc đó, ngoà i sân lao Lép-sẹo cùng Ä‘Ã n em của hắn Ä‘ang bà n tán sôi nổi vá» hai thằng tù “ma má»›iâ€. Tuy má»›i tạm thá»i hạ nhục hai thằng đó nhÆ°ng Lép-sẹo vẫn chÆ°a Æ°ng bụng. Nó muốn hai thằng đó phải thầm phục khiếp đảm nó, nhÆ° bá»n tù con nÃt khác trong lao, nhÆ° tụi Ä‘Ã n em của nó: “Chứ có mô dám ngang nhiên đối đáp vá»›i mình nhÆ° kẻ ngang hà ng†- Láo - Lép-sẹo tức tối la lên. Lép-sẹo năm đó vừa tròn mÆ°á»i sáu tuổi, nhÆ°ng đã khá nổi danh ở khắp tất cả các chợ ở Huế là má»™t tay móc túi tà i ba, liá»u lÄ©nh và gan góc - Nó được các báºc Ä‘Ã n anh trong là ng Ä‘ao búa quen tên, biết mặt - Và cÅ©ng thÆ°á»ng được các báºc Ä‘Ã n anh rủ tham gia các vụ mần ăn nhÆ° dỡ ngói, khoét ngạch, trá»™m các nhà hà ng buôn bán lá»›n, đâm thuê, chém mÆ°á»›n - Äiá»u nà y là m cho Lép-sẹo rất Ä‘á»—i hãnh diện.
Tháºt ra quân trá»™m cắp, du đãng cÅ©ng có niá»m vinh quang, kiêu hãnh của riêng chúng. Äó là niá»m kiêu hãnh vá» tà i trá»™m cắp, vá» sá»± táo tợn, gan liá»u của chúng trong lúc hà nh nghá».. Trong dân chúng đã từng có không Ãt những lá»i đồn đại, những giai thoại vá» tà i nghệ gan liá»u của má»™t số nhân váºt trá»™m cắp khét tiếng. Những lá»i đồn đại, những giai thoại đó đã tạo nên vinh quang và niá»m kiêu hãnh cho chúng, và chÃnh niá»m kiêu hãnh và vinh quang bệnh táºt nà y đã bóp chết trong chúng sá»± tá»± hổ thẹn và ná»—i dằn vặt vốn có trong bản chất của má»—i con ngÆ°á»i khi là m những Ä‘iá»u xấu xa, tà n bạo. Và cÅ©ng đã là m cho chúng cà ng ngà y cà ng say mê lấn sâu và o con Ä‘Æ°á»ng tá»™i lá»—i cho đến khi hết phÆ°Æ¡ng cứu chữa.
Tuổi trẻ Ä‘á»u có Æ°á»›c mÆ¡, Lép-sẹo, tên kẻ cắp du đãng mÆ°á»i sáu tuổi cÅ©ng có Æ°á»›c mÆ¡ của nó: sẽ trở thà nh má»™t tay sừng sá» trong là ng Ä‘ao búa.
Từ những năm thÆ¡ dại, đầu óc nó đã chồng chất không biết bao nhiêu chuyện chá»c trá»i, khuấy nÆ°á»›c của các tay du côn, anh chị tứ xứ.
Má»™t trong những niá»m ham thÃch lá»›n của kẻ du đãng, trá»™m cắp là tạo được uy quyá»n trong bất cứ hoà n cảnh nà o - tạo nên bằng sức mạnh của quả đấm và ná»—i khiếp sợ của kẻ yếu thế. Äiá»u nà y Lép-sẹo cÅ©ng hấp thụ được từ ngà y má»›i và o nghá», qua các báºc Ä‘Ã n anh và in hằn sâu Ä‘áºm trong ký ức nó,
Sau khi bị và o tù vì tá»™i rút nhầm và của má»™t tên đại uý cảnh sát mặc thÆ°á»ng phục, Lép-sẹo láºp tức tìm cách tạo uy quyá»n cho nó. Nó lần lượt gây sá»± và đánh Ä‘áºp rất tà n bạo những đứa sà n sà n tuổi nó. “Äáºp cho tụi hắn phải sợ đến ba Ä‘á»i†nhÆ° nó vẫn thÆ°á»ng nói. Vừa sáp mặt là gây sá»± Ä‘áºp lá»™n luôn, Ä‘áºp phủ đầu, là m cho đối phÆ°Æ¡ng không kịp trở tay, không kịp tÄ©nh trà để đối phó, chỉ còn biết cúi đầu van lạy xin tha (Ä‘iá»u nà y Lép-sẹo cÅ©ng lÄ©nh giáo được ở các báºc Ä‘Ã n anh). Quả nhiên, và o tù má»›i mÆ°Æ¡i hôm Lép-sẹo đã là m cho tụi tù con nÃt thất kinh, khiếp đảm, không còn đứa nà o dám ho he, chống cá»±. Dần dần, nó táºp hợp được bá»n Ä‘Ã n em hÆ¡n chục đứa - Ä‘á»u là bá»n trẻ và o tù vì tá»™i ăn cắp, móc túi. Hắn láºp thà nh má»™t băng. Băng của Lép-sẹo được cả lao biết đến và ngay cả tù ngÆ°á»i lá»›n cÅ©ng phải sợ hãi, kiêng dè. Äể băng của hắn đỡ quấy phá, trá»™m cắp đồ đạc của mình, nhiá»u anh tù còn lo lót, chiá»u chuá»™ng nó, cho nó Ãt nhiá»u thức ăn, tiá»n của gia đình tiếp tế hoặc các thứ kiếm được của Tây trong khi Ä‘i là m cá» vê. Äiá»u nà y đặc biệt là m cho Lép-sẹo vênh vang, khoái chà - Nhất là vá»›i đám tù con nÃt không ở trong băng của nó, nó tha hồ hà nh hạ, đánh Ä‘áºp. Nhiá»u đứa là liên lạc của bá»™ Ä‘á»™i du kÃch bị bắt, căm bá»n băng Lép-sẹo lắm, nhÆ°ng thân cô thế cô, chúng phải chịu Ä‘á»±ng, nhịn nhục. Và cà ng ngà y Lép-sẹo cà ng lên mặt là m già . NhÆ°ng hà nh hạ ra oai mãi vá»›i bá»n quen mặt Lép-sẹo đã chán, nó mong có những đối thủ má»›i. Và sáng hôm đó, nó may mắn vá»›i được Lượm và Thúi, hai thằng ma má»›i.
Lúc nó sai Lượm nhặt tà n thuốc lá là cốt để kiếm cá»› gây sá»±. Nó chỉ đợi hai đứa cãi lại má»™t và i câu là hắn sẽ nhà o tá»›i, Ä‘áºp vô mặt. NhÆ°ng thái Ä‘á»™ Ä‘oà ng hoà ng, chững chạc của Lượm là m Lép-sẹo bị hẫng. Nó chÆ°a kịp phản ứng, gây lá»™n tiếp thì Thúi đã khôn ngoan cầm tay Lượm kéo tránh Ä‘i chá»— khác.
Lúc Lượm và Thúi Ä‘i khá»i, Lép-sẹo nghÄ© lại cà ng thấy tức - Bá»n Ä‘Ã n em tiếc mất xem má»™t pha Ä‘áºp lá»™n hấp dẫn, Ä‘ua nhau khÃch bác đại ca Lép-sẹo.
- Thằng đó coi chừng cứng cổ ta! Chưa chừng hắn có võ cũng nên.
- Äụng vô hắn e không khá»i sứt đầu mẻ trán vá»›i hắn.
Lép-sẹo giáºn sôi, chÃt nhổ nÆ°á»›c bá»t qua kẽ răng - nó nhổ xa đến ná»—i bá»n Ä‘Ã n em nhìn theo phục lăn - Nó nói, mặt hằm hằm :
- Võ chi? Võ môn hay võ khoai? Rồi tụi bay coi thằng ni - Hắn vỗ bộp và i trái tim cắm dao găm xăm giữa ngực - sẽ bắt cả hai thằng đó phải lạy từ *** ta lạy lên.
Lép-sẹo sai má»™t thằng trong băng có miếng thịt thừa ở Ä‘uôi mắt trái, chạy vô ba-ti-măng coi hai đứa tù má»›i là m chi trong đó. Thằng nà y dạ má»™t tiếng tháºt to rồi chạy Ä‘i theo lệnh của đại ca. Lát sau, thằng nà y chạy ra, kể vanh vách chuyện Lượm và Thúi săn sóc thằng Ngạnh và việc hai đứa dám rá»i chá»— nằm của thằng Ngạnh đến chá»— của đại ca.
Lép-sẹo hừ má»™t tiếng dữ tợn, đứng phắt dáºy nói :
- Rứa là tụi hắn muốn qua mặt ông ná»™i tụi hắn đây! Tau phải vô Ä‘áºp dáºp mặt tụi hắn má»›i được!
Hắn kéo cả băng Ä‘i và o ba-ti-măng má»™t. Bá»n Ä‘Ã n em mặt rạng rỡ thÃch thú vì sắp được dá»± má»™t tráºn đấm đá ra trò mà phần thắng chắc chắn thuá»™c vá» chúng.
8
Trong ba-ti-măng, Lượm hai tay vẫn bó gối, ngồi gục mặt lặng im, không nhúc nhÃch. Hai vai Lượm bá»—ng run nhè nhẹ. Mặc dầu cố hết sức kiá»m chế nhÆ°ng nó không sao ngăn nổi những giá»t nÆ°á»›c mắt uất giáºn, bất lá»±c, buồn khổ trà o ra...
Thúi và Ngạnh cũng đoán biết là Lượm đang khóc. Tự nhiên chúng cũng mủi lòng khóc theo. Hai đứa ngồi sát và o nhau, mắt đau đáu nhìn hai vai Lượm. Thúi ghé sát Ngạnh thì thầm :
- Anh ná»› là gan cóc tÃa đó. Hai lần vượt tù là m cả Ty An ninh, Sở máºt thám, Tây xá»›n rá»›n... Chừ mà anh nhÆ° rứa chắc là anh bị Ä‘au...
Vừa lúc đó phÃa ngoà i cá»a có tiếng lao xao, tiếng bÆ°á»›c chân ráºm rịch - Lượm nghe tiếng nhÆ°ng chẳng buồn nhìn lên.
- Thôi chết, tụi Lép-sẹo - Ngạnh nói giá»ng run rẩy - Nó định lết vá» chá»— cÅ© nhÆ°ng không đủ sức. Nó nằm váºt xúông ná»n xi măng, ngÆ°á»i cong lại nhÆ° con tôm kho, sẵn sà ng chịu đấm đá của tụi Lép-sẹo.
Thúi cuống quýt lay vai Lượm :
- Anh Lượm! Anh Lượm! Tụi khi hồi kéo vô đông lắm
Lượm ngẩng mặt lên, băng Lép-sẹo đã bÆ°á»›c qua cánh cá»a sắt. Lép-sẹo Ä‘i đầu, tụi Ä‘Ã n em nhăn nhở kéo theo sau, Lép-sẹo bÆ°á»›c Ä‘i hay tay khuỳnh khuỳnh, vạt áo mở phanh, là m Ä‘iệu bá»™ ngang tà ng, anh chị. Nó Ä‘i thằng đến bên Ngạnh, đứng chạng hai chân, chá»i :
- Cố tổ mi! Ai cho mi được nằm chỗ ni? Mi không biết đây là chỗ cố tổ mi nằm à ?
Ngạnh ngước nhìn lên lắp bắp :
- Tui lỡ... Anh nớ nói tui tới đây nằm, chớ tui có dám mô!...
- Rứa hắn xui mi ăn *** mi cÅ©ng ăn à ? Bốp! Lép-sẹo co chân đá thốc má»™t cú giữa bụng thằng Ngạnh. Ngạnh ôm bụng kêu “ốiâ€.
Lép-sẹo co chân định đá tiếp cú thứ hai thì Lượm đứng phắt dáºy. Không nói không rằng và nhanh không tưởng được, Lượm nhà o tá»›i, vung tay hết cỡ, đấm tạt ngang và o chÃnh giữa quai hà m Lép-sẹo. Cú đấm mạnh đến ná»—i quai hà m Lép-sẹo nghe thấy má»™t tiếng rắc! Lép-sẹo chuếnh choáng, loạng choạng hẳn ngÆ°á»i vá» phÃa sau. Không để Lép-sẹo kịp phản ứng, Lượm chồm theo, đấm liên tiếp hai cú và o hai bên thái dÆ°Æ¡ng đồng thá»i má»™t chân dá»™ng thẳng và o giữa bụng nó kêu há»±! Lép-sẹo tối tăm mặt mÅ©i, ngã nhà o xuống ná»n xi măng. Äầu nó kêu cốp nhÆ° tiếng gáo dừa xáng mạnh. Không để cho Lép-sẹo kịp cá»±a quáºy, Lượm nhảy lên ngÆ°á»i hắn. Hia mắt Lượm Ä‘á» kè, răng nghiến mạnh, tay túm tóc Lép-sẹo, kéo giáºt đầu nó lên, dá»™ng liên tiếp xuống ná»n xi măng. Cốp! Cốp! Cốp! Má»™t tay dá»™ng, má»™t tay nó đấm tá»›i tấp và o giữa mặt Lép-sẹo.. Mặt Lép-sẹo trà n máu, bà n tay Lượm cÅ©ng Ä‘á» lòm những máu vì đấm phải răng.
Lượm đánh Lép-sẹo không phải chỉ bằng sức mạnh man dại của ná»—i tức giáºn mà cả vá»›i ná»—i uất ức, buồn khổ bị dồn nén. Lép-sẹo to con và khoẻ hÆ¡n Lượm nhiá»u, lại có cái gan liá»u của quân trá»™m cÆ°á»›p nhÆ°ng lúc nà y nó phải khiếp đảm tháºt sá»±. Lép-sẹo đã trăm lần đánh lá»™n, tay không có, dao có, vỡ đầu toạc mặt là chuyện thÆ°á»ng nhÆ°ng chÆ°a bao giá» nó gặp phải địch thủ dÅ©ng mãnh đến nhÆ° Lượm. “E hắn giết mình luôn có!â€. à nghÄ© đó xuyên qua đầu hắn nhÆ° má»™t ánh chá»›p. Hắn kêu rú thất thanh :
- Cứu.. cứu... tau... vơ ới...
Bá»n Ä‘Ã n em Lép-sẹo , hÆ¡n chục đứa từ nãy tá»›i giỠđứng rạt ra má»™t bên. Nhìn thấy Lượm Ä‘áºp đại ca hung dữ đến ná»—i là m chúng sợ đến tròng con mắt. Chúng đứng nhìn trân trân, đầu óc mụ Ä‘i vì sợ. Chúng quên cả việc xông vô cứu đại ca. Tiếng kêu cứu của Lép-sẹo đã kịp thá»i lay tỉnh chúng. Chúng “a†lên má»™t tiếng nhảy xô hết và o Lượm. Äứa túm tóc, đứa túm cổ, đứa túm tay, chân, kéo váºt ngã Lượm xuống ná»n xi măng. Lượm vùng vẫy cố thoát ra nhÆ°ng không sao thoát nổi. Lép-sẹo chồm ngay dáºy, ngồi đè lên Lượm, đấm trả vá»›i tất cả ná»—i nhục nhã, háºn thù. Và bá»n Ä‘Ã n em cÅ©ng gầm ghè la hét, hè và o đấm đá, cà o cấu Lượm. Lép-sẹo vừa đấm và o mặt Lượm vừa gà o to nhÆ° đã hóa dại vá»›i cái miệng ròng ròng máu :
- Giết chết cha hắn đi cho tau! Giết chết cha hắn đi cho tau!
Không còn phân biệt đứa nà o với đứa nà o, chúng xoắn chặt lấy nhau thà nh một nùi như nùi giẻ rách.
Mấy ông già , mấy ngÆ°á»i tù bệnh, nhìn đám trẻ đánh nhau sợ đến cứng lưỡi. Há» cuống cuồng vÆ¡ áo quần, lon cÆ¡m, ống bÆ¡ nÆ°á»›c chạy nép và o má»™t góc cuối ba-ti-măng - sợ đám đánh nhau lỡ cÅ©ng cháy lan nhÆ° lá»a.
Nếu không có thằng Thúi thì chắc hôm đó tụi băng Lép-sẹo đã đánh chết Lượm. Trong tù, chuyện đánh lá»™n nhau đến thà nh án mạng không phải là chuyện hiếm. Khi thấy bá»n Lép-sẹo nhảy chồm vô Lượm, Thúi chạy lá»t ra ngoà i. Vừa chạy nó vừa la to chuyển cả khu nhà lao :
- Các bác cai tù Æ¡i! Tụi hắn giết ngÆ°á»i! Tụi hắn giết ngÆ°á»i trong tê!
Thế má»›i biết, quả đấm có sức mạnh của quả đấm, cái miệng có sức mạnh của cái miệng. “Tiếng kêu la ba là ng cÅ©ng nghe†của Thúi là m hai tên gác ngục Ä‘ang đứng ở lá»›p sân ngoà i phải hoảng hồn. Chúng Ä‘oán là có má»™t vụ đánh nhau, giết nhau rất ghê rợn Ä‘ang xảy ra trong ba-ti-măng má»›i có tiếng kêu váng trá»i đến nhÆ° váºy. Mà trong tù, để xảy ra án mạng chúng phải chịu vạ lây. Má»™t Äiếu sẽ phạt giam chúng hoặc Ãt ra chúng cÅ©ng bị cúp lÆ°Æ¡ng. Chúng xách súng, cầm roi *** bò nháo nhà o chạy vô lao.
Chúng xông và o ba-ti-măng má»™t, thấy toán tù con nÃt Ä‘ang la hét nhÆ° Ä‘iên dại và xoắn lại thà nh má»™t cục mà đấm đá. Chúng gầm lên :
- Bá»n bay định giết nhau để đổ há»a cho choa à ?
Chúng vung roi quáºt tá»›i tấp lên đầu, lên cổ bá»n con nÃt Ä‘ang nằm đè lên nhau. Bị đánh quá bất ngá», bá»n trẻ ré lên, vùng bá» chạy toán loạn - Äứa nà o cổ, đầu, lÆ°ng cÅ©ng pháºt phồng ngang dá»c những lằn roi - Chỉ còn lại má»™t mình Lép-sẹo Ä‘ang cưỡi đè lên bụng Lượm. Thấy mặt Lượm đầy máu, chúng cho rằng Lép-sẹo Ä‘ang định giết Lượm. Má»™t thằng lÃnh ngục nổi Ä‘iên, đạp Lép-sẹo ngã lăn ra đất rồi cả hai tên hè nhau quất Lép-sẹo túi bụi. Lép-sẹo lăn lá»™n dÆ°á»›i đất kêu la :
- Hắn định giết tui!
- Mi muốn ra gan hả? Mi lại còn chối à ?
- Mi là thằng đầu trá»™m Ä‘uôi cÆ°á»›p, quân ba de móc túi, giết ngÆ°á»i không gá»›m tay. Tổ cha mi chá»›!
Hai tên lÃnh ngục vừa chá»i vừa hè nhau quất Lép-sẹo tá»›i tấp hÆ¡n.
Lép-sẹo rên rỉ :
- Con lạy hai bác! Oan con! Oan con!
- Oan nà y! Oan nà y! - Trái tim có con dao xăm trên ngá»±c Lép-sẹo hứng roi nhiá»u nhất, tóe máu nhÆ° quả tim tháºt. Lép-sẹo gần nhÆ° chết giấc. Hai tên lÃnh má»—i tên cầm má»™t tay nó lôi xá»nh xệch ra khá»i ba-ti-măng, lẳng nó xuống sân.
Má»™t tên lÃnh chỉ cây roi và o giữa khuôn mặt sÆ°ng vù của nó dá»a :
- Ông truyá»n Ä‘á»i cho mi, lần sau còn giở thói du côn giết ngÆ°á»i, ông tống và o xà lim, cùm chân lại cho chết rục trong xà lim...
9
Trong ba-ti-măng, Thúi, Ngạnh và mấy ngÆ°á»i già yếu xúm lại chăm sóc Lượm - Tráºn Ä‘áºp lá»™n không cân sức là m Lượm gãy mất hai răng cá»a - Trong đó có cái răng sứt, mÅ©i bị dáºp - máu mÅ©i, máu miệng chảy Ä‘á» lòm Æ°á»›t cả vạt áo trÆ°á»›c ngá»±c. Äuôi mắt trái bị rách, cặp môi sÆ°ng vá»u và khắp mình mẩy không chá»— nà o không bầm tÃm. Hai bà n tay Lượm vẫn còn chảy máu vì đấm phải răng Lép-sẹo. May mà Lượm không bị hai thằng lÃnh ngục quẩt roi và o. Thúi cởi phăng cái áo Ä‘ang mặc, ngồi xuống, lá»±a chá»— sạch lau máu trên mặt Lượm. Vừa lau nó vừa mếu máo khóc.
Thằng Ngạnh bị cú đá và o giữa ngá»±c của Lép-sẹo Ä‘au đến muốn tắt thở. Sau cú đá nó thoáng nghÄ©: “E mình chắc chếtâ€. Nó nhắm nghiá»n mắt, ngÆ°á»i uốn cong lại nhÆ° con cuốn chiếu, đợi đón nháºn cú đá thứ hai, thứ ba của Lép-sẹo - nhÆ°ng tháºt không ngá», chÃnh Lép-sẹo lại bị ngã nhà o xuống ná»n xi măng, sát ngay cạnh nó. Nó nằm gần nhÆ° chết lặng vì kinh ngạc, hai mắt mở tròn xoe nhìn Lượm nhà o tá»›i cưỡi đè lên bụng Lép-sẹo, túm lấy tóc hắn mà dá»™ng đầu xuống ná»n xi măng côm cốp! Vẻ mặt giáºn dữ đến Ä‘iên cuồng của Lượm trong khoảnh khắc đó, hằn sâu và chói sáng trong ký ức Ngạnh mãi đến tuổi lá»›n khôn.
ChÃnh cái vẻ giáºn dữ Ä‘iên cuồng của Lượm lúc trừng trị Lép-sẹo đã kéo nó ra khá»i tình trạng khiếp nhược bấy lâu nay, và là m sống lại trong trái tim thÆ¡ dại của Ngạnh niá»m kiêu hãnh của ngÆ°á»i chiến sÄ© du kÃch. Khi thấy cả băng Lép-sẹo nhÆ° Ä‘Ã n chó ngao, la ré chồm và o cắn xé Lượm, nó liá»n vùng ngay dáºy, loạng choạng đến chá»— góc tÆ°á»ng sát hai cái hố xà há»ng. Ở đó có má»™t cái hốc nhá» nhÆ°ng khá sâu mà chỉ má»™t mình nó biết. Nó móc trong hốc ra má»™t cái Ä‘anh hai mÆ°Æ¡i phân. Cách đây hai tháng, sau khi bị mấy cú đá, cái tát đầu tiên của Lép-sẹo, nó đã đổi hai vắt cÆ¡m tù cho má»™t thằng bé khác lấy cái Ä‘anh nà y. Nó cặm cụi, bà máºt mà i mÅ©i Ä‘anh lên ná»n xi măng cho đến khi nó nhá»n hoắt nhÆ° mÅ©i dùi. Nó định bụng sẽ dùng mÅ©i Ä‘anh đâm chết Lép-sẹo để rá»a nhục nhÆ°ng rồi nó không dám. Nó sợ không đủ sức giết chết Lép-sẹo mà có thể chÃnh nó bị Lép-sẹo đâm chết trÆ°á»›c bằng dao găm. Nó đã trông thấy con dao găm đó, Lép-sẹo thÆ°á»ng dắt ở cạp quần, phÃa sau lÆ°ng. Cuối cùng, nó tìm cái hốc nà y và dấu cái Ä‘anh và o đó. Má»—i lần bị Lép-sẹo hà nh hạ, đánh Ä‘áºp nó lại nghÄ© đến cái Ä‘anh và ấm ức khóc má»™t cách cay đắng vì sá»± hèn nhát của mình. Lần nà y, nó quyết dùng cái Ä‘anh để đâm Lép-sẹo, cứu Lượm, ngÆ°á»i đã liá»u chết bênh vá»±c nó.. NhÆ°ng vừa định chạy vá» chá»— đánh nhau, nó bất thần ngã quỵ, không sao gượng đứng lên được. Nó kiệt sức. Nó ốm gần tuần nay và hai hôm vừa rồi không có há»™t cÆ¡m, há»™t cháo nà o và o bụng.
Äám đánh nhau tan. Nó bò bốn chân đến vá»›i Lượm, trong bà n tay vẫn thủ chặt cái Ä‘inh - Thúi Ä‘ang cháºm máu trên môi và đuôi mắt sÆ°ng vá»u của Lượm. Nó cố hết sức nâng đầu Lượm lên rồi chuồi cái áo rách của nó xuống dÆ°á»›i, là m gối cho Lượm.
Ông cụ uống nước lã như uống sâm, mang cái lon nước còn lại mấy ngụm, đưa cho Thúi nói :
- Cháu cho chú ấy uống và i ngụm cho tỉnh.
Ông cụ bắt ráºn móc túi áo ra má»™t gói giấy và ng ố. Ông cẩn tháºn mở gói ra. Bên trong Ä‘á»±ng chừng ba muá»—ng Ä‘Æ°á»ng cát đã chảy nÆ°á»›c, hà o phóng trút bá»›t má»™t ná»a và o lon nÆ°á»›c rồi thò luôn tay trá» và o lon nÆ°á»›c ngoáy ngoáy cho tan Ä‘Æ°á»ng. Thúi Ä‘Æ°a lon nÆ°á»›c cho Ngạnh cầm, cố hết sức đỡ Lượm dáºy, mếu máo dá»— dà nh :
- Anh cố uống tà nÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng cho tỉnh anh... NÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng của các ông cho đó.
Ngạnh ká» miệng ống bÆ¡ và o cặp môi sÆ°ng vá»u của Lượm mà mÆ°á»i lăm phút trÆ°á»›c Lượm ká» và o môi nó
Ông cụ cho nÆ°á»›c nhìn Lượm khó nhá»c, Ä‘au Ä‘á»›n nuổt từng ngụm nÆ°á»›c, nói vá»›i mấy ông bạn già giá»ng cảm kÃch :
- Tui gần bảy chục tuổi đầu, mắt tôi ngó thấy hà ng trăm tráºn Ä‘áºp lá»™n, ngÆ°á»i lÆ°Æ¡ng thiện Ä‘áºp lá»™n nhau cÅ©ng có, quân trá»™m cắp Ä‘áºp lá»™n nhau cÅ©ng có nhÆ°ng chÆ°a từng thấy ai Ä‘áºp lá»™n nhau dữ tợn nhÆ° cái chú ni - mà cÅ©ng chỉ để bênh vá»±c ngÆ°á»i bị ức hiếp, “Lá»™ kiếm bất bình, loạt kiếm tÆ°Æ¡ng trợ - giữa Ä‘Æ°á»ng gặp chuyện bất bình, rút ngay gÆ°Æ¡m giúp đỡ!â€. Thì ra báºc hảo hán không cứ chi phải vai năm tấc rá»™ng, lÆ°ng mÆ°á»i thÆ°á»›c cao nhÆ° Từ Hải.
10
Äể sá»a sang lại tháºt nhanh thà nh phố Huế vừa chiếm được, bá»n Pháp cần rất nhiá»u nhân lá»±c. Nhà lao Thừa Phủ đã cung cấp má»™t nguồn nhân lá»±c khá lá»›n cho hà ng trăm công sở má»c lên ngà y má»™t nhiá»u trong khắp thà nh phố. Chỉ riêng việc phục hồi xây dá»±ng lại nhà máy Ä‘iện bị ta đánh sáºp hoà n toà n trong thá»i kỳ mặt tráºn Huế, má»—i ngà y bá»n giặc đã lấy gần hai trăm tù đến là m việc - gá»i chung là là m cá»-vê nhiá»u công sở khác cÅ©ng lấy tù là m cá»-vê. Nhiá»u không kém: Kho đạn, kho quân nhu, nhà máy xe lá»a, nhà máy Hải quân v.v... Äể đáp ứng được đòi há»i nhân lá»±c ngà y cà ng tăng, quân giặc ra sức cà n quét bắt bá»› dân chúng khắp các là ng mạc chúng chiếm đóng, không chỉ riêng Thừa Thiên mà cả Quảng Trị, Quảng Bình. Tất cả, chúng Ä‘á»u gá»i là Việt Minh, bất kể ông già , con nÃt. Những tháng đầu năm 1947, số tù bị bắt Ä‘Æ°a vá» lao Thừa Phủ đã lên tá»›i gần hai ngà n. Bởi váºy nhà lao đã biến thà nh má»™t trại táºp trung khổng lồ, ô hợp há»—n Ä‘á»™n hết chá»— nói.
Sáng sá»›m từ sáu giá», ô tô các công sở có lÃnh mang súng Ä‘i áp tải, từ khắp các ngả Ä‘Æ°á»ng trong thà nh phố rùng rùng chạy đến, Ä‘á»— thà nh dãy dà i trÆ°á»›c cổng lao, nháºn tù Ä‘i là m. Bốn đến năm giá» chiá»u, ô tô lại chở tù vá» trả nhà lao.
Là m cá»-vê phần lá»›n hết sức nặng nhá»c, anh em tù nhân phải lao Ä‘á»™ng dÆ°á»›i những tráºn mÆ°a roi và báng súng của bá»n lÃnh gác. Phần lá»›n bá»n nà y là lÃnh Âu Phi. Tất cả vốn liếng tiếng Việt của chúng chỉ gồm có mất tiếng “Việt Min - mao lênâ€. Những tiếng không biết chúng thay bằng roi *** bò và báng súng.
Tuy váºy tất cả tù Ä‘á»u thÃch Ä‘i là m cá»-vê. Tuy phải lao Ä‘á»™ng nặng nhá»c, bị đánh Ä‘áºp, nhÆ°ng suốt ngà y hỠđược ở nÆ¡i thoáng đãng, khá»i phải ngá»i mùi *** đái, được tắm táp, và may mắn hÆ¡n, có thể có dịp trốn tù.
Má»™t số công sở, thỉnh thoảng bá»n giặc cho tù bánh mì, cÆ¡m, thức ăn thừa, đồ há»™p há»ng... Những ngÆ°á»i tù nà o may mắn rÆ¡i và o các công sở nà y được coi nhÆ° vá»› bở.
Khổ nhất vẫn là ngÆ°á»i tù già yếu, tù con nÃt, những ngÆ°á»i bị giam xà lim, ca-sô. Há» không bao giỠđược Ä‘i ra ngoà i. Ngà y ngà y, há» phải là m công việc dá»n vệ sinh *** đái trong các ba-ti-măng. Bá»n lÃnh ngục, nhất là tên chúa lao. Má»™t Äiếu đánh Ä‘áºp há» suốt lượt - Bởi váºy, há» nhìn những ngÆ°á»i tù sáng sáng bÆ°á»›c ra khá»i cánh cá»a sắt, lên xe Ä‘i là m cá»-vê, bằng ánh mắ thèm thuồng ghen tị.
Äến chiá»u, há» chen chúc trÆ°á»›c cá»a sắt, đón các toán tù Ä‘i là m vá», xin nÆ°á»›c, xin thức ăn thừa. CÅ©ng có má»™t số Ãt ngÆ°á»i cho, nhÆ°ng phẩn đông há» Ä‘á»u ngoảnh mặt là m ngÆ¡, thu giấu những lon nÆ°á»›c, lon đồ ăn thừa dÆ°á»›i vạt áo... Thằng Thúi, vá»›i sá»± tháo vát của con nhà kẻ khó thÃch nghi rất nhanh vá»›i hoà n cảnh. Nó kiếm được hai ống bÆ¡, đục lá»—, buá»™c quai, luồn lách qua chân những ngÆ°á»i lá»›n, nhoi ra đứng phÃa trÆ°á»›c. Toán tù nà o Ä‘i qua nó cÅ©ng chìa hai ống bÆ¡ ra, há»i xin vá»›i giá»ng váºt nà i, tháºt tá»™i nghiệp :
- Cho con xin há»›p nÆ°á»›c lạnh chú! Tá»™i con lắm chú ná».
Giá»ng kêu xin và dáng còm nhom của Thúi là m cho cả những ngÆ°á»i sắt đá cÅ©ng phải Ä‘á»™ng lòng. Bởi váºy mà chiá»u nà o nó cÅ©ng xin được đầy hai ống bÆ¡ nÆ°á»›c, có khi đồ ăn, Ä‘em và o ba-ti-măng cho Lượm và thằng Ngạnh. Má»™t mình nó bây giá» phải nuôi hai ngÆ°á»i ốm, không khôn ngoan, tháo vát sao được! Có lần nó xin được cả má»™t miếng thịt bò há»™p bằng nắm tay. Nó xách lon Ä‘á»±ng thịt bò chạy nhÆ° bay và o ba-ti-măng đặt xuống cạnh Lượm và Ngạnh, mắt sáng long lanh vì vui thÃch và đắc chà trÆ°á»›c kỳ công vừa láºp được.
- Thấy chÆ°a, thịt bò há»™p chÃnh hiệu đó nghe! - Nó moi miếng thịt bò trong lon, Ä‘Æ°a ra trÆ°á»›c mặt hai bạn, giá»ng khoe khoang, hứng chÃ. Nó bẻ cục thịt là m hai, đút cho Lượm má»™t miếng và Ngạnh má»™t miếng. Còn nó thì mút mÆ°á»i đầu ngón tay. Mút khá cẩn tháºn.
* * * * *
Thúi kết thân thêm được má»™t đứa bạn má»›i trong cái buổi chiá»u đầu tiên ra xếp hà ng lÄ©nh vắt cÆ¡m. Bốn giá» rưỡi chiá»u. Tù Ä‘i là m cá»-vê các công sở vá» gần đông đủ. Từ trên chòi canh má»™t hồi kẻng dóng dả vang lên. Khắp sân lao, hà ng ngà ng cái miệng tù nhại lại tiếng kẻng :
- CÆ¡m! CÆ¡m! CÆ¡m!
Vừa reo nhại, vừa túa ra sân lao đằng trÆ°á»›c, tá»± Ä‘á»™ng xếp thà nh hà ng năm, dá»c theo bá» tÆ°á»ng suốt từ đầu sân đến cuối sân. Tất cả ngồi trệt xuống đất, mắt hau háu nhìn ra cổng lao. Hai tên lÃnh ngục cầm hai cây gáºy tre dà i nhÆ° hai cây sà o, trèo lên ngồi lắt lẻo trên cà nh cây cÆ¡m nguá»™i, nhÆ° hai con vượn. Hai tên nà y có nhiệm vụ kiểm soát tù lÄ©nh cÆ¡m, Ä‘á» phòng những tù nhân lợi dụng lúc lá»™n xá»™n lÄ©nh hai vắt, hoặc chạy vòng ra phÃa cuối xếp hà ng lÄ©nh thêm vắt nữa.
Bá»n cai thầu bếp nhà lao khiêng từ bên ngoà i và o bốn chiếc băng ca chất đầy cÆ¡m vắt. Má»—i vắt cÆ¡m khoảng hai bát cÆ¡m lÆ°ng úp lại. Má»™t cái chảo lá»›n han rỉ, Ä‘á»±ng muối má» mà thoạt nhìn Thúi tưởng phèn chua. Nó lo lắng nghÄ© bụng: “Ăn cÆ¡m vá»›i phèn chua thì ăn rằng được hè?â€
Phần đông những ngÆ°á»i tù già yếu và bá»n tù con nÃt xếp gần cuối hà ng. Trong số nà y có mất đứa trong bắng Lép-sẹo. Thúi nháºn ra chúng vì lÆ°ng, mặt, cổ đứa nà o cÅ©ng vắt ngang vắt dá»c những là n roi. Chúng vừa nhìn thấy Thúi từ xa, đã chỉ trá», xì xà o.
- Hắn đó. ChÃnh thằng ná»›!
- Không có hắn la tiếp cứu chuyển lao thì thằng tê bữa ni coi nhÆ° rồi Ä‘á»i!
- Tổ cha hắn! Răng mà miệng hắn nhá» nhÆ° cái khu gà mà la to đến rứa không biết! - Má»™t thằng chá»i, tay sá» lên và nh tai rá»›m máu vì bị roi quất - Hắn là m tau chút nữa sứt mất tai. Tau sẽ xẻo tai hắn cho bay coi!
- Lãnh cơm xong tụi ta xúm lại dần nhừ xương hắn ra nghe.
- NhÆ°ng tau khiếp cái miệng hắn lắm bay ná»...
Những câu bà n tán ấy lá»t tai Thúi. Chân nó tá»± nhiên khá»±ng lại. Nó muốn quay lại, co giò chạy vô ba-ti-măng vá»›i Lượm. “Tụi hắn Ä‘áºp mình chết mất! Chẳng thà nhịn đói còn hÆ¡n!â€. Nó nghÄ© váºy. ChÆ°a kịp bá» chạy, Thúi bá»—ng nghe có tiếng gá»i :
- Ê! Thằng to miệng. Xếp vô đây mi! Äây còn chá»—, - Má»™t đứa trạc tuổi nó, mặt mÅ©i liến láu, mắt tròn xoe, gá»i Thúi, chỉ má»™t chá»— trống bên cạnh.
Thúi nhìn nó, ngần ngừ một lúc, rồi bước tới ngồi xuống. Hà ng của hai đứa cách hà ng tụi băng Lép-sẹo hai hà ng.
- Anh nớ mô rồi?
- Äang nằm trong tê.
- Anh ná»› ghê tháºt! Äáºp Lép-sẹo dáºp cả sống mÅ©i, đầu sÆ°ng nhÆ° trái bưởi, lại gãy cái răng cấm. - Giá»ng thằng bé trầm trồ thán phục.
- Äồ Lép-sẹo đã thấm béo chi! - Thúi nói to cốt cho tụi ngồi sau nghe tiếng. - Hồi đánh nhau ở Huế, anh ấy còn lấy đá ghè vỡ tan đầu má»™t thằng Tây Ä‘en to nhÆ° cá»™t đình.
- Chắc anh nớ có võ?
- Không có võ mà đáºp chết được lÃnh Tây Ä‘en?
- Rứa mi?
- CÅ©ng biết Ãt miếng nhÆ°ng giá»i răng bằng được anh ná»›,
- Rứa mi với anh nớ là m chi mà bị bắt?
- Giáºt bom đồn Há»™ Thà nh. Mi chÆ°a nghe nói à ? Rứa mi là m chi?
- Tau là Lanh, liên lạc của du kÃch huyện Phong Äiá»n. Tau chÆ°a được giáºt bom, nhÆ°ng súng mút-cÆ¡-tông được bắn hÆ¡n chục phát nghe!
- Äồ súng mút-cÆ¡-tông ăn thua chi! Giáºt bom má»›i khiếp!
Ở vá»›i Lượm má»›i Ãt lâu mà giá»ng thằng Thúi bán kẹo gừng đã ra vẻ là má»™t Vệ Quốc Äoà n kỳ cá»±u, xông pha tráºn mạc đã nhiá»u.
* * * * *
Từng hà ng năm ngÆ°á»i má»™t Ä‘i lÄ©nh cÆ¡m. Vắt cÆ¡m tù vừa nhá», vừa sống, vừa khê. CÅ©ng khối anh tù định giở trò xáºp xà xáºp ngầu cuá»—m thêm vắt nữa. NhÆ°ng Bốp! Bốp! Bốp! Những cú gáºy sấm sét từ trên cây cÆ¡m nguá»™i phang tá»›i tấp xuống đầu xuống cổ, là m há» phải thả vá»™i vắt cÆ¡m định cuá»—m xuống đống cÆ¡m. Tuy chúng kiểm soát gắt gao nhÆ° váºy nhÆ°ng vẫn khối anh vá»› được hai vắt. Äặc biệt tà i tình là tụi băng Lép-sẹo. Chúng nhanh, liá»u mạng và dạn đòn không thể tưởng tượng được! Chúng là m cho hai thằng lÃnh ngục trên cây cÆ¡m nguá»™i phải hoa cả mắt. Chúng múa gáºy quất tứ tung, la hét :
- Tụi bay định ăn cÆ°á»›p hả? Äịnh ăn cÆ°á»›p hả?
Thằng Thúi nhìn cảnh tượng đó, rụt cổ, lè lưỡi nói :
- Tham chi thêm vắt cơm, bị bể đầu như chơi!
- May nhá», rủi chịu, sợ cóc chi! - Thằng Lanh nói giá»ng cÆ°á»i cợt, - Không may, bể đầu chảy máu. May được thêm vắt cÆ¡m nữa thì no. Äến lượt tau, tau cÅ©ng liá»u cú chÆ¡i...
- Bốp! Bốp! Bá» xuống! Bá» vắt cÆ¡m xuống ngay. Cố tổ bay! - Tiếng gáºy phang, tiếng hai tên lÃnh ngục thét lác oang oang. - Muốn no răng không chịu ở nhà là m ăn, lại Ä‘i là m cá»™ng sản!
Thúi co rúm ngÆ°á»i nhÆ° chÃnh nó Ä‘ang bị đánh :
- Ui chao! Há» Ä‘áºp hÆ¡n Ä‘áºp chó! Tá», tá»!... Mi coi anh ná»› bị Ä‘áºp sứt tai, máu chảy Ä‘á» cả mặt!
Thúi giáºt giáºt tay thằng Lanh chỉ má»™t anh tù Ä‘ang lau máu trên mặt. NhÆ°ng thằng Lanh còn mải nhìn chá»— khác. Nó hoác miệng cÆ°á»i, reo lên :
- Æ hÆ¡! Anh tù Ä‘iên! Anh tù Ä‘iên!
Nhìn theo tay Lanh chỉ, Thúi thấy trong hà ng ngÆ°á»i bÆ°á»›c đến lÄ©nh cÆ¡m, có má»™t ngÆ°á»i bá»™ dạng và ăn mặc rất kỳ cục, tức cÆ°á»i. Äầu anh ta Ä‘á»™i cái mÅ© chằm bằng bìa cứng, cuá»™n thà nh hình phá»…u, giống nhÆ° cái mo dà i úp trên vại tÆ°Æ¡ng. MÅ© có quai cẩn tháºn, bằng dây thép, vòng qua cằm. Cái áo vét-tông Ä‘Å©i xé bá» cổ và hai ống tay áo, cái quần “soóc†còn má»›i nhÆ°ng rách trÆ°á»›c rách sau nhÆ° tá»± ý xé ra. Anh ta trạc bốn mÆ°Æ¡i tuổi, râu ria lởm chởm, mặt mÅ©i lem luốc nhÆ° bôi nhá» nồi. Ngá»±c anh ưỡn ra đằng trÆ°á»›c, giÆ¡ cao hai chân, vừa bÆ°á»›c vừa hô ắc ê; bÆ°á»›c đến lÄ©nh cÆ¡m nhÆ° lÃnh Ä‘i diá»…u binh.
Nhiá»u ngÆ°á»i vá»— tay :
- Hoan hô điên! Hoan hô điên!
Anh tù điên hô to :
- Gác-Ä‘Æ¡-bu! Pá»-rê-dăng-tê! Ừ!
Anh đứng nghiêm trước mặt tên đầu bếp phát cơm, gõ hai gót chân đánh bộp, đưa tay lên và nh mũ các-tông, chà o theo lối nhà binh :
- Bông-dua mông li-ơ-tơ-năng! Moa đói cái bụng! Don-nê moa hai vắt!
- Vắt vắt cái con c...! - Thằng phát cÆ¡m chá»i và đưa cho anh ta má»™t vắt cÆ¡m - A lê cút!
Anh điên vẫn đứng nghiêm, một tay cầm vắt cơm, tay kia vỗ bụng bồm bộp :
- Moa đói bụng! Don-nê thêm một vắt tà ti!
Bá»™ Ä‘iệu anh là m thằng phát cÆ¡m phải phì cÆ°á»i.
Hắn Ä‘Æ°a cho anh thêm má»™t vắt bị mẻ mất má»™t miếng, rồi co chân đá bốp và o Ä‘Ãt anh :
- Phút-lăng-căng mẹ mà y đi!
Anh điên cầm vắt cơm đưa lên miệng, tưởng sắp cắn ăn. Nhưng không. Anh giơ cao chân bước đi theo nhịp ắc-ê và dùng vắt cơm là m cái kèn thổi :
Tìn tìn tin tin tèn tèn tá»n
Tèn tèn tin tin tá»n tá»n tèn
Thằng Thúi há hốc mồm nhìn anh tù Ä‘iên không chá»›p mắt, ngạc nhiên thÃch thú giống nhÆ° lúc nó nhìn các ống Ä‘iếu trên miệng Má»™t Äiếu nói mà không rá»›t. Nó báºt cÆ°á»i lên :
- Hơ, hơ!...
Thằng Lanh phải giáºt tay nó, kêu :
- Lĩnh cơm đi mi!
Hai đứa cùng hối hả chạy lên, Ä‘uổi theo những ngÆ°á»i cùng hà ng.
Lanh chạy vội quá, vấp và o cái cáng băng-ca, ngã chúi mặt xuống đống cơm. Thằng phát cơm quát :
- Tổ cha mi! Chạy đi mô mà như chạy đi ăn cướp rứa hả?
Lanh gượng đứng dáºy, rụt đầu, rụt cổ, má»™t tay luồn và o vạt áo rá»™ng thùng thình, ôm bụng, miệng la bai bải :
- Tui lỡ! Tui lỡ! Các bác đừng Ä‘áºp tui mà tá»™i! - Lanh chìa bà n tay không ôm bụng ra nháºn vắt cÆ¡m, mặt nhăn nhó, mếu máo. Nhìn Ä‘iệu bá»™ nó, ai cÅ©ng tưởng nó Ä‘ang bị cái que nhá»n thá»c và o giữa ruá»™t.
Thúi đứng cạnh Lanh, chìa tay ra nháºn vắt cÆ¡m, nhÆ°ng mắt vẫn ngá»›p ngó theo anh tù Ä‘iên - Lanh phải huých cùi tay và o sÆ°á»n nó ra hiệu. Hai đứa cầm hai vắt cÆ¡m chạy ra má»™t góc sân lao, cố ý tránh xa bá»n trong băng Lép-sẹo Ä‘ang ngồi túm tụm dÆ°á»›i chân tÆ°á»ng đá dãy câ-sô. Thúi lo lắng há»i bạn :
- Cáºu bổ rứa có Ä‘au không?
- Cáºu tưởng tá»› bổ thiệt à ? - Lanh há»i lại, cặp mắt lé hấp háy ánh lên vẻ tinh nghịch. Nó rút bà n tay Ä‘ang ôm bụng ra khá»i vạt áo. - Coi đây nà y!
Té ra trong bà n tay nó là má»™t vắt cÆ¡m nữa. Nó nhìn Thúi, cÆ°á»i há» há» :
- Tá»› giả đò bổ đó chứ! Vừa chúi xuống đống cÆ¡m là tá»› Ä‘á»›p luôn má»™t vắt đút và o trong áo, rồi giả đò nhÆ° Ä‘ang ôm bụng, đứng lên, là m cho tụi hắn má» mắt không Ä‘áºp. Nó chắp chắp miệng, giá»ng tiếng rẻ, nói thêm: “CÆ¡ chi bà n tay tá»› to bằng bà n tay ngÆ°á»i lá»›n thì tá»› đã cầm thêm được má»™t vắt nữaâ€.
Thúi trầm trồ :
- Cáºu tà i thiệt! Còn tà i hÆ¡n cả mấy ông là m xiếc bán dầu cù-là ở chợ Äông Ba! Nì, ta chạy ra chá»— tê coi anh Ä‘iên Ä‘i!
- Äiên thì có chi lạ mà coi! Anh Ä‘iên ná»› bị bắt vô tù mấy tháng ni, chiá»u mô phát cÆ¡m anh cÅ©ng là m kiểu đó. Rứa cáºu chÆ°a khi mô thấy ngÆ°á»i Ä‘iên à ?
- Có chá»›! NhÆ°ng anh Ä‘iên ni nhó tức cÆ°á»i ghê lắm!
11
Sân nhà lao lố nhố Ä‘en đặc những ngÆ°á»i là là ngÆ°á»i. Tất cả má»™t mà u xám xịt, Ä‘en lam láp nhÆ° má»™t Ä‘Ã n cua vừa được móc dÆ°á»›i bùn lên. NgÆ°á»i Ä‘i lại, ngÆ°á»i đứng, ngÆ°á»i ngồi xổm, hoặc ngồi bệt xuống đất hai cẳng chân dang rá»™ng... Há» bà y những vắt cÆ¡m vừa lÄ©nh lên nón, lên mÅ©, láºt ngá»a, lên giấy báo, lên những ngá»n lá bà ng rụng... Há» cắm cúi, mải miết ăn má»™t cách đói khát, thèm thuồng.
Trên chóp tÆ°á»ng bao quanh sân lao, bá»n lÃnh ngục vác súng Ä‘i Ä‘i, lại lại. Trong số nà y có má»™t tên lÆ°ng gù gù, mặt ngắn mà to bè bè, đầy trứng cá và mụn cóc, chân Ä‘i vòng kiá»ng nhÆ° kiểu há» Sáclô. Hắn tên là Lai, dân hoà ng phái, anh em tù gá»i hắn là Mệ-Lai-tà n-táºt. Mệ-Lai-tà n-táºt đánh tù rất tà n bạo. Cả nhà lao ai cÅ©ng sợ hắn, chỉ có anh Ä‘iên là không sợ, lại còn bà y trò trêu chá»c.
Trong lúc má»i ngÆ°á»i ăn cÆ¡m, anh tù Ä‘iên không ăn, hai tay cứ cầm lăm lăm hai vắt cÆ¡m, Ä‘i song hà ng vá»›i Mệ-Lai-tà n-táºt phÃa dÆ°á»›i chân tÆ°á»ng. Trên chóp tÆ°á»ng, Mệ-Lai-tà n-táºt Ä‘i tá»›i, anh Ä‘i tá»›i, Ä‘i lui anh ta theo lui. LÆ°ng anh ta cÅ©ng là m bá»™ gù gù, chân cÅ©ng Ä‘i vòng kiá»ng, kiểu há» Sáclô, bá»™ dạng giống Mệ-Lai-tà n-táºt , không chê được. Trên cao, Mệ-Lai sá» mặt, anh ta cÅ©ng sá» mặt, sá» mÅ©i, anh ta sá» mÅ©i, quạu mặt, trợn mắt, anh ta cÅ©ng quạu mặt, trợn mắt... Tù ăn cÆ¡m xong, xúm lại coi anh ta là m trò má»—i lúc má»™t đông. Bóng Mệ-Lai nắng chiá»u đổ dà i xuống sân lao, anh tù Ä‘iên cứ nhè đầu cái bong mà dẫn chân lên, miệng hô ác ê, ác ê. Má»i ngÆ°á»i ôm bụng cÆ°á»i. Vá»— tay rần rần. “Bá»-ra-vô-Ä‘iên! Bá»-ra-vô-Ä‘iênâ€. Mệ-Lai-tà n-táºt tức lá»™n ruá»™t đứng lại, chá»i xuống :
- Tổ cha thằng điên!
Anh tù Ä‘iên nhìn ngược lên, chá»i trả :
- Tổ cha... cha... thằng điên!
Mệ-Lai cà ng cáu, cúi xuống định nhặt cái gì để ném, nhÆ°ng không tìm thấy, liá»n chỉa sung xuống, lên quy-lát lắc cắc dá»a bắn.
Anh tù Ä‘iên nằm lăn đùng ra đất, chổng hai chân lên trá»i đạp đạp gió vá» phÃa mặt Mệ-Lai, miệng la nhÆ° ngÆ°á»i bị cắt cổ :
- Xô-vêmoa! Xô-vêmoa! Ông Má»™t Äiếu Æ¡i! Mệ-Lai-tà n-táºt phÆ¡ moa on cú! Moa chết nhăn răng củ kiệu.
Thúi xem anh Ä‘iên là m trò, thÃch thú. Nó xán lại gần anh ta, cÆ°á»i ngặt nghẽo.
Anh Ä‘iên bất thần đứng bặt ngay dáºy, trợn mắt, méo mồm nhìn Thúi. Äiệu bá»™ anh ta nhìn dữ tợn nhÆ° sắp chồm tá»›i Ä‘áºp nó. Thúi hoảng sợ định bá» chạy nhÆ°ng vÆ°á»›ng phải những ngÆ°á»i đứng chen chúc phÃa sau. Anh Ä‘iên dá»™ng hai vắt cÆ¡m vô túi vét-tông, nhảy tá»›i chụp lấy cánh tay Thúi, lôi tá»›i sát trÆ°á»›c mặt anh. Thúi sợ đến kêu không thà nh tiếng. Anh Ä‘iên bá»—ng ngoác rá»™ng miệng cÆ°á»i. Vẻ dữ dằn trên gÆ°Æ¡ng mặt lá» lem của anh vụt biến mất. Anh giả giá»ng Tây lÆ¡ lá»› há»i to nhÆ° quát :
- Toa, bé con Viết Min? Bùm, Bùm! Äồn Há»™ Thà nh!
Thúi chẳng hiểu mô tê, cứ gáºt đại. Anh Ä‘iên móc túi áo, lấy vắt cÆ¡m nguyên, rồi láºt ngá»a bà n tay Thúi ra, đặt vắt cÆ¡m đánh bá»™p và o giữa lòng bà n tay. Anh trợn mắt quát :
- Moa, don-nê! Don-nê! Cho! Cho! A-lê phút, lăng-căng!
Anh cúi xuống phát và o Ä‘Ãt nó, rồi lại nhe răng cÆ°á»i không thà nh tiếng. Äang sợ hết hồn mà vẻ ngá»™ nghÄ©nh bất ngá» của anh Ä‘iên là m Thúi phải báºt cÆ°á»i theo.
Nó lách vá»™i ra ngoà i tìm Lanh. Nó chìa vắt cÆ¡m anh Ä‘iên cho ra trÆ°á»›c mặt Lanh, cÆ°á»i tÃt mắt.
- Cáºu thấy chÆ°a? Tá»› nói không sai mô! Anh Ä‘iên ni lạ mà tức cÆ°á»i ghê lắm! Biết cả tá»› Bùm bùm đồn Há»™ thà nh nghe!
Lanh cÅ©ng cÆ°á»i theo :
- Ở tù lắm lúc cÅ©ng vui gá»›m! Chừ ta Ä‘em cÆ¡m vô ăn chung vá»›i anh Lượm và thằng Ngạnh hỉ. Rứa là bốn đứa được bốn vắt, cÅ©ng tà m tạm. CÆ¡m hết rồi, chắc tụi hắn là m lÆ¡ cÆ°á»›p cÆ¡m mấy ngÆ°á»i Ä‘au nằm lại trong ba-ti-măng.
Thúi trố mắt nhìn Lanh há»i :
- Cáºu liá»u mạng xoáy cho được vắt cÆ¡m Ä‘em lại cho?
- Vệ Quốc Äoà n vá»›i du kÃch mà không cho nhau được vắt cÆ¡m răng cáºu? - Giá»ng Lanh đầy vẻ trách móc.
12
Sân lao Thừa Phủ nháºp nhoạng tối. Từ trên chòi canh má»™t hồi kẻng chói ngắt vang lên. Kẻng báo giá» tù phải chui và o các nhà ngục. Tụi lÃnh ngục Ä‘i vòng quanh các chop tÆ°á»ng, la hét, quát nạt.
- Vô hết! Vô hết! Năm phút nữa thằng mô còn xớ rớ ngoà i sân, ăn đạn chớ trách!
Má»™t toán lÃnh ngục khác cầm gáºy, roi *** bò, dùi cui từ bên ngoà i chạy rầm ráºp và o xua tù và o các ba-ti-măng. Khi tù đã vô hết, chúng đóng sáºp các cánh cá»a niá»ng sắt, khóa lại.
Cả hai ba-ti-măng nghẹt cứng tù nhân, tối thui nhÆ° trong hang. Tiếng la hét, cãi lá»™n, chá»i bá»›i tranh già nh nhau chá»— nằm rà o rà o nổi lên tứ phÃa. á»’n à o, há»—n Ä‘á»™n hết chá»— nói. Khoảng ná»a giá» sau, tiếng huyên náo ồn à o dần dần lắng xuống. Má»i ngÆ°á»i đã nằm yên tại chá»— của mình. Lác đác có tiếng ngáy, tiếng nói mê.
Tù nhân nằm trần trên ná»n xi măng, ép sát và o nhau nhÆ° cá trong há»™p. Há» nằm kÃn cả Ä‘Æ°á»ng Ä‘i ở giữa, không còn hở má»™t chá»— để len chân.
Không khà má»—i lúc má»™t thêm oi bức, ngá»™t ngạt. Mấy cái hố tiêu ngáºp ngụa *** đái lúc nà y bốc hÆ¡i cà ng dữ. Mùi hôi thối không chá»— thoát, đặc quánh lại, tưởng có thể lấy tay mà vốc được.
- Thúi chi mà thúi lắm ri trá»i!
- Cần chi phải bắn, phải chém! Äêm mô há» cÅ©ng cho ngá»i *** ri cÅ©ng đủ thối phổi mà chết.
- Tụi hắn ác đến nÆ°á»›c ni mà trá»i Pháºt mô không hiện ra váºt chết cho bà con nhá»!
- Trá»i Pháºt mô váºt được tụi hắn! Tụi hắn thì phải có Vê-cu-đê mang bom vô váºt nhÆ° ở đồn Há»™ Thà nh má»›i xong!
Tiếng kêu la, nguyá»n rủa, ca than phẫn uất, chốc chốc lại nổi lên, xé toạc mùi hôi đặc quánh và bóng tối.
Khốn khổ nhất ba-ti-măng trong đêm là mấy ngÆ°á»i già yếu và tụi tù con nÃt. Sức yếu, há» bị những ngÆ°á»i khoẻ lấn ép, dồn đẩy má»—i lúc má»™t gần sát báºc thá»m cầu tiêu. Gần nhÆ° há» phải nằm lên ***, nÆ°á»›c đái, giẻ rách và giấy lau Ä‘Ãt.
* * * * *
Lượm nằm cách thá»m hố xà chỉ mấy bÆ°á»›c chân. Mùi hôi thối xá»™c thẳng và o mÅ©i, là m nó muốn ngạt thở. NhÆ°ng nó chẳng buồn nhúc nhÃch, cá»±a quáºy. Khắp ngÆ°á»i nó chá»— nà o cÅ©ng Ä‘au nhÆ° có ai lấy sống dao mà dần. Những cú đấm, đá, đạp của Lép-sẹo và tụi “băng†của hắn đến lúc nà y má»›i ngấm đến táºn xÆ°Æ¡ng. TrÆ°á»›c đây, cái răng cá»a của Lượm bị sứt mất má»™t ná»a nên cả Ä‘á»™i má»›i đặt cho biệt hiệu: Lượm-sứt. Bây giá» cái răng sứt và cái răng là nh bên cạnh cÅ©ng gãy nốt, trở thà nh cái lá»— hổng “trổ cá»a cho voi vô ỉaâ€, in hệt mấy đứa bạn sún răng mà ngà y còn Ä‘i há»c Lượm hay trêu chá»c là m chúng phải nổi cáu.
Hai môi Lượm bị dáºp, giá» cà ng sÆ°ng vá»u. Lúc chiá»u, Thúi và Lanh Ä‘Æ°a cÆ¡m và o, nó chỉ ăn được mấy miếng. Nhai cÆ¡m, hai hà m răng và cặp môi nó Ä‘au buốt nhÆ° nhai mảng chai. Nó báºt rên Ä‘au Ä‘á»›n và nằm váºt xuống ná»n xi măng. Sau đó nó thiếp Ä‘i không còn hay biết gì nữa. Khoảng ná»a đêm, nó chợt bừng tỉnh dáºy. Nó muốn cá»±a trở mình, nhÆ°ng không sao cá»±a nổi...
Chợt có tiếng há»i thì thà o, sát bên tai Lượm :
- Hôi thúi lắm hả anh?
- Ngạnh đó à ? Răng mi không ngủ, thức là m chi?
- Äầu tui nhức quá, không ngủ được... Hay anh lấy cái áo tui đắp lên mÅ©i cho đỡ thúi!
- CÅ©ng chẳng hÆ¡n chi! Kệ, cứ để cho hắn thúi! Äã nếm mùi tù thằng Tây thì cứ nếm cho hết. Tụi hắng còn cái món chi gá»›m hÆ¡n cái món ***, nÆ°á»›c đái ni thì cứ Ä‘em hết ra đây! Tau mô có ngán!...
Hai mắt Lượm mở thao láo, trừng trừng nhìn bóng tối ngá»™t ngạt. Má»™t ná»—i hối tiếc ghê gá»›m từ góc xó nà o đó trong trà nhá»›, lại chồm ra dà y vò Lượm. “Cái bữa đó mình không ngu, biết đánh lừa tụi chó béc-giê, thì chừ Ä‘ang nằm vá»›i cả Ä‘á»™i ở chiến khu rồi, chứ mô phải chịu gãy răng, dáºp mặt, nằm ngá»i *** ở đây. Là m lÃnh trinh sát mà ngu Ä‘á»™n nhÆ° mình thì phải chịu nhÆ° ri cÅ©ng đáng Ä‘á»i lắmâ€. Nó thở dà i cay đắng, uất ức. “Chỉ thÆ°Æ¡ng chỉ huy trưởng thôi - Nó miên man suy nghÄ© - Chắc lúc ni ông cÅ©ng Ä‘ang phải nằm trần trụi trên ná»n ca-sô hôi hám nhÆ° mình ở đây. Khát há»›p nÆ°á»›c cháy cổ cÅ©ng chẳng biết nhá» ai lấy cho. Mình ở đây còn sÆ°á»›ng hÆ¡n ông, cần chi đã có thằng Thúi, con Ngạnh, chừ lại thêm cả thằng Lanh nữa, xúm lại giúp đỡ†- Lượm Ä‘Æ°a tay quá» quạng sá» ba đứa bạn Ä‘ang nằm ép sát hai bên mình, tá»± nhiên nó thấy ấm lòng lại. Cá»±c khổ đến đâu mà có bạn thì cÅ©ng không đến ná»—i, vẫn còn chịu được, còn đứng vững được... “Anh Æ¡i, sáng mai mà em bá»›t Ä‘au, nhúc nhÃch được, răng em cÅ©ng tìm được cách liên lạc vá»›i anh, tiếp tế nÆ°á»›c cho anh. Là m răng anh lại để cho tụi hắn bắt được? Vệ-to-đầu, mi là đứa khôn ngoan tà i giá»i nhất Ä‘á»™i, mi Ä‘i là m liên lạc, bảo vệ chỉ huy trưởng, mà mi lại chịu để cho ông bị bắt? Hay là lúc đó ông Ä‘i má»™t mình, không có mi? Ông đã ăn mặc, cải trang nhÆ° rứa, mà vẫn bị bắt, chắc phải có đứa biết mặt ông, chỉ Ä‘iểm cho Tây... Äứa mô chỉ Ä‘iểm? Hay chÃnh lại thằng Thà nh, thằng Nguyá»…n Trì? Việc ni nhất định mình phải dó tìm cho ra, rồi tìm cách nhắn lên chiến khu. NhÆ°ng chÆ°a chừng mình chÆ°a kịp là m chi thì đã chết vì tay thằng Lép-sẹo và tụi Ä‘Ã n em của hắn...†- Lượm nghÄ© váºy, vì sá»±c nhá»› lúc chiá»u ngồi ăn cÆ¡m, thằng Lanh kể vá»›i thằng Thúi và con Ngạnh: TrÆ°a nay vừa ngồi dáºy được là thằng Lép-sẹo lôi ngay con dao găm dắt trong lÆ°ng quần, Ä‘em ra mà i và o thà nh bể ở giữa sân. Vừa mà i dao, hắn vừa nghiến răng kèn kẹt, nói vá»›i tụi Ä‘Ã n em bâu quanh: “Tau phải thá»c lút con dao ni vô giữa ngá»±c hắn! Tức là thá»c vô ngá»±c mình đó! - Còn hắn thì không còn tau, còn tau thì không còn hắn!â€
Theo thằng Lanh thì Lép-sẹo không giống nhÆ° những đứa khác, nói phách lác, nói dá»a. Hắn đã nói là hắn là m. Chết hắn cÅ©ng là m. Cách đây chÆ°a đầy má»™t tháng, hắn và tụi Ä‘Ã n em, và o lúc ná»a đêm, đã trùm bao bố lên má»™t anh tù to lá»›n nhÆ° Tây Lê DÆ°Æ¡ng, rồi hè nhau lấy gạch đá Ä‘áºp vỡ đầu anh, chỉ vì anh nà y đã bợp hắn má»™t tát tai. Tụi lÃnh ngục phải bá» anh nà y lên băng-ca, khiêng vô nhà thÆ°Æ¡ng. Nghe đâu anh ta nằm thÆ°Æ¡ng được ba ngà y thì chết... NghÄ© tá»›i đó, Lượm thấy ruá»™t gan bồn chồn, xao xuyến và ớn lạnh dá»c xÆ°Æ¡ng sống.
Từ hôm bị bặt đến nay, Lượm đã trải qua nhiá»u phút căng thẳng, hiểm nguy, nhÆ°ng chÆ°a lúc nà o nó cảm thấy lo lắng, sợ hãi nhÆ° lúc nà y. Nó hình dung trong cảnh tối thui nhÆ° lúc nà y, mình Ä‘ang ngủ say, má»™t cái bao bố bá»—ng trùm lên mặt. Mình chÆ°a kịp cá»±a quáºy thì má»™t lưỡi dao đã thá»c vô giữa ruá»™t... Mình chết mà không kịp kêu lấy má»™t tiếng...
Tá»± nhiên Lượm ứa nÆ°á»›c mắt... Má»™t con dòi từ trên trần rÆ¡i đúng giữa mặt nó. TrÆ°á»›c viá»…n cảnh ghê rợn của cái chết, con dòi không còn là m nó thấy ghê tởm nữa. “Mình chết chôn xuống đất thì bá»n dòi bá» còn lúc nhúc đầy mình!†Nó chua xót nghÄ© váºy, và đưa tay bắt con dòi, ném Ä‘i. Nó bá»—ng chạm tay và o má»™t đứa ngồi ngay gần sát đầu mình. Tim nó muốn ngừng Ä‘áºp, run rẩy há»i :
- Ai đó?
- Tui đây. Ngạnh đây!
- Răng mi không ngủ mà ngồi đó là m chi?
- Tui ngồi canh tụi hắn cho anh. - Ngạnh thì thầm trả lá»i - Tụi hắng mà mò qua Ä‘áºy chụp bao tải lên anh là tui lay thằng Thúi dáºy để hắn la tiếp cứu, thức hết cả lao dáºy, tụi hắn phải sợ, không dám đâm. Anh coi đây nà y. - Ngạnh mò tìm bà n tay Lượm, gại, gại và o lòng bà n tay Lượm má»™t cái đầu Ä‘anh hai mÆ°Æ¡i phân nhá»n hoắt.
- Hắn mà đụng vô ngÆ°á»i anh là tui đâm liá»n. Mình chừ có bốn anh em, sợ chi tụi hắn!
- Ừ hè. - Lượm lúc nà y má»›i sá»±c nghÄ© ra - Äúng là chừ mình đã có bốn ngÆ°á»i, bằng quân số má»™t tổ chiến đấu của Äá»™i ngà y còn ở mặt tráºn Huế...
ChÃnh ý nghÄ© nà y là m Lượm bình tâm trở lại - ná»—i sợ hãi tiêu tan dần. Nó Ä‘Æ°a bà n tay tìm nắm lấy bà n tay Ngạnh. Trá»i, bà n tay nó giống hệt bà n tay Vịnh-sÆ°a, bà n tay con nÃt mà đã có chai, có cạnh. Lượm nói, giá»ng cảm kÃch.
- Cáºu khôn thiệt, đúng là chÃnh hiệu liên lạc của du kÃch, chết thì thôi, chứ không chịu khai chôn súng! Cáºu đã nghÄ© ra cái Ä‘iá»u mà tá»› ngu quá, chẳng nghÄ© ra: Chừ mình có bốn anh em mà toà n du kÃch vá»›i Vệ Quốc Äoà n. Lẽ mô ta lại sợ mấy thằng ăn trá»™m, ăn cắp?
13
Lanh là má»™t trong những ngÆ°á»i tù đầu tiên bá»n Pháp Ä‘Æ°a vá» giam ở lao Thừa Phủ, sau ngà y thà nh phố bị giặc chiếm. Do đó, nó thông thạo đủ má»i chuyện ở trong lao.
Nhá» nó mà Lượm được biết, trong hai dãy ca-sô đối diện vá»›i ba-ti-măng hai, bá»n giặc giam những ngÆ°á»i tù đặc biệt. Äêm đêm, chúng thÆ°á»ng Ä‘Æ°a xe đến chở má»™t số ngÆ°á»i bị giam ở đây, mang Ä‘i và không bao giá» thấy mang vá» trả. Chắc là chúng Ä‘Æ°a Ä‘i thủ tiêu. Do đó mà tù há» gá»i dãy ca-sô nà y là “ca-sô âm phủâ€. Có lần, chiá»u hôm trÆ°á»›c ca-sô nà o cÅ©ng có ngÆ°á»i. Sáng hôm sau tất cả Ä‘á»u trống không. Rất nhiá»u lần, chúng và o gá»i tên má»™t số ngÆ°á»i ở hai ba-ti-măng, bắt ra táºp hợp trÆ°á»›c sân. Những ngÆ°á»i nà y hà há»ng tưởng sắp được thả ra. Không ngá», chúng xÃch tay rồi tống luôn và o “ca-sô âm phủâ€. Hiện nay, trong dãy ca-sô âm phủ, chúng có giam má»™t ngÆ°á»i mà cả nhà lao ai cÅ©ng biết tên, đó là cụ Võ Nguyên Than, thân sinh của Äại tÆ°á»›ng Võ Nguyên Giáp. Nghe đâu chúng bắt được cụ ở Quảng Bình, Ä‘em vá» giam ở ba-ti-măng má»™t. Má»™t hôm, tên Chánh Sở máºt thám Phòng Nhì nói vá»›i cụ “Ông già không tốt. Ông già có ngÆ°á»i con cứng đầu dám chống lại quân Ä‘á»™i Pháp hùng mạnh. Ông già sinh con mà không biết dạy conâ€. Cụ Than cÆ°á»i ngạo, vuốt râu trả lá»i. “Tôi đẻ con ra, chÆ°a kịp dạy thì con đã bá» nhà đi là m cách mệnh. Chừ tôi muốn dạy thì còn mô ở đây mà dạy? Váºy tôi nhá» quân Ä‘á»™i Pháp hùng mạnh Ä‘i bắt giúp con tôi vỠđây, để tôi dạy thá», coi con tôi có chịu nghe khôngâ€. Thằng chánh máºt thám tức quá, tát cụ gãy hai cái răng, rồi ra lệnh tống cụ và o “ca-sô âm phủâ€.
HÆ¡n ba chục tù con nÃt trong lao. Lanh Ä‘á»u biết tên, quen mặt, và còn biết rõ từng đứa tại sao bị bắt và bị bắt trong trÆ°á»ng hợp nà o. Riêng “băng†của Lép-sẹo, trÆ°á»›c kia có mÆ°á»i bốn đứa. Tháng trÆ°á»›c chết mất hai, chừ còn lại mÆ°á»i hai. Cả hai đứa Ä‘á»u chết vì bị bệnh ỉa chảy. Không biết tụi hắn ăn phải cái chi, Ä‘i ỉa suốt hai ngà y hai đêm rồi chết. Tụi băng Lép-sẹo toà n đứa không cha, không mạ, chuyên nghỠăn cắp, móc túi ở khắp các chợ trong thà nh phố.
Có đứa Ä‘i ăn cắp, móc túi thì khi má»›i sáu, bảy tuổi. Riêng thằng Lép-sẹo ngÆ°á»i ta đồn má»›i đẻ ra hắn đã biết ăn cắp. Há» kể, mạ hắn vừa đẻ hắn khóc oe oe, bà mụ bồng tắm cho hắn. Tắm xong bà mụ thấy cái nhẫn và ng Ä‘eo ở ngón tay biến mất. Bà ta tưởng cái nhẫn tuá»™t ra, rÆ¡i chìm trong cháºu tắm. NhÆ°ng khi đổ hết nÆ°á»›c vẫn không thấy cái nhẫn. Bà ta tiếc Ä‘iên ngÆ°á»i. Lúc đó bà ta má»›i chú ý má»™t bà n tay của thằng con nÃt bà vừa tắm, nắm chặt khÆ° khÆ°. Bà vặt bà n tay hắn ra thì thấy cái nhẫn và ng nằm giữa lòng bà n tay.
Trong băng Lép-sẹo có mấy thằng, ngÆ°á»i nhá» quắt queo nhÆ°ng hung dữ, gan liá»u gá»›m ghiếc lắm, đến cả Lép-sẹo cÅ©ng phải gá»m. Hồi má»›i vô lao, trong má»™t tráºn Ä‘áºp lá»™n, má»™t thằng đã cắn đứt tai má»™t thằng khác.
Trong số ba chục tù con nÃt, có khoảng chục đứa là Liên lạc Ủy ban kháng chiến xã, huyện, của du kÃch, bá»™ Ä‘á»™i địa phÆ°Æ¡ng.
Có mấy đứa bị bắt chỉ vì dại. Chúng Ä‘i chÆ¡i thấy có giấy chi ai vứt giữa Ä‘Æ°á»ng, lượm Ä‘em vỠđịnh phất diá»u, té ra giấy đó là truyá»n Ä‘Æ¡n Việt Minh. Bất ngá» gặp tụi “Rê-vê-cu†đi roá»n, rứa là tụi hắn tóm cổ luôn, tống vô lao.
- Chỉ tại mù chữ cả thôi! - Thằng Lanh buồn rầu kết luáºn - Tui mà gặp giấy đó chắc tui cÅ©ng lượm. Hồi cách mạng má»›i lên, tui có Ä‘i há»c bình dân, đã hÆ¡i hÆ¡i biết Ä‘á»c. NhÆ°ng rồi Huế đánh nhau, tui mắc việc chạy liên lạc cho du kÃch, bá» mất mấy buổi há»c, rứa là quên trợt. Mạ tui nói tại tui ham ăn nhiá»u cÆ¡m cháy nên thà nh tối bụng tối dạ, há»c mô quên nấy, chứ lúc còn nhá» thì cÅ©ng sáng láng lắm.
Lượm an ủi nó :
- Chuyện chi trong tù mi cÅ©ng biết, kể lại đầu Ä‘uôi vanh vách la mi thong minh lắm, tối bụng răng được! Mấy bữa nữa tau bá»›t Ä‘au, tau sẽ dạy cho mi, thằng Thúi há»c...
Ngạnh liá»n nói chen và o :
- Anh dạy giúp cho cả tui nữa h�
- Ừa, còn đứa mô chÆ°a biết chữ tụi bay rủ hết cả lại, tau dạy cho má»™t thể. Tau chỉ dạy cho tụi bay má»™t tháng là truyá»n Ä‘Æ¡n Việt Minh Ä‘á»c là u là u.
Thằng Lanh còn kể :
- Tụi băng Lép-sẹo cáºy đông, cáºy “đại ca Lép-sẹo†võ nghệ cao cÆ°á»ng, tha hồ ăn hiếp những đứa khác. Äứa mô má»›i vô tù cÅ©ng bị tụi hắn xúm lại Ä‘áºp má»™t tráºn ra oai. Tui cÅ©ng bị tụi hắn Ä‘áºp, Ä‘áºp rất tà n bạo, còn hÆ¡n cả tráºn đòn Má»™t Äiếu, không chết là may! Äáºp cho thất kinh rồi tụi hắn bắt phải là m đầy tá»› cho tụi hắn. Äêm ngủ, mình phải ngồi đấm lÆ°ng, gãi ghẻ cho tụi hắn ngủ. LÄ©nh được vắt cÆ¡m cÅ©ng phải bẻ bá»›t Ä‘Æ°a cho tụi hắn má»™t phần vắt. Äứa mô không Ä‘Æ°a, hoặc Ä‘Æ°a Ãt, tụi hắn xúm lại cho mÅ©i ăn trầu ngay!
Tụi lÃnh ngục bắt tụi tù con nÃt phải dá»n *** đái cầu tiêu cả hai ba-ti-măng. Và i ngà y má»™t lần, phải lấy lon múc *** đái đổ vô cái thùng to, xách ra cái hố sân lao tê mà đổ. Không có lon thì phải lấy tay mà bụm ***. Tụi Lép-sẹo không đứa mô chịu dá»n, bắt tụi tui phải dá»n thay. Äã không dá»n, tụi hắn còn đứng ngoà i bịt mÅ©i, trêu chá»c, bợp tai, đá Ä‘Ãt, giả bá»™ là m lÃnh Tây chá»i tù Ä‘i là m cá»-vê: “Viết Min! Mao lên! Viết Min! Mao lên!â€. Ão quần, chân tay tụi tui đứa mô cÅ©ng thúi hoăng mùi ***...
14
“Mình không lanh tay đối phó trÆ°á»›c, để tụi hắn kịp xông vô, mình mất mạng nhÆ° chÆ¡iâ€. Những chuyện thằng Lanh kể vá» băng Lép-sẹo là m Lượm báºt lên ý nghÄ© đó. à nghÄ© nung nấu đầu óc nó, giúp nó lấn lÆ°á»›t được cÆ¡n Ä‘au nhÆ° bị sống dao dần khắp ngÆ°á»i. Sang hôm sau, nó gắng hết sức để đứng lên, mặc dầu đầu óc nó còn choáng váng, tay chân còn run rẩy và vừa đứng lên chÆ°a được má»™t phút, nó đã muốn nằm dà i ngay xuống ná»n xi măng. Toà n thân nó Ä‘au nhức không sao chịu nổi. Nó cố sức, chống chá»i vá»›i sá»± yếu Ä‘uối, Ä‘á»›n hèn của bản thân. Nó cắn răng để khá»i báºt lên tiếng rên, giáºn dữ tá»± mắng nhiếc mình: “Mi là đồ tồi! Rứa mà cÅ©ng mang danh Vệ Quốc Äoà n! Thằng kẻ cắp bị đòn còn nặng hÆ¡n mi, rứa mà hắn đã vùng ngay dáºy mà i dao quyết trả thù, còn mi là Vệ Quốc Äoà n thì nằm dà i ra đó mà than vãn, kêu Ä‘au, rồi chịu xuôi hai tay chá» tụi hắn tá»›i chá»c dao vô giữa ruá»™t!â€
Thấy Lượm đứng, dá»±a lÆ°ng và o tÆ°á»ng, mặt quạu cá», miệng cứ lẩm bà lẩm bẩm. Thúi phát hoảng. Nó tưởng Lượm Ä‘au quá đã hóa rồ. Nó nÃu tay Lượm, năn nỉ :
- Anh nằm xuống mà nghỉ, đứng là chi rứa cho đau thêm? Anh có khát không? Tui đi kiếm nước cho anh uống h�
Vẻ hốt hoảng, lo lắng của Thúi là m Lượm cảm Ä‘á»™ng. Nó nhìn Thúi, nÆ°á»›c mắt rÆ°ng rÆ°ng: “Má»™t thằng lạ hoắc, tá»± nhiên mắc kẹt vô Ä‘á»i mình rồi bá»—ng trở nên thân thiết vá»›i mình hÆ¡n cả an hem ruá»™t thịt. Rồi chỉ vá»›i vÅ© khà là cái miệng la tháºt to, mà cứu mình thoát khá»i nguy hiểm!... Nếu không Ä‘i Vệ Quốc Äoà n, không tham gia kháng chiến, là m chi gặp được những chuyện lạ Ä‘á»i nhÆ° rứa!â€. à nghÄ© đó là m Lượm Ä‘ang muốn khóc mà tá»± nhiên báºt cÆ°á»i.
Lượm vịn vai thằng Thúi nhúc nhÃch Ä‘i lại trong ba-ti-măng. Nó nói nhá» vá»›i Thúi :
- Tụi băng thằng Lép-sẹo đang hầm hầm mà i dao mưu giết hai anh em mình. Mình ngu chi nằm dà i ra đó để chỠtụi hắn xông vô giết? Anh em mình bị giết chết ở đây, tụi Tây hắn cà ng mừng, rứa là bớt đi được hai thằng Việt Minh!
Thúi hoảng sợ, thì thầm há»i lại :
- Rứa chứ an hem mình mần răng?
- Mi không lo, tao đã có cách. Giết được anh em mình có mô dễ!
TrÆ°a hôm đó, Lượm táºp Ä‘i lại má»™t lúc. Sau khi đã Ä‘i được không phải vịn vai Thúi nữa, nó nhá» Ngạnh và Lanh dẫn Ä‘i gặp những đứa mà nó biết chắc là bị bắt vì tá»™i là m liên lạc cho Ủy ban, du kÃch. Tất cả có bảy đứa, trạc tuổi Lượm và Thúi. Äứa nà o áo quần cÅ©ng rách rưởi nhÆ° tổ đỉa, nÆ°á»›c da xanh bủng xanh beo, ghẻ lở đầy ngÆ°á»i, chấy ráºn nhÆ° sung. Khi nhắc tá»›i tụi băng Lép-sẹo, đáy mắt đứa nà o cÅ©ng loé ánh thù háºn.
Sau cái hôm Lép-sẹo bị cái “anh đánh đồn Há»™ Thà nh†- chúng gá»i Lượm nhÆ° váºy - Ä‘áºp cho má»™t tráºn ngắc ngÆ°, đứa nà o trong bụng cÅ©ng thấy nhÆ° mình được trả thù. Chúng liếc nhìn bản mặt du côn tÃm bầm, méo mó của Lép-sẹo vá»›i ánh mắt hả hê. Ãnh mắt của chúng nhÆ° muốn nói: Mi tưởng mi ăn hiếp được tui tau mãi à ? Chừ đã có Vệ Quốc Äoà n binh tụi tao nghe! Chúng cầu Æ°á»›c Lượm Ä‘áºp Lép-sẹo thêm và i tráºn nữa, Ä‘áºp chết thì cà ng tốt. Äể từ đây chúng đỡ khổ vì hắn.
Bởi váºy khi nghe Lượm rủ chúng Ä‘i và o ba-ti-măng bà n chuyện hệ trá»ng, chúng há»›n hở Ä‘i theo ngay. Lượm ngồi dá»±a lÆ°ng vô tÆ°á»ng, các bạn ngồi vây tròn chung quanh. Má»™t và i đứa trong băng Lép-sẹo tháºp thò ngoà i cá»a, tò mò, xét nét nhìn và o. Lượm trừng mắt, bặm môi nhìn lại chúng. Chúng chá»™t dạ, tháo lui ra sân. Lượm há»i tên, tuổi, vá» trÆ°á»ng hợp bị bắt của má»—i bạn. Nghe xong, Lượm nói giá»ng chê trách.
- Các cáºu Ä‘á»u là liên lạc của Ủy ban, của du kÃch bá»™ Ä‘á»™i địa phÆ°Æ¡ng, rứa mà chịu để cho tụi ba de móc túi đánh Ä‘áºp, bợp tai, đá Ä‘Ãt, sai khiến chi cÅ©ng phải chịu. Tá»› thấy lạ quá! Có Ä‘á»i thuở mô má»™t thằng liên lạc của du kÃch lại Ä‘i ngồi đấm bóp, gãi ghẻ cho má»™t thằng ăn cắp ở chợ Äông Ba!
- Nhưng tụi hắn đông - Một đứa cãi lại - Cả các anh tù lớn cũng phải sợ tụi hắn.
- Tụi hắn gan mà liá»u mạng gá»›m lắm! Má»™t đứa khác nói chen và o.
- Tụi hắn đông, các cáºu thì Ãt à ? - Lượm há»i lại giá»ng gay gắt. - Chỉ ngồi ở đây thôi cÅ©ng đã có mÆ°á»i má»™t đứa. Còn tụi hắn, mÆ°á»i hai đứa, thua kém chi nhau? Tụi hắn gan, các cáºu không gan à ? Mà tụi hắn chỉ có gan móc túi, gan ăn cắp. Còn anh em mình toà n gan đánh Tây. Há»i ai gan hÆ¡n?
- Nhưng tụi hắn kết bè với nhau...
- Tụi hắn kết bè, tại răng anh em mình lại không biết kết bè? Anh em mình chịu ngu thua tụi hắn à ? Mà theo ý tá»›, ta không thèm kết bè theo kiểu tụi du côn, ăn cắp. Tụi ta sẽ thà nh láºp má»™t Ä‘á»™i, y nhÆ° Ä‘á»™i du kÃch rứa. Các cáºu có đồng ý không?
- Äồng ý! Anh nói đúng đó! Ta thà nh láºp má»™t Ä‘á»™i rồi choảng nhau vá»›i băng của hắn, chết thì thôi! - Má»™t đứa là liên lạc của Ủy ban hà nh chánh kháng chiến xã Phong Lai đứng phắt ngay dáºy hùng hổ nói. Tất cả Ä‘á»u háo hức hưởng ứng.
- Äúng đó! Láºp ngay Ä‘i! Láºp xong ta kéo ra Ä‘áºp tụi hắn luôn.
- Gá»›m, là m chi mà hăng máu vịt. - Lượm báºt cÆ°á»i nói - Theo ý tá»›, mục Ä‘Ãch của Ä‘á»™i ta không phải chỉ để Ä‘áºp lá»™n. Nếu tụi hắn gây sá»± thì ta Ä‘áºp, nhÆ°ng nếu tụi hắn biết sợ, rút lui trÆ°á»›c thì thôi. Äã Ä‘áºp nhau, tụi hắn sứt đầu chảy máu thì anh em mình cÅ©ng há»™c máu mÅ©i máu mồm.
- Không Ä‘áºp lá»™n nhau vá»›i tụi hắn thì ta láºp Ä‘á»™i ra để là m chi?
- Thiếu chi việc. - Lượm nói. - Theo ý tá»› thì nhÆ° ri: Từ giá» trở Ä‘i, mÆ°á»i má»™t anh em mình sẽ ở chung lại má»™t chá»— nhÆ° má»™t tiểu Ä‘á»™i du kÃch táºp trung, ăn cùng ăn chung, là m chi cần là m chung, cần Ä‘áºp lá»™n ta cùng Ä‘áºp. Sẽ không má»™t cáºu mô chịu là m đầy tá»› cho tụi hắn, và cho bất cứ ai. LÄ©nh cÆ¡m không phải bẻ ra cúng cho tụi hắn. Việc dá»n *** cầu tiêu, phần của tụi hắn, tụi hắn phải tá»± là m lấy, phần của mình tụi mình là m. Nếu tụi hắn giở trò, Ä‘áºp má»™t anh em mô trong Ä‘á»™i, cả Ä‘á»™i sẽ a vô Ä‘áºp lại. Ngoà i ra, anh em mình tìm cách giúp đỡ các anh bị giam trong dãy ca-sô âm phủ. Các anh trong ná»› toà n Việt Minh hạng nặng cả. Há» là cấp chỉ huy của anh em mình cả đó nghe. LÃnh không giúp đỡ cấp chỉ huy còn giúp ai? Ông Phùng Äông, chỉ huy trưởng mặt tráºn khu C hiện cÅ©ng Ä‘ang ở trong đó. Ông Ä‘ang nằm khát cháy cổ, không biết nhá» ai lấy cho há»›p nÆ°á»›c... cả cụ Võ Nguyên Than, ngÆ°á»i đã sinh ra đại tÆ°á»›ng Võ Nguyên Giáp, cÅ©ng bị tụi hắn hà nh hạ bỠđói, bá» khát. Các cáºu nghÄ© coi có đứt ruá»™t không?
Nghe Lượm nói đến đó, nhiá»u đứa tá»± nhiên rÆ¡m rá»›m nÆ°á»›c mắt. Ngạnh gục và o vai Lượm khóc lặng lẽ. Lượm cÅ©ng khóc, nó Ä‘Æ°a tay quệt nÆ°á»›c mắt, nói tiếp :
- Việc trÆ°á»›c nhất của anh em mình là hằng ngà y ta chịu khó kiếm nÆ°á»›c trong, chuyá»n vô ca-sô, tiếp tế cho các anh, các cụ.
- Là m được nhÆ° rứa thì tốt quá, anh Lượm hè! - Thúi báºt lên nói.
- Nhất định anh em mình là m được! Các cáºu có đồng ý nhÆ° rứa không?
- Äồng ý! Äồng ý! - Tất cả nhao lên tán đồng.
Lanh nói giá»ng hối háºn, buồn rầu :
- Việc nhÆ° rứa mà anh em tui mấy lâu chẳng nghÄ© ra. Tệ thiệt! - Rồi nó nhấp nhổm chỉ chá»±c đứng lên xách ống bÆ¡ Ä‘i kiếm nÆ°á»›c trong để tiếp tế cho các anh trong “ca-sô âm phủâ€.
15
- Khi mô thì Ä‘á»™i mình ngủ táºp trung? - Má»™t đứa là liên lạc của Bá»™ Ä‘á»™i địa phÆ°Æ¡ng huyện HÆ°Æ¡ng Trà há»i Lượm.
- Ngay tối nay!
- NhÆ°ng lấy chá»— mô mà ngủ cho đủ cả Ä‘á»™i? - Má»™t thá»±c tế nan giải và gay gắt đặt ra cho Lượm, là m nó ngồi lặng Ä‘i má»™t lúc, sững sá», bối rối.
Các bạn Ä‘ang ngồi ở đây, từ trÆ°á»›c đến nay ngủ tản mác, má»—i đứa má»™t nÆ¡i, ở cả hai ba-ti-măng. Äêm qua, lần đầu tiên Lượm, Ngạnh, Thúi, Lanh ngủ cùng vá»›i nhau má»™t chá»—. Chá»— ngủ quá cháºt, bị ngÆ°á»i lá»›n chen lấn phải dồn sát đến gần cầu tiêu. Nếu nằm sát hÆ¡n nữa thì phải nằm lên *** và nÆ°á»›c đái từ trên cầu tiêu trà n xuống. Bây giá» thêm bảy đứa nữa thì lấy đâu ra chá»—. NhÆ°ng nếu cứ ngủ tản mác má»—i đứa má»™t nÆ¡i nhÆ° cÅ© thì cái Ä‘á»™i má»›i láºp ra nà y sẽ vã ra nhÆ° má»™t vắt cÆ¡m ngâm nÆ°á»›c. Má»™t hạt cÆ¡m tá»± nhiên rá»i khá»i vắt cÆ¡m.
Lanh nói cho Lượm biết tụi băng Lép-sẹo cÅ©ng ngủ chung thà nh má»™t dãy dà i ở bên ba-ti-măng hai. Chá»— mà Ngạnh sợ hãi không dám nằm ở đằng kia là Lép-sẹo chiếm thêm để thỉnh thoảng hắn sang nằm chÆ¡i vá»›i má»™t ngÆ°á»i tù lá»›n tuổi vốn trÆ°á»›c đây là má»™t tên du côn kết thân vá»›i hắn.
Cuá»™c Ä‘á»i chiến sÄ© Vệ Quốc Äoà n tuy còn rất ngắn ngủi nhÆ°ng cÅ©ng đã dạy cho Lượm má»™t Ä‘iá»u quan trá»ng. Äiá»u kiện trÆ°á»›c tiên để là m nên sức mạnh của má»™t Ä‘Æ¡n vị chiến đấu, là phải cùng ăn, cùng ngủ, cùng sinh hoạt. “Thằng đầu trá»™m Ä‘uôi cÆ°á»›p cÅ©ng khôn ngoan biết nhÆ° váºy - Lượm cay đắng nghÄ© bụng. - Không phải vô cá»› mà Lép-sẹo cho cả băng hắn ngủ táºp trung thà nh má»™t dãyâ€.
Lượm chán nản Ä‘Æ°a mắt nhìn khoảng còn lại trong ba-ti-măng, lầy nhầy *** đái và dòi từ trên trần nhà rÆ¡i xuống lá»™p bá»™p nhÆ° gạo rác - những con dòi long lá, ngo ngoe Ä‘ang bò thà nh Ä‘Ã n, thà nh lÅ©. Muốn ngủ được phải quét dá»n sạch sẽ ná»n xi măng. NhÆ°ng vô Ãch. Chỉ sau má»™t đêm là nÆ°á»›c phân ngáºp ngụa trên cầu tiêu sẽ trà n xuống táºn chá»— nằm.
Lượm Ä‘i lại chá»— mấy ông cụ nằm ở góc cạnh cá»a ra và o, há»i chuyện. Các cụ cho biết, ngà y các cụ má»›i và o tù, cả hai hố cầu tiêu Ä‘á»u không tắc. NhÆ°ng tù cà ng ngà y cà ng đông, cà ng há»—n tạp. NhÆ°á»i ta nhét giấy, dẻ lau, cả đất đá nữa xuống lá»—, tÃch tụ lâu ngà y hóa tắc.
- Có cách chi thông cho hết tắc không cụ?
- Thấy nhá»›p nhúa, hôi hám quá nên cÅ©ng có nhiá»u ngÆ°á»i tìm cách thông. Há» lấy gáºy thá»c, uốn dây thép móc nhÆ°ng không ăn thua. Cà ng thông, cà ng móc lại cà ng tắc hÆ¡n.
Ông cụ bị bắt vì có con trai là Vệ Quốc Äoà n, nhìn vá» phÃa hai cầu tiêu nói :
- Chừ có ngÆ°á»i mô dám cả gan thá»c tay xuống lá»— moi hết những thứ mắc kẹt ra thì may có thể thông được.
Bá»n trẻ xúm lại quanh ông cụ, trợn tròn mắt nhao nhao há»i :
- Thá»c tay vô giữa cái vÅ©ng *** đái lá»u bá»u đó a cụ?
- Phải đó các cháu ạ. Nhưng gớm ghiếc như rứa ai dám?
- Nếu thông được thì tụi cháu cÅ©ng không ngán cụ ạ. Chỉ lo không thông được thôi... Tây, máºt thám an ninh tụi cháu không ngán, ngán chi đồ *** đái!
Trong cÆ¡n cáu giáºn Lượm báºt lên nói váºy. NhÆ°ng nói xong nó bất giác rùng mình. Sá»± dÆ¡ bẩn gá»›m ghiếc kia gây cho Lượm cái cảm giác kinh khiếp còn hÆ¡n cả những tráºn đòn tra tấn của tụi an ninh.
Nghe nói váºy các bạn Ä‘á»u trố mắt nhìn Lượm. “Chắc là anh nói trạng chÆ¡i rứa chứ Ä‘á»i mô anh dám mócâ€. Những cặp mắt của các bạn nhÆ° nói vá»›i Lượm váºy. ChÃnh cái vẻ lÆ°á»m đó đã là m Lượm nổi xung, muốn liá»u mạng. Em vụt cởi phăng áo, nói vá»›i Ngạnh và Thúi giá»ng nhÆ° quát :
- Hai đứa bay chạy ra cái chỗ hố phân xách cái thùng hốt *** vô đây cho tao!
- Äể tui ra lấy cho! Tui biết chá»—. - Lanh miệng nói, chân chạy ra khá»i ba-ti-măng.
Thúi nhìn Lượm run rẩy há»i :
- Anh móc thiệt à ?
Nghe Thúi há»i, Lượm cà ng nổi xung :
- Tau đã nói từ giá» trở Ä‘i, mi đừng há»i tau câu đó! Thiệt à ? Thiệt à ? Tau đã nói láo vá»›i mi khi mô?
Và ngay lúc đó, Lượm vụt hiểu rằng bây giá» mình không còn thụt lùi được nữa. Nó đã qua song và chặt cầu sau lÆ°ng. Nếu nó thụt lùi, cái Ä‘á»™i má»›i láºp nà y sẽ láºp tức tan rã, vì các bạn không ai tin mình nữa. Và tụi băng Lép-sẹo sẽ xông vô ăn thịt mình...
Thằng Lanh chạy và o, tay xách cái thùng sắt chuyên dung để hốt phân. Nó lót miếng giấy ở chá»— tay xách, mặt ngoảnh sang má»™t phÃa khác nhÆ° lúc ngÆ°á»i ta xách con chó chết hay con mèo chết đã có dòi.
Lượm lẳng lặng cầm lấy cái quai thùng, ném miếng giấy lót quai và o thùng, rồi bước thẳng tới dãy cầu tiêu.
Vá»›i vẻ bất cần của ngÆ°á»i quyết liá»u mạng, nó lá»™i luôn và o vÅ©ng phân lõng bong, nổi lá»u bá»u những giấy, những giẻ rách và từng đám dòi ngo ngoe, ngá» nguáºy trèo lên những váºt nổi lá»u bá»u đó thà nh từng núi nhÆ° núi rác. Chúng láºp tức bám và o hai ống chân Lượm và ngo ngoe, ngá» nguáºy, trèo ngược lên phÃa đùi. Vẻ mặt của Lượm lúc nà y là vẻ mặt của ngÆ°á»i sắp nôn oẹ. Äứng từ xa nhìn lại các bạn Ä‘á»u nghÄ© rằng Lượm sẽ nhà o trở ra.
Lượm đặt cái thùng xuống bên cạnh, rồi cúi xuống thá»c tay và o vÅ©ng phân. Bá»n trẻ rùng mình tưởng chừng nhÆ° Lượm Ä‘ang thá»c tay và o bếp than Ä‘á». Nhiá»u đứa báºt kêu lên “úiâ€.
Lượm móc lên má»™t nùi giẻ và giấy lầy nhầy phân, ném và o thùng. Nó móc tiếp, móc tiếp, lôi lên từng nùi lá»›n nhá» nà o giấy, nà o giẻ, nà o lá, nà o cá» và cả gạch vụn, đá vụn. Cánh tay Lượm má»—i lúc má»™t thá»c sâu xuống hÆ¡n. Äến khuá»·u tay, đến bắp tay, rồi đến táºn nách. Má»—i lúc Lượm cà ng phải cúi gáºp ngÆ°á»i, mặt gần sát và o vÅ©ng phân. Lúc nà y, Lượm phải rÆ°á»›n cao cổ hết mức để phân và dòi khá»i chạm và o cằm. Nó đã móc gần hết ná»a thùng những thứ mắc kẹt dÆ°á»›i lá»— cầu tiêu. Mùi thối xông lên nồng nặc cả ba-ti-măng, đứng từ xa mà các cụ và bá»n trẻ Ä‘á»u phải Ä‘Æ°a tay bịt mÅ©i.
Cái tin “Chú Vệ Quốc Äoà n đánh đồn Há»™ Thà nh†đang dung tay móc thông hố cầu tiêu, chỉ má»™t loáng đã lan khắp sân tù, sang ba-ti-măng hai, và các dãy xà lim, ca-sô. Những ngÆ°á»i tù Ä‘au ốm, các cụ già , tụi tù con nÃt, tò mò, hiếu kỳ kéo và o đứng chen chúc trÆ°á»›c cá»a, ngoà i hà nh lang nhìn và o.
Há» thấy Lượm cởi trần, tấm lÆ°ng gầy giÆ¡ xÆ°Æ¡ng, Ä‘ang dá»c ngang những vết sẹo là n roi, Ä‘ang cúi gáºp ngÆ°á»i trên vÅ©ng phân, dòi. Má»™t cánh tay chống, phân ngáºp đến khuá»·u tay, cánh tay kia thá»c sâu xuống lá»— cầu tiêu, phân lút đến nách, mặt và cằm gần chạm và o những mảng phân lá»u lá»u. Dòi lúc nhúc, ngo ngoe bò lên lÆ°ng, lên cổ, lên đầu.
Äứng từ xa mà nhìn cảnh tượng đó, nhiá»u ngÆ°á»i cÅ©ng phải sởn gai ốc và cảm thấy buồn nôn. Trong số nà y có má»™t ông giáo trÆ°á»›c kia dạy văn và triết ở trÆ°á»ng Quốc Há»c. Ông bị bắt vì bá»n máºt thám lục soát tủ sách của ông có những tác phẩm của Các Mác và Ăng-ghen. Hình ảnh ngÆ°á»i chiến sÄ© thiếu niên lÆ°ng trần, ngáºp ngÆ°á»i trong vÅ©ng phân và dòi bỠđể thông cầu tiêu bị tắc, là m ông liên tưởng tá»›i má»™t trong mÆ°á»i hai chiến công của ngÆ°á»i dÅ©ng sÄ© thần thoại Héc-quyn: Héc-quyn đã dá»n sạch phân rác trong cái chuồng ngá»±a ba nghìn con của ông vua Eaghe tÃch tụ trong suốt ba năm! Và trong khoảnh khắc ông đã lÄ©nh há»™i má»™t cách sâu xa hÆ¡n bao giá» hết ý nghÄ©a của biểu tượng hùng vỹ nà y. Ông lẩm bẩm: “Dá»n sạch những nhÆ¡ nhá»›p đầu Ä‘á»™c cuá»™c sống đồng loại là má»™t trong những chiến công lá»›n lao nhất của con ngÆ°á»iâ€.
Má»—i lần Lượm rút cánh tay lên, lôi theo má»™t núi rác trá»™n lẫn vá»›i phân và dòi, ném bá»™p và o cái thùng sắt rỉ, nét mặt nó hằm hằm dữ tợn, giống hệt vẻ mặt lúc nó cỡi lên bụng Lép-sẹo, túm tóc dá»™ng đầu hắn côm cốp xuống ná»n xi măng!
- Ọo... á»t á»t! - Từ trong lòng hố xà bất ngá» thoát ra má»™t tiếng kêu nhÆ° tiếng kêu la nấc vui mừng của ngÆ°á»i bị hóc xÆ°Æ¡ng lâu ngà y, bất ngá» nuốt được cái xÆ°Æ¡ng khá»i cổ há»ng! NhÆ° có phép lạ, cái vÅ©ng phân dòi lõng bõng trôi tuồn tuá»™t xuống miệng hố, chỉ má»™t chốc đã trÆ¡ ná»n xi măng.
Tất cả những ngÆ°á»i chứng kiến không nén được vui mừng, nhảy hết cả lên, reo to :
- Thông rồi! Thông rồi!
Nếu trên ngÆ°á»i Lượm không bê bết phân dòi, chắc hỠđã ùa tá»›i công kênh nó lên vai.
Không nói không rằng, Lượm lại sục sang cái cầu tiêu thứ hai, móc thông tiếp. Những thứ nó móc lên đã chất má»™t thùng đầy có ngá»n. Thông xong cái cầu tiêu thứ hai, Lượm chụp lấy quai thùng, xách bằng hai tay, vá»›i nét mặt hầm hầm, chạy thẳng má»™t mạch ra khá»i cá»a ba-ti-măng. Những ngÆ°á»i đứng chen chúc trÆ°á»›c cá»a vá»™i và ng dạt hết ra hai bên. Lượm lao xuống mấy báºc tam cấp, lặc lè chạy ra cái hố lá»›n ở góc cuối sân lao, đổ ụp cái thùng xuống đó. Các bạn trong Ä‘á»™i ùa chạy theo sau Lượm. Rá»i khá»i cái hố má»›i chục bÆ°á»›c chân, Lượm ngồi phịch xuống đất, kiệt sức. Thúi bặm môi, bặm miệng nhổ từng túm cá» lá»›n, vầy lại là m giẻ lau, lau phân và dòi bê bết trên hai cánh tay, trên lÆ°ng, trên cổ Lượm. Nó vừa phủi những con dòi lông lá bò trên tóc Lượm vừa khóc, Lanh, Ngạnh và các bạn đứa ống bÆ¡, đứa vỠđồ há»™p, chạy ra hố nÆ°á»›c múc nÆ°á»›c, chạy và o dá»™i té tát lên ngÆ°á»i Lượm.
- Tụi bay múc nÆ°á»›c vô cá» sách ná»n xi măng sá»a soạn chá»— ngủ cho cả Ä‘á»™i tối nay... - Lượm kịp nói đến đó đã cúi gáºp ngÆ°á»i nôn thốc nôn tháo. Mặt nó tái mét, nôn đến máºt xanh máºt và ng. Nó vừa khạc nhổ, vừa nói vá»›i giá»ng giáºn dữ :
- Từ giá» trở Ä‘i, bất kể ai, cả con nÃt, cả ngÆ°á»i lá»›n Ä‘i ỉa mà còn tá»ng giấy, giẻ xuống lá»—, tụi bay phải xúm lại rị đầu xuống, bắt phải moi lên ngay! Không moi thì cứ Ä‘áºp cho bể óc.
16
Sáng hôm sau. Äó là ngà y mà bá»n lÃnh ngục bắt tụi tù con nÃt phải dá»n cầu tiêu của hai dãy ba-ti-măng má»™t và hai. Cầu tiêu ở ba-ti-măng hai cÅ©ng bị tắc nhÆ° bên ba-ti-măng má»™t.
Hầu hết tù ngÆ°á»i lá»›n Ä‘á»u đã Ä‘i là m cá»-vê. Trên sân lúc nà y chỉ còn lại bá»n tù con nÃt và mấy ngÆ°á»i già yếu.
Lượm và các bạn trong Ä‘á»™i Ä‘ang ngồi trên thà nh bể xi măng giữa sân lao. Lượm kể chuyện cái đêm cùng vá»›i anh TÆ° dắt Ä‘i rải truyá»n Ä‘Æ¡n, phối hợp vá»›i các anh lá»›n đánh đồn Há»™ Thà nh.
Nghe Lượm kể chuyện nhÆ°ng mắt đứa nà o cÅ©ng ngÆ¡m ngá»›p nhìn vá» phÃa cá»a ba-ti-măng hai, nÆ¡i tụi băng Lép-sẹo Ä‘ang tụ táºp. Chúng biết thế nà o bá»n Lép-sẹo cÅ©ng kéo đến gây sá»±, bắt chúng phải dá»n cầu tiêu thay cho chúng, nhÆ° má»i báºn. “Không biết anh Lượm có dám đứng ra đối địch vá»›i tụi hắn không?â€. Nhiá»u đứa nghÄ© váºy. Tuy chúng Ä‘á»u công nháºn Lượm gan liá»u, cứng cổ, nhÆ°ng chúng vẫn cảm thấy tụi băng Lép-sẹo đông hÆ¡n, mạnh hÆ¡n, liá»u mạng hÆ¡n, đặc biệt trong ngÆ°á»i đứa nà o cÅ©ng có dắt dao. Cảm giác lo sợ, phấp phá»ng trong lòng chúng má»™i lúc má»™t tăng. Hôm qua đứa nà o nói cÅ©ng hăng. NhÆ°ng lúc nà y sắp sá»a và o tráºn, nhiá»u đứa run sợ, muốn tháo lui: “Không khéo tụi hắn đâm chết mình mấtâ€. Có đứa nghÄ© váºy, và tá»± nhiên tái mặt.
Lượm cÅ©ng biết váºy, nên nó cố tìm cách là m cho cả Ä‘á»™i vững tâm bằng cách kể chuyện và là m bá»™ nhÆ° không coi tụi Lép-sẹo ra mùi mẽ gì. Nó nghiến răng tá»± nhủ: “Dù có bị tụi hắn xúm lại đâm gục, cÅ©ng phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu, chống cá»± đến cùng. Mình mà tá» ra hoảng sợ, Ä‘á»™i sẽ tà n ngay. Và nếu muốn sống, mình cÅ©ng phải đến nÆ°á»›c Ä‘i đấm bóp, gãi ghẻ cho tụi ba de móc túi đó ngủâ€.
- Tá», tá». Tụi hắn kéo đến tá»!
Nhiá»u tiếng thì thà o hoảng sợ, cắt ngang câu chuyện của Lượm. Lượm ngoảnh lại, nhìn mấy đứa vừa thì thà o, thấy mặt chúng Ä‘á»u tái nhợt. Cặp mắt nó lóe ánh giáºn dữ, nói rÃt qua kẽ răng :
- Tụi hắn là cá»p hay beo mà ngó bá»™ các cáºu muốn đái ra quần rứa?
Từ cá»a ba-ti-măng hai, cả băng Lép-sẹo, mÆ°á»i hai đứa, Ä‘ang rùng rùng kéo đến. Léo-sẹo Ä‘i trÆ°á»›c, tụi Ä‘Ã n em bám sát gót hắn. Cả bá»n, vẻ mặt thằng nà o cÅ©ng hùng hùng hổ hổ, rõ rang cái băng trá»™m cắp nà y kéo đến vá»›i ý định đánh nhau. TrÆ°á»›c lúc kéo đến, Lép-sẹo nói vá»›i bá»n Ä‘Ã n em :
- Bữa ni mà anh em mình không Ä‘áºp chết tụi hắn, thì anh em mình sẽ đến nÆ°á»›c phải Ä‘i là m đầy tá»› cho tụi hắn! TrÆ°á»›c nhất, tất cả phải nhà o vô là m thịt thằng “móc cứtâ€. Hắn là tên tá» thù của anh em mình đó!
“Chao, mặt mÅ©i đứa mô coi cÅ©ng gá»›m ghiếc chẳng khác chi mấy cái nùi rác mình móc lên dÆ°á»›i hố cầu tiêu!†- Lượm nheo mắt nhìn chúng nghÄ© váºy, và quay lại nói vá»›i các bạn :
- Khi nà o nghe tao hô một tiếng là xông hết vô nghe!
Lép-sẹo cÅ©ng giống nhÆ° hôm Lượm Ä‘áºp lá»™n vá»›i hắn: Ão pặc-ti-dăng lem luốc, rá»™ng thùng thình, phanh ngá»±c, khoe cái đầu lâu và hà i xÆ°Æ¡ng chéo xăm trên ngá»±c, quần đúi xắn đến bẹn, thì ra trên cạp quần, chéo ngang rốn, cái cán dao găm. Cái miệng hắn rá»™ng ngoác, cặp môi dà y ngáºm lắt lẻo Ä‘iếu thuốc quấn bằng giấy báo. Khuôn mặt hắn vẫn chÆ°a tan hết dấu vết tráºn đòn hôm trÆ°á»›c, hai má và môi trên bị dáºp, thâm tÃm, hai ba cục u Ä‘á» bầm trên trán, nên trông cà ng thêm vẻ du côn anh chị. Bá»n Ä‘Ã n em, đứa nà o má»™t tay cÅ©ng đút và o bên trong bụng áo. Lanh đứng đằng sau Lượm, nói giá»ng run run :
- Anh chú ý! Tay đứa mô cũng nắm cán dao giấu trong áo.
Nghe váºy, cố hết sức mà Lượm vẫn thấy lạnh dá»c xÆ°Æ¡ng sống :
- Tao chấp! - Lượm gằn giá»ng trả lá»i Lanh, không quay mặt lại và tá»± nhiên nó thấy tức tối vá»›i chÃnh ná»—i sợ hãi của mình.
Thúi nÃu nhẹ vạt áo của Lượm, nói gần nhÆ° thì thầm :
- Hay anh để tui la tiếp cứu cho bá»n lÃnh ngục chạy vô?
- Không cần! - Lượm lắc đầu. - Tụi hắn tưởng anh em mình sợ, lại cà ng là m già .
Má»™t cÆ¡n gió lốc thổi xoáy là m tung bụi cát trên sân lao mù mịt. Tụi băng Lép-sẹo dừng lại, nhiá»u đứa Ä‘Æ°a tay lên dụi mắt. Má»™t ý nghÄ© lóe sáng trong óc Lượm. Nó nói :
- Má»—i đứa vốc hai tay hai nắm cát! Há»… tụi hắn rút dao là ném cát vô mặt luôn. Xông vô, giáºt lấy dao rồi Ä‘áºp cho tụi hắn không kịp trở tay!
Ngạnh nhét cái Ä‘inh hai mÆ°Æ¡i phân đã được mà i nhá»n hoắt và o bà n tay Lượm, nói :
- Anh cầm cái đinh ni để tui rảnh tay nắm cát...
- Không cần! Tay không tao chấp tụi hắn! - Vẻ mặt và giá»ng nói cứng cá»i của Lượm tá»± nhiên là m các bạn trở lại vững tâm. Những ngà y chiến đấu ở mặt tráºn Huế đã dạy cho nó má»™t Ä‘iá»u quan trá»ng: Trong giây phút hiểm nguy của tráºn đánh, má»™t tiếng cÆ°á»i ngạo của ngÆ°á»i chỉ huy nhiá»u lúc là m cho Ä‘Æ¡n vị đủ sức chuyển bại thà nh thắng.
Khi chỉ còn cách bá»n Lượm chừng mÆ°á»i bÆ°á»›c. Lép-sẹo bá»—ng đứng lại. Lượm rẽ các bạn bÆ°á»›c lên trÆ°á»›c hất hà m há»i cả bá»n :
- Tụi bay muốn chi?
Lép-sẹo tránh không nhìn Lượm, nói vá»›i bá»n trẻ đứng sau lÆ°ng Lượm, giá»ng hách dịch, ra lệnh :
- Tụi bay Ä‘i vô ba-ti-măng hai dá»n *** ngay! Sáng ni phải dá»n ***, tụi bay không nhá»› à ! Äứa mô bá» việc thì chá»› có trách đại ca Léo-sẹo! Mệ Ä‘áºp hÆ¡i nặng tay – Hắn giả giá»ng các mệ, rồi giả giá»ng Tây sai khiến tù là m cá»-vê - A lê ê! Mao lên! Viết min mao lên!
Bá»n Ä‘Ã n em hắn cÆ°á»i hi hi, khiêu khÃch. Lượm nghiêm mặt, nói :
- Tụi bay vô mà dá»n lấy! Sai ai? Phần của tụi tao bên ba-ti-măng má»™t, tụi tau dá»n rồi. Bên ná»› là phần của tụi bây!
Lép-sẹo chÃt miệng, nhổ cái tà n thuốc, hai mắt vụt Ä‘á» kè, gầm mặt há»i :
- Mi là cha tụi hắn à ?
- Là anh em cùng một đội!
- Äá»™i chi?
- Äá»™i thiếu niên chiến đấu lao Thừa Phủ. - Lượm trả lá»i liá»n má»™t cái tên vụt thoáng qua óc nó. Và tá»± nhiên chÃnh nó cÅ©ng cảm thấy vững tâm hÆ¡n cái tên Äá»™i đặt ra má»™t cách bất ngỠđó.
Lượm nói tiếp, giá»ng Ä‘Ã ng hoà ng, rà nh rá»t :
- Từ giá» trở Ä‘i, bá»n bay cần gì cứ nói thẳng vá»›i tau! Tụi bay muốn chÆ¡i dao, chúng tao chÆ¡i dao! ChÆ¡i tay không, chúng tao chÆ¡i tay không! Muốn hòa thuáºn, chúng tao hòa thuáºn. Vệ Quốc Äoà n vá»›i du kÃch chúng tau, tụi Tây, máºt thám, Bảo Vệ Quân, anh ninh, sung đạn đầy mình tụi tao còn không ngán, ngán chi ba con dao rét của tụi bây!
- Äại ca còn chá» chi nữa! Äáºp chết cha hắn Ä‘i! - Tụi Ä‘Ã n em Lép-sẹo hung hổ thét lác.
Lượm trừng mắt :
- Tao thách đó! Thằng mô muốn chết thì cứ vô đây! Tụi bay đã thấy tao Ä‘áºp lá»™n nhÆ° răng rồi đó!
Cả băng Lép-sẹo gầm ghè rút dao, các bạn của Lượm cũng sẵn sà ng ném cát.
Mấy năm sau, khi Trần Lượm đã thà nh má»™t tiểu Ä‘á»™i trưởng trinh sát nổi danh gan dạ của trung Ä‘oà n, má»—i lần vui chuyện, anh kể vá»›i các bạn trong tiểu Ä‘á»™i, chuyện những ngà y ở trong lao Thừa Phủ, đến Ä‘oạn nà y, giá»ng anh vẫn còn nghẹn lại vì hồi há»™p. Anh nói :
- “Nếu hôm đó xảy ra đánh nhau giữa hai toán, thì đổ máu là cái chắc. Và mình có thể bị đâm chết vá»›i mấy con dao rét của tụi ăn cắp, móc túi. Con nÃt đầu chÆ°a sạch *** trâu mà tụi nó dữ tợn nhÆ° beo!â€
NhÆ°ng đúng lúc đó, tiếng anh tù Ä‘iên bá»—ng la to ở phÃa cuối dãy ca-sô âm phủ :
“Ông Má»™t Äiếu! Ông Má»™t ÄÃếu!
Thằng mô yếu, chạy cho mau!
Thằng mô Ä‘au, cứ đứng lại... ại... ại!â€
Cả hai toán con nÃt Ä‘á»u rùng mình, quay hết nhìn ra phÃa cổng lao. Lép-sẹo nhanh tay khép vá»™i hai tà áo lại giấu cái đầu lâu xÆ°Æ¡ng chéo xăm trên ngá»±c và con dao dắt trÆ°á»›c bụng.
ThÆ°á»ng lệ, cứ và i ba buổi sáng. Má»™t Äiếu lại Ä‘i và o lao, rà o má»™t vòng quanh các ba-ti-măng, các dãy ca-sô, xà lim xem xét, kiểm tra.
Má»™t Äiếu đã hiện ra ở đầu sân lao. Hắn diện bá»™ “soóc†kaki và ng quen thuá»™c, cầu vai áo lấp lánh cái vạch lon quan má»™t, đầu Ä‘á»™i mÅ© ca-lô, miệng ngáºm cái ống Ä‘iếu tổ bố bốc khói, tay ngúc ngoắc roi *** bò nhÆ° con rắn Ä‘en, bên hông Ä‘eo xệ khẩu sung lục. Cẳng tay, cẳng chân hắn dà i nhÆ° tay chân vượn, tua tủa lông lá.
Chỉ nhìn thấy bóng dáng tên chúa ngục có máu Ä‘iên nà y, tù lao Thừa Phủ, kể cả ngÆ°á»i gan lì nhất cÅ©ng phải nổi da gà . Äiá»u đáng sợ và nguy hiểm nhất của hắn là hắn đánh tù, bắn tù, má»™t cách hết sức bất ngá»; vẻ mặt hắn cứ lạnh băng nhÆ° mặt nạ nên không sao biết được mà đỠphòng.
Má»™t Äiếu Ä‘i và o ba-ti-măng hai. Mấy phút sau hắn Ä‘i ra đứng trên bá»±c thá»m, má»™t tay chống lên bao súng lục, tay cầm roi da ngoắc ngoắc hai toán tù con nÃt Ä‘ang gầm ghè sá»a soạn đánh nhau.
- Viên i xì! Lại đây! Lại đây!
Má»™t Äiếu không biết tiếng Việt, hắn chỉ trá» trẹ được và i ba tiếng nhÆ°ng hắn không cần thông ngôn. Äối vá»›i tù, những tiếng hắn không biết, hắn thay bằng roi *** bò và đôi khi bằng đạn khẩu súng lục Ä‘eo xệ bên hông.
Nhìn cây roi Má»™t Äiếu ngúc ngoắc nhÆ° con rắn Ä‘en từ xa, tất cả bá»n trẻ Ä‘á»u run rẩy, cứ đứng nhÆ° chôn chân xuống đất. Mặt chúng cắt không còn giá»t máu.
- Bé con! Viên i xì! Lại đây! - Giá»ng Má»™t Äiếu gằn lại, gắt hÆ¡n.
Nhìn bản mặt cô hồn của tên chúa ngục, nhá»› đến tráºn roi *** bò hôm đầu tiên dÆ°á»›i hiên mÆ°a, Lượm trong bụng cÅ©ng run không khác gì các bạn. Nó lại Ä‘ang ở trong tình thế mắc kẹt giữa hai đối thủ Ä‘á»u ráng sợ. Má»™t Äiếu và tụi băng Lép-sẹo. Nếu chần chừ, nó phải nháºn đòn cả hai. Kinh nghiệm chiến sÄ© và bản chất cứng cổ đã dẫn dắt nó hà nh Ä‘á»™ng, đối phó: Phải liá»u mạng, xông thẳng tá»›i, đối mặt vá»›i hiểm nguy rồi tuỳ cÆ¡ tìm cách tá»± cứu mình. Bây giá» mà bá» chạy là chết!
Lượm nói to với các bạn, cốt để cho cả tụi băng Lép-sẹo nghe :
- Hắn đã gá»i thì phải đến. Không đến hoặc bá» chạy, hắn nổi Ä‘iên thì rồi Ä‘á»i đó nghe! Các cáºu cứ theo tá»›, có việc chi tá»› chịu trÆ°á»›c!
Lượm chạy trÆ°á»›c, các bạn lÃu rÃu chạy theo sát sau lÆ°ng.
Bá»n Lép-sẹo thấy váºy, hoang mang, cÅ©ng hấp tấp chạy theo, cách bá»n Lượm má»™t quãng.
Lượm đứng lại trÆ°á»›c mặt Má»™t Äiếu, Æ°á»›c tÃnh khoảng cách khá»i tầm roi. Nó nói vá»›i tên chúa ngục bằng tiếng Pháp, cố để giá»ng khá»i run :
- Thưa ông quan hai (nó tăng thêm cho hắn một lon để lấy lòng), chúng tôi có mặt!
Ãnh mắt và ng nhÆ° mắt rắn của Má»™t Äiếu thoáng vẻ ngạc nhiên :
- Mà y biết tiếng Pháp?
- Thưa ông quan hai, tôi nói chưa được đúng mẹo lắm.
- Mà y là Viết min?
- Tôi là há»c sinh trÆ°á»ng lÃt-xê...
- Còn bá»n kia? - Má»™t Äiếu khoát cây roi chỉ các bạn đứng sát sau lÆ°ng Lượm
- ThÆ°a ông quan hai, toà n trẻ con, con nhà nghèo. Chúng không được Ä‘i há»c. Chúng phải Ä‘i chăn trâu, bán báo, đánh già y để tá»± nuôi sống...
- Tại sao chúng bị bắt?
- Tại chúng Ä‘i qua các trạm kiểm soát mà không có giấy thông hà nh - Lượm trả lá»i bừa.
Bá»n băng Lép-sẹo đứng cách đó chừng mÆ°á»i bÆ°á»›c. Chúng kinh ngạc, khiếp đảm nhìn Lượm đối đáp vá»›i Má»™t Äiếu bằng tiếng Tây là u là u. “Chết cha rồiâ€. Chúng sợ muốn đến tắt thở, nghÄ© bụng: “Thằng móc *** ná»› biết tiếng Tây, chắc hắn Ä‘ang xui Má»™t Äiếu Ä‘áºp chết tụi mìnhâ€.
Má»™t Äiếu Ä‘Æ°a cây roi qua vai, chỉ và o ba-ti-măng :
- Tại sao chúng mà y không dá»n sạch các cầu tiêu? - Hắn vừa há»i vừa bÆ°á»›c xuống các báºc tam cấp. - LÅ© lÆ°á»i biếng! - Hắn bất thần quát to và vung cây roi lên.
Biết hắn sắp đánh, nhÆ°ng Lượm cố hết sức không rụt cổ, né ngÆ°á»i tránh đòn. Nó liá»u lÄ©nh nhìn thẳng và o mắt tên chúa ngục nói rà nh rá»t thứ tiếng Pháp khá đúng mẹo :
- ThÆ°a ông quan hai, chúng tôi không phải là những đứa trẻ lÆ°á»i biếng. Chúng tôi biết rõ bổn pháºn của chúng tôi, - Lượm Ä‘Æ°a tay chỉ các bạn, - có nhiệm vụ dá»n vệ sinh ở ba-ti-măng má»™t. Chúng tôi đã là m xong, má»i ông sang kiểm tra. Dá»n vệ sinh ở ba-ti-măng hai là nhiệm vụ của bá»n kia. - Lượm chỉ và o cả băng Lép-sẹo.
Thái Ä‘á»™ chững chạc và câu trả lá»i bằng tiếng Pháp đúng mẹo của Lượm là m cho Má»™t Äiếu tá»± nhiên hạ cây roi xuống. Hắn chỉ roi và o mặt tụi Lép-sẹo, há»i :
- Những tên nhÆ¡ bẩn kia tại sao chúng bị bắt? Bá»n chúng là Viết min?
- Thưa ông quan hai, không phải! Chúng bị bắt vì tội trộm cắp.
- Bá»n trá»™m cắp! - Má»™t Äiếu chiếu cặp mắt sâu hoắm và ng nhÆ° mắt rắn và o tụi Lép-sẹo, ngoặc ngoặc đầu roi, gá»i. - Lại đây! Lại đây! - Và má»™t tay hắn mở bao súng lục.
Bá»n Lép-sẹo rú lên khiếp đảm. Nhiá»u đứa òa khóc chắp hai tay vái lấy vái để Má»™t Äiếu :
- Con lạy ông! Con lạy ông!
Một số đứa nhấp nhổm định bỠchạy. Lép-sẹo cũng định bỠchạy.
Nhìn vẻ sợ hãi đến cùng cá»±c của bá»n trẻ rách rÆ°á»›i, khốn khổ, ná»—i giáºn dữ trong lòng Lượm bá»—ng tiêu tan. Nó cảm thấy thÆ°Æ¡ng hại chúng. Nó nói vá»›i cả bá»n giá»ng nhÆ° ra lệnh :
- Äừng chạy! Chạy hắn bắn chết cha bay ngay! BÆ°á»›c lại gần đây rồi tao xin hắn cho!
Nó quay sang nói vá»›i Má»™t Äiếu :
- ThÆ°a ông quan hai, xin ông tha tá»™i cho chúng lần nà y. Tôi sẽ bảo vá»›i chúng dá»n sạch cầu tiêu trong vòng ná»a giá».
- Ná»a giá» sau nếu bá»n bẩn thỉu ấy không dá»n sạch, mà y hãy báo cho tao biết! - Má»™t Äiếu nói vá»›i Lượm và đút súng và o bao. Hắn ngúc ngoắc cây roi Ä‘i sang kiểm tra ba-ti-măng má»™t.
Lượm bÆ°á»›c đến đứng trÆ°á»›c mặt Lép-sẹo, nói giá»ng nghiêm khắc :
- Tau đã xin hắn cho tụi bay rồi đó! Kéo nhau vô mà dá»n ngay cầu tiêu Ä‘i! Trong ná»a giá» phải dá»n sạch. Vứt hết dao Ä‘i! Äồ ngu! Tao mà nói vá»›i hắn trong ngÆ°á»i tụi bay đứa nà o cÅ©ng dắt dao để rình giết hắn, thì tất cả tụi bay đã ăn đạn suốt lượt!...
Bị Lượm mắng nhiếc nhÆ°ng cả bá»n không đứa nà o dám hó hé. Chúng cúi mặt xuống đất. Riêng Lép-sẹo trân trân nhìn Lượm vá»›i ánh mắt căm há»n. Từ ngà y và o tù đến nay, chÆ°a má»™t ai, kể cả, ngÆ°á»i lá»›n dám mắng nhiếc hắn nhÆ° Lượm; mà mắng nhiếc ngay trÆ°á»›c mặt bá»n Ä‘Ã n em của hắn! “Chừ thì tụi Ä‘Ã n em còn coi “Äại ca Lép-sẹo†nà y ra cái *** chi nữa!â€. Hắn nghÄ© váºy, vừa cay đắng, vừa nhục nhã. NhÆ°ng bây giá» thì hắn lại không dám là m gì Lượm. Hắn nghÄ©: “Thằng móc *** ná»› biết tiếng Tây. Hắn chỉ cẩn xì lô xì lồ vá»›i Má»™t Äiếu và i tiếng là mình đã phải ăn đạn rồi! Tổ cha hắn!†- Lép-sẹo gầm lên trong bụng. Má»™t ý định liá»u lÄ©nh thoáng vụt qua trong óc hắn: “Mình phải đâm cho hắn má»™t dao vô giữa ngá»±c, rồi tá»± đâm chết mình luôn! Sống mà phải chịu nhục nhÆ° ri thì sống là m chi!â€.
- Má»™t Äiếu ra! Má»™t Äiếu ra! - Tiếng má»™t đứa trong bá»n hắn run rẩy kêu lên.
Lép-sẹo ngoảnh lại thấy tên chúa ngục từ trong cá»a ba-ti-măng má»™t bÆ°á»›c ra, và đang nhìn vá» phÃa tụi hắn. Lượm nói :
- Kéo nhau vô mà dá»n *** ngay không chết cả tụi bây giá»!
- Äể tui ra lấy cái thúng Ä‘á»±ng *** hÃ! - Má»™t thằng cuống quýt nói.
- Äể tụi tui dá»n cho. Äại ca không cần phải dá»n. - Má»™t thằng giá»ng xun xoe.
Bóng dáng lông lá của tên hung thần chúa ngục vá»›i khẩu súng bên hông, cây roi *** bò ngúc ngoắc trong tay, láºp tức là m cho ý định liá»u lÄ©nh của Lép-sẹo tiêu tan.
- Tổ cha bay! - Lép-sẹo bất thần trút cÆ¡n giáºn dữ lên đầu bá»n Ä‘Ã n em. Hắn nghiến răng quạu mặt chá»i - Äi vô dá»n *** hết. Thằng mô cÅ©ng phải dá»n!
Và chÃnh hắn chạy vô ba-ti-măng trÆ°á»›c. Tụi Ä‘Ã n em lÃu rÃu chạy theo.
Lép-sẹo đứng sững lại trÆ°á»›c dãy cầu tiêu ngáºp ngụa phân dòi mà từ trÆ°á»›c đến nay hắn chỉ đứng từ xa để sai khiến tụi ngoà i kia hốt dá»n, nhÆ° má»™t viên cai tù sai khiến tù “và bây giá» tá»± nhiên xuất hiện má»™t thằng “chó chết†ở đâu, nhá» con, ốm yếu thua xa hắn, dám Ä‘áºp lại hắn, dám mắng nhiếc hắn “đồ nguâ€, lại bắt buá»™c hắn tá»± tay phải hốt ***!â€... Hắn nghÄ© váºy, và cái miệng rá»™ng ngoác đầy quyá»n uy, quen sai khiến của hắn, tá»± nhiên méo xệch nhÆ° mếu. Má»™t giá»t nÆ°á»›c mắt đặc quánh, nhÆ° dầu lăn trên gò má lem luốc của hắn. Có thể gá»i tên giá»t nÆ°á»›c mắt trên má tên anh chị vị thà nh niên nà y: Thù háºn, nhục nhã.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Cá» của chÃnh quyá»n ngụy ngà y đó.
Xem tiếp phần thứ saÌu.
|
09-08-2008, 09:57 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
Phần thứ sáu
1
Rảnh tay được má»™t chút vá»›i tụi băng Lép-sẹo, Lượm nghÄ© ngay đến việc tìm xem Chỉ huy trưởng mặt tráºn khu C hiện Ä‘ang bị giam ở xà lim số mấy, để có thể giúp đỡ ông.
Mất hai ngà y mà y mò Ä‘iá»u tra, Lượm và các bạn trong Ä‘á»™i má»›i phát hiện ra ông đã bị bá»n chúng chuyển lúc ban đêm, sang dãy ca-sô âm phủ, giam ở ca-sô số sáu.
Má»—i ca-sô, gần sát mắt có má»™t khuôn cá»a rá»™ng chừng sáu tấc vuông, cắm chấn song sắt to bằng chét tay. Những ngÆ°á»i tù bị giam trong ca-sô cứ chiá»u chiá»u lại trèo lên, thả qua khuôn cá»a sổ đó ra bên ngoà i cái ống bÆ¡ có buá»™c dây nhÆ° kiểu thả gầu xuống giếng. Há» thả xuống nhÆ° váºy để chá» những ngÆ°á»i tù bên ngoà i Ä‘i là m cá»-vê vá» thÆ°Æ¡ng tình rót cho há» má»™t Ãt nÆ°á»›c trong, hoặc cho má»™t mẩu bánh, má»™t chút thức ăn. NhÆ°ng mÆ°á»i ống bÆ¡ thòng xuống cÅ©ng chỉ và i ba ống bÆ¡ kéo lên có nÆ°á»›c, có bánh hoặc thức ăn. Tất cả tù Ä‘á»u trong tình trạng đói khát ghê gá»›m, nên bá»›t ra được chút nÆ°á»›c, chút bánh để cho là chuyện hãn hữu.
Vì khuôn cá»a chiá»u ngang quá hẹp nên ngÆ°á»i bên trong không thấy được ngÆ°á»i ở bên ngoà i cho gì và o ống bÆ¡. Thấy ống bÆ¡ nặng nặng là há» kéo lên.
Lâu nay, bá»n con nÃt trong băng Lép-sẹo vẫn bà y trò tinh nghịch: Chúng bá» gạch vỡ, đất, cát và o ống bÆ¡ để đánh lừa những ngÆ°á»i trong ca-sô. Tệ hÆ¡n, chúng còn đánh xoáy nÆ°á»›c, bánh trong các ống bÆ¡ trÆ°á»›c khi há» kịp kéo lên.
Nghe thằng Lanh kể chuyện, Lượm nổi Ä‘iên. Äứng giữa sân lao, Lượm nói to vá»›i các bạn, cho cả mấy đứa trong băng Lép-sẹo Ä‘ang đứng gần đó nghe tiếng :
- Äồ chó! Từ giá» trở Ä‘i, há»… các cáºu thấy bất kể thằng mô là m nhÆ° rứa là xông vô Ä‘áºp chết luôn. Äáºp chết! Nghe chÆ°a?
Tụi băng Lép-sẹo bảo nhau: “Mấy ngÆ°á»i bị giam trong ná»› toà n Việt Minh hạng nặng. Việt Minh, Vê-cu-đê vá»›i du kÃch là há» bênh nhau gá»›m lắm. Tụi mình xá»› rá»› chá»c vô, tụi hắn sẽ xúm lại Ä‘áºp chết thiệt, chá»› không phải tụi hắn nói dá»a môâ€. Má»™t thằng bÆ°á»›ng bỉnh, gân cổ nói: “Tau cứ chÆ¡i! Coi tụi hắn có là m chi được c... tau không?â€. Và chiá»u đó thằng nà y đã lén bá» má»™t vốc cát và o ống bÆ¡, nhÆ°ng các bạn của Lượm không nhìn thấy. Thằng nà y đắc chà vênh váo kể lại vá»›i “đại ca†Lép-sẹo để khoe gan. Hắn tưởng “đại ca†sẽ cÆ°á»i tán thưởng và khuyến khÃch hắn: “Cứ là m tá»›i nữa Ä‘iâ€. Không ngá» Lép-sẹo quay mặt, dá»™ng luôn cho hắn má»™t đạp ngã sấp và chá»i :
- Äồ ngu!
TrÆ°á»›c thái Ä‘á»™ giáºn dữ bất ngá» của Lép-sẹo, bá»n Ä‘Ã n em Ä‘á»u sá»ng sốt. Chúng nháºn rằng đại ca chÆ°a lần nà o tham dá»± và o cái trò tinh nghịch của chúng, nhÆ°ng đại ca nổi khùng nhiếc chúng là đồ ngu nhÆ° lần nà y là lần đầu. Má»™t ý nghÄ© ngá» vá»±c thoáng qua óc chúng: “Hay đại ca cÅ©ng bắt đầu sợ thằng móc *** đó?â€
* * * * *
Bốn dãy ca-sô chỉ có ba bốn khuôn cá»a sổ là không có ống bÆ¡ thòng xuống. Trong số nà y có khuôn cá»a ca-sô số sáu, nÆ¡i giam Chỉ huy trưởng.
Lượm biết rằng Chỉ huy trưởng má»›i và o tù, ông kiếm đâu ra được ống bÆ¡ vá»›i dây. Và điá»u quan trá»ng hÆ¡n là nó không bao giá» tưởng tượng nổi má»™t ngÆ°á»i nhÆ° Chỉ huy trưởng lại thả ống bÆ¡ xin nÆ°á»›c, xin bánh, nhÆ° những ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng khác. Ông là phải mang súng săn voi của Bảo Äại, Ä‘i lừng lững trong chiến hà o vá»›i đôi ủng lấm bùn và giÆ°Æ¡ng súng bắn xe bá»c thép của giặc. Äó là hình ảnh Ä‘á»™c nhất vá» Chỉ huy trưởng mãi mãi gắn chặt và o trà tưởng tượng của nó. Nếu biết ông cÅ©ng hà nh Ä‘á»™ng nhÆ° những ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng khác, chắc nó sẽ vô cùng Ä‘au khổ. Äó là ná»—i Ä‘au khổ lá»›n lao của những tâm hồn ngây thÆ¡, cuồng nhiệt khi thấy thần tượng bị sụp đổ.
NhÆ°ng vá»›i kinh nghiệm tù đầy má»›i há»c được, Lượm biết lúc nà y ông Ä‘ang phải nằm trần trụi trên ná»n xi măng lở láy, hôi hám, Ä‘ang đói run ngÆ°á»i và khát cháy cổ. “Ôi chao, Chỉ huy trưởng là m răng mà nuốt nổi vắt cÆ¡m tù vừa sống vừa nhão vá»›i mấy cục muối má» mặn chát!â€. Nó nghÄ© váºy mà ứa nÆ°á»›c mắt.
Nó đà o óc nghĩ cách tìm ra nước trong, bánh mì để chuyển và o cho ông. Nước trong thì có thể kiếm được, nhưng bánh đà o đâu ra?
Thằng Lanh thông thạo đủ má»i chuyện trong tù, nói vá»›i Lượm :
- Các anh tù Ä‘i là m ở Sở Anh-tăng-dăng, há» thÆ°á»ng ăn cắp được những ổ bánh mì rất to. Há» cắt ra bán cho những ngÆ°á»i có tiá»n. NhÆ°ng anh em mình là m chi có tiá»n.
Thúi reo lên :
- Tui có tiá»n đây! Tiá»n bán kẹo dạo ná» vẫn còn y nguyên mà , anh Lượm.
Nó lộn cổ áo, lôi ra mấy tỠbạc cuộn tròn đưa cho Lượm.
- Một lát bánh kha khá mà ngon ước độ mấy đồng?
- Hai đồng chứ mấy.
Lượm đếm tiá»n Ä‘Æ°a cho Lanh hai đồng, nói: “Mi nói các anh bán rẻ vô ngheâ€. Rồi Ä‘Æ°a trả số tiá»n còn lại cho Thúi :
- Mi cất đi, lỡ khi có việc cần.
Lượm và các bạn chia nhau Ä‘i kiếm dây, ống bÆ¡, xin nÆ°á»›c trong ở các toán tù Ä‘i là m cá»-vê vá».
Việc chuyển nÆ°á»›c và bánh và o ca-sô qua khuôn cá»a tò vò không khó lắm. Bốn đứa đứng chụm lại, tay bá vai nhau kết thà nh bệ, công kênh Lượm đứng lên vai. Lượm vá»›i hai tay nÃu chấn song sắt, Ä‘u ngÆ°á»i lên. Răng nó cắn đầu sợi dây Ä‘iện thoại, má»™t đầu dây có buá»™c ống bÆ¡ đầy nÆ°á»›c và miếng bánh Lanh vừa mua được. Nó áp mặt và giữa hai chấn song nhìn và o bên trong. Bên trong ca-sô tối mò, xông lên mùi hôi ngá»™t ngạt.
Lượm nói :
- Chỉ huy trưởng! Chỉ huy trưởng!
- Ai gá»i gì đấy? - Từ bên dÆ°á»›i vá»ng lên tiếng há»i, giá»ng khà n khà n, yếu á»›t, nhÆ°ng nó vẫn nháºn ra đúng giá»ng Chỉ huy trưởng. Ôi, là m sao nó có thể không nháºn ra cái giá»ng nghiêm trầm, đã nói vá»›i Äá»™i những lá»i thống thiết vá» nghÄ©a vụ lá»›n lao của ngÆ°á»i chiến sÄ©, vá» chiến đấu cho sá»± sống còn của Tổ Quốc, trên sân chùa Từ Äà m má»›i ngà y nà o...
Lượm gần như chét đầu và o giữa hai chấn song sắt nhưng không sao có thể nhìn thấy Chỉ huy trưởng đang nằm hoặc ngồi, ở bên dưới.
- Dạ, em là Lượm ở Äá»™i Thiếu niên trinh sát. Em chiến đấu ở mặt tráºn khu C. Em bị bắt sau tráºn Há»™ Thà nh. Ở đây có nhiá»u bạn cùng tuổi em là liên lạc của du kÃch, bá»™ Ä‘á»™i địa phÆ°Æ¡ng. Chúng em há»p lại thà nh Ä‘á»™i để bênh vá»±c, giúp đỡ nhau.
- Các em là m nhÆ° thế là rất tốt! - Tiếng Chỉ huy trưởng vá»ng lên.
- Chúng em kiếm được Ãt nÆ°á»›c trong và bánh gá»i vô anh... - Giá»ng Lượm nghẹn lại. Nó khẽ khà ng tháºn trá»ng kéo ống bÆ¡ và lát bánh mà Thúi ở bên dÆ°á»›i bÆ°ng hai tay Ä‘Æ°a cao quá đầu, lên đến sát khuôn cá»a. Nó đút hai thứ qua chấn song rồi thòng xuống cho đến lúc nghe tiếng đáy lon nÆ°á»›c chạm khẽ ná»n xi măng.
Trong lúc đó, Lép-sẹo và bá»n Ä‘Ã n em hắn đứng ở góc sân đằng kia, chăm chăm nhìn lại. Lép-sẹo áo phanh ngá»±c, Ä‘iếu thuốc ngáºm lệch bên mép, mắt nheo nheo nhìn Lượm Ä‘u ngÆ°á»i nhÆ° con vượn và o chấn song. Hắn gầm gừ :
- Tụi ni liá»u mạng tháºt! Tụi hắn coi Má»™t Äiếu vá»›i các cha lÃnh canh bằng ná»a con mắt!
Thằng đà n em có ve mắt thì thầm với Lép-sẹo :
- Äể tui chạy ra mách mấy ông lÃnh gác, các ông vô nện tụi hắn má»™t tráºn báng súng cho bõ ghét nghe? Tụi hắn Ä‘ang dồn dồn nhau rứa, chạy không kịp mô!
Thằng nà y co giò định chạy ra cổng, Lép-sẹo bất thần túm chặt cổ áo thằng nà y lôi giáºt lại. Hắn nhổ phắt cái tà n thuốc Ä‘ang ngáºm, vung tay tát thằng nà y má»™t tát tai ngã dúi xuống đất, rồi chá»i :
- Äồ ngu!
Lượm nghe tiếng huýt gió của Ngạnh là m nhiệm vụ cảnh giá»›i, báo tin tụi lÃnh gác sắp sá»a Ä‘i và o. Nó hổn hển há»i gấp :
- Chỉ huy trưởng có biết bạn Vệ liên lạc hiện nay ở đâu không?
- Em Vệ cùng bị bắt với tôi. Có lẽ chúng đưa em vỠgiam ở lao Tòa Khâm.
Lượm muốn há»i thêm có phải ông bị bắt vì có đứa phản bá»™i chỉ Ä‘iểm không? NhÆ°ng xa xa tiếng huýt gió của Ngạnh cà ng vang to, thúc bách hÆ¡n. Nó vá»™i và ng nhảy đứng xuống vai các bạn, tụt nhanh xuống đất.
Khi Mệ-Lai-tà n-táºt cùng vá»›i hai tên lÃnh tay dùi cui, tay súng Ä‘i và o đến sân lao thì Lượm và các bạn Ä‘ang chÆ¡i trò nhảy cừu.
TrÆ°a hôm sau, Lượm và các bạn trong Ä‘á»™i lại sá»a soạn nÆ°á»›c trong và bánh mì để tiếp tế cho Chỉ huy trưởng. NhÆ°ng khi nó trèo bám lên khuôn cá»a, gá»i to nhiá»u lần, nó má»›i biết xà lim trống không.
Lượm và các bạn không ngá» lon nÆ°á»›c và lát bánh hôm qua là bữa ăn cuối cùng của Chỉ huy trưởng mặt tráºn khu C Phùng Äông.
MÆ°á»i hai giỠđêm hôm qua, bá»n máºt thám Pháp đã bà máºt đến xÃch tay ông cùng vá»›i năm ngÆ°á»i tù khác bá» lên xe bịt bùng, chở thẳng và o Äà Nẵng.
Không dụ hà ng khuất phục nổi, chúng đã hèn hạ bắn ông và năm ngÆ°á»i tù đó trên bãi biển bán đảo SÆ¡n Trà , rồi ném xác xuống biển.
2
Việc Chỉ huy trưởng bị Ä‘Æ°a Ä‘i mất tÃch trong đêm và tin Vệ-to-đầu bị bắt cùng vá»›i Chỉ huy trưởng, có thể hiện nay Ä‘ang bị giam ở lao Tòa Khâm, là m Lượm bà ng hoà ng, choáng váng. Hai đêm liá»n nó nằm mÆ¡ thấy ông... Nó thấy mình cùng vá»›i cả Äá»™i Ä‘ang táºp hợp trÆ°á»›c sân chùa Từ Äà m. Chỉ huy trưởng xuống ngá»±a bÆ°á»›c nhanh lên các báºc Tam quan, vá»›i đôi ủng lấm bùn đất chiến hà o. Khẩu súng săn voi Ä‘eo bên vai. Cái mÅ© cối Tiếp Phòng Quân mà u cỠúa, quai mÅ© ôm vòng hai bên má và cái cằm râu má»›i cạo xanh biếc. Cặp mắt sâu và rất sáng, nghiêm nghị lÆ°á»›t nhìn cả Äá»™i, nhÆ° ông Ä‘ang cân nhắc, Æ°á»›c lượng sức vóc và lòng can đảm của má»—i Ä‘á»™i viên để giao nhiệm vụ...
Lượm choà ng tỉnh thấy hai má mình ướt đầm nước mắt.
“... Rất có thể không phải má»™t tháng, hai tháng mà phải mất nhiá»u tháng nhiá»u năm nữa, chúng ta má»›i đánh Ä‘uổi được hết bá»n cÆ°á»›p nÆ°á»›c bán nÆ°á»›c giải phóng được Tổ Quốc, giải phóng thà nh phố thân yêu của chúng ta... Nếu thế hệ chúng tôi chÆ°a là m xong được sứ mệnh lá»›n lao nà y, thì thế hệ các em phải nối tiếp xốc tá»›i, hoà n thà nh cho bằng được...â€.
Lá»i khuyên dặn hôm nà o của ông trÆ°á»›c giá» ra tráºn lúc nà y lại vang vá»ng trong trà nhá»› Lượm, vá»›i má»™t ý nghÄ©a má»›i mẻ khác thÆ°á»ng; giúp nó bình tâm trở lại nâng đỡ nó trong cuá»™c chiến đấu không đồng Ä‘á»™i, không ngÆ°á»i hÆ°á»›ng dẫn, chỉ huy.
Nó giục giã thôi thúc Lượm gắng gá»i là m tốt những việc mà chÃnh nó tá»± Ä‘á» ra.
Việc quan trá»ng nhất là hà ng ngà y nó cùng vá»›i các bạn trong Ä‘á»™i, kiếm nÆ°á»›c trong đổ và o các ống bÆ¡ của các anh bị giam trong hai dãy “ca-sô âm phủ†thòng xuống. Xe nÆ°á»›c vừa vá» là bá»n trẻ đã có mặt quanh hố nÆ°á»›c để già nh múc nÆ°á»›c trong nhÆ°ng vì tranh già nh quá há»—n loạn nên dù nÆ°á»›c múc được trÆ°á»›c cÅ©ng đục ngầu, khăng khẳng mùi bùn, mùi rác. Dù chÃnh hà ng ngà y Ä‘á»u phải uống thứ nÆ°á»›c đó, có khi còn đục bẩn hÆ¡n, nhÆ°ng phải rót cho các anh, Lượm và các bạn Ä‘á»u thấy khổ tâm.
Muốn kiếm được nÆ°á»›c trong, nhất thiết phải Ä‘i là m cá»-vê. Lượm bà n vá»›i các bạn, chá»n ra bốn đứa cùng vá»›i Lượm nữa là năm, sức vóc hÆ¡n cả, tìm cách chen bừa và o các toán tù Ä‘ang sắp hà ng trên sân lao, đợi xe các công sở đến chở Ä‘i. NhÆ°ng lần nà o Lượm và các bạn cÅ©ng bị gạt lại. Các công sở không chịu nháºn tù con nÃt Ä‘i là m cá»-vê.
* * * * *
Má»™t buổi sáng tù Ä‘i là m cá»-vê đã vãn hết, trong sân lao chỉ còn lại tù con nÃt, mấy ngÆ°á»i già yếu, và i anh tù má»›i và o hôm qua, chÆ°a có công sở nà o lấy Ä‘i là m.
Không có việc gì, tù con nÃt, ngÆ°á»i già yếu kéo ra đứng chen chúc sau khuôn cá»a sắt đóng chặt của lá»›p tÆ°á»ng trong, nhìn ra cổng chÃnh. Trên nóc cổng chÃnh có cây cá»™t cá» ngắn, ngã chếch ra Ä‘Æ°á»ng.
Buổi sáng, má»™t tiểu Ä‘á»™i lÃnh ngục do Viên Ä‘á»™i hoặc tên cai Ä‘iá»u khiển, súng vác vai, hô ắc ê Ä‘i qua hai cánh cổng chÃnh mở rá»™ng táºp há»p thà nh hà ng ngang trên Ä‘Æ°á»ng, là m lá»… kéo cá». Những ngÆ°á»i tù không được Ä‘i là m cá»-vê, thÆ°á»ng đứng chá»±c ở đây chá» bá»n lÃnh mở cổng ra kéo cá», sẽ nhìn khúc Ä‘Æ°á»ng phố lác đác có ngÆ°á»i qua lại, dù chỉ mÆ°Æ¡i phút. Bá»n tù con nÃt bị giam giữ lâu ngà y giữa hai lá»›p tÆ°á»ng cao vòi vá»i nhìn ra Ä‘Æ°á»ng phố vá»›i ánh mắt háo hức, thèm khát trông tháºt tá»™i nghiệp!
Sáng nà o có Má»™t Äiếu đứng trong sân nhìn ra Viên Ä‘á»™i, tên cai Ä‘iá»u khiến lÃnh là m lá»… kéo cá» rất hùng dÅ©ng, oai vệ. Tiếng hô “Gác-Ä‘á»-bu pá»-rê-dăng-tê! Ứ!†nghe rất dõng dạc, đứng táºn sân lao bên trong cÅ©ng nghe tiếng. NhÆ°ng sáng nà o vắng mặt Má»™t Äiếu, bá»n lÃnh ngục Ä‘á»u là m quấy quá cho xong chuyện. Chúng kéo ra chỉ bốn năm đứa nhÆ° Ä‘i dạo mát, súng vác ngả nghiêng. Chúng kéo phăng cá» lên, không hô hiếc gì hết, rồi Ä‘i sang bên kia lá» Ä‘Æ°á»ng hút thuốc, ăn quà . Sáng hôm đó, Mệ-Lai-tà n-táºt Ä‘iá»u khiển việc kéo cá». Mệ-Lai-tà n-táºt giao cho má»™t tên kéo cá», còn hắn và những tên kia xúm lại quanh mấy gánh hà ng quà , bánh canh, xôi bắp, bún bò... nói cÆ°á»i toe toét.
Lá cá» tam tà i vừa kéo lên lÆ°ng chừng cá»™t, anh tù Ä‘iên đứng sát bên Lượm, hai tay nắm chấn song sắt cá»a lay lay, rồi bất ngá» kêu toáng lên :
- Ông Má»™t Äiếu Æ¡i là ông Má»™t Äiếu Æ¡i! Ông ra mà coi quân lÃnh của ông kéo cá» Äại Pháp mà nhÆ° kéo tù vô xà lim! Không pá»-rê-dăng-tê, không ứ, không ó *** chi hết a!
Tụi lÃnh ngục hoảng hồn, Ä‘ang nhai xôi phải nhổ xôi, dụi thuốc, vứt tô bún Ä‘ang ăn dở, chạy vá»™i sang Ä‘Æ°á»ng táºp há»p, và kéo cá» tháºt nhanh lên ngá»n. Mệ-Lai-tà n-táºt vừa sợ vừa cáu.
- Tổ cha thằng Ä‘iên! - Hắn chá»i và cúi nhặt ná»a viên gạch, thẳng tay nhắm đầu anh tù Ä‘iên mà ném.
Viên gạch va và o chấn song kêu “coong!†và dá»™i báºt trở ra. Vừa lúc đó Má»™t Äiếu từ trong nhà đi ra, há»i :
- Cái gì? Cái gì?
Anh tù Ä‘iên ôm đầu mếu máo, lu loa nói vá»›i Má»™t Äiếu bằng thứ tiếng Tây bồi hổ lốn quen thuá»™c của anh :
- Mông dạch nằng! Lủy - Anh chỉ và o Mệ-Lai - kéo lÆ¡ Ä‘á»-ra-pô phăng-xe - Anh là m Ä‘iệu bá»™ kéo cá» - con lủy kéo pá»-ri-son-ni-ê vô xà lim. Nông gác-Ä‘á»-bu, nông pá»-rê-dăng-tê, nông ứ! - Anh chụp tay Lượm là m Ä‘iệu bá»™ kéo tù - Moa ráp-po mông dạch nằng - Lủy lăng-xê moa viên gạch - Anh chỉ viên gạch - moa cát-xê la-tết - Anh ôm đầu nhăn nhó khóc hu hu nhÆ° bị viên gạch ném trúng đầu.
Má»™t Äiếu nháºn ra Lượm, liá»n há»i :
- Bé con, đúng nhÆ° váºy không?
- ThÆ°a ông quan hai, đúng nhÆ° váºy!
Má»™t Äiếu quay lại nhìn Mệ-Lai Ä‘ang đứng chết Ä‘iếng, mặt cắt không còn giá»t máu.
- Äồ con lợn!
Má»™t Äiếu gầm lên. Hắn bÆ°á»›c lại giáºt phắt cái lon cai trên ống tay áo Mệ-Lai-tà n-táºt, vung roi quất tá»›i tấp lên vai, lên lÆ°ng. Vừa quất vừa chá»i :
- Äồ súc váºt nhÆ¡ bẩn! Äồ súc váºt nhÆ¡ bẩn!
Mệ-Lai-tà n-táºt cứ phải đứng gác-Ä‘á»-bu mà chịu đòn, miệng lắp bắp van lạy :
- Mông dạch nằng! Pạc-đon-nê moa!...
Nếu lúc đó không có má»™t chiếc xe Jeep phanh rÃt Ä‘á»— xịch trÆ°á»›c cổng lao, thì chắc viên cai ngục nà y sẽ bị đánh cho đến kỳ ngã gục. Chiếc xe do má»™t tên lÃnh da Ä‘en lái. Hai tên Pháp xuống xe, bÆ°á»›c qua cổng lao, tên lÃnh Ä‘eo tiểu liên “mát†và viên Ä‘á»™i Ä‘eo súng lục. Chúng chà o Má»™t Äiếu và đưa giấy tá» gì đó, Lượm tò mò lắng nghe viên Ä‘á»™i Tây báo cáo vá»›i Má»™t Äiếu. Nó được biết chúng ở má»™t công sở có tên là Poste Militaire (bÆ°u Ä‘iện quân sá»±), cần xin ba ngÆ°á»i là m cá»-vê.
Viên quản ngÆ°á»i Việt, phó Ä‘á» lao, mở cánh cá»a sắt bÆ°á»›c và o, chá»n ba ngÆ°á»i tù lá»›n tuổi, dẫn ra ngoà i cho viên Ä‘á»™i Tây. Viên Ä‘á»™i há»i :
- Trong ba ngÆ°á»i, có ngÆ°á»i nà o biết tiếng Pháp không?
Viên quản há»i lại, cả ba lắc đầu.
Lượm liên thò cánh tay qua cổng sắt, nói to :
- Thưa ông đội, tôi biết tiếng Pháp!
- Mà y nói tiếng Pháp khá không? - Viên Ä‘á»™i bÆ°á»›c đến gần Lượm há»i.
- Tôi nói không được đúng mẹo lắm.
Viên đội nhún vai :
- Thế là mà y hơn tao. Tao không biết một tiếng Việt nà o.
Cánh cá»a sắt mở ra. Viên Ä‘á»™i gạt lại má»™t trong ba ngÆ°á»i và kéo Lượm thay và o đó. Y quay lại há»i viên quản phó Ä‘á» lao :
- Ông đồng ý chứ?
- Äồng ý - Viên quản cÆ°á»i, bắt tay viên Ä‘á»™i.
- Chúng ta đi thôi! - Viên đội hất đầu rất điệu với Lượm và chỉ ra xe.
Sá»± may mắn quá bất ngá» là m cho Lượm vui mừng đến nghẹn thở. Nó chỉ kịp quay lại ngoắc ngoắc tay vá»›i các bạn đứng chen chúc đằng sau cánh cá»a sắt và đi gần nhÆ° chạy ra chá»— chiếc xe Jeep Ä‘ang Ä‘á»—. Nó thấy tim mình Ä‘áºp thình thịch trong lồng ngá»±c. Nó lo sợ viên Ä‘á»™i tây, thằng Má»™t Äiếu và cả tụi lÃnh ngục nữa sẽ đổi ý, giữ nó lại vì chúng chợt nhá»› ra: thằng tù con nÃt nà y đã từng hai lần liá»u lÄ©nh vượt tù...
3
Sở Poste Militaire (gá»i tắt là sở Pốt) đóng ở dãy nhà má»™t tầng còn sót lại trong khu vá»±c Trung bá»™ phủ cÅ©. Hầu hết những ngôi nhà kiên cố trong khu vá»±c đã bị quân ta đánh sáºp thà nh những đống gạch vụn, trÆ°á»›c khi rút khá»i Huế.
Äằng sau sở Pốt, cách má»™t khu vÆ°á»n rá»™ng má»c lút cá» dại, là ngôi nhà hai tầng rá»™ng thênh thang của má»™t công sở khác cÅ©ng của bá»n nhà binh Pháp, có tên là Coopérative Militaire (cá»a hà ng nhu yếu phẩm quân Ä‘á»™i). Sở nà y cÅ©ng có má»™t toán tù lao Thừa Phủ hà ng ngà y đến là m cá»-vê. Toán tù gá»i tắt công sở nà y là sở “Cốpâ€.
Ở sở Pốt chỉ có thÆ° từ, giấy má, những gói bÆ°u phẩm lá»›n nhá» xếp thà nh dãy trên các giá gá»— kê dá»c sát tÆ°á»ng. Trong khi đó bên sở Cốp, các gian buồng chất cao đến trần nhà những hòm đồ há»™p, bánh kẹo, rượu, thuốc lá và nhiá»u hà ng hóa váºt dụng khác trông đến ngốt cả mắt. Xe ô tô lá»›n nhá» ra và o rầm ráºp suốt ngà y, mua hà ng, chở hà ng đến nháºp kho... Công việc chÃnh của toán tù là m cá»-vê ở sở Cốp là xếp hà ng hóa lên xe, chuyển hà ng hóa trên xe xếp và o các kho.
Là m cá»-vê sở Cốp hết sức nặng nhá»c và thÆ°á»ng xảy ra tai nạn. Vì các hòm hà ng hóa nặng hà ng tạ, hà ng ná»a tạ, chỉ cần sÆ¡ ý má»™t chút là hòm rÆ¡i, lăn đè nát tay, nát chân. NhÆ°ng đó chÆ°a phải là điá»u khổ sở nhất của anh em tù.
Hôm đầu tiên bÆ°á»›c và o sở là m cả toán tù hoa mắt vì của ngon váºt lạ xếp nhÆ° núi quanh mình. Anh nà o cÅ©ng hà há»ng, chuyến nà y chắc vá»› bở. Há» hy vá»ng sẽ lấy cắp được đồ há»™p, bánh kẹo. NhÆ°ng chỉ sau má»™t ngà y hỠđã biết mình lầm. Bá»n Tây là m ở sở “Cốp†đá»u là tụi ác ôn, cô hồn, đánh Ä‘áºp tù tà n bạo không thua gì những tụi chuyên nghá» tra tấn ở các Sở máºt thám An ninh. Hung dữ nhất là má»™t tên Ä‘á»™i Tây, anh em tù gá»i là Äá»™i-lùn. Äá»™i-lùn ngÆ°á»i thấp nhÆ°ng rất to ngang nên ngó gần nhÆ° vuông. Mặt hắn tròn to nhÆ° cái Ä‘Ä©a tây, bóng loáng, râu ria cạo nhẵn thÃn, cặp mắt của loà i thú dữ ăn thịt ngÆ°á»i. Hắn có sức khoẻ khủng khiếp của tên đô váºt hoặc cá» tạ hạng nặng. Má»™t lần hắn bắt gặp má»™t ngÆ°á»i tù ăn mấy miếng bánh bÃch quy rÆ¡i ra từ cái hòm vỡ. Hắn lẳng lặng túm hai cổ chân anh ta, nhấc bổng lên nhÆ° nhấc con gà , dá»™ng đầu anh và o cái hòm gá»—, máu mồm, máu mÅ©i anh á»™c ra nhÆ° xối, mấy miếng bánh vừa nuốt trà o ra miệng cùng vá»›i máu.
Má»—i buổi chiá»u, trÆ°á»›c khi lên ô tô vá» lao, hắn bắt tù xếp hà ng ngang, cởi hết quần áo để kiểm soát. Chỉ cần tìm thấy má»™t miếng bánh, má»™t cái kẹo, hắn cÅ©ng đánh cho máu chảy trà n mặt.
Äi là m cả tháng trá»i mà chÆ°a ngÆ°á»i tù nà o ăn cắp nổi cái kẹo. Chân giẫm xéo lên đồ há»™p, bánh, kẹo, trong lúc thắt ruá»™t thắt gan vì đói, quả là má»™t cá»±c hình.
Äá»™i-lùn có con chó béc-giê to bằng con bê nhỡ, lông xám nhÆ° lông chó sói và cÅ©ng thấp lùn nhÆ° hắn. Hắn gá»i con chó là Rếch. Con Rếch không rá»i hắn má»™t bÆ°á»›c và là má»™t tên tay sai vô cùng đắc lá»±c trong việc hà nh hạ, đôn đốc, kiểm soát tù nhân. Äứng từ xa, Äá»™i-lùn nhìn thấy má»™t anh tù nà o đó trốn việc, là m việc uể oải, hoặc lấy cắp má»™t thứ gì đó, hắn chỉ cần chỉ tay huýt lên má»™t tiếng là con Rếch lao vút, xô ngã anh ta xuống đất và cắn xé tả tÆ¡i. Có anh tù khiếp đảm con chó đến phát Ä‘iên.
Sở Pốt cÅ©ng nhÆ° sở Cốp, quan và lÃnh là m việc Ä‘á»u là bá»n Pháp, không có tên lÃnh ngụy nà o. NhÆ°ng bá»n sở Pốt, tuy là lÃnh tráng nhÆ°ng Ä‘á»u có dáng công chức bá»™ diện tá» tế, lịch sá»±. Chúng không chá»i mắng, đánh Ä‘áºp tù ngay cả tên lÃnh gác cÅ©ng váºy, mặc dù tên nà y có bản mặt của tên găng-tÆ¡ giải nghệ. Hắn nói vá»›i Lượm :
- Tao không thÃch đối xá» vá»›i mà y nhÆ° bá»n kia - Hắn hất hà m trá» sang bá»n sở Cốp - Là m xong công việc tụi mà y có thể được nghỉ ngÆ¡i. Chỉ yêu cầu tụi mà y không được tìm cách chạy trốn. Nếu chúng mà y chạy trốn, tao buá»™c cái nà y phải lên tiếng - Hắn vá»— vá»— bà n tay lông lá và o báng khẩu tiểu liên “mát†nhún vai nói thêm - Äừng là m cho nó phải nổi giáºn!
Lượm phiên dịch lại cho hai ngÆ°á»i lá»›n tuổi cùng Ä‘i là m vá»›i nó.
Tên Ä‘á»™i đến lấy tù Ä‘i là m tên là Buy-va, phụ trách văn thÆ° của sở. Hắn giao việc hà ng ngà y cho ba ngÆ°á»i tù. Hai ngÆ°á»i lá»›n gánh nÆ°á»›c ngoà i bến sông HÆ°Æ¡ng đổ đầy hai cái bể xi măng phÃa sau khu nhà bếp. Lượm quét tÆ°á»›c là m vệ sinh khu nhà ở, nhà là m việc và thông ngôn.
Giám đốc sở tên là I-tai, đóng lon quan hai.
Quan hai I-tai đã đứng tuổi, ngÆ°á»i cao, gầy, lÆ°ng gù gù, đầu hói, Ä‘eo kÃnh cáºn. I-tai có dáng dấp ông giáo trÆ°á»ng là ng hÆ¡n là sÄ© quan quân Ä‘á»™i viá»…n chinh. Y có vợ ngÆ°á»i Việt, má»™t mụ me Tây béo phục phịch. Hai vợ chồng ở má»™t gian phòng lá»›n cuối dãy nhà là m việc.
Hôm đầu tiên đến sở, quan hai I-tai há»i Lượm :
- Tại sao em bị bắt?
- NgÆ°á»i ta tình nghi tôi là liên lạc của Việt Minh... NhÆ°ng không phải.
I-tai nhún vai :
- Nếu đúng là liên lạc của Việt Minh cÅ©ng không sao. Ở Pháp, trong tráºn đại chiến vừa qua, cÅ©ng có nhiá»u thiếu niên lứa tuổi em là liên lạc của quân du kÃch.
Buổi trÆ°a, y cho ba ngÆ°á»i tù má»™t ổ mì lá»›n. Và cÅ©ng trong ngà y hôm đó, ba ngÆ°á»i tìm được trong đống rác sau khu nhà bếp, ba cái thùng vỠđồ há»™p, Ä‘á»±ng nÆ°á»›c sông HÆ°Æ¡ng mang vá» nhà lao.
4
Hai ngÆ°á»i tù cùng Ä‘i là m cá»-vê vá»›i Lượm, má»™t ngÆ°á»i tên Tụng, má»™t ngÆ°á»i tên Bện. Tụng trạc ngoà i năm mÆ°Æ¡i tuổi, Bện má»›i xấp xỉ ba mÆ°Æ¡i. Anh Bện là ngÆ° dân, sinh ra và lá»›n lên trên mặt nÆ°á»›c đầm Chuồn - má»™t đầm nÆ°á»›c mặn lá»›n nối liá»n vá»›i phá Tam Giang. NgÆ°á»i ta gá»i anh là dân thuá»· Ä‘iện. Anh có gÆ°Æ¡ng mặt tháºt thà chất phác, hiá»n là nh. Ná»a ngÆ°á»i trên của anh Bện vạm vỡ không chút cân xứng vá»›i ná»a ngÆ°á»i dÆ°á»›i, nhìn giống nhÆ° hai mảnh thân thể của hai ngÆ°á»i chắp và o nhau. Riêng hai bà n tay anh to lá»›n má»™t cách kỳ dị, Ä‘en đúa, nứt nẻ, sần sùi những lá»›p chai dà y cá»™p, các đầu ngón tay mòn vẹt nhÆ° bị mà i. Anh cho biết, má»›i bảy tám tuổi, ngà y nà o anh cÅ©ng phải ngâm mình dÆ°á»›i nÆ°á»›c dùng mÆ°á»i ngón tay moi cát, rong thà nh rãnh dà i, để bắt tôm rằn, tôm sú.
Thoạt nhìn cÅ©ng Ä‘oán biết anh cả Ä‘á»i chỉ quen sống trên thuyá»n, trên mặt nÆ°á»›c. Anh Ä‘i trên mặt đất vụng vá», lạch bạch nhÆ° con vịt. Cả con ngÆ°á»i anh lúc nà o cÅ©ng bốc lên mùi tanh tanh, mùi tôm cá, mùi lÆ°á»›i Æ°á»›t, mùi lòng thuyá»n...
- Anh có phải du kÃch không? - Lượm há»i.
- Không. Tui chỉ chở thuyá»n cho các eng bá»™ Ä‘á»™i địa phÆ°Æ¡ng huyện qua phá Tam Giang. Trong vùng có đứa chỉ Ä‘iểm, báo cho Tây. Rứa là lÃnh Tây Ä‘i ca-nô lùng vây bắt tui Ä‘ang là m nghá» giữa phá. Tụi hắn quăng lá»±u đạn vô đò tui, rứa là cả đò, cả lÆ°á»›i, cả đồ nghá» là m ăn chìm hết!... Chừ há» có thả tui vá» thì cÅ©ng chết đói thôi chú ạ. Còn đồ nghá» mô nữa mà là m ăn... - Anh nói, mặt buồn thiu nÆ°á»›c mắt rÆ¡m rá»›m...
Nhìn anh, Lượm thấy thương cũng muốn khóc theo. Nó nói :
- Cần cóc chi anh! Tụi hắn mà thả anh vá», anh trốn luôn lên núi Ä‘i Vệ Quốc Äoà n, đánh chết cha tụi hắn Ä‘i! ChÆ°a chừng anh em mình lại gặp nhau trên đó cÅ©ng nên.
- E rồi cũng phải đến nước đó thôi chú em ạ - Anh nói mà mặt vẫn rầu rầu.
Lượm nảy ra ý muốn được giúp đỡ, bênh vá»±c, che chở anh, nhÆ° vá»›i tụi thằng Thúi, Ngạnh, Lanh... Nó thấy anh ta tuy lá»›n tuổi, to xác, mà còn khá» khạo hÆ¡n cả mấy đứa đò, thân tù Ä‘i là m cá»-vê mà anh siêng năng nhÆ° là m việc nhà . Äặt đòn gánh lên vai là anh chúi mặt, chúi mÅ©i, gánh hết chuyến nÆ°á»›c nà y tiếp chuyến nÆ°á»›c khác. Gánh nà o hai thùng nÆ°á»›c cÅ©ng đầy mặp. Gánh suốt buổi sáng, anh không nghỉ lấy má»™t lần. Trong lúc đó lão Tụng chỉ gánh hai thùng lÆ°ng lẻo; và anh gánh được ba chuyến, lão Tụng má»›i gánh được má»™t chuyến. NhÆ°ng anh không há» chút so bì. Thấy váºy, Lượm nổi cáu :
- Răng anh dại rứa? Việc chi mà anh phải nai lÆ°ng ra là m lấy má»™t mình? Äể tui nói vá»›i thằng Ä‘á»™i Tây, chia Ä‘á»u công việc, má»—i ngÆ°á»i gánh má»™t bể.
- Thôi chú ạ, ngÆ°á»i ta yếu, mình mạnh đỡ đần nhau.
- Yếu! - Lượm dằn giá»ng, bÄ©u môi.
Với lão Tụng, không hiểu sao, ngay hôm đầu tiên Lượm đã thấy ghét cay ghét đắng. Tuy ngoà i năm mươi tuổi lão Tụng còn khá lực lưỡng, nhưng lão cứ giả vỠgiả vịt như ốm yếu lắm.
Khuôn mặt lão choắt, hai tai nhÆ° tai chuá»™t, và nh tai má»ng lét gần sát và o da đầu, cặp mắt hùm hụp hay lấm lét nhìn trá»™m. Toà n bá»™ con ngÆ°á»i lão từ vẻ mặt giá»ng nói, Ä‘iệu bá»™, dáng Ä‘i, toát ra má»™t vẻ gì vừa ti tiện, vừa xảo quyệt.
Sau má»™t ngà y cùng Ä‘i là m vá»›i lão, Lượm thấy ghét lão hÆ¡n. Há»… cứ nhìn mặt lão là Lượm thấy nổi khùng, muốn gây lá»™n, Ä‘áºp lá»™n. NhÆ°ng nó biết nếu Ä‘áºp lá»™n, nó sẽ bị cho nhừ đòn. Vì đằng sau cái vẻ lụ khụ của lão là má»™t sức khoẻ đáng sợ. Có hôm, nó bắt gặp chỉ vá»›i hai tay và đầu gối, lão đã uốn má»™t thanh sắt to bằng ngón chân cái.
Má»—i lần tụi Tây gá»i lão đến để sai lão việc gì, lão dạ má»™t tiếng tháºt to, ba chân bốn cẳng chạy lại trÆ°á»›c tiên, chắp tay, cúi đầu, hai đầu gối hÆ¡i khuỵ xuống, miệng chúm chÃm cÆ°á»i ruồi... “Chỉ cần chắp thêm vô chá»— xÆ°Æ¡ng cụt của lão ta má»™t cái Ä‘uôi, ngúc ngoắc, ngúc ngoắc, là thà nh con chó chầu trÆ°á»›c mặt chủ!â€. Lượm vừa thông ngôn, vừa tức tối nhìn dáng bá»™ lão và nghÄ© váºy.
Hễ tụi Tây vứt một mẩu bánh, một cái tà n thuốc lá, lão nhà o tới vồ chụp vội như sợ Lượm và anh Bện tranh mất. Chộp được, lão thổi thổi qua, đưa lên miệng.
Lượm nổi điên, quát :
- Ông là m cái chi rứa? Có đói chết cũng phải giữ thể diện không Tây hỠkhinh cho chứ?
Lão vênh mặt lên, mắt gÆ°á»m gÆ°á»m nhìn Lượm :
- NgÆ°á»i mô lanh tay thì ngÆ°á»i ná»› được! Ä... mạ nó chá»›! - Lão vừa tóp tép nhai vừa chá»i đổng - Äã mang cái thân thằng tù còn nói phét nói lác! Thể vá»›i chẳng diện!
Lượm giáºn run ngÆ°á»i. Nó chỉ muốn quáºt cái giẻ lau nhà đang cầm trong tay và o mặt lão. Phải cố hết sức nó má»›i ghìm lại được. Nó nhổ má»™t bãi nÆ°á»›c miếng xuống đất, lấy chân chà đi chà lại, rồi quay mặt Ä‘i. TrÆ°a hôm đó Lượm há»i anh Bện :
- Anh có biết thằng cha đó là m chi mà bị bắt không?
- Nghe mô là m Việt Minh xã...
- Äá»i mô Việt Minh lại có thứ ngÆ°á»i nhÆ° hắn! - Lượm kêu lên, giáºn dữ nhÆ° có ai ném rác và o mặt - Nhất định tui phải há»i cho ra thằng cha ná»› là m chi?
Buổi trÆ°a tụi Tây trong sở xuống ăn trÆ°a ở gian nhà lá»›n nằm trong dãy nhà ngang. Tụi hắn ăn xong Lượm phải quét nhà , dá»n bát Ä‘Ä©a Ä‘em xuống nhà bếp, lau sạch bà n ghế.
Dù đói má»m ngÆ°á»i, cả mấy tháng liá»n không ngá»i thấy mùi thịt, nhÆ°ng lúc dá»n bà n Lượm đã trút tất cả thức ăn thừa, thịt, cá và những mẩu bánh vụn và o cái xô rồi xách đổ hắt xuống cống ngay trÆ°á»›c mặt tụi Tây. Chúng nhìn Lượm và không khá»i ngạc nhiên.
Hôm đó, chúng ăn xong, Lượm còn mải báºn lau sà n nhà tòa nhà chÃnh, lão Tụng liá»n chạy và o, trút tất cả thức ăn thừa và o cái thùng vỠđồ há»™p của lão. Lão còn dùng ngón tay vét các Ä‘Ä©a thức ăn, rồi Ä‘Æ°a ngón tay lên mút. Lão hà há»ng xách lon thức ăn thừa Ä‘i ra gốc cây giữa sân, sá»a soạn ngồi đánh chén. Bá»n Tây ngồi uống cà phê, hút thuốc trÆ°á»›c hiên nhà , chỉ trá» lão Tụng cÆ°á»i hô hố. Lượm đứng trên báºc tam cấp dãy nhà chÃnh, nhìn ra, giáºn tÃm mặt. Nó lẳng lặng xách cái xô nÆ°á»›c rác lau nhà , Ä‘i ra gốc cây lão Tụng Ä‘ang ngồi. Bất ngá» nó trút cả xô nÆ°á»›c Ä‘en ngòm và o cái lon thức ăn thừa, là m lão Tụng không kịp trở tay.
- Ui chao! - Lão Tụng kêu thét lên, cặp mắt trợn ngược nhÆ° bất thình lình bị bóp cổ. Lão trừng trừng nhìn cái lon lá»›n thức ăn thừa, Ä‘en ngòm nÆ°á»›c rác, khuôn mặt choắt rúm ró, nghiến răng kèn kẹt. Lão nhảy chồm và o Lượm, định đè ngá»a mà bóp cổ.
Lượm phản ứng rất nhanh, quáºt luôn cái bao tải lau nhà và o trúng giữa mặt lão. Cái khố tải Æ°á»›t sÅ©ng nÆ°á»›c, vấn tròn quanh mặt lão. Lượm nhảy lùi ra xa, nhặt má»™t hòn gạch vỡ, đứng thủ thế.
Lão Tụng giáºt cái khố tải Æ°á»›t ra khá»i mặt. NÆ°á»›c bẩn chảy ròng ròng trên tóc, trên hai má, trên miệng, trên cằm lão. Lão vừa dụi mắt, vừa khạc nhổ, miệng sùi bá»t mép gầm gừ Ä‘iên dại.
- Tổ cha mi! Tau mà không giết mi, tau không kể là m ngÆ°á»i!
Không cần nể nang gì nữa, Lượm chá»i lại :
- Mi là đồ chó chết! Mi có muốn vỡ tan óc chó mi ra thì cứ đến đây! Tau còn nhá» nhÆ°ng loại ngÆ°á»i nhÆ° mi tau đã Ä‘áºp bể óc khối thằng!
Lão Tụng cúi chụp má»™t thanh sắt rỉ nằm lăn lóc gần đó. Nếu thằng lÃnh gác không kịp thá»i chạy đến thì chắc đã xảy ra đổ máu.
- Chuyện gì thế? - Thằng lÃnh gác há»i, trán cau lại, hết nhìn Lượm lại nhìn lão Tụng.
Lượm chỉ và o lão Tụng, trả lá»i :
- Lợi dụng lúc tôi vắng mặt, hắn đã lẻn và o phòng ăn, là m bẩn đồ đạc với những ngón tay dơ bẩn của hắn. Hắn còn định giết tôi với thanh sắt cầm trong tay kia.
Lão Tụng quỳ sụp xuống, vái lấy vái để thằng Tây. Lão chỉ và o Lượm, gà o lên :
- Bẩm quan lá»›n, thằng ná»› là Việt Minh đầu sá». Hắn chỉ rình để giết các quan lá»›n. Xin quan lá»›n giết chết hắn Ä‘i mà trừ háºu há»a...
Nhìn dáng Ä‘iệu của lão lúc nà y, Lượm tin chắc rằng nếu thằng lÃnh gác chÄ©a khẩu tiểu liên và o ngá»±c mình mà những cả băng đạn, lão sẽ nhảy dá»±ng lên vì vui thÃch hả hê. NhÆ°ng lão quên phứt là thằng Tây không biết tiếng Việt. Hắn chỉ và o lão Ä‘ang quỳ má»p, há»i Lượm :
- Hắn nói cái gì?
- Hắn tố cáo vá»›i anh tôi là Việt Minh. Tôi không phải Việt Minh, ông quan hai giám đốc nói rằng, nếu là Việt Minh cÅ©ng không sao, vì trong đại chiến vừa qua có rất nhiá»u thiếu niên Pháp đã là m liên lạc cho quân Ä‘á»™i kháng chiến. Còn hắn, hắn tá»± nháºn hắn chỉ là má»™t thằng Ä‘iên bẩn thỉu.
Thằng lÃnh Tây quay sang há»i lão Tụng :
- Tu es un sale fou? - Mà y là một thằng điên nhơ bẩn?
Lão Tụng nghe tiếng phu, tưởng là phu phen, liá»n gáºt lấy gáºt để :
- Dạ bẩm quan lớn tôi là phu, tôi là phu, còn thằng nớ mới đúng là Việt Minh!
Thằng lÃnh gác vung cây roi *** bò quất lên lÆ°ng lão má»™t roi rá»›m máu, nhún vai nói :
- Vá»›i bá»n Ä‘iên thì phải trả lá»i bằng roi!
5
Chỉ sau hai tuần lá»… Ä‘i là m cá»-vê, Lượm đã gây được tÃn nhiệm vá»›i hầu hết bá»n Tây ở sở Pốt, từ tên giám đốc sở cho đến tên lÃnh gác. Nó quét và lau nhà tháºt sạch, cá»a kÃnh cá»a chá»›p được lau chùi sáng choang. Có hai khuôn kÃnh ở phòng là m việc bị vỡ, nó Ä‘á» nghị vá»›i viên Ä‘á»™i văn phòng, lấy hai tấm kÃnh ở má»™t cánh cá»a há»ng dá»±ng trong kho, thay và o, viên Ä‘á»™i nói :
- Phải chá» thuê thợ lắp kÃnh.
- Tôi có thể là m được.
Lượm khéo léo dùng mÅ©i dao cạy lá»›p ma-tÃt, lấy ra hai tấm kÃnh nguyên. Nó Ä‘em lắp và o hai khuôn kÃnh vỡ, dùng những chiếc Ä‘inh nhỠđóng giữ tấm kÃnh và trát ma-tÃt. Viên Ä‘á»™i trưởng nhìn Lượm thay kÃnh, gáºt đầu khen :
- Tốt! Rất tốt!
Trưa hôm đó, hắn cho Lượm một ổ mì lớn. Nó không ăn mà gói ổ mì lại, cất và o bị cói.
- Sao mà y không ăn?
- Tôi mang vỠcho các bạn tôi trong tù. Ở trong đó, chúng nó đói lắm.
Viên Ä‘á»™i bÆ°á»›c đến, nâng cằm Lượm lên, nhìn sâu và o mắt nó, nhún vai, rồi im lặng bá» Ä‘i. Thái Ä‘á»™ khó hiểu của viên Ä‘á»™i là m nó bồn chồn, lo lắng. Hắn tin mình hÆ¡n hay hắn bắt đầu chú ý nghi ngá»? NhÆ°ng rồi nó quyết định: Mặc dù thế nà o cÅ©ng không để tụi hắn khinh mình. Chắc tụi hắn biết thừa mình là Vệ Quốc Äoà n.
Má»™t trong những công việc hà ng ngà y của viên Ä‘á»™i là đóng dấu bÆ°u Ä‘iện và o các phong thÆ°. Lượm bắt gặp nhiá»u lần hắn nhìn những đống thÆ° để đầy trên bà n, nhún vai chán nản. Lượm lân la, chỉ đống thÆ° nói :
- Ông hướng dẫn tôi cách là m, tôi có thể giúp đỡ ông.
Viên Ä‘á»™i bằng lòng. Và i buổi đầu nó đóng dấu còn lóng ngóng và cháºm. NhÆ°ng đến hôm thứ ba, nó đã đóng thà nh thạo và nhanh không thua gì tên Ä‘á»™i.
Trên các ngăn giá gá»— chạy dá»c theo tÆ°á»ng, xếp đầy hà ng nghìn gói bÆ°u phẩm lá»›n nhá», bao bì bằng vải thô các-tông. Má»—i buổi sáng và o quét dá»n, Lượm tẩn mẩn Ä‘á»c địa chỉ ghi trên bÆ°u phẩm: Paris, NixÆ¡, Boóc-đô, Mác-xây, Tunisie, Marốc, Ôrăng... gần nhÆ° đủ mặt các địa danh quen thuá»™c mà trÆ°á»›c đây Lượm đã há»c vỠđịa lý nÆ°á»›c Pháp và các nÆ°á»›c thuá»™c địa Pháp. Nhiá»u gói bÆ°u phẩm để quá lâu không có ngÆ°á»i nháºn (những tên lÃnh viá»…n chinh nà y chắc đã chết tráºn). Vá» bá»c bị rách, đồ váºt bên trong rÆ¡i ra. Có nhiá»u thứ rất hấp dẫn: cá há»™p, thịt há»™p, sữa há»™p, bÃch quy, socola, kẹo, thuốc viên, thuốc tiêm v.v... Lượm chỉ thoáng nhìn, nÆ°á»›c bá»t đã ứa đầy miệng, nhức nhối các chân răng. Kiá»m giữ được không lấy cắp là cả má»™t thá» thách lá»›n. Và lấy cắp cÅ©ng không phải là chuyện khó lắm. Lượm đã nhiá»u lần nghÄ© đến. Chỉ cần bá»n Tây ngó lÆ¡ Ä‘i má»™t chút, nó sẽ chuồi má»™t và i thứ và o cái khố tải lau nhà , rồi Ä‘Ã ng hoà ng xách ra ngoà i, Ä‘i qua ngay trÆ°á»›c mặt bá»n chúng. NhÆ°ng nghÄ© lại tháºt kỹ, cái khả năng bị chúng phát hiện không phải không có. Và nhÆ° váºy tháºt nhục nhã ê chá». Äiá»u quan trá»ng hÆ¡n nữa má»i dá»± tÃnh vá» kế hoạch sắp tá»›i sẽ há»ng bét...
Má»—i ngà y Ä‘i ra sông giặt khố tải lau nhà , xách nÆ°á»›c (vá»›i thằng lÃnh gác xách súng kèm theo sau lÆ°ng) Lượm nhìn sang bên kia bá» là chợ Äông Ba, nhìn xuống phÃa dÆ°á»›i là Äáºp Äá, nhìn lại phÃa sau là con Ä‘Æ°á»ng Chợ Cống, Äất Má»›i, ăn thông ra cánh đồng ÄÆ°á»ng Ngang, An Cá»±u... Kế hoạch ấy cứ lá»›n dần mãi lên trong đầu nó. Nhá»› đến hai lần vượt tù thất bại trÆ°á»›c đây, không lúc nà o nó không tá»± nhủ: “Lần nà y phải chuẩn bị tháºt chắc chắn, không thể liá»u mạng nhÆ° hai lần trÆ°á»›c. Lần nà y mà thất bại, và o nằm “ca-sô âm phủ†là cái chắc!â€
Từ ngà y được Ä‘i là m cá»-vê ở sở Pốt, Lượm rất Ãt ngủ. Nằm trên ná»n xi-măng lạnh, ôm lÆ°ng các bạn, nhiá»u đêm nó trằn trá»c, thao thức đến táºn khuya, rất khuya... Nó nghiá»n ngẫm từng bÆ°á»›c kế hoạch mà nó phác Ä‘i, phác lại nhiá»u lần trong đầu. BÆ°á»›c thứ nhất nó cho là bÆ°á»›c khó nhất là gây được lòng tin vá»›i bá»n Pháp ở sở, để chúng lÆ¡i lá»ng dần việc kiểm soát, canh gác.
Những công việc chúng giao hà ng ngà y, Lượm là m rất chu đáo, vượt cả mức yêu cầu của chúng. Äồ đạc rÆ¡i ra từ các gói bÆ°u phẩm, lúc quét dá»n, dù có mặt chúng hay không có nó Ä‘á»u nhặt để lên giá, vá»›i thái Ä‘á»™ hết sức dá»ng dÆ°ng. Có lần nó nhặt được tá» giấy bạc má»™t trăm dÆ°á»›i gầm bà n. Nó Ä‘Æ°a cho viên Ä‘á»™i :
- Tôi Ä‘oán tiá»n của ông đánh rÆ¡i.
Nếu không có mặt tên lÃnh gác, Lượm không bao giá» bÆ°á»›c chân ra gần cổng. Cần ra bến sông gánh nÆ°á»›c, giặt khố tải lau nhà , nó Ä‘á»u nói vá»›i tên lÃnh gác :
- Anh đưa tôi ra bỠsông.
- Mà y cứ đi đi.
- Tôi là tù. Tôi không muốn Ä‘i đâu má»™t mình không có ngÆ°á»i canh gác. Há» có thể nghi ngá» tôi, và chÃnh anh cÅ©ng sẽ bị ông giám đốc quở phạt.
- Tao tưởng mà y thÃch Ä‘i má»™t mình hÆ¡n. NhÆ° váºy mà y có thể dá»… dà ng chạy trốn - Tên lÃnh gác trả lá»i giá»ng lấp lá»ng.
- Chạy trốn? Tôi có là điên! Chỉ nay mai, tôi sẽ được thả ra, trở vá» nhà tôi lại Ä‘i há»c. HÆ¡n nữa, tôi biết anh là má»™t thiện xạ, tôi không muốn ăn đạn của anh.
Thằng lÃnh gác gáºt gù :
- Mà y là một thằng bé hết sức khôn ngoan.
- Äúng hÆ¡n, tôi là má»™t đứa trẻ nhút nhát.
Tất cả những việc là m của Lượm Ä‘á»u không lá»t qua mắt viên Ä‘á»™i Buy-va. Hắn báo cáo thÆ°á»ng xuyên vá»›i viên quan hai giám đốc sở. Lượm biết váºy vì thái Ä‘á»™ của viên quan hai I-tai đối vá»›i toán tù tá»± nhiên đổi khác. Buồng là m việc của hắn gần cuối dãy nhà , trong hai tuần đầu hắn ra lệnh cho toán tù không được bén mảng đến gần. Việc quét dá»n buồng nà y do má»™t tên lÃnh da Ä‘en ở má»™t trại lÃnh gần đó, và i ngà y má»™t lần đến quét dá»n rồi vá».
Má»™t buổi sáng, hắn gá»i Lượm và o phòng, và bảo :
- Bắt đầu từ hôm nay, em có nhiệm vụ quét dá»n là m vệ sinh phòng là m việc của tôi. Hết giá» là m việc, em và o đóng các cá»a sổ, cá»a chÃnh. Tất cả những đồ đạc trong phòng tuyệt đối em không được đụng đến. Em hãy gắng là m cho tốt, bao giá» ra tù, tôi sẽ tuyển dụng em và o là m lon-ton cho sở.
- Cám Æ¡n ông trung úy, tôi hứa sẽ hết sức cố gắng để ông vui lòng - Lượm lá»… phép trả lá»i.
Lượm Ä‘Æ°a mắt nhìn bao quát gian phòng để Æ°á»›c tÃnh công việc hằng ngà y phải là m. Gian phòng có bốn cá»a sổ, hai đằng trÆ°á»›c, hai đằng sau. Má»™t cá»a chÃnh và má»™t cá»a ngách đóng chặt. Lượm Ä‘oán cá»a nà y ăn thông sang buồng của vợ chồng hắn. Hai cá»a sổ mở ra vÆ°á»n sau, luôn luôn đóng chặt. Gian phòng khá rá»™ng nhÆ°ng đồ đạc không nhiá»u. Má»™t bà n giấy lá»›n, mấy cái ghế tá»±a, hai giá gá»— xếp đầy tà i liệu. Cách bà n mấy bÆ°á»›c là má»™t tủ gá»— lim lá»›n, kê gần sát tÆ°á»ng, chùm chìa khóa treo lủng lẳng ở ổ khóa. Mắt Lượm bá»—ng chạm phải má»™t váºt treo và o cái móc sắt đóng trên tÆ°á»ng, giữa bà n là m việc và cái tủ. Cổ nó tá»± nhiên nghẹn lại má»™t cách tháºt khó hiểu. Äó là má»™t cái thắt lÆ°ng Mỹ có những hà ng lá»— bá»c đồng, Ä‘eo trÄ©u xuống má»™t khẩu súng lục và bốn băng đạn Ä‘á»±ng trong bao da. Thoáng nhìn Lượm đã biết đó là khẩu “côn mÆ°á»i haiâ€, bắn cùng cỡ đạn tiểu liên tôm-xông. Tất cả, từ cái thắt lÆ°ng, bao da, những băng đạn, khẩu súng, Ä‘á»u má»›i tinh. Chuôi báng súng và khúc nòng súng thò ra ngoà i bao, nÆ°á»›c thép xanh biếc. Chá»— tay cầm bằng nhá»±a cứng mà u nâu khÃa hình quả trám cÅ©ng sáng lên lấp lánh nhÆ° má»i má»c nó: “Hãy cầm lấy!†NhÆ° nhìn phải má»™t váºt là m mình chói mắt, Lượm lÆ°á»›t vá»™i mắt sang chá»— khác. Nó nói nhanh cốt để che giấu ná»—i hồi há»™p của mình :
- Thưa ông quan hai. Mỗi ngà y chỉ cần một giỠlà tôi có thể là m xong hết công việc ông giao.
- Rất tốt!
Viên quan hai I-tai gáºt đầu. Cặp mắt mà u đồng thau của hắn nhìn Lượm vá»›i vẻ khá hiá»n từ. Không hiểu sao lúc nà y Lượm cà ng tin chắc hắn là má»™t ông giáo trÆ°á»ng là ng ở má»™t vùng miá»n núi nÆ°á»›c Pháp, chuyên dạy môn địa lý hoặc lịch sá» gì đó, và o thẳng quân Ä‘á»™i và đóng luôn lon quan hai. Việc súng đạn chắc hắn chÆ°a tinh tÆ°á»ng. Có thể hắn chÆ°a bắn phát súng nà o cÅ©ng nên.
“Không hiểu khẩu súng lục nà y từ trÆ°á»›c đến giá» vẫn treo nguyên ở đó, hay chỉ treo trong giá» là m việc? Hết giá» là m việc hắn Ä‘eo và o ngÆ°á»i hay bá» và o tủ khóa lại?â€
Ná»—i thắc mắc nà y cứ cá»™m lên nhÆ° hòn sá»i trong đầu Lượm, suốt cả ngà y hôm đó. Lạy trá»i hắn vẫn cứ treo nguyên ở đó từ trÆ°á»›c đến nay! Nó lẩm bẩm khấn thầm.
Sáng hôm sau, Lượm và o quét dá»n phòng là m việc của viên quan hai. Ngay lúc hắn vừa mở cá»a phòng, Lượm liếc nhanh lên tÆ°á»ng. Khẩu súng vẫn treo nguyên ở đó. Má»™t ná»—i vui mừng vô cá»› áºp đến, trà n ngáºp cả lòng nó. Không nén nổi, nó vừa lau sà n nhà vừa khe khẽ hát: “Äoà n Vệ Quốc quân má»™t lần ra Ä‘i...†Nó không hát thà nh lá»i mà chỉ ngân nga âm Ä‘iệu.
Viên quan hai bÆ°á»›c và o phòng, há»i :
- Bé con! Có Ä‘iá»u gì vui thÃch mà em hát há»ng thế?
Lượm giáºt mình lúng túng đáp :
- Chiá»u qua, tôi được tin là trong má»™t hai tuần nữa tôi sẽ được ra tù. Tôi sẽ được gặp mẹ tôi. Và có thể được ông tuyển dụng và o là m việc ở sở nhÆ° ông đã hứa.
Lau xong cá»a kÃnh và cá»a chá»›p đằng trÆ°á»›c, Lượm là m nhÆ° vô tình mở hai cá»a sổ trông ra vÆ°á»n để lau chùi. Äóng chặt lâu ngà y, các quả bà ng cá»a và chốt sắt Ä‘á»u han rỉ, nó phải nghiến răng, ráng hết sức để vặn. Viên quan hai Ä‘ang ngồi cắm cúi viết trÆ°á»›c bà n ngẩng lên nói :
- Thôi! Thôi! Hai cá»a sổ ấy không cần mở.
- NhÆ°ng thÆ°a ông, bụi bám đầy cả cá»a chá»›p lẫn cá»a kÃnh. Nếu không mở ra, không thể lau sạch được.
- Thế thì lau xong em phải đóng ngay lại, và vặn chốt tháºt cẩn tháºn - Hắn Ä‘Æ°a tay ra hiệu vặn chốt cá»a.
- Vâng, thưa ông trung úy.
Lau dá»n xong trong phòng, Lượm xách xô nÆ°á»›c và giẻ lau ra lau hà nh lang. Nó liếc nhìn và o, thấy viên quan hai đến kiểm tra lại các chốt cá»a và thá» vặn cho tháºt chặt hÆ¡n. Lượm biết hai cá»a sổ nà y mở ra khu vÆ°á»n sau um tùm cây cối và hoang vắng. Chúng lo sợ Việt Minh Ä‘á»™t nháºp và o phòng qua cá»a sổ.
Năm buổi sáng liá»n, sau khi Lượm là m vệ sinh xong, Ä‘i ra khá»i phòng, viên quan hai giám đốc sở Ä‘á»u Ä‘i đến kiểm tra lại các chốt cá»a. Việc nà y là m Lượm rất Ä‘á»—i lo ngại. Nó vụt hiểu ra, đằng sau cái vẻ hiá»n là nh “ông giáo là ng†của hắn là bản lÄ©nh má»™t tên giặc cáo già , luôn luôn cảnh giác, Ä‘a nghi, không thể dá»… dà ng bị đánh lừa. Nó tá»± nhủ: “Äối vá»›i hắn, mình phải hết sức tháºn trá»ng, khôn khéo má»›i đượcâ€.
Má»—i buổi sáng và o quét dá»n, là m vệ sinh, dù có mặt hắn hay không, Lượm Ä‘á»u giả bá»™ hoà n toà n táºp trung và o công việc, không nhìn ngó và o bất cứ má»™t đồ váºt gì bà y biện trong phòng. Riêng khẩu súng “côn mÆ°á»i hai†treo trên tÆ°á»ng là váºt hấp dẫn nhất đối vá»›i nó, nhÆ°ng nó vẫn hết sức tránh không nhìn qua lấy má»™t lần, coi nhÆ° không có nó! Tuy váºy, chỉ cần bÆ°á»›c chân đến cá»a phòng là Lượm có ngay cảm giác nó vẫn còn treo nguyên đó. Má»™t sợi tÆ¡ nhện kéo từ cái thắt lÆ°ng, chá»— gần bao da, lên đến nóc tủ. Má»™t con nhện nhá» Ä‘i Ä‘i lại lại trên sợi tÆ¡. Nó là váºt đánh dấu, báo cho Lượm biết khẩu súng không há» di chuyển. Nó nhìn con nhện vá»›i ánh mắt tháºt trìu mến. Nó thầm gá»i đùa con nhện là “Chú lÃnh gác kho vÅ© khà đạn của taâ€.
6
Buổi chiá»u, đúng bốn giá» rưỡi, viên Ä‘á»™i văn phòng, tên lÃnh gác và tên lÃnh lái xe da Ä‘en lại chở ba ngÆ°á»i tù trở vá» lao Thừa Phủ.
Ba ngÆ°á»i tù và tên lÃnh ngồi ở băng sau. Má»—i ngÆ°á»i tù Ä‘á»u ôm trong lòng má»™t cái vỠđồ há»™p lá»›n Ä‘á»±ng đầy nÆ°á»›c sông HÆ°Æ¡ng, trong leo lẻo. NgÆ°á»i nà o cÅ©ng cố hết sức giữ cho nÆ°á»›c sóng rất Ãt ra ngoà i. Má»—i lần xe xóc, nÆ°á»›c sóng chảy tong tá»ng xuống sà n xe, Lượm xuýt xoa nhÆ° bị đứt tay chảy máu.
Lượm chỉ có thùng nÆ°á»›c, nhÆ°ng anh Bện và lão Tụng có thêm và i cái vỠđồ há»™p Ä‘á»±ng thức ăn thừa, bánh mì vụn. ChÃnh Lượm đã trút thức ăn nà y cho hai ngÆ°á»i. Riêng nó không bao giỠđụng đến mặc dầu nó cÅ©ng thèm rệu nÆ°á»›c miếng. Do anh Bện mà Lượm thay đổi ý kiến, không đổ thức ăn xuống cống nhÆ° trÆ°á»›c, mà gom lại trút cho hai ngÆ°á»i. Má»—i lần Lượm xách xô thức ăn thừa Ä‘i đổ, anh Bện nhìn theo, im lặng, không nói gì, nhÆ°ng ánh mắt anh lá»™ vẻ thèm khát ghê gá»›m. Lượm thấy thÆ°Æ¡ng anh quá. Từ hôm đó, Lượm thôi không dồn rác bẩn đổ lẫn và o xô. Nó Ä‘em trút thức ăn thừa và o mấy cái lon vỠđồ há»™p của anh, nói :
- Anh chia cho lão Tụng má»™t Ãt.
Anh Bện và lão Tụng mừng rỡ, ăn dè, để dà nh phần cho bữa cÆ¡m chiá»u. Sau cái hôm đụng Ä‘á»™, Lượm và lão Tụng hầu nhÆ° không nhìn mặt nhau, không nói vá»›i nhau má»™t tiếng. Khi cần thông ngôn lại, Lượm chỉ nói trống không :
- Há» bảo hôm nay chặt hạ cái cây ở đầu nhà . Há» dặn cẩn tháºn không được là m há»ng mái ngói.
- Há» dặn dá»n sạch cá» trÆ°á»›c sân và lối Ä‘i và o nhà chÃnh, v.v...
Tuy không nhìn mặt, nhưng Lượm biết cặp mắt hùm hụp xảo quyệt của lão Tụng vẫn không thôi gầm ghè nhìn trộm Lượm.
Không má»™t việc là m, cá» chỉ nà o của Lượm lá»t khá»i mắt lão. Nó tin rằng, lão chỉ chá» cÆ¡ há»™i để tố giác mình vá»›i tụi Tây. Lượm lo lắng và uất ức nghÄ© bụng: “Không khéo mình không chết vì tụi Tây mà chết vì tay cái thằng mạt kiếp nà y!â€
Tá»± mình và nhá» các bạn trong Ä‘á»™i Ä‘iá»u tra, Lượm được biết trÆ°á»›c kia lão Tụng là m cán bá»™ kinh tà i trong Uá»· ban hà nh chÃnh kháng chiến xã. Tây cà n đến xã, lão ra đầu thú. Lão láºp công vá»›i Tây bằng cách chỉ hầm bà máºt chôn giấu vÅ© khÃ, tiá»n bạc, tà i liệu của du kÃch và Uá»· ban xã. NhÆ°ng tất cả những thứ nà y đã được chuyển Ä‘i trÆ°á»›c đó má»™t hôm mà lão không biết. Thế là bá»n Tây bắt luôn lão, tống lao Thừa Phủ.
Biết được lai lịch lão Tụng, Lượm cà ng lo ngại hÆ¡n. Nó nghÄ© cách thay má»™t ngÆ°á»i tù khác. NhÆ°ng viên Ä‘á»™i văn phòng không đồng ý. Hắn không muốn thay ngÆ°á»i mà hắn không biết rõ. Và hình nhÆ° hắn khoái cái việc đụng Ä‘á»™ giữa hai tên tù già , tù con nÃt. “Chúng đánh nhau, thù hằn nhau, tá»± chúng sẽ dò xét tố giác lẫn nhau†- tên thá»±c dân cáo già nà y nghÄ© nhÆ° váºy.
Riêng lão Tụng, vá»›i giác quan trá»i phú của giống chó săn, lão đánh hÆ¡i thấy Lượm rất rõ. Lão biết, tuy là con nÃt, nhÆ°ng thằng ná»› - chỉ Lượm - là loại Việt Minh có sạn có sá»i không đầu! Có thể nó Ä‘ang mÆ°u mô là m má»™t việc chi nguy hiểm, nhÆ° trốn tù, ném lá»±u đạn, ăn cắp súng đạn, tà i liệu của Tây, chẳng hạn. “Nếu mình gắng công theo dõi†- lão nghÄ© bụng - “phát hiện được, báo kịp thá»i cho Tây, thì có thể lấy lại được lòng tin của cÆ¡ Sở máºt thám Pháp. Há» sẽ thả mình ra và chÆ°a chừng được trá»ng dụng cÅ©ng nênâ€. à nghÄ© đó đã thôi thúc lão không phút nà o lÆ¡i mắt rình ráºp Lượm.
7
Má»—i buổi chiá»u Ä‘i là m vá», bÆ°á»›c qua cổng lao, Lượm đã nhìn thấy các bạn đứng chen chúc nhau sau cánh cá»a sát lá»›p tÆ°á»ng trong, hong hóng nhìn ra. Tất cả Ä‘á»u reo lên :
- Anh Lượm vá»!
Lượm cÆ°á»i vá»›i các bạn và thấy mÅ©i mình cay cay. “Tụi hắn mong mình hÆ¡n cả mong mạ vá» chợâ€, nó nghÄ© váºy.
Nhìn những khuôn mặt xanh xao, cáu ghét, lấm lem, những cẳng tay, cẳng chân khẳng khiu lở láy, những bá»™ quần áo rách nhÆ° tổ đỉa xông mùi thối khắm của các bạn, Lượm cảm thấy bứt rứt, xấu hổ. Vì trong lúc đó mình được tắm táp thoả thê, áo quần được giặt sạch (giặt xong mặc luôn vô ngÆ°á»i), trở vá» lao, tóc tai áo quần còn Æ°á»›t rượt, thoáng mùi nÆ°á»›c sông... Nó cứ có cảm giác mình ăn tranh hết phần của các bạn, trong lúc các bạn đói khát má»m ngÆ°á»i!...
Thằng Thúi, thằng Ngạnh cáºy mình thân thiết hÆ¡n đứng chen sát bên Lượm. Chúng sá» tóc, sỠáo quần Lượm, xuýt xoa :
- Anh được tắm sÆ°á»›ng chÆ°a nì! Tóc vá»›i áo quần anh còn Æ°á»›t ri, mát rÆ°á»i rượi nì!...
Nghe chúng nói, Lượm rơm rớm nước mắt, nghĩ bụng :
“Nếu bắt mình phải chịu má»™t tráºn roi da nhÆ° tráºn của Má»™t Äiếu bữa má»›i vô lao, mà tụi hắn được ra sông tắm má»™t tráºn thoả thê, thì nhất định mình sẽ nghiến răng, Ä‘Æ°a lÆ°ng ra mà chịu...â€.
Lượm ngồi quây quần với các bạn dưới gốc cây cơm nguội xác xơ giữa sân lao. Nó kể cho các bạn nghe quang cảnh phố xá, những công việc hà ng ngà y ở sở Pốt... Và nghe các bạn kể chuyện xảy ra trong ngà y ở lao.
- Ở “ca-sô âm phủ†đêm qua tụi hắn mang Ä‘i mất năm ngÆ°á»i.
- Băng Lép-sẹo sắp tan đến nÆ¡i rồi, tụi hắn Ä‘áºp lá»™n nhau...
Thằng Thúi rụt rè há»i :
- Anh Lượm nì... Ở sở anh là m có cái chi ăn được không?
- Toà n thÆ¡ từ giấy má... gá»i là sở “BÆ°u Ä‘iện quân sự†mà lại.
- Rứa răng chiá»u mô cÅ©ng thấy anh Bện vá»›i ông Tụng xách vá» hai ba lon đồ ăn?
- Äồ ăn dÆ° của tụi Tây tau trút cho đó. Tau chuyên môn dá»n bà n, rá»a bát Ä‘Ä©a... HỠăn thì được, nhÆ°ng mình là Vệ Quốc Äoà n ăn rứa, Tây hắn khinh cho.
- Phải đó anh ạ - Ngạnh nói chen và o - Äói chết thì thôi chá»› ăn đồ dÆ° của Tây nhục nhã ê chá» lắm.
- Ở sở tau là m thì không có chi, nhÆ°ng sát ngay đằng sau là sở “Cốpâ€, cá»a hà ng cung cấp đồ ăn cho tụi sÄ© quan Tây. Äồ há»™p, kẹo, bánh, rượu các loại, chất từng kho, cao nhÆ° núi... Các anh là m bên đó đạp lên đồ ăn mà đà nh chịu, không lấy cắp nổi cái kẹo.
- Tại răng rứa?
- Thằng Tây Lùn coi kho dữ hÆ¡n cá»p. Hắn mà bắt được ăn cắp, chỉ cái kẹo thôi, cÅ©ng chết vá»›i hắn ngay. Hắn tóm hai cổ chân xách ngược lên nhÆ° xách con gà , rồi dá»— đầu xuống đất cho đến lúc trà o máu vá»›i đồ ăn lấy cắp ra miệng má»›i thôi. Các anh bên đó nhiá»u lần bà n vá»›i tau, các anh lấy cắp giấu ra vÆ°á»n, còn tau mang vá» lao. Äồ lấy được chia hai. NhÆ°ng tau cứ nghÄ© là m nhÆ° rứa mình hóa ra thằng ăn cắp, nên tau từ chối.
Thằng Lanh nói :
- Ăn cắp của Tây để nuôi Việt Minh thì có chi là xấu? Các anh lớn chẳng dạy tụi mình lấy súng giặc giết giặc là chi?
- Ừ, mi nói có lý. Rứa tau sẽ tìm cách lấy má»™t bữa bánh bÃch quy vá» cho tụi bay ăn đã Ä‘á»i. Sáng ni tau nhìn qua bên đó thấy hai thằng Tây bÆ°ng ra cả má»™t thùng bánh bÃch quy vụn, để dÆ°á»›i thá»m cá»a ra và o cho con chó béc-giê của tụi hắn ăn. NhÆ°ng con chó chỉ ngá»i qua rồi bá» Ä‘i. Anh em tù Ä‘i qua Ä‘i vá» ngó thùng bánh mà nuốt nÆ°á»›c miếng ừng á»±c. NhÆ°ng đụng vô là chết vá»›i tụi hắn ngay. TrÆ°a mai, chá» tụi hắn đóng cá»a vô nhà ngủ hết, tau sẽ mò qua xúc trá»™m má»™t xô vỠđãi tụi bay.
Thúi nhìn Lượm, ánh mắt hiện vẻ lo sợ. Nó há»i :
- Liệu có nguy hiểm lắm không anh? Hay thôi, đừng nữa anh ạ. Lỡ tụi hắn bắt được, dỗ đầu anh xuống đất thì là m răng?
- Thằng Tây lùn dữ nhÆ°ng tau không ngại lắm. TrÆ°a mô hắn cÅ©ng say rượu, ngủ nhÆ° chết. Tau chỉ gá»m nhất là con chó, nhÆ°ng để tau liệu coi...
* * * * *
Hai hôm trở lại đây, tụi Tây sở Pốt lấy gian nhà kho má»i hôm vẫn nhốt Lượm, anh Bện và lão Tụng và o buổi trÆ°a, để chứa mấy xe bÆ°u phẩm vừa từ Pháp gá»i sang. Ba ngÆ°á»i tù chúng cho ra nghỉ trÆ°a trong khu vÆ°á»n rá»™ng mệnh mông trÆ°á»›c sở. má»—i ngÆ°á»i tù chiếm bóng má»™t gốc cây. Tên lÃnh gác đã có vẻ tin há» không bá» trốn, nên việc canh gác có phần lÆ¡i lá»ng dần. Khi Lượm, anh Bện, lão Tụng đã nằm yên vị dÆ°á»›i bóng mát gốc cây, nhắm mắt ngủ, tên lÃnh gác mò sang bên kia Ä‘Æ°á»ng tán tỉnh mấy o bán rượu, thuốc lá, cà phê. Những cái quán nà y cÅ©ng má»›i được mở cách đây tuần lá»…. Mấy o bán quán son phấn loè loẹt, ăn mặc hở hang. Há» vừa bán quán vừa là m Ä‘iếm.
Buổi trÆ°a. Thằng lÃnh gác bá» Ä‘i chừng mÆ°Æ¡i phút, Lượm đã mở mắt, ngồi nhổm dáºy. Nó nhìn sang hai gốc cây gầnđó, lão Tụng và anh Bện Ä‘ang há miệng ngáy nhÆ° sấm. Nó đứng lên, xách cái xô tôn vẫn Ä‘á»±ng nÆ°á»›c lau nhà đã được chùi sạch rón ren Ä‘i vá» phÃa khu vÆ°á»n ăn thông sang sở “Cốpâ€. Sở “Cốp†giá» nà y các cá»a Ä‘á»u đóng kÃn mÃt. Khi còn cách ngôi lầu chừng dăm chục thÆ°á»›c, nó dừng lại, nép mình sau gốc mù u, quan sát khu nhà . Toán tù là m cá»-vê ở sở “Cốp†giá» nà y bị nhốt và o dãy nhà kho tÃt cuối vÆ°á»n. Xung quanh hoà n toà n yên tÄ©nh, không má»™t bóng ngÆ°á»i. Con chó béc-giê cÅ©ng không thấy bóng. Tiếng ve kêu ran ran trên các tán cây. Thùng Ä‘á»±ng bánh bÃch quy vụn bằng các-tông vẫn nằm nguyên dÆ°á»›i báºc thá»m trÆ°á»›c cá»a ra và o. Nén hồi há»™p, Lượm xách cái xô chạy băng qua khoảng trống. Nó vục miệng xô và o thùng bánh vỡ vụn còn khá đầy, má»™t tay lùa dồn bánh và o xô. Dá»±ng cái xô đứng lên, thấy còn lÆ°ng, nó dùng hai tay vốc lấy vốc để, bá» thêm và o xô. Gần đầy miệng xô, nó xách chạy vút qua khu vÆ°á»n nhanh nhÆ° tên bắn. VỠđến gốc cây, nó quỳ xuống cá», thở dốc nhÆ° vừa chạy đến chục cây số. Nó bá»—ng thấy hai mắt má» Ä‘i, cay xè. ÄÆ°a tay lên dụi mắt, nó má»›i nháºn ra cả gÆ°Æ¡ng mặt mình nhÆ° tắm mồ hôi. Vén vạt áo lên lau mồ hôi, nó bá»±c bá»™i nghÄ©: “Chỉ má»›i lấy cắp Ãt bánh vụn để tênh hếch trÆ°á»›c thá»m nhà , mình còn hoảng sợ đến nÆ°á»›c ni! Không biết đến lúc phải trèo qua cá»a sổ lá»t vô phòng thằng quan hai I-Tai, mình có đủ gan không?â€. Bánh bÃch quy tuy bị vỡ vụn nhÆ°ng vẫn còn thÆ¡m phức. NhÆ°ng Lượm gần nhÆ° không ngá»i thấy mùi thÆ¡m. Nó trút cả xô bánh và o cái bao vải bạt Ä‘á»±ng thÆ° bị chuá»™t cắn thủng mà nó xin được của viên Ä‘á»™i văn phòng. Nó Ä‘em giấu cái bao xuống dÆ°á»›i đống lá rụng cạnh gốc cây bà ng giữa khu vÆ°á»n.
Nó nhìn sang thấy anh Bện và lão Tụng vẫn há miệng ngáy vang. Thằng lÃnh gác vẫn còn mải nháºu nhẹt bên dãy quán. Nó láºp tức quyết định phải chạy sang xúc thêm má»™t xô nữa. Nó muốn thá» thách mình xem có đủ gan để là m cái việc tháºt sá»± mạo hiểm sắp đến.
NhÆ°ng má»›i bÆ°á»›c được mấy bÆ°á»›c, nó đứng chững lại, đắn Ä‘o, do dá»±. Bản tÃnh liá»u lÄ©nh nhÆ°ng nó không khá»i chá»™t dạ khi nghÄ© đến con chó béc-giê hung dữ lông xám nhÆ° lông chó sói. Con quá»· nà y, Lượm vẫn ngá» nó Ä‘ang quanh quẩn đâu đó, nhảy chồm ra lúc nà o không biết. Nó bặm môi giáºn dữ vá»›i chÃnh sá»± do dá»±, nhát gan của mình. “Bây giá» mà mình tháo lui, đến hôm đó mình cÅ©ng sẽ tháo lui là cái chắc!â€. Nó nghÄ© váºy rồi chạy đến chụp cái bao tải Æ°á»›t lau nhà trải phÆ¡i trên cá». Nó vụt nhá»› trong tráºn miá»…u Äại Cà ng, các anh ở Ä‘á»™i quyết tá» má»—i ngÆ°á»i mang theo cái bao bố tẩm dầu xăng để chống Ä‘Ã n chó béc-giê đông đến hà ng chục con ở vị trà nà y.
Tay xách cái xô, tay cầm cái bao tải Æ°á»›t, Lượm cắm đầu chạy vụt qua khu vÆ°á»n, thẳng đến chá»— để thùng bánh vụn, vá»›i quyết tâm của ngÆ°á»i lÃnh lao lên vị trà xung phong.
Lượm vừa vục miệng xô và o thùng bánh, má»™t tiếng sủa choát tai! Con béc-giê lông sói chân lùn, to nhÆ° con bê, từ phÃa sau bồn hoa, lao vút tá»›i. Nó xách cái xô vá»t chạy. Con béc-giê chồm tá»›i sủa rống Ä‘uổi theo sát gót chân Lượm.
Lượm chÆ°a kịp ngoái đầu lại thì đã nghe: “Bặp!†Nó đứng khá»±ng nhÆ° bị lôi giáºt lại. Bắp chân trái rát bá»ng nhÆ° lá»a cháy. Cái miệng rá»™ng rá»›t dãi con sói xám ngoạm ngang bắp chân, gầm gừ lôi Lượm trở lại. Nó muốn vùng vẫy thoát ra nhÆ°ng không thoát nổi. Những cái răng nhá»n hoắt cắm sâu và o thịt, nó muốn vùng thoát ra, phải xé tÆ°á»›c đôi bắp thịt. Trong cÆ¡n hoảng sợ đến tuyệt vá»ng, nó bá»—ng sá»±c nhá»› đến cái bao tải Æ°á»›t Ä‘ang cầm trong tay. Nó trùm cái tải lên đầu con chó, rồi giáng cao cái xô quáºt “Chát! Chát!†vá»›i tất cả ná»—i giáºn dữ Ä‘iên khùng. Giống chó dữ rất sợ bị trùm che mắt. Lúc nà y Lượm má»›i vụt hiểu tại sao các anh Quyết tá» quân đánh miá»…u Äại Cà ng mang báo bố tẩm xăng để chống chó béc-giê. Con chó hoảng sợ nhả bắp chân nó ra, lắc đầu, xoay tròn nhÆ° đèn cù để hất bao tải ra khá»i mặt.
Thoát được hà m răng chó, Lượm vá»t chạy vỠđến chá»— nằm dÆ°á»›i gốc cây thì ngã khuỵu xuống cá». Nó nhìn xuống bắp chân, máu chảy nhÆ° tắm. Bắp chân lúc nà y cà ng nhức nhối rát bá»ng. Nó cởi quần, dùng cá» lau sạch máu. Nó nhai đại má»™t nắm ngá»n cá», đắp trám sâu cái lá»— răng chó sâu hoắm trên bắp chân để cầm máu. Xé má»™t mảnh giẻ, nó buá»™c tháºt chặt vết thÆ°Æ¡ng. Nó nằm váºt xuống cá», nÆ°á»›c mắt báºt tròa ra Æ°á»›t hai gò má. Nó nghiến răng, rên rỉ: “Tau phải giết chết mi! Không giết chết mi tau không kể là m ngÆ°á»i!†Nhá»› lại cái vẻ hung dữ của con chó lúc ngoạm và o bắp chân, định lôi kéo mình trở lại chá»— thùng bánh cho chủ hắn ra Ä‘áºp chết, Lượm giáºn run ngÆ°á»i, quên phắt cả Ä‘au. Nó vùng ngồi ngay dáºy, Ä‘Æ°a ống tay áo lau khô nÆ°á»›c mắt. Nó vịn gốc cây đứng lên, Ä‘i cà nhắc vá» phÃa cuối vÆ°á»n. Ở đây, nó biết có má»™t cây bòng sai trÄ©u quả. Quả bòng lá»›n bằng trái banh tê-nÃt, nÆ°á»›c quả có vị chua gắt rúng rắng. NgÆ°á»i ta không ăn bòng mà chỉ dùng để gá»™i đầu, hoặc giặt tẩy quần áo. Nó nhìn lên ngá»n cây, quả dà y nhÆ° sao. Biết mình lúc nà y không đủ sức trèo lên hái, Lượm nhặt mấy hòn gạch vỡ ném ngược lên ngá»n cây: “Bá»™p! bá»™p!†bốn năm quả bòng da xanh bóng rụng xuống cá». Nó nhặt lấy ba quả. Nó nhặt má»™t Ä‘oạn dây thép, xâu ba quả bòng thà nh má»™t xâu, gác ngang lên hai hòn đá. Nó vun lá khô rụng, giấy vụn, nhen lá»a nÆ°á»›ng ba quả bòng. Ruá»™t ba quả bòng kêu xèo xèo. Thứ nÆ°á»›c chua gắt, rúng rắng trong ruá»™t bòng Ä‘ang sôi. Da ba quả bòng cháy sém mà u than. Nó chạm ngón tay và o, phải rụt ngay lại. Nóng bá»ng! Nó trút cả ba quả bòng và o cái xô, và bá»c má»—i quả bằng má»™t cái lá bà ng rụng để lúc cầm bá»›t nóng. Xách cái xô đó chạy băng qua khu vÆ°á»n mặc cho bắp chân Ä‘au nhói. Con béc-giê lông sói Ä‘ang nằm cạnh thùng bánh vụn, thè lưỡi ra thở. Cách khoảng bốn chục thÆ°á»›c, Lượm chụp má»™t quả bòng nÆ°á»›ng còn nóng dẫy trong xô, táºn sức ném vá» phÃa con chó. Quả bòng rÆ¡i bịch trên ná»n xi-măng, trÆ°á»›c mặt con chó. Con chó chồm phắt dáºy. Nhìn thấy Lượm, nó sủa lên má»™t tiếng rung cá»a kÃnh, nhe răng, cắm đầu lao đến. Lượm ném liên tiếp hai quả bòng còn lại, má»™t quả trúng bốp và o giữa đầu con chó. Bị ném trúng đầu, con chó nổi Ä‘iên, cắn luôn và o quả bòng vừa rá»›t xuống trÆ°á»›c mặt. Nó rú lên má»™t tiếng nghe muốn dá»±ng tóc gáy. Quả bòng dắt chặt và o giữa hai hà m răng nhá»n hoắt, nhÆ° cái nút Ä‘en ngòm, nút mồm nó lại.
Lượm đã chạy vỠđến gốc cây nghỉ trÆ°a, quẳng cái xô xuống gốc cây. Nó nhót đến chá»— anh Bện Ä‘ang ngáy nhÆ° sấm, nhẹ nhà ng nằm xuống sát bên anh, úp mặt và o lÆ°ng anh nhắm mắt cất tiếng ngáy khò khò nhÆ° muốn hòa nhịp vá»›i tiếng ngáy của anh. Chỉ mấy phút sau, phÃa bên sở “Cốp†dáºy lên tiếng ồn à o huyên náo tưởng nhÆ° có ngÆ°á»i chết, nhà sáºp. Tiếng chân chạy, tiếng bá»n Tây la hét, tiếng chó lồng lá»™n, gầm rÃt, rên xiết. Bá»n Tây ở sở Pốt Ä‘ang ngủ trÆ°a trong các gian phòng, cÅ©ng phải tỉnh dáºy xô cá»a chạy ra sân nhá»›n nhác há»i nhau :
- Cái gì thế? Cái gì thế?
Tên lÃnh gác Ä‘ang nháºu ngoà i quán rượu, xách súng há»™c tốc chạy và o. Nó mừng rỡ khi thấy ba ngÆ°á»i tù của nó vẫn nằm ngủ dÆ°á»›i gốc cây. Thoạt nghe tiếng ồn à o rầm rÄ© trong khu vÆ°á»n, nó tái mặt tưởng tụi tù bá» trốn.
Lát sau, thằng Äá»™i-lùn xách khẩu súng các-bin Ä‘i sang sở Pốt. Nét mặt hắn hằm hằm dữ tợn. Äá»™i-lùn hằm hè nói vá»›i viên Ä‘á»™i văn phòng sở Pốt :
- Con chó quý của tôi vừa bị má»™t kẻ nà o đó ám hại. Tôi chắc là bá»n tù của ông!
Tên lÃnh gác liá»n đứng nghiêm, nói :
- Có lẽ ông Ä‘á»™i nhầm. Ba ngÆ°á»i tù của tôi nằm kia. Và chÆ°a má»™t phút nà o tôi rá»i mắt canh gác chúng.
Viên Ä‘á»™i văn phòng há»i vặn lại :
- Tại sao lại không phải bá»n tù của ông?
- Bá»n chúng Ä‘á»u bị nhốt chặt trong nhà kho có khóa.
- Thế thì có trá»i biết được - Tên lÃnh gác nhún vai nói.
Anh Bện, lão Tụng, Lượm lúc nà y đã ngồi hết cả dáºy. Anh Bện thấy thằng Äá»™i-lùn chỉ trá» vá» phÃa mình nói xì xồ vá»›i viên quan hai I-tai, mặt phừng phừng tức tối; anh sợ quá, run cầm cáºp :
- Chú nghe coi hắn đang nói chi anh em mình mà coi bộ dữ dằn rứa?
- Bên sở Cốp có chuyện mất mát chi đó. Hắn nghi là mấy ngÆ°á»i mình có dÃnh dáng vô. Hắn có tá»›i há»i chi ta cứ lắc đầu thôi nghe!
Thằng Äá»™i-lùn cùng vá»›i viên Ä‘á»™i văn phòng, tên lÃnh gác, Ä‘i thẳng đến chá»— ba ngÆ°á»i. Cả ba liá»n lÃu rÃu đứng lên.
Viên Ä‘á»™i văn phòng há»i Lượm :
- Ông Ä‘á»™i bên sở “Coopérative-militaire†ngá» các anh là m hại con béc-giê quý của ông ấy. Trong ba ngÆ°á»i trÆ°a nay có ai sang bên đó không?
Lượm dụi dụi mắt là m nhÆ° vẫn còn ngái ngủ trả lá»i :
- Chúng tôi là m sao sang bên đó được? Anh lÃnh gác đâu có cho chúng tôi rá»i khá»i gốc cây nà y má»™t bÆ°á»›c.
Tên lÃnh gác nháy mắt vá»›i Lượm. Nó hấp háy mắt nhìn lại, giống nhÆ° hôm nà o hai ngÆ°á»i nói vá»›i nhau: “Mà y là má»™t đứa bé hết sức khôn ngoan! - Tôi là má»™t đứa trẻ nhút nhát thì đúng hÆ¡nâ€.
Tên Äá»™i-lùn trợn cặp mắt xanh mà u rắn lục nhìn ba ngÆ°á»i tù nhÆ° muốn nhai sống, nuốt tÆ°Æ¡i há». Hắn gầm ghè nói :
- Chúng mà y liệu hồn! Giống AnamÃt bẩn thỉu. Tao mà tìm ra đứa nà o, tao sẽ bắn ngay!
Lượm biết tụi Tây sở Pốt không Æ°a tụi sở Cốp. Bên đó, tụi ấy ăn uống phè phỡn, là m tụi bên nà y ghen tức. Bá»n sở Pốt có vẻ khoái chà khi biết con chó dữ nhÆ° hùm của Äá»™i-lùn bị ám hại. Äá»™i-lùn xách súng háºm há»±c trở vá».
Sau đó mấy hôm, Lượm được nghe mấy anh tù ở sở Cốp kể lại: Tiếng kêu rú của con chó là m náo Ä‘á»™ng cả sở. Lúc há» ra khá»i phòng nhốt thì thấy con chó, miệng ngoạm má»™t cục gì Ä‘en Ä‘en, rú rÃt, chạy quáng quà ng quanh khu nhà nhÆ° đã hóa dại. Äá»™i-lùn và bá»n Tây sở Cốp phải toát mồ hôi má»›i bắt giữ được con chó. Miệng con chó vẫn bị trái bòng nÆ°á»›ng khóa chặt. Äá»™i-lùn ôm chặt đầu con chó, định bóp nát quả bòng để lôi ra khá»i hà m răng chó, nhÆ°ng hắn bá»—ng kêu thét rẩy rẩy tay nhÆ° cầm phải than Ä‘á». Bòng nÆ°á»›ng giữ sức nóng rất lâu. Hắn phải dùng kìm mổ kẹp quả bòng má»›i lôi ra được. Con chó Ä‘au Ä‘á»›n đến phát Ä‘iên, giẫy giụa, vùng vẫy ghê đến ná»—i Äá»™i-lùn phải ngã xiêu ngã sấp. Lợi con chó bị thứ nÆ°á»›c chua gắt nóng bá»ng của quả bòng nung chÃn. Ba hôm sau, nó rụng hết hai hà m răng cá»a và cả bốn cái răng nanh.
Con chó dữ bị nhổ mất răng, má»—i lần há miệng gầm gừ, trông chỉ thấy toà n lợi, nhìn rất tức cÆ°á»i. “Thằng nà o chÆ¡i cú thiệt Ä‘á»™c!†Há» bình phẩm nhÆ° váºy. Lượm vẫn giấu kÃn không cho các anh tù sở Cốp và cả anh Bện, lão Tụng biết mình đã chÆ¡i cú “độc†đó.
Không còn sợ hà m răng chó nữa, anh em tù là m cá»-vê sở Cốp, há»… vắng mặt Äá»™i-lùn là há» lấy cắp bánh kẹo, đồ há»™p, ăn thoải mái. Con chó trông thấy, gầm gừ nhảy chồm đến cắn, há» láºp tức đấm, đạp, xô đầu nó ra nhÆ° xô cái củ chuối dÃnh và o chân.
8
Lượm Ä‘i là m cá»-vê sở Pốt đã được hÆ¡n má»™t tháng. Trong thá»i gian đó nó âm thầm nhÆ°ng ráo riết chuẩn bị cho cuá»™c vượt tù lần thứ ba.
Hai tháng trÆ°á»›c đó, cái buổi chiá»u Huế mÆ°a tầm tã, khi hai cánh cổng gá»— lim niá»ng sắt lao Thừa Phủ đóng sáºp lại sau lÆ°ng, má»i hy vá»ng vượt tù hoà n toà n tắt ngấm trong lòng ngÆ°á»i Vệ Quốc Quân vừa bÆ°á»›c sang tuổi mÆ°á»i lăm nà y. NhÆ°ng chợt đến cái buổi sáng hết sức tình cá» mà Lượm bá»—ng được ngồi lên xe Jeep phóng vùn vụt trên Ä‘Æ°á»ng phố, thấy lại nhà cá»a, bóng cây, núi xanh trùng Ä‘iệp xa xa, mặt nÆ°á»›c sông HÆ°Æ¡ng bồi hổi sóng... thì hy vá»ng vượt tù lại bừng lên trong lòng Lượm, mãnh liệt đến ná»—i, nó thấy cổ mình nghẹn lại, tim Ä‘áºp thình thình. Nó tưởng chừng có thể nhảy vá»t ra khá»i xe, lao vá» phÃa bá» sông, nhảy à o xuống nÆ°á»›c... Cái cảm giác liá»u lÄ©nh, mạo hiểm đó cứ lặp Ä‘i lặp lại trong nó rất nhiá»u buổi sáng vá» sau. Dần dần Lượm má»›i trấn tÄ©nh lại được. hai lầ vượt tù mạo hiểm trÆ°á»›c đây và những ngà y sống ở xà lim lao Thừa Phủ đã nhắc Lượm: “Lần nà y mà thất bại thì mình sẽ và o nằm “ca-sô âm phủâ€. Và má»™t đêm nà o đó, bá»n giặc sẽ quăng mình lên xe bịt bùng, chở đến bãi xá» bắn, giống nhÆ° Chỉ huy trưởng mặt tráºn khu C, nhÆ° anh thợ máy đã săn sóc mình ở Ty An ninh...â€.
Má»›i tháng trÆ°á»›c cso má»™t anh tù Ä‘i là m cá»-vê liá»u mạng vá»t ra khá»i xe chạy trốn. Kết cuá»™c anh bị bắn gục ở khúc quẹo dốc Nam Giao.
Trong hơn tháng đó, bao nhiêu việc vừa khó khăn, vừa nguy hiểm, liên tiếp chồng chất lên đôi vai gầy gò niên thiếu của Lượm.
Ban ngà y Ä‘i là m cá»-vê Lượm phải chuẩn bị từng li, từng tà cho việc vượt tù, phải thÆ°á»ng xuyên đối phó vá»›i những bất trắc xảy ra liên tiếp.
NhÆ° buổi chiá»u xúc trá»™m bánh bÃch quy vụn và vặn răng con béc-giê, chỉ má»™t tà tẹo là Lượm sa và o bẫy không cách gì thoát ná»i. Chiá»u hôm đó, lúc ba ngÆ°á»i sắp leo lên xe vá» lao, tên Äá»™i-lùn cùng Ä‘i vá»›i viên quản sếp Tây lai Ä‘en, phó sở Cốp, sang gặp quan hai I-Tai.
Chúng yêu cầu được soát đồ đạc của ba ngÆ°á»i tù sở Pốt, vì chúng cho biết bị mất má»™t số lượng khá lá»›n bánh bÃch quy vụn chúng để phÃa ngoà i cá»a hà ng. Và chúng khẳng định tên ăn trá»™m bánh chÃnh là tên đã là m hại con chó. Viên quan hai I-Tai buá»™c phải để cho chúng khám. Hắn ra lệnh cho viên Ä‘á»™i văn phòng cho tù vá» cháºm mÆ°á»i lăm phút, đứng xếp hà ng trÆ°á»›c sân và để đồ đạc ra trÆ°á»›c mặt. Äá»™i-lùn hằm hằm nói :
- Chỉ cần tìm thấy má»™t mẩu bánh trong ngÆ°á»i tên tù nà o, là tôi sẽ bắn ngay! Tôi sẽ giết hắn nhÆ° giết má»™t con váºt nhÆ¡ bẩn!
Nghe nói mà Lượm á»›n lạnh khắp ngÆ°á»i. Cách đó ná»a giá» nó đã xúc má»™t Ãt bánh gói lại đút và o đáy cái bị cói mà nó thÆ°á»ng để những đồ váºt linh tinh nhặt nhạnh được, mang vá» lao cho các bạn: vá» chai, vỠđồ há»™p, những mảnh vải rách, những Ä‘oạn dây thép... NhÆ°ng vá»›i bản tÃnh tháºn trá»ng của ngÆ°á»i lÃnh trinh sát, trÆ°á»›c khi là m má»™t việc gì cần phải tÃnh đến trÆ°á»ng hợp xấu nhất có thể xảy ra! Äó là bà i há»c, Lượm há»c được ngà y còn ở Äá»™i. Và nó đã bá» lại gói bánh, vùi xuống đống lá rụng. Äá»™i-lùn soát rất kỹ đồ đạc của ba ngÆ°á»i. Soát không thấy gì, Äá»™i-lùn cà ng nổi Ä‘iên hÆ¡n. Hắn cứ lắc đầu nhắc Ä‘i, nhắc lại :
- Vô lý! Hết sức vô lý!
Rồi cả bá»n Ä‘Ã nh cúi gằm mặt băng qua khu vÆ°á»n trở vá» sở Cốp trÆ°á»›c những nụ cÆ°á»i chế giá»…u của bá»n tây sở Pốt.
Ngồi trên xe vỠđến cổng nhà lao, nghÄ© đến sá»± việc vừa xảy ra, ngÆ°á»i Lượm vẫn còn á»›n lạnh. “Nếu mình hấp tấp mang túi bánh vá» thì bữa ni khó lòng tránh khá»i ăn đạn!â€. Nhá»› đến vẻ mặt hằm hằm gá»›m ghiếc của thằng Äá»™i-lùn, Lượm tin là nó sẽ bắn tháºt, nếu hắn lục thấy gói bánh vụn.
Äợi đến ba hôm sau Lượm má»›i mang tất cả số bánh vá» chia cho các bạn.
Má»—i chiá»u Ä‘i là m vá», vừa bÆ°á»›c chân qua khá»i cánh cá»a sắp lá»›p tÆ°á»ng thứ hai là Lượm phải đối mặt vá»›i tụi băng Lép-sẹo. Cái băng trẻ trá»™m cắp nà y vẫn tá» vẻ kình địch vá»›i Lượm ra mặt. Lượm phải củng cố, Ä‘iá»u khiển các bạn trong Ä‘á»™i “Thiếu niên chiến đấu lao Thừa Phủ†chống chá»i vá»›i bá»n chúng. Và đồng thá»i tổ chức cho Ä‘á»™i giúp đỡ các anh bị giam ở các dãy xà lim, ca-sô. Những ngà y chủ nháºt không Ä‘i là m, nó mở lá»›p dạy chữ cho những đứa chÆ°a biết chữ, nhÆ° đã hứa. Không có giấy bút, Lượm phải dạy Ä‘á»c, dạy viết bằng que, bằng gạch vụn, viết lên đất sân lao, ná»n ba-ti-măng. Các bạn há»c rất chăm. Thấm thoắt đã có đứa cháºp chững biết Ä‘á»c, biết viết.
Sức vóc nhá» yếu lại phải sống lâu ngà y trong đói khát, dÆ¡ dáy, nhiá»u đứa trong Ä‘á»™i ngã bệnh. Äứa sốt nóng, đứa ỉa chảy, đứa mụn nhá»t lở loét khắp ngÆ°á»i. Äứa nà o cÅ©ng chấy ráºn nhÆ° sung, áo quần bốc mùi tanh lá»™n má»a. Nhìn cảnh tượng nà y Lượm khóc dở mếu dở. Nó muốn ngã quỵ luôn. Nhiá»u đêm nó nằm giữa các bạn úp mặt và o cánh tay lặng lẽ khóc thầm. Nó cảm thấy mình trở nên yếu Ä‘uối, bất lá»±c đến phát sợ! Nó chỉ muốn mau mau trốn thoát ra khá»i nÆ¡i đây... NhÆ°ng sáng ra, nhìn những gÆ°Æ¡ng mặt xanh xao, võ và ng tá»™i nghiệp, những ánh mặt trông chá», tin cáºy của các bạn đặt hết và o mình, nó lại thấy can đảm trở lại. Nó láºp tức nháºn ra mình không còn cách nà o khác là phải đứng thẳng lên để Ä‘Æ°Æ¡ng đầu.
Äi là m, Lượm cố gắng mang vá» nhiá»u nÆ°á»›c sạch hÆ¡n. Kiếm được chút thức ăn gì, nó không đụng đến, mang vá» cho những đứa bệnh nặng không ăn cÆ¡m tù được. Nó lần lượt bắt các bạn cởi hết áo quần bá» và o bị, mang đến sở là m. Nó bỠáo quần chúng và o cái thùng sắt tây, đổ đầy nÆ°á»›c, Ä‘un luá»™c ráºn. Ráºn bị luá»™c chÃnh, nổi lên Ä‘á»ng thà nh má»™t lá»›p váng trắng đục trên mặt thùng. Nhìn lá»›p váng ráºn nó rùng mình. Nó Ä‘em đống áo quần ra sông giặt giÅ©, phÆ¡i ra chá»— nắng. Chiá»u áo quần khô, nó lại bá» bị mang vá» cho chúng. Vẫn là những bá»™ áo quần cÅ© nhÆ°ng được giết hết ráºn và giặt sạch, chúng mặc và o súng sÃnh, mừng rỡ nhÆ° được diện áo quần má»›i. Chúng cÆ°á»i rạng rỡ, nhìn Lượm vá»›i đôi mắt ngầm ngáºp biết Æ¡n.
Sau má»™t thá»i gian Ä‘i là m, Lượm phát hiện ra trong nhiá»u gói bÆ°u phẩm có các thứ thuốc uống, thuốc tiêm chữa các bệnh thông thÆ°á»ng. CÅ©ng có má»™t số gói bÆ°u phẩm, gia đình của bá»n lÃnh viá»…n chinh gá»i cho chúng các loại thuốc quý. Lượm phải tÃnh đến chuyện lấy cắp thuốc mang vá» chữa bệnh cho các bạn. Äó là việc hết sức nguy hiểm, bá»n Tây có thể phát hiện, lão Tụng có thể tố giác. NhÆ°ng nếu không có thuốc, nhiá»u đứa bệnh nặng có thể chết. Lượm Ä‘Ã nh phải liá»u mạng. Mối lo sợ nhất của nó không phải là bị chúng đánh Ä‘áºp, mà chúng sẽ Ä‘uổi không cho Ä‘i là m. Và nhÆ° váºy kế hoạch vượt tù sẽ tiêu ma. Lượm chỉ còn biết trông cáºy và o sá»± tháºn trá»ng khôn khéo của mình và sá»± may rủi của số pháºn. Việc lấy cắp không đến ná»—i khó lắm, nhÆ°ng mang thuốc vá» lao má»›i tháºt Ä‘ang sợ. Tụi Tây có thể bất thần soát đồ đạc. Lượm tÃnh đến chuyện là m những cái vỠđồ há»™p Ä‘á»±ng nÆ°á»›c, Ä‘á»±ng thức ăn, có hai đáy, nhÆ° cách của những chiến sÄ© liên lạc, tình báo hoạt Ä‘á»™ng ở ná»™i thà nh dùng để chuyển tà i liệu, súng đạn. Nó là m thá» nhÆ°ng không thà nh công. Muốn là m được những cái thùng nhÆ° váºy mà che được mắt giặc, mắt lão Tụng, thì phải là thợ gò hà n chÃnh hiệu. Nó Ä‘Ã o óc nghÄ© cách, cuối cùng nó quyết định giấu và o bên trong mÅ© rồi Ä‘á»™i lên đầu. Thá»i gian ngắn ngủi hoạt Ä‘á»™ng tình báo ở Huế vừa qua, Lượm cÅ©ng đã có chút Ãt kinh nghiệm. Nhiá»u lúc cách cất giấu tưởng nhÆ° lá»™ liá»…u, sÆ¡ hở, lại bảo đảm an toà n. Nó nhặt được cái mÅ© phá»›t cÅ© nát trong đống rác, Ä‘em giặt sach, dùng má»™t mảnh vải bạt khâu thà nh cái bo mÅ©, cốt để riết chặt và nh mÅ© cho tháºt vừa sát vá»›i đầu.
Những lúc xe bất thần xóc mạnh, tim nó giáºt thót vì lo cái mÅ© có thể văng khá»i đầu.
Bằng cách đó nó đã lấy cắp mang vá» lao đủ các loại thuốc: cảm sốt, ỉa chảy, thuốc mở bôi mụn nhá»t, viên xuyn-pha-mÃt, 2 lá» treptômixin, hai tuýp thuốc ngủ gác-Ä‘i-nan và mấy tuýp keo dán gá»— mà lúc lấy vá»™i nó cứ tưởng là thuốc mỡ. Nhá» có số thuốc lấy cắp nà y Lượm đã chữa cho mấy đứa trong Ä‘á»™i là nh bệnh; trong số nà y có hai đứa mắc bệnh cảm sốt rất nặng, và má»™t đứa vết lở ở chân đã nhiá»…m trùng có dòi...
Số thuốc chưa dùng đến, Lượm giao cho thằng Thúi cất giữ.
9
Má»™t buổi chiá»u, Lượm Ä‘i là m vá» vừa bÆ°á»›c qua khá»i cổng lao thì Thúi, Ngạnh, Lanh và các bạn đã xúm lại hồi há»™p, mừng rỡ báo tin :
- Thằng Lép-sẹo sắp chết!
Lượm ngạc nhiên :
- Sắp chết à ? Có chuyện chi rứa?
- Hắn bị đau kiết ỉa chảy mới hai hôm ni thôi.
- Hắn Ä‘i ỉa ra cả mÅ©i, cả máu! - Ngạnh kể lại giá»ng hả hê - Äáng Ä‘á»i hắn! Hắn Ä‘ang nằm bẹp trong ba-ti-măng hai. TrÆ°a nay tụi lÃnh ngục định lôi hắn vứt lên xe bò chở đến nhà thÆ°Æ¡ng nhÆ°ng không có tù ngÆ°á»i lá»›n đẩy xe nên còn để lại đó. Chắc sáng mai há» mang Ä‘i thôi.
Lượm trao lon nước cho thằng Lanh, nói :
- Mi chia cho anh em. Äể tau vô coi hắn Ä‘au nhÆ° răng.
Lanh, Thúi, Ngạnh và các bạn Ä‘á»u nghÄ© chắc anh Lượm sẽ vô Ä‘áºp chết Lép-sẹo để trả thù hai cái răng gẫy dạo ná». Hắn Ä‘ang Ä‘au, nằm bẹp nhÆ° hòn bùn, Ä‘áºp chết dá»… ợt.
Cả Ä‘á»™i Ä‘á»u mong Lượm Ä‘áºp chết Lép-sẹo má»›i hả vì chẳng sót đứa nà o trÆ°á»›c đây không bị hắn đánh Ä‘áºp, hà nh hạ. Mà đáºp chết ngay lúc nà y là hay nhất, vì tù ngÆ°á»i lá»›n Ä‘i là m cá»-vê các sở chÆ°a vá».
Chúng chÆ°a chia nhau nÆ°á»›c vá»™i mà xách luôn lon nÆ°á»›c Ä‘i theo Lượm và o ba-ti-măng hai. Chúng trù tÃnh há»… anh Lượm xong tá»›i Ä‘áºp chết Lép-sẹo là chúng nhà o vô Ä‘áºp theo tụi Ä‘Ã n em của hắn sÆ°á»›ng tay thì thôi! Lép-sẹo chết, tụi Ä‘Ã n em hắn khác chi rắn mất đầu. Sức mấy chúng dám Ä‘áºp lại.
TrÆ°á»›c thá»m ba-ti-măng hai, mấy đứa trong băng Lép-sẹo Ä‘ang ngồi cởi áo bắt ráºn. Thấy cả Ä‘á»™i Lượm rùng rùng kéo đến, chúng ôm áo bá» chạy tán loạn, vừa chạy vừa la :
- UÆ¡ bay! UÆ¡ bay! Tụi hắn vô Ä‘áºp chết tụi mình đó uÆ¡ bay!
Bá»n Ä‘ang ở trong ba-ti-măng nghe tụi ở ngoà i la gá»i nhÆ° cháy lao, hoảng sợ, cuống quýt, nhà o ra phÃa cá»a. Ra đến cá»a, chúng vấp phải bá»n Lượm Ä‘ang kéo và o. Chúng nhà o trở lại, đứng nép sát và o tÆ°á»ng, run rẩy. Trong ba-ti-măng còn có mấy ngÆ°á»i tù bệnh và mấy ông già . Há» cÅ©ng quÆ¡ vá»™i áo quần, lon nÆ°á»›c, lon cÆ¡m... chạy cách xa chá»— Lép-sẹo Ä‘ang nằm. Há» Ä‘oán cái băng thằng “răng sứt†lợi dụng tình thế thằng đầu đảng “léo đầu†đau sắp chết, kéo vô để thanh toán hắn. Chắc cả hai băng sẽ đánh nhau to, tránh xa tụi con ranh con lá»™n ni là hÆ¡n cả.
Lượm Ä‘i thẳng vô ba-ti-măng, chẳng thèm Ä‘Æ°a mắt ngó mấy đứa trong băng Lép-sẹo Ä‘ang run rẩy đứng nép xó tÆ°á»ng. Má»™t hai thằng gan góc trong bá»n nắm chặt cán dao thủ thế.
Äúng là Lép-sẹo Ä‘ang nằm bẹp dà trên ná»n xi-măng, cÅ©ng chiếc quần đùi hai ống vẫn thÆ°á»ng vo tròn đến bẹn má»™t cách ngang tà ng, lúc nà y lầy nhầy má»™t đống phân mÅ©i lẫn vá»›i máu, bốc mùi tanh tưởi đến lá»™n má»a. Hắn không còn đủ sức đứng dáºy mà nằm ỉa luôn ra quần. Má»›i Ä‘au có hai ngà y mà thân hình của hắn sá»p hẳn Ä‘i, hai má hóp lại, cặp môi tái nhợt, các đầu ngón tay, ngón chân thịt móp, răn rúm nhÆ° ngâm nÆ°á»›c quá lâu.
Lượm đứng sững cách Lép-sẹo và i bÆ°á»›c, cau trán nhìn hắn. Lép-sẹo cÅ©ng vừa mở bừng mắt, nhìn ngược lên Lượm. Mặc dầu đã quá yếu, nhÆ°ng má»™t tay hắn vẫn cá» Ä‘á»™ng khá nhanh, chụp cán con dao găm giấu dÆ°á»›i lÆ°ng. Mặt hắn liá»n gân lên, môi nhếch ra định cÆ°á»i gằn, nhÆ°ng vì kiệt sức nên không thà nh tiếng.
Cả con ngÆ°á»i tên anh chịu vị thà nh niên nà y, từ nét mặt, ánh nhìn, cái miệng méo xệch cố nhếch ra má»™t tiếng cÆ°á»i gằn không thà nh tiếng, bà n tay run run nắm chặt cán dao găm, đến cả quả tim xuyên ngang con dao găm xăm trên lồng ngá»±c phanh trần... Ä‘á»u toát lên vẻ liá»u lÄ©nh, gan góc, bất cần Ä‘á»i, sẵn sà ng đánh trả dù tuyệt vá»ng. Lượm và Lép-sẹo cứ nhìn nhau nhÆ° thế có đến má»™t phút. Cặp mắt gà chá»i của Lép-sẹo nhÆ° muốn nói vá»›i địch thủ: “Mi cứ việc giết tau Ä‘i! Tau không sợ mô. Äằng nà o tau cÅ©ng chết!â€
Thằng Thúi đứng nép sau lÆ°ng Lượm, cÅ©ng chăm chăm nhìn Lép-sẹo. Không hiểu sao ngÆ°á»i nó run lên. Nó nắm khuá»·u tay Lượm, lay lay, nói thì thà o nhÆ° bị hụt hÆ¡i :
- Anh, anh! Hắn Ä‘au nặng lắm. Anh đừng Ä‘áºp hắn nữa... Nhá»›p tay...
Tự nhiên Lượm nổi cáu, quay lại gắt :
- Mi nói chi mà ngu rứa? Cái ve thuốc bột có nắp nhôm tau giao mi cất bữa tê, mô rồi?
- Äây, tui cất đây - Thúi Ä‘Æ°a tay sá» lên ngá»±c áo.
Thúi mặc cái áo nhìn rất tức cÆ°á»i. Cái áo trÆ°á»›c đây của nó rách tan, chỉ còn lại mấy miếng giẻ treo lủng lẳng quanh cái cổ áo. Nó lấy dây buá»™c túm mảnh ná» vá»›i mảnh kia, nhÆ°ng chỉ được và i bữa lại bung ra. Kể ra nó có thể vứt quách và cởi trần nhÆ° mấy đứa khác. Hiá»m má»™t ná»—i nó còn Ãt tiá»n bán kẹo, và những thứ thuốc Lượm lấy cắp vá» giao cho nó giữ, không có áo biết cất giấu và o đâu. Lượm thấy váºy liá»n mang vá» cho nó cái bao Ä‘á»±ng thÆ° bằng vải bạt bị chuá»™t cắn thủng, nhÆ°ng còn má»›i. “Mi mượn kim chỉ của mấy cụ, may tạm cái áo mà mặcâ€. Thằng Thúi sÆ°á»›ng rÆ¡n. Và nó biến cái bao tải thà nh cái áo tháºt Ä‘Æ¡n giản mà lại lợi đủ Ä‘Æ°á»ng. Äáy bao, nó khoét má»™t cái lá»— tròn chÃnh giữa để chui đầu, hai bên nó khoét má»™t cái lá»— nhá» hÆ¡n để xá» tay. Cái bao khá dà i, nếu để nguyên thì phải trùm đến kheo chân. Nó cắt ngắn, chỉ phủ quá mông Ä‘Ãt. Mảnh bao thừa, nó cắt ra, mượn kim chỉ may thà nh má»™t dãy túi phÃa bên trong, tha hồ Ä‘á»±ng các thứ cần cất giấu. Cái áo bao tải của nó công dụng không thua mấy cái tủ Ä‘á»±ng đồ.
- ÄÆ°a chai thuốc đó cho tau - Lượm sai Ngạnh lấy cái ống bÆ¡ rá»a sạch và múc má»™t lÆ°ng bÆ¡ nÆ°á»›c trong.
Nhìn thấy những đầu ngón tay ngón chân Lép-sẹo bị móp nhÆ° ngâm nÆ°á»›c quá lâu, và đống phân lầy nhầy mÅ©i máu dÆ°á»›i Ä‘Å©ng quần hắn, Lượm nhá»› ngay đến má»™t anh ở đại Ä‘á»™i liên pháo xạ thủ súng mÆ°á»i hai ly bảy, hồi còn ở mặt tráºn Huế. Anh nà y cÅ©ng bị bệnh Ä‘i ỉa chảy ra cả mÅ©i máu nhÆ° hắn. Anh y sÄ© ở trạm quân y mặt tráºn khu C xuống khám và gá»i tên bệnh là “lỵ trá»±c trùng cấp tÃnhâ€. Bệnh nà y nếu không có thuốc chữa và chữa không kịp thá»i, chỉ và i ba hôm là chết. Anh y sÄ© viết tên thuốc và o má»™t mảnh giấy, sai Lượm lấy ngá»±a phi lên trạm quân y trung Ä‘oà n lÄ©nh thuốc vá». Lượm Ä‘á»c tên thuốc “Tá»réptômixinâ€. Nó lÄ©nh hai chai thuốc có nắp nhôm, bên trong Ä‘á»±ng chừng má»™t phần ba lá» bá»™t trắng. Anh y sÄ© cạy lá»›p nắp nhôm, rồi mở nút cao su dốc bá»™t thuốc cả hai ve và o ca nÆ°á»›c, hòa tan, cạy răng đổ cho ngÆ°á»i bệnh uống. Anh xạ thủ súng mÆ°á»i hai ly bảy đến chiá»u cầm Ä‘i ỉa và ba hôm sau thì khá»i bệnh.
Cách đây mấy hôm, trong lúc quét dá»n ở sở Pốt, Lượm thấy má»™t gói bÆ°u phẩm bị chuá»™t cắn thủng nhiá»u lá»—. Nhìn qua lá»— thủng, nó thấy mấy chai thuốc có nắp nhôm giống hệt hai chai thuốc đã lÄ©nh ở trạm quân y trung Ä‘oà n dạo trÆ°á»›c. Nó nhìn trÆ°á»›c nhìn sau, rồi thò hai ngón tay qua lá»— thủng, cắp luôn má»™t lá». Nhìn nhãn hiệu, đúng là lá» Treptômyxin. Nó giấu chai thuốc và o mÅ© mang vá» Ä‘Æ°a cho thằng Thúi và dặn: “Thuốc ni quý lắm, mi giữ cẩn tháºn kẻo bểâ€.
Thúi sợ ve thuốc vỡ, lấy giẻ bá»c lại, buá»™c chặt và cất và o cái túi trÆ°á»›c ngá»±c. Suốt mấy ngà y vừa rồi, cứ thỉnh thoảng nó lại sá» lên ngá»±c coi ve thuốc còn nằm nguyên đó không.
Thúi móc túi lấy ve thuốc, mở dây buá»™c, tháo giẻ cuá»™n, Ä‘Æ°a cho Lượm. Lượm lùa tay và o lÆ°ng quần thằng Ngạnh, rút cái Ä‘inh hai mÆ°Æ¡i phân, mÅ©i được mà i sáng giá»›i. Ngạnh bạc mặt, lắp bắp há»i :
- Anh đâm à ?
Lượm báºt cÆ°á»i :
- Äâm ai? Äâm mi à ?
Lượm dùng cái đầu Ä‘inh nhá»n cạy nắp nhôm ve thuốc, rồi trả cái Ä‘inh cho Ngạnh nói giỡn :
- Mi mà i nhá»n đã gá»›m! Äúng là mÅ©i Ä‘inh chiến đấu phục thù của du kÃch.
Lượm mở nút cao su, rót nÆ°á»›c trong lon cho đầy ve, Ä‘áºy nút cao su lại xóc xóc. Bá»™t thuốc hòa tan thà nh mà u trắng sữa.
Lép-sẹo nằm im, mắt không chá»›p theo dõi từng cá» Ä‘á»™ng của địch thủ, nét mặt căng thẳng, hồi há»™p. Nó biết rằng mình hoà n toà n thất thế. Và nó chắc sắp phải lao và o má»™t tráºn đấu, mà phần chết đã cầm sẵn trong tay.
Cái vẻ hung dữ, Ä‘iên khùng của Lượm lúc túm tóc nó dá»™ng đầu côm cốp xuống ná»n xi măng vẫn còn nhức nhối trong trà nhá»› hắn nhÆ° má»™t vết bá»ng không sao là nh được. Äến khi thấy Lượm cầm ve thuốc đổ đầy nÆ°á»›c xóc xóc, cặp môi tái nhợt nhÆ° môi ngÆ°á»i chết của Lép-sẹo bá»—ng run run nhÆ° sắp òa khóc. Nó vụt hiểu: thằng Vệ Quốc Äoà n nhá» ni không định giết mình mà muốn cứu mình. Không biết đó là thuốc gì, nhÆ°ng Lép-sẹo Ä‘oán là loại thuốc rất quý có thể chữa cho mình là nh bệnh chết. Lép-sẹo vẫn biết Lượm Ä‘i là m cá»-vê ở má»™t sở Tây có rất nhiá»u thứ thuốc. Và vẫn thÆ°á»ng lấy cắp mang vá» chữa bệnh cho tụi ở Ä‘á»™i nó. Cái ve thuá»· tinh trong suốt Ä‘á»±ng thứ bá»™t trắng muốt, có nhãn hiệu rất đẹp dán ở ngoà i, rồi hai lá»›p nắp nhôm, nút cao su Ä‘áºy kÃn đã gây má»™t ấn tượng tháºt mạnh trong óc Lép-sẹo vá» giá trị quý báu của loại thuốc.
Lượm bÆ°á»›c đến gần Lép-sẹo, cúi xuống Ä‘Æ°a ve thuốc ra trÆ°á»›c mặt nó, nói vá»›i giá»ng cá»™c cằn :
- Bá» tay dao ra! Vệ Quốc Äoà n chúng tau đối vá»›i cả tụi Tây, tụi Vê-giê, lúc thất thế, chúng tau cÅ©ng không thèm giết nữa là tụi bay. Bệnh mi là bệnh chết đó. Mi uống hết ve thuốc ni, may ra là nh bệnh.
Lép-sẹo bỠtay nắm cán dao, cầm lấy ve thuốc. Nó há to miệng, dốc cạn ve thuốc, nuốt ực. Lượm đổ thêm nước và o ve tráng thêm lần nữa, đưa cho Lép-sẹo uống tiếp. Lượm nói, không nhìn mặt Lép-sẹo :
- Mi giữ cái ve thuốc không nớ mà là m kỷ niệm.
Lượm quay lại nói vá»›i tụi Ä‘Ã n em Lép-sẹo lúc nà y Ä‘ang đứng túm tụm gần cánh cá»a sắt, tháºp thò, lấm lét nhìn vô :
- Tụi bay là đồ không ra chi! Äể cho “đại ca†tụi bay nằm trên đống *** vá»›i máu rứa mà chẳng thèm ngó ngà ng đến! Còn đứng trÆ°Æ¡ng mắt ếch ra nhìn cái chi? Äi vô dá»n *** vá»›i thay quần áo cho “đại ca†tụi bay Ä‘i chứ?
10
TrÆ°a hôm sau, hai tên lÃnh ngục xách súng dẫn ba ngÆ°á»i tù Ä‘i và o ba-ti-măng hai khiêng Lép-sẹo ra xe ba gác. Nếu Lép-sẹo chết thì xe Ä‘i chôn, nếu chÆ°a chết, xe thẳng đến nhà thÆ°Æ¡ng, khu dà nh riêng cho tù nhân.
Chúng rất ngạc nhiên thấy Lép-sẹo miệng ngáºm lệch Ä‘iếu thuốc lá quấn bằng giấy báo, Ä‘ang nhúc nhắc Ä‘i lại trong ba-ti-măng. Mặt hắn tuy còn hốc hác, xanh xao, chân bÆ°á»›c còn run rẩy, nhÆ°ng rõ rà ng hắn đã là nh bệnh. Má»™t tên lÃnh trợn mắt há»i :
- Cố nội thằng ăn cướp! Mi chưa chết à ?
- Dạ, chỉ thèm thuốc thôi. Bác mô có thuốc Cẩm Lệ ngon cho cháu xin Ä‘iếu hút chÆ¡i. - Lép-sẹo trả lá»i giá»ng lá»… phép nhÆ°ng xấc xược
- Cố nội mi! Nói năng cho tỠtế chứ không thì ăn báng súng đó?
Hai tên lÃnh dẫn ba ngÆ°á»i tù Ä‘i ra. Mặt chúng hằm hằm. Chúng có vẻ tức tối vì thằng du côn không chết.
Phải công nháºn rằng Lép-sẹo mau chóng hồi phục sức khá»e. Chỉ ba hôm sau hắn đã gần nhÆ° là nh hẳn bệnh.
Có má»™t Ä‘iá»u bá»n Ä‘Ã n em Lép-sẹo Ä‘á»u nháºn thấy là sau tráºn ốm dáºy, tâm tÃnh của “đại ca†chúng bá»—ng nhiên thay đổi, rất khó hiểu. Tưởng chừng nhÆ° những tÃnh nết quen thuá»™c của “đại ca†trÆ°á»›c đây trong mất ngà y vừa qua, đã theo thứ nÆ°á»›c phân mà u nhá» nhá» nhÆ° nÆ°á»›c rá»a thịt, trút hết ra ngoà i.
Chúng Ä‘á»u nháºn thấy “đại ca†Lép-sẹo đối xá» vá»›i chúng ngà y má»™t lạt lẽo, có phần nhÆ° muốn tránh xa chúng. Äiá»u là m chúng buồn nhất là “đại ca†không còn bà y đặt và chỉ huy chúng những trò gây gổ, quấy đảo nhà lao nhÆ° trÆ°á»›c. Cái dáng bá»™ ngang tà ng, ngạo ngược, mà chúng rất hãnh diện vá» ngÆ°á»i thủ lÄ©nh của chúng bá»—ng biến mất. Cái miệng rá»™ng ngoác của “đại ca†không còn thấy cÆ°á»i cợt, nói bông lÆ¡n vá»›i chúng mà thÆ°á»ng mÃm chặt lại, nhìn tháºt dữ. Mặt thì quạu cá» mà lÆ¡ đãng, ngồi vá»›i bá»n chúng mà mải nghÄ© đâu đâu.
Riêng cung cách của “đại ca†đối vá»›i tụi băng thằng Lượm-sứt, cÅ©ng thay đổi. TrÆ°á»›c đây “đại ca†luôn luôn tìm cách xáp mặt tụi hắn để chòng ghẹo gây sá»± và sẵn sà ng Ä‘áºp lá»™n. NhÆ°ng bây giá» nhÆ° có ý né tránh chúng. “Tại răng rứa hè?â€. Bá»n Ä‘Ã n em Lép-sẹo bắt đầu xì xầm bà n tán, há»i nhau. Chúng thÆ°á»ng nhìn trá»™m “đại ca†dò há»i, xét Ä‘oán, nhÆ°ng không sao hiểu nổi. Còn Lép-sẹo lại nhÆ° cố tình là m ngÆ¡ trÆ°á»›c tiếng xì xà o nghi hoặc của bá»n Ä‘Ã n em. Có đứa tức mình, dám há»i thẳng Lép-sẹo: “Răng đại ca lại đâm ra nhÆ° rứa?†Lép-sẹo không trả lá»i. Nó móc trong túi áo pac-ti-dăng, lấy ra cái ve không thuốc tá» réptômixin, để miệng ve ká» môi, và thổi lên má»™t tiếng còi chói tai.
Nói chung những kẻ sống cuá»™c sống mạo hiểm, phi pháp, bấp bênh, rất sợ phải Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c. Äược cố kết lại thà nh băng, thà nh nhóm, dÆ°á»›i quyá»n Ä‘iá»u hà nh của má»™t thủ lÄ©nh mà há» thần phục, đó là tất cả chá»— dá»±a tinh thần của há».
Lép-sẹo là linh hồn, là sức mạnh chủ yếu, đã táºp hợp gắn bó cái đám trẻ con cù bÆ¡ cù bất sống bằng nghá» trá»™m cắp, móc túi, bị vô tù nà y lại thằng băng. Sá»± thay đổi bất ngá» trong tÃnh cách đã là m nên sức mạnh của Lép-sẹo, là m cho băng có nguy cÆ¡ tan rã. Bởi váºy, bá»n Ä‘Ã n em hắn rất hoang mang, lo sợ. Chúng tìm đủ má»i cách để lấy lòng chiá»u chuá»™ng “đại caâ€, hy vá»ng “đại ca†tÃnh nết trở lại nhÆ° xÆ°a...
Cái thằng có cục thịt thừa ở Ä‘uôi mắt trái là đứa ranh mãnh, táo tợn, liá»u lÄ©nh nhất trong băng. Nó có biệt hiệu là Chồn-hôi. Chồn-hôi là tay bắt trá»™m gà khét tiếng cả vùng Äông Ba, Gia Há»™i. Những hôm trá»i mÆ°a, Chồn-hôi Ä‘á»™i nón, mang cái tÆ¡i lá rá»™ng, dà i chấm gót, bên mình Ä‘eo cái bị, Ä‘i roá»n các ngả Ä‘Æ°á»ng. Gà trống gà mái, gà mẹ gà con, gặp phải chồn, cáo còn hòng thoát chứ gặp phải Chồn-hôi là coi nhÆ° đã vô nằm trong bị.
Dụng cụ bắt gà của Chồn-hôi là má»™t hòn chì bằng ngón chân cái, vốn là hòn dây dá»i, buá»™c và o đầu má»™t sợi dây gai xe dà i chừng ba mét. Äầu dây kia buá»™c và o cổ tay nó. Sợi dây được quấn quanh hòn chì, và nó nằm gá»n trong lòng bà n tay. Gặp gà , nó chỉ hÆ¡i cúi ngÆ°á»i xuống nhắm chân gà , vung tay tung hòn chì ra. Sợi dây chạm chân gà , sức nặng của hòn chì xoáy tròn thÃt chặt chân gà lại. Những con gà to, bá»›i ăn ở gần nhà , Chồn-hôi nhắm và o giữa cổ, tung hòn chì thÃt cổ không cho kêu. MÆ°á»i con nó bắt không tráºt má»™t. Tà i nghệ bắt gà của Chồn-hôi rất giống tà i nghệ tung giây thòng lá»ng bắt bò, ngá»±a của những tay đạo tặc Nam Mỹ.
Má»™t bữa, Chồn-hôi cÆ°á»i nịnh há»i Lép-sẹo :
- Äại ca có Æ°ng thá»i [3] thịt gà béo không?
- Mi là m nhÆ° Ä‘ang ở ngoà i Äông Ba, Gia Há»™i không bằng!
- Äông Ba, Gia Há»™i thì nói là m chi! Ở ngay giữa lao Thừa Phủ ni mà thá»i thịt gà mạ mỡ lút má» má»›i khoái tỉ chá»› đại ca!
- Cố ná»™i mi! Äừng chá»c thèm tao nữa!
- Thì đại ca cứ nói “Mệ Æ°ng thá»i†cho thằng em Chồn-hôi coi mồ! - Chồn-hôi vuốt cục thịt thừa ở Ä‘uôi mắt cÆ°á»i khẹc khẹc vì thấy mặt đại ca Lép-sẹo đã tÆ°Æ¡i lên.
- Ừ, thì mệ Æ°ng đó! NhÆ°ng khi mô thì mệ được thá»i rứa? - Lép-sẹo giả giá»ng các mệ trả lá»i, và nhÆ° váºy chứng tá» trong bụng “đại ca†đã vui lên.
- Ngay tắp lá»± đại ca Æ¡i! Äại ca có muốn ngó qua cái mặt con gà mạ trÆ°á»›c khi thằng em hạ sát dâng lên đại ca thá»i không?
- Mệ ưng cái bụng đó!
Chồn-hôi dắt Lép-sẹo ra vạt cá» ráºm gần sát lá»›p tÆ°á»ng trong, phÃa sau dãy ca-sô âm phủ. Nó ngó ngược ngó xuôi xem có tụi lÃnh ngục Ä‘i roá»n trên nóc tÆ°á»ng không.
Nó kéo tay Lép-sẹo ngồi thụp xuống, rồi nhẹ nhà ng nâng má»™t tảng cỠúa kéo lên. Má»™t cái hố khá sâu hiện ra. DÆ°á»›i đáy nố má»™t con gà mái hoa mÆ¡ nặng Æ°á»›c đến hai kilô, bị trói chặt cả chân, cả cánh, cả má». Con gà run rẩy giÆ°Æ¡ng cặp mắt tròn Ä‘en nhìn hai đứa. Chồn-hôi Ä‘áºy nhanh miệng hố lại vá»›i tảng cỠúa héo, ngó Lép-sẹo, cÆ°á»i khẹc khẹc đắc chÃ. Nó cÅ©ng bắt chÆ°á»›c giá»ng các mệ há»i :
- Mệ đã ưng cái bụng chưa?
- Chá»› mi bá»›p được của ai rứa? - Lép-sẹo nuốt nÆ°á»›c miếng há»i. Nó nghÄ© bụng chắc Chồn-hôi lấy cắp được của má»™t anh tù nà o đó được ngÆ°á»i nhà tiếp tế.
- Khẹc khẹc khẹc!... Sáng ni thằng em ra đứng xá»› rá»› gần chá»— cá»a sắt, thì ngó thấy mụ gà mạ hoa mÆ¡ ná»› từ phÃa sân ngoà i Ä‘i qua cá»a sắt Ä‘i vô. Mụ định vô mổ mất há»™t cÆ¡m đổ hố nÆ°á»›c. Mụ vô phÆ°á»›c quá lại gặp phải đúng đại bợm Chồn-hôi! Rứa là thằng em rút ngay đồ nghá» ra. - Chồn-hôi lôi hòn chì có quấn dây gai xe trong cạp quần chìa ra trÆ°á»›c mặt Lép-sẹo. - Äồ nghè bất ly thân mà đại ca! Khẹc khẹc khẹc!... Thằng em đứng cách mụ mái mÆ¡ ba bÆ°á»›c, vung nhẹ tay nghá», rứa là hai chân mụ ta đã bị trói chặt khừ!
- Cố tổ mi! Con gà ná»› là của con vợ thằng Má»™t Äiếu đó. Hồi mi chÆ°a vô đây, có má»™t tay tù ham ăn, dám chá»™p đại má»™t con gà trống choai bằng nắm cổ tay lá»t vô lao, đã bị Má»™t Äiếu bắn nát xÆ°Æ¡ng bánh chè, rồi hắn cho lÃnh vứt lên xe bò chở đến nhà thÆ°Æ¡ng. Khôn hồn thì mi thả ra ngay!
Má»™t Äiếu có mụ vợ me Tây to béo nhÆ° con trâu chÆ°Æ¡ng. Mụ ta nuôi má»™t Ä‘Ã n gà có đến và i chục con. Sau cái vụ anh tù bắt trá»™m gà bị mụ xui Má»™t Äiếu bắn nát xÆ°Æ¡ng bánh chè, cả nhà lao Ä‘á»u khiếp đảm, xá»›n rỡn. Sau đó má»—i lần ngó thấy gà của mụ lá»t và o lao là há» vá»™i và ng xua ra. “Không phải gà mô, quá»· sứ hiện hình đó!†Há» bảo nhau nhÆ° váºy.
Bởi váºy, Lép-sẹo thấy Chồn-hôi bắt trá»™m con gà mái nặng trên hai ký, há»i không sợ là m sao được! NhÆ°ng Chồn-hôi vẫn cÆ°á»i khẹc khẹc, nói :
- Chắc thằng cha đó là loại trộm gà hạng bét, bắt gà mà để cho gà kêu mới phải ăn đạn. Chứ loại bắt gà tà i danh như thằng em Chồn-hôi ni thì sợ chi, đại ca!
- Nhưng đến lúc cái mụ me Tây nớ thấy thiếu gà mới chết cố tổ mi!
- Là m răng mụ ta biết ai bắt trá»™m? Vô lẽ mụ xui Má»™t Äiếu bắt nát xÆ°Æ¡ng bánh chè tất cả tù trong nhà ni à ? Miá»…n là anh em ta giữ mồm tháºt kÃn là được đại ca à .
TrÆ°á»›c lý lẽ cứng cá»i của Chồn-hôi, Lép-sẹo xem chừng cÅ©ng xuôi xuôi. Hắn ngẫm nghÄ© má»™t chút rồi nói :
- Thôi được. Tao không ăn mô, nhưng tao cần con gà nớ có việc. Mi cứ mầm thịt cho tao.
- Äại ca Æ°ng nÆ°á»›ng hay Æ°ng luá»™c?
- Tùy mi. NhÆ°ng là m răng khi chÃn rồi, gà vẫn còn nguyên cả con. Mi có ăn thì ăn bá»™ lòng thôi nghe.
- Xin tuân lệnh đại ca.
11
Lượm cùng vá»›i các bạn trong Ä‘á»™i ngồi quây quần xung quanh má»™t tá» báo đặt lên thá»m xi măng sát dãy bể nÆ°á»›c há»ng. Trên tá» báo có chục vắt cÆ¡m tù, má»™t cái lon Ä‘á»±ng muối má». Và cái vỠđồ há»™p vuông Ä‘á»±ng lÆ°ng miệng bánh bÃch quy vụn. Cái thùng nÆ°á»›c sạch Lượm mang vỠđể sát thà nh bể, miệng thùng Ä‘áºy mấy ngá»n lá bà ng loáng nÆ°á»›c. Lon bÃch quy vụn là sáng kiến của Thúi. Túi bánh vụn Lượm mang vỠđược chia là m hai phần, má»™t phần tiếp tế cho các anh ở xà lim và ca-sô âm phủ. Phần còn lại, cả Ä‘á»™i đòi ăn hết má»™t bữa đã nÆ°, nhÆ°ng Thúi gà n :
- Tụi mình con nhà nghèo ăn uống phải tùng tiệm. Má»—i bữa ăn má»™t Ãt thôi. Äể dà nh lỡ có đứa mô Ä‘au, cÆ¡m cháo không nuốt được, còn có miếng bánh cầm hÆ¡i...
Lượm giao túi bánh cho Thúi giữ, cÆ°á»i nói vá»›i nó :
- Mi mà vô Vệ Quốc Äoà n răng cÅ©ng được cấp chỉ huy lá»±a là m quản lý. Mi mà là m quản lý, tụi tau hoà n toà n tin tưởng, chứ vô tay đứa khác, hắn chỉ tắc lẻm má»™t lúc là hết bá»c bánh.
Thúi quản lý túi bánh rất chặt. Lúc nà o nó cÅ©ng Ä‘eo kè kè bên lÆ°ng. Äi qua nó, đứa nà o cÅ©ng phải đứng lại hÃt hÃt, vì mùi bánh bÃch quy bÆ¡ thÆ¡m Ä‘iếc mÅ©i. Äứa nà o cÅ©ng nằn nì :
- Cho tau một miếng nhỠbằng ngón tay út thôi!
Thúi hứ một tiếng :
- Má»—i đứa cứ xở bá»›t má»™t miếng bằng ngón tay, mÆ°á»i đứa gá»™p lại cÅ©ng hết lÆ°ng túi bánh còn chi!
Thèm đà nh nuốt nước miếng nhưng không đứa nà o dám chê bai Thúi. Vì chưa một lần chúng bắt gặp Thúi miệng tóp tép nhai bánh. Nó nói :
- Ăn chùng ăn vụng bánh lúc ni cũng bằng ăn *** của anh em!
Cả Ä‘á»™i Ä‘á»u chịu phục nó sát đất: “Äói thắt ruá»™t mà suốt ngà y lại cứ phải ngá»i mùi bánh thÆ¡m nhức mÅ©i, mà hắn nhịn được, không tắc lẻm thì tà i thiệtâ€. Äến bữa ăn, Thúi ngồi dang chân, để túi bánh vô giữa, mở ra, xúc má»™t lon rồi buá»™c ngay lại. Äứa nà o lân la đến gần, nó hát mắt ngay! Nó không ăn trÆ°á»›c má»™t miếng dù nhá» bằng cái móng tay. Có chăng là nó chỉ mút ngón ray dÃnh chút bá»™t bÃnh, mút Ä‘i mút lại mấy lần. Lon bánh được đặt chÃnh giữa tá» báo chỠăn cÆ¡m xong, chia nhau tráng miệng.
- Ta ăn cơm thôi anh em hè! - Lượm nói.
- Ngá»› tá», có hai đứa trong băng Lép-sẹo Ä‘ang xách cái bị chi nặng Ä‘i vá» phÃa ta. - Ngạnh nói, chỉ tay vá» phÃa thá»m ba-ti-măng hai.
Chồn-hôi và một thằng nữa đi đến chỗ anh em Lượm đang ngồi. Chồn-hôi đặt cái bị xuống, nói :
- Anh Lép-sẹo sai hai đứa tui đến...
Nó mở cái bị, lôi ra má»™t con gà luá»™c to tÆ°á»›ng da và ng hÆ°Æ¡m, đủ cả đầu, cả chân, đặt chồng lên những vắt cÆ¡m. Nó nói vá»›i vẻ trịnh trá»ng khác thÆ°á»ng :
- Anh Lép-sẹo tụi tui nói Ä‘em kỉnh anh Lượm con gà , Ä‘á»n Æ¡n anh cho thuốc cứu mạng.
Có thể nói nếu má»™t kỳ quan thế giá»›i xuất hiện giữa sân lao Thừa Phủ cÅ©ng không là m bá»n trẻ sá»ng sốt bằng khi nhìn thấy con gà luá»™c nằm đè lên những vắt cÆ¡m tù vừa sống, vừa nhão, vừa khê. Tất cả gần nhÆ° nÃn thở, mắt mở tròn xoe, dán chặt và o con gà luá»™c. Chúng có cảm giác cả Ä‘á»i chúng chÆ°a bao giỠđược nhìn thấy má»™t con gà luá»™c to đến nhÆ° thế, béo đến nhÆ° thế, và ng hÆ°Æ¡m đến nhÆ° thế! NÆ°á»›c mỡ trên cái lÆ°ng tròn căng, bóng loáng rịn ra chảy thà nh dòng, lăn xuống mấy vắt cÆ¡m bên dÆ°á»›i, và thấm luôn và o vắt cÆ¡m. Vắt cÆ¡m tù láºp tức ánh lên mà u và ng béo ngáºy.
Tất cả bá»n trẻ Ä‘á»u nuốt nÆ°á»›c miếng ừng á»±c. Không còn đủ sức nhịn nổi, cả chục ngón tay Ä‘en đúa, cáu ghét, cùng má»™t lúc Ä‘Æ°a ra sá» và o cái lÆ°ng tròn mum múp rịn nÆ°á»›c mở của con gà mái luá»™c. Lượm-sứt cau mặt. Những ngón tay thèm khát vá»™i rụt ngay lại và để lại trên là n da gà và ng hÆ°Æ¡m những vết Ä‘en nhÆ° vết lăn tay, Ä‘iểm chỉ.
Con gà luộc của một tay anh chị đưa đi kỉnh biếu cũng có khác. Hai cái chân gà ngòn khum khum buộn chéo và o cổ gà bằng một mẩu dây thép, sát ngay bên dưới cái đầu, đúng điệu đầu lâu xương chéo trên lá cỠcủa quân cướp biển.
Thằng Lanh cúi sát xuống cặp giò gà , xem xét cái gì đó rất kỹ. Nó ngẩng lên nói với Lượm :
- Con gà ni là con gà mái mÆ¡ của mụ vợ Má»™t Äiếu.
- Răng mi biết?
- Ngó cặp chân là tui biết ngay! Các món chân gà đá»u bị mụ chặt cụt chắc là để nó khá»i bÆ°Æ¡i phá bồn hoa trÆ°á»›c mặt nhà Má»™t Äiếu. Con gà ni rất hay chui qua cá»a sắt vô lao kiếm ăn. Cách đây lâu lâu tui đã chá»™p được nó, cÅ©ng định vặt lông nÆ°á»›ng đãi anh chÆ¡ bữa chÆ¡i. NhÆ°ng tui nhá»› tá»›i cái chân bị Má»™t Äiếu bắn nát xÆ°Æ¡ng bánh chè của anh tù ăn trá»™m gà , tui phải thả ra ngay. Nhá» rứa tui má»›i biết các móng chân bị cụt đó chá»›!
Trong và i ngà y gần đây, Lượm Ä‘ang phải có chuyện lo nghÄ© ghê gá»›m. ChÃnh nhá» sá»± phải mải lo nghÄ© đó mà đầu óc Lượm trở nên sáng suốt, nhạy bén. Nếu không chắc nó cÅ©ng gáºt đầu nháºn vá»›i tất cả vẻ hãnh diện của ngÆ°á»i được Ä‘Ãch thân địch thủ gá»i đồ kÃnh biếu. HÆ¡n nữa, con gà cÅ©ng là m nó rệu nÆ°á»›c miếng vì thèm giống nhÆ° các bạn. Cá»™ng thêm câu nói khôn ngoan của thằng Lanh: “NhÆ°ng nhá»› đến cái chân anh tù ăn trá»™m gà bị Má»™t Äiếu bắn nát xÆ°Æ¡ng bánh chè, tui phải thả ra ngay...†là m Lượm nháºn ra tai há»a khôn lÆ°á»ng Ä‘ang rình ráºp núp sau lÆ°ng con gà luá»™c.
Lượm bÆ°ng con gà đặt trả vô bị của hai đứa được phái Ä‘i kÃnh biếu, và nói vá»›i chúng :
- Hai đứa bay vá» nói vá»›i Lép-sẹo là Lượm-sứt xin nháºn tấm lòng của Lép-sẹo, nhÆ°ng con gà thì xin trả lại nghe...
Nghe nói váºy nhiá»u đứa trong Ä‘á»™i xịu mặt vì thất vá»ng. Chúng nhìn con gà vá»›i bá»™ mặt Ä‘Æ°a ma. Lượm nói tiếp giá»ng khá gay gắt :
- Hai đứa bay nhá»› nói vá»›i Lép-sẹo: Lượm-sứt không ngá» má»™t tay anh chị khôn ngoan nhÆ° hắn mà lại là m má»™t việc ngu dại đến nhÆ° rứa! Hay là hắn muốn bóp *** Má»™t Äiếu há»i ai bắt trá»™m gà , thì phải nháºn lấy chứ đừng đổ báºy đổ bạ cho tụi tao nghe! Tụi tao là Vệ Quốc Äoà n, là du kÃch, không thÃch mang tiếng vá»›i Tây là quân ăn trá»™m gà ! Thôi xách Ä‘i! Lượm nhét cái quai bị vô tay Chồn-hôi, khoát khoát tay ra hiệu hắn xách ngay Ä‘i cho khuất mắt.
12
Cách đây hai hôm, buổi sáng Lượm Ä‘ang lúi húi lau sà n nhà phòng là m việc của quân hai I-tai thì thấy viên Ä‘á»™i văn phòng Ä‘i và o. Sau khi chà o há»i, hai thằng nói chuyện vá»›i nhau. Lượm vừa lau nhà , vừa cố hết sức lắng nghe câu chuyện giữa hai thằng Tây, vì bất thần lá»t và o tai nó tiếng: prisonnier (tù)
Viên Ä‘á»™i văn phòng báo cáo vá»›i tên Giám đốc sở là vừa nháºn được công văn của cấp trên, báo cho biết mấy hôm nữa sẽ có hai ngÆ°á»i lÃnh da Ä‘en xuống sở để là m công việc lao công, thay cho toán tù. Vì đây là má»™t công sở quan trá»ng của quân Ä‘á»™i, không nên để bá»n tù Việt Minh đến là m cá» vê... Câu chuyện bất ngá» nghe lá»m được là m Lượm choáng váng. Nó xách xô nÆ°á»›c bẩn và cái giẻ lau Ä‘i ra khá»i phòng. Nó mừng thầm là đã may mắn nghe lá»m được cái tin đáng sợ nà y. Nếu không, công phu chuẩn bị gần hai tháng trá»i thà nh công cốc. ChÆ°a kịp trốn tù thì má»™t buổi sáng không thấy xe sở Pốt đến đón tù Ä‘i là m nữa. Hy vá»ng tiêu tan. Hai lá»›p tÆ°á»ng cao vòi vá»i của nhà ngục Thừa Phủ lại vÄ©nh viá»…n khép kÃn, vây chặt.
Phải trốn gấp, nếu không sẽ không biết còn phải ở tù đến bao giá»! Và cÅ©ng có thể chết gục trong tù vì đói khát, bệnh táºt. à nghÄ© đó nóng rát trong đầu Lượm nhÆ° than Ä‘á». Suýt nữa là m nó mất bình tÄ©nh, định liá»u lÄ©nh chạy trốn ngay trÆ°a hôm dó. NhÆ°ng kinh nghiệm Ä‘au Ä‘á»›n của hai lần trốn tù thất bại trÆ°á»›c đó đã là m nó tÄ©nh trà lại. Lượm quyết định phải dò xem ngà y nà o chúng gá»i lÃnh da Ä‘en đến thay thế tù là m cá»-vê.
* * * * *
Lượm rá»a tay sạch sẽ, lau khô, bÆ°á»›c và o phòng là m việc của viên Ä‘á»™i văn phòng vá»›i vẻ mặt tháºt tÆ°Æ¡i tỉnh. Lúc đó khoảng mÆ°á»i giá» sáng. Ngoà i trá»i gió thổi lá»™ng, lá rụng tá»›i tấp.
Lượm liếc nhìn thấy viên Ä‘á»™i ngồi trÆ°á»›c bà n kê sát tÆ°á»ng, hý hoáy Ä‘á»c và ghi và o sổ công văn. Trên mặt cái bà n vuông cạnh đó để chồng chất những đống thÆ°. Äó là những thÆ° chỠđóng dấu bÆ°u Ä‘iện của sở.
Lượm lễ phép nói :
- ThÆ°a ông Ä‘á»™i, tôi đã là m xong công việc dá»n vệ sinh. Ông có thể cho tôi táºp đóng dấu bÆ°u Ä‘iện?
Viên Ä‘á»™i ngẩng lên nhìn Lượm vá»›i cặp mắt xanh lÆ°o nhÆ° có ý dò há»i: Sao thằng nhá» nà y lại không thÃch nghỉ ngôi, mà cứ thÃch luôn tay là m việc? Lượm bÆ°á»›c đến cạnh bà n, nói tiếp là m nhÆ° vô tình :
- Ông quan hai có hứa sau khi ra tù, ông có thể nháºn tôi và o là m tùy phái ở sở. Tôi muốn được táºp là m má»™t số công việc cho quen tay.
- Mà y đóng dấu Ä‘i! - Viên Ä‘á»™i chỉ đống thÆ° rồi cúi xuống Ä‘á»c và viết tiếp.
Lượm xếp thÆ° thà nh từng chồng, cầm con dấu có cán nhÆ° cái búa, má»™t nhát và o há»™p má»±c dấu, má»™t nhát và o góc phong bì, nhịp nhà ng Ä‘á»u đặn. Póc pịch! Póc pịch! Viên Ä‘á»™i quay lại nhìn, gáºt đầu khen :
- Tốt lắm!
- Cám Æ¡n ông Ä‘á»™i! - Lượm lá»… phép đáp không ngẩng đầu lên, tay không ngừng póc, pịch! Nó nghÄ© bụng: “Mi cứ cho tau biết ngà y mô mi thôi cho tau Ä‘i là m, tau còn cám Æ¡n mi hÆ¡n!â€. Lượm liếc nhìn những tá» giấy đánh máy có dấu Ä‘á», viên Ä‘á»™i Ä‘á»c và o sổ xong, để thà nh má»™t táºp dà y bên cạnh. Có thể cái công văn nói rõ ngà y tháng thay tù nằm trong táºp đó, nhÆ°ng biết là m cách nà o xem được bây giá»?
Ngoà i vÆ°á»n gió thổi à o à o. Nhìn qua cá»a kÃnh, Lượm biết gió Ä‘ang thổi thốc và o phÃa phòng. Phải là m liá»u thôi! Nó láºp tức quyết định. Vá»›i tay qua bà n, nó vặn chốt cá»a sổ, đẩy hai cánh cá»a mở rá»™ng. Gió thổi thốc và o phòng mang theo cả những chiếc lá khô và ng. Chồng giấy đánh máy bay tung khắp phòng. Viên Ä‘á»™i giáºt mình kêu lên: Ô lá la! Méc Ä‘á»!
Lượm giả bá»™ sợ hãi, cuống quýt đóng áºp ngay cá»a sổ lại!
- Xin lá»—i ông Ä‘á»™i. Tôi thấy phòng hÆ¡i tối, muốn mở cá»a cho ông nhìn Ä‘á»c và viết được dá»… hÆ¡n. Tôi sẽ lượm xếp lại nhÆ° cÅ©...
Lượm hối hả chạy Ä‘i thu nhặt giấy bị bay. Tá» nà o cầm lên nó cÅ©ng rÅ© rÅ© nhÆ° có bụi dÃnh bẩn. Và lúc rÅ© tá» giấy, nó liếc rất nhanh. Không phải! Không phải! Không phải! Trá»i Æ¡i không phải!... Äây rồi! Tá» giấy nắm váºn mạng của nó bay tÃy táºn góc phòng. Lượm mừng đến muốn trà o nÆ°á»›c mắt. Ngà y hai mÆ°Æ¡i tháng sau, hai ngÆ°á»i tù da Ä‘en sẽ đến sở nháºn việc.
Lượm đặt táºp giấy đã xếp ngay ngắn lên bà n, bối rối nói :
- Mong ông đội tha lỗi cho sự vô ý của tôi!
- Không sao!... Hắn lại cúi xuống cắm cúi viết.
Lượm đến bà n, đóng dấu tiếp các chồng thÆ°. Con dấu bÆ°u Ä‘iện in rõ ngà y hôm nay mÆ°á»i bốn tháng sáu.
Póc pịch! Póc pịch! Póc pịch! MÆ°á»i bốn tháng sáu. MÆ°á»i bốn tháng sáu. MÆ°á»i bốn tháng sáu! Con dấu bÆ°u Ä‘iện in mổ và o há»™p má»±c in, mổ xuống góc phong bì, lúc nà y vang lên bên tai Lượm Ä‘iệp khúc đó.
13
Hai mÆ°Æ¡i tháng sáu là ngà y thứ hai. Lượm quyết định vượt tù và o trÆ°a ngà y mÆ°á»i tám, thứ bảy! TrÆ°á»›c mắt Lượm chỉ còn hai ngà y nữa để chuẩn bị những khâu quan trá»ng cuôà cùng. Ä‘iá»u là m Lượm phải nát óc lo nghÄ© là trong cuá»™c vượt tù lần nà y phải Ä‘Æ°a được thằng Thúi cùng trốn. Äã từ lâu, Lượm coi Thúi nhÆ° đứa em ruá»™t, nhÆ° chÃnh TÆ°-dát váºy. ChÆ°a má»™t lúc nà o Lượm có ý nghÄ© vượt tù lấy má»™t mình, để Thúi lại chÆ¡ vÆ¡ trong nhà lao. “CÅ©ng má»™t phần do mình mà tá»± nhiên nó bị và o tù. Và nếu không có nó la tiếp cứu, săn sóc mình lúc Ä‘au, thì chắc mình đã ngoẻo lâu rồiâ€. Lượm luôn nghÄ© nhÆ° váºy.
Lượm đã nói riêng vá»›i Thúi từ lâu dá»± định vượt tù và dặn nó phải hết sức giữ kÃn. Kế hoạch trốn tù của hai đứa, Lượm phác qua cho nó nghe: Äến ngà y đó, Lượm sẽ tìm cách Ä‘Æ°a nó Ä‘i là m cá»-vê. Nó sẽ đóng vai thằng bán kẹo gừng “đúng nghá» nghiệp chuyên môn của miâ€, Ä‘i trÆ°á»›c dò Ä‘Æ°á»ng, Lượm sẽ Ä‘i sau nó chừng trăm bÆ°á»›c, đóng vai thằng ở Ä‘i chợ vá». Tay Lượm sẽ xách cái bị, trên bị để mấy má»› rau, hà nh dÆ°á»›i bị là “khẩu côn mÆ°á»i hai†của thằng quan hai I-tai (khẩu súng nà y không má»™t phút nà o nằm ngoà i tÃnh toán của Lượm). Dá»c Ä‘Æ°á»ng tẩu thoát há»… thấy Ä‘á»™ng Ä‘á»™ng nhÆ° gặp trạm kiểm soát, tụi An ninh, Bảo Vệ Quân Ä‘i tuần tiá»…u là Thúi phải rao kẹo gừng nóng má»›i ra lò tháºt to, để phÃa sau Lượm liệu Ä‘Æ°á»ng đối phó...
Lượm nói với Thúi :
- Công việc Ä‘i trÆ°á»›c dò Ä‘Æ°á»ng rất khó, trong bá»™ Ä‘á»™i gá»i là đi xÃch hầu. Äi xÃch hầu phải khôn ngoan, chăm chú, lanh trÃ, nếu không, ngÆ°á»i Ä‘i sau dá»… dà ng ăn đạn. Thằng TÆ°-dát Ä‘i xÃch hầu cho tau, chỉ lÆ¡ là má»™t chút mà tau bị tóm, rồi mi cÅ©ng bị tù lây luôn. Liệu mi có là m được không?
- Là m được.
- Mi không sợ à ?
- Chắc lúc đó tui cÅ©ng run... NhÆ°ng tui biết sau lÆ°ng tui có anh thì răng tui cÅ©ng là m được... - Thúi ngẫm nghÄ© má»™t chút, rồi nói thêm, mặt nó trở nên già câng. - mà có chuyện chi thì hai anh em mình cùng chết. Anh Ä‘i mô tui xin Ä‘i theo nấy. Tui mà không có anh thì e tui cÅ©ng nhảy xuống sông, xuống hói mà chết cho rồi Ä‘á»i!
Lượm lấy số tiá»n Thúi cất giữ bấy lâu, Ä‘em Ä‘i sắm cái mủng, cái mẹt bán kẹo gừng, và má»™t túi nhá» kẹo gừng, để hôm đó bà y lên mẹt.
Thằng Thúi cứ xuýt xoa tiếc mãi cái thúng, cái mẹt cũ của nó.
- Tau mua cho mi bộ đồ nghỠmới cũng tốt lắm.
- Äồ nghá» má»›i quá, há» dá»… nghi? Mủng mẹt cÅ©, sợi dây Ä‘eo Ä‘en láng mồ hôi má»›i ra thằng bán kẹo gừng thà nh thạo... Rứa đồ nghá» anh mua sắm, chừ giấu ở mô?
- Trên cái máng xối sau dãy nhà kho. Tau đã buộc sẵn cả dây đeo vô rổ mủng.
Việc Ä‘Æ°a Thúi Ä‘i là m cá»-vê không đến ná»—i khó lắm. Lượm đã Æ°á»›m thá» vá»›i anh Bện: “Thằng em tui từ ngà y bị bắt đến chừ chÆ°a được tắm, ghẻ lở đầy ngÆ°á»i. Bữa mô anh giả đò Ä‘au, nghỉ má»™t bữa, cho em tui thế chân anh Ä‘i là m cá»-vê để hắn được tắm sông. Có được không anh?â€. Anh Bện đồng ý ngay: “Khi mô cáºu em thÃch Ä‘i, chú cứ nói vá»›i tui. Äi thay má»™t bữa chứ hai ba bữa cÅ©ng đượcâ€.
NhÆ°ng còn lão Tụng, biết là m cách nà o để lão ở lại nhà lao đúng cái hôm vượt tù? Lão ta vẫn không ngá»›t để mắt dò la Lượm. Cặp mắt hùm hụp giảo quyệt của lão vẫn thÆ°á»ng liếc nhìn trá»™m Lượm, và đáy mắt loé ánh thù háºn. Bắt gặp tia nhìn của lão, Lượm vừa tức giáºn, vừa lo sợ. Nó có cảm giác cặp mắt trÆ¡n nhá»›t, ghê ghê nhÆ° mắt rắn Ä‘á»™c của lão bám chặt khắp ngÆ°á»i mình, cả lúc đứng, lúc Ä‘i, lúc ăn, lúc ngủ... Lượm biết, chỉ cần lá»™ ra má»™t chút gì đó, lão sẽ báo ngay vá»›i tụi Tây. Lão đã là m cho Lượm phải lo nghÄ© bồn chồn, thấp thá»m, mất ăn mất ngủ. Là m cách nà o đây để loại lão Tụng ra trong cái ngà y sống chết quyết liệt đó? Lượm nghÄ© đến nát óc.
Buổi chiá»u thứ sáu - trÆ°a thứ bảy là ngà y cuối cùng để vượt tù - ngồi trên xe sát bên cạnh lão, trở vá» nhà lao, Lượm nảy ra quyết định: “Phải nhá» tay Lép-sẹo!â€.
VỠđến lao, Lượm nói ngay với thằng Thúi :
- Mi chạy Ä‘i tìm Lép-sẹo, nói riêng vá»›i hắn ra chá»— gốc cây cÆ¡m nguá»™i cạnh dãy “ca-sô âm phủâ€, cho Lượm-sứt gặp, có chuyện muốn nói. Nó vá»›i hắn Ä‘i má»™t mình thôi nghe!
Thúi há»™c tốc chạy Ä‘i. Lượm đứng ở gốc cây cÆ¡m nguá»™i chá» Lép-sẹo trong ná»—i thấp thá»m khôn cùng.
Chừng mÆ°á»i phút sau, Lượm thấy Lép-sẹo từ ba-ti-măng hai Ä‘i ra cùng vá»›i Thúi. Có mấy thằng Ä‘Ã n em Ä‘i theo, nhÆ°ng Lép-sẹo quay lại, khoát tay Ä‘uổi lui. Khi đến cách Lượm còn mấy bÆ°á»›c, Lép-sẹo Ä‘Æ°a tay cà i lại khuy áo pạc-ti-dăng mở phanh ngá»±c, nhÆ° có ý xấu hổ vá»›i cái hình xăm trên ngá»±c. Lượm hồi há»™p lắm vá»›i quyết định liá»u lÄ©nh của mình. Nó cố lấy dáng bá»™ tháºt tá»± nhiên, niá»m nở bÆ°á»›c đến bên Lép-sẹo.
- Răng, đã là nh hẳn chÆ°a? Äừng giáºn mình chuyện con gà kÃnh biếu hôm ná» hÃ. Mình nói đó là tình thiệt.
Lượm đưa tay ra. Lép-sẹo cũng vội đưa tay ra với vẻ ngượng nghịu. Nó nói, mặt hơi cúi xuống :
- Tui cũng thấy là m rứa là ngu...
Hai bà n tay nắm chặt nhau. Hai cặp mắt vốn thù địch cùng nhìn nhau, im lặng đến má»™t phút. Lượm bóp bóp bà n tay Lép-sẹo nói, giá»ng thán phục.
- Cứng nhÆ° sắt nguá»™i! Äúng là bà n tay của là ng dao búa!
- Gặp tui có việc chi rứa?...
- Mình có việc vô cùng hệ trá»ng, việc chết ngÆ°á»i! Nếu bạn hứa hết sức giữ kÃn thì mình má»›i nói.
- Không giữ kÃn tui sẽ há»™c máu chết tÆ°Æ¡i!
- Mình hoà n toà n tin lá»i hứa danh dá»± của bạn. Mình vá»›i bạn biết nhau rõ lắm nên chẳng cần nói quanh co thêm mệt. Mình há»i tháºt ri: “Bạn có muốn trốn tù không?â€.
- Trốn tù? - Lép-sẹo há»i lại nhÆ° chÆ°a tin và o tai mình lắm.
- Ừ. Vượt khá»i cái nhà lao chó chết ni.
- Nếu đốt được cả lao cho cháy rụi hết cả Tây, cả ta, thì mình đốt liá»n chẳng gá»›m tay! - Giá»ng Lép-sẹo cá»™c cằn, thù háºn.
- Rứa là bạn cÅ©ng muốn trốn khá»i đây.
- NhÆ°ng trốn răng được! - Lép-sẹo lắc đầu. - TÆ°á»ng ni không vượt nổi mô.
- Có Ä‘iên má»›i vượt tÆ°á»ng! Mình sẽ Ä‘Æ°a bạn Ä‘i là m cá»-vê ở sở Pốt. Và cả ba đứa mình cùng trốn. Mình và thằng em mình đây, - Lượm đặt tay lên vai Thúi - trốn lên núi, trở lại Vê-cu-đê. Còn bạn thì muốn Ä‘i mô tùy bạn...
Giá»ng Lép-sẹo Ä‘á»™t ngá»™t run lên, há»i lại gần nhÆ° thì thầm :
- Khi mô trốn?
- TrÆ°a mai.
Lép-sẹo lại đưa tay ra nắm chặt tay Lượm, nói nước mắt rơm rớm :
- Bạn cứu mình sống chừ lại giúp mình vượt tù... Æ¡n nghÄ©a to rứa biết lấy chi Ä‘á»n?
- Æ n nghÄ©a chi mà ... CÅ©ng phải dá»±a nhau cả thôi. Có việc ni nếu bạn là m được thì mình má»›i giúp nổi bạn lá»t ra khá»i lao. Bạn có biết lão Tụng không?
- Cái thằng cha mặt choắt như mặt khỉ vẫn đi là m cùng sở với bạn à ? Hắn ngủ cùng ba-ti-măng với mình...
- Äúng đó. Thằng cha đó là đồ liếm Ä‘Ãt Tây. TrÆ°á»›c tê hắn cÅ©ng là Việt Minh nhÆ° mình. Tây đến, hắn phản Việt Minh, Ä‘Æ°a Tây Ä‘i giết Việt Minh...
- Cố ná»™i hắn! - Lép-sẹo nhổ nÆ°á»›c bá»t, chá»i.
- Hắn căm mình lắm, chỉ rình ráºp coi mình có là m chi để báo vá»›i tụi Tây. Sáng mai, thằng em mình đây sẽ thay chân anh Bện, anh đồng ý rồi. Còn bạn phải tìm cách thay chân lão đó.
Lép-sẹo bặm môi suy nghĩ.
- Là m cách răng được hè?... - Lượm nói - Theo mình, bạn phải trùm chăn Ä‘áºp cho lão má»™t tráºn, là m cho lão ngắc ngÆ°, không lết được. Mình sẽ nói vá»›i tụi Tây đến nháºn tù để bạn thay chân lão.
- Không thèm trùm chăm Ä‘áºp là m chi cho mệt! Mình cắt gân chân lão.
- Cắt gân? - Lượm há»i lại và thấy lạnh gáy.
- Chá»› chi nữa! Trong là ng dao búa ai phản bá»™i Ä‘á»u bị xá» tá»™i cắt gân chân. Hắn phản Việt Minh cắt gân là đáng lắm. Cắt gân chân thì sống cÅ©ng bằng thừa. Không Ä‘i được, chỉ có lết thôi.
Kẻng báo giỠtù phải và o ba-ti-măng. Lượm nói :
- Là m cách chi tùy bạn. NhÆ°ng phải là m ná»™i trong đêm nay. Nếu không là m được là coi nhÆ° há»ng hết má»i việc.
- Bạn cứ tin ở mình. Thằng Lép-sẹo ni coi lá»i nói là đá»i máu.
Ná»a đêm hôm đó cả khu vá»±c nhà lao Ä‘ang chìm trong yên tÄ©nh, bá»—ng ở ba-ti-măng hai nổi lên má»™t tiếng rú ghê rợn. Tiếp đó là tiếng ồn à o nhÆ° vỡ chợ. Tiếng kẻng đánh báo Ä‘á»™ng. Tiếng bá»n lÃnh ngục quát tháo ầm Ä©. Tiếng súng nổi rầm rầm. Phải hà ng tiếng đồng hồ sau, tiếng ồn à o má»›i lắng xuống.
Sáng hôm sau, cá»a ba-ti-măng vừa mở, tin đồn đã lan ra khắp lao. Có má»™t anh tù già tên là Tụng, đạp và o má»™t anh tù nà o đó mò Ä‘i ỉa. Anh tù nà y nổi Ä‘iên, túm lấy chân ngÆ°á»i đạp, cắt má»™t lát đứt lìa gân khoeo chân. Ông Tụng Ä‘ang đắp chiếu nằm trong đó chá» Ä‘Æ°a lên xe bò chở đến nhà thÆ°Æ¡ng.
Lượm và Lép-sẹo gặp nhau giữa sân lao, Lượm Ä‘i lại gần, thì thà o há»i :
- Có ai biết không?
- Trá»i biết! Tối nhÆ° đêm ba mÆ°Æ¡i! - Lép-sẹo trả lá»i mặt lạnh băng.
- Con dao?
- Cắt xong là liệng luôn vô cầu tiêu, chìm nghỉm trong ***.
14
Xe của sở Pốt bao giỠcũng đến chở tù đi là m muộn nhất.
Tù Ä‘i là m các sở đã vãn hết. Trên sân trÆ°á»›c ìao chỉ còn lại Lượm, Thúi, Lép-sẹo và bá»n tù con nÃt. Lượm ngong ngóng nhìn ra cổng lao, lòng bồn chồn khôn tả. Lép-sẹo và Thúi cÅ©ng váºy hai đứa chốc chốc lại Ä‘Æ°a mắt nhìn Lượm nhÆ° muốn há»i: “Liệu có trót lá»t được không?â€. Lượm lẳng lặng gáºt đầu. Từ chiá»u qua, thằng Thúi nghe theo Lượm đã đổi cái áo ba lá»— bao tải cho Chồn-hôi lấy cái áo cá»™c tay rách. Chồn-hôi rất khoái việc đổi chác lợi lá»™c nà y. Số thuốc uống, thuốc bôi, Ä‘á»±ng trong các túi Thúi giao lại cho Ngạnh.
- Mi cất giúp, sợ Ä‘i là m cá»-vê rá»›t mất.
Lượm chỉ giữ lại má»™t tuýp thuốc Ä‘á»±ng hai chục viên thuốc nhá» - thuốc ngủ gác-Ä‘i-nan dắt và o cạp quần mang theo. Còn Lép-sẹo, Lượm bắt phải lấy nÆ°á»›c dấp lên tóc chải ép xuống vá»›i mẩu lược gẫy, và mặt mÅ©i phải rá»a ráy tá» tế. Lượm nói :
- Cáºu phải là m bá»™ hiá»n khô, để tụi Tây tin tưởng mà nháºn cáºu Ä‘i là m.
Tụi Ä‘Ã n em ngắm đại ca Lép-sẹo, cÆ°á»i rúc rÃch.
- Bữa ni ngó “đại ca†đẹp nhÆ° chú rể Ä‘i há»i vợ.
Sáng nà o Lượm Ä‘i là m, các bạn trong Ä‘á»™i cÅ©ng kéo ra táºn cá»a sắt ngó theo cho đến khi trèo lên xe jeep chạy khuất. Và lần nà o, bÆ°á»›c ra khá»i cổng lao, Lượm cÅ©ng quay lại ngoắc ngoắc tay nói vá»›i chúng: “Ở nhà vui nghe? Chiá»u tau vá»â€.
NhÆ°ng sáng nay Lượm không đủ gan nhìn các bạn. Mắt nó cứ tránh nhìn Ä‘i chá»— khác. Sợ bắt gặp cái nhìn trông đợi, thÆ°Æ¡ng mến của các bạn, nó sẽ khóc mất. Nó biết chắc, công việc hôm nay dù trót lá»t hay không, mình cÅ©ng sẽ không bao giá» còn gặp lại các bạn nữa. Má»™t là thoát, hai là chết. Lượm muốn nói vá»›i các bạn má»™t lá»i dặn dò, an ủi, nhÆ°ng cứ mở miệng là cổ tắc lại, mÅ©i cay xè. Các bạn cÅ©ng nháºn thấy cái vẻ khác lạ, không bình thÆ°á»ng của Lượm. Chúng nhìn Lượm ngÆ¡ ngác, dò há»i. Nhìn bóng nắng trên sân lao. Lượm biết sắp đến giá» xe của sở Pốt đến chở tù Ä‘i là m.
Vừa đúng lúc đó, xảy ra má»™t sá»± việc hết sức bất ngá», là m Lượm muốn đứng tim. Cá»a sắt mở rá»™ng, Má»™t Äiếu từ sân ngoà i bÆ°á»›c và o. Miệng hắn không ngáºm tẩu. ChÃnh Ä‘iá»u bất thÆ°á»ng nà y tên chúa ngục Ä‘áºp và o mắt Lượm đầu tiên, và nhÆ° dá»± báo tai há»a ghê gá»›m sắp giáng xuống chÃnh đầu nó. Quả nhiên, Má»™t Äiếu vừa nhìn thấy bá»n tù con nÃt, bá»™ mặt cô hồn của hắn quạu ngay lại, dữ dằn hÆ¡n cả má»i ngà y. Hắn vung cây roi ra nhÆ° con rắn Ä‘en, vẫy bá»n trẻ.
- Lại đây? Tất cả lại đây! - Một tay hắn đặt lên bao súng.
Có mấy đứa khiếp đảm định co giò bỠchạy. Lượm quát to :
- Không được chạy! Tụi bay muốn chết à ?
Không còn cách nà o khác Lượm liá»u mạng bÆ°á»›c đến gần, cố nói giá»ng không run :
- ThÆ°a ông quan hai. Chúng tôi có mặt. Ông cần gì tôi xin thông ngôn vá»›i chúng. - Lượm Ä‘Æ°a tay chỉ các bạn Ä‘ang đứng nép hết phÃa sau.
- Trong bá»n chúng mà y, đứa nà o đã giết trá»™m con gà mái đẹp của vợ tao?
Việc mà Lượm lo sợ trÆ°á»›c đã xảy ra. Sáng sá»›m nay lúc cho Ä‘Ã n gà ăn, mụ vợ Má»™t Äiếu phát hiện con gà mái hoa mÆ¡ Ä‘ang nhảy ổ bị mất. Mụ tru tréo: “Thằng mô, con mô ăn trá»™m con gà của tao?â€. Mệ-Lai-tà n-táºt chạy đến, Ä‘Æ°a ra má»™t nắm lông gà , xun xoe nói: “Bẩm bà lá»›n, tụi tù đã giết trá»™m con gà của bà . Chiá»u qua lúc Ä‘i roá»n quanh lao, tôi thấy má»™t đám lông gà nằm lấp trong cá» phÃa sân sau. Tôi biết ngay gà của bà â€. Thế là mụ nổi cÆ¡n tam bà nh, chạy và o buồng lôi cổ Má»™t Äiếu dáºy, dà túm lông gà và o sát mặt lão, bù lu bù loa, bắt lão phải và o ngay tra khảo cho ra đứa mô giết trá»™m gà . Má»™t Äiếu còn ngái ngủ, Ä‘i và o lao không kịp ngáºm ống Ä‘iếu.
- ThÆ°a ông quan hai, tôi không biết. - Lượm trả lá»i mặt xanh tái.
- Không biết? - Má»™t Äiếu gằn giá»ng há»i lại và vung roi quất nhÆ° xé thịt xuống vai Lượm.
Lượm không dám né tránh, gồng mình chịu đòn. Vì nó thừa biết tránh đòn hắn cà ng nổi điên, quất tiếp và có thể ăn đạn, vì tay hắn đã mở bao súng.
Lượm trà o nước mặt già n giụa trên hai má.
- ThÆ°a ông quan hai, tôi phải Ä‘i là m cá»-vê ở sở Poste Militaire suốt ngà y, tôi không thể giết trá»™m con gà của ông.
- Mà y phải há»i chúng nó xem đứa nà o giết trá»™m gà ? Nếu không đứa nà o nháºn, tất cả sẽ bị bắn chết! - Má»™t Äiếu rút súng ra khá»i bao, Lượm quay lại thông ngôn câu há»i của hắn vá»›i bá»n trẻ. Nó bắt gặp tia nhìn hoảng sợ của Lép-sẹo. Thằng Chồn-hôi đứng sau lÆ°ng Lép-sẹo, run rẩy, mặt cắt không ra giá»t máu. Nó Ä‘Æ°a mắt nhìn Lượm nhÆ° cầu khẩn “Xin anh tha cho emâ€. Nó lại nhìn khẩu súng lục trong bà n tay lông lá của Má»™t Äiếu. Ná»—i sợ hãi của nó đã lên tá»›i cùng cá»±c. Cặp mắt nó sao mà giổng hệt cặp mắt con chó sắp bị ngÆ°á»i ta dìm chết giết thịt. Các bạn trong Ä‘á»™i của Lượm mặt cÅ©ng Ä‘á»u tái xanh tái tá». Mắt chúng Ä‘á»u đổ vá» phÃa Lép-sẹo và Chồn-hôi, có vẻ nhÆ° sắp chỉ mặt hai đứa. Lượm hiểu ý liá»n trừng mắt ra hiệu.
Thằng Lanh hiểu ý Lượm trước tiên. Nó nói :
- NhỠanh nói lại với ông nớ là anh em tui không ai dám săn trộm gà của ông...
Tất cả cùng bắt chÆ°á»›c Lanh nói theo. Lượm thông ngôn lại vá»›i Má»™t Äiếu.
Má»™t Äiếu khoát cây roi, chỉ và o mặt tất cả, gằn giá»ng há»i :
- Tất cả không ăn cắp? Tất cả không biết?
- Vâng ạ? Vâng ạ?
Má»™t Äiếu gá»i ba tên lÃnh ngục và o, hạ lệnh :
- XÃch tay tất cả chúng nó lại, tống và o ca-sô! Bao giá» có đứa nháºn má»›i được thả ra.
Bá»n lÃnh ngục ráºp dạ to và chạy ra nhà kho còng tay. Lượm không ngá» cÆ¡ sá»± đến nông ná»—i nà y? Lượm phải cố hết sức má»›i khá»i báºt khóc thà nh tiếng. Chỉ vì má»™t con gà mái chó đẻ, mà nó phải chịu thất bại ở phút cuối cùng. Nếu sáng hôm nay không Ä‘i là m cá»-vê, phải còng tay chui và o ca-sô, thì chÆ°a biết đến ngà y nà o má»›i thoát ra khá»i cảnh tù Ä‘Ã y. Và có thể bá» xác lại ở đây vì đói khát, bệnh táºt hà nh hạ.
Lép-sẹo khẽ gá»i :
- Lượm?
Lượm gạt nước mắt, ngẩng lên. Hai cặp mắt chạm nhau.
Lép-sẹo Ä‘Æ°a mắt nhìn sang phÃa Chồn-hôi, lắp bắp nói :
- Hay là ...
Lượm quắc mắt, một tiếng kêu nghẹt giữa hai hà m răng.
- Không được!
Nó bá»—ng giáºn run, giáºn má» cả mắt. Nó chỉ muốn nhà o tá»›i bóp cổ Lép-sẹo mà gầm thét: “Mi là đồ chó! Mi gây ra má»i chuyện. Rồi chừ mi định đổ tá»™i lên đầu Ä‘Ã n em mi để thoát thân!â€. NhÆ°ng nó kịp ghìm lại được.
Ba tên lÃnh ngục xách má»—i đứa má»™t xâu còng tay Ä‘i và o, hô :
- Hai tay chắp lại đưa ra trước mặt? Tổ cha tụi con ranh con lộn? Chuyến ni thì bay mục xương trong đó?
Má»™t Äiếu đút súng và o bao, đứng chống nạnh mặt lầm lầm chá» kiểm tra bá»n lÃnh ngục Còng tay tụi tù giết trá»™m gà .
- Ắc ê! Ä‚c ê! Ắc ê! Anh tù Ä‘iên bá»—ng từ phÃa sau, vừa hô vừa giáºm chân Ä‘i Ä‘á»u, cÆ°á»i nhăn nhở bÆ°á»›c thẳng đến trÆ°á»›c mặt Má»™t Äiếu. Anh giÆ¡ tay xòe cả năm ngón Ä‘Æ°a lên và nh mÅ© các-tông hình nón, chà o và nói thứ tiếng Tây hổ lốn quen thuá»™c của anh :
- Bông-dua mông dạch-nằng - chà o ông quan hai - Xe-moa vô lê la-pun - ChÃnh tôi ăn trá»™m con gà mái. Moa đói cái bụng - Moa vồ la-pun - Anh là m Ä‘á»™ng tác vồ gà - Moa rô-ti moa Ä‘á»›p - Pác-đông me-xừ. Xin lá»—i ông!
- ChÃnh mà y ăn trá»™m con gà ?
- Còn ai vô đó nữa? Uỳ me-xừ!
Má»™t Äiếu vung roi quáºt tá»›i tấp lên ngÆ°á»i anh Ä‘iên. Anh nhảy nhÆ° con choi choi, miệng la bai bải :
- Pác-đông me-xừ! Pác-đông me-xừ?
Anh bất thần ngã lăn ra đất, rồi lăn tròn như con quay, la hét chuyển cả nhà lao :
- Ôi là ng nÆ°á»›c Æ¡i cứu tôi vá»›i! Cứu tôi vá»›i! Cứu tôi vá»›i! Má»™t Äiếu tuy-ê moa? Má»™t Äiếu giết tôi!
Hết la hét anh lại cÆ°á»i sằng sặc, Ä‘iên không chịu được!
Tình huống quá bất ngỠlà m Lượm chỉ còn biết đứng há hốc mồm mà nhìn.
Ngoà i cổng lao có tiếng xe phanh rÃt. Tiéng viên quản phó Ä‘á» lao gá»i chõ và o rất to.
- Pốt Mi-li-te mô? Ra!
Lượm đáp như trong mơ :
- Có ạ? Nó chụp vội lấy tay Lép-sẹo và Thúi chạy ra cổng lao.
Lượm mừng đến suýt đái ra quần khi thấy trên xe jeep không có viên Ä‘á»™i văn phòng. Nếu có viên Ä‘á»™i, việc thay hai tù má»›i chÆ°a chắc hắn đã bằng lòng ngay. Nó biết hắn rất cẩn tháºn và khó tÃnh, không thÃch ai là m trái ý hắn. Còn đối vá»›i thằng lÃnh gác thì sẽ dá»… dà ng hÆ¡n. Vá»›i hắn tù nà o chẳng là tù.
Tên lÃnh há»i Lượm :
- Hai tên tù kia đâu?
- á»m nặng phải Ä‘i nhà thÆ°Æ¡ng.
- Hai thằng nà y có tốt không? - Hắn chỉ Lép-sẹo và Thúi.
- Tốt, rất tốt?
- Mà y bảo đảm chứ?
- Tôi xin lấy đầu tôi để bảo đảm!
Hắn nhún vai :
- Tao cóc cần. A-lê, lên xe!
Khi chiếc xe quặt sang phải, chạy dá»c theo đại lá»™ xanh rợn bóng cây, gió ẩm Æ°á»›t từ mặt sông thổi tạt và o mặt, Lượm má»›i dần dần tÄ©nh trà lại. NhÆ°ng đầu óc nó vẫn còn choáng váng, bà ng hoà ng nhÆ° vừa bừng tỉnh má»™t cÆ¡n ác má»™ng.
Lép-sẹo ngồi sát và o Lượm, má»™t tay nó đặt lên đùi Lượm nói giá»ng run run :
- Bữa ni không có anh tù điên thì không biết sẽ ra răng hè?
- Chết cả bá»n chứ còn răng nữa?...
Thúi cÅ©ng thì thà o nhắc lại Ä‘iá»u vẫn ám ảnh đầu óc nó từ lâu :
- Anh tù điên ni lạ lắm. Tui nghi là anh nớ không điên.
15
Äiá»u Lượm lo lắng không phải không có căn cứ. Ba đứa vừa bÆ°á»›c xuống xe, Ä‘i và o đến sân, viên Ä‘á»™i văn phòng đã bÆ°á»›c ra, cau mặt lại há»i :
- Hai thằng tù kia đâu?
- ThÆ°a ông Ä‘á»™i, há» bị ốm nặng, mắc phải bệnh truyá»n nhiá»…m.
- Sao không thay bằng hai tên tù lá»›n ? - Hắn há»i tên lÃnh gác, giá»ng gần nhÆ° gắt.
Tên lÃnh gác luống cuống nhìn Lượm. Lượm nói ngay :
- ThÆ°a ông Ä‘á»™i, ở nhà lao, không còn má»™t ngÆ°á»i tù lá»›n tuổi nà o. Hôm nay có nhiá»u sở má»›i đến lấy tù Ä‘i là m cá»-vê. Há» phải lấy cả tù con nÃt. Hai đứa nà y tuy nhá», nhÆ°ng là m việc siêng năng và hiá»n là nh. Tôi biết rõ chúng.
Viên đội nhún vai, đi và o phòng là m việc.
Lượm láºp tức lên giá»ng khá hách dịch sai bảo Lép-sẹo và Thúi :
- Ê, thằng nà y và o lấy đôi thùng ra sông gánh nÆ°á»›c, đổ đầy và o hai bể. Còn thằng nà y, - Lượm chỉ Thúi - lấy chổi quét sân. Phải là m việc cho chăm chỉ và o. Các quan lá»›n ở đây là rất ghét bá»n lÆ°á»i biếng!
Lép-sẹo răm rắp sợ sệt nghe theo Lượm Ä‘iá»u khiển. Thúi chăm chú quét sân, nhặt từng chiếc lá rụng; Lép-sẹo đặt đòn gánh lên vai là chạy huỳnh huỵch. Viên Ä‘á»™i văn phòng đứng trÆ°á»›c hà nh lang, quan sát chúng là m việc. Lượm liếc mắt, thấy hắn có vẻ hà i lòng. Nó mừng thầm: “Ổn rồiâ€.
Lượm quét dá»n, lau sà n nhà còn kỹ hÆ¡n cả má»i ngà y. Xong ở phòng là m việc của viên Ä‘á»™i, nó xách má»™t xô nÆ°á»›c sạch, giẻ lau, sang phòng của quai hai giám đốc sở, gõ cá»a xin phép được và o là m vệ sinh. Quan hai I-tai ngồi trÆ°á»›c bà n, ngẩng bá»™ mặt ông giáo là ng lên nhìn Lượm, gáºt đầu, rồi cúi xuống viết tiếp cái gì đó.
Con nhện và ng “canh kho vÅ© khÆvẫn có mặt ở vị trÃ, bò Ä‘i bò lại tuần tiá»…u má»™t cách chuyên cần trên sợi tÆ¡ ánh bạc găng từ chuôi khẩu súng lục đến nóc tủ. Tim Lượm Ä‘áºp rá»™n lên, nhÆ°ng nó phải cố hết sức để không nhìn con nhện lâu hÆ¡n nữa. Nó thầm nói: “Tao cảm Æ¡n mi lắm đó nhện Æ¡i!â€. Và hết sức bất ngá» Lượm báºt nhá»› má»™t câu há»c thuá»™c lòng trong sách Quốc-văn giáo khoa thÆ° lá»›p ba: “Buồn trông con nhện giăng tÆ¡. Nhện Æ¡i, nhện hỡi, nhện chá» mối ai...?â€. Vừa cắm cúi lau sà n nhà , nó vừa thì thà o: “Nhện chá» mối tuiâ€. Nó rùng mình khi tưởng tượng đến lúc cái nòng thép lạnh cứng kia áp sát và o da bụng mình.
Lau xong sà n nhà , nó mở rá»™ng các cánh cá»a kÃnh, cá»a chá»›p, nó trèo đứng lên báºu cá»a lau chùi hai khuôn cá»a mở ra vÆ°á»n. Vừa lau, nó vừa Ä‘Æ°a mắt Æ°á»›c lượng chiá»u cao từ báºu cá»a đến đất vÆ°á»n. Lúc đóng lại những cánh cá»a của khuôn cá»a sổ gần bà n là m việc của viên quan hai, nó vặn quả bà ng sắt khá mạnh để đóng chốt sắt kêu pháºp và o lá»— chốt cá»a, cốt cho I-tai Ä‘ang ngồi là m việc cÅ©ng nghe tiếng. Hai cánh cá»a chá»›p ở khuôn cá»a cuối gian phòng, lúc đóng, nó cÅ©ng vặn quả bà ng sắt khá mạnh nhÆ°ng không cho chốt sắt chui và o lá»— chốt. Äứng ngoà i vÆ°á»n, có thể ẩy nhẹ cÅ©ng mở ra được. Äóng đến hai cánh cá»a kÃnh nó cÅ©ng định là m nhÆ° váºy, nhÆ°ng kinh nghiệm chiến sÄ© trinh sát mách bảo: “Không nên!â€. Và Lượm đã vặn cho hai gióng sắt chui và o lá»— chốt. Nó phải Ä‘á» phòng sau khi nó ra khá»i phòng, tên quan hai cáo già vá»›i tÃnh tháºn trá»ng cố hữu, có thể đến kiểm tra lại. NhÆ°ng có Ä‘iá»u khác vá»›i những buổi là m vệ sinh trÆ°á»›c, nó cố ý để quên lại tấm giẻ lau sà n nhà dÆ°á»›i chân báºu cá»a sổ. Lượm nắm chắc quy luáºt: Cứ khoảng mÆ°á»i giá» sáng, tên I-tai có thói quen trở vá» buồng ở, uống má»™t tách cà phê sữa mà mụ vợ hắn pha sẵn. Gian phòng thÆ°á»ng để trống khoảng mÆ°á»i lắm phút.
Khoảng chÃn giá» rưỡi, tên lÃnh gác cho ba đứa nghỉ giải lao. Chúng ngồi tụm đầu dÆ°á»›i bóng mát cây vông đồng cổ thụ trÆ°á»›c sân. Tên lÃnh gác ngồi dÆ°á»›i gốc cây phượng cách ba đứa chừng chục bÆ°á»›c chân. Khẩu tiểu liên “mát†gác ngang trên đùi, hắn châm Ä‘iếu thuốc Gô-loa, rÃt khói, mắt mÆ¡ mà ng nhìn ra cổng, nhìn dãy quán rượu bên kia Ä‘Æ°á»ng.
Thúi là o thà o há»i :
- Anh sá»a soạn xong cả chÆ°a?
- CÅ©ng tà m tạm... - Lượm gạt mồ hôi trán trả lá»i.
Lép-sẹo trống ngá»±c Ä‘áºp thình thịch há»i :
- Mấy giỠthì bắt đầu?
- MÆ°á»i má»™t giá» rưỡi! Sở tan giá» là m việc. Bá»n chúng Ä‘á»u ngủ trÆ°a. Má»™t giá» rưỡi chúng mở cá»a.
- Thằng ná»› thì là m răng ? - Lép-sẹo hất đầu vá» phÃa tên gác.
- Có trÆ°a hắn dá»±a gốc cây ngủ gà ngủ gáºt; Có trÆ°a hắn mò qua dãy quán bên tê Ä‘Æ°á»ng nháºu nhẹt.
- Lá»t qua hắn có dá»… không?
- CÅ©ng không dá»….. Tốt nhất là phải là m cho hắn ngủ tháºt say.
- Là m cách răng?
- Phải cho hắn má»™t liá»u thuốc ngủ. Thuốc ngủ có sẵn đây rồi. - Lượm vá»— lÆ°ng quần. - NhÆ°ng phải hòa và o nÆ°á»›c hoặc rượu để má»i hắn. Có rượu thì tốt nhất. Sợ nÆ°á»›c hắn không uống. Hắn là con sâu rượu mà ... Nà y, Lép-sẹo, cáºu có thể đánh xoáy má»™t chai rượu bà y trên bà n mấy cái quán ngoà i kia không? Nghe cáºu là báºc tà i danh trong nghá» nà y...
- Dễ ợt! - Lép-sẹo hăm hở đáp. Nó nheo mắt nhìn ra dãy quán, trong óc phát nhanh kế hoạch đánh cắp chai rượu. Nó nói :
- Nếu có một hai đồng bạc thì chắc ăn trăm phần trăm. Lúc gánh nước qua đó mình sẽ xin thằng gác cho ghé vô quán mua điếu thuốc hút. PHải có cớ để đến gần bà n để rượu.
- Thúi, mi đưa cho Lép-sẹo hai đồng bạc còn lại.
Thúi móc túi Ä‘Æ°a cho Lép-sẹo tá» giấy bạc hai đồng, và nhìn tá» bạc vá»›i cặp mắt tiếc rẻ. Lép sẹo khẽ bợp tai Thúi, cÆ°á»i :
- Ngó con mắt mi mà tau rầu thúi ruá»™t. Có ngà y sẽ Ä‘á»n lại cho mi hai lượng và ng...
Lép-sẹo vo tròn tỠgiấy bạc nhét và o lỗ tai.
- Anh để rứa lỡ rá»›t mất thì là m răng? - Thúi nhìn Lép-sẹo, lo lắng há»i.
- Mi cạy cÅ©ng không ra mô! Có lần tao nhét vô đó đôi bông tai và ng đánh cắp được của má»™t mụ ở chợ Äông Ba, nhảy xuống sông Ä‘Ã o tẩu. BÆ¡i qua sông, mà đôi bông tai vẫn còn nguyên.
- Rứa thì anh tà i bằng Má»™t Äiếu! Thằng cha đó chá»i, nói, tha hồ mà cái ống Ä‘iếu vẫn không rá»›t khá»i miệng. Tà i thiệt! - Thúi tấm tắc khen.
Hết giá» giải lao. Thằng lÃnh gác xách súng dẫn Lép-sẹo và Thúi ra bến sông gánh nÆ°á»›c. Lượm chuẩn bị và o bà y bà n ăn cho tụi Tây ăn trÆ°a. Viên quan hai I-tai Ä‘i ra khá»i phòng là m việc khép cá»a lại đằng sau lÆ°ng. Hắn vá» buồng ở uống cốc cà phê sữa thÆ°á»ng lệ. Lượm xách xô nÆ°á»›c Ä‘i ngay đến buồng hắn. Nó đặt cái xô trÆ°á»›c cá»a, mở nhẹ cánh cá»a Ä‘i và o phòng. Tháºt nhẹ nhà ng, nó xoay quả bà ng sắt, mở chốt cá»a kÃnh cuối gian phòng, rồi nhặt cái giẻ lau Ä‘i ra khá»i phòng. Nó đã tÃnh kỹ, nếu bất ngá» chạm trán viên quan hai, hoặc má»™t tên Tây khác, há»i: “Mà y và o phòng là m gì?â€, nó sẽ Ä‘Æ°a cái giẻ lau nhà ra nói: “Tui và o lấy cái giẻ lau nhà lỡ bá» quênâ€.
Lép-sẹo và Thúi đã gánh được gánh nước thứ hai. Lượm xách cái xô ra bể vỠmúc một xô nước giặt giẻ lau, để đón Lép- sẹo.
- Äược chÆ°a? - Lượm bồn chồn há»i, mắt chằm chằm nhìn và o bụng áo Lép-sẹo, vì Ä‘oán rằng nó dắt chai rượu lấy cắp và o cạp quần trÆ°á»›c bụng.
NhÆ°ng hai vạt áo Lép-sẹo vẫn sát và o bụng, không thấy có dấu hiệu gì. Lượm hÆ¡i tái mặt, há»i nhá» :
- Lấy được chưa? Không thấy giấu trong bụng áo?
- Dá»… ợt?... Giấu vô bụng áo? Äồ ngu? - Lép-sẹo bắt chÆ°á»›c dùng giá»ng Lượm từng mắng nó.
Nó đặt hai thùng nÆ°á»›c xuống khá»i vai, nói nhÆ° ra lệnh :
- Äể cái xô sát thùng nÆ°á»›c tê. - Nó chỉ thùng nÆ°á»›c trÆ°á»›c mặt.
Trên mặt thùng, có thả mấy ngá»n lá bà ng cho nÆ°á»›c khá»i chao. Nó cúi thá»c tay xuống đáy thùng lôi lên má»™t chai rượu mà u xanh có nút và ng chóe bá» nhanh và o cái xô của Lượm. Lượm ném luôn cái giẻ lau, phủ lên chai rượu. Lép-sẹo là m bá»™ vá»›t mấy ngá»n lá bà ng vứt Ä‘i, rồi bÆ°ng thùng nÆ°á»›c đổ và o bể.
Lượm đứng lặng má»™t giây nhìn Lép-sẹo, và lúc ấy nó thấy gÆ°Æ¡ng mặt vốn xấc xược, ngang tà ng, anh chị của Lép-sẹo, sao trở nên dá»… thÆ°Æ¡ng vô cùng. Và bụng nó trà n đầy khâm phục. “Chao? Hắn nghÄ© ra cái cách giấu chai rượu và o đáy thùng nÆ°á»›c, trên mặt để mấy ngá»n lá bà ng nguỵ trang thì thiệt thông minh vô cùng? Äúng là trà lá»±c của má»™t tay trá»™m cắp tà i danh?â€. Lượm báºt cÆ°á»i :
- Chịu tà i “đại ca�
- Mệ mà gánh nÆ°á»›c chừng má»™t tháng thì mụ đó sáºp tiệm cái rầm.
Lượm và Thúi phải chịu là Lép-sẹo giả giá»ng các mệ không chê được?
16
Buổi trÆ°a tháng sáu năm đó, thà nh phố Huế, con sông HÆ°Æ¡ng, ngáºp chìm trong ánh nắng chói gắt, mà u hoa phượng Ä‘á» và tiếng ve sầu.
Lượm, Thúi, Lép-sẹo bà y bữa ăn trÆ°a của chúng dÆ°á»›i gốc cây vông đồng cổ thụ. Má»™t bữa ăn khá thịnh soạn đối vá»›i ba tên tù: Theo lệnh của tên quan hai giám đốc sở bá»n nhà bếp cho ba Ä‘á»±a hai ổ bánh mì, ná»a lon thịt bò há»™p, má»™t há»™p cá xạc-Ä‘in. Tất cả được bà y lên mảnh vải bạt đặt trên cá». Nhìn bữa ăn, Lượm rùng mình. Nó nói vá»›i hai bạn :
- Tụi hắn cho ba thằng mình ăn bữa ăn cuối cùng đây.
- Các báºc đại ca dao búa của tá»› thÆ°á»ng kể: Mấy ngÆ°á»i tù tá» hình, trÆ°á»›c khi Ä‘Æ°a Ä‘i bắn, Tây thÆ°á»ng cho ăn má»™t bữa thiệt ngon. E cÅ©ng nhÆ° ri đây.
- NhÆ°ng trÆ°á»ng hợp ba thằng tù mình bữa ni thì chÆ°a biết ai bắn ai?... - Lượm bẻ má»™t miếng bánh mì nhai để nén hồi há»™p. - TrÆ°á»›c mặt ba anh em mình, còn má»™t tiếng đồng hồ ni đây?
TrÆ°á»›c đó hai mÆ°Æ¡i phút, Lượm gặp thằng lÃnh gác.
- Anh Rôbe ạ. Trưa nay, ba chúng tôi có mòn quà biếu anh. Lượm lôi trong xô có phủ cái tải ướt, cái chai rượu Lép-sẹo vừa đánh xoáy đưa cho hắn.
- á»’ vang trắng? - Thằng lÃnh gác nhìn nhãn hiệu reo lên. - Là m sao chúng mà y lại có?
- Những ngÆ°á»i tù là m bên sở Coopérative Militaire cho chúng tôi. Chúng tôi tưởng nÆ°á»›c ngá»t mở ra định uống. - Lượm giải thÃch việc cái nút chai đã mở để hòa và o hai mÆ°Æ¡i viên thuốc ngủ được tán nhá». - NhÆ°ng té ra rượu. Thứ nÆ°á»›c nà y chắc anh thÃch. Chúng em thì xin hà ng. - Nó Ä‘Æ°a cao hai tay là m bá»™ Ä‘iệu đầu hà ng và nháy mắt cÆ°á»i.
Tên lÃnh gác cầm chai rượu ngắm nghÃa, cÆ°á»i khắc khắc. Hắn xoa đầu cả ba đứa.
- Bé con tốt lắm! Bé con ngốc lắm! Rượu vang hảo hạng mà không biết uống!... Khắc khắc khắc!
Hắn má» nút chai, ngá»a cổ tu má»™t hÆ¡i gần hết ná»a chai. Hắn khà má»™t tiếng khoái trá, trở sống tay chùi miệng, đầu lắc lÆ°, lắc lÆ°. Hắn đút chai rượu và o túi quần bắt gà , lại xoa đầu ba đứa cÆ°á»i nói :
- Cám ơn! Rất cám ơn?
Và lúc nà y hắn Ä‘ang ngồi dá»±a lÆ°ng và o gốc cây, khẩu súng gác ngang đùi, tu nốt hÆ¡n ná»a chai rượu còn lại. Ba đứa miệng tuy nhai bánh, nhÆ°ng mắt Ä‘á»u nhìn hết vá» phÃa tên lÃnh gác, chỠđợi phép mà u sắp xảy ra.
Lượm vụt nhá»› đến má»™t cảnh trong truyện Thủy Há» mà nó Ä‘á»c ngà y còn Ä‘i há»c: Má»™t du khách và o má»™t hắc Ä‘iếm bên Ä‘Æ°á»ng, gá»i rượu thịt. Chủ hắc Ä‘iếm là má»™t mụ Ä‘Ã n bà có nhan sắc toe toét cÆ°á»i, rót rượu ra bát lá»›n má»i khách. Sau đó mụ lui và o sau rèm, nhìn ra theo dõi khách ăn, uống. Khách nốc cạn đến bát rượu thứ ba mụ ta liá»n vá»— tay hô: Ngã nà y! Ngã nà y! Quả nhiên khách ăn ngã lăn ra đất, vì rượu có hòa thuốc mê.
Lượm lúc nà y cũng muốn vỗ tay kêu: Ngã nà y! Ngã nà y!
NhÆ°ng thằng lÃnh gác không ngã mà chỉ dá»±a lÆ°ng và o gốc cây, miệng há ra, mắt lÆ¡ mÆ¡ ná»a nhắm ná»a mở và bắt đầu ngáy. Thúi và Lép-sẹo đứng báºt dáºy, nhÆ°ng Lượm nÃu tay chúng ngồi xuống. - Chá» thêm mÆ°á»i phút nữa cho tháºt ăn chắc, - Lượm nói giá»ng trở nên bình tÄ©nh khác thÆ°á»ng - Lép-sẹo ạ lúc đó tùy cáºu, muốn Ä‘i đâu thì Ä‘i. Còn Thúi, mi đứng chá» tau ở đây. Rổ và mủng kẹo gừng tau đã Ä‘em ra giấu ở dÆ°á»›i đống lá rụng cạnh gốc cây me tê. Há»… ngó thấy tau ló ra ở góc sau nhà tê, thì mi đến lấy rổ mủng Ä‘eo vô, và đà ng hoà ng Ä‘i ra phÃa cõng trÆ°á»›c. Äến chá»— góc Ä‘Æ°á»ng cuối dãy quán, mi đứng lại giả Ä‘i đái, chá» tau. Nhá»› Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng chợ Cống, qua xÃt-tát, rẽ ra Ä‘Æ°á»ng Äà ng Ngang, đứng chá»— nhà Nông khố Ngân hà ng cÅ©. Mi nhá»› chÆ°a?
Thúi gáºt đầu, nhìn Lượm chăm chăm.
- Thôi Ä‘i được rồi! - Lượm đứng dáºy và Lép-sẹo cÅ©ng đứng báºt dáºy theo. Lép-sẹo tái mặt há»i :
- Cáºu còn Ä‘i mô nữa?
- Tớ còn phải trèo vô buồng thằng quan hai lấy khẩu súng và bốn băng đạn.
- Có gay lắm không?
- Gay!
- Thôi bỠđi anh? - Thúi nói gần như khóc.
- Tá»› có thể giúp được cáºu không? - Lép-sẹo há»i.
Lượm lắc đầu :
- Hai đứa cà ng dá»… lá»™. Cảm Æ¡n cáºu! Cáºu Ä‘i Ä‘i!
Lép-sẹo vẫn đứng tần ngần :
- Hay thôi, cáºu bá» quách cho rồi...
- Chết cÅ©ng không bỠđược. Cáºu chÆ°a hiểu hết giá của má»™t khẩu súng đối vá»›i Vệ Quốc Äoà n mô.
Lượm nắm tay Lép-sẹo, nói giá»ng rÆ°ng rÆ°ng :
- Cáºu Ä‘i may mắn nghe? Biết mô có lúc mình lại gặp cáºu. Rồi có lúc, cáºu nhá»› lại tất cả những chuyện ni, và cáºu sẽ hiểu mình...
Lép-sẹo nói, miệng gần như mếu :
- Äáºp nhau bể đầu bể óc má»›i hiểu nhau. Tức cÆ°á»i đã gá»›m!
Cả khu công sở Post Militaire lúc nà y chìm sâu trong yên ắng. Cừa lá»›n, cá»a sổ các gian phòng Ä‘á»u đóng kÃn nhÆ° lịm trong mà u nắng trÆ°a chói gắt. Tiếng ve kêu inh á»i cả khu vÆ°á»n hoang má»c lút cá» dại. Tiếng ngáy của tên lÃnh gác vẳng lại má»—i lúc má»™t to nhÆ° muốn thi giá»ng cùng tiếng ve.
Lượm hai tay ôm quần Ä‘i nhÆ° chạy băng qua khu vÆ°á»n, vòng ra phÃa sau nhà , có lối rẽ đến dãy nhà xÃ. Nó đã suy tÃnh hết, nếu bất ngá» chạm trán vá»›i thằng Tây nà o đó, hắn há»i, nó sẽ chỉ dãy nhà xà trả lá»i: “Cabinê!â€.
Lép-sẹo đứng sững nhìn theo Lượm cho đến lúc bóng nó mất hút sau gá» tÆ°á»ng đầu hồi dãy nhà . Tá»± nhiên nó muốn chạy theo, muốn được liá»u mạng để giúp đỡ, để chia sẻ hiểm nguy, và nếu cần được cùng chết vá»›i cái thằng má»›i cách chÆ°a lâu đã Ä‘áºp lá»™n nhau vá»›i mình bể đầu bể óc.
Má»™t niá»m cảm phục lá»›n lao bá»—ng từ đâu không biết, dâng lên là m choáng ngợp trái tim và đầu óc thô thiển của tay anh chị vị thà nh niên; mà niá»m mÆ¡ Æ°á»›c Ä‘á»™c nhất là trở nên lẫy lừng trong là ng dao búa. Äôi môi xấc xược, kiêu bạc của Lép-sẹo bá»—ng run run, báºt lên tiếng kêu :
- Ui chao! Vệ Quốc Äoà n là rứa đó!
17
Cái gì đã thúc đẩy Lượm - ngÆ°á»i Vệ Quốc Äoà n mÆ°á»i lăm tuổi - lao và o má»™t việc là m táo bạo, liá»u lÄ©nh đến nhÆ° váºy? Má»™t việc là m có thể mất mạng sống nhÆ° chÆ¡i và hoà n toà n thôi được ở phút chót?
NhÆ°ng Lượm vẫn cứ bÆ°Æ¡n tá»›i, lao thẳng đến Ä‘Ãch, bất chấp. Nói chung, vÅ© khà có má»™t sức mê hoặc đặc biệt đối vá»›i lứa tuổi thiếu niên. Mấy ai trong tuổi thÆ¡ của mình, lại đã không từng Æ°á»›c mÆ¡ cầm trong tay má»™t khẩu súng, không phải đồ chÆ¡i, mà bắn được. Riêng thế hệ tuổi thÆ¡ của Lượm là má»™t thế hệ tuổi thÆ¡ dữ dá»™i. Má»›i lá»›n lên kịp có chút Ãt trà khôn, má»›i bắt đầu hiểu được chút Ãt Ä‘iá»u nà y Ä‘iá»u ná», thế hệ tuổi thÆ¡ của Lượm đã được nghe lá»i kêu gá»i kỳ vÄ© nhất trong lịch sỠđấu tranh của Tổ Quốc: “Thà chết không quay lại thá»i nô lệ!â€, “Hãy quyết tỠđể Tổ quốc quyết sinh!â€.
Và cả thế hệ tuổi thÆ¡ đó, trong hoà n cảnh quyết liệt của Tổ quốc đã phải dấn mình và o cuá»™c đụng Ä‘á»™ của vÅ© khÃ. Và bằng kinh nghiệm máu của mình và của đồng Ä‘á»™i, Lượm đã thấu hiểu cái giá lá»›n lao của vÅ© khà trong cuá»™c đụng Ä‘á»™ vá»›i kẻ thù. Có biết bao nhiêu đồng Ä‘á»™i cùng thế hệ vá»›i mình và thế hệ cha anh, thừa tà i sức, gan dạ, nhÆ°ng phải chịu gục ngã cay đắng trÆ°á»›c kẻ thù, chỉ vì trong tay không có vÅ© khÃ.
“CÆ¡i chi lúc đó trong tay tui có má»™t khẩu súng, má»™t trái lá»±u đạn thì mô đến ná»—i!â€. Hồi ở mặt tráºn Huế, Lượm đã được nghe không Ãt các anh lá»›n đồng Ä‘á»™i Ä‘au Ä‘á»›n kêu lên nhÆ° váºy lúc hy sinh.
Có lẽ tất cả những cái dồn tụ lại trong trà nhá»› Lượm và biến thà nh tiá»m thức chiến sÄ©. Và hôm nay đã cuốn hút Lượm lao và o mạo hiểm vá»›i má»™t sức mạnh không tà i nà o cưỡng nổi.
“NhÆ° có ai túm tóc mình mà lôi tá»›i đóâ€. Vá» sau nà y Lượm đã kể lại cảm giác của mình lúc đó nhÆ° váºy.
Äã bao nhiêu lần đứng trên báºu cá»a sổ lau chùi cánh cá»a, Lượm nhìn xuống đất để Æ°á»›c lượng chiá»u cao từ vÆ°á»n lên đến báºu cá»a sổ. NhÆ°ng lúc nà y, đứng lút chân trong cá» vÆ°á»n, Lượm vá»›i tay lên má»›i thấy nó cao hÆ¡n mình tưởng. Phải đứng lên gá» tÆ°á»ng má»›i có thể mở được cá»a mà trèo và o. NhÆ°ng gá» tÆ°á»ng đẩy rêu, lại không có chá»— bÃu, nên nó trèo lên lại tụt xuống. Nếu vá»›i tay quá đà để mở, hai cánh ctta báºt ra có thể gây thà nh tiếng Ä‘á»™ng. Và hai cánh cá»a nà y lại gần sát buồng ở của hai vợ chồng tên quan hai.
Lượm vuốt mồ hôi mặt nhìn quanh. Äây rồi? Má»™t tảng đá cách đó chừng ba mét. Lượm vá»t ngay tá»›i, lay tảng đá rá»i khá»i đất. Chao ôi là nặng? Lúc thÆ°á»ng sức nó có lẽ chịu hà ng. NhÆ°ng nó đã cúi xuống vẩn tảng đá vá»›i sức mạnh của kẻ bất thình lình bị rÆ¡i xuống biển, nếu không bÆ¡i thì chết. Và nó đã vần nó đến được áp sát tÆ°á»ng, để là m báºc đứng lên, mở cá»a sổ. Äứng lên tảng đá, hai tay rất vừa tầm. Nó móc bốn ngón tay và o chá»›p cá»a, kéo nhẹ. Cánh cá»a từ từ mở ra. Nó thò tay qua bệ cá»a đẩy hai cánh cá»a kÃnh, miệng lẩm bẩm nhÆ° trong mÆ¡: “Lạy trá»i, hắn không chốt lại?â€. Hai cánh cá»a kÃnh mở rá»™ng, giống hệt nhÆ° trong câu chuyện cổ tÃch: “Vừng Æ¡i! Mở cá»a ra!â€. Lượm Ä‘u ngÆ°á»i nằm vắt ngang lên báºu cá»a, rồi cố hết sức khẽ khà ng, chuồi ngÆ°á»i và o bên trong. Hai bà n chân nứt nẻ, đầy bụi của nó đã đặt lên ná»n đá hoa sạch bóng mà sáng nay chÃnh tay nó vừa lau chùi. Cái mát lạnh của đá hoa chuyá»n qua hai gan bà n chân là m rợn cả ngÆ°á»i nó. Lượm bá»—ng thấy hai mắt mình má» Ä‘i, đồ đạc trong gian phòng tranh tối tranh sáng, trở nên nhòe nhoẹt. Lượm đâm hoảng: “Răng ri hè?â€, và đưa bà n tay quệt hai mắt. Té ra cả gÆ°Æ¡ng mặt Lượm lút mồ hôi, chảy xuống phủ má» cả hai mắt. Lượm kéo vạt áo lau mồ hôi, khép hai cánh cá»a chá»›p lại. Gian phòng sáng má». Nó bÆ°á»›c thẳng đến phÃa khoảng tÆ°á»ng, giữa cái tủ và bà n giấy của tên quan hai, có treo khẩu súng lục.
Lượm mở nắp bao súng. Cái cầu tÆ¡ nhện ánh bạc bắc từ chuôi súng lên nóc tủ, đứt. Con nhện và ng - “Chú lÃnh gác kho vÅ© khÆ- RÆ¡i xuống trÆ°á»›c mặt. NhÆ°ng nó không chịu rá»›t xuống ná»n nhà , mà bÃu và o sợi tÆ¡ leo ngược lên nóc tủ, nhanh không thể tưởng tượng được.
Lượm Ä‘Æ°a tay định rút khẩu súng ra khá»i bao, nhÆ°ng tay nó bá»—ng khá»±ng lại. Nó nghe có tiếng mở cá»a phÃa buồng ở của viên quan hai. Và tiếp đó tiếng dép kéo lệt xệt Ä‘i ra hà nh lang. Äúng là tiếng dép của hắn? ThÃnh giác của nó trong những giây phút quyết liệt nà y trở nên nhạy bén lạ lùng. Và ngay lúc đó không hiểu sao nó vụt có cảm giác là hắn Ä‘ang Ä‘i đến phòng nà y. Äó là má»™t tình huống khủng khiếp mà Lượm không há» lÆ°á»ng tá»›i trong kế hoạch Ä‘oạt súng. Nó gẩn nhÆ° chết lặng má»™t giây. Tiếng dép má»—i lúc nghe má»™t gần hÆ¡n. Sá»± thất bại coi nhÆ° hiển nhiên, không còn cách gì tránh khá»i - vì thoát ra khá»i phòng không còn kịp nữa rồi. NhÆ°ng rồi nó vụt tỉnh trà lại. Má»™t chá»›p lóe rá»i sáng đầu óc: Cái khe hở giữa bức tÆ°á»ng và thà nh sau cái tủ. Nó đóng bao súng lại. Nhón gót chân, chạy đến đóng hai cánh cá»a kÃnh lại, vặn chốt. Tiếng chân viên quan hai đã dừng lại trÆ°á»›c cá»a phòng. Nó cố thót bụng, ép ngá»±c, chét mình và o giữa cái khe hở tủ và tÆ°á»ng. Cái khe hở quá hẹp. Lúc bình thÆ°á»ng có lẽ nó khó lòng mà chét mình và o đó NhÆ°ng lúc nà y nhÆ° có má»™t sức mạnh vô hình từ bên ngoà i đẩy nó chét và o giữa khe hở nhÆ° đóng má»™t cái nêm.
Tiếng chìa khóa tra và o ổ khóa vặn lách cách. Hai cánh cá»a mở rá»™ng. Gian phòng vụt bừng sáng. Äứng giữa khe hở, Lượm có cảm giác cả gian phòng bị Ä‘em phÆ¡i trần ra giữa nắng.
Viên quan hai Ä‘i đến bà n giấy, chỉ cách Lượm có mấy bÆ°á»›c chân. Hắn mở ngăn kéo, lục tìm cái gì trong đó chừng năm phút. Trong năm phút đó Lượm thấy nhÆ° mình Ä‘ang đứng trên già n lá»a. Ná»n đá hoa cháy rát dÆ°á»›i hai bà n chân. Tiếng ngăn kéo đóng lại. Tiếng dép kéo lệt xệt Ä‘i ra phÃa cá»a. Tiếng hai cánh cá»a đóng lại. Gian phòng vụt trở lại má» tối. ChỠđến lúc tiếng dép xa hẳn, Lượm trÆ°á»n ra khá»i khe hở. Toà n thân nó Æ°á»›t sÅ©ng mồ hôi. Không kịp gạt mồ hôi lút mặt, nó rút khẩu súng ra khá»i bao. Khẩu súng rung rung trong tay. Nó báºt chốt an toà n, kéo quy lát. Má»™t viên đạn và ng chóe nhảy ra khá»i nòng, rÆ¡i xuống ná»n đá hoa, nghe vang nhÆ° má»™t tiếng nổ. Nó khóa chốt an toà n, giắt khẩu súng và o lÆ°ng quần, trÆ°á»›c bụng. Dải rút quần là sợi dây gai xe rất chắc và khá to, buá»™c chặt nút (chi tiết nà y cÅ©ng được Lượm chuẩn bị từ trÆ°á»›c, để dây lÆ°ng quần không tuá»™t, không đứt, không trÄ©u xuống vì sức nặng của khẩu súng). Lượm rút tiếp bốn băng đạn trong bốn cái bao da dà i nhÆ° những phong bánh khảo, giắt ra phÃa sau lÆ°ng quần.
Lượm cúi nhặt viên đạn lăn lóc trên đá hoa, bá» và o túi. Nó nhẹ nhà ng mở cá»a kÃnh, cá»a chá»›p, rồi từ trên báºu cá»a, nó vá»t thẳng xuống vÆ°á»n. Trèo lên hòn đá, nó khép hai cánh cá»a chá»›p lại Ä‘á» phòng lỡ tên giặc nà o bất chợt Ä‘i ngang qua phát hiện: Tại sao giữa trÆ°a cá»a sổ phòng là m việc của giám đốc trông ra vÆ°á»n lại mở? Và sá»± lùng bắt kịp thá»i láºp tức sẽ tiếp theo... Lượm chạy nép theo bá» tÆ°á»ng, thò đầu ra đẩu hồi nhà . Nó thấy Thúi vẫn đứng dÆ°á»›i gốc cây, chăm chăm nhìn phÃa mình.
Nó khoát tay ra hiệu. Thúi vụt chạy đến đống lá rụng cạnh gốc cây me, lôi ra bá»™ đồ nghá» bán kẹo gừng. Nó Ä‘eo quai mủng và o cổ, xổ túi kẹo lên mẹt, mắt lấm lét nhìn vá» phÃa tên lÃnh gác Ä‘ang dá»±a gốc cây, ngáy nhÆ° sấm. Nó Ä‘i ra cổng chÃnh hai chân run run, cất giá»ng rao thá». NhÆ°ng giá»ng nó cứ nghẹn lại ở cổ.
Lượm băng qua khoảng vÆ°á»n trống, vòng ra phÃa sau dãy nhà ngang. Cuối dãy nhà ngang có má»™t hố rác lá»›n, nó vẫn thÆ°á»ng mang rác ra đây đổ. Nó moi má»™t góc đống rác lôi lên má»™t cái gói bá»c vải sÆ¡n. Nó mở gói, bên trong là má»™t cái áo sÆ¡ mi cÅ© nhÆ°ng còn là nh lặn, cái quần soóc xanh đã bạc mà u, vá Ä‘Ãt, và cái mÅ© phá»›t phở nhem nhuốc. Bá»™ áo quần và cái mÅ© nà y nó nhá» mấy chị bán hà ng trÆ°á»›c cổng sở đổi giúp bằng hai cái bao bố Ä‘á»±ng thÆ° lấy cắp được, và cất giấu ở đây đã mÆ°á»i hôm nay. Không kịp thay, Lượm mặc bá»™ áo quần trùm ra ngoà i bá»™ áo quẩn tù rách rÆ°á»›i, rồi chụp cái mÅ© phở lên đầu. Lượm nhặt lại bó rau muống, mấy má»› hà nh, mấy củ cà rốt mà sáng nó lấy cắp của tụi nhà bếp, bá» và o cái xô Ä‘em ra giấu dÆ°á»›i má»™t đống lá rụng cách hố rác chừng mÆ°á»i bÆ°á»›c. Nó xếp tất cả và o cái bị cói cÅ©ng giấu cùng vá»›i rau hà nh... Nó định lôi khẩu súng lục và bốn sác-giÆ¡ đạn giắt lệch quanh ngÆ°á»i giấu xuống đáy bị phủ rau, hà nh lên trên nhÆ° dá»± tÃnh từ trÆ°á»›c. NhÆ°ng má»™t thoáng nghÄ© ngợi, nó thay đổi quyết định. Nó lượm hòn gạch vỡ để xuống đáy bị để xách Ä‘i Ä‘Æ°á»ng có vẻ nặng. Nó vụt nhá»› thằng Tặng dạy mình cách xách sáu đòn bánh tét “truyá»n Ä‘Æ¡nâ€, “báo Giết giặcâ€...
- “Giấu súng và đạn và o đáy bị có cái lợi†- Lượm nghÄ©, lỡ bất ngỠđụng phải trạm soát dá»c Ä‘Æ°á»ng có thể nhanh chóng vứt hoặc giấu bị và o đâu đó, là m mất tang váºt. NhÆ°ng nếu gặp hoà n cảnh bất trắc, cần bắn nhau, thì sẽ không kịp rút súng.
Lượm băng qua má»™t khoảnh vÆ°á»n đầy rác rưởi, mảnh chai, vỠđồ há»™p han rỉ, những vòng thép gai chìm lấp trong cá» dại... Nó trèo qua bức tÆ°á»ng đổ vá»t ra Ä‘Æ°á»ng sá»a sang lại trang phục, Lượm xách bị Ä‘i đến chá»— Ä‘Æ°á»ng rẽ vá» chợ Cống. Nó thấy thằng Thúi Ä‘eo mủng kẹo, đầu Ä‘á»™i cái nón rách chắc là má»›i nhặt được - Lượm mỉm cÆ°á»i: “Hắn cÅ©ng là tay bợm xoay xở†- đứng chá» sau má»™t gốc cây, quay lÆ°ng lại phÃa mình.
- Ê! Thằng kẹo gừng! - Lượm gá»i.
Thúi giáºt mình quay lại. GÆ°Æ¡ng mặt nhá» thó đầm đìa mồ hôi của nó vụt tÆ°Æ¡i rạng lên dÆ°á»›i bóng râm chiếc nón rách. Lượm gáºt đầu cÆ°á»i khoát tay ra hiệu. Thúi xăng xái Ä‘i lên trÆ°á»›c. Cất giá»ng rao, nhÆ°ng nghe còn ngượng và lạt thếch. Giống nhÆ° má»™t ca sÄ© vá»ng cổ vốn nổi tiếng có giá»ng ca rất mùi nhÆ°ng vì bá» ca đã lâu ngà y, bất ngá» phải bÆ°á»›c lên sân khấu. NhÆ°ng chỉ Ä‘i chừng và i trăm bÆ°á»›c, nó đã tìm lại được “giá»ng ca mùi†sở trÆ°á»ng bá» quên. - Ai... i ai... kẹo gừng ừng ừng... ngá»t nhÆ° Ä‘Æ°á»ng cát, mát nhÆ° Ä‘Æ°á»ng phèn... eèn...
18
Cây đứng bóng, con Ä‘Æ°á»ng nắng chói lòa. NgÆ°á»i Ä‘i lại trên Ä‘Æ°á»ng thÆ°a thá»›t. Chốc chốc má»™t và i chiếc ô tô nhà binh G.M.C, Äốt ầm ầm chạy qua, cuốn tung bụi. Con Ä‘Æ°á»ng ngầm ngáºp nắng nhÆ° oằn xuống dÆ°á»›i sức nặng dữ dằn của những chiếc xe chở đầy lÃnh hà ng hóa.
Thúi Ä‘i sát bên lá» Ä‘Æ°á»ng, rá kẹo tòng teng trÆ°á»›c bụng, cái nón mê gãy và nh sùm sụp che gần kÃn khuôn mặt, cặp chân trần Ä‘en Ä‘Å©i nhá» nhÆ° hai ống quyển loang lổ bụi Ä‘Æ°á»ng và mồ hôi, má»™t tay giữ quai Ä‘eo, má»™t tay vung vẩy đánh xa... Chốc chốc nó lại lảnh lót cất tiếng rao “Ai kẹo gừng nóng...†để báo cho Lượm Ä‘i đằng sau nó trăm bÆ°á»›c chân, phÃa trÆ°á»›c không có gì đáng ngại.
Lượm Ä‘i đằng sau, mÅ© phở Ä‘á»™i lút trán, tay xách bị rau ôi, hà nh, cà rốt và gạch; chăm chú, tháºn trá»ng bÆ°á»›c lên, cố giữ đúng khoảng cách giữa hai đứa nhÆ° đã quy định. Mặc dầu khẩu “côn mÆ°á»i hai†nặng trÄ©u ká»nh kệch trÆ°á»›c bụng cái nòng súng cứ chá»c liên tiếp và o bụng dÆ°á»›i Ä‘au Ä‘iếng, nhÆ°ng chốc chốc nó vẫn luồn tay và o dÆ°á»›i hai lá»›p áo dâm dấp nồ hôi, sá» nắn cái báng súng, nhÆ° chỉ sợ nó rá»›t mất.
Nó nhìn con Ä‘Æ°á»ng hun hút trÆ°á»›c mắt bồn chồn nôn nóng, nhấp nhổm chỉ muốn chạy tháºt nhanh, để ra mau đến ÄÆ°á»ng Ngang, nhà o xuống ruá»™ng lúa bên Ä‘Æ°á»ng... Nó phải gắng hết sức má»›i kiá»m chân được, giữ đúng cá»± ly. Nguy cÆ¡ bá»n Tây sở Pốt phát hiện ba tên tù bá» trốn, và tên lÃnh gác bị táng thuốc ngủ, sá»›m hÆ¡n thá»i gian nó dá»± tÃnh, Ä‘ang bám sát sau lÆ°ng nó. Chúng sẽ láºp tức huy Ä‘á»™ng lÃnh, xe, súng, chó béc-giê... lùng Ä‘uổi nhÆ° cái lần vượt tù trÆ°á»›c. Trống ngá»±c Lượm Ä‘áºp thình thịch, cổ khô đắng, chốc chốc nó lại ngoái đầu nhìn phÃa sau. Má»—i lúc nó cà ng có cảm giác thằng Thúi Ä‘i cháºm quá. Thúi có vẻ nhẩn nha Ä‘i nhÆ° Ä‘i bán kẹo tháºt không bằng! Lượm chỉ muốn quát to: “Äi mau lên chứ mi? Hay mi tưởng mi Ä‘ang Ä‘i bán kẹo gừng lấy lá»i cho mụ chủ mi ở Bao Vinh đó!â€. Nó Ä‘á»™t nhiên giáºn run ngÆ°á»i. Nó chợt nhá»› đến TÆ°-dát. “Má»™t thằng thì mê bắn chim là m mình phải ná»™p mạng cho tụi An ninh, còn thằng ni thì mê bán kẹo gừng, không khéo nó lại ná»™p mạng mình cho tụi Tây sở Post Militaireâ€. Lượm cay đắng nghÄ© váºy.
NhÆ°ng cÆ¡n giáºn chỉ thoáng qua. Bình tÄ©nh lại Lượm phải chịu thằng Thúi Ä‘i xÃch hầu rất khá, “nhÆ° đã được táºp dượt từ khi mô rồi ạ?â€. Nó vừa Ä‘i vừa chăm chú, tháºn trá»ng quan sát không bá» sót má»™t hiện tượng khả nghi nà o trên Ä‘Æ°á»ng. Tiếng rao lảnh lót của nó cất lên rất vang, rất Ä‘á»u đặn. Nó đóng vai thằng bán kẹo gừng hết chê! Vì cả hai đứa, má»™t thằng bán kẹo, má»™t thằng ở Ä‘i chợ vá», không thể chạy lồng trên Ä‘Æ°á»ng phố nhÆ° ngá»±a tế. Bất ngá» tụi là m việc cho Tây ngó thấy, chúng nhất định sẽ sinh nghi. Và tai há»a sẽ bắt đầu từ đó...
Hai đứa đã bÆ°á»›c ra đến ÄÆ°á»ng Ngang, chạy qua cánh đồng An Cá»±u - con Ä‘Æ°á»ng thân thuá»™c chạy thẳng lên cầu Trà ng Tiá»n, chạy vá» Ngoẹo - dà ng - xây, hai bên trồng cây mù u, me, vông đồng thân chi chÃt gai... Bên trái Ä‘Æ°á»ng là cánh đồng lúa tốt bá»i bá»i, chÃn sắp gặt. Gạo de An Cá»±u là gạo của cánh đồng ni đây?
Sinh ra và lá»›n lên ở là ng quê, nhÆ°ng chÆ°a bao giá» nhìn má»™t cánh đồng lúa sắp chÃn, Lượm lại có cảm giác vui mừng đến ngá»™t thở nhÆ° trÆ°a nay. Lúa tốt bá»i bá»i! Chỉ mấy trăm bÆ°á»›c chân nữa thôi, mình sẽ lủi vô cái rừng lúa bá»i bá» chói chang nắng trÆ°a kia, nhÆ° con chim cuốc. Chỉ cần cúi thấp mà chạy là lúa khá»a lấp kÃn ngÆ°á»i, ngÆ°á»i Ä‘i trên Ä‘Æ°á»ng không sao nhìn thấy được!
Lượm bỗng thấy hai mắt mình mỠđi, mồ hôi lút mặt mà không hay. Nó đứng lại dưới bóng mát một cây vông đồng, lột cái mũ phở, dùng mũ là m khăn lau, lau khuôn mặt đẫm mồ hôi...
Vừa Ä‘á»™i cái mÅ© lên đầu, mắt còn hấp háy vì lóa năng, Lượm bá»—ng thấy má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông tay cầm ghi đông xe đạp cuốc, đứng gần sát trÆ°á»›c mặt mình.
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông nà y từ ngã tÆ° con Ä‘Æ°á»ng đối diện, phóng xe ra định ngoặt lên phÃa cầu Trà ng Tiá»n. NhÆ°ng hình nhÆ° bất chợt nháºn ra Lượm là ai, nên vòng xe lại, nhảy xuống xe đúng cái lúc nó còn mải lau mồ hôi mặt. NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông cao lá»›n, mặc áo sÆ¡ mi ngắn tay trắng, quân soóc ka-ki, Ä‘á»™i mÅ© bê-rê, chân Ä‘i già y bốt tin trắng, Ä‘eo kÃnh râm, khuôn mặt đầy trứng cá, nhiá»u chá»— tÃm bầm vì nặn nhiá»u.
Con Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»›c mặt vắng tanh, xa xa chỉ có má»™t chị bán Ä‘áºu hủ gánh không trở vá», cắm cúi bÆ°á»›c.
Thằng Thúi Ä‘i phÃa trÆ°á»›c, quay đẩu lại định há»i Lượm: “Äã đến chá»— rẽ xuông ruá»™ng lúa chÆ°a?â€. Äúng lúc ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nhảy xuống xe đạp. Nó liá»n ngáºm miệng căng mắt nhìn, tá»± há»i: “Ai rứa hè mà ngó bá»™ nhÆ° muốn chặn Ä‘Æ°á»ng anh Lượm?â€. Nó cởi cái rá kẹo đặt xuống lá» Ä‘Æ°á»ng, im lặng sải chân bÆ°á»›c tá»›i phÃa sau lÆ°ng ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông...
Có thể nói nếu thay và o ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nà y là má»™t con cá»p hoặc má»™t con beo, cÅ©ng không là m Lượm sá»ng sốt kinh ngạc bằng. Nó lùi lại má»™t bÆ°á»›c và báºt kêu lên :
- Nguyễn Trì?
- Phải. Nguyễn Trì đây? Mi đi đâu?
- Tui Ä‘i chợ mua đồ ăn. - Lượm trả lá»i nhÆ° máy. - Tui được tha tù, chừ vỠở vá»›i mạ. Mạ tui sai Ä‘i chợ Cống...
- Mi mà được tha tù? - Nguyá»…n Trì nhếch mép cÆ°á»i gằn.
- Tui được tha thiệt. Äây mạ tui sai Ä‘i mua đồ ăn cho bữa chiá»u. - Lượm Ä‘Æ°a cái bị Ä‘á»±ng rau hà nh ra trÆ°á»›c mặt nhÆ° để chứng minh.
Nguyá»…n Trì thả chiếc xe đạp bổ nghiêng xuống Ä‘Æ°á»ng giáºt phắt cái bị trong tay Lượm. Hắn ném hai má»› rau xuống Ä‘Æ°á»ng, nhìn và o đáy bị...
Äúng ngay lúc đó, Lượm luồn tay và o bụng áo, rút phắt khẩu “côn mÆ°á»i haiâ€, báºt chốt an toà n, và chÄ©a súng và o ngá»±c hắn.
Thấy nòng súng Ä‘en ngòm bất thần chÄ©a thẳng và o ngá»±c, chỉ cách ba bÆ°á»›c chân, Nguyá»…n Trì đứng chết lặng, cặp mắt lạc tinh, miệng há ra định kêu nhÆ°ng không kêu được, nhÆ° bị ai bóp cổ. Cả khuôn mặt hắn hiện lên má»™t ná»—i kinh khiếp khôn tả của ngÆ°á»i cầm chắc cái chết.
Lượm bóp cò. Cắc! Viên đạn không nổ!
Nghe tiếng kim há»a Ä‘áºp và o hát hổ viên đạn lép, Nguyá»…n Tri vụt tỉnh trà lại. Hắn phản ứng nhanh nhÆ° má»™t ánh chá»›p.
Hắn nhà o tá»›i, tung chân đá và o cổ tay Lượm. Khẩu súng trong tay Lượm văng ra cách đó bốn năm thÆ°á»›c. Lượm chÆ°a kịp nhúc nhÃch, Nguyá»…n Trì đã quà i tay ra sau lÆ°ng, giáºt phắt khẩu súng lục giắt sau lÆ°ng quần. CÅ©ng má»™t khẩu “côn mÆ°á»i hai†chÄ©a súng và o mặt Lượm. Hắn cÆ°á»i gằn dữ tợn, hả hê :
- Giơ tay lên? Mi giết tau răng nổi!
Lượm chÆ°a kịp giÆ¡ tay, bất thình lình từ phÃa sau lÆ°ng Nguyá»…n Trì, hai cánh tay con nÃt khẳng khiu nhÆ° ống sáºy chồm ra, túm chặt lấy cánh tay hắn chÄ©a súng, kéo rị xuống. Thằng Thúi co hai chân lên, Ä‘u hẳn và o cánh tay Nguyá»…n Trì để kéo xuống vá»›i sức nặng toà n thân. Bị tấn công bất thình lình, Nguyá»…n Trì hoảng loạn. NgÆ°á»i tấn công hắn bị cái nón mê che khuất nên hắn không nhìn thấy mặt, nhÆ°ng hắn biết cÅ©ng là má»™t thằng con nÃt. Hắn gầm lên nhÆ° thú dữ bị mắc bẫy, cánh tay còn lại cứ nhè dÆ°á»›i cái nón mê đấm thốc ngược lên vá»›i tất cả hung dữ, Ä‘iên cuồng của thú dữ vùng vẫy để thoát khá»i bẫy. Cánh tay cầm súng bị Ä‘eo chặt, hắn cố vằng tháºt mạnh để lẳng cái thân hình ốm nhom của thằng Thúi ra xa. NhÆ°ng hắn bá»—ng kêu thét. Khẩu súng rá»›t xuống đất? Vá»›i hai hà m hăng nhá» và nhá»n nhÆ° răng chuá»™t, Thúi ngoạm và o cổ tay hắn, cắn mạnh đến ná»—i răng ngáºp lút và o thịt.
Trong khi đó Lượm nhà o tá»›i chá»™p lấy khẩu súng của mình, giáºt mạnh cÆ¡ bẩm cho viên đạn thối văng ra khá»i nòng. Nó chÄ©a súng lên trá»i bắn má»™t phát thá» súng. Äoà ng? Nó nhảy đến bắn liá»n ba phát và o giữa ngá»±c Nguyá»…n Trì. Thân hình lá»±c lưỡng của hắn đổ nhà o xuống nằm vắt ngang lên chiếc xe đạp. Thúi lá»™t cái nón mê vứt xuống Ä‘Æ°á»ng. Miệng nó nhoe nhoét máu.
Vá»›i tất cả căm giáºn dồn nén bấy lâu, Lượm gần nhÆ° dà sát nòng súng và o mặt tên phản bá»™i, bắn liên tiếp hết cả băng đạn. Cái mặt đầy mụn trứng cá của Nguyá»…n Trì vỡ toác, lầy nhầy máu và não.
Lượm kêu :
- Chạy thôi mi! - Rồi vá»t xuống ruá»™ng.
Thúi chá»™p lấy khẩu súng của Nguyá»…n Trì rá»›t cạnh chân, vá»t theo Lượm.
Những bông lúa trên đầu chúng lay động. Vệt lay động mỗi lúc một xa dần...
Hai đứa lặn sâu và o rừng lúa và ng hực nắng trưa.
19
Lượm và Thúi tiếp tục cúi lom khom, cố lủi tháºt nhanh giữa cánh đồng lúa chÃn. Lượm lủi trÆ°á»›c, Thúi bám gót theo sau. Hai đứa trong tay lăm lăm hai khẩu súng “côn mÆ°á»i haiâ€.
Hai đứa lúc chạy trên bá» ruá»™ng, lúc lá»™i băng ngang giữa ruá»™ng bùn sục đến bắp chân. Chốc chốc, Lượm đứng lại, thò đầu lên khá»i những bông lúa, nhìn quanh để định hÆ°á»›ng, rồi lủi tiếp. Hai đứa lá»™i à o qua những con hói lá»›n nhá», có con nÆ°á»›c đến đầu gối, có con nÆ°á»›c ngáºp đến bụng. Lủi khoảng má»™t tiếng đồng hồ Lượm và Thúi gặp má»™t con hói lá»›n hÆ¡n tất cả những con hói vừa lá»™i qua, nÆ°á»›c đục trắng nhÆ° nÆ°á»›c chan cÆ¡m hến. Bên kia con hói cách chừng hạt dạt ruá»™ng là má»™t lÅ©y tre dà i. Äó là lÅ©y tre dá»c con Ä‘Æ°á»ng ven bá» sông, quãng lên trên cống Phát Lác. Lượm chỉ luỹ tre, nói vá»›i Thúi :
- Cánh đồng bên kia sông thuá»™c địa pháºn là ng tau rồi. Chừ ta ngồi nghỉ má»™t chút rồi bÆ¡i qua sông. Mi có biết bÆ¡i không?
- Biết hơi hơi thôi. Tui sợ bơi qua không thấu.
- Có chi tau dìu mi.
Thúi đưa khẩu súng cho Lượm, nói :
- Anh cầm để tui xuống hói súc cái miệng, máu thằng đó tanh quá.
- Máu Việt gian mà mi!
Sau lÆ°ng hai đứa bá»—ng nổi lên má»™t tiếng còi chói tai. “Còi tụi cảnh sát?â€. à nghÄ© đó lóe lên trong đầu Lượm nhÆ° má»™t ánh chá»›p. Nó lên đạn khẩu súng của Nguyá»…n Trì, quay phắt lại. Thúi nằm rạp phÃa sau lÆ°ng Lượm.
- UÆ¡ trá»i? Thằng Lép-sẹo? - Cả hai đứa cùng báºt kêu to.
Lép-sẹo đứng giữa đám ruá»™ng lúa nếp, cởi trần trùng trục, trên ngá»±c chá»— xăm hình con dao găm xuyên qua trái tim là má»™t mảng bùn che kÃn. Má»™t tay hắn cầm cái ve không tá»réptômixin ká» miệng ve và o môi thổi còi, má»™t tay hắn cầm cái chi nhÆ° khúc tre dà i chừng ná»a sải tay, bá»c kÃn trong cái áo pác-ti-dăng lem luốc của hắn. Hắn Ä‘Æ°a cái “khúc tre†đó lên đầu, hoa lia lịa chà o Lượm và Thúi. Cái miệng rá»™ng ngoác của hắn hoác ra, cÆ°á»i rất tÆ°Æ¡i.
Hắn bÆ°Æ¡n bừa qua mấy thá»a ruá»™ng, nhảy lên bá» hói, ngồi phịch xuống cạnh chân Lượm và Thúi, Lép-sẹo thở dốc, nói :
- Hai đứa bay là m tau lủi Ä‘uổi theo gần đứt hÆ¡i! Mấy lần tau định gá»i chá» vá»›i, nhÆ°ng sợ có ai giữa đồng há» nghe tiếng lại thôi.
Từ sáng đến giá» Lượm đã đụng đầu liên tiếp những chuyện bất ngá» muốn đứng tim. NhÆ°ng việc gặp lại Lép-sẹo có lẽ là bất ngá» nhất. Nó cứ đứng ngây ngÆ°á»i trên bá» hói nhìn Lép-sẹo, tưởng nhÆ° Ä‘ang nằm mÆ¡. Lép-sẹo liến thoắng kể :
- Lúc chia tay cáºu đó, tá»› băng qua khu vÆ°á»n, trèo qua tÆ°á»ng, vá»t xuống Ä‘Æ°á»ng. Tá»› cắm đầu cắm cổ Ä‘i lên phÃa cầu Trà ng Tiá»n. Gần đến chân cầu, tá»› đứng lại nghÄ©: “Chừ mình biết Ä‘i mô hè?. Mình không cha, không mạ, không cá»a, không nhà , chừ mình biết Ä‘i mô? Răng lúc đó mình không biết xin Ä‘i theo thằng Lượm, nhá» hắn dắt mình vô Vệ Quốc Äoà n hè? Äúng mình là thằng đại ngu? Thằng Thúi nhá» nhÆ° cái tăm rứa còn vô Vệ Quốc Äoà n được, huống chi mình?â€. Rứa là tau chạy lá»™n lại, vá»t vô vÆ°á»n coi hai đứa bay còn đó không? Vô đến nÆ¡i, nhìn quanh nhìn quất, hai đứa bay đã lặn mất tăm. Tau chợt nhá»› khi hồi nghe cáºu dặn thằng Thúi Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng chợ Cống, băng qua xÃt-tát, ra cánh đồng ÄÆ°á»ng Ngang. Tau liá»n chạy Ä‘uổi theo hai đứa bay. Lúc ngang qua thằng lÃnh gác, tau thấy hắn vẫn há hốc miệng, ngáy pho pho, khẩu súng gác ngang trên đùi. Rứa là tau bắt chÆ°á»›c mi, liá»u mạng lò dò đến, nhấc khẩu súng ra khá»i đùi hắn, rồi lượm má»™t khúc cây gác lên đùi hắn, thế vô - lúc đó mà hắn tỉnh dáºy hứng bất tá», cÅ©ng mệt! CÅ©ng may hắn trúng phải liá»u thuốc mê quá nặng, hắn ngủ say má»›i gá»›m chá»›! Tau cởi luôn cái áo bá»c khẩu súng lại, lẻn ra Ä‘Æ°á»ng. Phiá»n nhất là quả tim vá»›i con dao găm trên ngá»±c, biết lấy chi che Ä‘áºy. Qua cái rãnh bùn thúi nhÆ° ***, tau bốc đại má»™t nắm bệt lên...
Lép-sẹo cởi cái áo bá»c, lôi khẩu tiểu liên “mát†nÆ°á»›c thép xanh biếc Ä‘Æ°a cho Lượm, nói :
- Khẩu ni coi bá»™ cÅ©ng xà i được cáºu hè?
Lượm đỡ khẩu súng, mừng đến ngột thở :
- Cả trung Ä‘oà n Trẩn Cao Vân chÆ°a có khẩu mô giống nhÆ° khẩu ni? - Lượm vừa nói vừa láºt Ä‘i láºt lại khẩu súng ngắm nghÃa. - Ui chao! Cáºu dám kẹp nách khẩu súng to tÆ°á»›ng ri mà đi lừng lững giữa phố à ?
- Không kẹp vô nách thì biết giấu vô chá»— mô? Hắn có nhá» nhÆ° khẩu của cáºu mà biểu giắt vô lÆ°ng quần? Thôi thì cứ liá»u! Lỡ gặp tụi hắn dá»c Ä‘Æ°á»ng chặn há»i, thì mình cứ trả lá»i đại “Mệ thấy ai là m rá»›t giữa Ä‘Æ°á»ng, ngó khéo khéo, mệ lượm mệ chÆ¡i!â€... Nói rứa chứ nghÄ© cùng á»›n! Nhất là ngang qua quãng phố đông gần xit-tát. May quá, tau nhìn thấy bên lá» Ä‘Æ°á»ng, dÆ°á»›i gốc cây mù u, có má»™t bó củi cà nh khô nhá» nhá», vá»›i cái khoèo củi, dá»±a vô thân cây. Chắc của thằng con nÃt mô Ä‘i quèo củi, để tạm đó vô nhà bên Ä‘Æ°á»ng xin nÆ°á»›c uống. Rứa là tau kẹp luôn bó củi ra bên ngoà i cây gáºy sắt ni - Lép-sẹo chỉ khẩu súng - rồi bá»›p luôn cả cái khoèo vác vai. Cởi trần mà giả vai thằng Ä‘i quèo củi dÆ°á»›i nắng trÆ°a thì nhất hạng? NhÆ°ng tau phải sải chân, vừa Ä‘i vừa chạy. Sợ thằng có khoèo, có củi, Ä‘uổi theo đòi lại thì lôi thôi to, chạy ra đến đầu Ä‘Æ°á»ng ngang, thấy xa xa hai đứa bay Ä‘ang bắn đòm đòm rồi vá»t xuống ruá»™ng. Rứa là ta vứt khoèo vứt củi vá»t xuống lủi theo. Tau nghÄ© bụng: “Khôn hồn không lủi cho mau, tụi hắn tóm được, tưởng mình bắn thằng cha ná»› bể mặt, bể mà y thì cÅ©ng mệtâ€. Kể không vá»™i thì tau cÅ©ng bá»›p chiếc xe máy na Ä‘i. Thằng cha đó chết rồi, xe máy để ai Ä‘i? Rét rỉ mất thiệt uổng!
Lượm và Thúi nghe giá»ng kể tÆ°ng tá»ng của Lép-sẹo, phải bò lăn ra bá» hói mà cÆ°á»i.
- Mi mần tau cÆ°á»i đứt ruá»™t! Có thằng TÆ°-dát ở đây cho hắn cÆ°á»i má»™t bữa đã Ä‘á»i?
- Tui là TÆ°-dát đây rồi còn chi? - Thúi vừa cÆ°á»i là m bá»™ nó dá»—i.
- Ứ ừ! Tau quên... Lê Văn Tư, biệt danh Tư-dát, trưởng ban ám sát Việt Minh. Chừ thì mi đúng là trưởng ban ám sát thiệt rồi, tụi hắn có bắt, oan không!
Lượm đặt khẩu tiểu liên “mát†lên đùi Lép-sẹo dang rộng hai tay, ôm Thúi kéo và o lòng, rồi cúi xuống hôn lia lịa lên hai má nó.
- Bữa ni mà không có mi thì tau rồi Ä‘á»i! - Lượm rÆ°ng rÆ°ng nói - Lúc đó tau hoảng quá mắt má» Ä‘i không ngó thấy mi Ä‘i đến sau lÆ°ng hắn. Tau cứ tưởng mi đã bá» chạy từ Ä‘á»i tám hoánh!...
Thúi ôm chặt cổ Lượm rủ rỉ nói :
- Tui bá» chạy, để hắn bắn chết anh thì lấy ai dắt tui vô Vệ Quốc Äoà n?...
Lép-sẹo ngồi ngây ngÆ°á»i ngó hai thằng con nÃt, bùn lấm từ chân đến đầu, súng đạn đầy mình ngồi ôm nhau vừa hôn vừa khóc trên bá» hói, dÆ°á»›i nắng trÆ°a chang chang, xung quanh là cánh đồng lúa tẻ, lúa nếp chÃn và ng hÆ°Æ¡ng thÆ¡m nức, hắn hoác miệng định cÆ°á»i. NhÆ°ng miệng bá»—ng méo xẹo thà nh mếu. Và hai mắt hắn tá»± nhiên cÅ©ng nhòe Æ°á»›t hắn nói :
- Chừ tÃnh răng đây? Hay bay định cứ ngồi đây mà hôn nhau cho đến tối?
Lượm rá»i tay ôm thằng Thúi. Nó bà y qua cho Thúi và Lép-sẹo cách sá» dụng súng lục và tiểu liên, lên đạn, ngắm bắn, bóp cò khóa chốt an toà n... Rồi nói :
- Hai đứa bay ngồi núp ở đây. Tau lá»™i hói, lên bá» sông, ngó không thấy ai, tau ra dấu cho tụi bay. Tụi bay lên tháºt mau rồi ta bÆ¡i luôn sang bên tê sông. Qua bên đó là thuá»™c địa pháºn là ng tau rồi. Qua hết cánh đồng là đến là ng. Qua là ng, đến Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™, dÆ°Æ¡ng nà y, rồi đến đồi trá»c chạy mãi cho đến táºn núi xanh. Chiến khu còn ở trên ná»›.
- Anh có biết Ä‘Æ°á»ng lên chiến khu không?
Không. Äây là chiến khu huyện. Tau chÆ°a lên đó khi mô. Chiến khu Ä‘á»™i Thiếu niên trinh sát là chiến khu tỉnh, ở ngoà i phÃa Bắc tê. NhÆ°ng tau tÃnh cả rồi. Sang bên tê sông tụi mình sẽ lủi vô nằm giữa ruá»™ng lúa, chá» cho đến tối rồi sẽ Ä‘i vô là ng. Chú Bốn tau là Việt Minh hạng nặng, chắc chừ ông Ä‘ang ở chiến khu. Chú Äệ, chú ruá»™t thứ hai của tau là Việt Minh ấp. Ba đứa mình sẽ vô nhà chú Äệ, nhà ở liá»n vá»›i cánh đồng, chỉ cách má»™t con hói, cÆ¡m nÆ°á»›c cái đã. Việc Ä‘Æ°a tụi mình lên chiến khu giao cho chú lo liệu.
Lép-sẹo ngạc nhiên há»i :
- Mi đông chú rứa mà chú mô cũng là Việt Minh cả à ?
- Tau có bảy chú, hai o. Cả nhà tau Việt Minh má»™t mạch. Ông ná»™i tau là Việt Minh phụ lão. Cha tau là Việt Minh từ khi tau chÆ°a đẻ. Tau được hai tuổi thì cha tau bị Tây bắn chết. Chừ đến phiên tau... NhÆ°ng Việt Minh Ä‘á»i tau sÆ°á»›ng hÆ¡n nhiá»u... Äá»i cha, Việt Minh tay không, không súng không đạn. Tây bắn mình chỉ chịu chết. Äá»i con, hắn bắn mình, mình bắn lại!
Lượm đứng lên định lá»™i hói. Thúi nÃu tay Lượm, giữ lại.
- Äừng, anh để tui lên dò Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»›c cho. Tui nhá» lỡ có xáp tụi hắn, tụi hắn cÅ©ng chẳng nghi. “Nhá» nhÆ° cái tăm rứa thì Việt minh Việt miếc chi!â€.
Thúi cởi áo, cởi luôn cả quần. Lượm và Lép-sẹo nhìn nó.
Äúng là nhá» nhÆ° cái tăm thiệt! Toà n xÆ°Æ¡ng vá»›i da, cá»p ăn không đủ dÃnh răng. Con chim hắn chỉ bằng quả á»›t chỉ thiên.
Thúi ngó xuống, nói giá»ng phân trần :
- Tui ở lá»— sẵn ri, có gặp tụi hắn, tụi hắn cho là con nÃt Ä‘i vầy nÆ°á»›c.
Lép-sẹo lượm hòn bùn, vê tròn, nhắm chim nó, ném trúng cái phắp, hoác miệng cÆ°á»i :
- To đầu mà dại, nhá» *** mà khôn! Äúng thiệt?
Thúi lá»™i hói, nÆ°á»›c đến cổ. Nó lá»™i qua mấy đám ruá»™ng, chui qua bụi tre. Nó bÆ°á»›c lên con Ä‘Æ°á»ng ven sông, ngó ngược ngó xuôi rồi thò đầu ra ngoắc Lượm và Lép-sẹo.
Hai đứa trải rá»™ng cái áo pạc-ti-dăng, cho tất cả súng đạn và o đó bá»c lại để lúc lá»™i sông khá»i Æ°á»›t. Lượm vầy bá»™ quần áo hôi khét mùi tù, nhổ mấy cây lúa là m lạt bó lại, liệng xuống sông, nói to :
- VÄ©nh biệt Ä‘á»i tù!
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Cứu tôi! Cứu tôi!
[2] Bắn tôi một cú (tiếng Tây bồi).
[3] XÆ¡i
Xem tiếp phần thứ bảy.
|
09-08-2008, 10:20 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
Phần thứ bảy
1
Những năm đầu của cuá»™c kháng chiến chống Pháp, đồng bà o Thừa Thiên truyá»n tụng từ là ng nà y qua là ng khác, chuyện má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà dở tỉnh dở Ä‘iên Ä‘i lang thang khắp tỉnh để tìm con. Chị ta tên chi, quê quán ở đâu, Ãt ai biết tháºt rõ. Chỉ biết chị ta là m nghá» bán bún rong, khi bún thịt, khi bún cá, khi bún cua... tùy theo sản váºt hiện có ở vùng chị đến bán. Ngoà i gánh bún bên vai chị còn Ä‘eo toòng teng cái bị đệm Ä‘á»±ng áo quần và và i đồ váºt linh tinh khác - chắc là toà n bá»™ gia sản của chị.
Chị bán ở là ng nà y Ãt lâu, lại lân la qua là ng khác. Chị cứ dá»c theo cái dải đồng bằng dà i mà hẹp, vá»›i những thôn xóm giặc thÆ°á»ng xuyên cà n quét, bắn giết, đốt phá...; vá»›i những trảng cát miên man ngút tẩm mắt; những đầm, những phá, những hói, những sông...
Má»›i đầu du kÃch các là ng ngá» chị là Việt gian, gián Ä‘iệp. Há» cho là “con mụ ni giả Ä‘iên giả dại, lấy cá»› Ä‘i tìm con nhÆ°ng cốt để dò la kháng chiến, chỉ Ä‘iểm cho Tâyâ€. Nhiá»u lẩn há» bắt chị, định lôi chị ra rú, ra trảng cát chặt đầu.
Má»—i lần du kÃch bắt, tưởng chị phải sợ lắm, nhÆ°ng chị lại mừng rỡ nhÆ° ngÆ°á»i bắt được của. Chị xoắn xÃt, Ä‘on đả má»i chà o: “Má»i các anh ăn bún! Bún tui là ngon có tiếng đó các anh ná»... Cả chợ Bao Vinh ai còn lạ chi bún bò giò heo mụ Niệm?â€.
Chị cÆ°á»i đó rồi khóc đó. Chị kéo vạt áo nối Ä‘Ã chấm nÆ°á»›c mắt, sụt sùi kể lể: “Các anh là Việt Minh, chắc các anh biết chừ thằng con tui ở mô... Các anh chỉ giùm cho tui vá»›i. Cháu tên là Mừng. Cháu má»›i có mÆ°á»i ba tuổi, nÆ°á»›c da Ä‘en ngăm ngăm giống in nhÆ° tui ri. NgÆ°á»i cháu rom rom là lanh lẹ lắm. Tui chỉ có má»™t mạ má»™t con... Ngà y Huế mình má»›i nổ súng, bữa đó tui Ä‘i chợ vá» thì không thấy cháu nó ở nhà . Tui nghÄ© là cháu chạy chÆ¡i mô đó. Tui chỠđến tối, đến ná»a đêm, đến sáng hôm sau, cÅ©ng không thấy cháu vá»... tui e cháu ra sông tắm nghịch, ma rà [1] nháºn nÆ°á»›c mất rồi. Cả tháng trá»i, tui bá» buôn bá» bán, Ä‘i dá»c hai bợt sông tìm xác cháu, cầm cÆ¡m cầm trứng hú hồn hú vÃa cháu, mà chẳng thấy tăm dạng cháu mô... Tui để dà nh để dụm may cho cháu được bá»™ áo quần, cái quần soá»c vá»›i cái áo thÆ¡-mit. Chị lục cái bị lác, lôi ra má»™t bá»™ áo quần con nÃt gấp vuông vắn buá»™c lại bằng sợi lạt. Chỉ giở từng cái má»™t Ä‘Æ°a ra trÆ°á»›c mặt các anh du kÃch. Cháu hắn cứ nằn nỉ đòi mặc, tui không cho. Tui nói để đến Tết mặc, mình con nhà nghèo ăn, mặc phải tùng tiệm... Rứa mà chừ áo quần còn đây, mà con thì Ä‘i mô mất? Mạ có ngá» mô chuyện ni con Æ¡i? Con mà không còn thì áo quần con mạ biết để mần chi... Rồi má»™t bữa, ná»a đêm ná»a hôm, có má»™t chú Vệ Quốc Äoà n nhá» nhá» cÅ©ng trạc lứa tuổi con tui, Ä‘i vô nhà nói: “Bạn Mừng con thÃm Ä‘ang ở Vệ Quốc Äoà n, đánh Tây trên mặt tráºn Huế. Chừ bạn ấy Ä‘ang mắc công việc mặt tráºn, bạn ấy nhá» cháu vá» nhắn vá»›i thÃm, khi mô việc mặt tráºn thÆ° thÆ°, sẽ xin phép cấp chỉ huy vá» thăm mạ...â€. Tui nghe mà bán tÃn bán nghi... Hay há» lầm Mừng con cái nhà ai? Chá»› thằng Mừng con tui đôi khi còn ở lá»— chạy rong khắp xóm, còn nhai chéo áo, thì đã biết cái chi mà dám vô Vệ Quốc Äoà n! Rứa rồi mấy bữa sau, lại có má»™t anh Vệ Quốc Äoà n tui quen, trÆ°á»›c tê anh là m cu-li khiêng vác ở bến Bao Vinh, thÆ°á»ng ăn chịu bún bò của tui, vá» tìm gặp tui, Ä‘Æ°a cho tui bó là tầm gá»i ni - chị lôi ra trong bị bó lá tầm gá»i bá»c bằng vải bạt áo súng, buá»™c bằng dây Ä‘iện - nói là thằng Mừng con chị gá»i vá» cho chị để chị sắc uống cho là nh bệnh suyá»…n kinh niên... Hắn Ä‘ang mắc việc đánh giặc nên má»›i phải nhá» tui gá»i giúp cho chị. Lá tầm gá»i ni hắn phải trèo lên cây chót vót mặt tráºn, rồi phải phÆ¡i ba sÆ°Æ¡ng năm nắng, uống vô chắc chị là nh bệnh cái rụp! Ui chao, lúc đó tui má»›i tin là cháu nó vô Vệ Quốc Äoà n thiệt, các anh Æ¡i! Äúng là tui mắc bệnh suyá»…n kinh niên, cá»±c khổ không nói được các anh ná»... Các anh là Việt Minh, chắc các anh biết thằng con tui chừ Ä‘ang ở mô, chỉ giùm cho tôi vá»›i...â€
Chị kể, nÆ°á»›c mắt giá»t ngắn giá»t dà i. NgÆ°á»i chị run rẩy nhÆ° tà u lá chuối trÆ°á»›c gió. Giá»ng chị kể, những hà ng nÆ°á»›c mắt, đến bá»™ áo quần con nÃt, bó lá tầm gá»i... chân tháºt, thống thiết đến ná»—i là m các anh du kÃch Ä‘ang định lôi chị ra trảng cát chặt đầu, quay lại tìm lá»i an ủi chị: “Chắc thằng con chị chừ Ä‘ang ở trên Xê-ca†- đồng bà o Thừa Thiên ngà y đó gá»i chiến khu là Xê-ca.
Cặp mắt đẫm lệ của chị vụt sáng lên mừng rỡ :
- Chớ Xê-ca mô rứa các anh?
Ở Phú Lộc, hỠnói với chị :
- Xê-ca Truồi, Bạch Mã.
Ở Phú Vang, Hương Thuỷ, hỠnói với chị :
- Xê ca Äá»™n Bồ, Xê-ca Khe Tre, Nam Äông, Xê-ca DÆ°Æ¡ng Hòa, LÆ°Æ¡ng Miêu.
Ở Phong Äiá»n, Quảng Äiá»n, há» nói vá»›i chị :
- Xê-ca Trò, Trái, Xê-ca Cầu Nhi, Xê-ca Hòa Mỹ...
- NhÆ°ng là m răng tôi biết Ä‘Æ°á»ng sá mà lên thấu đó các anh Æ¡i!
Chị mếu máo kêu lên nghe thÆ°Æ¡ng đứt ruá»™t: “Các anh có việc chi lên trên mấy Xê-ca đó cho tui lên theo vá»›i. Các anh cần sai biểu chi tôi cÅ©ng xin là m hết, miá»…n răng lên được trên đó may ra tìm thấy thằng con má»™t của tui...!â€
- Äược rồi, khi mô Ä‘i tiếp tế Xê-ca tụi tui sẽ kêu chị Ä‘i - Các anh du kÃch là ng nà o, huyện nà o cÅ©ng hứa vá»›i chị nhÆ° váºy.
Rồi đồng bà o các là ng chị Ä‘i qua, không còn ai nhá»› tên chị, chỉ nhá»› câu chuyện chị kể vá»›i nÆ°á»›c mắt giá»t ngắn giá»t dà i. Rồi ngÆ°á»i ta gá»i gánh bún của chị là Gánh-bún-chị-tìm-con.
2
NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng và tỉnh Thừa Thiên nhÆ° cái đòn gánh, cái đòn gánh, dà i gần trăm cây số. Má»™t bên là biển, má»™t bên là núi, giữa là dải đồng bằng hẹp. Nhiá»u quãng hẹp đến ná»—i tưởng chừng ngÆ°á»i đứng trên núi gá»i tháºt to, ngÆ°á»i đứng dÆ°á»›i bá» biển cÅ©ng nghe tiếng.
Hà ng mấy chục con sông lá»›n nhá» từ trên núi đổ xuống nhÆ° những lưỡi dao xanh, xắt khúc dải đồng bằng hẹp ra những khúc ngắn dà i, xiên xẹo, nhÆ° ngÆ°á»i ná»™i trợ vụng xắt khúc con cá hố. Sau ngà y Huế vỡ mặt tláºn, lá»±c lượng kháng chiến của má»—i huyện đổ ngang lên vùng rừng núi thuá»™c huyện mình, thà nh láºp chiến khu. Cả tỉnh Thừa Thiên cÅ© có sáu huyện mà có đến bảy tám chiến khu. Do đó Chị-tìm-con đến là ng nà o cÅ©ng than thở vá»›i khách ăn bún: “Chiến khu bất loạn [2], không biết Ä‘i tìm cho hết phải mất mấy tháng, mấy nămâ€.
Trong bảy tám chiến khu đó, chiến khu Hòa Mỹ là chiến khu lá»›n nhất và cÅ©ng là chiến khu đầu tiên. Xê-ca Hòa Mỹ là đầu não kháng chiến của tỉnh. Các cÆ¡ quan tỉnh Ä‘á»u đóng ở đây Bá»n giặc biết rõ nhÆ° váºy. Chúng dốc sức, tìm đủ trăm phÆ°Æ¡ng nghìn kế để tiêu diệt chiến khu Hòa Mỹ. Việc trÆ°á»›c tiên là chúng đổ quân lên là ng Äất Äá», má»™t là ng chỉ cách Hòa Mỹ bốn cây số, xây vị trà và chất ở đó má»™t trung Ä‘á»™i âu Phi.
Trung Ä‘á»™i giặc nà y lừng danh thiện chiến, rất giá»i đánh vùng rừng núi, má»›i Ä‘Æ°a từ Pháp sang, được gá»i là Äá»™i tuần tiá»…u núi An-pÆ¡ (Chasseur Alpin). PhÃa nam Hòa Mỹ, chúng đóng vị trà SÆ¡n Quả. Vị trà Äất Äá» khác nà o mÅ©i lê dà và o trán chiến khu và vị trà SÆ¡n Quả nhÆ° lưỡi dao găm ká» mạn sÆ°á»n chiến khu.
Mặt khác, chúng tung gián Ä‘iệp, biệt kÃch lên chiến khu do thám, chỉ Ä‘iểm, chuẩn bị cho kế hoạch tấn công tiêu diệt chiến khu...
Xê ca Hòa Mỹ được chia thà nh bảy Xê-ca nhá», theo từng lá»›p chiá»u sâu của núi: Từ Xê-ca Má»™t đến Xê-ca Bảy.
Bá»™ Ä‘á»™i Thừa Thiên ngà y đó Æ°a nói tiếng Tây cho vui, há» không gá»i Xê-ca Má»™t, Xê-ca Hai... gá»i là Xê-ca “Oonâ€, Xê-ca “Äơ†Xê ca “Tá»-roaâ€, Xê-ca “Cátâ€, Xê-ca “Xanhâ€, Xê-ca “XÃtâ€, Xê ca “Xếtâ€.
Riêng là ng Hòa Mỹ được gá»i là “Tiá»n chiến khuâ€.
Chỉ sau mấy tháng, chiến khu Hòa Mỹ đã có những thay đổi tháºt lá»›n lao. Xê-ca bây giỠđã có gần đầy đủ các bá»™ pháºn của “guồng máy kháng chiến tỉnhâ€. Nhà cừa, lán trại của bá»™ Ä‘á»™i cÆ¡ quan, má»c lên ngà y má»™t nhiá»u, từ Tiá»n chiến khu đến Xê-ca “Xếtâ€, có khu nhà Tỉnh ủy, Ủy ban hà nh chÃnh kháng chiến tỉnh, Trung Ä‘oà n bá»™, Tỉnh Ä‘á»™i, bệnh viện, xưởng quân giá»›i xưởng bà o chế dược liệu, kho quân khÃ, quân lÆ°Æ¡ng, quân nhu... Vùng Tiá»n chiến khu, hà ng quán của đồng bà o má»c lên ngà y má»™t đông. Tiá»n chiến khu cÅ©ng là nÆ¡i đóng quân của má»™t số Ä‘Æ¡n vị nhÆ° trinh sát, biệt Ä‘á»™ng, đại Ä‘á»™i liên pháo... Giữa trung tâm Hòa Mỹ có cả nhà văn hóa đại chúng - nhà bằng tranh tre nứa, nhÆ°ng cao rá»™ng thênh thang, dá»±ng theo kiểu há»™i trÆ°á»ng. Hà ng tuần, ngà y chủ nháºt, nhà văn hóa đại chúng thÆ°á»ng tổ chức sinh hoạt văn hoá, biểu diá»…n văn nghệ; các tiết mục văn nghệ Ä‘á»u do các Ä‘Æ¡n vị, các cÆ¡ quan tá»± biên tá»± diá»…n.
Chỉ riêng sá»± thiếu thốn, gian khổ thì Xê-ca Hòa Mỹ ngà y đó còn gay gắt, quyết liệt hÆ¡n cả những ngà y đầu tiên. Có thể nói cuá»™c sống gian khổ thiếu thốn ngà y đó đã trở thà nh những huyá»n thoại: huyá»n thoại đói, huyá»n thoại rét, huyá»n thoại rách rÆ°á»›i, huyá»n thoại ghẻ, huyá»n thoại ráºn, huyá»n thoại bệnh táºt và cao đẹp hÆ¡n hết là những huyá»n thoại “bá»n gan chịu Ä‘á»±ng†của những ngÆ°á»i kháng chiến cứu nÆ°á»›c.
3
Äá»™i thiếu niên trinh sát là má»™t trong những Ä‘Æ¡n vị đóng quân ở Tiá»n chiến khu. Lán của Ä‘á»™i nằm chếch vá» phÃa nam Xê-ca, trên bá» sông Ô Lâu. TrÆ°á»›c mặt lán là má»™t vuông sân đất. Qua sân vuông là lau lách má»c ráºm nhÆ° rừng đổ dốc xuống sát táºn mép sông. Äứng ở sân không nhìn thấy sông vì lau lách che khuất, nhÆ°ng nghe rõ mồn má»™t tiếng nÆ°á»›c rì rà o và tiếng những coá»ng nÆ°á»›c quay kẽo kẹt suốt ngay đêm...
Ngôi lán dà i khoảng chục mét, cá»™t kèo bằng thân cây nguyên vá», phên liếp tre lồ ô, mái tranh phủ đầy lá tre rụng.
Trong lán hai bên hai dãy sạp nứa dà i, lối Ä‘i chÃnh giữa, ná»n đất cháy Ä‘en vì đốt lá»a suốt vụ rét, và những ngà y mÆ°a gió.
Cả Ä‘á»™i nằm trần trên sạp, nên mặt sạp loang lổ những mảnh xám xịt vì mồ hôi và ghét bẩn. PhÃa đầu nằm, sát phên liếp, xếp má»™t hà ng những cái bao tải Ä‘á»±ng gạo, gấp là m tÆ°, là m tám. Cái bao tải nà o cÅ©ng Ä‘en xì, mép rách tuÆ¡, lông dá»±ng lá»m xá»m nhÆ° lông chó ghẻ. Trên mặt bao, những chú ráºn gà y xác, Ä‘en nhÆ° chấy, lủi nhanh nhÆ° bá» chét, bò dạo thung thăng. TÆ°-dát má»™t hôm đứng chống nạnh ngắm chúng, có lá»i bình luáºn :
“Ráºn của lÃnh trinh sát khác xa ráºn của bên dân sá»±! Ráºn dân sá»± trắng trẻo, béo núc nÃch, bụng no ká»nh, bò cháºm chạp lá» Ä‘á» nhÆ° cha cố táºp quân sá»±; ghè móng tay giết kêu bốp! Ráºn tụi mình giết kêu tét, nghe tức nhÆ° pháo xịt!â€.
Những cái bao tải nà y được ban Quân nhu trung Ä‘oà n cấp phát theo tiêu chuẩn quân trang đông xuân. Mà cÅ©ng chỉ những Ä‘Æ¡n vị đặc biệt nhÆ° trinh sát, biệt Ä‘á»™ng, các tổ canh gác các trạm gác tiá»n tiêu... má»›i được Æ°u tiên cấp phát.
Các Ä‘á»™i viên thiếu niên trinh sát rất lấy là m hãnh diện vá» việc được cấp phát bao tải. “NhÆ° rứa là đội mình được trung Ä‘oà n xếp vô hà ng những Ä‘Æ¡n vị đặc biệtâ€.
Bao tải được bá»n trẻ sá» dụng tùy theo sở thÃch, và sáng kiến của má»—i đứa. Có đứa tháo ra thà nh má»™t tấm dà i để đắp nhÆ° chăn; có đứa cứ để nguyên xi, lúc Ä‘i ngủ chui và o bao, co đầu rụt chân lại cho vừa ngÆ°á»i - vì tuy bé nhÆ°ng đứa nà o ngÆ°á»i cÅ©ng dà i hÆ¡n bao tải. “Äem tháo ra thiệt dại! Cứ để nguyên là m thà nh trên chăn dÆ°á»›i đệm, ngủ vừa ấm vừa êmâ€.
Những đứa sá» dụng nguyên bao khÃch bác những đứa tháo thà nh tấm dà i. “NhÆ°ng ngÆ°á»i ta được nằm thẳng chân thẳng cẳng sÆ°á»›ng nhÆ° ông hoà ng! Ấm lÆ°ng hÆ¡n má»™t chút mà phải nằm co ro cút rút, sung sÆ°á»›ng cái ná»—i chi?â€. Cuá»™c tranh cãi tranh khôn ấy ngà y nà o cÅ©ng diá»…n ra giữa bá»n trẻ và bất phân thắng bại. TÆ°-dát là đứa thuá»™c nhiá»u “chuyện kiếm hiệp ba xu†[3] cÆ°á»i há» há» nói :
- Các cáºu dại tuốt, thằng tháo cÅ©ng dại, thằng để nguyên cÅ©ng dại! - Nó giÅ© tung cái bao tải của mình ra là m bụi mù - Cái má»n ni của tá»› là má»n vóc đại hồng kiêm áo hồ cừu. Lúc là m má»n, lúc là m áo, biến hóa khôn lÆ°á»ng? - Nó biểu diá»…n luôn cách biến hóa khôn lÆ°á»ng: lấy sợ dây mây xâu ngang qua cái bao tải gấp đôi, khoác lên ngÆ°á»i và buá»™c dây trÆ°á»›c cổ. Nó nói, mặt vênh vênh tá»± đắc :
- Äã thấy tuyệt chÆ°a? Giêng hai rét mÆ°á»›t mà khoác cái áo cừu thiên kim (áo cừu nghìn và ng) ni vỠđồng bằng bám vị trà giặc thì còn chi ấm hÆ¡n!
Cả Ä‘á»™i Ä‘á»u chịu sáng kiến của TÆ°-dát. Từ đó, những đứa được phân công vỠđồng bằng bám địch Ä‘á»u xúng xÃnh “áo cừu thiên kim bao bốâ€. NhÆ°ng chỉ khoảng tháng sau, chúng phát hiện ra nhược Ä‘iểm đáng sợ của loại “má»n vóc đại hồngâ€, và “áo cừu thiên kim bao bố†nà y là ráºn - TÆ°-dát gá»i đó là “Xê-ca của ráºnâ€. Vì ráºn ở quần áo còn dá»… lùng bắt nhÆ°ng ráºn chui rúc trong bao bố thì vô phÆ°Æ¡ng tiêu diệt - cÅ©ng là ý kiến của TÆ°-dát. Bá»n trẻ giáºn dữ trải bao tải lên mặt tảng đá, cầm má»™t hòn đá mà ghè. Chúng không chết! Dìm bao tải xuống sông Ô Lâu, lấy đá dằn lên, tiêu diệt bằng kế “thủy công†cÅ©ng không ăn thua!
NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng hình dung ná»—i gian khổ của những ngÆ°á»i kháng chiến ở chiến khu là đói và rét. NhÆ°ng ráºn, ghẻ, sốt rét, má»›i tháºt là kinh khiếp.
Lán của Ä‘á»™i Thiếu niên trinh sát thÆ°á»ng ngà y rất vắng vẻ. Những đứa tÆ°Æ¡ng đối khá»e Ä‘á»u được cá» vỠđồng bằng bám vị trà giặc, bám Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™, theo dõi quy luáºt hà nh quân, cà n quét của giặc... là m tai mắt cho chiến khu.
Ở lại lán chỉ còn những đứa ghẻ lở ká»nh cà ng hoặc lên cÆ¡n sốt rét nặng, và o lán trong những ngà y nà y, những ai rắn lòng nhất cÅ©ng không khá»i xúc Ä‘á»™ng, mủi lòng. Lán nhÆ° bá» hoang đã lâu ngà y. Sạp nứa chỉ cần vắng hÆ¡i ngÆ°á»i dăm hôm đã nổi mốc xanh mốc trắng. Bụi má»t nứa, tre, tranh từ trên mái rụng xuống lả tả rắc má»™t lá»›p bụi và ng mốc lên mặt sạp. Ở góc lán, má»™t và i đứa Ä‘ang lên cÆ¡n sốt rét rên hừ hừ, rung rung cả sạp.
Chúng đắp lên ngÆ°á»i cả má»™t đống bao tải rách tả tÆ¡i, ráºn bò lúc nhúc. Bên cạnh đầu nằm, để má»™t bát cháo gạo lá»…nh loãng chÆ°a kịp ăn. Cháo nấu bằng thứ gạo chôn giấu dÆ°á»›i đất, từ đồng bằng tiếp tế lên, rá»i ra từng hạt, và có mùi thum thủm.
Những đứa bị ghẻ trông má»›i cà ng tá»™i. Ghẻ ăn kÃn ngÆ°á»i, từ gối đến cổ, da bì lên từng đám tÃm Ä‘en nhÆ° cÆ¡m cháy. Äến con chim nhá» xÃu cÅ©ng bị ghẻ Ä‘Ã o rãnh, Ä‘Ã o hang, Ä‘á» há»n, sÆ°ng phồng. Lúc lên cÆ¡n ngứa, bá»n trẻ cởi trần truồng gãi lấy gãi để. Gãi đã cÆ¡n ngứa lại đến cÆ¡n xót, nÆ°á»›c mắt ứa ra, xuýt xoa, mếu máo. Hai bà n tay, ngón nà o móng tay cÅ©ng bá» lên má»™t lá»›p ghét máu mủ ghẻ. Bá»™ quần áo rách rÆ°á»›i máu mủ loang lổ nhÆ° bản đồ, đứng xa chục bÆ°á»›c cÅ©ng ngá»i thấy mùi tanh. Hòa-Ä‘en không biết được anh nà o cho cái áo may ô bằng vải mà n tuyn.
Nó mặc Ãt lâu các lá»— thủng bị trám kÃn hóa thà nh vải bạt. Ghẻ ruồi đã khổ, ghẻ cái lại cà ng khổ hÆ¡n. Lòng bà n tay dà y kÃn những mụn ghẻ to nhÆ° hạt bắp, cÆ°Æ¡ng mủ xanh lè, bà n tay không sao nắm lại được cứ khum khum nhÆ° định hứng má»™t váºt gì. Má»—i buổi sáng, chúng phải lấy gai nhá»n chÃch các mụn ghẻ. Chỉ cần chÃch nhẹ là mủ phá»u ra, đặc lá»n, trắng đục.
ChÃch hết mủ, bà n tay má»›i nắm lại được. Con ghẻ Ä‘Ã o hà o Ä‘Ã o rãnh theo các Ä‘Æ°á»ng chỉ tay. Chúng lấy mÅ©i gai khá»u bắt con ghẻ. Con ghẻ nhá» nhÆ° hạt bụi mà u trắng mủ, bò khá nhanh.
Chúng để con ghẻ lên móng ngón tay cái, xem nó bò, rồi đưa móng tay kia ghè nát, miệng méo xệch vì căm tức.
Mấy đứa dứt cÆ¡n sốt, chui ra khá»i đống bao tải, lò dò ra sân ngồi sưởi nắng. Chúng cởi áo, trải lên đầu gối ngồi bắt ráºn.
Bên cạnh để hòn đá, bắt được ráºn, để lên hòn đá dùng móng tay ghè nát. Giết nhiá»u quá, ghê tay, chúng ném ráºn xuống đất dùng gót chân mà dÃ.
Thế nhÆ°ng má»—i tháng và i ba lần, cả chiến khu Hòa Mỹ không ở đâu lại nhiá»u tiếng cÆ°á»i, tiếng reo, lại ồn à o náo Ä‘á»™ng nhÆ° ở ngôi lán nà y. Äó là lúc cả Ä‘á»™i há»p mặt đông đủ. Các em bám địch ở đồng bằng được Ä‘á»™i trưởng triệu táºp vá» chiến khu, báo cáo tình hình, nháºn nhiệm vụ má»›i, hoặc há»c táºp nghiệp vụ, chÃnh trị... Mảnh sân trÆ°á»›c lán đã biến thà nh sân trÆ°á»ng tiểu há»c trong giá» ra chÆ¡i.
4
Hai hôm sau ngà y anh Äồng-râu bị bá»n giặc bắn chết ở VÄ© Dạ và Lượm bị bắt ở Bao Vinh. TÆ°-dát đã lần mò vỠđược đến Sịa. ChÃnh thằng Tặng dẫn Ä‘Æ°á»ng cho TÆ°-dát vá» Sịa.
Hôm đó, TÆ°-dát vừa đến cây cầu ván đã nhìn thấy Tặng ngồi câu ở đó rồi. Tặng nhấc cần câu, đứng lên cÆ°á»i cÆ°á»i đón bạn :
- Äi tay không à ? Răng mà mặt mÅ©i coi bá»™ há»›t hải nhÆ° ngÆ°á»i bị ma Ä‘uổi rứa?
Tư-dát bước đến sát Tặng, thì thà o :
- Cáºu Lượm bị bắt rồi. Anh Äồng-râu bị bắn chết...
Tặng tái mặt, quẳng cần câu xuống ván cầu.
- Bị bắt à ? - Tặng há»i nhÆ° báºt thà nh tiếng rên. - Chá»› bị khi mô?
- Ngay cái bữa chiá»u hôm đó. Và đến Bao Vinh thì bị... Vá»›i cả sáu đòn bánh tét!
- Thôi chết cha rồi?... - Cả ngÆ°á»i Tặng bá»—ng run lên.
- Tụi hắn bắn chết anh Äồng-râu, kéo xác ra phÆ¡i ở chân Äáºp Äá, rồi kéo thẳng vá» Bao Vinh, rình chá»™p hai đứa tá»›. Cả thằng Kim-Ä‘iệu chắc cÅ©ng bị cùng vá»›i anh Äồng-râu.
Tặng bá»—ng nổi giáºn phừng phừng, nạt TÆ°-dát :
- Mi Ä‘i xÃch hầu cho hắn mà lại để cho hắn bị chá»™p? Rứa mắt mÅ©i mi để Ä‘i mô?... Chắc còn mãi ngá»›p lên ngá»n cây tìm chim chá»› chi?
Trông Ä‘iệu bá»™ Tặng, TÆ°-dát tưởng nhÆ° nó sắp nhà o vô Ä‘áºp mình, TÆ°-dát sợ hãi bÆ°á»›c lùi lại, ấp úng chối :
- Tau có tìm chim mô... Tau cÅ©ng có ngó Ä‘Æ°á»ng... NhÆ°ng tụi hắn núp kÃn quá nên không ngó thấy...
- Mi đừng có chối? - Tặng bÆ°á»›c xấn tá»›i. - Tau còn lạ chi cái mặt mi. Ngó Ä‘iệu bá»™ mi vừa la vừa giáºt con cá rô bữa trÆ°á»›c, tau biết ngay mi là đứa ham chÆ¡i quên việc?
TÆ°-dát vừa xấu hổ vừa hối háºn. Nó muốn chuồn nhanh qua khá»i cầu để khuất cặp mắt xoi mói, giáºn dữ của Tặng.
- Thôi, chừ để cho tau đi không thì trễ mất...
Tặng liá»n đứng chắn ngay trÆ°á»›c mặt TÆ°-dát, giá»ng vẫn không thôi nạt ná»™ :
- Chớ mi định đi mô?
- VỠdưới Sịa báo cho mấy đứa ở tổ liên lạc...
- ChÆ°a Ä‘i được? - Tặng nói nhÆ° ra lệnh. - Äi vá» nhà tau đã, tau nấu cÆ¡m cho ăn. Ngó cái mặt, tau biết thừa là mi Ä‘ang đói xếu mếu. Ä‚n xong tau sẽ Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng cho mi vá» thấu Sịa. Mi định Ä‘i má»™t mình, không có ai dò Ä‘Æ°á»ng, để cho tụi hắn theo mi vá» thấu đó, thá»™p luôn cả mấy thằng tê à ?
Tặng lượm cái cẩn câu vác lên vai, mặt vẫn hằm hằm :
- Äi theo tau?
Tặng Ä‘i trÆ°á»›c, TÆ°-dát cun cút Ä‘i theo nhÆ° bị dắt mÅ©i. Nhà Tặng cách cây cầu chừng năm trăm thÆ°á»›c. Cả nhà nó Ä‘i vắng hết. Nó và o buồng lấy nồi, gạo bÆ°ng xuống bếp. Nó chỉ cái chõng tre kê cạnh cái bà n gá»— á»p ẹp, trên bà n có để lá» má»±c, cây bút sắt và cuốn vở há»c trò nhem nhuốc, bốn mép quăn queo, nói vá»›i TÆ°-dát :
- Mi ngồi đó. Trong lúc đợi cÆ¡m chÃn, mi viết cho tau cái thÆ¡ Äá»i cách mạng.
Tặng nhen lá»a, đặt nồi lên bếp. Nó nói qua khe liếp bếp :
- Mi mà viết ngoáy, tau không Ä‘á»c được, tau bẻ giò đó nghe!
TÆ°-dát nắn nót chép xong bà i thÆ¡ “Äá»i cách mạng...â€. Tặng cÅ©ng vừa nấu cÆ¡m chÃn. Nó bÆ°ng đặt lên chõng má»™t nồi cÆ¡m dầy kênh vung, cái mâm gá»— vá»›i chén Ä‘Å©a, hai quả trứng vịt luá»™c dầm nÆ°á»›c mắm á»›t, má»™t Ä‘Ä©a cá diếc kho xÆ¡ mÃt cÅ©ng Ä‘á» lòm những á»›t.
- Mi ăn đi, - Tặng xới cơm, giục bạn - Tau ăn rồi. Mi phải ăn hết nồi cơm, hai cái trứng nớ. Không ăn hết tau bẻ giò đừng có kêu!
Trong lúc TÆ°-dát ăn cÆ¡m, Tặng cầm cuốn vở chép thÆ¡, ra ngồi ở báºu cá»a, vừa đánh vần vừa Ä‘á»c oang oang :
Äá»i cách mạng từ khi tôi đã hiểu
Dấn thân vô là phải chịu tù đà y...
Là gÆ°Æ¡m ká» táºn cổ, súng ká» tai...
Tặng bá»—ng lặng phắc nhÆ° nghÄ© ngợi Ä‘iá»u gì, quay lại nhìn TÆ°-dát Ä‘ang và cÆ¡m, chỉ và o những câu thÆ¡ vừa Ä‘á»c, nói giá»ng rÆ°ng rÆ°ng :
- Cái thÆ¡ ni in nhÆ° nói chuyện thằng Lượm vá»›i anh Äồng- râu mi hè?
Giá»ng Tặng bá»—ng nhÆ° nghẹt. Nó ngoảnh vá»™i ra sân, mắt chá»›p chá»›p Ä‘á» loe. TÆ°-dát vừa và cÆ¡m vừa ngẫm nghÄ©: Hắn vừa đánh vần vừa Ä‘á»c mà hiểu hết thÆ¡... Lạ tháºt!
TÆ°-dát ăn cÆ¡m xong. Tặng rút cá»ng tranh trÆ°á»›c mái hiên, bẻ má»™t Ä‘oạn dà i cỡ gang tay, Ä‘Æ°a cho bạn là m tăm xỉa răng.
Nó nhảy ra đứng im giữa sân, coi bóng nắng, nói :
- Gần hai giỠrồi. Ta đi không trễ mất.
Nó rút cây dao rá»±a, chạy ra vÆ°á»n, chặt ba cây mÃa, bó thà nh má»™t bó. Vác bó mÃa lên vai, Tặng nói :
- Tau Ä‘i trÆ°á»›c, mi Ä‘i sau. Thấy tau đổi vai vác mÃa, là mi phải tìm Ä‘Æ°á»ng lủi cho mau: trÆ°á»›c mặt có địch! Mi không chú ý, lủi không kịp để tụi hắn bắt được thì mặc kệ mi, tau không biết. Tụi hắn há»i, tau nói: “Mạ tui sai tui vá» Sịa thăm Mệ ngoạiâ€.
Tặng vác bó mÃa, mải miết Ä‘i, chăm chú dò Ä‘Æ°á»ng, Ä‘Æ°a TÆ°-dát vá» thấu Sịa. Äến chá»— ngã ba rẽ và o xóm, nó đứng lại, Ä‘Æ°a vác mÃa cho TÆ°-dát, nhếch miệng cÆ°á»i không thà nh tiếng :
- Rứa là coi nhÆ° tau hoà n thà nh nhiệm vụ nghe? Mấy cây mÃa cho mấy đứa ở tổ mi. Chừ tau phải vá» không tối mất, mạ tau lại tưởng tau bá» nhà đi chơỉ, chá»i cho má»™t tráºn tứ tung lung tà ng.
TÆ°-dát Ä‘Æ°a tay ôm choà ng qua vai Tặng, khóc tháºt sá»±. TÆ°-dát vốn tÃnh suốt ngà y liến láu, tìm đủ má»i cách chá»c cho má»i ngÆ°á»i cÆ°á»i, bây giá» cái mặt khóc nhìn rất tức cÆ°á»i. Nó sụt sịt nói :
- Không biết đến khi mô tau mới được gặp lại mi?...
- Mi muốn gặp tau thì khó, - Tặng nói. - Tau muốn gặp mi, dá»… ợt... Tau lấy cái Äá»i cách mạng ra tau Ä‘á»c...
Ngay đêm hôm đó, TÆ°-dát cùng vá»›i tổ liên lạc rút vá» chiến khu. TÆ°-dát báo vá»›i Ä‘á»™i trưởng toà n bá»™ sá»± việc đã xảy ra. Báo cáo đến Ä‘oạn nó Ä‘i xÃch hầu cho Lượm từ Sịa vá» Bao Vinh, giá»ng bá»—ng ngắc ngứ. Nó phải vÆ¡ cái ca nhôm của Ä‘á»™i trưởng để trên bà n, vục và o nồi nÆ°á»›c uống nấu bằng lá ngái rừng, uống liá»n hai ca, là m nhÆ° Ä‘ang khát nÆ°á»›c. NÆ°á»›c lá ngái rừng đắng nghét. Nó muốn giấu quách cái chuyện vì mải ngá»›p mặt lên ngá»n cây, bắn con cu xanh, quên chuyện quan sát Ä‘Æ°á»ng, để đến ná»—i hai thằng An ninh đứng ngay trÆ°á»›c mặt mà không biết. NhÆ°ng nó vụt nhá»› vẻ mặt phừng phừng giáºn dữ của Tặng nhÆ° sắp nhà o vô Ä‘áºp mình, nó đã nuốt được ý định gian dồl cùng vá»›i những ngụm nÆ°á»›c đắng nghét xuống cổ. Giá»ng nó liá»n trở nên dứt khoát, sáng sủa, báo cáo đầy đủ những sÆ¡ xuất chết ngÆ°á»i của mình. “Lượm bị bắt là lá»—i tại emâ€. TÆ°-dát cúi gầm mặt xuống bà n, nói - “Chừ anh có thi hà nh ká»· luáºt chi em cÅ©ng xin chịuâ€.
Bồng-da-rắn vốn rất nghiêm khắc, rất ghét những trò con nÃt Ä‘em chen và o trong lúc là m nhiệm vụ đánh giặc. Nó thÆ°á»ng bá»±c tức nói: “Muốn nghịch, muốn chÆ¡i thì ở nhà mà nghịch mà chÆ¡i! Äã vô Vệ Quốc Äoà n thì dù con nÃt lên ba cÅ©ng phải là m việc đứng đắn, cho ra ngÆ°á»i Vệ Quốc Äoà n!â€.
Không hiểu sao hôm đó Bồng lại lên tiếng đầu tiên xin Ä‘á»™i trưởng tha lá»—i cho TÆ°-dát, “Bạn ấy má»›i lỡ dại lần đầu, mong anh tha lá»—i...â€. Sau đó, Bồng còn nói riêng vá»›i Ä‘á»™i trưởng, giá»ng của ngÆ°á»i từng trải, bao dung - mặc dầu nó cÅ©ng chỉ bằng tuổi TÆ°-dát. “Thằng ná»› ba láp rứa nhÆ°ng bụng dạ tốt, mà dá»… thÆ°Æ¡ng anh ạ. Hắn lại có tà i...â€.
* * * * *
Cùng sống vá»›i nhau lâu, các bạn trong Ä‘á»™i cà ng phát hiện ra TÆ°-dát có lắm tà i. Tà i liến láu chá»c cả Ä‘á»™i cÆ°á»i đứt ruá»™t, tà i nhá»› thÆ¡, Ä‘á»c thÆ¡, kể chuyện, tà i sáng tác các vở kịch cÆ°Æ¡ng trong những buổi sinh hoạt văn nghệ của Ä‘á»™i... Má»›i đây TÆ°-dát lại sáng tác má»™t bà i thÆ¡ khá dà i, dán bÃch báo mà cả Ä‘á»™i Ä‘á»u thuá»™c. Mấy câu mở đầu bà i thÆ¡ thÆ°á»ng được các bạn ngâm nga :
“Xê-ca vui lắm bạn ơi
Niá»m vui Ä‘á»™c láºp, cuá»™c Ä‘á»i đấu tranh
Ở đây cùng với các anh
Äánh cho giặc Pháp tan tà nh thịt xÆ°Æ¡ng...â€.
Dạo nà y Tư-dát lại có thêm một cái tà i mới, được các bạn hoan nghênh đặc biệt: tà i cắt tóc.
Cả chiến khu Hòa Mỹ ngà y đó chỉ có má»™t quán cắt tóc. Chủ quán là anh Äỡm, vốn là thợ chuyên cắt tóc cho Tây ở khách sạn Mô-ranh. Cách mạng lên, anh Äỡm bá» nghá» cắt tóc xung phong và o Ä‘á»™i Tá»± vệ quyết tá». Huế nổ súng kháng chiến, anh cùng vá»›i Ä‘á»™i Tá»± vệ quyết tá» mang rÆ¡m á»›t, chai xăng, xông đốt các khách hà ng cÅ© của anh đóng trong khách sạn. Tình cá» anh lạc và o cái gian hà ng “Coiffeur de luxe†mà trÆ°á»›c đây anh là m việc. Äồ lá» cắt tóc, cạo râu sáng giá»›i, vẫn còn nguyên trên các bà n cắt tóc. Anh vÆ¡ đại má»™t má»› đồ lá» cởi áo bá»c lại, Ä‘em vá» giấu kÃn má»™t nÆ¡i. Mặt tráºn Huế vỡ. Anh theo bá»™ Ä‘á»™i rút lên chiến khu, mang theo cái bị đồ lá» cắt tóc. Lúc đó anh đã gần năm mÆ°Æ¡i tuổi. Anh nói vá»›i anh em bá»™ Ä‘á»™i: “Tui sức yếu không xông pha tráºn mạc được nhÆ° anh em thì là m cái việc sá»a sang tóc tai, râu ria cho anh em mình Ä‘i xông pha tráºn mạc. Theo thiển ý của tui, đã là chiến sÄ© cứu nÆ°á»›c, sống hay chết Ä‘á»u phải chỉnh tá», phải đẹpâ€. Lên đến chiến khu hôm trÆ°á»›c, hôm sau anh đã đôn đáo Ä‘i bứt tranh, xin tre lồ ồ, dá»±ng má»™t cái quán nhá» cạnh lối Ä‘i chÃnh xuyên qua là ng Hòa Mỹ. Anh hý húi đóng cái bà n bằng tre và cái ghế tá»±a bằng cà nh cây. Anh bà y lên bà n tất cả những dụng cụ cắt tóc mang theo. Trong số nà y có nhiá»u thứ bà y cho oai chứ chẳng mấy khi anh dùng đến, nhÆ° cái bÆ¡m nÆ°á»›c hoa, cái bà n ủi da mặt chạy Ä‘iện, cái tông Ä‘Æ¡ Ä‘iện... TrÆ°á»›c quán, anh chÆ°ng cái biển bằng cót, viết chữ phấn: “Hiệu cắt tóc cá»±u chiến sÄ© tá»± vệ quyết tá» Lê Bá Äỡm - Coiffeur de luxe Xê-ca Hòa Mỹâ€.
Hiệu cắt tóc của anh vừa khai trÆ°Æ¡ng, khách hà ng kéo đến chen chúc. Ba tháng sau, anh ngã bệnh, mắc chứng ghẻ lở rất nặng. Hai cẳng chân lông lá của anh mụn nhá»t, ghẻ lở loét suất từ bẹn đến gót. Anh không đứng được vì hai chân tụ máu cà ng Ä‘au nhức, và ruồi, con bu mắt, xúm và o tấn công các mụn nhá»t. Cuối cùng anh phải ngồi, hai chân thá»c và o cái bao tảì để chống ruồi, bu mắt. Từ đó trong cái hiệu “Coiffeur de luxe†của anh đã xảy ra chuyện ngược Ä‘á»i: Khách cắt tóc phải đứng mà thợ cắt tóc lại ngồi. Và khách phải xoay tròn theo sá»± Ä‘iá»u khiển của anh.
TÆ°-dát thÆ°á»ng khoái những chuyện vui trá»› trêu, ngược Ä‘á»i. Nó rất mê cái kiểu cắt tóc của anh Äá»›m. Theo ý nó đây là hiệu cắt tóc Ä‘á»™c đáo nhất thế giá»›i!
Há»… có dịp lên chiến khu là TÆ°-dát chạy ngay ra thăm viếng hiệu cắt tóc anh Äỡm. Nó nói vá»›i các bạn: “Tau ngó anh Trân Äại Ä‘á»™i trưởng biệt Ä‘á»™ng đánh Tây khét tiếng mà phải đứng nghiêm xoay tròn nhÆ° chong chóng để cho ông Äỡm ngồi Ä‘Ã ng hoà ng trên ghế xa lông cà nh cây, xẻo tóc, tau cÆ°á»i muốn đứt lòng bóng mà chết thôi bay Æ¡i!â€.
TrÆ°á»›c mặt hiệu cắt tóc anh Äỡm là quán mụ Tà o. Quê mụ ở Phò Trạch, bị Tây cà n đốt hết nhà cá»a. Mụ chạy lên chiến khu dá»±ng quán bán quà bánh. Äể khoe vá»›i anh em bá»™ Ä‘á»™i, mụ là ngÆ°á»i có láºp trÆ°á»ng kháng chiến và có chữ nghÄ©a, mụ là m đôi câu đối dán trÆ°á»›c cá»a quán :
“Bán cháo bán chè không bán nước
Buôn ngà y buôn tháng chẳng buôn dânâ€
Anh em bá»™ Ä‘á»™i thÃch thú tán thưởng câu đối của mụ là m anh Äỡm tức anh ách: “Äà n bà đái không qua ngá»n cá»â€ - Anh Äỡm thÆ°á»ng nói vá» mụ vá»›i giá»ng khinh khi: “Mụ ta thì chữ nghÄ©a được mấy há»™t mà dám qua mặt cái thằng Äỡm ni, nói tiếng Tây là u là u nhÆ° cháo chảy?â€. Anh muốn là m má»™t đôi câu đối dán trÆ°á»›c hiệu của mình để thi tà i vá»›i câu đối của mụ Tà o, nhÆ°ng nghÄ© mãi không ra.
TÆ°-dát do Ä‘i lại thăm viếng nhiá»u nên đã thân thân vá»›i anh. Nó lân la tán anh, xin má»™t và i thứ dụng cụ mà anh không cần dùng, định Ä‘em vá» cắt tóc cho các bạn trong Ä‘á»™i.
Anh nói :
- Nghe chú em thơ từ chữ nghĩa khá lắm. Chú em cứ là m cho anh một đôi câu đối thiệt hay - Anh hất hà m trỠsang quán mụ Tà o - Cho mụ nớ phải trắng mắt ra, thì xin chi anh cũng cho.
Tư-dát vỠnghĩ một đêm, rồi ra viết luôn đôi câu đối lên hai cái cột tre trước hiệu cắt tóc :
“Cắt tóc cắt râu, không cắt cá»
Cạo mà y, cạo mắt, chẳng cạo lòngâ€.
Anh Äỡm thú quá, vá»— đùi Ä‘en đét. Anh tặng TÆ°-dát cái kéo bị gãy mất mÅ©i và con dao cạo mẻ. TÆ°-dát chÆ°a chịu, nằn nèo anh cho thêm cái “bÆ¡m nÆ°á»›c hoaâ€: “Câu đối em đối nhau chan chát rứa mà anh cho có con dao, cái kéo loại hai ri, thiệt cho em quá!â€.
Những hôm Ä‘á»™i vá» táºp trung đông đủ, TÆ°-dát dem đồ nghá» ra mở hiệu cắt tóc cho Ä‘á»™i. Nó chá»n tảng đá ở góc sân là m bà n cắt tóc, và vần má»™t khúc cây là m ghế ngồi. Nó bà y đồ nghá» lên mặt tảng đá, vai khoác cái bao tải là m áo choà ng. Nó há»i: “Cáºu mô muốn cắt tóc, tá»› cắt cho. Mà thÃch cắt kiểu chi cÅ©ng được?â€.
Các bạn nghi ngá» nhìn TÆ°-dát: “Cáºu cắt tóc được thiệt à ?â€
“Các cáºu không tin thì chạy ra há»i ông Äỡm? ông đã khen tá»› là tà i cắt tóc của chú mi vô loại nhất nhì Äông DÆ°Æ¡ngâ€.
Các bạn vẫn bán tÃn bán nghi nhÆ°ng thèm cắt tóc quá nên cÅ©ng cứ liá»u mạng má»™t lần xem sao. TÆ°-dát bắt khách hà ng ngồi tháºt ngay ngắn lên khúc gá»—, hai tay Ä‘Æ°a ra trÆ°á»›c ịnặt để nó khoác áo choà ng, nghÄ©a là quấn cái bao tải đầy bụi và ráºn và o quanh ngÆ°á»i. Nó trịnh trá»ng há»i: “Quý khách thÃch cắt kiểu chi? Ca-rê cua? ÄÆ¡-mi cua? Móng lừa? hay Phi-lô-dốp?†[4] “Cáºu thấy kiểu chi đẹp mà hợp thì cắt giúp?â€.TÆ°-dát nâng cằm khách hà ng, ngắm nghÃa cái đầu, tay nhịp nhịp khéo Ä‘iệu bá»™ tà i ba hÆ¡n cả thợ cắt tóc chÃnh hiệu. Và bất cứ khách hà ng nà o nó cÅ©ng dõng dạc tuyên bố. “Äầu của cáºu cắt kiểu Phi-lô-dốp là hợp nhất!â€.
Kết quả là TÆ°-dát - thợ cắt tóc loại nhất nhì Äông DÆ°Æ¡ng - đã úp lên đầu cả Ä‘á»™i má»—i đứa má»™t cái trách đất. Và đứa Ãt nhất cÅ©ng bị sứt và i miếng da đầu, da gáy. Cắt tóc xong, TÆ°-dát còn xịt nÆ°á»›c hoa nghÄ©a là nÆ°á»›c sông Ô Lâu. Xịt vô tóc thì Ãt mà xịt vô mắt thì nhiá»u. Các bạn kêu ca phà n nà n, TÆ°-dát cÆ°á»i há» há» nói :
“Các cáºu coi, cắt tóc hiệu ông Äỡm vừa phải đứng nghiêm, lại vừa phải mất tiá»n mà là m chi được xịt nÆ°á»›c hoa hảo hạng nhÆ° hiệu của tá»›?â€.
5
Mừng và Quỳnh-sÆ¡n-ca là hai Ä‘á»™i viên ốm yếu nhất Ä‘á»™i. Hai em chÆ°a má»™t lần nà o được Ä‘á»™i trưởng cho vỠđồng bằng công tác. Mặc cho hai em nhiá»u lần mếu máo khóc lóc, nhÆ°ng Ä‘á»™i trưởng vẫn cÆ°Æ¡ng quyết: “Em nà o cÅ©ng đòi vỠđồng bằng thì lấy ai công tác ở chiến khu?â€. Anh giao cho hai em nhiệm vụ chạy liên lạc trong chiến khu, từ Tiá»n chiến khu đến Xê-ca “Xếtâ€. Tuy gá»i là giao cho cả hai nhÆ°ng việc chạy liên lạc gần nhÆ° chỉ má»™t mình Mừng đảm Ä‘Æ°Æ¡ng. Chân Quỳnh vẫn còn Ä‘au, em Ä‘i lại rất khó khăn.
Quỳnh rút khá»i Huế cùng vá»›i Trạm Quân y Mặt tráºn khu C. Em không Ä‘i được, các anh chị phải thay nhau cáng em bằng võng. Vì phải cáng em, cuá»™c rút lui của trạm quân y trở nên vô cùng vất vả và nguy hiểm. Tiếng súng giặc Ä‘uổi rát sau lÆ°ng. Các anh chị y tá, há»™ lý định để em lại, cá» ngÆ°á»i Ä‘Æ°a em trở vá» vá»›i gia đình. NhÆ°ng em khóc nức nở, nói. “Em không vá» mô. Các anh chị không cho em Ä‘i theo thì em cắn lưỡi em chết!â€. Các anh, chị trạm quân y đã biết cái gan của Quỳnh lúc nằm trên bà n mổ, nên há» tin rằng không phải em nói dá»a.
“Thằng con nÃt ni dám cắn lưỡi mà chết lắm à ?â€. Há» trao đổi vá»›i nhau nhÆ° váºy và xúm lại dá»— dà nh em: “Chừ mà em vá» nhà sống vá»›i cha mạ thì còn sÆ°á»›ng hÆ¡n tiên. Chứ lên chiến khu lúc ni cá»±c khổ lắm, sức em chịu chi thấu. Mà chân em lại Ä‘ang Ä‘au, lên trên đó không có thuốc men, vết thÆ°Æ¡ng nhiá»…m trùng trở lại thì nguy hiểm lắm...â€. Quỳnh lắc đầu, bịt tai: “Các anh, các chị đừng nói chuyện sÆ°á»›ng khổ nữa, em không nghe môâ€.
Em nằm lặng trên cán, nghẹn ngà o giáºn dá»—i. NÆ°á»›c mắt ứa ra, già n giụa trên hai má trắng xanh nhÆ° cẩm thạch. Môi em mấp máy nhÆ° muốn nói má»™t Ä‘iá»u gì nhÆ°ng không tìm ra lá»i để nói.
Em bá»—ng ngồi nhá»m dáºy. Và hết sức bất ngá», em cất giá»ng hát.
Giá»ng em trong vắt, cao vút, rung lên má»™t âm hưởng bi thiết đến ná»—i các anh chị trạm quân y đứng báºt dáºy, gai lạnh ngÆ°á»i nhìn em, tưởng nhÆ° em hiện ra từ má»™t cuá»™c Ä‘á»i không có thá»±c.
“Bao chiến sÄ© anh hùng. Lạnh lùng vung gÆ°Æ¡m ra sa trÆ°á»ng. Quân xung phong, nÆ°á»›c non Ä‘ang chá», mong tay ngÆ°á»i hồn sông núi khà thiêng ghi muôn Ä‘á»i. Ngá»±a phi nÆ¡i xa kia nghe súng vang bên trá»i Ä‘iệu kèn rá»™n rà ng. Là trang nam nhi, quyết chiến nÆ¡i sa trÆ°á»ng, sông thác coi thÆ°á»ng. Mong xác trong da ngá»±a bá»c thân thể trai...â€.
Hát đến đó, em bá»—ng dừng lại Ä‘á»™t ngá»™t nhÆ° lúc hát. Và em òa khóc nức nở. Em nói qua nÆ°á»›c mắt: “Hay các anh các chị để cho em Ä‘i cÅ©ng được... Äừng khiêng em nữa mà nặng. Không Ä‘i được thì em lết. Có chết em cÅ©ng lên thấu chiến khu em má»›i chết. Không có da ngá»±a bá»c xác em mà chôn thì các anh các chị lấy mấy cái lá chi to nhÆ° cái quạt tê - em chỉ mấy ngá»n lá nón xòe nhÆ° cái quạt má»c rợp hai bên dốc núi - bá»c xác em mà chôn cÅ©ng được...â€. Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u rá»›m nÆ°á»›c mắt. Và không má»™t ai còn có ý nghÄ© dá»— dà nh em ở lại Từ Trò lên Hòa Mỹ phải vượt qua nhiá»u núi cao, suối sâu, Ä‘Æ°á»ng rất cheo leo khó Ä‘i. Há» phải bá» cáng thay nhau cõng em.
Vì phải cõng em Ä‘i theo mà trạm Quân y Mặt tráºn khu e rút lên chiến khu cháºm mất má»™t tuần, và hai lần suýt bị giặc vây tóm gá»n. Quỳnh phải nằm bệnh viện chiến khu mất ná»a tháng. Mặc dầu chân còn Ä‘au, Ä‘i phải cà nhắc mà chỉ Ä‘i được gần thôi, nhÆ°ng nhất định em xin vá» Ä‘á»™i. Má»™t anh y tá chặt cà nh cây, đẽo gá»t, đóng cho em cái nạng chống. Vá»›i cái nạng cà nh cây đó, ngà y nà o em cÅ©ng chống Ä‘i thăm thú vùng Tiá»n chiến khu. Gặp chú bé chiến sÄ© có gÆ°Æ¡ng mặt đẹp và dá»… thÆ°Æ¡ng nhÆ° trong tranh minh há»a các chuyện cổ tÃch, chống nạng Ä‘i cà nhắc, không ai không mỉm cÆ°á»i vá»›i em và đứng lại ngắm hút theo bóng em. Em mặc bá»™ áo quần bá»™ Ä‘á»™i mà u tÃm than, ống quần cắt ngắn cho vừa chân nhÆ°ng Ä‘Å©ng quần thụng xuống quá đầu gối, cái áo trấn thủ dà i phủ mông Ä‘Ãt, Ä‘á»™i cái mÅ© ca lô dạ mà u *** ngá»±a - chÃnh cái mÅ© calô của anh Vệ Quốc Äoà n bị đạn thủng bụng được nghe em dạo Ä‘Ã n dÆ°Æ¡ng cầm trÆ°á»›c khi tắt thở ở Trạm quân y Mặt tráºn khu C. Trong bá»™ trang phục luá»™m thuá»™m nà y em cà ng bé bá»ng, dá»… thÆ°Æ¡ng đến phát khóc lên được.
Những buổi chiá»u đẹp trá»i, Quỳnh-sÆ¡n-ca thÆ°á»ng chống nạng Ä‘i tha thủi má»™t mình dá»c bá» sông Ô Lâu, lút mình trong những nÆ°Æ¡ng sắn và những bãi lau sáºy, xạc xà o... Má»i chân, em lại dừng nạng, ngồi bệt xuống bỠđất dốc ẩm Æ°á»›t, hai bà n tay Ä‘an ngón và o nhau, bó gối ngắm dòng sông lượn uốn nao nao trong ánh chiá»u tà . Cả ngÆ°á»i em nhÆ° má»™t pho tượng nhá» ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng đặt bên bá» nÆ°á»›c trong công viên, bất Ä‘á»™ng đắm mình trong tiếng rì rà o bất tuyệt của dòng sông, tiếng kẽo két những coá»ng nÆ°á»›c quay, tiếng nÆ°á»›c từ trên cao bắn tung tóe rÆ¡i lách chách xuống mặt sông, tiếng lau lách Ä‘ung Ä‘Æ°a thì thầm... Trong má»™t lùm cây bá»—ng lảnh lót ngân lên tiến hót má»™t con chim gì đó mà em không nhìn thấy, vá»›i những giai Ä‘iệu mê hồn. Cặp mắt trẻ thÆ¡ của em tá»± nhiên nhòe Æ°á»›t: “...Trá»i Æ¡i, hay quá Ä‘i?â€. Em thì thà o nhÆ° trong giấc mÆ¡. Chụm cặp môi Ä‘á» tÆ°Æ¡i lại em cố bắt chÆ°á»›c giá»ng chim. Em lắc lắc đầu vừa cÆ°á»i vừa khóc: “Không! Không phải nhÆ° thế!â€. Em thì thầm nói má»™t mình: “Trá»i ạ, giá»ng nó cao hÆ¡n giá»ng mình đến má»™t ốc-ta!â€. Những ngón tay em bá»—ng trở nên nhanh nhẹn khác thÆ°á»ng - những ngón tay của má»™t nghệ sÄ© biểu diá»…n dÆ°Æ¡ng cầm bẩm sinh, dà i, trắng xanh nhÆ° những quả chuối non còn nằm úp trong bẹ buồng chuối - mở nút túi áo, rút ra má»™t mẩu bút chì và má»™t tá» giấy gấp là m tÆ°. Em đặt tá» giấy lên đùi, thấm thấm đầu bút chì và o cặp môi chúm lại, kẻ những dòng nhạc. Em hà hoáy ghi các nốt nhạc. Em khe khẽ xÆ°á»›ng âm. Những ngón tay dà i mảnh, trắng xanh, gõ gõ lên cái nạng cà nh cây đánh nhịp.
* * * * *
Mừng dạo nà y Ä‘ang ra sức há»c chữ. Äá»™i trưởng dạy cho em táºp đánh vần trên tá» báo Giết giặc. Má»™t hôm, Mừng nhìn thấy Quỳnh nằm chùm hum trên sạp nứa, sá»a lại những câu nhạc viết ngoà i bá» sông. Mừng tò mò, đứng lom khom, chăm chú nhìn những cái chấm Ä‘en, trắng, có râu, ban viết đặc sÃt trên tá» giấy, nhăn nhăn trán, há»i :
- Cáºu viết chữ kiểu chi mà lạ rứa? Mình đánh vần mãi không ra?
- Chữ nhạc ấy mà , - Quỳnh đáp không ngẩng đầu lên.
- Chữ nhạc thì đánh vần cách răng? Cũng đánh vần là a chỠách, ê chỠếch à ?
Quỳnh ngÆ°á»›c mắt nhìn bạn, cÆ°á»i tủm tỉm :
- Không phải. Chữ nhạc Ä‘á»c lên không thà nh tiếng nhÆ° ở báo Giết giặc, mà thà nh tiếng chim hót, tiếng nÆ°á»›c sông Ô Lâu chảy, tiếng coá»ng nÆ°á»›c quay, tiếng gió thổi trong lau lách, trên ngá»n tre lồ ô... tiếng chiến khu mình bá»n gan đánh giặc...
- Rứa thì cáºu giá»i thiệt... - Mừng trầm trồ thán phục. - Biết khi mô mình cÅ©ng Ä‘á»c được chữ nhạc nhÆ° cáºu hè?...
- Cáºu gắng há»c chữ cho thạo rồi mình sẽ dạy cho cáºu chữ nhạc, khó chi mà ...
Sau chừng chục buổi chiá»u tha thẩn trên bá» sông Ô Lâu, Quỳnh-sÆ¡n-ca đã sáng tác được bà i hát “Sông Ô Lâu bá»n gan đánh giặcâ€. ThÃnh giả đầu tiên của Quỳnh là Mừng.
Quỳnh dắt bạn ra bá» sông, cùng ngồi trên tảng đá khuất sau má»™t đám lau sáºy sát bên bá» nÆ°á»›c hát cho bạn nghe. Nghe xong bạn hát hai lần, Mừng trợn tròn mắt nhìn bạn, kinh ngạc há»i :
- Cáºu là m ra bà i hát ná»› thiệt à ?
Quỳnh phì cÆ°á»i :
- Tớ không là m thì còn ai là m nữa?
- Răng mà cáºu tà i dữ rứa? Cáºu là m mà nghe hay nhÆ° bà i “Vệ Quốc Quân má»™t lần ra Ä‘i...â€.
- Cáºu chỉ khen huyên thuyên!... Là m răng mà hay được nhÆ° bà i hát đó!
- Tá»› nói thiệt mà ? Nghe bà i hát của cáºu tá»› chỉ muốn ở chiến khu mãi... cho đến lúc thà nh ngÆ°á»i lá»›n nhÆ° ChÃnh ủy...
* * * * *
NhÆ° tất cả những nghệ sÄ© thá»±c thụ, sáng tác chỉ vì má»™t lý do Ä‘á»™c nhất là sá»± thúc bách của tình cảm “không viết ra không chịu nổiâ€. Quỳnh say mê miệt mà i sáng tác, bị cuốn hút trong cÆ¡n lốc cảm hứng. NhÆ°ng khi sáng tác xong, cÆ¡n lốc cảm hứng lắng dịu, em nhìn lại bà i hát của mình vá»›i cặp mắt bình tÄ©nh và nghiêm khắc. Em cảm thấy thất vá»ng. Em tá»± đánh giá bà i hát của mình không đạt được má»™t phần nhá» những gì em cảm xúc mÆ¡ Æ°á»›c. Con “Sông Ô Lâu kháng chiến†chảy trong bà i hát của em sao mà tầm thÆ°á»ng, khác xa dòng sông hùng vÄ© chảy trong má»™ng tưởng của em. Em buồn rầu, thất vá»ng, và quyết định phải là m lại bà i khác. Trong cÆ¡n chán nản, em vò bà i hát định ném luôn và o bếp lá»a mà Mừng Ä‘ang cúi lom khom thối, nấu cháo cho Hòa-Ä‘en, há»›t hải chụp tay Quỳnh, kêu lên sá»ng sốt :
- Cáºu Ä‘iên Ä‘iên chi rứa? Là m mất bao nhiêu công trình cáºu lại Ä‘em vứt vô lá»a?
Quỳnh rầu rĩ đáp :
- Nhưng nó dở òm... Mình sẽ là m lại bà i khác.
- Cáºu chê thì cho tá»›.
- NhÆ°ng cáºu lấy là m chi?
- Äể khi mô tá»› được cáºu dạy cho chữ nhạc, tá»› táºp đánh vần.
Mừng cẩn tháºn vuốt tá» giấy có chữ nhạc tháºt phẳng phiu, rồi kẹp và o giữa tá» báo Giết giặc - cuốn sách há»c vỡ lòng của nó. Mừng còn cẩn tháºn chồng ba cái bao tải lên để tá» giấy thẳng hết các nếp nhăn.
Má»™t hôm, Mừng chạy liên lạc và o cÆ¡ quan Tỉnh Ä‘á»™i dân quân đóng ở Xê-ca Bốn. Nó nhìn thấy anh Hinh tỉnh Ä‘á»™i phó dân quân ngồi trÆ°á»›c bà n, nhăn nhó nhÆ° ngÆ°á»i Ä‘au răng, viết viết, xóa xóa những chữ nhạc giống hệt Quỳnh. Nó tò mò đứng xem, và khoe :
- Ở đội em có bạn Quỳnh cũng biết viết chữ nhạc như anh rứa. Mà viết đặc sệt cả một trang giấy to như ri nì. Rồi bạn nớ ngó vô đó hát lên một bà i hát hay ghê lắm. Hay không thua chi bà i Vệ Quốc Quân một lần ra đi...
Anh Nguyá»…n Hinh, trÆ°á»›c Cách mạng tháng Tám là giáo viên dạy nhạc ở trÆ°á»ng Quốc há»c. Anh là má»™t trong mấy ngÆ°á»i chủ trÆ°Æ¡ng và lãnh đạo nhà văn hóa đại chúng của chiến khu.
Trong hoà n cảnh gian khổ thiếu thốn kinh ngÆ°á»i mà anh vẫn láºp được má»™t Ä‘á»™i đồng ca là m nòng cốt cho nhà Văn hóa đại chúng. Anh vừa là ngÆ°á»i táºp hợp, tuyển chá»n, huấn luyện và chỉ huy Ä‘á»™i đồng ca.
Äã từ lâu anh ôm ấp ý đồ sáng tác má»™t bà i hát vá» chiến khu Hòa Mỹ. Tranh thủ những phút rảnh rá»—i hiếm hoi trong công tác lãnh đạo dân quân du kÃch tỉnh, anh viết bà i hát. Nguyá»…n Hinh tá»± biết mình không có năng khiếu vá» sáng tác, nhÆ°ng anh quyết định lấy phÆ°Æ¡ng châm “cần cù bù tà i năngâ€, trong quá trình thá»±c hiện niá»m mong Æ°á»›c của mình. Anh viết Ä‘i viết lại nhiá»u lần, cà ng viết anh cà ng thất vá»ng. Anh tá»± dằn vặt, ray rứt, Ä‘au khổ âm thầm. Bởi váºy, Mừng bắt gặp anh Ä‘ang sáng tác bà i hát mà mặt mÅ©i nhăn nhó nhÆ° ngÆ°á»i bị Ä‘au răng... Trong tâm trạng đó nên khi nghe chú nhóc liên lạc Ä‘á»c chÆ°a thông, viết chÆ°a thạo nà y khoe là bạn mình cÅ©ng viết bà i hát, anh Hinh không buồn ngẩng lên. Anh chỉ há»i lại má»™t cách nhạt nhẽo: “Thế à â€; và anh lại tiếp tục cắm cúi viết viết xóa xoá, coi nhÆ° không biết Mừng Ä‘ang đứng ở đó.
Giá»ng há»i thá» Æ¡ và thái Ä‘á»™ coi thÆ°á»ng của anh Tỉnh Ä‘á»™i phó vá»›i lá»i khoe bạn của mình, là m Mừng nổi tá»± ái “Chắc trong bụng anh ná»› coi cái bà i hát của cáºu Quỳnh là không ra chi, là cái trò nghịch ngợm của con nÃt... NgÆ°á»i lá»›n là há» hay khinh con nÃt lắm!†- Mừng ấm ức nghÄ© váºy. Nó lẳng lặng Ä‘i ra khá»i lán, chạy thẳng má»™t mạch từ Xê-ca Bốn vá» Ä‘á»™i, mà con Ä‘Æ°á»ng đâu phải gần! Phải vượt qua ba dốc núi và lá»™i qua năm con suối Mừng lấy tá» nhạc của Quỳnh, cuá»™n tròn lại, cẩn tháºn bá» và o trong bụng áo, cắm đầu chạy má»™t mạch từ Tiá»n chiến khu trở lại Xê-ca Bốn. Anh Tỉnh Ä‘á»™i phó vẫn còn ngồi viết chữ nhạc trÆ°á»›c cái bà n mặt nứa. Mừng rút tá» nhạc trong bụng áo ra, cầm hai tay, đặt xuống trÆ°á»›c mặt anh, và nói :
- TỠchữ nhạc của bạn em đây anh nì...
Anh Hinh hÆ¡i cau mặt nhÆ° hầu hết ngÆ°á»i lá»›n Ä‘ang mải báºn việc bị con nÃt quấy rầy. Nếu Mừng không phải là chiến sÄ© mà chỉ thuần là má»™t chú bé, chắc anh đã nói: “Em Ä‘i chÆ¡i chá»— khác để anh là m việcâ€.
Vì nể tấm tình của chú bé chiến sÄ© đối vá»›i bạn, anh cầm bản nhạc lên, định bụng chỉ liếc mắt qua. Mắt anh bá»—ng hấp háy nhÆ° bất ngá» chạm phải má»™t tia nắng. Anh Ä‘á»c tiếp câu thứ hai, rồi câu thứ ba... Và đến câu cuối cùng, anh báºt kêu lên sá»ng sốt :
- Ãi chà , lạ quá hè? - Nhìn anh lúc nà y giống hệt má»™t ngÆ°á»i nhặt lên má»™t váºt Ä‘inh ninh là má»™t đồng xèng, bất ngá» lóe lên trong tay mình ánh kim loại quý.
Anh Ä‘á»c to bản nhạc lần thứ hai. Và lần thứ ba anh hát.
Giá»ng nam trầm rất vang, rất khá»e và ná»—i xúc Ä‘á»™ng Ä‘á»™t ngá»™t của anh là m cho diện mạo bà i hát khác lạ hẳn Ä‘i, hùng tráng hÆ¡n, bi thiết hÆ¡n. Bản nhạc có tám câu: âm hình chủ đạo là tiếng rì rà o bất tuyệt bá»n bỉ của dòng sông Ô Lâu chảy qua cuá»™c kháng chiến trÆ°á»ng kỳ.
Mừng đứng há miệng, ngạc nhiên nhìn anh Tỉnh Ä‘á»™i phó dân quân miệng hát, tay vung lên vung xuống, hai mắt và chót mÅ©i Ä‘á» lên nhÆ° bị khói xông. “Tại răng rứa hè?â€. Em tá»± há»i. NhÆ°ng chÃnh mắt và mÅ©i em cÅ©ng Ä‘ang Ä‘á» lên nhÆ° anh.
Anh Hinh gấp tỠnhạc bỠvà o túi áo, đeo túi dết, đội mũ lá, xỠvội đôi dép cao su, phăm phăm đi một mạch thẳng đến Xê-ca Một.
Mừng không hiểu chuyện gì đã xảy ra, vừa xốc quần vừa lúp xúp chạy theo anh. Nó chạy theo cốt là để lá»±a lúc đòi lại cái tá» chữ nhạc mà mình có công cứu ra khá»i bếp lá»a: “E anh lấy mất của mình cóâ€. Nó lo lắng, hồi há»™p nghÄ© váºy. Anh Hinh bÆ°á»›c và o lán là m việc của Trung Ä‘oà n trưởng.
Trung đoà n trưởng đang vừa ăn một khúc sắn nướng, vừa chăm chú xem xét cái gì đó trên tấm bản đồ chiến khu tỷ lệ 1/25.000. Anh Hinh đặt luôn bản nhạc lên tấm bản đồ, nói như reo :
- Một chú nhóc liên lạc của anh vừa sáng tác được bà i hát vỠchiến khu tuyệt quá anh ơi!
Rồi không kịp để cho Trung Ä‘oà n trưởng há»i lại anh Hinh nhịp nhịp tay xuống tấm bản đồ, cất giá»ng hát rung cả mái lán... Anh hát Ä‘i hát lại bốn lần.
Sông Ô Lâu đôi bỠtrắng tóc lau
Hát lá»i thá» kháng chiến đến bạc đầu...
Lần nà o hát đến câu nà y mặt anh cÅ©ng tái hẳn Ä‘i và cặp mắt anh nhÆ° sắp cháy bùng thà nh lá»a ngá»n.
Các anh bên lán ban Tham mÆ°u cạnh đó nghe anh Hinh hát cÅ©ng bá» hết công việc chạy sang nghe. Bà i hát dứt mà ngÆ°á»i nghe vẫn còn đứng lặng rất lâu, nhÆ° ngÆ°á»i ta lúc bất ngá» chứng kiến vẻ đẹp mà không thể nói lên lá»i.
Trung Ä‘oà n trưởng há»i :
- Chú bé nhạc sĩ nà y tên là chi?
- Dạ tên Quỳnh... - Mừng từ phÃa sau lÆ°ng anh Hinh bÆ°á»›c ra, đứng nghiêm trÆ°á»›c mặt Trung Ä‘oà n trưởng đáp, - Ä‘á»™i chúng em gá»i bạn ấy là Quỳnh-sÆ¡n-ca. Hồi ở Huế, bạn ấy thÆ°á»ng bắt nhịp cho cả Ä‘á»™i hát...
- Em có biết Quỳnh là m bà i hát nà y từ khi mô không?
- Dạ biết chá»›... Bạn ấy Ä‘i lui Ä‘i tá»›i hoà i trên bá» sông, nghe tiếng nÆ°á»›c chảy rồi bạn ấy là m... Là m xong, bạn ấy kéo em ra ngồi khuất sau bụi cây, hát cho em nghe. Em khen nghe hay nhÆ° cái bà i Ä‘oà n “Vệ Quốc Quân má»™t lần ra Ä‘iâ€, nhÆ°ng bạn ấy kêu là dở òm. Rồi bạn ấy vo viên lại định quăng vô bếp. Em lanh tay giữ lại không thì cháy rồi... - Giá»ng không giấu được vẻ hãnh diện vá» cái công của mình đã cứu được bà i hát khá»i lá»a.
Trung Ä‘oà n trÆ°á»ng nhìn Mừng và bất chợt nhá»› đến cái đêm mÆ°a tầm tã ở Mặt tráºn Huế. Ông chỉ em, nói vá»›i anh Hinh bằng tiếng Pháp :
- Äây cÅ©ng là má»™t Ga-vÆ¡-rốt của kháng chiến đấy!
Rồi ông kể cho anh và các anh trong ban Tham mÆ°u chuyện Mừng vá» thăm mẹ và gặp ông trên Ä‘Æ°á»ng tuần tra mặt tráºn...
Anh Hinh đáp lại Trung đoà n trưởng cũng bằng tiếng Pháp :
- Những Ga-vÆ¡-rốt chết trên các chiến luỹ cách mạng thì tôi có thể hiểu được. NhÆ°ng má»™t em bé mÆ°á»i ba tuổi mà lại viết nổi những câu hát nhÆ° thế nà y, - Anh gõ gõ ngón tay và o bản nhạc - thì tôi cứ thấy lạ.
Trung đoà n trưởng nhịp nhịp ngón tay lên tấm bản đồ, trẩm ngâm nói :
- Tôi nhá»› hồi ở chiến trÆ°á»ng vùng cá»±c Nam Trung bá»™, tôi được gặp má»™t nghÄ©a quân già từ thá»i TrÆ°Æ¡ng Äịnh. CÅ©ng trong má»™t buổi chuyện trò nhÆ° thế nà y ông cụ nói: “Trong những giá» phút thá» thách nghiêm trá»ng của lịch sá», Nhân Dân và Äất NÆ°á»›c thÆ°á»ng mượn lá»i của con trẻ để nói lên cái tráng chà của mìnhâ€. Việc em Quỳnh sáng tác nên bà i hát nà y có lẽ đúng nhÆ° lá»i ông cụ nói.
Ông quay sang nói với Mừng :
- Em chạy ra gá»i Quỳnh và o đây cho anh gặp.
- Dạ chân bạn ấy còn đau, đi phải chống nạng em sợ bạn ấy không trèo qua được dốc...
- Thế thì thôi, để các anh ra gặp chú ta cũng được.
Trung Ä‘oà n trưởng và anh Hinh cùng Ä‘i ra Tiá»n chiến khu.
Mừng hý há»ng Ä‘i theo sau. Hai ngÆ°á»i bÆ°á»›c và o sân lán thấy chú bé nhạc sÄ© và Hòa-Ä‘en Ä‘ang ngồi trÆ°á»›c eá»a lán cởi áo, bắt ráºn. Hai em bắt rất chăm chú nên không thấy hai ngÆ°á»i và o.
Hai ngÆ°á»i đứng lặng hồi lâu, ngắm hai tấm lÆ°ng trần con nÃt má»ng mảnh, gà y gò, dà y đặc những nốt ghẻ ruồi Æ°m Ä‘á». Má»™t ná»—i thÆ°Æ¡ng xót đứt ruá»™t trà o lên nghẹn cổ. Nếu hỠđứng nhìn thêm nữa, chắc há» sẽ khóc.
Trung Ä‘oà n trưởng và Tỉnh Ä‘á»™i phó dân quân cùng ngồi xổm trÆ°á»›c mặt hai em. Há» há»i chuyện Quỳnh vá» gia đình, chuyện em được há»c nhạc từ bao giá», hoà n cảnh em gia nháºp Vệ Quốc Äoà n... Qua lá»i kể của em, hai ngÆ°á»i được biết thêm má»™t Ä‘iá»u lý thú: Có ngÆ°á»i trở thà nh chiến sÄ© cứu nÆ°á»›c chủ yếu vì những bà i hát cách mạng. Trung Ä‘oà n trưởng và Tỉnh Ä‘á»™i phó dân quân há»i Quỳnh vá» những suy nghÄ© của em khi viết bà i hát “Sông Ô Lâu bá»n gan kháng chiếnâ€, và những mÆ¡ Æ°á»›c của em hiện nay vá» sáng tác.
GÆ°Æ¡ng mặt dá»… thÆ°Æ¡ng của em hiện vẻ bối rối ngượng nghịu của ngÆ°á»i nghệ sÄ© khi được khen ngợi quá vá»›i Ä‘iá»u mình mong đợi. Em nói, mặt hÆ¡i Ä‘á» lên :
Em bỠâm nhạc lâu quá rồi mà lúc viết lại không có Ä‘Ã n, nên câu nhạc cứ chệch choạc ra răng ấy... Em định bá» Ä‘i, viết lại bà i khác... Em thèm viết má»™t vở nhạc kịch Ä‘á» tà i “Bạn Mừng Ä‘i tìm thuốc cho mẹâ€. - Quỳnh ve vẩy bà n tay đánh nhịp và ngân nga khe khẽ mấy nét nhạc âm hình chủ đạo cho vở nhạc kịch tÆ°Æ¡ng lai... Anh Hinh chăm chú lắng nghe, báºt lên nói bằng tiếng Pháp :
- Tuyệt diệu!
Trung Ä‘oà n trưởng cÅ©ng là ngÆ°á»i sà nh và mê nhạc. Hai ngÆ°á»i vui mừng đến ứa nÆ°á»›c mắt. Cả hai Ä‘á»u nghÄ© rằng chú bé chiến sÄ© mình đầy ghẻ ruồi và mặc cái áo trấn thủ đầy ráºn Ä‘ang ngồi bệt trên đất kia, là má»™t thần đồng âm nhạc. Sẽ đến má»™t ngà y nà o đó, chÃnh chú ta chứ không ai khác, là m rạng danh trung Ä‘oà n, rạng danh chiến khu. Ông há»i em :
- Äể sáng tác được vở nhạc kịch ấy, em cần Ä‘Ã n gì?
- Äược pi-a-nô thì nhất! NhÆ°ng là m chi có được anh... Chừ em chỉ Æ°á»›c có cái Ä‘Ã n măng-đô-lin.
- Anh sẽ gá»i tổ quân báo ở Huế mua tặng em cái Ä‘Ã n măng-đô-lin.
Và trung Ä‘oà n trÆ°á»ng đã gá»i thÆ° cho anh Äồng-râu dặn mua cái Ä‘Ã n măng-đô-lin mà Châu-sém nhá»› ra là đá»n măng tre, măng lồ ô...
Hai tuần sau, bà i hát “Sông Ô Lâu kháng chiến†được Ä‘á»™i đồng ca của chiến khu do anh Hinh chỉ huy trình diá»…n tại nhà Văn hóa đại chúng. Bà i hát được khán giả vá»— tay vang dá»™i, yêu cầu hát lại nhiá»u lần. Rất tiếc Quỳnh không có mặt hôm đó.
Hai hôm trước, các bạn trong đội phải thay nhau khiêng em và o bệnh viện. Em lên cơn sốt trên bốn mươi độ, và bà n chân đau, vết thương tái phát sưng tấy lên.
Cả Xê-ca Hòa Mỹ ngà y đó không ai không thuá»™c bà i hát “Sông Ô Lâu kháng chiếnâ€. ChÃnh ủy trung Ä‘oà n Trần Quý Hai, từ trÆ°á»›c đến nay, cán bá»™ và chiến sÄ© ở trung Ä‘oà n bá»™ chÆ°a thấy ông hát hò bao giá», ngoà i bà i “Quốc tế ca†ông hát trong buổi lá»… khai mạc cuá»™c há»p Äảng bá»™ toà n trung Ä‘oà n. Dạo nà y anh em rất ngạc nhiên thấy ông thỉnh thoảng lúc Ä‘ang ngồi là m việc cÅ©ng khe khẽ ngân nga và i câu trong bà i hát “Sông Ô Lâu kháng chiếnâ€. Và cÅ©ng từ dó, Quỳnh trở thà nh má»™t nhân váºt nổi tiếng của chiến khu Hòa Mỹ.
6
Lên chiến khu được Ãt lâu, Mừng được các bạn đặt cho cái biệt hiệu má»›i: Bá»™-xÆ°Æ¡ng-cách-trÃ. Các bạn gá»i em nhÆ° váºy vì em gầy giÆ¡ hết xÆ°Æ¡ng sống, xÆ°Æ¡ng sÆ°á»n, gần giống nhÆ° bá»™ xÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i vẽ trong sách “Cách trà giáo khoa thÆ°â€. Äói ăn, ghẻ, ráºn, sốt rét, là m cho các em trong Ä‘á»™i Thiếu niên trinh sát Ä‘á»u gầy sút. Riêng Mừng gầy sút hÆ¡n tất cả. Tưởng nhÆ° trong ngÆ°á»i em có sinh sống má»™t con váºt gì đó, ngà y ngà y cứ rứt rỉa thịt em mà ăn. Khắp ngÆ°á»i em ghẻ lở ăn không sót chá»— nà o. Cả con chim nhá» xÃu nhÆ° quả á»›t chỉ thiên, ghẻ cÅ©ng Ä‘Ã o hang Ä‘Ã o rãnh. Äứng cách xa em và i bÆ°á»›c đã ngá»i thấy mùi tanh mủ máu ghẻ cái, ghẻ ruồi, dÃnh bết và o bá»™ áo quần Ä‘á»™c nhất lúc nhúc những ráºn. TÆ°-dát bịa đủ thứ chuyện vá» ghẻ và ráºn của Mừng.
“Má»™t bữa, thằng Mừng chạy liên lạc vô Rú Quao Ä‘Æ°a công văn cho tổ trạm gác tiá»n tiêu phÃa Nam chiến khu. Ở khúc rú nà y có con cá»p thá»t ăn thịt ngÆ°á»i đã thà nh tinh. Cá»p thá»t ngồi rình trong bụi bên Ä‘Æ°á»ng đã ba ngà y mà chÆ°a chá»™p được anh Vê-cu-đê mô lá»› ngá»› đỉ qua. Hắn ta đói má» cả mắt, ngồi ngủ gà ngủ gáºt. Vừa đúng cái lúc đó Mừng ta Ä‘i liên lạc ngang qua ngay trÆ°á»›c mÅ©i cá»p. Cá»p thá»t chÆ°a kịp vá»t ra vồ thì đã hắt xì hÆ¡i liên tiếp chục cú liá»n: Tanh quá! Tanh quá! Cá»p ta nhảy lùi lại phÃa sau rồi cong Ä‘uôi bá» chạy, vừa chạy vừa hắt xì hÆ¡i rầm rầm, chuyển rúâ€.
“Má»™t hôm, Mừng ta xuống sông Ô Lâu giặt quần áo. Hai tay ghẻ lở ká»nh cà ng nên nó phải đến chá»— nÆ°á»›c chảy xiết cầm áo quần nhúng xuống nÆ°á»›c để nhá» nÆ°á»›c giặt giúp. Bất ngá» nó tuá»™t tay, bá»™ áo quần bị nÆ°á»›c cuốn, trôi phăng phăng xuống cái vá»±c bên dÆ°á»›i. Nó đứng ngó theo bá»™ áo quần mà khóc hu hu, chuyến ni chắc phải ở lá»— ở truồng mà chạy liên lạc. Bất ngá» bá»™ áo quần nổi lên mặt nÆ°á»›c, rồi trôi ngược trở lại phÃa nó. Té ra tụi ráºn sợ chết chìm nên hè nhau tha bá»™ áo quần bÆ¡i ngược nÆ°á»›c nhÆ° đò ngược sông. Bữa đó mà không có tụi ráºn thì Mừng ta mất trắng tayâ€.
Mừng bị sốt rét nhiểu nhất nên nÆ°á»›c da em ngả dần sang mà u ký ninh. Ngà y má»›i lên chiến khu, Mừng chÆ°a biết sốt rét là gì. Em còn nhá» quá nên trong các thứ bệnh chỉ má»›i biết bệnh Ä‘au đầu và đau bụng. Lần đầu tiên em thấy Hòa-Ä‘en lên cÆ¡n sốt rét thì lấy là m lạ lắm. Em đứng sững, há hốc miệng nhìn, bụng thắc mắc: “Trá»i nắng nẻ đầu, mình phải cởi trần mà hắn run chi run dữ hè? Hay hắn giả đò run rứa để dá»a mình? NhÆ°ng ai ta thèm sợ cái run?â€. Äến lúc em đã đắp cho Hòa-Ä‘en mÆ°á»i cái bao tải, nó vẫn cứ run; lại còn lắp bắp gá»i nhá» em nằm đè lên ngÆ°á»i cho đỡ run, thì em không còn hiểu ra sao nữa. Sợ bạn Ä‘au, Mừng chỉ đè rón rén nhÆ°ng Hòa-Ä‘en vừa run vừa van vỉ :
- Äè è è mạnh vôôô cho tau vá»›i á»›i á»›i...
Chá» cho Hòa-Ä‘en dứt cÆ¡n sốt, chui ra khá»i đóng bao tải, Mừng đến gần ngồi cạnh, tò mò nhìn bạn và há»i :
- Răng khi hồi cáºu run dữ rứa?
Hòa-Ä‘en nhăn nhó trả lá»i :
- Sốt rét chớ còn răng nữa mi?
- NhÆ°ng mình đã đắp cho cáºu mÆ°á»i cái bao tải rồi tê mà ?
- MÆ°á»i cái mà thấm chi? Rét trong bụng rét ra chứ có phải rá»t ngoà i da rét vô mô!
- Lạ quá hè?... Mừng chặc lưỡi nói. - Ước chi tá»› cÅ©ng được sốt rét nhÆ° cáºu để coi rét trá»ng bụng rét ra là răng cho biết...
Hòa-Ä‘en nghe váºy, gắt um :
- Ước chi không ước lại đi ước sốt rét. Mi ngu chi mà ngu dữ rứa?
Cầu được Æ°á»›c thấy. Chỉ má»™t tuần sau, không phải cầu Æ°á»›c. Mừng đã được biết rét trong bụng rét ra là nhÆ° thế nà o. Sốt rét dứt cÆ¡n, Mừng chui ra khá»i đống bao tải, ngÆ°á»i mệt lả, miệng đắng nghét, đầu nhức nhÆ° búa bổ. Em nhà n nhó, rên rỉ nói vá»›i Hòa-Ä‘en :
- Ui chao! Cái bệnh rét trong ruá»™t rét ra ni còn cá»±c hÆ¡n cả bệnh Ä‘au đầu nhiá»u cáºu ạ...
- Rứa chừ mi có còn ước được rét trong bụng rét ra nữa không?
- Tớ sợ rồi... Chừ ai cho cục và ng tớ cũng lạy cả tơi cả nón.
Nhưng bây giỠthì có lạy cũng không xong. Bệnh sốt rét đã trở thà nh cơm bữa của Mừng. Chừng và i ba ngà y em lại lên cơn sốt rét một lần, sốt nóng có, sốt rét có. Có hôm em lên cơn sốt nóng, phát cuồng, trèo lên cả mái nhà mà chạy, là m đội trưởng sợ hết hồn. Anh phải bắc thang bế em xuống.
* * * * *
Kể lại tháºt khó tin: Bệnh táºt, ốm Ä‘au liên miên nhÆ° váºy, nhÆ°ng Mừng lại là chú Ä‘á»™i viên chạy liên lạc trèo núi, leo dốc, lá»™i suối cả Ä‘á»™i không đứa nà o bằng. Ngay cả các anh lá»›n cÅ©ng phải tấm tắc khen phục.
Có lần Mừng dẫn Ä‘Æ°á»ng cho các anh du kÃch ở huyện Ä‘á»™i Phong Äiá»n vô Xê-ca Bốn lÄ©nh mìn và lá»±u đạn. ÄÆ°á»ng vô Xê-ca Bốn toà n dốc cao dá»±ng đứng. Em Ä‘i trÆ°á»›c, các anh theo sau.
Anh nà o cÅ©ng phải mÆ°á»›t mồ hôi trán má»›i theo kịp em. Các anh phải ngạc nhiên kêu lê: “Chao cái thằng! Hai cẳng chân hắn nhá» nhÆ° hai que tăm rứa mà hắn trèo núi giá»i cách chi?â€.
Mà có phải em chỉ trèo núi thôi đâu. Vừa trèo dốc em vừa nhặt đá ném tụi sóc chuyá»n cà nh, vừa ngó ngá»a tìm quả Æ°Æ¡i bay, vừa xóc quần, vừa quệt mÅ©i vừa gãi ghẻ.
Có lẽ những năm tháng phải chạy rông khắp thà nh phố Huế, trèo tuốt lên những ngá»n cây cao để tìm thuốc cho mẹ đã chuẩn bị gân sức cho em bây giá» trèo núi leo dốc, chạy liên lạc ở chiến khu.
Rất nhiá»u các anh lá»›n, trong những năm ở chiến khu Hòa Mỹ, chÆ°a má»™t lần Ä‘i khắp cả bảy Xê-ca. Vì không có việc gì cần phải Ä‘i hết, và đi cho hết cÅ©ng tốn sức lắm. Từ Xê-ca nà y qua Xê-ca khác, Ãt nhất cÅ©ng phải băng qua bảy dốc núi, lá»™i qua dăm bảy con suối cạn, suối sâu. Riêng Mừng, do công tác liên lạc nên không có Xê-ca nà o em không phải đến. Không những đến, em còn thÆ°á»ng tạt ngang, tạt dá»c. Nếu phải chạy liên lạc và o Xê-ca Năm thế nà o em cÅ©ng tạt và o Xê-ca Sáu, nÆ¡i có xưởng bà o chế dược liệu đóng. Em tạt và o đây cốt lân la xin các chị bà o chế má»™t và i thìa thuốc ho, uống tại chá»—. Trong các thứ thuốc uống, em mê nhất là thuốc ho, vì thuốc ho ngá»t. Ở chiến khu thèm Ä‘Æ°á»ng ghê gá»›m. Có khi mấy tháng liá»n em không được biết vị Ä‘Æ°á»ng. Nhiá»u đêm, em nằm mÆ¡ thấy miệng ngáºm cục Ä‘Æ°á»ng Ä‘en. Không có Ä‘Æ°á»ng Mừng nghÄ© cách bù và o bằng thuốc ho. Äược húp má»™t thìa thuốc ho mà phải lặn lá»™i trèo qua bốn cái dốc cao vòi vá»i, và lá»™i qua hai con suối chảy xiết kể cÅ©ng công trình biết mấy?
Nếu có việc phải vô Xê-ca Bốn, thể nà o Mừng cÅ©ng tạt qua Xê-ca Bảy - nÆ¡i bệnh viện chiến khu đóng - thăm Quỳnh-sÆ¡n-ca. Quà thăm bạn ốm là mấy quả Æ°Æ¡i bay, lượm được lúc trèo qua dốc núi. Quả Æ°Æ¡i bay gần giống quả trám khô. Muốn ăn, Ä‘em ngâm nÆ°á»›c má»™t lúc, quả sẽ nở bung, ăn có vị mát mát nhÆ° thạch. Nếu có Ä‘Æ°á»ng và o má»™t hai muá»—ng, trá»™n lên thì không còn phải nói!
Nếu phải chạy liên lạc vô Xê-ca Ba, Mừng thÆ°á»ng tạt vô Xê-ca Má»™t chÆ¡i vá»›i Phan Nghi chốc lát. Sau cái đêm ngồi chung vá»›i nhau trên lÆ°ng con ngá»±a của vua Bảo Äại, phi vá» là ng Phò thăm mẹ, Nghi và Mừng trở thà nh đôi bạn chà thân. Nghi ở cÆ¡ quan Trung Ä‘oà n bá»™, cùng ăn cÆ¡m vá»›i Trung Ä‘oà n trưởng, ChÃnh ủy, tham mÆ°u trưởng trung Ä‘oà n, nên thỉnh thoảng cÅ©ng được biết mùi vị Ä‘Æ°á»ng, mỡ, cá mắm khô. Má»—i lần xuống thăm thú nhà bếp, thấy xuất hiện các thứ của ngon váºt lạ đó, đến bữa ăn Nghi thÆ°á»ng nghÄ© mẹo Ä‘i đâu đấy để chị cấp dưỡng phải để phần cho em. Và em sẻ bá»›t má»™t Ãt gá»i ra Tiá»n chiến khu cho Mừng. Má»™t lần Nghi được để phần má»™t bát cÆ¡m chiên vá»›i tóp mỡ. Em lấy chiếc phong bì, sẻ vô đó ná»a bát, chá»n gắp tất cả tóp mỡ bá» hết và o phong bì. Em dán phong bì tháºt kÃn, rồi lấy bút nắn nót Ä‘á»: “Công văn thượng khẩn. Tối máºt (gạch Ä‘Ãt) Phan Nghi, ban tham mÆ°u Trung Ä‘oà n 101 - KÃnh gá»i: Bá»™-xÆ°Æ¡ng-cách-trÃ, Ä‘á»™i Thiếu niên trinh sát - Tiá»n chiến khu Hòa Mỹâ€.
Nghi gá»i bức công văn “thượng khẩnâ€, “tối máºt†nà y cho Ä‘á»™i trưởng Thắng và o là m việc vá»›i Trung Ä‘oà n trưởng, nhá» chuyển giúp cho Mừng.
Do công tác liên lạc mà Mừng thuá»™c là u là u tất cả Ä‘Æ°á»ng Ä‘i lối lại trong chiến khu Hòa Mỹ. Không những thuá»™c những Ä‘Æ°á»ng chÃnh mà em còn tìm ra những lối tắt, Ä‘i có vất vả hÆ¡n, nhiá»u dốc, nhiá»u núi, nhiá»u sên vắt, nhÆ°ng gần hÆ¡n, có khi gần hÆ¡n đến ná»a Ä‘Æ°á»ng. Äá»™i trưởng Thắng rất hãnh diện vá» cái tà i thuá»™c Ä‘Æ°á»ng của chú Ä‘á»™i viên nhá» của mình. Anh gá»i Mừng là “tấm bản đồ sống của chiến khuâ€. Rồi đến Trung Ä‘oà n trưởng cÅ©ng phải ngạc nhiên trÆ°á»›c sức nhá»› và thuá»™c địa hình rừng núi của Mừng.
Hôm đó, Mừng tạt vô Xê-ca Má»™t chÆ¡i vá»›i Nghi. Em gặp Ä‘á»™i trưởng Ä‘ang ngồi vá»›i Trung Ä‘oà n trưởng. TrÆ°á»›c mặt hai ngÆ°á»i trải rá»™ng tấm bản đồ chiến khu. Cả hai Ä‘ang chăm chú nhìn và o bản đồ và thảo luáºn cái gì đó. Nghi ngoắc Mừng xuống bếp và dúi cho bạn má»™t cục Ä‘Æ°á»ng Ä‘en to bằng ngón chân cái đã chảy nÆ°á»›c. Mừng vừa mút Ä‘Æ°á»ng vừa lân la đến gần Ä‘á»™i trưởng nhìn tấm bản đồ qua vai anh: Mừng có má»™t thÃch thú đặc biệt là xem bản đồ. Em có thể đứng ngắm má»™t tấm bản đồ hà ng giá» liá»n mà không chán mắt, và mặt ngẩn ra đầy kinh ngạc, thán phục. Em không thể nà o hiểu nổi là m cách nà o mà ngÆ°á»i ta có thể vẽ và o má»™t tá» giấy, tất cả núi non, sông suối, Ä‘Æ°á»ng Ä‘i lối lại cả má»™t vùng rừng núi mà muốn Ä‘i cho hết phải mất bao nhiêu ngà y? Em tấm tắc: “Tà i thiệt? Tà i thiệt? NhÆ° là phép tiên rứa?â€. Má»—i lần chạy liên lạc và o ban tham mÆ°u, thế nà o Mừng cÅ©ng ghé vô lán của tổ Há»a đồ coi anh Tùng, anh Danh, anh Du ngồi há»a đồ. Ngồi ngắm bản đồ nhiá»u em trở nên thà nh thạo. Khi thấy các anh vẽ những Ä‘Æ°á»ng vòng méo mó, vòng trong nhá» hÆ¡n vòng ngoà i, cho đến lúc chỉ còn nhá» bằng cái mÅ©i Ä‘inh và đỠlên đó má»™t con số, em biết đó là những ngá»n núi; núi Ãt vòng là núi thấp, núi nhiá»u vòng là núi cao và con số chỉ chiá»u cao của ngá»n núi. Sông suối thì các anh vẽ bằng má»±c xanh Ä‘áºm, Ä‘Æ°á»ng Ä‘i vẽ bằng mà u nâu, là ng mạc là những mảnh vụn mà u lá mạ... Em lẩm nhẩm đánh vần những chữ Ä‘á» trên các ngá»n núi, dá»c các con sông, con suối, em nháºn ra có những ngá»n núi, những con suối em đã từng trèo qua, lá»™i qua hà ng chục, hà ng trăm lần. Rồi em quen đến Ä‘á»™ không cần Ä‘á»c tên Ä‘á», chỉ nhìn qua hình dạng, em cÅ©ng Ä‘oán được đó là ngá»n núi nà o, con suối nà o, trong dãy núi trùng Ä‘iệp của chiến khu. Và bây giá» má»—i lần nhìn và o bản đồ, em thấy hiện ra trÆ°á»›c mắt những núi, những suối nhá», suối to, vá»›i tất cả kÃch thÆ°á»›c tháºt của nó, vá»›i tất cả xanh tÆ°Æ¡i, sống Ä‘á»™ng, ráºm rịt, chảy xiết... Em thấy những cây cao ba bốn ngÆ°á»i ôm không xuể, những mây song, tre giang, bò ngang bò dá»c trên mặt đất nhÆ° Ä‘Ã n trăn, Ä‘Ã n rắn, sóc chuyá»n cà nh, tiếng vượn hú tiếng chim phi-há»-phi-là ng, cá lá»™i tung tăng, đá cuá»™i tròn nhẵn lấp loáng dÆ°á»›i đáy nÆ°á»›c chảy xiết, những tảng đá lá»›n nhá» phủ rêu trÆ¡n tuá»™t vô ý giẫm lên là vồ ếch nhÆ° chÆ¡i... Em thấy những lán trại, kho tà ng, công binh xưởng, cÆ¡ quan, bệnh viện, xưởng bà o chế... nép mình dÆ°á»›i những lán cây um tùm lÆ°ng dốc núi hay sát bên bá» suối. Em thấy khói lan bò trên các mái lán, trong ánh chiá»u tà . Em nghe tiếng cÆ°á»i nói, tiếng rên lên cÆ¡n sốt rét, tiếng búa, tiếng cối xay lúa ù ù, tiếng chà y giã gạo... Tất cả những nÆ¡i nà y em Ä‘á»u có thể ghé và o uống má»™t ngụm nÆ°á»›c lá rừng, ăn má»™t củ sắn nÆ°á»›ng hay xin má»™t thìa thuốc ho...
Tấm bản đồ Ä‘ang trải rá»™ng trÆ°á»›c mặt Trung Ä‘oà n trưởng và đội trưởng, có những khuyên tròn, những vòng cung vẽ bằng bút chì Ä‘á». Vừa thoáng nhìn, Mừng đã biết ngay đó là tấm bản đồ “Bố phòng chiến khu†- má»™t tấm bản đồ tối máºt. Äá»™i trưởng Thắng cÅ©ng có má»™t tấm bản đồ nhÆ° thế nhÆ°ng nhá» hÆ¡n, gấp là m tám, bá» trong cái xà cá»™t da, mà đi đâu anh cÅ©ng mang theo.
Trung đoà n trưởng đang cầm cây bút chì xanh đỠchỉ và o một điểm trên bản đồ, nói với đội trưởng :
- Cần phải bố trà thêm đà i quan sát ở đây. Không biết trên đỉnh dốc núi nà y có cây cao nà o không, để đặt đà i quan sát, và địa hình có bị che khuất? Ngà y hôm nay đồng chà phải đến nghiên cứu thực địa và vỠbáo cáo cho tôi biết để quyết định.
Thoáng nhìn Mừng biết ngay chá»— dốc núi mà Trung Ä‘oà n trưởng chỉ trên bản đồ là dốc núi gần Xê-ca Bảy. Em liá»n buá»™t miệng nói :
- ThÆ°a anh chá»— dốc núi đó không có cây chi to hết, toà n cây mây vá»›i cây giang thôi, mà ráºm rịt ghê lắm.
Trung Ä‘oà n trưởng ngẩng nhìn Mừng. Em sợ hãi nuốt á»±c cục Ä‘Æ°á»ng Ä‘ang mút dở, và đứng nghiêm lại.
- Chú mà y có biết dốc núi nà y ở đâu không mà dám nói nhÆ° váºy?
- Dạ em biết... Ở Xê-ca Bảy, gần dốc bệnh viện... - Mừng bÆ°á»›c đến cạnh bà n nhìn tấm bản đồ rồi Ä‘Æ°a ngón tay trá» Ä‘en thui, chỉ và o má»™t Ä‘iểm cạnh Ä‘iểm Trung Ä‘oà n trưởng vừa khuyên bằng chỉ Ä‘á», hồi há»™p thÆ°a. - Dạ thÆ°a anh, ở chá»— ni dốc núi thoáng hÆ¡n mà có cây cao to lắm. Trèo đứng lên chạc ba cây đó thấy hết cả Tiá»n chiến khu, ngó được thấu qua đồi Äồng Nhên bên kia sông Ô Lâu... - Em ấp úng má»™t tà rồi nói thêm. - Trên ngá»n cây đó có tổ ong vò vẽ to nhÆ° cái nồi bảy.
Mừng rụt ngón tay lại. Trên mà u xanh nhạt tấm bản đồ in má»™t vết Ä‘en xì - vết máu ghẻ khô và nÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng dÃnh ở đầu ngón tay em. Mừng sợ hãi định trở mu bà n tay chùi vết Ä‘en mình là m nhá»›p bản đồ. Trung Ä‘oà n trưởng Ä‘Æ°a tay ngăn lại :
- Chú là m Ä‘en hết cả tấm bản đồ của anh bây giá»? Äá»™i trưởng của chú sẽ Ä‘i kiểm tra thá»±c địa. Nếu đúng nhÆ° chú mi nói, anh sẽ thưởng. NhÆ°ng nếu chú mi nói tam toạng anh sẽ Ä‘áºp chú mi chục roi vá» cái tá»™i xem trá»™m bản đồ máºt.
TrÆ°a hôm đó, Trung Ä‘oà n trưởng cùng Ä‘i vá»›i Ä‘á»™i trưởng Thắng đến dốc núi Xê-ca Bảy, Ä‘iá»u tra vị trà đặt Ä‘Ã i quan sát.
Ông phải sá»ng sốt khi nhìn và o bản đồ đúng cái chá»— Ä‘en sì vết móng tay của chú liên lạc, có má»™t cây quao đại thụ, cao vòi vá»i, dá»±ng thẳng tắp giữa lÆ°ng chừng núi. Ông há»i Ä‘á»™i trưởng :
- Chú bé liên lạc nà y có được há»c hà nh gì không?
- Dạ em vô bá»™ Ä‘á»™i còn chÆ°a biết chữ. Hiện tôi Ä‘ang dạy cho em há»c. Không có vở, bút, tôi phải lấy tá» báo Giết giặc là m sách vỡ lòng, dạy em táºp đánh vần. Bây giá» em cÅ©ng đã đánh vần Ä‘á»c được kha khá rồi.
- Thế thì lạ tháºt! Chú ta Ä‘á»c bản đồ sà nh sá»i không thua gì má»™t sÄ© quan tham mÆ°u. - Trung Ä‘oà n trưởng móc trong túi áo quân phục mấy tá» giấy, cây bút chì còn má»›i và tá» bạc mÆ°á»i đồng, Ä‘Æ°a cho Ä‘á»™i trưởng trinh sát, nói tiếp :
- Anh đưa cho chú ta, nói là Trung đoà n trưởng thưởng cho chú như đã hứa.
Và Trung đoà n trưởng quyết định đặt đà i quan sát mới của chiến khu tại cây quao đại thụ nà y.
7
Bồng-da-rắn, Châu-sém và Hiá»n sau ngà y ở Sịa rút lên chiến khu, được Ä‘á»™i trưởng phân công thà nh má»™t tổ trinh sát chuyên việc bám vị trà địch, theo dõi Ä‘iá»u tra tình hình địch.
Ba em được giao nhiệm vụ bám vị trà Äất Äá». Các em trà trá»™n trong dân các xóm quanh đồn, nằm sát bên nách đồn, bám riết giặc suốt ngà y đêm. Nhiá»u lần Bồng và Châu còn lá»t hẳn và o bên trong đồn bằng cách Ä‘i theo những toán ngÆ°á»i bị bá»n giặc lùa từ các là ng, Ä‘Æ°a vá» là m phu Ä‘Ã o hà o, đắp luỹ, xây công sá»±... Äiá»u tra được gì, hai em vá» kể lại vá»›i Hiá»n. Hiá»n ghi ra giấy, vẽ thà nh bản đồ, Ä‘Æ°a lên chiến khu ná»™p cho Ä‘á»™i trưởng.
Ná»a tháng trá»i lăn lóc bến nách giặc, giữa lòng giặc, ba em đã trả lá»i khá đầy đủ những yêu cầu vá» trinh sát vị trà Äất Äá» mà Ban tham mÆ°u trung Ä‘oà n Ä‘á» ra.
Hoà n thà nh nhiệm vụ, đội trưởng ra lệnh cho tổ trinh sát rút vỠchiến khu.
Má»™t đêm tháng tÆ° năm 1947, tráºn đánh vị trà Äất Äá» của trung Ä‘oà n 101 đã diá»…n ra vô cùng gay go và ác liệt. Mãi đến ba giá» sáng vị trà má»›i bị quân ta tiêu diệt hoà n toà n. Lá»a đốt đồn sáng rá»±ng cả má»™t vùng đồi núi Hòa Mỹ và khúc sông Ô Lâu lượn qua gẩn đó. Äá»™i quân giặc thiện chiến “Tuần tiá»…u núi An-pơ†đã bị xóa sổ vÄ©nh viá»…n tại má»™t là ng bán sÆ¡n địa gần ká» chân núi TrÆ°á»ng SÆ¡n. Äó là tráºn chiến thắng đầu tiên và vang dá»™i nhất của trung Ä‘oà n 101 (trÆ°á»›c kia là trung Ä‘oà n Trần Cao Vân) kể từ ngà y mặt tráºn Huế vỡ. Tráºn thắng đã mở đầu cho phong trà o quáºt khởi của chiến trÆ°á»ng Bình Tri Thiên, được Bá»™ Tổng tÆ° lệnh ghi và o Sổ Và ng kháng chiến toà n quốc.
Tổ Thiếu niên trinh sát Bồng-da-rắn, Châu-sém và Hiá»n cÅ©ng được trung Ä‘oà n cho tham gia tráºn đánh, là m nhiệm vụ dẫn Ä‘Æ°á»ng và liên lạc.
Chiến lợi phẩm mà Bồng-da-rắn đặc biệt quan tâm trong tráºn tiêu diệt vị trà Äất Äá» là lá cá» tam tà i má»›i tinh, rá»™ng gần bằng chiếc chiếu, mà cứ sáng sáng bá»n giặc lại kéo lên đỉnh cá»™t cá» trÆ°á»›c sân đồn, trong tiếng kèn tá» tà te. Má»—i lần có dịp lẻn và o vị trÃ, Bồng Ä‘á»u nhìn lên cá»™t cá», Æ°á»›c lượng chiá»u dà i và chiá»u rá»™ng của má»—i khổ vải xanh, trắng, Ä‘á», may thà nh lá cá».
Em lân la tìm đến ông thợ may trong xóm, há»i ông: hai mảnh vải trắng và xanh vá»›i chừng ấy chiá»u dà i, chừng ấy chiá»u ngang, có may đủ má»™t áo sÆ¡ mi và má»™t quần soóc không? Ông thợ may nhẩm tÃnh toán má»™t hồi và trả lá»i có thể may đủ nếu biết cắt khéo nhÆ° ông. Từ hôm đó, lúc thức cÅ©ng nhÆ° lúc ngủ, Bồng-da-rắn không ngá»›t mÆ¡ đến bá»™ quần áo má»›i may bằng vải cá» của giặc.
Trong Ä‘á»™i, Bồng là má»™t trong mấy đứa áo quần rách rÆ°á»›i tả tÆ¡i nhất. Nhất là cái quần đùi, rách hở trÆ°á»›c, hở sau... Những lần phải vỠđồng bằng công tác, phải Ä‘i qua những xóm là ng có dân ở, trá»i nắng cÅ©ng nhÆ° trá»i mÆ°a, Bồng Ä‘á»u phải mang cái áo tÆ¡i lá xù xù nhÆ° thằng bắt trá»™m gà để che cái quần rách.
Có lần Bồng Ä‘i vá» xã Phong Diêu gặp đúng lúc Ä‘á»™i Thiếu nữ Tiá»n phong xã tổ chức liên hoan văn nghệ. Biết Bồng là chiến sÄ© ở chiến khu vá», các bạn gái nhất định má»i bạn trai Vệ Quốc Äoà n lên kể chuyện chiến khu. Kể chuyện thì Bồng không sợ. Bồng có tà i kể chuyện mà ngay cả TÆ°-dát cÅ©ng phải phục. TÆ°-dát má»—i lần nghe Bồng kể chuyện những chuyến Ä‘i trinh sát, Ä‘á»u phải tắc lưỡi nói: “Mi mà viết được ra giấy những chuyện mi vừa kể, thì có thể gá»i vá» Huế in bán chạy không thua chi chuyện kiếm hiệp của ông Lý Ngá»c HÆ°ngâ€. [5]
Hiá»m má»™t ná»—i cái quần đùi rách quá mà Bồng không thi thố được tà i kể chuyện vá»›i các bạn gái. Không lẽ mang tÆ¡i lá xù xù đứng trên sân khấu mà kể chuyện? Giáºn cái quần đùi rách. Bồng giáºn lây sang các bạn gái, Ä‘á»™i Thiếu nữ Tiá»n phong.
Bồng sa sầm nét mặt, nói vá»›i mấy bạn gái trong ban chấp hà nh Äá»™i Thiếu nữ đến má»i Bồng mang tÆ¡i trong lúc nói vá»›i giá»ng khá cục cằn :
- Tui không biết kể chuyện? Tui còn mắc việc chiến khu!
Rồi Bồng vùng bá» chạy trÆ°á»›c những cặp mắt ngÆ¡ ngác của các bạn gái. Em chạy thục mạng ra giữa cánh đồng, chui và o má»™t ngôi miếu cổ đổ nát. Em vứt cái tÆ¡i lá xuống ná»n miếu, ngồi dá»±a lÆ°ng và o tÆ°á»ng miếu đổ nát, nhìn lại cái quần đùi rách hở trÆ°á»›c hở sau, khóc tấm tức dÆ°á»›i bầu trá»i chiá»u giăng giăng mÆ°a bụi. Trong giây phút đắng cay khốn khổ đó, Bồng sẵn sà ng đổi má»™t cánh tay để lấy má»™t cái quần là nh lặn.
Bởi váºy, trong suốt thá»i gian bám vị trà Äất Äá», Bồng không phút nà o rá»i mắt lá cá» tam tà i trên cá»™t cá» trÆ°á»›c đồn giặc, vá»›i ná»—i đợi chá» khắc khoải má»™t bá»™ áo quần là nh lặn, để có thể thi thố tà i kể chuyện trÆ°á»›c mặt các bạn gái. Hai giá» sáng hôm đó, lúc cùng vá»›i các anh lá»›n xung phong và o đồn giặc, giữa cảnh súng đạn nổ rầm trá»i, Bồng đã trèo phắt lên đỉnh cá»™t cá» Ä‘oạt lấy lá cá» xanh trắng Ä‘á». Em gấp lá cá» lại, quấn tròn quanh bụng, lấy dây Ä‘iện thoại buá»™c chặt và phủ cái áo rách ra ngoà i.
Thế là bá»™ áo quần bao lâu mÆ¡ Æ°á»›c đã cầm chắc trong tay? Bồng vui sÆ°á»›ng hả hê. Tuy nhá» nhÆ°ng Bồng là má»™t chiến sÄ© từng trải, khôn ngoan. Em biết việc nà y nếu để lá»™ ra, lá cá» sẽ bị Trung Ä‘oà n thu hồi vì đó là chiến lợi phẩm - ká»· luáºt chiến lợi phẩm ngà y đó vô cùng nghiêm ngặt.
Diệt xong đồn, thu xong chỉến lợl phẩm, thì đã gần bốn giá» sáng. Bá»™ Ä‘á»™i đánh đồn được lệnh cấp tốc rút vá» chiến khu, Ä‘á» phòng giặc phản kÃch. Bồng và Châu-sém lúp xúp chạy sau cùng hà ng quân. Quá mải sÆ°á»›ng vì lá cá» tam tà i vừa Ä‘oạt được nên rút vá» gần đến chiến khu, Bồng má»›i sá»±c nhá»› ra Ä‘iá»u quan trá»ng, há»i Châu-sém :
- Lấy được mấy khẩu Moóc-chê sáu mươi?
- Ba
Äang chạy, Bồng đứng sững ngay tại giữa đưởng nhÆ° hai chân bị con Ä‘Æ°á»ng mút chặt. Em trợn tròn mắt, há»i Châu-sém gần nhÆ° quát :
- Răng lại có ba khẩu? Mi có chắc không?
- Tau được phân công trong đội thu chiến lợi phẩm, răng lại không chắc?
Bốn khẩu chứ răng lại ba? Lần cuối cùng vô trinh sát đồn, tau cÅ©ng đã đếm lại, còn đủ nguyên cả bốn khẩu. Thôi chết cha rồi? - Bồng thảng thốt la to - Äúng là mấy cha thu chiến lợi phẩm tìm không kỹ, để sót mất má»™t khẩu! Là m ăn chi lạ!
Bồng-da-rắn nổi tiếng trong Ä‘á»™i là đứa nóng tÃnh. Khi đã nổi nóng em không còn biết kiêng sợ ai. Cả các anh lá»›n em cÅ©ng quát nạt sừng sá»™, đôi khi còn văng tục bạt mạng.
- Chừ tau vá»›i mi phải quay lại tìm cho ra khẩu moóc-chê sót Äi mi! Tau chắc là hắn bị gạch, đất lấp kÃn nên các anh không ngó thấy...
Lúc nà y các anh rút lui đã bá» lại hai đứa khá xa. Châu-sém ngáºp ngừng :
- Biết có tìm thấy không mà lỡ tụi hắn kéo quân tiếp viện lên thì chạy răng cho kịp? Thôi bỠquách cho rồi.
- Bá»! Bá»? Bồng tức tối cà ng la to hÆ¡n. - Khẩu moóc-chê của ngÆ°á»i ta mà mi là m nhÆ° thanh mã tấu không bằng? Mi coi cả trung Ä‘oà n mình được mấy khẩu? - Bồng chụp lấy tay Châu-sém lôi kéo. – Äi! Äi! Mi mà không chạy lui tìm khẩu moóc-chê vá»›i tau thì từ giá» trở Ä‘i không có bạn bè chi hết!
Hai đứa chạy lá»™n trở lại. Äồn giặc vẫn Ä‘ang nghi ngút cháy. Chốc chốc má»™t trà ng đạn lấp trong đất đá bén lá»a nổ bùng bùng là m than lá»a tung lên má» mịt.
Hai đứa giẫm lên đá, lên gạch vụn lên lá»a, lên than, lên những vÅ©ng máu lép nhép, bá»›i chá»— nà y, móc chá»— kia. Trá»i vừa tá» má» sáng, hai đứa moi lên được khẩu moóc-chê sáu mÆ°Æ¡i ly nằm lấp dÆ°á»›i đống gạch vụn và mấy thanh xà gá»— nghi ngút khói. Khẩu moóc-chê còn nguyên cả nòng, cả đế, cả máy ngắm.
Bồng sÆ°á»›ng quá vừa nhảy, vừa la, vừa cÆ°á»i ha hả :
- Tau nói có sai mô! Bốn khẩu là đúng bốn khẩu! - Bồng ôm cái nòng thép và o lòng, lấy áo lau lau lá»›p bụi, rồi rung rung nhÆ° kiểu bồng ru em, vừa cÆ°á»i tÃt mắt vừa nói ná»±ng. - Khổ thân con chÆ°a tá»! Khổ thân con chÆ°a tá»! Chút nữa thì cha bá» con lại cho Tây, để Tây hắn mang con ra bắn lại cha bùm bùm tá» á» á»...
Äiệu bá»™ mừng rỡ nhu Ä‘iên của Bồng không là m Châu-sém cÆ°á»i theo mà tá»± nhiên em ứa nÆ°á»›c mắt.
Châu-sém vác cái đế, Bồng vác cái nòng, chạy một mạch vỠchiến khu, vô thẳng Xê-ca Một nộp cho Ban Tham mưu Trung đoà n.
Trung Ä‘oà n trưởng sai o Chanh cấp dưỡng, nấu má»™t nồi chè Ä‘áºu Ä‘en đầy máºp để tưởng thưởng cho chiến công xuất sắc và bất ngá» của hai chú liên lạc.
Ông ngồi nhìn hai em sì soạp húp chè, nhìn khẩu moóc-chê chiến lợi phẩm dá»±ng ở góc lán, nòng và đế súng máy ngắm còn lấm láp bụi đất nhÆ° củ sắn má»›i nhổ lên... Lòng ông rÆ°ng rÆ°ng cảm Ä‘á»™ng. Và ý nghÄ© hôm nà o lại trở lại day dứt trong trà nhá»› của ông: “Trên chiến luỹ kháng chiến của chúng ta xuất hiện bao nhiêu Ga-vÆ¡-rốt! Những Ga-vÆ¡-rốt Việt Nam chịu thÆ°Æ¡ng chịu khó, tần tảo, bòn mót vÅ© khà giết giặc nhÆ° con nÃt nhà nghèo mót lúa bòn khoaiâ€. Húp hết hai tô con chè nóng phá»ng lưỡi Bồng-da-rắn và Châu-sém ngÆ°á»i toát mồ hôi đầm đìa.
Ghẻ và ráºn Ä‘ua nhau tấn công hai em. Hai em thấy khắp ngÆ°á»i ngứa Ä‘iên. Quên cả lá»… phép, hai em cởi phăng luôn áo để sang bên cạnh, và tiếp tục tấn công nồi chè vá»›i tốc Ä‘á»™ chá»›p nhoáng hÆ¡n, vì chè đã bắt đầu hÆ¡i nguá»™i. Trung Ä‘oà n trưởng chỉ cuá»™n vải xanh, trắng, Ä‘á» Bồng cuốn quanh bụng và buá»™c chặt bằng sợi dây Ä‘iện thoại, há»i :
- Chú mà y cuá»™n tấm vải gì quanh bụng mà rà ng rịt cẩn tháºn thế?
Bồng ngừng húp chè, mắt ngá»› ra. Chè Ä‘áºu Ä‘en hấp dẫn quá là m em quên mất lá cá» chiến lợi phẩm định thu giấu. Em Ä‘Ã nh bối rối, xấu hổ thú nháºn :
- Dạ... lá cỠtam tà i của tụi hắn em lấy được trên cột cỠgiữa sân đồn... Em định giấu các anh, lấy vải may bộ áo quần. áo quần em rách hết...
- Chú mi đừng có là m tầm báºy? - Trung Ä‘oà n trưởng nói giá»ng quở trách, mở rá»™ng lá cá» ra ngắm nghÃa. - Äây là má»™t chiến lợi phẩm hết sức quan trá»ng của tráºn đánh, còn quan trá»ng hÆ¡n cả khẩu moóc-chê kia nữa? Trung Ä‘oà n sẽ gá»i lá cá» nà y ra Bá»™ Tổng tÆ° lệnh cùng vá»›i bản báo cáo tráºn đánh.
- Dạ, em cứ nghÄ© hắn chẳng có gì giá trị chi em má»›i dám liá»u giấu các anh. - Bồng ấp úng thanh minh.
Trung đoà n trưởng gấp lá cỠlại để trên bà n là m việc. Ông đến đầu hồi ngôi lán, lấy ba lô của mình treo trên con sỠtre, mở nắp lôi ra một bộ áo quần ka ki ga-bạc-đin mà u xanh lá cây còn khá mới. Ông đưa bộ áo quần của mình cho Bồng và nói :
- Äây anh cho chú mà y. Chỉ cần nhá» các chị sá»a ngắn lại má»™t chút là chú mà y mặc vừa.
Bồng Ä‘ang bÆ°ng tô chè húp, liá»n đặt vá»™i xuống bà n. Em đứng phắt dáºy, Ä‘Æ°a bà n tay lên, trở sống bà n tay Ä‘en chÅ©i nhanh nÆ°á»›c chè dÃnh quanh miệng. Em nói vá»›i vẻ mặt và giá»ng hết sức nghiêm trang :
- ThÆ°a anh, không phải em chê, nhÆ°ng anh cho phép không nháºn. Anh là Trung Ä‘oà n trưởng, phải ăn mặc tá» tế. Còn tụi em ăn mặc rách rÆ°á»›i loà ng xoà ng răng xong thì thôi. Hết ạ?
Bồng lại ngồi xuống tiếp tục húp chè. Trung Ä‘oà n trưởng đăm đăm nhìn em. Trong khoảnh khắc đó ông vụt nháºn ra rằng trÆ°á»›c mặt ông không phải chỉ là má»™t chú bé mà là má»™t chiến sÄ©; má»™t đồng Ä‘á»™i, vá»›i tÆ° cách hết sức Ä‘oà ng hoà ng, buá»™c những ngÆ°á»i tiếp xúc, đối thoại phải kÃnh trá»ng. Ông lặng lẽ cất bá»™ quần áo và o ba lô.
Bồng-da-rắn và Châu-sém Ä‘ua nhau tấn công nồi chè Ä‘áºu Ä‘en không má»™t chút khách khà cho đến lúc no căng cả bụng, không tà i nà o nuốt thêm được nữa má»›i chịu bá» bát đứng lên.
Châu-sém nhanh nhảu thu dá»n chén Ä‘em ra con suối ngay trÆ°á»›c mặt lán rá»a, còn Bồng bê nồi chè trả xuống bếp.
Hình nhÆ° còn có chuyện gì muốn nói vá»›i Trung Ä‘oà n trưởng nên đáng lẽ ra vá», Bồng đứng ngần ngừ mãi bên cái bà n nứa.
Cuối cùng em ngước mắt nhìn Trung đoà n trưởng, nói :
- Thưa anh, em có chuyện ni nói với anh đã lâu, mà cứ sợ anh la.
- Có chuyện gì chú cứ nói đi?
- Dạ... cái dạo anh giao em nhiệm vụ vá» Huế quăng lá»±u đạn để phá cuá»™c mÃt tinh của tụi Việt gian ở sân váºn Ä‘á»™ng chợ Xép [6]. Lúc rút lên chiến khu em không Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng cÅ©. Em Ä‘i con Ä‘Æ°á»ng ngang qua trÆ°á»›c ngõ nhà anh. Em nhìn thấy chị. Hồi trÆ°á»›c em Ä‘i bán bánh mỳ, má»—i lần qua nhà anh, chị thÆ°á»ng ra mua bánh của em nên em biết mặt, mà chị cÅ©ng nhá»› mặt em. Em giả đò cắt cá», ngó vô trong nhà . Má»™t lúc em thấy chị Ä‘i ra, tay xách cái giá» mây, chắc là chị Ä‘i chợ. Nhìn thấy em, chị dừng lại há»i: “Dạo ni em không Ä‘i bán bánh mỳ nữa à ?â€. Em nói: “Dạ em đổi nghá» Ä‘i cắt cá» bán cho mẩy ông chủ xe ngá»±aâ€. Chị há»i: “Bán cá» rứa có đủ ăn không?â€. Em nói: “Dạ, cÅ©ng tạm tạm thôi chị ạ, bữa no bữa đóiâ€. Chị móc túi lấy ra hai đồng Ä‘Æ°a cho em, nói: “Em cầm mà mua thêm đồ ănâ€. Hai đồng đó em vẫn còn giữ đây. - Bồng moi trong túi ngá»±c áo ra cái gói giấy nhá», bên trong có tá» giấy bạc hai đồng Äông DÆ°Æ¡ng còn má»›i, gấp là m tám. ÄÆ°a gói giấy đó cho Trung Ä‘oà n trưởng xem, Bồng kể tiếp. - Em nhìn kỹ chị, nÆ°á»›c da chị trắng xanh mà cặp mắt chị buồn quá. Em thấy thÆ°Æ¡ng chị ứa nÆ°á»›c mắt. Lúc đó em chỉ muốn nói vá»›i chị: “Em không phải Ä‘i cắt cá» ngá»±a mô. Em là lÃnh trinh sát của anh Lâu đây chị Æ¡i? Má»›i hôm tê ở chiến khu, anh Lâu còn giao cho em trái lá»±u đạn rá»—ng vá»›i tiá»n và dặn dò em công việc phải là m. Chị có muốn Ä‘i lên chiến khu vá»›i anh không, em dắt chị lên...â€. NhÆ°ng em không dám nói, em sợ lá»™ bà máºt. Em Ä‘Ã nh đứng ngó miết theo chị cho đến lúc chị Ä‘i khuất sau cái ngã tÆ°. Dá»c Ä‘Æ°á»ng, em cà ng nghÄ© cà ng thÆ°Æ¡ng chị, rồi em đâm giáºn lây sang cả anh. “Tại răng anh Lâu không cho ngÆ°á»i vá» Ä‘Æ°a chị lên Xê-ca? Tụi Tây hắn biết là vợ anh, trÆ°á»›c sau chi rồi hắn cÅ©ng bắt chị, tra tấn, đánh Ä‘áºp để trả thù anh đã chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i đánh tụi hắn, chị chịu là m răng cho thấu?â€. Em nghÄ© nhÆ° rứa đó má»›i đâm giáºn anh...
Lúc nà y Trung Ä‘oà n trưởng tháºt sá»± bối rối, không biết trả lá»i Bồng ra sao “...Chao, chú Ä‘á»™i viên nhá» của anh lại còn biết lo lắng đến cả cuá»™c sống riêng tÆ° của anh, hạnh phúc của gia đình anh, chẳng khác chi má»™t đồng chà lá»›n tuổi!â€. Anh thầm kêu lên trong lòng nhÆ° váºy.
Trong lúc đó, ChÃnh ủy trung Ä‘oà n Ä‘i và o lán. Ông đứng ở cá»a lán nghe hết đầu Ä‘uôi câu chuyện của Bồng vá»›i Trung Ä‘oà n trưởng. Ông há»i em :
- Nếu anh giao cho em nhiệm vụ vỠHuế, đưa chị Lâu lên Xê-ca em có bảo đảm được không?
Bồng đứng nghiêm lại, rắn rá»i đáp :
- Báo cáo ChÃnh ủy, nhất định em là m được.
- Em thỠtrình bà y kế hoạch của em, anh nghe xem có trúng không nà o?
Dạ, anh Lâu viết cho chị má»™t lá thÆ°. Trong thÆ° anh dặn chị giả là m ngÆ°á»i Ä‘i vá» quê thăm má»™, xách má»™t cái giá», bên trong Ä‘á»±ng xôi, cuối, và ng mã, hÆ°Æ¡ng đèn sáp... Em sẽ mang thÆ° vá» Ä‘Æ°a cho chị. Hai chị em sẽ hẹn nhau ngà y giá», địa Ä‘iểm gặp nhau. Em sẽ giả là m đứa giữ trâu, cầm roi Ä‘i tìm trâu lạc, Ä‘i trÆ°á»›c dẫn Ä‘Æ°á»ng. Chị Ä‘i sau em, cách chừng dăm chục bÆ°á»›c.
- Gặp tụi hắn có há»i thì chị cứ nói là đi vá» quê thăm má»™. Em Ä‘Æ°a được chị vượt qua khá»i Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™ là coi nhÆ° êm...
ChÃnh ủy gáºt gù :
- Äược, kế hoạch của em được đấy! - Rồi ông nói vá»›i Trung Ä‘oà n trưởng - Anh Lâu viết tÆ° cho chị Ä‘i. Việc nà y, tôi và các đồng chà trong trung Ä‘oà n ủy đã nghÄ© tá»›i từ lâu, không ngá» hôm nay em Bồng lại gợi ý.
Ông nói với Bồng :
- Bây giá» em vá» báo cáo lại vá»›i anh Thắng, nói vá»›i anh là đúng bảy giá» sáng mai, ChÃnh ủy trung Ä‘oà n má»i cả hai anh em vô trung Ä‘oà n bá»™, nháºn nhiệm vụ.
BÆ°á»›c ra khá»i cá»a lán, Bồng chợt nhá»› Ä‘iá»u gì, quay và o nói vá»›i Trung Ä‘oà n trưởng :
- Dạ trong thÆ°, anh nhá»› dặn chị đừng Ä‘i guốc, mà phải Ä‘i dép có quai sau. Vì Ä‘Æ°á»ng từ Sịa trở lên núi khó Ä‘i lắm anh ạ...
Một tuần sau, Bồng đã đưa được vợ của Trung đoà n trưởng từ Huế lên chiến khu Hòa Mỹ an toà n. Là một nữ sinh Huế, xuất thân nhà đại gia, chị Lâu đã sống qua gần khắp các chiến khu Bình Trị Thiên trong những năm chiến tranh chống Pháp và trở thà nh một cán bộ kháng chiến.
Ta quyết phá cuá»™c mÃt tinh đó.
Sáng hôm đó, má»™t chiến sÄ© biệt Ä‘á»™ng - em Bồng - má»›i mÆ°á»i lăm tuổi áo quần rách rÆ°á»›i, gánh đôi giỠđến cắt cá» quanh sân váºn Ä‘á»™ng.
Lúc nhân dân bị bắt đến đã đông, Bồng liá»n cầm liá»m Ä‘i và o giả vá» nghe. Má»™t quả lá»±u đạn tung ngay và o trÆ°á»›c mặt bá»n cảnh sát nguỵ đứng gác. Bà con nhìn thấy la lên ầm ầm nhÆ° vỡ chợ: “Việt Minh! Việt Minh!†rồi xô nhau chạy. Quả lá»±u đạn không nổ vì ta không bá» thuốc súng, đã giúp em Bồng hoà n thà nh nhiệm vụ phá vỡ cuá»™c mÃt tinh tuyên truyên, lừa bịp của địch (TrÃch những ngà y khói lá»a - Hồi ký của Trung tÆ°á»›ng Trần Quý Hai - Nhà xuất bản Thuáºn Hóa - 1984).
8
Tổ trinh sát Châu-sém, Hiá»n và Bồng-da-rắn lại được trung Ä‘oà n giao nhiệm vụ bám vị trà Cầu Nhi - má»™t đồn giặc nằm ká» quốc lá»™ số Má»™t, cách thà nh phố ba chục cây số vá» phÃa Tây Bắc.
Trong ba em, Bồng-da-rắn Ãt được há»c hà nh nhất, trình Ä‘á»™ chữ nghÄ©a cÅ©ng chỉ ngang ngang vá»›i Mừng - nghÄ©a là đá»c chÆ°a thông, viết chÆ°a thạo. NhÆ°ng Bồng có má»™t năng khiếu đặc biệt là đánh hÆ¡i được rất nhanh và khá chÃnh xác những ý đồ quân sá»± của cấp trên qua những yêu cầu vá» trinh sát mà cấp trên Ä‘á» ra cho tổ. Nghe Ä‘á»™i trưởng phổ biến xong nhiệm vụ trinh sát mà ban Tham mÆ°u trung Ä‘oà n Ä‘á» ra cho tổ mình lần nà y.
Bồng nói với hai bạn :
- Trung đoà n mình lại định nuốt lôốn “anh†đồn Cầu Nhi đây! Mà lần ni các ông sẽ nuốt lôốn tụi hắn bằng mẹo...
- Mẹo nhÆ° răng? - Châu-sém há»i lại, giá»ng nghi ngá».
- Nếu tau biết mẹo nhÆ° răng thì tau đã là m quách Trung Ä‘oà n trưởng cho rồi, việc chi phải là m thằng liên lạc trinh sát, chạy nhÆ° cá» lông công mà hứng đạn? Có cái chắc là lần ni tau phải Ä‘á»›p luôn má»™t bá»™ áo quần, không dại chÆ¡i anh cá» tam tà i nhÆ° cái tráºn Äất Äá».
Năng khiếu nà y của Bồng cÅ©ng gần giống năng khiếu âm nhạc của Quỳnh-sÆ¡n-ca. Em Quỳnh nghe thấy âm nhạc trong tiếng xà o xạc của lau sáºy, tiếng rì rà o của dòng sông, tiếng kẽo kẹt của những coá»ng nÆ°á»›c quay Ä‘á»u Ä‘á»u... Bồng thì ngá»i thấy những ý đồ quân sá»± của cấp chỉ huy qua các yêu cầu vá» trinh sát địch.
- NhÆ°ng là m răng cáºu biết được là lần ni các ông định nuất lôốn tụi Cầu Nhi bằng mẹo? - Hiá»n nhăn trán cố Ä‘oán mà không ra, Ä‘Ã nh phải há»i Bồng.
- Hai đứa bay không thấy trong yêu cầu trinh sát lần ni các ông cứ nhắc Ä‘i nhắc lại phải Ä‘iá»u tra nắm chắc các Ä‘á»™i quân tuần tiá»…u của địch Ä‘i lại ban ngà y dá»c Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™, quân số bao nhiêu à ? Lại cần phải nắm chắc tụi tuần tiá»…u là Tây hay Bảo vệ quân? ThÆ°á»ng Ä‘i vô những giá» mô, sáng hay chiá»u; sáng thì giá» mô, chiá»u thì giá» mô? Mẹo của các ông chắc là nằm ở chá»— ná»›.
Hiá»n phải ngạc nhiên và phục trÆ°á»›c đầu óc phán Ä‘oán của Bồng. Em nói riêng vá»›i TÆ°-dát :
- Tá»› nghe nói ngÆ°á»i thông minh trán phải cao, trán cà ng cao, cà ng thông minh. Rứa mà cáºu Bồng trán chỉ thấp má»™t khúc là tại răng cáºu hè?
TÆ°-dát cÆ°á»i, trả lá»i bừa :
- Hắn là lÃnh trinh sát từ trong bụng mạ. Mạ hắn phải đẻ hắn trán thấp rứa để nguỵ trang cho tụi giặc khá»i nháºn ra.
Má»™t tháng sau, ban Tham mÆ°u trung Ä‘oà n đã nháºn được đầy đủ những câu trả lá»i của tổ trinh sát.
Và o má»™t buổi trÆ°a trá»i nắng chang chang. Bồng và Châu-sém nằm ôm nhau ngủ trong cái chòi giữ rẫy che khuất giữa những vồng sắn cao lút đầu, cạnh Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™. Hiá»n ngồi trong bụi cáºy ráºm cách Ä‘Æ°á»ng chừng trăm mét, là m nhiệm vụ quan sát và ghi chép những Ä‘oà n xe giặc chạy ra chạy và o, và canh gác cho hai bạn ngủ. Äêm qua hai đứa phải Ä‘i gần suốt đêm để Ä‘em báo cáo vá» chiến khu. Từ chá»— Hiá»n ngồi, nhìn vá» phÃa nam em có thể thấy rõ đồn Cầu Nhi đóng trên má»™t ngá»n đồi thoai thoải. Mái tôn những ngôi nhà giữa đồn và chòi canh lấp lóa dÆ°á»›i nắng trÆ°a.
Hiá»n bá»—ng thấy xuất hiện ở khúc Ä‘Æ°á»ng quanh má»™t toán lÃnh giặc tuần tiá»…u Ä‘ang Ä‘i vá» phÃa đồn. Khoảng ba chục tên, vừa Tây vừa Bảo vệ quân. Khi toán giặc đến gần hÆ¡n, em nhìn rõ, Ä‘i đầu toán tuần tiá»…u là ba thằng Tây Ä‘á»™i mÅ© sắt, cầu vai áo Ä‘en lon và ng chóe. Hiá»n vá»™i rá»i khá»i chá»— núp, cúi rạp ngÆ°á»i, len lách giữa những vồng sắn, chạy vá» phÃa chòi, đánh thức hai bạn dáºy.
- Tụi hắn Ãt khi Ä‘i tuần tiá»…u trên Ä‘Æ°á»ng và o giá» ni - Hiá»n nói vẻ băn khoăn. - Hay là tụi hắn bữa ni có chuyện chi gấp - Äi Ä‘i! Ta ra coi coi. - Bồng vừa dụi mắt vừa giục hai bạn.
Ba em lủi nhanh vá» phÃa bụi cây Hiá»n vừa núp. Ba em khẽ khà ng chui và o bụi nằm ép sát đất, vạch lá nhìn xuống Ä‘Æ°á»ng.
Bá»n giặc đã Ä‘i đến Ä‘iểm gần nhất mà các em có thể quan sát, Bồng hấp háy cặp mắt hÃp nhÆ°ng tinh nhÆ° mắt mèo rừng, khẽ kêu giá»ng hồi há»™p :
- Thằng Tây Ä‘i giữa giống hệt anh Pun-xắc bay Æ¡i! Mà thôi, đúng rồi! Thằng Ä‘i đầu Ä‘eo lon quan hai là anh Kê-men, thằng Ä‘i thứ ba là anh Kốc. Thằng Bảo vệ Ä‘i sau anh Kốc là anh Bùi Ngá»c Hoà ng. Chết cha tụi Cầu Nhi rồi! Chuẩn bị mà xung phong Ä‘i thôi bay Æ¡i!
Cặp mắt hÃp của Bồng đã nhìn rất chÃnh xác. Pun-sắc, Kê- men, Kốc là ba hà ng binh gốc ngÆ°á»i Äức, trong Ä‘á»™i quân Lê DÆ°Æ¡ng của Pháp, vác súng chạy sang hà ng ngÅ© quân ta từ đầu năm 1947. Và anh Bùi Ngá»c Hoà ng là tiểu Ä‘oà n trưởng tiểu Ä‘oà n mÆ°á»i sáu - tiểu Ä‘oà n chủ công của trung Ä‘oà n.
Sau khi đã nắm chắc tình hình địch ở vị trà Cầu Nhi và quy luáºt hà nh quân tuần tiá»…u của giặc trên Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™ Má»™t, Ban chỉ huy trung Ä‘oà n 101 đã tổ chức má»™t tráºn kỳ táºp tà i tình, đầy mÆ°u lược, tiêu diệt gá»n vị trà Cầu Nhi trong vòng nừa tiếng dồng hồ.
Tráºn kỳ táºp đồn Cầu Nhi, sau nà y đã được Trung tÆ°á»›ng Trần Quý Hai kể lại trong thiên hồi ký của mình (lúc đó ông là ChÃnh ủy trung Ä‘oà n) :
“... Má»™t buổi chiá»u, và o khoảng hai giá», có má»™t toán quân tuần tiá»…u Ä‘i đến đồn Cầu Nhi. Äi đầu là tên sÄ© quan Pháp mang lon quan hai. Tất cả Ä‘á»u mang súng đạn đầy mình, trung liên, tôm xông, súng trÆ°á»ng cắm lưỡi lê, lá»±u đạn. Chúng Ä‘i có vẻ mệt má»i. Äứa phì phèo thuốc lá, đứa nhồm nhoà m nhai bánh kẹo, đứa xách mấy con gà kêu oang oác đứa vác trên vai buồng chuôà chÃn, nhá»±a còn chảy ròng ròng. Rõ rà ng chúng vừa Ä‘i cÆ°á»›p bóc má»™t xóm nà o đó rồi má»›i tá»›i đây Tá»›i trÆ°á»›c cổng đồn, tên quan hai hô lÃnh đứng lại và nói vá»›i tên lÃnh gác cổng vá»›i thứ tiêng Việt lÆ¡ lá»›. “Tôi muốn gặp đồn trưởng. Äi tuần qua... mệt quá, muốn và o đâu nghỉ ăn trÆ°aâ€.
Chẳng để tên lÃnh gác trả lá»i, hắn đẩy cổng vô luôn. Cả toán lÃnh vô theo. Và nhanh nhÆ° chá»›p toán lÃnh chia thà nh nhiá»u mÅ©i, lao và o các nhà , các phòng là m việc, nổ súng bắn và o bá»n lÃnh đồn. Những tên sống sót quỳ xuống lạy nhÆ° tế sao. Toán quân tuần tiá»…u đó là ai? Äó là những chiến sÄ© thuá»™c tiểu Ä‘oà n mÆ°á»i sáu do tiểu Ä‘oà n trưởng Bùi Ngá»c Hoà ng chỉ huy. Viên quan hai Pháp là ai? Là Kê-mên, má»™t hà ng binh ngÆ°á»i Äứcâ€.
Toán lÃnh giặc Ä‘i khuất được má»™t lúc, Hiá»n, Bồng và Châu-sém bá»—ng nghe tiếng súng, tiếng lá»±u đạn nổ rầm rầm. Tiếng súng nổ má»—i lúc má»™t rát. Lá cá» tam tà i phất phÆ¡ trên đỉnh cá»™t bá»—ng đổ nhà o nhÆ° con chim lá»›n mà u sặc sỡ bị bắn hạ. Bá»—ng nhảy vá»t ra khá»i bụi ráºm, nhìn vá» phÃa đồn Cầu Nhi, hét to :
- Äánh rồi? Chết cha thằng Cầu Nhi rồi!
Vừa lúc đó, ba đứa nhìn thấy các cánh quân phối hợp lá nguỵ trang đẩy mình, từ các ngá»n đồi trá»c xung quanh chạy nhÆ° bay vá» phÃa đồn.
Bồng la lên :
- Xung phong thôi bay Æ¡i! Các anh vô đồn hết rồi! - Rồi em chạy nhÆ° bay ra phÃa Ä‘Æ°á»ng nhá»±a, Hiá»n và Châu-sém cắm cổ chạy theo. Ba em cứ thẳng Ä‘Æ°á»ng nhá»±a chạy vá» phÃa đồn nhÆ° ngá»±a tế. Bồng chạy trÆ°á»›c, vừa chạy vừa la hét inh Ä‘Æ°á»ng :
- Chạy mau lên bay Æ¡i? Chạy mau lên không áo quần tốt các anh vá»› hết! Chuyến ni tau phải kiếm được má»™t bá»™ tháºt đẹp?
Khi ba em vá»t qua xác thằng lÃnh gác nằm ngang trÆ°á»›c cổng đồn là lúc các anh Ä‘ang tÃu tÃt thu chiến lợi phẩm. Tiểu Ä‘oà n trưởng Bùi Ngá»c Hoà ng vẫn mặc nguyên bá»™ áo quần Bảo vệ quân vá»›i cái lon cai trên ống tay áo, đứng trên nóc hầm ngầm la hét chỉ huy các Ä‘Æ¡n vị. Nhìn ba chú liên lạc của trung Ä‘oà n xuất hiện bất ngá» giữa sân đồn, anh liá»n ngoắc gá»i lại, ra lệnh :
- Hai chú nà y. - Anh chỉ Hiá»n và Châu-sém. - Chạy ngay ra bá» sông nói vá»›i Ä‘Æ¡n vị ngoà i đó chuẩn bị gấp bè để vượt sông rút lui. Còn chú. - Anh chỉ Bồng, - chú và o các lô cốt hầm ngầm coi lại súng đạn chiến lợi phẩm còn sót khẩu mô không!
Anh Hoà ng vẫn nhá»› đến khẩu moóc-chê sáu mÆ°Æ¡i li Bồng bá»›i được trong tráºn Äất Äá».
Hiá»n và Châu-sém xịu mặt, tưởng chuyến ni kiếm chác được chút chiến lợi phẩm, không ngá» bị phân công chạy ra bá» sông. NhÆ°ng mệnh lệnh là mệnh lệnh, hai em không chút chần chừ cùng hô to :
- Báo cáo, rõ!
TrÆ°á»›c khi chạy ra khá»i đồn hai em nói nhá» và o tai Bồng :
- Kiếm được chút chi nhớ phần cho anh em với nghe!
- Yên chÃ, chia ba. Chia ba cân phân!
Bồng vừa la to trả lá»i hai bạn vừa xông và o ngôi nhà chÃnh giữa đồn. Em nhìn thấy cái ba lô cóc to bá»± nằm lăn lóc cạnh vÅ©ng máu và xác thằng lÃnh Lê DÆ°Æ¡ng. Em nhà o tói, bóp bóp cái ba lô và biết ngay bên trá»ng Ä‘á»±ng quần áo, đồ há»™p. Em chá»™p lấy và đeo luôn lên lá»±ng bụng mừng khấp khởi: “ăn tiá»n rồi!â€. Em xục và o gian nhà bên cạnh thấy má»™t khẩu súng trÆ°á»ng Anh dá»±ng ở má»™t góc tối. Bồng chá»™p khẩu súng, Ä‘eo và o vai, cà u nhà u: “Là m ăn nhÆ° ***! Khẩu súng sá» sá» trÆ°á»›c mắt ri mà cÅ©ng để sót!â€.
Em chui và o tầng dÆ°á»›i lô cốt bên trái đồn. Bên trong tối thui, nhÆ°ng em nhìn ra ngay xác má»™t thằng Tây Ä‘en to nhÆ° con trâu trÆ°Æ¡ng mặt bị lá»±u đạn thủng nát nằm đè lên má»™t khẩu súng ga-răng. Ga-răng là loại súng các-bin cỡ lá»›n, bắn liá»n tám phát - ba khẩu ga-răng chụm lại bắn lợi hại không thua gì má»™t khẩu trung liên. Bồng tức tối la lên :
- Trá»i Æ¡i! Các cha mắt mÅ©i bá» Ä‘i mô mà khẩu ga-răng cÅ©ng bá» sót? Äúng là là m ăn nhÆ° ***?
Bồng cúi xuống, hai chân dạng chân chèo, cố lôi khẩu súng nhÆ°ng không lôi nổi. Em thở hồng há»™c, cố vần xác thằng Tây qua má»™t bên để lấy khẩu súng. NhÆ°ng cái xác nặng quá đá tảng, em Ä‘á» mặt tÃa tai không sao vần nổi. Thêm cái mặt thủng be bét vá»›i hà m răng trắng nhởn, nhe ra nhÆ° mõm chó sắp sủa trong cảnh tối má» má» là m em rùng mình, á»›n lạnh dá»c xÆ°Æ¡ng sống. Mùi máu ôi xông lên nồng nặc là m em muốn má»a.
Suýt nữa thì em vùng bá» chạy. NhÆ°ng khẩu súng ga-răng đã giữ chân em lại. Vừa lúc đó bên trên đồn tiếng thanh la báo hiệu rút lui gióng giả vang lên từng hồi cấp bách. Em gá»i to xem có anh nà o trên đó xuống giúp em má»™t tay, nhÆ°ng tất cả Ä‘ang vá»™i vã rút lui nên không ai nghe tiếng em gá»i. Äồn Cầu Nhi không phải nhÆ° đồn Äất Äá», nó nằm sát bên Ä‘Æ°á»ng số Má»™t, các Ä‘á»™i ứng chiến tiếp viện của địch có thể đổ đến trong chá»›p nhoáng bằng phÆ°Æ¡ng tiện cÆ¡ giá»›i.
Cái ba lô cóc to tÆ°á»›ng trên vai là m cho Bồng vÆ°á»›ng vÃu. Em nổi xung lẳng luôn cái ba lô xuống đất, rồi dùng khẩu súng trÆ°á»ng Anh là m đòn bẩy láºt xác tên giặc sang má»™t bên. Cuối cùng em lôi được khẩu ga-răng ra và khoác lên vai. Khẩu ga- răng nặng gấp đôi khẩu súng trÆ°á»ng Anh, sức nặng của hai khẩu súng là m em muốn sụn vai. Lúc chui qua cừa ra ngoà i, Bồng vấp phải cái thắt lÆ°ng Mỹ Ä‘eo tám băng đạn ga-răng.
Em mừng rỡ nhặt lên nịt luôn và o ngang bụng. Ngoái nhìn cái ba lô vừa quăng xuống đất, biết sức không tà i nà o tha nổi, liá»n xá» lý bằng cách nhổ lên đó má»™t bãi nÆ°á»›c miếng.
Ban chỉ huy tráºn đánh được liên lạc báo tin má»™t Ä‘oà n xe thuá»™c binh Ä‘oà n cÆ¡ Ä‘á»™ng ứng chiến từ phÃa đồn Mỹ Chánh chạy vá» phÃa đồn Cầu Nhi. Tin nà y là m quân ta nháo nhà o vá»t ra khá»i đồn cÅ©ng nhanh nhÆ° lúc vá»t và o đồn. Trên vai anh nà o cÅ©ng lặc lè súng đạn và những hòm lá»›n nhá» chiến lợi phẩm.
Tất cả hối hả rút vá» phÃa sông Cầu Nhi. Bồng rút chạy sau cùng. NhÆ°ng vì mang Ä‘eo nặng quá, nó rÆ¡i lại má»—i lúc má»™t xa.
Khi em đến bá» sông thì các anh đã sang hết bên kia sông và đang chạy lúp xúp trên những ngá»n đồi trá»c xa xa. Bồng tụt xuÆ¡ng bá» sông lở dốc đứng và nhà o xuống nÆ°á»›c.
Sông Cầu Nhi hẹp nhÆ°ng khá sâu, nÆ°á»›c trong xanh, chảy xiết Bồng là tay bÆ¡i lặn cá»± phách của Ä‘á»™i. Bình thÆ°á»ng em vượt qua con sông nà y dá»… nhÆ° bỡn. NhÆ°ng lúc nà y phải tha theo hai khẩu súng và thắt lÆ°ng đạn nịt quanh ngÆ°á»i, nên em Ä‘uối sức sức nặng của súng và đạn cứ muốn dìm em xuống nÆ°á»›c và đẩy xa vá» phÃa dÆ°á»›i. Mặc dầu váºy em vẫn không chịu buông hai khẩu súng, và có nguy cÆ¡ chết Ä‘uối. Em liá»n đổi chiến thuáºt, vừa bÆ¡i vừa lặn. Em váºt lá»™n quyết liệt vá»›i dòng nÆ°á»›c, bụng uống no căng nÆ°á»›c. Äến phút em hoà n toà n kiệt sức tay không còn giữ nổi hai khẩu súng, thì chân em bất ngá» chạm ná»n cát và đá sá»i đáy sông, em vuốt nÆ°á»›c trên mặt, reo to: “Thoát rồi?†Em lá»™i à o và o bá», trÆ°á»n lên bá» dốc vác hai khẩu súng trên vai, chạy thục mạng.
Chạy được mấy chục bÆ°á»›c em vấp phải Pun-xắc ngÆ°á»i hà ng binh Äức. Pun-xắc áo quần tóc tai Æ°á»›t sÅ©ng nÆ°á»›c, ngồi nép sau má»™t mô đất ngó ra phÃa sông mà khóc nhÆ° con nÃt. Anh hà ng binh ngÆ°á»i Äức nà y má»›i hai mÆ°Æ¡i bốn tuổi, cao má»™t thÆ°á»›c chÃn mÆ°Æ¡i bảy phân, mái tóc và ng óng nhÆ° tÆ¡ tằm và cặp mắt to xanh biếc. Anh ta đẹp trai đến ná»—i các o bà o chế, y tá, má»—i lần gặp anh Ä‘i ngang qua Ä‘á»u phải quay lại ngẩng lên nhìn và o cặp mắt xanh biếc của anh mà cÆ°á»i duyên.
Bồng ngạc nhiên há»i :
- Răng anh lại ngồi đây mà khóc rứa?
Pun-xắc nháºn ra chú bé liên lạc vẫn thÆ°á»ng gặp ở chiến khu. Anh Ä‘Æ°a sống bà n tay quyệt nÆ°á»›c mắt, nói tiếng Việt giá»ng Huế trá» trẹ :
- Tôi là m mất khẩu tôm-xông rồi!
- Là m mất à ? Mất ở mô? - Bồng tái mặt há»i.
- Tôi bÆ¡i qua sông... Khẩu súng tuá»™t khá»i vai... chìm xuống nÆ°á»›c.
- Ui trá»i? - Bồng giáºm chân kêu, vừa giáºn dữ vừa sợ hãi.
Em không thể nà o tưởng tượng được má»™t sá»± mất mát ghê gá»›m đến nhÆ° thế. Bồng đã từng chiến đấu trong má»™t trung Ä‘á»™i Quyết tá» quân chỉ có mác là o và mã tấu, nên em thấm thÃa cái giá của vÅ© khà không thua gì các anh Vệ Quốc Quân lá»›n tuổi.
Em vẫn còn nhá»› trong tráºn Võ Xá, anh trung Ä‘á»™i trưởng giữ khẩu tôm-xông nà y, lúc rút lui là m rÆ¡i mất má»™t băng đạn trong bốn băng của khẩu súng. Lúc đó đã quá ná»a đêm, ChÃnh ủy trung Ä‘oà n bắt anh phải lá»™n trở lại con Ä‘Æ°á»ng cÅ© tìm cho ra băng đạn. Äến tảng sáng hôm sau anh má»›i tìm ra được băng đạn Ä‘em vá» báo cáo vá»›i ChÃnh ủy.
Bây giỠkhông phải mất băng đạn mà mất cả khẩu súng!
Bồng giáºn run ngÆ°á»i. Em nhìn mặt Pun-xắc nói nhÆ° quát :
- NgÆ°á»i ta nhá» ri, ngÆ°á»i ta bÆ¡i qua sông còn tha được hai khẩu súng vá»›i tám băng đạn? Mình to cao nhÆ° cái cá»™t đình, mang có khẩu súng cÅ©ng để rá»›t!
Bị má»™t chú bé đứng chỉ cao đến thắt lÆ°ng mình la lối, quát mắng, Pun-xắc vẫn chịu ngồi im thin thÃt. ChÃnh anh cÅ©ng hiểu má»™t khẩu súng tiểu liên tôm-xông đối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i Việt Minh lúc nà y có ý nghÄ©a nhÆ° thế nà o. Cả đại Ä‘á»™i biệt Ä‘á»™ng - đại Ä‘á»™i được trang bị tốt nhất tiểu Ä‘oà n - chỉ có ba khẩu tôm- xông. Và sáng nay lúc xuất phát, chÃnh tay cô-lô-nen Lâu [7] - anh gá»i Trung Ä‘oà n trưởng nhÆ° váºy - đã trao khẩu súng cho anh, căn dặn: “Nhá»› giữ khẩu súng cẩn tháºn và bắn tiết kiệm đạnâ€. Thế mà anh đã để mất khẩu súng. Anh lo sợ có thể bị cô- lô nen Lâu Ä‘Æ°a ra tòa án binh vì tá»™i là m mất súng. Anh đã từng chiến đấu trong quân Ä‘á»™i của HÃtle. Anh hình dung ká»· luáºt của quân Ä‘á»™i Việt Minh cÅ©ng nghiêm khắc ghê gá»›m nhÆ° quân Ä‘á»™i HÃtle, nén ná»—i lo sợ là m cho tấm thân cao lá»›n của anh gần nhÆ° tê liệt, và đầu óc trở nên mụ mẫm. Anh chỉ còn biết ngồi nép mình sau mô đất nhìn ra quãng sông mình vừa đánh mất khẩu súng mà khóc nhÆ° má»™t đứa con nÃt. Bồng cà ng tiếc khẩu súng cà ng giáºn Pun-xác. Em chỉ muốn xông tá»›i đạp cho anh ta mấy đạp. Em là u bà u: “To xác mà dở thúi!â€.
Bồng chợt nhìn xuống bụng áo Pun-xắc. Bụng áo căng phồng nhÆ° bụng Ä‘Ã n bà chá»a. Em cúi xuống nắn nắn bụng áo, lổn nhổn toà n đồ há»™p! Lúc bá»™ Ä‘á»™i thu chiến lợi phẩm, Pun-xắc lá»t và o khu nhà bếp. Anh quÆ¡ đại đồ há»™p để trong tủ, tá»ng hết và o bụng áo.
Bồng vá»— và o bụng áo Pun-xắc giáºn Ä‘iên ngÆ°á»i, quát tháºt sá»± :
- Cầm hèn chi? Vô đồn không chịu lấy súng lấy đạn, lại nÃch đầy má»™t bụng đồ há»™p ri, là m chi bÆ¡i qua sông mà không chìm, không là m rá»›t mất súng. Chừ lại còn ngồi đó mà chảy nÆ°á»›c đái?
Bồng ném hai khẩu súng vác trên vai xuống đất, cởi nịt đạn ném lên hai khẩu súng, mặt hằm hằm há»i :
- Là m rá»›t chá»— mô, ra chỉ cho ngÆ°á»i ta mò lên!
Pun-xắc chạy theo Bồng ra bá» sông. Anh nhặt hòn đá ném ra quãng giữa sông, chá»— anh ta vừa đánh rÆ¡i khẩu súng. Bồng mắt ngó theo chá»— hòn đá vừa rá»›t xuống, hai tay tụt nhanh bá»™ áo quần rách nhÆ¡ xÆ¡ mÆ°á»›p, ném xuống đất. Em nhảy thẳng từ trên bá» dốc đứng xuống nÆ°á»›c. Em sải tay bÆ¡i ra chá»— hòn đá vừa rÆ¡i, chúi đầu lặn. Cái mông trần tÃm ngắt những bá»ng ghẻ ruồi và hai cẳng chân em chống ngược lên khá»i mặt nÆ°á»›c trong chá»›p mắt, rồi biến hút trong là n nÆ°á»›c xanh ngắt. Pun-xắc nừa ngồi ná»a quỳ trên bá» sông, hai tay chống đất, cặp mắt xanh hau háu nhìn xuống chá»— Bồng vừa lặn. Tiếng Ä‘á»™ng cÆ¡ cả má»™t Ä‘oà n xe của giặc từ phÃa Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™ vá»ng lại rõ dần.
DÆ°á»›i sông, Bồng nổi đầu lên. Em Ä‘Æ°a hai tay lên cao. Hai tay không. Em há to miệng há»›p há»›p không khÃ, nhìn lên bá», đầu lắc lắc báo hiệu chÆ°a tìm thấy khẩu súng. Pun-xắc há»›t hải, Ä‘Æ°a hai bà n tay lên miệng là m loa, gá»i to :
- Bồng! Bồng! Xe bá»n giặc đến gần!
NhÆ°ng dÆ°á»›i sông Bồng đã chúc đầu, chổng mông lặn biến xuống nÆ°á»›c. Từng đợt vòng sóng, nở to mãi, lan và o đến táºn bá». Lần thứ hai Bồng nổi đầu lên, vẫn hai tay không. Tiếng Ä‘oà n ô tô giặc gầm rú ngay phÃa ngoà i Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™. Chắc chúng đã chạy đến trÆ°á»›c cổng cái đồn vừa bị đánh tanh bà nh và nghi ngút lá»a cháy. Tiếng phanh rÃt của Ä‘oà n xe vá»ng và o đến táºn đây. DÆ°á»›i sông, Bồng xua tay lia lịa vá» phÃa Pun-xắc :
- Chạy đi! Chạy đi! Tụi hắn vô đây chừ đó!
Pun-xắc vá»t đứng lên. Anh chạy đến chá»— Bồng để hai khẩu ga-răng và chiếc nịt đạn. Anh nhặt khẩu ga-răng, giáºt mạnh cÆ¡ bẩm. “Rắc!â€. Má»™t viên đạn vá»t ra khá»i nòng súng. Băng đạn vẫn còn nguyên. Anh lượm cái nịt đạn, thắt và o ngang ngÆ°á»i và nhà o trở lại phÃa bá» sông. Anh quỳ xuống sau má»™t mô đất sát mép bá» sông, chÄ©a khẩu súng sang bên kia bá». Từ cổng đồn và o đến đây chỉ khoảng năm trăm mét Ä‘Æ°á»ng chim bay. Bá»n giặc tiếp viện bắt đầu bắn xối xả ra bốn phÃa. Nhiá»u trà ng đạn bay rÃt ngang qua mặt sông.
Cặp mắt to xanh biếc của Pun-xắc mở trừng trừng nhìn sang phÃa bên kia sông, miệng anh mÃm chặt, toà n bá»™ dáng vẻ khổng lồ của anh hiện rõ quyết tâm trụ lại ở đây, lÃá»u chết để yểm trợ cho Bồng. Và dÆ°á»›i sông Bồng cÅ©ng quyết tâm lặn mò cho bằng được khẩu súng. Äạn má»—i lúc nổ má»™t rát; má»™t gần hÆ¡n. Chúng bắn đại liên và cả đại bác hai mÆ°Æ¡i li vá» phÃa bá» sông. Chúng đã Ä‘oán được con Ä‘Æ°á»ng rút lui của quân ta.
Bồng lại chúi đầu, chống mông lặn xuống nÆ°á»›c lần thứ ba. Lần nà y em lặn còn lâu hÆ¡n cả hai lần trÆ°á»›c, Pun-xắc nhìn xuống sông, lòng nhÆ° lá»a đốt. Má»™t giây trôi qua anh có cảm tưởng nhÆ° dà i bằng cả má»™t ngà y. Và trong khoảng khắc anh đã cảm nháºn vô cùng sâu sắc tinh thần cao thượng và lòng dÅ©ng cảm phi thÆ°á»ng của Ä‘á»™i quân mà anh đã quyết định lá»±a chá»n để chiến đấu. Äược cùng chiến đấu, cùng sống và cùng chết vá»›i những chiến hữu nhÆ° chú bé Ä‘ang giúp anh lặn mò khẩu súng dÆ°á»›i đáy sông kia, tháºt là má»™t Ä‘iá»u may mắn cho Ä‘á»i anh, và cÅ©ng là má»™t niá»m hạnh phúc to lá»›n! Anh nghÄ© váºy và tá»± nhiên nÆ°á»›c mắt trà o ra, những giá»t nÆ°á»›c mắt vui sÆ°á»›ng, thuần khiết, trong sạch đầu tiên trong cuá»™c Ä‘á»i binh nghiệp của anh.
Bồng trồi đầu lên khá»i mặt nÆ°á»›c và hét váng mặt sông :
- Mò thấy rồi!
Em Ä‘Æ°a cao khẩu súng ròng ròng nÆ°á»›c quá đầu cho Pun-xắc nhìn thấy, rồi vừa lặn, vừa hụp, vừa bÆ¡i vá» phÃa bá» sông.
Hai chiếc ô tô G.M.C chở đầy lÃnh Âu-Phi, trÆ°á»›c má»—i xe đặt hai khẩu đại liên, từ phÃa Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™ vừa bắn vừa lao băng băng qua những dốc đồi trá»c, vút thẳng đến bá» sông. Hai chiếc đã ló mÅ©i súng trên ngá»n đồi thấp cách bá» sông bên kia khoảng chừng trăm mét. DÆ°á»›i sông còn hÆ¡n chục mét nữa Bồng má»›i tá»›i bá», Pun-xắc giáºn dữ nhằm chiếc xe Ä‘i đầu bắn liên tiếp cả kẹp đạn, và anh lắp má»™t kẹp đạn má»›i, bắn tiếp.
Tiếng đạn ga-răng nổ rất Ä‘anh và đưá»ng đạn khá chÃnh xác.
Hai chiếc xe hoảng hốt phanh rÃt. Bá»n giặc trên xe vá»t xuống đất nằm oẹp chÄ©a súng sang phÃa Pun-xắc bắn trả nhÆ° đổ đạn. Nòng hai khẩu đại liên đặt trên xe chúc thẳng xuống mặt sông, nổ rầm rầm chát chúa. Chúng đã nhìn thấy Bồng. Em hụp sâu xuống nÆ°á»›c, lặn má»™t hÆ¡i tá»›i thấu bá». Em nhà o lên bỠđất. Äạn đại liên chÃu chÃu quanh mình em, cắm phầm pháºp và o đất, và mặt sông quanh em sôi lên nhÆ° tăm cá. Pun-xắc nhoà i ngÆ°á»i ra sát mép sông, túm lấy tay Bồng gần nhÆ° xách bổng em lên bỠđất dốc ngược.
Hai ngÆ°á»i cúi rạp mình chạy ngoằn ngoèo sau những mô đất, những bụi sim mua, để tránh đạn. Ngang qua bụi cây lúc nãy, Pun-xắc lượm khẩu súng trÆ°á»ng Anh, và giáºt luôn cả khẩu tôm-xông Bồng Ä‘ang cầm, vác tất cả lên vai mà chạy.
Äạn bay nhÆ° ong vỡ tổ, rÃt quanh hai ngÆ°á»i.
Hai anh em chạy cách bá» sông được khoảng chừng ba trăm mét, bá»n giặc đã nhà o đến mép bá» sông bên kia. chúng tiếp tục xả súng bắn theo hai ngÆ°á»i nhÆ°ng hỠđã đứng ngoà i tầm nguy hiểm. Chạy lên đến đỉnh đồi, Bồng nhìn tráºt xuống thấy mình trần truồng nhÆ° nhá»™ng. Bá»™ áo quần rách mÆ°á»›p vì vá»™i quá đã quên lại trên bá» sông. Lần ni tưởng vá»› được bá»™ áo quần đẹp không ngá» lại mất luôn cả bá»™ áo quần rách. Em rên lên vừa tiếc vừa tức: “Lá»— to!†trong lúc đó súng giặc vẫn nổ rá»n.
Nổi xung, em cầm lấy chim, ưỡn ngÆ°á»i trá»… vá» phÃa bá»n giặc, rung rung chá»i toáng :
- Có *** cau đây cho bắn! Có *** tau đây cho bắn! Bắn cái mả cha bây đây nì!
Pun-xắc đứng sững nhìn Bồng. ChÆ°a hiểu rõ nghÄ©a câu chá»i, nhÆ°ng anh hiểu chú bé nà y Ä‘ang là m gì. Anh báºt cÆ°á»i vang. Bồng ngoảnh sang nhìn Pun-xắc Ä‘ang đứng cÆ°á»i ngặt nghẽo, liá»n giục :
- Anh trẽ *** đi! Anh trẽ *** đi! - Vừa giục em vừa trỠvà o hà ng khuy quần của Pun-xắc, ra hiệu.
Pun-xắc láºp tức giáºt tung hà ng cúc quần, lôi cái của mình ra, bắt chÆ°á»›c Bồng cÅ©ng cầm rung lia lịa trẽ vá» phÃa bá»n giặc, hét váng cả dãy đồi :
- Voa-la mông cui! Voa-la mông cui!
Bồng trợn tròn mắt nhìn, phục lác mắt và kinh ngạc trÆ°á»›c vóc dáng đồ sá»™ cái của Pun-xắc. Em kêu lên thÃch thú :
- Ui chao! Hắn to chi mà to đã gớm! Như cái chà y giã gạo?
- Anh trẽ nữa đi! Trẽ nữa đi! To mà dà i như rứa có đứng xa hà ng cây số tụi hắn cũng phải ngó thấy!
Pun-xắc nghe theo Bồng, cà ng ra sức rung mạnh, ra sức hét to! Và con ngÆ°á»i hà ng binh quốc tịch Äức có vóc dáng khổng lồ nà y phút chốc đã hóa thà nh má»™t đứa con nÃt nghịch ngợm. Hai anh em lại tiếp tục chạy. Khi tiếng súng giặc đã khuất hẳn sau dãy đồi vừa chạy qua, và tin chắc không còn gì nguy hiểm nữa, Bồng liá»n nằm dà i ra đất mà thở. Mặt em tái mét vì quá mệt. Miệng em há hốc, thở nhÆ° sắp hụt hÆ¡i, muốn nói gì đó mà không ra tiếng, Pun-xắc cÅ©ng ngồi xuống cạnh Bồng.
Anh đặt ba khẩu súng trên vai xuống, cởi cái thắt lưng đạn đặt lên ba khẩu súng. Anh mở phanh cúc áo, xổ ra đất cả một đống đồ hộp, có đến và i chục vừa hộp vừa lon: thịt, cá, sữa đặc, sữa bột, chanh bột, cà phê, ca cao, sô cô la...
Anh nhún vai nhìn đống đồ há»™p quay sang nói vá»›i Bồng, giá»ng hối lá»—i :
- Chỉ vì mấy cái thứ đồ hộp khốn nạn nà y mà anh suýt là m mất khẩu súng quý, suýt là m cho em chết chìm dưới sông.
Pun-xắc đứng phắt dáºy, nhặt má»™t há»™p thịt bò lá»›n bên ngoà i có vẽ cái đầu bò và những lát thịt mà u Ä‘á» tÆ°Æ¡i, dang mạnh tay định ném xuống cái vá»±c dÆ°á»›i chân đồi. Äang nằm tay chân duá»—i thẳng Ä‘á», Bồng vụt chồm ngay dáºy, há»›t hải nhảy lên đánh Ä‘u và o cánh tay cầm há»™p thịt của Pun-xắc, la bai bải :
- Äừng vứt! Äừng vứt!
Bồng giáºt phắt há»™p thịt trong bà n tay to lá»›n của Pun-xắc, kêu :
- Khi hồi trong đồn không vứt, chừ đã tha được vỠthấu đây lại đem vứt! Dại chi mà dại dữ rứa!
Bồng ngồi phệch xuÆ¡ng đất, nÃu áo kéo Pun-xắc xuống theo, vừa thở vừa nói :
- Anh đục hộp thịt ra ăn đi? Em đang đói gần chết đây...
Lại má»™t chuyện bất ngá» nữa đối vá»›i ngÆ°á»i hà ng binh khổng lồ nà y. Anh ôm đầu Bồng rị và o ngá»±c mình, xoa xoa mái tóc bù rối của em, cảm Ä‘á»™ng nói :
- Là m sao trong cái đầu bé nhá» thế nà y mà em lại chứa Ä‘á»±ng được nhiá»u trà khôn đến nhÆ° váºy!
- Äục Ä‘i anh! Äục Ä‘ii Em Ä‘ang thèm rệu cả nÆ°á»›c miếng đây.
Pun-xắc rút con dao găm cạnh sÆ°á»n, đục há»™p thịt vá»›i bà n tay thà nh thạo.
Hai anh em vừa bốc thịt ăn vừa nhìn nhau mà cÆ°á»i.
Vừa lúc đó một tổ bộ đội từ dưới chân đồi chạy lên. Nhìn thấy hai anh em đang nhồm nhoà m nhai thịt, hỠmừng rỡ kêu to :
- Äây rồi! Äây rồi!
Té ra khi rút vỠđến địa Ä‘iểm táºp kết, tiểu Ä‘oà n trưởng Bùi Ngá»c Hoà ng má»›i phát hiện ra thiếu Pun-xắc và Bồng. Anh liá»n cá» má»™t tiểu Ä‘á»™i quay lại tìm hai ngÆ°á»i.
9
Buổi trÆ°a. Äá»™i trưởng Thắng Ä‘ang tắm giặt dÆ°á»›i sông Ô Lâu. Anh cÅ©ng chỉ có Ä‘á»™c má»™t bá»™ áo quần.
TrÆ°á»›c khi tắm, anh giặt bá»™ áo quần phÆ¡i lên cà nh cây. Tắm xong, trần nhÆ° nhá»™ng, anh trèo lên tảng đá khuất sau bụi lau sáºy ngồi co ro chỠáo quần khô. Thân hình gà y còm nhom của anh cÅ©ng lấm tấm ghẻ ruồi.
Mừng từ trên bá» dốc há»™c tốc chạy xuống bến, nhìn quanh quất gá»i to :
- Anh Thắng ơi. Anh Thắng?
- Cái chi đó, Mừng?
Nhìn thấy bá»™ áo quần phÆ¡i trên cà nh cây, Mừng biết là đội trưởng Ä‘ang “cuổng trá»i†nên chỉ đứng bên nà y bụi lau sáºy, báo cáo vá»›i sang :
- Anh lên ngay, có khách dưới Huế lên tìm anh.
- Khách dưới Huế à ? Lạ quá hè? Em có bỉết là ai không?
- Dạ hai ngÆ°á»i, má»™t mệ, má»™t o. Mệ thì già , răng Ä‘en, còn o thì trẻ chỉ bằng chị Quýt bà o chế, nÆ°á»›c da trắng bóc, tóc kẹp, Ä‘i dép xăng-Ä‘an, mặc bá»™ áo quần đẹp lắm. Hai ngÆ°á»i xách hai cái bị chi to lắm!
- Chừ hỠmô rồi?
- Há» Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i đến chá»— Ä‘á»™i mình. Má»™t anh ở ngoà i trạm gác dắt há» Ä‘i. Em chạy trÆ°á»›c vá» báo cho anh biết, cả sợ lúc há» vô anh Ä‘ang cởi áo bắt ráºn thì ôốc dôộc [8], lắm?
- Em chạy lên trước đi rồi anh lên ngay.
Mừng chạy vỠđến lán thì lÃnh gác trạm tiá»n tiêu Xê-ca Ä‘eo khẩu súng mút-cÆ¡-tông, dẫn hai ngÆ°á»i khách phụ nữ, bÆ°á»›c và o san.
- Có anh Thắng ở nhà không em?
- Dạ có... Anh Ä‘ang... - Mừng định nói tắm dÆ°á»›i sông - nghÄ© thế nà o em lại nói... ra công tác ngoà i mấy tráºn địa bắn máy bay. Anh sắp vá» chừ...
- Có hai chị ni ở dÆ°á»›i Huế lên cần gặp Ä‘á»™i trưởng của chú - Anh lÃnh gác quay sang nói vá»›i hai phụ nữ đứng khép nép sau lÆ°ng. - Má»i thÃm và o vô trong nhà đợi. Chút nữa anh ấy sẽ vá».
- ThÃm ạ... Chị ạ... - Mừng lá»… phép chà o hại ngÆ°á»i rồi dẫn há» và o lán.
Hai ngÆ°á»i phụ nữ Huế đứng ngây ngÆ°á»i nhìn ngôi lán trống trÆ¡n vá»›i hai dãy sạp nứa bụi má»t rÆ¡i trắng xóa, những chiếc bao tải còn Ä‘en hÆ¡n cả giẻ lau nhà , được gấp cẩn tháºn, nằm má»™t dãy sát phên mà há» không biết ở đây ngÆ°á»i ta dùng để là m gì. Rồi há» nhìn Mừng áo quần rách tả tÆ¡i, ghẻ lở đến táºn cổ, nÆ°á»›c da và ng ệch, hai ống chân nhÆ° hai ống quyển, đứng xa há» cả chục bÆ°á»›c vẫn ngá»i thấy mùi tanh tanh... Há» chÆ°a bao giỠđược nhìn thấy má»™t cảnh sống cá»±c khổ đến nhÆ° váºy!
- ThÃm vá»›i chị để tạm bị lên sạp cả nặng. - Mừng vẫn đứng cách xa há», rụt rè nói.
NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà răng Ä‘en há»i :
- Chớ em cũng là bộ đội Việt Minh à ?
- Dạ... Chúng em là Vệ Quốc Äoà n... Má»›i đổi tên là Quân Ä‘á»™i nhân dân Việt Nam...
- Rứa em có biết em Thân Trá»ng Quỳnh, cÅ©ng nhá» nhá» cỡ bằng em?
- Có phải trÆ°á»›c tê Quỳnh ở cái nhà láºu thiệt to dÆ°á»›i VÄ© Dạ không ạ?
- Phải, đúng rồi... Nhà cụ Tuần Vi.
- Rứa thì bạn Quỳnh ở cùng đội với em. Bạn ấy bị sốt rét nặng nên cả tháng nay đang nằm trong bệnh viện.
Vừa lúc đó Ä‘á»™i trưởng bÆ°á»›c và o, áo quần anh mặc vẫn còn Æ°á»›t nhÆ°ng đầu tóc được chải khá cẩn tháºn.
- Dạ thÆ°a anh, hai chị em tui là ngÆ°á»i nhà của em Thân Trá»ng Quỳnh - NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà răng Ä‘en nói vá»›i anh Thắng. - Cụ Tuần Vi là cha em, sai chị em tui lên đây mang thÆ° của cụ gá»i cho cấp chỉ huy của bá»™ Ä‘á»™i...
Chị mở kim băng túi áo lấy ra cái phong bì được gấp nhá», cầm Ä‘Æ°a cho anh Thắng bằng hai tay, rất cung kÃnh.
Có hai bức thÆ° trong phong bì, má»™t bức thÆ° chữ đánh máy và bức thÆ° viết tay. Anh Thắng Ä‘á»c bức thÆ° đánh máy trÆ°á»›c.
“Huế, ngà y... tháng... năm 1947.
KÃnh gá»i Ngà i Chỉ huy cao cấp Quân Ä‘á»™i Việt Minh tỉnh Thừa Thiên.
Tôi là Thân Trá»ng Vy, nguyên Tuần phủ cÅ©. Nay tôi lại được chánh phủ Nam Triá»u triệu ra nháºn chức Phó tổng trấn Trung kỳ. NhÆ°ng việc hôm nay tôi muốn đệ trình lên ngà i là việc riêng của gia đình tôi. Cháu Thân Trá»ng Quỳnh là con trai út và độc nhất của vợ chồng chúng tôi. Năm nay cháu vừa tròn mÆ°á»i ba tuổi. Vì sá»± bồng bá»™t non dạ của tuổi thiếu niên, cháu Quỳnh đã trốn nhà theo bá»™ Ä‘á»™i của các Ngà i từ trÆ°á»›c ngà y Mặt tráºn Huế. Nay tôi tha thiết đệ trình lên Ngà i, vì lòng nhân đạo, xin Ngà i cho cháu Quỳnh được trở vá» vá»›i gia đình, để cháu được tiếp tục Ä‘i há»c và chữa bệnh. KÃnh mong Ngà i chấp nháºn cho tôi lá»i đệ trình khẩn thiết của vợ chồng chúng tôi. Hai phụ nữ mang thÆ¡ nà y là ngÆ°á»i nhà gia đình chúng tôi, nếu lá»i đệ trình được Ngà i chấp nháºn, xin Ngà i cho cháu cùng vá» theo.
Gá»i là chút lá»… má»n tri ân, vợ chồng chúng tôi xin kÃnh biếu Ngà i và đồng sá»± má»™t số thuốc Tây chữa bệnh, thuốc bổ và má»™t số váºt dụng cá nhân khác. KÃnh mong Ngà i vui lòng chấp nháºn.
KÃnh cáo Thân Trá»ng Vy ký tênâ€
Anh Thắng Ä‘á»c tiếp bức thÆ° viết tay :
“Quỳnh con ơi!
Từ ngà y con bá» nhà đi, ba mạ, các chị con ngà y đêm thÆ°Æ¡ng khóc. Mạ gà y mòn héo hắt vì thÆ°Æ¡ng nhá»› con, không biết con còn sông hay chết. Không đêm mô mạ không nằm mê thấy con vá» ngồi ở đầu giÆ°á»ng mạ. Bất ngá» cách đây Ãt lâu, do tình cá» mà mạ được biết con còn sông và đang ở “trên nớ†[9]. Mạ lại được nghe nói con Ä‘au ốm bệnh chi nặng lắm, không Ä‘i lại được phải nằm má»™t chá»—. Ba mạ nghe tin cà ng đứt ruá»™t héo gan. Ba con đã viết thÆ¡ đệ trình lên Ngà i chỉ huy cao cấp của Việt Minh Thừa Thiên xin cho con được trở vá» vá»›i gia đình. Ba con cÅ©ng đã đánh thÆ¡ cho chú ruá»™t con hiện Ä‘ang công cán bên nÆ°á»›c Thuy SÄ©, nếu con vá» nhà thì ba sẽ gá»i con sang bên đó để con chữa cho là nh bệnh và há»c hà nh cho đến lúc thà nh tà i.
Chú con cÅ©ng đã có thÆ¡ phúc đáp, rằng ngà y đêm mong chá» con qua để chú cháu được gặp gỡ, Ä‘oà n tụ. Biết tánh con thÃch nhạc, thÃch Ä‘Ã n, nên chú con đã mua sẵn cho con má»™t cái Ä‘Ã n pi-a-nô nhãn hiệu à vá»›i giá mấy chục lượng và ng, để sẵn ở đó, chá» con qua, con chÆ¡i. Mạ gởi kèm theo đây cho thÃm Ba và chị HÆ°á»ng mang lên cho con Ãt đồ ăn, áo, má»n, thuốc, con Æ°ng để dùng hoặc con biếu cá bạn của con thì tùy ý con.
Ba mạ, các chị con ngà y đêm Ä‘á» mắt mong con trở vá».
Mạ của con ký tênâ€
Äá»c xong hai bức thÆ¡, Ä‘á»™i trưởng ngẫm nghÄ© hồi lâu rồi nói vá»›i hai ngÆ°á»i khách :
- Tôi là đội trưởng của em Quỳnh, nhÆ°ng việc nà y phải do cấp trên của chúng tôi giải quyết, đồng thá»i cÅ©ng phải há»i ý kiến của em Quỳnh có muốn vá» vá»›i gia đình hay không. Váºy thÃm vá»›i chị cứ nghỉ tạm ở đây, để tôi Ä‘i gặp cấp trên báo cáo lại.
Anh quay sang nói với Mừng :
- Em ở nhà tiếp thÃm vá»›i chị đây. Anh vô Xê-ca Má»™t có việc.
10
Xê-ca Bảy, nÆ¡i bệnh viện chiến khu đóng, có khoảng chục cái lán tranh. Sáu ngôi lán dà i má»™t mái, là chá»— nằm của bệnh nhân. Bốn cái nhà tranh mái lá phòng khám, phòng mố, phòng Ä‘iá»u trị và chá»— ăn ở của bác sÄ©, y tá, há»™ lý. Tất cả nằm rải rác thà nh hình vòng cung men theo sÆ°á»n ngá»n núi mà trong bản đồ quân sá»± được ghi là đỉnh 96, náu kÃn dÆ°á»›i những tán cây rừng đại thụ. Má»™t con Ä‘Æ°á»ng mòn nối liá»n các lán, trại.
Từ má»—i ngôi lán có lối Ä‘i đánh thà nh báºc xuống con suồl khá lá»›n chảy vòng dÆ°á»›i chân núi, để bệnh nhân xuống suối tắm giặt, rá»a ráy. TrÆ°á»›c khu nhà hai mái có má»™t khoảng trống rá»™ng chừng bốn chiếc chiếu đôi. ChÃnh giữa khoảng trống có căng má»™t tấm vảì mà n trắng, bốn góc buá»™c và o bốn cái cá»c, ở giữa hÆ¡i võng xuống, nhìn giống cái vó tay dá»±ng phÆ¡i. DÆ°á»›i đáy vó đặt cái cháºu nhôm kê cao trên tảng đá. Cái vó mà n nà y là dụng cụ hứng nÆ°á»›c trá»i thay cho nÆ°á»›c cất, để hòa thuốc uống, thuốc tiêm.
Bệnh viện trưởng là bác sÄ© Lê Khắc Thiá»n tốt nghiệp Y khoa ở Pháp, má»™t ngÆ°á»i thầy thuốc nổi tiếng mê thÆ¡ và sà nh thÆ¡. Ông có bà i thÆ¡ “Hồn nhiên†in trong tuyển táºp thÆ¡ kháng chiến của Há»™i Văn nghệ Việt Nam xuất bản năm 1949.
Hôm các em ở Ä‘á»™i Thiếu niên Trinh sát Ä‘Æ°a Quỳnh và o bệnh viện, bác sÄ© Thiá»n Ä‘ang ăn cÆ¡m. Ông bá» dở bữa ăn Ä‘i ra đón em và sai Ä‘Æ°a em và o phòng khám. Ông ngồi xuống cạnh em, Ä‘Æ°a bà n tay có những ngón tay dà i và má»m mại đặc biệt của má»™t bác sÄ© phẫu thuáºt. Vuốt mái tóc tÆ¡ bù rối của em và ngắm nhìn gÆ°Æ¡ng mặt em rất lâu. Ông nâng cằm em lên, nhìn sâu và o đôi mắt to mênh mông của Quỳnh Ä‘ang âm ỉ lá»a sốt, rồi chợt há»i nhÆ° chÆ°a tháºt tin lắm cái Ä‘iá»u mình đã được biết :
- ChÃnh chú mình đã viết bà i hát “Sông Ô Lâu kháng chiếnâ€?
- Dạ...
- Cả nhạc và cả lá»i?
- Dạ. Bà i hát của em còn cái “pá»-rá»-luýt†nữa nhÆ°ng em chÆ°a kịp viết và o. - Quỳnh vung tay đánh nhịp và khẽ ngân nga khúc dạo đầu bà i.
Ông chăm chú lắng nghe, mỉm cÆ°á»i nói :
- Bà i hát của chú mình đã là m cho tôi khóc đó nghe?...
Ông bế em đặt lên giÆ°á»ng khám và là m bằng những khúc thân cây để nguyên cả vá», và lát bằng tre lồ ô Ä‘áºp dáºp. Trá»i! Em nhẹ bá»—ng đến ngạc nhiên, tưởng chừng nhÆ° không phải là m bằng xÆ°Æ¡ng thịt mà bằng má»™t chất liệu gì đó hết sức má»ng manh, hết sức dá»… vỡ. Má»™t ná»—i thÆ°Æ¡ng xót trà o lên, nghẹn cổ ông. Ông cầm bà n chân sÆ°ng tấy của em, nâng lên ngắm nghÃa, trán ông hÆ¡i cau lại vì lo lắng. Ông âu yếm nói :
- Chú mình cứ nằm yên nghe, đợi anh mấy phút. Rồi anh sẽ chữa cho chú mình là nh bệnh. Rồi chú mình sẽ tha hồ mà viết những bà i hát mới...
Ông trở lại lán, ăn nốt chén cÆ¡m vá»›i nÆ°á»›c ruốc. Những tứ thÆ¡ má»›i lên men trong đầu ông: “Cuá»™c kháng chiến thần thánh của đất nÆ°á»›c đã là m nảy sinh biết bao Ä‘iá»u kỳ diệu? Nó giống nhÆ° quặng má» kim loại quý vá»›i má»™t trữ lượng vô táºn, bấy lâu nằm sâu ẩn kÃn dÆ°á»›i các tầng đất, bá»—ng được mÅ©i khoan của kháng chiến chạm phải, phát hiện, là m già u sang cho nòi giống Biết bao nhiêu thiếu niên đã sống và chết nhÆ° những báºc anh hùng cái thế Và chắc cÅ©ng không hiếm những chú bé hóa thà nh nghệ sÄ© cách mạng nhÆ° chú bé bệnh nhân của tôi?â€.
Vừa chan nước ruốc đỠlòm những ớt và o bát cơm gạo mục, ông bác sĩ bệnh viện trưởng chiến khu vừa khẽ ngâm nga một câu trong bà i hát của Quỳnh :
“Sông Ô Lâu ngân nga hát vang.
Chảy xuyên qua cuá»™c kháng chiến trÆ°á»ng kỳ...â€.
BÆ°ng bát cÆ¡m lên miệng và , ông vẫn không thôi nắc ná»m :
- Lạ tháºt! Má»™t chú nhóc mÆ°á»i ba tuổi mà viết nổi má»™t câu hát nhÆ° thế. Lạ tháºt!
* * * * *
CÅ©ng nhÆ° hồi ở trạm quân y của mặt tráºn khu C. Quỳnh trở thà nh con cÆ°ng của cả bệnh viện chiến khu. Từ bác sÄ© bệnh viện trưởng đến y sÄ©, y tá, há»™ lý, đến bệnh nhân, Ä‘á»u yêu em và đối xá» vá»›i em nhÆ° con đẻ, nhÆ° em ruá»™t.
Những hôm em dịu cÆ¡n sốt, cái chân bá»›t Ä‘au nhức, em tha thẩn Ä‘i đến các lán trong khu bệnh viện. Em dạy cho há» hát bà i “Sông Ô Lâu kháng chiến†của em và hát cho há» nghe những bà i hát mà há» yêu cầu. Em vừa có năng khiếu âm nhạc tuyệt vá»i lại vừa rất khéo tay. Chỉ cần mà y mò má»™t lúc là em đã có thể biến những đồ váºt tầm thÆ°á»ng, bá» Ä‘i, tìm thấy trong các lán trại thà nh nhạc cụ. Em xếp những ống nứa những ống tre lồ ô dà i ngắn, to nhá» khác nhau, hoặc những cái chén ăn cÆ¡m, những chai lá» không, đổ và o đó những má»±c nÆ°á»›c khác nhau, và dùng chiếc Ä‘Å©a, cái muá»—ng sắt hoặc con dao cùn mẻ, gõ nhịp nhà ng lên những váºt đó, thế là tất cả hóa thà nh âm nhạc. Thế là ngôi lán trà n ngáºp những giai Ä‘iệu hùng tráng, du dÆ°Æ¡ng, êm dịu... của những bà i hát há» quen thuá»™c. Há» chen chúc, xúm xÃt quanh em, mắt không chá»›p, nhÆ° bị hai bà n tay em thôi miên. Những gÆ°Æ¡ng mặt chiến sÄ© và ng võ vì bệnh táºt, đói khát, phút chốc rạng rỡ lên vì niá»m vui của sá»± ngạc nhiên, thán phục. Cuá»™c sống gian khổ. Thiếu thốn kinh ngÆ°á»i của hoà n cảnh bệnh viện chiến khu ngà y đó, từ khi có em, bá»—ng vÆ¡i nhẹ bá»›t. Tiếng rên la, cáu gắt ở các lán bệnh nhân ngà y má»™t giảm và thay và o đó là tiếng hát, tỉếng cÆ°á»i, ngà y má»™t nhiá»u hÆ¡n, bác sÄ© Thiá»n gá»i đùa em là “ChÃnh ủy của bệnh việnâ€.
Có lần bác sÄ© Thiá»n và o thăm lán năm, má»™t lán toà n những bệnh nhân nặng. Ông bắt gặp Quỳnh Ä‘ang đứng trên sạp nứa bắt nhịp cho các anh chị bệnh nhân, ngÆ°á»i nằm, ngÆ°á»i ngồi, ngÆ°á»i dá»±a cá»™t, dá»±a phên táºp hát bà i “Không quân Việt Nam†[10], đúng và o cái câu: “Ta là đà n chim bay trên cao xanh...â€.
Em dạy hát kiên nhẫn không thua gì mấy ông giáo già dạy trẻ con há»c vỡ lòng. Em bắt các anh các chị dừng lại nhiá»u lần, em hát là m mẫu rồi bắt há» táºp hát lại những câu hát sau. Má»™t lần, hai lần, bốn năm sáu lần... Mấy bệnh nhân có tiếng là khó tÃnh, bÆ°á»›ng bỉnh nhất lán Ä‘á»u răm rắp nghe em chỉ vẽ, ngoan ngoãn nhÆ° những chú há»c trò nhá». Em gõ lên bá»™ Ä‘Ã n chai tá»± tạo hòa theo giá»ng hát của há» là m cho tất cả hà o hứng say sÆ°a táºp.
Bác sÄ© Thiá»n dừng lại trÆ°á»›c cừa lán, đắm chìm trong những giai Ä‘iệu hùng tráng mang ý nghÄ©a tiên tri, báo hiệu, ngợi ca má»™t quân chủng của quân Ä‘á»™i cách mạng tÆ°Æ¡ng lai và gợi lên niá»m mong Æ°á»›c lá»›n lao vá» sức mạnh của Nhân dân - Äất nÆ°á»›c, được má»™t em bé lÄ©nh xÆ°á»›ng và điá»u khiển bắt nhịp. Ông ngắm nhìn những tấm thân gà y gò, ghẻ lở, che phủ những bá»™ quần áo rách nhÆ° tổ đỉa, những gÆ°Æ¡ng mặt võ và ng, xanh lét ủ đầy bệnh của các chiến sÄ© bệnh nhân, trà n trá» niá»m phấn khÃch cách mạng. Lá»i hát hừng há»±c khà phách, trà n đầy chất thÆ¡ hà o hùng nhÆ° Ä‘ang tá»a sáng trên gÆ°Æ¡ng mặt há», nhÆ° Ä‘ang nâng bổng há» bay lên bầu trá»i má»™ng tưởng... “Ta là tinh cầu bay trong đêm trăng...â€.
Ông thấy ngÆ°á»i mình nổi hết gai ốc, và cặp mắt ông nhòa. Vá» sau nà y, nhiá»u năm tháng đã trôi qua, bác sÄ© Lê Khắc Thiá»n râu tóc đã bạc phÆ¡, vẫn còn hay nhắc lại chuyện nà y. Ông xúc Ä‘á»™ng nói: “Lúc đó tôi vụt thấy núi rừng chiến khu, cuá»™c sống bi tráng của năm đầu kháng chiến, các chiến thÆ°Æ¡ng sắp ngã gục và không bao giá» còn đứng lên được nữa vì thiếu thuốc men và đói khát, em bé nhạc trưởng bắt nhịp hát vá»›i hai cánh tay trần mảnh nhÆ° que diêm, và ca khúc không quân Việt Nam cánh bay rợp trá»i... đã hòa nháºp là m má»™t. Äó là má»™t trong những hình ảnh tráng lệ nhất của Tổ quốc lâm tráºn, mà đá»i tôi may mắn được chứng kiếnâ€.
HÆ¡n má»™t tuần vừa qua, Quỳnh vắng mặt ở các lán. Em bá»—ng dÆ°ng lên cÆ¡n sốt liên miên, phải nằm liệt trên sà n. Vết thÆ°Æ¡ng cÅ© dÆ°á»›i gan bà n chân tái phát nặng, sÆ°ng tấy, nóng ran. Em không ăn được, má»—i bữa phải gắng lắm em má»›i nuốt được và i muá»—ng cháo loãng. Bác sÄ© Thiá»n vô cùng lo ngại. Ông láºt nhìn mi mắt em, nhìn lưỡi, bà n chân tấy Ä‘á», nhìn bát cháo gạo luá»…nh loãng vá»›i mấy con tôm khô kho mặn chát để ở đầu giÆ°á»ng mà em chỉ ăn được và i muá»—ng rồi bá» dở... GÆ°Æ¡ng mặt ông vụt tối lại nhÆ° có má»™t mảng bóng râm lÆ°á»›t qua. Ông ứa nÆ°á»›c mắt vì thÆ°Æ¡ng xót, bất lá»±c. Tâm trạng ông lúc nà y giống tâm trạng má»™t tráng sÄ© dÆ° sức đánh bại má»™t kẻ thù, nhÆ°ng có nguy cÆ¡ bị kẻ thù hạ thủ chỉ vì trong tay thiếu má»™t lưỡi gÆ°Æ¡m - dù chỉ là má»™t lưỡi gÆ°Æ¡m cùn. Má»—i lần di xuống lán thăm bệnh cho em, ông lại lắc lắc đầu, lẩm bẩm: “Giá được cho chú ta má»—i ngà y và i ly sữa, má»™t Ãt thuốc kháng sinh thì đâu đến ná»—i...â€.
NhÆ°ng trong tay ông lúc nà y chỉ có cháo gạo loãng, mấy con tôm khô kho mặn chát má»™t Ãt thuốc ký ninh, viên sắt, long não...
Chá»— nằm của Quỳnh trÆ°á»›c đây ở giữa lán. Má»™t bệnh nhân nằm cuối lán, sát phên đầu hồi, ra viện. Em xin bác sÄ© chuyển chá»— nằm đến đây. Em tẩn mẩn tá»± tay khoét phên lán thà nh má»™t khuôn cừa sổ nhá» bằng bốn bà n tay, ngang tầm vá»›i đầu nằm. Em có thể nằm mà ngắm má»™t khoảnh rừng núi qua cái khung cá»a sổ tà xÃu nà y. Những lúc dứt cÆ¡n sốt rét, em thÆ°á»ng nằm nghiêng, úp gÆ°Æ¡ng mặt xanh xao và o khuôn cá»a sổ mắt mở to ngắm nhìn cái dốc núi thoai thoải, mặt đất phủ đầy lá rụng và dây leo, xanh rợp bóng cây cá» những đốm nắng mà u hổ phách, và má»™t mảnh suối lấp lánh dÆ°á»›i chân dốc... Em nằm bất Ä‘á»™ng, có khi hà ng giá» liá»n, mình đắp cái bao tải thay chăn, là m các chị y tá cứ tưởng em ngủ say. Hình nhÆ° em chăm chú lắng nghe má»™t âm thanh gì đó, rất xa, rất mÆ¡ hồ, mà chỉ má»™t mình em nghe thấy. Thỉnh thoảng em lại chống khuá»·u tay nhá»m dáºy, ná»a nằm ná»a ngồi, hý hoáy viết cái gì đó vá»›i mẩu bút chì ngắn bằng ngón tay, lên mặt sau tá» giấy Ä‘Æ¡n thuốc bá» Ä‘i. Em viết hết tá» nà y đến tá» khác. Những tá» viết rồi, em xếp thà nh má»™t táºp, đút dÆ°á»›i cái bao tải rách gối đầu, thiếu giấy Ä‘Æ¡n thuốc, em viết lên những chiếc lá cây vả rừng, thứ lá lá»›n bằng trang giấy vở há»c trò và lúc rụng ngả mà u và ng chanh.
Các anh chị bệnh nhân, y tá, há»™ lý tò mò, rón rén đến gần, cúi nhìn trá»™m xem em viết gì. Em liá»n úp hai bà n tay lên tá» giấy hoặc ngá»n lá, che lại những gì mình Ä‘ang viết và nói vá»›i giá»ng nÅ©ng nịu, há»n dá»—i: “Em không cho coi mô...ôâ€. Cả bệnh viện Ä‘á»u Ä‘oán em Ä‘ang viết nhạc. Và ai cÅ©ng ngong ngóng chỠđợi em lại cho ra Ä‘á»i má»™t bà i hát má»›i, hay nhÆ° bà i “Sông Ô Lâu kháng chiếnâ€. Há» há»i em: “Sắp xong chÆ°a?â€. Em lắc lắc đầu, cÆ°á»i: “ChÆ°a mô... Cái nà y mất công lắm. Mà em bị sốt rét ghê quá†Há» không biết cái nà y là cái gì, và em cÅ©ng không nói rõ. Há» Ä‘oán già đoán non cái nà y chắc là má»™t bà i hát... NhÆ°ng vá»›i bác sÄ© Thiá»n thì em nói: “Em Ä‘ang viết má»™t vở nhạc kịch kể câu chuyện bạn em “Äi tìm thuốc cho mẹâ€. Anh có tin em sẽ thà nh công không?†- em ngÆ°á»›c gÆ°Æ¡ng mặt má»—i ngà y má»™t võ và ng xanh xao, nhìn bác sÄ© Thiá»n và há»i. Rồi không đợi bác sÄ© trả lá»i, em khẽ khà ng nói thêm: “Mô-da viết vở nhạc kịch “Cây sáo thầnâ€, lúc ông ấy còn Ãt tuổi hÆ¡n em...â€. - Bác sÄ© Thiá»n ghi và o nháºt ký: “Hôm nay mình lại biết thêm má»™t chuyện lạ.
Má»™t vở nhạc kịch được viết lên sau những tá» Ä‘Æ¡n thuốc bá» Ä‘i và lên những lá cây vả rừng. Và chú bé tác giả viết “Cây sáo thần†của mình, ở quãng ngừng giữa hai đợt sốt rétâ€.
11
Bác sÄ© Thiá»n chống cây gáºy là m bằng thân cây lụi, cắm cúi trèo dốc từ Xê-ca Má»™t vá» bệnh viện. Ông Ä‘ang có Ä‘iá»u phải báºn tâm suy nghÄ© nên chốc chốc lại trượt chân, vấp và o những rá»… cây, những cây giang, mây song, bò dá»c bò ngang trên lối Ä‘i.
Sáng nay, em Nghi liên lạc của Trung Ä‘oà n bá»™ đến bệnh viện Ä‘Æ°a thÆ° má»i ông ra Xê-ca Má»™t gặp Ban chỉ huy trung Ä‘oà n có việc khẩn, cần trao đổi. Xem thÆ°, ông phá»ng Ä‘oán Ban chỉ huy trung Ä‘oà n lại yêu cầu ông chuẩn bị thuốc men và lá»±c lượng cứu thÆ°Æ¡ng cho má»™t tráºn đánh má»›i, nhÆ° má»i báºn.
NhÆ°ng tháºt bất ngá», chuyện Ban chỉ huy trung Ä‘oan cần trao đổi vá»›i ông là chuyện em Quỳnh, chú bé nhạc sÄ©. ChÃnh ủy trung Ä‘oà n Ä‘Æ°a cho ông xem hai bức thÆ° của bà mẹ em Quỳnh, và há»i ý xem nên giải quyết thế nà o. Ông ngồi ngẫm nghÄ© khá lâu, rồi nói :
- Chuyện tưởng đơn giản mà hóa phức tạp các đồng chà ạ...
TrÆ°á»›c khi nói lên ý kiến của mình, bác sÄ© Thiá»n báo cáo khá tỉ mỉ tình trạng sức khá»e và bệnh táºt của Quỳnh hiện nay.
Ông cÅ©ng không quên kể lại những việc em là m và tình cảm của cả bệnh viện đối vá»›i em. Và trong thá»i gian gần đây, em Ä‘ang mê mải, say sÆ°a viết má»™t vở nhạc kịch mà theo em có thể hay nhÆ° vở nhạc kịch “Cây sáo thần†của Mô-da nhạc sÄ© thần đồng thiên tà i ngÆ°á»i Ão, cách đây gần hai thế ká»·. Mà chú ta đã viết vở nhạc kịch đó nhÆ° thế nà o? Trên mặt sau những tá» Ä‘Æ¡n thuốc bá» Ä‘i, và trên những ngá»n lá cây vả rừng!
- Tôi cÅ©ng không Ä‘oán chắc, - Ông nói - chú ta có thể thá»±c hiện được Æ°á»›c mÆ¡ quá lá»›n của mình hay không... NhÆ°ng niá»m say mê và lòng quyết tâm ghê gá»›m của chú ta trong việc sáng tác vở nhạc kịch cách mạng, đã là m tôi và hầu nhÆ° tất cả bệnh viện, phải xúc Ä‘á»™ng sâu sắc. Nhiá»u hôm tôi bất chợt Ä‘i và o lán, bắt gặp chú ta Ä‘ang nằm tùm hum trên sạp nứa, mình đắp cái bao tải Ä‘en thui nhÆ° giẻ chùi chân, ghé sát mặt bên khuôn cá»a sổ nhá» xÃu, cắm cúi viết nhạc lên lá cây, đôi môi nhá» nhÆ° vẫn còn thoảng mùi sữa mẹ, tái nhợt vì thiếu máu, thiếu dinh dưỡng, Ä‘ang mấp máy khe khẽ má»™t âm Ä‘iệu gì đó... Tôi đứng lặng ngÆ°á»i quay mặt Ä‘i, lau nÆ°á»›c mắt... Và lúc đó tôi vụt có ý nghÄ©: Chú bé chiến sÄ© nà y chÃnh là hiện thân của má»™ng tưởng và ý chà của tất cả chúng ta trong giai Ä‘oạn kháng chiến bi tráng quyết liệt hiện nay... Việc nà y, - Bác sÄ© Thiá»n chỉ và o hai lá thÆ° đặt trên bà n, - theo ý tôi phải để cho em tá»± quyết định, lá»±a chá»n. Nếu em muốn rá»i bá» kháng chiến, trở vá» vá»›i gia đình, tôi chắc các anh cÅ©ng đồng ý thôi. Có Ä‘iá»u em ở và o má»™t “ca†khá đặc biệt: cha em là má»™t tên đại Việt gian mà tôi chắc đã nằm trong danh sách những tên phản quốc đáng tá»™i xá» bắn. Tuy em Quỳnh còn nhá» tháºt, má»›i mÆ°á»i ba tuổi nhÆ° trong thÆ° của cha em đã nói, nhÆ°ng em lại là má»™t chiến sÄ© cứu nÆ°á»›c tình nguyện, hÆ¡n nữa em đã có đủ trà khôn và tình cảm cách mạng để viết nên má»™t bà i hát kháng chiến mà cả chiến khu Ä‘á»u hát. Bởi váºy, nếu quyết định lá»±a chá»n rá»i bá» chiến khu trở vá» vá»›i cái gia đình tá»™i lá»—i của em, sẽ trở thà nh má»™t Ä‘iá»u xúc phạm sâu sắc đối vá»›i tình cảm của cả chiến khu. Tôi Ä‘ang há»i, liệu chú bé mÆ°á»i ba tuổi nà y có đủ bản lÄ©nh để chống chá»i vá»›i sá»± cám dá»— khủng khiếp nà y: sang Thụy SÄ© chữa bệnh và há»c hà nh đến lúc thà nh tà i, chiếc Ä‘Ã n dÆ°Æ¡ng cầm nhãn hiệu à vá»›i giá mấy chục lượng và ng... Trong khi đó ở đây, em chỉ có bát cháo gạo loãng vá»›i mấy con tôm khô kho mặn chát, uống thứ thuốc nÆ°á»›c ký ninh hòa nÆ°á»›c trá»i, viết nhạc lên những ngá»n lá vả rừng, và có nguy cÆ¡ chết Ä‘á»™t ngá»™t vì chứng suy tim... Äừng nói má»™t em bé mÆ°á»i ba tuổi, tôi chắc nhiá»u chiến sÄ© lá»›n tuổi đã từng trải, cÅ©ng phải váºt lá»™n Ä‘au Ä‘á»›n trong quyết định lá»±a chá»n...
ChÃnh ủy trung Ä‘oà n há»i :
- Theo ý anh, em Quỳnh có thắng được “sự cám dỗ khủng khiếp†như anh nói không?
- Tôi tin... Tôi cứ nghÄ© đến câu hát cuối cùng trong bà i hát của em: “Sông Ô Lâu đôi bá» trắng tóc lau... Hát lá»i thá» kháng chiến đến bạc đầu...â€. NhÆ°ng tôi cÅ©ng không dám hoà n toà n Ä‘oán chắc... Em Ä‘ang phải đứng trÆ°á»›c má»™t thá» thách quá lá»›n lao.
Anh Thanh Tùng, má»™t cán bá»™ của phòng chÃnh trị trung Ä‘oà n, cÅ©ng được má»i tham dá»± cuá»™c trao đổi, phát biểu ý kiến :
- Theo tôi, chúng ta không nên mạo hiểm để cho chú bé nà y tá»± lá»±a chá»n. Cách tốt nhất là giấu không để cho chú bé biết chuyện. Và chúng ta sẽ viết thÆ° cho tên đại Việt gian ấy là quân Ä‘á»™i kháng chiến sẵn sà ng cho con trai của các ngÆ°á»i vá» vá»›i các ngÆ°á»i. NhÆ°ng con các ngÆ°á»i đã cá»± tuyệt, quyết không rá»i bá» kháng chiến để Ä‘i theo giặc.
- Tôi phản đối thủ Ä‘oạn và dối trá, - bác sÄ© Thiá»n cắt ngang lá»i Thanh Tùng - mà thủ Ä‘oạn, dối trá vá»›i ai? Vá»›i đồng Ä‘á»™i, đồng chà của mình? Không được! Giải quyết theo cách đó tháºt Ä‘Æ¡n giản và tháºt đỡ mệt. NhÆ°ng vô tình chúng ta đã tá»± là m nhÆ¡ bẩn lý tưởng cao đẹp của chúng ta. Lý tưởng đó là Sá»± Tháºt!
- NhÆ°ng chúng ta phải đặt quyá»n lợi của kháng chiến lên trên hết? - Giá»ng Thanh tùng trở nên gay gắt. - Việc em Quỳnh từ bá» kháng chiến sẽ có ảnh hưởng xấu, rất xấu là đằng khác, đối vá»›i má»™t số cán bá»™ và chiến sÄ© trong hoà n cảnh gian khổ hiện nay.
- Ngay cả nhân danh vì quyá»n lợi của kháng chiến Ä‘i nữa, tôi cÅ©ng không tán thà nh sá»± dối trá. - Sá»± dối trá giống nhÆ° cây kim bá»c giẻ. TrÆ°á»›c sau rồi ngÆ°á»i ta cÅ©ng biết. Và khi đã biết, ngÆ°á»i ta sẽ tá»± há»i: HỠđã dối trá vá»›i mình từ lúc nà o? Và sẽ còn dối trá đến bao giá»? Và háºu quả xấu của loại câu há»i nà y sẽ khó mà lÆ°á»ng hết được.
ChÃnh ủy nói :
- Tôi đồng ý vá»›i cách giải quyết của anh Thiá»n. Việc nà y chúng ta cứ để cho em Quỳnh tá»± do quyết định, lá»±a chá»n.
Trung Ä‘oà n ủy quyá»n cho anh giải quyết việc nà y. Anh cứ Ä‘Æ°a thÆ° của ba mẹ em cho em Ä‘á»c. Sau khi biết rõ nguyện vá»ng của em, anh sẽ gặp ngÆ°á»i nhà em, là m công tác tÆ° tưởng vá»›i há», trong cả hai trÆ°á»ng hợp: Em xin trở vá» vá»›i gia đình hay quyết định ở lại chiến khu.
VỠđến bệnh viện, bÆ°á»›c và o lán, bác sÄ© Thiá»n thấy Quỳnh Ä‘ang ngồi cầm thìa húp cháo. Em vừa dứt cÆ¡n sốt. Chị há»™ lý ép em phải ngồi dáºy ăn bát cháo nóng. Chị dá»— dà nh: “Cháo bữa ni ngon ghê lắm út à , có cả Ä‘áºu xanh vá»›i nếp nghe. Lại có cả Ä‘Æ°á»ng Ä‘en... Ngon chÆ°a! Em gắng ăn nhiá»u vô, cho mau là nh bệnh rồi còn Ä‘Ã n hát cho các anh các chị nghe. Cả bệnh viện tuần ni không có em Ä‘Ã n hát, cứ buồn thỉu buồn thiuâ€.
Quỳnh múc từng muỗng cháo húp một cách lơ đãng.
Hình nhÆ° vừa ăn em vừa còn mải nghÄ© Ä‘i đâu. Húp được và i thìa em lại đặt bát xuống, cầm cái muá»—ng gõ gõ lên bá»™ Ä‘Ã n chai xếp thà nh má»™t hà ng dà i trên miếng ván má»ng, kê sát phên liếp. Em gõ lên má»™t hợp âm, lắng nghe, rồi cau mà y, lắc đầu. Em gõ tiếp những hợp âm khác, lại cau mà y lắc đầu. Khi đã tìm được má»™t hợp âm vừa ý, em cúi xuống ghi những nốt nhạc lên mặt sau tá» Ä‘Æ¡n thuốc bá» Ä‘i.
NhÆ° má»i báºn, bác sÄ© Thiá»n dá»±a vai và o cá»™t tre bÆ°Æ¡ng khung cá»a ra và o, lặng lẽ ngắm Quỳnh mải mê sáng tác. Lòng ông rÆ°ng rÆ°ng cảm Ä‘á»™ng. Ông bất chợt nhá»› đến má»™t câu nói của chÃnh Mô-da, ngÆ°á»i nghệ sÄ© thiên tà i của các thế ká»·, mà chú bé bệnh nhân của ông Ä‘ang quyết định Ä‘ua tà i: “Phải hà nh Ä‘á»™ng cho đến khi không còn má»™t phÆ°Æ¡ng tiện nà o nữa má»›i thôiâ€.
Chú bé chiến sÄ© của chiến khu Hòa Mỹ Ä‘ang ngồi kia, đã hà nh Ä‘á»™ng ngay cả khi không còn má»™t phÆ°Æ¡ng tiện nà o nữa? Chú đã quyết định viết vở nhạc kịch lá»›n đầu tiên của Ä‘á»i mình vá»›i những cái vá» chai, vá»›i những tá» Ä‘Æ¡n thuốc bá» Ä‘i, vá»›i những ngá»n lá vả rừng... ông vụt liên tưởng đến chiếc Ä‘Ã n dÆ°Æ¡ng cầm nhãn hiệu Ã, chiếc ghế tròn đệm bá»c nhung Ä‘á» thắm ngồi chÆ¡i Ä‘Ã n, gian phòng rá»™ng thênh thang, các cá»a sổ buông rèm thêu đăng ten lá»c ánh sáng. Trên những chiếc đôn sứ kê rải rác quanh buồng là những cháºu hoa hồng, hoa cẩm chÆ°á»›ng thÆ¡m ngát. Bên ngoà i cá»a sổ má»™t khu vÆ°á»n lảnh lót tiếng chim vá»›i những lối Ä‘i dạo rải sá»i trắng tinh. Xa xa là dốc núi thoai thoải xanh rợp bóng cây tùng, cây dẻ gai. Má»™t mảnh hồ xanh biếc trôi bồng bá»nh những áng mây của bầu trá»i Thụy SÄ© thanh bình... Tim ông tá»± nhiên Ä‘au nhói vá»›i ý nghÄ©: “Chú bé nà y sắp phải quyết định lá»±a chá»n chiếc Ä‘Ã n dÆ°Æ¡ng cầm hay những cái vá» chai Ä‘á»±ng thuốc, những cháºu hoa hồng, hoa cẩm chÆ°á»›ng kê trên đôn sứ hay cái bao tải rách lúc nhúc ráºn, mảnh hồ xanh biếc, những áng mây và bầu trá»i Thụy SÄ© thanh bình hay bát cháo gạo luá»…nh loãng vá»›i cục Ä‘Æ°á»ng Ä‘en... và cứu cánh Ä‘á»™c nhất của chú trong cuá»™c lá»±a chá»n bi thiết nà y là Lý tưởng cứu nÆ°á»›câ€.
Quỳnh chợt ngẩng lên, bắt gặp cái nhìn đăm đăm của bác sÄ© bệnh viện trưởng. Em mỉm cÆ°á»i bối rối nói giá»ng ngÆ°á»i có lá»—i :
- Dạ, nhất định bữa ni em sẽ ăn hết chén cháo... Cháo chị Liên nấu ngon ghê. Có cả nếp, cả Ä‘áºu xanh vá»›i cục Ä‘Æ°á»ng Ä‘en...
- NhÆ°ng sao Ä‘ang ăn em lại bá» dở? - Bác sÄ© Thiá»n là m bá»™ mặt nghiêm há»i.
- Dạ... đang ăn em chợt nghĩ được một nét nhạc rất đẹp cho phần mở đầu chương hai vở nhạc kịch. Không ghi ngay em sợ quên mất... Anh nghe thỠhý... Em cầm cái muỗng gõ lên bộ đà n chai, tấu cái giai điệu rất đẹp mà em vừa chợt nghĩ ra :
- Có được không anh?
Bác sÄ© Thiá»n ngồi xuống bên cạnh, đặt tay lên trán em, nói :
- Tuyệt lắm!
- Anh thấy tuyệt tháºt à ?
Bác sÄ© vẫn không rá»i bà n tay khá»i vầng trán dâm dấp mồ hôi của em vá»›i ánh mắt đầy lo ngại. Ông gáºt đầu...
- Cởi chi em đỡ sốt, cái chân bớt đau nhức thì em đã viết xong phần đầu của chương hai rồi... Em viết và em mơ đến lúc hoà n thà nh, sẽ được trình diễn trên sân khấu Văn hóa đại chúng, khán giả là cả trung đoà n...
Bác sÄ© Thiá»n âu yếm nói :
- Anh cho là vở nhạc kịch của em phải được trình diễn ở Huế, trên sân khấu lớn, sân khấu nhà Ăc-cơi chẳng hạn.
- Nếu trình diễn ở Huế, em sẽ viết một vở mới đồ sộ hơn.
- Em đã có ý rồi... mà đến ngà y đó chắc còn lâu anh hè?
- Anh cho không lâu lắm đâu. NhÆ°ng cÅ©ng có đủ thá»i gian cho em hoà n thà nh vở nhạc kịch má»›i đồ sá»™ nhÆ° em mÆ¡ Æ°á»›c...
Rồi là m như vừa chợt nhớ ra, ông nói :
- À có thÆ° của ba mạ em gá»i lên cho em đây nà y. - Ông móc túi áo lấy hai lá thÆ° Ä‘Æ°a cho em.
Quỳnh Ä‘á»c xong hai lá thÆ°, ngồi im lặng rất lâu. Rồi nghÄ© thế nà o em lại cắm cúi Ä‘á»c lại lá thÆ° của ba em lần nữa.
GÆ°Æ¡ng mặt thÆ¡ ngây của em vụt Ä‘anh lại, già đi có đến hà ng chục tuổi. Äôi môi nhợt nhạt mÃm chặt nhÆ° Ä‘ang cố nuốt má»™t tiếng nấc nghẹn, má»™t lá»i báng bổ. Em nhấc cái bao tải kê trên đầu gối để là m bà n viết, đặt sang má»™t bên. Em nói mà không nhìn ông, mặt ngoảnh ra phÃa rừng nhÆ° muốn giấu những giá»t lệ cay đắng rÆ°ng rÆ°ng trong khóe mắt.
Phó tổng trấn Trung kỳ! Äã rứa mà không biết xấu hổ lại còn viết ra nhÆ° khoe? Ba tưởng Trung doà n trưởng Vệ Quốc Äoà n cÅ©ng nhÆ° mấy ngÆ°á»i tổng đốc tuần phủ ngà y xÆ°a, mà gá»i đồ lên lo lót cho con... Chao, ba không biết chi hết, không biết chi hết - Em thảng thốt kêu lên, giá»ng vang to má»™t âm hưởng Ä‘au Ä‘á»›n bị nghẹt giữa đôi môi mÃm chặt. Những giá»t lệ to, trong suốt lăn dà i trên hai gò má xanh lét của em. Em vá»™i và ng Ä‘Æ°a nắm tay nhá» lên quệt nÆ°á»›c mắt.
- Vá» việc ba mạ em xin cho em trở vá» vá»›i gia đình em nghÄ© thế nà o? Em có muốn vá» hay không? Ban chỉ huy Trung Ä‘oà n có ý kiến việc nà y để cho em toà n quyá»n lá»±a chá»n. Nếu em muốn vá», trung Ä‘oà n sẵn sà ng bố trà để em vá» theo luôn vá»›i hai chị ngÆ°á»i nhà của em.
- Hai chị nớ lên chiến khu đã lâu chưa anh? Chừ hỠđang ở mô?
Há» má»›i lên trÆ°a hôm qua. Há» Ä‘ang ở lại ngoà i Tiá»n chiến khu, chá»— lán của Ä‘á»™i em. Há» cứ năn nỉ đòi được vô gặp em...
- Anh cứ để há» ngoà i đó, em ra gặp cÅ©ng được. Äừng cho há» vô đây Ai biết được chừ bụng dạ há» ra răng?
Bác sÄ© Thiá»n đăm đăm nhìn em, lòng thắc mắc tá»± há»i: “Cái giá»ng từng trải đó chú bé nà y đã há»c ai? Và há»c từ bao giá» váºy?†Ông không tá»± trả lá»i được. Có lẽ là bản chất chiến sÄ© và nghệ sÄ© đã dắt dẫn em.
Quỳnh tụt xuống sạp nằm, nói với ông :
- Anh cho phép em ra ngoà i đó gặp hỠh�
- Nhưng em yếu rứa đi ra ngoà i đó một mình răng nổi?
- Em chống nạng, em đi thủng thẳng rồi cũng đến nơi...
Anh So xạ thủ súng cối hôm đó vô bệnh viện để chÃch cái nhá»t đồng Ä‘anh má»c ở chá»— hiểm, biết chuyện, liá»n xăng xái nói :
- Chừ anh cũng ra ngoà i đó, để anh cõng chú mình ra luôn.
Anh cÆ°á»i há» há», miệng nở rá»™ng, phô những chiếc răng bà n cuốc và ng khè nhá»±a thuốc lá, quay sang nói vá»›i bác sÄ© Thiá»n :
- Cái số tui ri mà cÅ©ng sÆ°á»›ng gá»›m lắm bác sÄ© ạ. Từ ngà y vô Vệ Quốc Äoà n, tui toà n được là m bạn vá»›i mấy thằng con nÃt ạ Ä‘á»i. Má»™t thằng thì chạy rong khắp thà nh phố, trèo tuốt lên tất cả những ngá»n cây cao chót vót tìm thuốc hen suyá»…n kinh niên cho mạ. Chừ lại thêm má»™t thằng không chịu vá» nhà ăn nem công chả phượng mà đòi ở lại chiến khu ăn sắn, môn thục vá»›i rau tà u bay.
- Nhưng là m răng mà anh biết là em Quỳnh sẽ ở lại chiến khu?
- Răng lại không biết! Ngó cái mặt hắn là tui biết ngay. Mặt Vệ Quốc Quân có sạn có sá»i trong đầu!
- NhÆ°ng em sợ anh cõng nặng, mà anh Ä‘ang Ä‘au... - Quỳnh vịn theo sạp nứa táºp tá»…nh bÆ°á»›c và nói.
- Xì chú mi đừng có là m trạng. Sợ anh nặng? Thứ như chú mi, anh chỉ xách một tay, lia một cái cũng bay thấu qua bên tê sông Ô Lâu...
Anh So vấn Ä‘iếu thuốc lá ngá»n to bằng ngón tay cái, châm lá»a rÃt mấy hÆ¡i liá»n, rồi cúi xuống cõng phốc Quỳnh lên lÆ°ng, hai tay vòng ra sau lÆ°ng, bÆ°ng đỡ cặp mông con nÃt lục cục những xÆ°Æ¡ng của em. Anh nhăn mặt kêu :
- Ui chao? Hắn nặng mới đã gớm! Hơn cả con gà con mới nở?
Cùng ra Tiá»n chiến khu bữa đó vá»›i Quỳnh, có bác sÄ© Thiá»n, mấy anh chị y tá, há»™ lý mang theo xi lanh và thuốc tiêm cấp cứu, cùng vá»›i mấy chiến sÄ© bệnh nhân được ra viện.
12
Trong vòng chÆ°a đầy má»™t ngà y má»™t đêm mà cả chiến khu Hòa Mỹ, từ Tiá»n chiến khu đến Xê-ca Bảy và không chỉ riêng bá»™ Ä‘á»™i, cán bá»™, công nhân viên mà cả nhân dân là ng Hòa Mỹ, Ä‘á»u biết chuyện em Quỳnh-sÆ¡n-ca Ä‘á»™i viên Ä‘á»™i Thiếu niên Trinh sát trung Ä‘oà n, tác giả bà i hát “Sông Ô Lâu kháng chiến†là con trai út Ä‘á»™c nhất, là “hÅ© mắm treo đầu già nâ€, của tên đại Việt gian, Phó tổng trấn Trung kỳ. Và chÃnh tay tên đại Việt gian đó đã viết thÆ¡, cá» hai chị ngÆ°á»i nhà , má»™t già má»™t trẻ, mang lên chiến khu, gá»i táºn tay Ban chỉ huy trung Ä‘oà n, cùng vá»›i nhiá»u thuốc men; nhiá»u đồ lá» quý giá mua từ ngoại quốc xin cho em được trở vá» Huế vá»›i gia đình. Sau đó em sẽ được xuất dÆ°Æ¡ng sang nÆ°á»›c Thụy SÄ© để chữa bệnh và há»c hà nh cho đến lúc thà nh tà i. Ban chỉ huy Trung Ä‘oà n đã cho phép em tá»± do lá»±a chá»n, muốn ở thì ở, muốn vá» thì vá». Hai chị ngÆ°á»i nhà của em hiện Ä‘ang ở tại chá»— ìán của Ä‘á»™i Thiếu niên Trinh sát vá»›i hai bị đồ đạc gánh má»™t gánh nặng. Nếu em thuáºn vá», há» sẽ Ä‘Æ°a em vá» theo.
Chuyện của Quỳnh được sôi nổi bà n tán khắp nÆ¡i chiến khu. Má»i ngÆ°á»i thi nhau phá»ng Ä‘oán, đánh cuá»™c vá»›i nhau.
NgÆ°á»i bảo em sẽ vá», ngÆ°á»i bảo em sẽ ở lại. Nhân đó, ngÆ°á»i ta nhắc lại chuyện quản Háºu, quản khố Ä‘á» cÅ©, là Trung Ä‘oà n trưởng đầu tiên của trung Ä‘oà n Trần Cao Vân. Mặt tráºn Huế vỡ quản Háºu đã bá» trốn theo Tây. Rồi chuyện ông Tuân, trưởng ban quân nhu của trung Ä‘oà n, xách má»™t túi bạc mấy chục vạn Ä‘i vô chiến khu HÆ°Æ¡ng Thuá»·, để gá»i vá» Huế mua thuốc men cho bá»™ Ä‘á»™i. Ông ta đã để túi bạc lại chiến khu Ä‘i vỠđồng bằng, mượn cá»› tìm bắt liên lạc vá»›i cÆ¡ sở rồi nhảy tót luôn vá» Huế theo Tây...
NgÆ°á»i lá»›n là m đến chức to nhÆ° rứa còn trốn theo Tây, huống hồ đây là con nÃt. Chú ta xin vá» là cái chắc!
- Cái nước Thụy Sĩ mà chú ta sắp qua ở là nước mô rứa hè?
- Cái nÆ°á»›c chuyên nghá» là m đồng hồ đó. Äồng hồ Thụy SÄ© tốt nhất thế giá»›i: Ô-mê-ga, Mô-va-đô, Vi-le, PÆ¡-ranh-ta-ni-a...
- Mấy chú liên lạc ở đội anh Thắng tui biết hết, không biết Quỳnh là chú mô?
- Cái thằng nÆ°á»›c da trắng xanh, Ä‘i phải chống nạng mà bữa trÆ°á»›c Ä‘i ngang qua quán, tui gá»i vô cho ăn bát chè gạo, hắn cứ nắc ná»m khen hoà i là ngon ghê, ngon ghê đó.
- ChÃnh thằng ná»› à ? Ngó hắn còn nhá» thó, ốm o hÆ¡n cả thằng Bá»™-xÆ°Æ¡ng-cách-trà nữa hè?
- Không biết cả vạn quốc, có nÆ°á»›c mô nhiá»u bá»™ Ä‘á»™i con nÃt nhÆ° ở Xê-ca Hòa Mỹ mình không hè?
- Kháng chiến mình cÅ©ng thiệt lắm chuyện lạ? Bữa ni còn Ä‘ang thèm cục Ä‘Æ°á»ng Ä‘en rệu cả nÆ°á»›c miếng, áo quần rách thì láy dây chuối buá»™c túm buá»™c tó, sốt rét thì uống nÆ°á»›c mÆ°a hòa ký ninh... Rứa mà chỉ cần gáºt đầu má»™t cái là dã qua ngồi bên nÆ°á»›c Thụy SÄ©, tay Ä‘eo đồng hồ và ng sáng giá»›i, Ä‘i ô tô, ở nhà lầu, mặc lụa, mặc gấm, chÆ¡i Ä‘Ã n chÆ¡i địch... sÆ°á»›ng hÆ¡n cả hoà ng tá» Bảo Long! [11]
- Rứa mà chắc chi chú ta đã chịu gáºt?
- Gáºt chá»› chi mà không gáºt!
- Mấy ông cách mạng nòi gặp phải trÆ°á»ng hợp ni e cÅ©ng chênh vênh nữa là ...
- Cứ đợi coi má»›i biết, chuyện Ä‘á»i nhiá»u khi rất cắc cá».
Từ các trạm gác tiá»n tiêu, trong các ụ súng bắn máy bay, trong các lán trại từ Xê-ca Má»™t đến Xê-ca Bảy, công binh xưởng, trạm quân lÆ°Æ¡ng, xưởng bà o chế... trong các quán hà ng, hiệu “Coiffeur de luxe†của ông Äỡm, quán bán bánh sắn của mụ Tà o... đến đâu cÅ©ng nghe bà n tán chuyện em Quỳnh. Năm đó là năm gian khổ trầm trá»ng nhất của cuá»™c kháng chiến chÃn năm ở chiến trÆ°á»ng Bình Trị Thiên. Nhiá»u ngÆ°á»i bá»n gan quyết tá», nhÆ°ng cÅ©ng không Ãt ngÆ°á»i xao xuyến phân vân... Có ngÆ°á»i đã bÆ°á»›c tá»›i mấp mé ranh giá»›i của sá»± ngã lòng, khiếp nhược; trong tâm tÆ° sâu kÃn đã manh nha ý muốn đầu hà ng, rá»i bá» hà ng ngÅ© kháng chiến, mà danh từ hồi đó gá»i là “dinh têâ€.
Vì má»™t sá»± hết sức tình cá» mà chú bé chiến sÄ© má»›i mÆ°á»i ba tuổi nà y đã trở thà nh đại diện cho cả hai bên: bên bá»n gan và bên ngã lòng. NgÆ°á»i ta mượn chú để công khai bá»™c bạch lòng mình trÆ°á»›c giá» phút nghiêm trá»ng của kháng chiến. Má»—i bên Ä‘á»u muốn nÃu kéo chú đứng vá» phÃa mình để khẳng định niá»m tin hoặc để biện há»™ cho sá»± ngã lòng khiếp nhược.
NgÆ°á»i ta hồi há»™p chỠđợi cái phút chú gặp mặt ngÆ°á»i nhà để nói lên sá»± quyết định lá»±a chá»n của chú.
Bởi váºy khi thấy anh So-moóc-chê cõng Quỳnh trên lÆ°ng, cùng vá»›i bác sÄ© bệnh viện trưởng và mấy chị y tá, há»™ lý, từ phÃa Xê-ca Má»™t Ä‘i ra Tiá»n chiến khu, nhiá»u ngÆ°á»i đã bá» dở công việc Ä‘ang là m, Ä‘i theo coi, đông nhÆ° má»™t đám rÆ°á»›c.
Nằm nép trên tấm lÆ°ng rá»™ng lá»›n lá»±c lưỡng của anh xạ thủ moóc-chê tám mốt, Quỳnh nom cà ng má»ng mảnh, bé bá»ng xanh xao. Nếu anh So không vòng hai cánh tay ra sau lÆ°ng ôm chặt lấy cặp giò và cái mông con nÃt của em, e gió thổi bay. Äoạn Ä‘Æ°á»ng từ Xê-ca Bảy ra đến Tiá»n chiến khu khá xa, phải trèo qua nhiá»u dốc núi và lá»™i qua nhiá»u con suối. Nằm trên lÆ°ng anh So, Quỳnh cÅ©ng thấy thấm mệt. Em Ä‘á»±a mái dầu tóc tÆ¡ bù rối và o cái cổ trần bò má»™ng của anh, nhắm nghiá»n mắt, thiu thiu ngủ. Gió thổi lá»™ng. Äi qua kết hết lá»›p cây rừng che khuất, cái mà u nắng chói chang rá»±c rỡ của vùng Tiá»n chiến khu, và tiếng ngÆ°á»i chuyện trò bà n tán, đã đánh thức em. Em ngẩng đầu lên, mắt hấp háy vì chói nắng. Em ngoảnh lại nhìn những ngÆ°á»i Ä‘i theo sau đông nhÆ° đám rÆ°á»›c. Em tủm tỉm cÆ°á»i vá»›i tất cả thay cho lá»i chà o há»i. Cặp mắt em vốn đã to lúc nà y trông cà ng to hÆ¡n, nhÆ° choán hết gÆ°Æ¡ng mặt hốc hác, xanh xao, mái tóc bù rối gió thổi tung và trà n ngáºp nắng chiến khu.
Không hiểu sao có mấy anh, mấy chị ngó và o cặp mắt em, tự nhiên ứa nước mắt :
- Coi hắn ngó mình tá», hắn cÆ°á»i tá»... Cái mặt hắn răng mà dá»… ghét... - Má»™t chị vừa thút thÃt khóc vừa nói váºy.
Những ngÆ°á»i Ä‘i theo sau, Ä‘á»u biết em tuy là chú bé nhÆ°ng lại là má»™t nghệ sÄ©, đã viết nổi má»™t bà i hát đẹp và quyết liệt nhÆ° má»™t lá»i thá» của tất cả những ngÆ°á»i bá»n gan sống chết vá»›i chiến khu. Ãnh nhìn và nụ cÆ°á»i của em vừa thÆ¡ dại, bé bá»ng, vừa sâu sắc thâm trầm. Qua ánh nhìn và nụ cÆ°á»i đó, ngÆ°á»i ta Ä‘á»u cảm thấy chú bé nà y hiểu rất rõ há» muốn gì ở em, chỠđợi gì ở em...
Anh So cõng Quỳnh bÆ°á»›c và o lán, nhẹ nhà ng đặt em ngồi xuống sạp nứa. Phút chốc cái lán rá»™ng thênh thang đã cháºt nÃch những ngÆ°á»i. Há» chen chúc, vòng trong vòng ngoà i. Äứng vây quanh sát bên em là đội trưởng Thắng, bác sÄ© Thiá»n, và hai phụ nữ gia nhân của viên Phó Tổng trấn Trung kỳ. ThÃm Ba là vú nuôi, o HÆ°á»ng là chị em cô cáºu ruá»™t vá»›i Quỳnh, sống vá»›i gia đình em từ nhá» và cùng Ä‘i há»c vá»›i chị Kiá»u Trang của em.
Hai ngÆ°á»i phụ nữ cùng ôm chùm lấy Quỳnh và òa lên khóc.
Qua gẩn má»™t ngà y má»™t đêm ở chiến khu, há» lần đầu tiên đã được nếm Ãt nhiá»u mùi vị gian khổ của kháng chiến. Suốt đêm qua há» không ngủ. Há» thao thức cố hình dung đứa con nuôi, đứa em của há», mà ngà y ở nhà được nâng nhÆ° nâng trứng, hứng nhÆ° hứng hoa, bây giá» sinh sống ra sao, mặt mÅ©i hình dạng ra sao... NhÆ°ng há» không thể nà o tưởng tượng nổi đứa con trai út Ä‘á»™c nhất của cụ lá»›n Tuần Vi, già u sang quyá»n thế nức tiếng của thà nh phố Huế, lại đến ná»—i rách rÆ°á»›i, ốm Ä‘au, xanh xao, hôi hám nhÆ° cái chú bé mà há» Ä‘ang ôm riết trong vòng tay. Má»™t ná»—i thÆ°Æ¡ng xót ghê gá»›m là m cho cả hai ngÆ°á»i muốn chảy tan thà nh nÆ°á»›c mắt. Trái lại, thấy vú nuôi và ngÆ°á»i chị ăn mặc sang trá»ng, thÆ¡m tho, béo tốt, cứ ôm chặt lấy mình mà khóc, Quỳnh có vẻ xấu hổ và ngượng vá»›i những ngÆ°á»i Ä‘ang đứng vây quanh. Em hÆ¡i đẩy hai ngÆ°á»i ra, nói giá»ng nhÆ° gắt :
- Tá»... Vú vá»›i chị khóc chi mà khóc hoà i rứa? Là m nhÆ° em chết rồi không bằng...
- Ôi chao, con mà đau ốm, ăn ở cách ni rồi con cũng chết mất thôi con ơi!...
ThÃm Ba nÆ°á»›c mắt giá»t ngắn giá»t dà i, rên rỉ.
- Chị với vú mà còn khóc nữa là em bỠem vô trong tê ngay.
Quỳnh chỉ tay vá» phÃa núi.
Câu dá»a của Quỳnh thế mà hiệu quả. Hai ngÆ°á»i chặm nÆ°á»›c mắt và vá»™i nÃn khóc. Từ ngà y còn ở nhà hai ngÆ°á»i đã được biết cái thằng Quỳnh của há» mặt mÅ©i hiá»n là nh nhÆ° con gái nhÆ°ng bÆ°á»›ng bỉnh, gan liá»u cả nhà phải khiếp. Nó đã định là m cái gì, thÃch cái gì là tìm cách là m cho bằng được. Má»™t lẩn, chị Kiá»u Trang ngồi thêu, bị cái kim chÃch vô ngón tay, Ä‘au quá, chị khóc thút thÃt. Nó Ä‘ang ngồi táºp Ä‘Ã n, bá» Ä‘Ã n chạy lại, nói vá»›i chị. “Cái kim chÃch nhÆ° kiến cắn mà chị cÅ©ng khóc! ôốc dôột?â€. Chị bá»±c cãi lại: “Em có bị chÃch mô mà em biết. Em mà bị, em còn khóc bằng mấy chị?â€. Nó cầm lấy cái kim, nói: “Äã rứa, em chÃch cho chị coi?â€. Tưởng nó nói dá»a, ai ngá» nó chÃch thiệt. Nó đâm gần lút ná»a cái kim vô bắp chân rồi rút ra. Bá» cái kim còn Ä‘á» lòm cả máu vô há»™p khâu, rồi bÆ°á»›c cà nhắc đến bên cây Ä‘Ã n, thản nhiên ngồi xuống táºp tiếp. Rồi cái hôm cụ Tuần xé mất cuốn vở nhạc của nó, nó lầm lì nói: “Ba là m rứa, con bá» nhà con Ä‘i Vệ Quốc Äoà n!â€. CÅ©ng tưởng nó nói dá»áº¡, ai ngá» nó trốn nhà nó Ä‘i thiệt, Ä‘i từ ngà y đó cho đến nay...
Vú Ba và chị HÆ°á»ng kể chuyện ba mạ, chuyện nhà cho Quỳnh nghe. Hai ngÆ°á»i mở bị soạn hết đồ lá» của ba mạ gá»i lên cho em, để đầy trên sạp nứa. Mấy bá»™ áo quần ka-ki, ga-bạc- Ä‘in, phÆ¡-la-nen, mấy cái áo len dà i tay, cá»™c tay, cái nà o ở cổ cÅ©ng có Ä‘Ãnh nhãn hiệu nÆ°á»›c ngoà i, cái má»n len má»ng, thuốc uống, thuốc tiêm toà n loại tháºt hiếm, tháºt đắt tiá»n, rồi sữa há»™p, cá há»™p, thịt há»™p, nét-cà -phê, chanh bá»™t há»™p, sô-cô-la, bÃch quy, cả thuốc lá thÆ¡m Cá»-ra-ven-na... vá»›i vá» bá»c choáng lá»™n, mà u sắc sặc sỡ, những hình vẽ và chữ Ä‘á» tiếng nÆ°á»›c ngoà i...
Tất cả cái đống đồ lỠđó bốc lên mùi xa lạ, mùi cuá»™c sống của những gia đình già u sang, quyá»n thế ở các thà nh phố giặc tạm chiếm. Nhiá»u ngÆ°á»i đứng vây chung quanh, mắt nhÆ° bị hút chặt và o cái đống đồ lá» quý giá, ngon là nh đó, và gần nhÆ° choáng váng vì thèm muốn. Nó hiện ra giữa cảnh sống vô cùng gian khổ của chiến khu vá»›i tất cả sức hấp dẫn ghê gá»›m của chủ nghÄ©a váºt chất. Nó nhÆ° má»™t lá»i má»i má»c, dụ dá»— vá» cảnh sống của má»™t miá»n “địa Ä‘Ã ng†có tháºt và đang ở cách há» không xa. Bên kia con sông Ô Lâu, dá»c theo con Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™ rải nhá»±a khoảng bốn chục cây số là đến nÆ¡i...
Há» hết nhìn đống đồ lá» lại nhìn Quỳnh - chủ nhân của đống đồ lá»: Còn Quỳnh, em Ä‘Æ°a mắt dá»ng dÆ°ng lÆ°á»›t nhìn đống đồ lá», rồi cúi xuống đất, nhìn cái lối Ä‘i gồ ghá», cháy Ä‘en nhiá»u chá»— vì lá»a đốt sưởi suốt mùa lạnh và những ngà y chiến khu mÆ°a.
GÆ°Æ¡ng mặt thÆ¡ ngây của em vụt tối và đanh lại, nom em cà ng và ng rõ, xanh xao đến phát sợ. Em nói, mắt vẫn nhìn xuống đất, giá»ng nghẹn lại vì Ä‘au Ä‘á»›n :
- Vú và chị vá» nói lại vá»›i ba mạ em... Em nghe chuyện ba, em rất xấu hổ. Tá»™i của ba vá»›i kháng chiến to lắm. Mà em còn nhá» quá, em không đủ sức để chuá»™c được tá»™i cho ba... Nói vá»›i mạ em, ở đây em chẳng cần chi hết. Em chỉ cần tiếng tốt của ba, của mạ của gia đình thôi... NÆ°á»›c Thụy SÄ© là m chi có sông Ô Lâu, là m chi có Xê-ca Má»™t, Xê-ca Hai, Xê-ca Ba... Xê-ca Bảy?... Qua bên đó em là m chi có đứa bạn trèo hết lên các ngá»n cây cao thà nh phố để tìm lá thuốc vá» chữa bệnh cho mạ... Mà em thì thÃch sông Ô Lâu, thÃch Xê-ca, thÃch bạn em hÆ¡n. Còn ba thứ đồ ni - em ngẩng lên, khoát tay chỉ đống đồ lá» bà y ngổn ngang trên sạp nứa - vú vá»›i chị dẹp hết vô bị mang vá», má»™t viên thuốc em cÅ©ng không uống, má»™t cái bánh em cÅ©ng không ăn mô!
Thân hình em bá»—ng rung lên từng đợt nhÆ° ngá»n lá trÆ°á»›c cÆ¡n gió bất thần nổi lên. Em Ä‘ang cố hết sức chống chá»i vá»›i cÆ¡n sốt rét Ä‘ang dâng lên từ bụng, từ ngá»±c. Hai bà n tay em bóp chặt cái thà nh sạp nứa, rồi cố nói vá»›i giá»ng tháºt bình thản :
- Vú với chị vỠđi. Khi mô Huế giải phóng em sẽ xin phép cấp chỉ huy vỠthăm cả nhà ...
Em chợt nhìn lên chá»— đầu nằm của Mừng, thấy trên cái bao tải rách, đặt má»™t há»™p sữa guy-gô sáng trắng. Em cau mặt, chỉ há»™p sữa, há»i Mừng đứng sát ngay bên cạnh :
- Ở mô mà cáºu có rứa?
- Chị HÆ°á»ng cho mình sáng ni... - Mừng bối rối nhìn bạn trả lá»i.
- Răng cáºu lấy là m chi? - Mặt em sa sầm, nghiêm lại há»i. - Thứ bá»™t đó ăn vô là dá»… mắc nghẹn là m cáºu chẳng biết chi cả!
- Mình lấy định mang vô cho Quỳnh mà ...
- Mình thÃch ăn quả Æ°Æ¡i bay hÆ¡n! Cáºu tệ quá, cả tuần ni chẳng thấy cáºu Ä‘em vô cho mình quả Æ°Æ¡i bay mô? Mình thèm Æ°Æ¡i bay của cáºu rệu cả nÆ°á»›c miếng... Cáºu định Ä‘em há»™p đó vô cho mình thì chừ cáºu Ä‘Æ°a đây.
Mừng phóc lên sạp, cầm há»™p sữa Ä‘Æ°a cho Quỳnh. Em đặt há»™p sữa bá»™t và o giữa đống đồ lá», nói :
- Vú vá»›i chị mang luôn cả há»™p ni vá». Bạn em nó không biết, nó tưởng ăn được!
Những ngÆ°á»i vây quanh nhìn Quỳnh vá»›i cảm giác gần nhÆ° hoảng sợ. Trong lúc nói những câu đó, gÆ°Æ¡ng mặt trẻ thÆ¡ của em hiện lên vẻ sắt đá đến lạnh ngÆ°á»i.
Chị HÆ°á»ng nắm chặt hai cổ tay gầy guá»™c của em, khóc không thà nh tiếng, nÆ°á»›c mắt ròng ròng, là m tóc dÃnh bết và o má, và o cằm.
- Chao ôi, răng mà em sắt đá dữ rứa? Em không viết được cho ba, cho mạ, cho chị, một cái thư hay răng?
- Em chẳng biết viết chi... - Quỳnh lắc đầu buồn bã. - Mà em không có sẵn giấy bút ở đây...
Mừng quệt nước mắt và o ống tay áo, nói với Quỳnh :
Hay cáºu gá»i cái tá» chữ nhạc “Sông Ô Lâu kháng chiến†vá» cho ba mạ, cho chị, để ba mạ vá»›i chị được ngó thấy mặt chữ của cáºu?
- Tưởng anh Hinh lấy tỠđó rồi?
- Mình mới lên đòi lại anh bữa trước.
Mừng lôi tá» báo Giết giặc để dÆ°á»›i cái bao tải, mở ra. Bên trong tá» báo gấp là m tÆ° em để bản nhạc của Quỳnh được vuốt thẳng hết nếp nhăn. Quỳnh cầm lấy bản nhạc viết sau tá» Ä‘Æ¡n thuốc, Ä‘á»c lại má»™t lần, rồi rút mẩu bút chì trong túi áo, sá»a lại má»™t và i chá»—. Em ký tên dÆ°á»›i bản nhạc, trao cho o HÆ°á»ng.
- Chị nói vá»›i ba mạ là thÆ¡ của thằng Quỳnh gá»i cho ba mạ đó!
GÆ°Æ¡ng mặt em vụt trở nên xanh lét, cả hai và nh tai cÅ©ng xanh. Em gần nhÆ° cúi gáºp ngÆ°á»i để chống chá»i vá»›i cÆ¡n sốt lúc nà y Ä‘ang trà n ngáºp cÆ¡ thể em. NhÆ° có má»™t sức mạnh ghê gá»›m từ bên trong thúc đẩy, em vụt ngồi thẳng dáºy, rÆ°á»›n ngÆ°á»i lên hết sức nhÆ° sợi dây Ä‘Ã n lên đến cung báºc cao nhất mà nó có thể lên. Trông dáng Ä‘iệu em lúc nà y sao mà giống hệt con sÆ¡n ca sắp vá»— cánh bay thẳng vút lên bầu trá»i! Và hết sức bất ngá» em bá»—ng cất tiếng hát. Em hát chÃnh bà i hát của em “Sông Ô Lâu kháng chiếnâ€.
Sông Ô Lâu ngân nga soi núi biếc cháºp chùng
Soi đoà n quân quyết tỠhiên ngang...
Má»i ngÆ°á»i đứng lặng sững sá», kinh ngạc nhìn em. Cặp mắt em mở to, sáng long lanh nhÆ° có lá»a cháy bên trong. Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u có cảm giác là không phải chỉ miệng em hát mà cả con ngÆ°á»i em, từ mái tóc tÆ¡ bù rối, vầng trán trắng xanh nhÆ° cẩm thạch, cái cổ gầy ngẵng nhÆ° cổ gà con, những mạch máu xanh xanh sau là n da con nÃt trong bủng, những ngón tay ngón chân bé bá»ng, má»ng manh và dá»… vỡ nhÆ° đồ chÆ¡i, đến cả cái áo quân trang rá»™ng thùng thình mà em xin được của tná»™t anh nà o đó vá»›i những miếng vá to tÆ°á»›ng đủ mà u, Ä‘á»u lung linh, ngân nga và rá»±c sáng âm nhạc... Vừa hát hết câu thứ nhất, cả gÆ°Æ¡ng mặt em đã chan hòa nÆ°á»›c mắt. Cả những dòng nÆ°á»›c mắt sáng loà , đầm đìa trên hai má em cÅ©ng Ä‘ang hát!
Cà ng hát, gÆ°Æ¡ng mặt em cà ng tái xanh nhÆ° ngÆ°á»i Ä‘ang mất máu. Tưởng chừng nhÆ° máu trong những mạch xanh xao của em Ä‘ang chảy trà n ra khá»i thân thể em theo cùng vá»›i những câu hát. Äang ngồi, em vụt đứng thẳng dáºy chênh vênh bên mép sạp nứa. Khi hát đến hai câu cuối cùng :
“Sông Ô Lâu đôi bỠtrắng tóc lau
Hát lá»i thá» kháng chiến đến bạc đầu...â€.
Toà n thân em run bắn. Cặp mắt mở to bá»—ng dại Ä‘i. Ãnh lá»a cảm hứng rá»±c sáng trong đáy mắt em vụt tắt ngấm nhÆ° má»™t ánh chá»›p. Và em ngã nhà o từ trên sạp nằm xuống đất, bất ngỠđến ná»—i không ai kịp Ä‘Æ°a tay ra đỡ. Má»™t dòng máu Ä‘á» gắt từ trong miệng trà o ra, già n giụa trên và nh môi mở he hé của em. Anh So-súng-cối nhà o tá»›i, bế xốc em lên ôm chặt và o lòng.
Cặp mắt à nh mở trừng trừng nhìn nhÆ° chết lặng, gÆ°Æ¡ng mặt xanh lét vá»›i cặp môi trẻ thÆ¡ he hé già n giụa máu hồng của thằng em chiến sÄ©, mà ná»a giá» trÆ°á»›c đây, anh còn cõng nó trên lÆ°ng. Anh bá»—ng kêu thét rung chuyển cả gian lán.
- Quỳnh! Quỳnh!
Bác sÄ© Thiá»n tay run run vạch mi mắt em ra. Ông khoát tay ra hiệu cho chị y tá nÆ°á»›c mắt đầm đìa Ä‘ang run rẩy lấy thuốc ở ống tiêm và o xi-ranh :
- Thôi o ạ, muá»™n mât rồi! Mắt em đã giãn đồng tá»...
Lúc đó vây quanh em có đến hà ng trăm ngÆ°á»i. Phần lá»›n là các chiến sÄ© đã quần nhau suốt năm mÆ°Æ¡i lăm ngà y đêm vá»›i giặc ở mặt tráºn Huế. HỠđã được chứng kiến không Ãt những cái chết của đồng Ä‘á»™i trong các đợt xung phong. NhÆ°ng chÆ°a má»™t ai nhìn thấy má»™t cái chết lạ lùng, Ä‘á»™t ngá»™t, dữ dá»™i, nhÆ° cái chết của ngÆ°á»i chiến sÄ© má»›i mÆ°á»i ba tuổi ấy.
* * * * *
Lá»… mai táng Quỳnh-sÆ¡n-ca cừ hà nh và o sáu giá» chiá»u ngà y hôm sau (để Ä‘á» phòng máy bay giặc). Huyệt Ä‘Ã o trên đỉnh đồi thấp tÃm ngắt hoa sim dại, nhìn thẳng xuống má»™t khúc lượn của dòng sông Ô Lâu. DÆ°á»›i chân đồi trải dà i ra đến mép sông, xạc xà o lau sáºy.
Không có gá»— ván để đóng áo quan, và cÅ©ng không muốn bá»c thi thể em trong vải bạt áo súng, các anh ở công binh xưởng đã hạ má»™t cây xoan rừng thân to bằng hai ngÆ°á»i ôm. Các anh cắt má»™t khúc dà i chừng hai thÆ°á»›c, khoét thủng ở giữa, Ä‘o vừa bằng ngÆ°á»i em. Các chị y tá nấu nÆ°á»›c lá vằng, lá bá»™i, lá ngái rừng, tắm rá»a cho em. Các chị gá»™i đầu cho em bằng lá sả. Cái bao tải rách quân trang đông xuân của em được gấp nhá», kê dÆ°á»›i đầu em là m gối. Bá»™ Ä‘Ã n chai tá»± tạo, cái Ä‘Å©a gõ Ä‘Ã n, được xếp dá»c hai bên mình em. Các chị xếp cả vở nhạc kịch “Äi tìm thuốc cho mẹ†em Ä‘ang viết dở dang vá»›i nhừng tá» Ä‘Æ¡n thuốc bá» Ä‘i và những ngá»n lá vả rừng, lên ngá»±c em: Các chị cúi hôn vầng trán trong nhÆ° sáp, bất Ä‘á»™ng của em, nÆ°á»›c mắt lã chã.
Má»™t chị rủ rỉ nói vá»›i em, vá»›i giá»ng âu yếm dá»— dà nh nhÆ° vẫn thÆ°á»ng dá»— em gắng ăn hết chén cháo: “Chị để Ä‘á»n, để giấy bút cho em đó, để vá» dÆ°á»›i ná»› em viết tiếp những bản nhạc...â€.
Trung đoà n trưởng đến viếng em, đắp lên mình em lá cỠđỠsao và ng.
Gần nhÆ° cả chiến khu đến dá»± lá»… mai táng em, đứng Ä‘en đặc cả ngá»n đồi. TrÆ°á»›c khi lấp đất, Ä‘á»™i đồng ca nhà Văn hóa đại chúng xếp hà ng bên thà nh huyệt, hát bà i hát “Sông Ô Lâu kháng chiếnâ€. Hát đến câu thứ hai những ngÆ°á»i dá»± lá»… cùng báºt lên cất tiếng hát theo.
Pun-xắc, anh chiến sÄ© hà ng binh ngÆ°á»i Äức, chÄ©a khẩu ga-răng lên trá»i - khẩu súng chiếm được trong tráºn Cầu Nhi - bắn liá»n má»™t kẹp đạn. Má»i ngÆ°á»i xúm lại lấp đất, vừa lấp, vừa khóc, vừa hát. Bà i hát vá» dòng sông gan góc, chảy bất táºn trong cuá»™c kháng chiến trÆ°á»ng kỳ.
13
Ba ngà y sau, các Ä‘á»™i viên Thiếu niên Trinh sát công tác ở đồng bằng được triệu táºp vá» chiến khu là m lá»… truy Ä‘iệu Quỳnh và nghe phổ biến nhiệm vụ má»›i của Äá»™i.
TrÆ°á»›c ngá»±c áo rách vá của các em Ä‘á»u Ä‘Ãnh má»™t miếng băng vải Ä‘en. Có được mảnh băng tạng nà y là do công lao của TÆ°-dát. Nó ra chÆ¡i quán cắt tóc của ông Äỡm, ngồi kể lại cái chết của bạn, mụ Tà o Ä‘ang bán quán đằng trÆ°á»›c cÅ©ng bá» quán chạy qua nghe. Nó kể thế nà o không biết mà mụ Tà o bÆ°ng mặt khóc nhÆ° chÃnh con mụ chết. TÆ°-dát nói: “Mệ Æ¡i, tụi cháu muốn để tang cho hắn mà không tìm mô ra vải Ä‘en. Mệ có miếng vải mô còn má»›i và sạch, cho tụi cháu má»™t miếng là m băng tangâ€. Mụ lá»™t luôn cái khăn vải Ä‘en Ä‘ang chÃt trên đầu chặm chặm nÆ°á»›c mắt, rồi Ä‘Æ°a cho nó, mếu máo nói: “Cháu cầm vá» cắt ra mà chia nhauâ€.
TÆ°-dát lấy kéo cắt mÆ°á»i tám mảnh Ä‘á»u nhau, phát cho từng bạn trong Ä‘á»™i, và má»™t mảnh to gấp đôi dà nh cho Ä‘á»™i trưởng. Còn lại chừng má»™t phần ba cái khăn em Ä‘Æ°a cho Mừng giữ.
- Mi nhá»› cất cho kỹ, để khi mô đến lượt mi tao khá»i mất công Ä‘i xin.
TÆ°-dát nói chÆ¡i mà Mừng cứ tưởng tháºt, em ngó tấm vải Ä‘en nói :
- Nhưng nhỠri e sợ không đủ...
TÆ°-dát cÆ°á»i, miệng méo xệch :
- Không đủ thì bốc thăm. May nhỠrủi chịu...
Cái chết của Quỳnh-sÆ¡n-ca đã gây má»™t chấn Ä‘á»™ng tháºt sâu sắc tháºt dữ dá»™i, trong lòng các Ä‘á»™i viên Thiếu niên Trinh sát - có lẽ còn sâu sắc và dữ dá»™i hÆ¡n cả cái chết của Vịnh-sÆ°a.
Các em há»i các chị y tá tại sao Quỳnh lại có thể chết Ä‘á»™t ngá»™t nhÆ° thế. Các chị nói: “Em Quỳnh Ä‘ang trong tình trạng sức khá»e hết sức má»ng manh, vì sốt rét và vết thÆ°Æ¡ng cÅ© ở bà n chân tái phát, tà n phá cÆ¡ thể vốn đã suy nhược của em. Gần đây bác sÄ© còn phát hiện em có nhiá»u triệu chứng suy tim - em lại có má»™t tâm hồn hết sức nhạy cảm. Má»™t cÆ¡n sốc tình cảm quá căng thẳng, quá mănh liệt, là m em vỡ tim. Máu ứa ra miệng em là máu trà n ra từ trái tim bị rạn vỡ, nhÆ° nÆ°á»›c sôi trà n ra cái cốc thủy tinh bị nứtâ€.
TÆ°-dát quệt nÆ°á»›c mắt nói vá»›i các bạn: “Hắn chết là m tao nhá»› đến con chim chiá»n chiện bị tao ném chết ở dốc đồi gần đồn SÆ¡n Quả dạo ná»... Bữa đó Ä‘ang Ä‘i trinh sát, tao thấy con chiá»n chiện nhảy nhảy trên đất. Tao ngứa tay, lượm hòn đá ném chÆ¡i không ngá» lại trúng? Rứa là con chim bay vá»t từ đất thẳng lên giữa trá»i nhÆ° cái pháo thăng thiên. Từ giữa trá»i nó hót lên má»™t trà ng dà i hay đến ná»—i tao nghe phải nổi da gà . Rồi nó rá»›t thẳng đứng từ trên trá»i xuống đất, nằm chết ngay trÆ°á»›c mặt tao. Tao lượm lên coi, thấy hai mép nó rỉ máu tÆ°Æ¡i. Lúc đó tao cứ nghÄ© là tao ném trúng đầu nên mép nó má»›i chảy máu. Chừ thì tao tin là nó bị vỡ tim nhÆ° thằng Quỳnhâ€.
Mừng mắt Ä‘á» hoe, há»i :
- Nhưng con chim chết là tại anh ném đá, Quỳnh có ai ném chi mô và vỡ tim?
- Cả Ä‘á»i mi không khi mô cho hết há»i những câu ngÆ¡ ngÆ¡. Thì cha hắn ném chứ còn ai nữa? Cha đại Việt gian ném con Vệ Quốc Äoà n, cú ấy má»›i nặng? Mà có phải ném gạch ném đá mô? Cha hắn ném ô tô, ném nhà lầu, ném Ä‘Ã n dÆ°Æ¡ng cầm, ném cả nÆ°á»›c Thụy SÄ© vô hắn, là m chi hắn chẳng vỡ tim mà chết!
Trong đội chỉ có đội trưởng và Mừng là được chứng kiến cảnh Quỳnh chết. Các bạn bắt Mừng phải kể lại đầu đuôì.
NhÆ°ng em kể chuyện dở hết chá»— nói, cứ lặp Ä‘i lặp lại: “Quỳnh ngồi ri, nói ri, rồi ngẩng mặt ri, rồi hát ri, rồi bổ ri, rồi chảy máu ri, rồi anh So bồng lên ri...â€. Em vừa kể vừa cố gắng bắt chÆ°á»›c Ä‘iệu bá»™ cùa Quỳnh. NhÆ°ng em bắt chÆ°á»›c lại cà ng dở hÆ¡n. Các bạn phải kêu lên: “Mi kể chán quá! Toà n ri, ri, ri... y nhÆ° cái thằng nói ngá»ng!â€.
Mừng chỉ cho các bạn cái chỗ đất mà Quỳnh ngã xuống.
Má»—i lần Ä‘i qua chá»— đó, đứa nà o cÅ©ng Ä‘i vòng tránh xa, nhÆ° sợ giẫm lên ngÆ°á»i bạn.
Mừng kể chuyện không ra chi nhÆ°ng tình bạn của em vá»›i Quỳnh là m cho cả Ä‘á»™i cảm Ä‘á»™ng. Má»—i lần Ä‘i liên lạc và o núi, Mừng Ä‘á»u lượn đầy hai túi quả Æ°Æ¡i bay. Các bạn xúm lại xin, em không cho, nhÆ°ng cÅ©ng không thấy em ngâm nÆ°á»›c ăn. Các bạn tò mò theo dõi. Té ra, cứ chiá»u chiá»u Mừng lại chạy má»™t mạch lên chá»— má»™ Quỳnh, đặt những quả Æ°Æ¡i bay lên nấm má»™ đất còn má»›i, rồi ngồi đó mà khóc. Có bữa em còn cẩn tháºn mang theo cái ống bÆ°Æ¡ng, xuống sông Ô Lâu múc nÆ°á»›c đặt trÆ°á»›c má»™ rồi bá» quả Æ°Æ¡i bay vô nÆ°á»›c, ngâm sẵn cho bạn. Má»™t lần em còn bá» vô nÆ°á»›c má»™t cục Ä‘Æ°á»ng Ä‘en, thút thÃt nói vá»›i bạn: “Quỳnh Æ¡i, dáºy mà ăn trái Æ°Æ¡i bay Ä‘i Quỳnh!â€.
Rồi em đứng sững trước mộ bạn khóc hu hu.
TÆ°-dát biết chuyện, ngáºm ngùi nói: “ChÆ°a chắc cha mạ hắn đã thÆ°Æ¡ng hắn nhÆ° thằng Mừngâ€.
Bồng ở đồng bằng lên, vác trên vai má»™t tấm ván dà i chừng má»™t mét, má»™t đầu tấm ván bị cháy Ä‘en. Em nói: “Tao Ä‘i qua cái xóm vừa bị Tây cà n, nhà cá»a cháy gần hết. Tao thấy má»™t mệ lôi tấm ván ni trong đống tro ra. Tao há»i: “Cháy còn má»™t khúc ri thì mệ để là m chi?â€. Mệ nói: “Chẻ ra mà là m củi thôi chá»› còn là m chi được nữa?â€. Tao nói: “Rứa thì mệ cho cháu vác lên Xê-ca là m cái bia cho thằng bạn cháu. Hắn chết chôn giữa núi giữa non, không có bia, sợ đến ngà y Ä‘á»™c láºp e tìm không ra má»™â€. Mệ nói: “Cho cháu vác Ä‘i mà là m bia. Gá»— kiá»n kiá»n đó, chôn xuống đất hai chục năm không suy chuyển mô?â€.â€
- Tư-dát ni! - Bồng nói - Mi chữ nghĩa hay ho, khắc tên hỠhắn lên đây cho tao với.
TÆ°-dát đáng lẽ phải khắc tên, há», ngà y sinh, ngà y mất của Quỳnh nhÆ° thÆ°á»ng lệ, nhÆ°ng nó bá»—ng nổi hứng là m thÆ¡. Hì hục cả tuần liá»n, TÆ°-dát khắc lên bia bốn câu thÆ¡ :
“Sống, viết nhạc lên lá cây
Chết, bạn cùng quả ươi bay lên rừng
Sống anh dũng, chết thủy chung,
NÆ¡i đây yên nghỉ bạn Thân Trá»ng Quỳnhâ€
14
Chiá»u chiến khu. Các Ä‘á»™i viên Thiếu niên trinh sát Ä‘ang ăn cÆ¡m trÆ°á»›c sân lán. Mâm cÆ¡m chiến sÄ© năm đầu kháng chiến: má»™t rá cÆ¡m gạo mục bốc mùi thum thủm vì gạo phải chôn dÆ°á»›i đất, và má»™t tô nÆ°á»›c ruốc Ä‘á» lòm những á»›t - má»—i Ä‘á»™i viên được hai chén cÆ¡m lÆ°ng lá»ng. “Ăn rồi mà chÆ°a ănâ€. Bồng-da-rắn đứng dáºy, gãi bụng sồn sá»™t và nói váºy.
- Anh Kim vá»! Anh Kim trốn tù dÆ°á»›i Huế vá»! - Mừng từ ngoà i Ä‘Æ°á»ng xồng xá»™c chạy và o, vừa thở hổn hển vừa kêu, báo tin vá»›i cả Ä‘á»™i. - Anh ấy cÆ°á»›p được cả khẩu tiểu liên “mát†của Tây!
Cả Ä‘á»™i bá» hết chén Ä‘Å©a xuống đất, xúm lại quanh Mừng rối rÃt há»i :
- Hắn mô rồi? Hắn trốn vỠvới thằng Lượm à ?
- Không có anh Lượm! Anh ấy trốn tù vá»›i má»™t anh du kÃch xã Phong Diêu. Hai ngÆ°á»i Ä‘ang ngồi ngoà i trạm gác a?...
- Ta ra coi Ä‘i! - Má»™t em nà o đó xÆ°á»›ng lên. - Ta ra coi Ä‘i! Ta ra coi Ä‘i! - Cả Ä‘á»™i hòa theo và rầm ráºp chạy nhÆ° má»™t Ä‘Ã n ngá»±a non, vá» phÃa trạm gác chiến khu cuối là ng Hòa Mỹ.
Cả Ä‘á»™i òa vô trạm gác tiá»n tiêu, má»™t cái lán tranh nép mình dÆ°á»›i rặng lồ ô, sát bên lối mòn Ä‘i vá» là ng Äất Äá».
Tất cả cùng nhảy lên, reo gá»i :
- Kim! Kim-điệu!
- Hoan hô Kim-điệu!
Kim-Ä‘iệu Ä‘ang ngồi trÆ°á»›c cái bà n tre cùng vá»›i má»™t thanh niên lạ mặt - anh du kÃch cùng tham gia vượt tù vá»›i Kim-Ä‘iệu.
Trên mặt bà n đặt dá»c khẩu tiểu liên “mát†nÆ°á»›c thép xanh biếc mà Kim đã Ä‘oạt được lúc vượt tù. Ngồi đối diện vá»›i hai ngÆ°á»i là anh tổ trưởng trạm gác. Kim-Ä‘iệu Ä‘ang sôi nổi kể chuyện gì đó vá»›i anh tổ trưởng. Bá»™ dạng, nét mặt, cá» chỉ, giá»ng nói của Kim đúng là má»™t tay tù vượt ngục chÃnh hiệu. đầu tóc bù xù rối phủ kÃn gáy, mặt mÅ©i có mấy vết gai xÆ°á»›c rá»›m máu, bá»™ áo quần ka-ki rách toạc nhiá»u chá»— lấm lem bùn đất.
Kim Ä‘iệu nhảy ra khá»i cái ghế ngồi là m bằng má»™t khúc thân cây còn nguyên cả vá», chạy ra sân đón các bạn. TÆ°-dát ôm chầm lấy Kim trÆ°á»›c tiên, hổn hển há»i dồn dáºp :
- Thằng Lượm chừ mô rồi! Mi có được tin tức chi của hắn không? Mi bị bắt vô lúc mô?
- Tá»› Ä‘ang ngồi báo cáo công tác vá»›i anh Äồng-râu thì tụi hắn bốn phÃa áºp vô. Anh Äồng-râu đạp phên cùng vá»›i tá»› vá»t ra vÆ°á»n. Anh núp sau cây sầu đâu, bắn chặn tụi hắn cho tá»› chạy. NhÆ°ng chạy ra đến bá» sông, chÆ°a kịp nhảy xuống thì tụi hắn đã phục sẵn ở đó rồi...
- Rứa thằng Lượm?...
- Nghe nói hắn bị giam ở lao Thừa Phủ, rồi sau đó chở vô Tua-ran. Còn tớ, tụi hắn đưa vỠgiam ở lao Tòa Khâm.
- Là m răng cáºu trốn được?
- Chuyện dà i mà ly kỳ lắm. Bữa mô vỠđội tới kể cho nghe.
Mừng xắm nắm cạnh Kim. Em chỉ khẩu súng để trên bà n, hãnh diện khoe nhÆ° chÃnh em cÆ°á»›p được :
- Các cáºu coi tá»! Khẩu súng đẹp chÆ°a tá»!
- Chừ cáºu vá» Ä‘á»™i luôn chứ? - Nhiá»u em há»i Kim.
- Các anh bảo còn phải chá» báo cáo lại Ban tham mÆ°u trung Ä‘oà n đầu Ä‘uôi má»i chuyện...
Sáng hôm sau, Kim được Ä‘Æ°a và o Xê-ca Má»™t gặp các anh ở ban Quân báo trung Ä‘oà n vá» cÆ¡ quan bảo vệ chiến khu. Kim báo cáo miệng, sau đó viết ra giấy, trÆ°á»ng hợp chú bị bắt, anh Äồng-râu bị bắn chết, những lá»i cung khai của chú vá»›i cÆ¡ quan máºt thám giặc, những hà nh Ä‘á»™ng tra tấn của giặc đối vá»›i chú.
Thá»i gian qua chú bị giam ở đâu, bá»n giặc bắt chú phải là m những công việc gì, và trong trÆ°á»ng hợp nà o chú đã vượt tù và cÆ°á»›p được súng của giặc v.v...
Kim ở lại Xê-ca Một, năm ngà y, vừa viết báo cáo vừa bồi dưỡng, nghỉ ngơi.
Chú đã viết má»™t bản báo cáo kÃn bốn trang giấy, vá»›i lá»i văn khá lÆ°u loát và nét chữ khá đẹp. Chú kể :
“Bá»n giặc đã đánh Ä‘áºp, tra tấn chú vô hồi kỳ tráºn để lấy khẩu cung. Chúng Ä‘Æ°a chú hết sở nà y đến ở khác: ty An ninh, sở Máºt thám phòng Nhì, rồi sở Máºt thám Liên bang, nhÆ°ng chú má»™t má»±c chỉ khai những Ä‘iá»u mà chúng đã biết rõ và không thể chối được.
Sau đó, chúng Ä‘Æ°a chú vá» giam tại lao Tòa Khâm, trại gian tù binh... Ngay những ngà y đầu tiên và o tù, chú đã nghÄ© đến chuyện vượt ngục, trở vá» chiến khu. NhÆ°ng bá»n giặc canh gác hết sức nghiêm ngặt, nên mấy tháng đầu chú không có thá»i cÆ¡.
Ná»a tháng gần đây, bá»n giặc chá»n má»™t toán ba chục tù binh khá»e mạnh Ä‘i là m cá»-vê ở má»™t kho đạn gần đồn Hiá»n SÄ©. Biết chú trÆ°á»›c đây là há»c sinh “đơ-dem-an-nê†ở “lÃt-xê†Khải Äịnh, bá»n giặc bắt chú Ä‘i là m thông ngôn vì tụi giặc bảo vệ kho đạn toà n lÃnh Âu-Phi. Chú thông ngôn khá giá»i và tá» ra chăm chỉ, nên dần dần bá»n giặc tin cáºy chú. Chú nháºn định đây là thá»i cÆ¡ tốt nhất để trốn tù. Chú bà máºt bà n vá»›i anh Lẫm - má»™t tù binh trÆ°á»›c kia là tiểu Ä‘á»™i trưởng du kÃch xã. Anh Lẫm rất thông thạo Ä‘Æ°á»ng sá vùng nà y, tÃnh tình lại kÃn đáo, gan dạ. Hai ngÆ°á»i đã thống nhất kế hoạch và ngà y vượt tù.
Buổi chiá»u hôm đó, hết giá» là m cá»-vê, bá»n giặc chở tù binh từ kho đạn vá» nhà lao, trên hai chiếc ô tô G.M.C. Lúc lên dốc, xe chạy hÆ¡i cháºm lại, chú ra ám hiệu cho anh Lẫm. Cả hai láºp tức vá»t xuống ô tô. Riêng chú đã nhanh tay giá»±t luôn khẩu tiểu liên “mát†của thằng lÃnh Tây Ä‘en ngồi cạnh chú Ä‘ang còn mải châm thuốc hút. Hai ngÆ°á»i chạy băng qua dãy đồi thấp cạnh Ä‘Æ°á»ng số Má»™t. Bá»n giặc dừng xe lại, bắn Ä‘uổi theo nhÆ° tÆ°á»›i đạn. NhÆ°ng cả hai đã may mắn trốn thoát, chạy vỠđến xã của anh Lẫm. Ná»a đêm hôm đó anh Lẫm Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng cho chú lên chiến khuâ€.
Lá»i kể của Kim hoà n. toà n khá»›p vá»›i lá»i khai của anh Lẫm (cÅ©ng được giữ lại chiến khu để thẩm tra). Phòng Quân báo Trung Ä‘oà n và cÆ¡ quan bảo vệ chiến khu trong tuần đó cÅ©ng nháºn được báo cáo của cÆ¡ sở vùng hai ngÆ°á»i trốn tù, tÆ°á»ng thuáºt lại sá»± việc đúng nhÆ° váºy.
Ban chỉ huy trung Ä‘oà n thông báo vá»›i các Ä‘Æ¡n vị sá»± việc má»™t Ä‘á»™i viên Thiếu niên Trinh sát là Lê Kim, trong tổ quân báo được cá» vá» hoạt Ä‘á»™ng tại thà nh phố, phối hợp vá»›i tráºn đánh đồn Há»™ Thà nh, đã bị giặc bắt. Mặc dầu bị bá»n máºt thám giặc trá tấn rất dã man, nhÆ°ng em đã giữ đúng lá»i thá» thứ năm trong mÆ°á»i lá»i thá» danh dá»± của Vệ Quốc Äoà n: “Dù bị cá»±c hình tà n khốc đến thế nà o quyết không bao giá» phản bá»™i xÆ°ng khaiâ€. Sau đó em đã dÅ©ng cảm, mÆ°u trÃ, cùng vá»›i má»™t chiến sÄ© du kÃch trong Ä‘á»™i tù giặc bắt Ä‘i là m cá»-vê, mạo hiểm vượt tù trở vá» chiến khu. Äồng thá»i em Lê Kim còn cÆ°á»›p được má»™t khâu tiểu liên “mát†của tên giặc canh gác tù. Ban chỉ huy trung Ä‘oà n đã cấp bằng khen thưởng em Lê Kim và đỠnghị cấp trên tặng thưởng huân chÆ°Æ¡ng chiến sÄ© hạng Ba.
Kim-Ä‘iệu chốc lát đã trở thà nh má»™t nhân váºt được nhiá»u ngÆ°á»i trong chiến khu biết tiếng.
Tuần sau, Lê Kim được Ban Tham mÆ°u trung Ä‘oà n cho trở vá» công tác tại Ä‘á»™i Thiếu niên Trinh sát. Äể khen thưởng tinh thần và công lao của Kim, trung Ä‘oà n quyết định thá»i gian chú bị tù được coi là thá»i gian tại ngÅ©. Má»™t đồng chà ở phòng chÃnh trị trung Ä‘oà n đã viết má»™t bà i tÆ°á»ng thuáºt rất sinh Ä‘á»™ng, hấp dẫn vá» thà nh tÃch của em Lê Kim, đăng trên báo “Giết giặcâ€.
15
Hôm sau Kim-Ä‘iệu trở vá» Ä‘á»™i, các Ä‘á»™i viên khác đã phân tán hết vỠđồng bằng bám địch. Ở lại Ä‘á»™i chỉ còn có Mừng. Äá»™i trưởng giao cho Kim giữ chân thÆ° ký Ä‘á»™i. Công việc chẳng có gì nhiá»u. Thỉnh thoảng chú Ä‘á»c những báo cáo của các tổ dÆ°á»›i đồng bằng gá»i lên táºp hợp tình hình và viết thà nh báo cáo gá»i Ban tham mÆ°u trung Ä‘oà n. Có trình Ä‘á»™ văn hóa lại thông minh, nhanh nhẹn, Kim là m công tác thÆ° ký Ä‘á»™i khá giá»i. Mấy lần chú được Ä‘á»™i trưởng biểu dÆ°Æ¡ng.
Dạo nà y Kim và Mừng đã trở thà nh một đôi bạn khá thân.
Trước đây hai đứa tuy cùng một tổ nhưng không chơi thân với nhau. Hay nói đúng hơn, Kim không thèm thân với Mừng.
Trong Ä‘á»™i, Kim chỉ chÆ¡i thân vá»›i những bạn được há»c hà nh nhÆ° nó, hoặc mặt mÅ©i sáng sủa, xinh trai. Những đứa nhÆ° Hòa-Ä‘en, Mừng, Tá», Bồng-da-rắn... ngoà i miệng Kim cáºu cáºu tá»› tá»›, nhÆ°ng trong bụng vẫn có ý coi khinh. “Mấy đứa ná»› còn thua cả thằng Rá»m, đầy tá»› nhà mình!â€. Kim thÆ°á»ng ngắm nghÃa má»™t số bạn trong Ä‘á»™i mà nghÄ© váºy.
Bồng-da-rắn là chú bé từng trải. Cuá»™c sống váºt lá»™n để kiếm sống từ tấm bé đã cho em cặp mắt xét Ä‘oán ngÆ°á»i khá tinh.
Em Ä‘á»c chữ còn báºp bõm nhÆ°ng lại Ä‘á»c rất nhanh những ý nghÄ© dù đã được che giấu kÃn đáo của những ngÆ°á»i chụng quanh. Em đánh hÆ¡i rất thÃnh sá»± khác ý, sá»± giả dối và cả lòng chân tháºt vụng vỠở những ngÆ°á»i em tiếp xúc. Hồi ở Huế, má»›i vá» Ä‘á»™i được haỉ hôm, thấy Kim anh anh em em vá»›i Ä‘á»™i trưởng và vá»›i các anh lá»›n khác giá»ng ngá»t nhÆ° mÃa lùi, Bồng đã nói riêng vá»›i Hòa-Ä‘en: “Thằng ná»› dạ trÆ°á»›c mặt nhÆ°ng trẽ *** sau lÆ°ng đó mi Æ¡i! Loại con nhà nghèo nhÆ° mi vá»›i tao ở đây cùng đợi vá»›i nhau thì hắn phải cáºu cáºu tá»› tá»› rứa, chứ ở chá»— khác ạ, hắn chỉ ê má»™t tiếng rồi ngắc tay gá»i tụi mình nhÆ° gá»i Ä‘Ã y tá»› nhà hắn!â€. Hòa-Ä‘en có vẻ không tin: “Là m chi đến ná»—iâ€. Bồng cau mặt, xùy má»™t tiếng: “Những đứa nhÆ° hắn, tau còn lạ chi!â€.
Trong Ä‘á»™i, bạn nà o gá»i Bồng là Bồng-da-rắn cÅ©ng được, riêng Kim gá»i, là Bồng sừng sá»™ ngay: “Äá» nghị anh Kim kêu tên tui cho tá» tế! Kêu da rắn, da trăn là không xong vá»›i tui mô!â€.
Lượm kể vá»›i Bồng hồi là m liên lạc trung Ä‘oà n bá»™ ở đồn Mang Cá, Kim có cả má»™t tá anh nuôi, chị nuôi, hầu hết là các anh chị y tá, cứu thÆ°Æ¡ng ở bệnh viện trunng Ä‘oà n. Và hai ông anh nuôi thân thiết nhất của Kim là Nguyá»…n Tri và Lê Thà nh. Cả hai thằng nà y mÆ°u mô ăn cắp gạo của Vệ Quốc Äoà n, bị bắt tống vô cải hốì thất. Bồng nói: “Anh mô em nấy!â€.
Cái buổi chiá»u Mừng chạy vá» báo tin vá»›i Ä‘á»™i: Kim vượt tù, cÆ°á»›p súng giặc, chạy lên chiến khu, Bồng cÅ©ng chạy theo các bạn ra trạm gác. NhÆ°ng em không vồ váºp đón Kim nhÆ° nhiá»u bạn khác. Em đứng ở vòng ngoà i lặng lẽ nhìn Kim. Trên Ä‘Æ°á»ng trở vá», Bồng nói vá»›i TÆ°-dát: “Hắn ở tù mà coi bá»™ béo tất đã gá»›m!â€. Bồng nhá»› đến những ngÆ°á»i tù bá»n Tây Ä‘Æ°a đến là m cá»-vê ở mấy vị trà mà em là m nhiệm vụ bám địch; anh mô anh nấy chỉ còn da bá»c xÆ°Æ¡ng, bị tụi lÃnh Tây đánh Ä‘áºp suốt ngà y bằng báng súng, roi *** bò. TÆ°-dát nghe giá»ng mỉa mai của Bồng, liá»n bênh: “Hắn kể: may còn sống được trở vá» vá»›i chiến khu là nhá» có gia đình đến thăm nuôi thÆ°á»ng xuyênâ€. Bồng bÄ©u môi: “ChÆ°a chừng vô đó hắn nháºn và i thằng Tây, thằng Bảo Vệ quân là m anh nuôi cÅ©ng nên!â€. TÆ°-dát khen chuyện Kim vượt tù mà còn cÆ°á»›p được súng của giặc: “Hắn cÅ©ng gan cóc tÃa đó chá»› mi?â€. Bồng nhăn mặt: “Chó ngáp phải ruồi chứ gan *** chi hắn! Hồi ở mặt tráºn Huế mấy lần Ä‘i trinh sát, liên lạc cùng vá»›i hắn, tau còn lạ chi!â€.
Mừng trở nên thân thiết vá»›i Kim, trÆ°á»›c hết là vì em phục, em hãnh diện vá»›i chiến công của bạn. Chạy liên lạc và o các Xê-ca Mừng đến đâu cÅ©ng khoe: “Ở Ä‘á»™i em có anh Kim, được cá» vá» dÆ°á»›i Huế rải truyá»n Ä‘Æ¡n, đánh đồn Há»™ Thà nh, bị Tây bắt Ä‘áºp gần chết. Rứa mà anh láºp mẹo vá»t khá»i ô tô lúc Ä‘ang chạy, giáºt luôn cả khẩu súng thằng Tây gác tù, chạy lên chiến khuâ€.
- “Ui chao, anh ná»› gan chi mà gan đã gá»›m!†- Mừng còn hứng chà khoe thêm - “Bữa đó, tui biết anh Kim vỠđầu tiên? Tui chạy má»™t mạch vá» Ä‘á»™i báo tin các bạn má»›i biết chạy ra đón đó chá»›!â€.
Những lúc rảnh việc, Kim Ä‘i dạo chÆ¡i vùng Tiá»n chiến khu Mừng Ä‘á»u Ä‘i theo, nhÆ° bóng vá»›i hình. Em mượn được lây cái danh tiếng của Kim “Ban chỉ huy trung Ä‘oà n khen thưởng và đỠnghị lên cấp trên tặng thưởng huân chÆ°Æ¡ngâ€. Kim lại thÆ°á»ng rủ Mừng và o các quán ăn mà trÆ°á»›c đây gần nhÆ° Mừng không khi nà o bén mảng đến, vì em không có tiá»n. Kim thÆ°á»ng cho Mừng ăn thả xăng, khi bánh bá»™t lá»c, khi chè Ä‘áºu Ä‘en, khi bún bò... Äược bạn cho ăn no nê, Mừng thÃch lắm nhÆ°ng cÅ©ng tò mò há»i: “Ở tù mà răng anh có nhiá»u tiá»n rứa?â€. Kim nói: “TrÆ°á»›c ngà y định trốn tù, tau báo cho mạ tau biết. Mạ tau đến chá»— tau là m cá»-vê, nhét vô túi tau cả má»™t cục tiá»n: Cho con để lúc lên Chiến khu mà ăn uống bồi dưỡng cho lạiâ€. Hôm đầu tiên, Kim dắt Mừng vô quán mụ Tà o, nói :
- Mi thÃch ăn chi thì ăn Ä‘i.
Mừng thiệt thà :
- Tui thÃch ăn chè.
Chè chỉ có Ä‘Æ°á»ng vá»›i gạo Ä‘áºp thêm tà gừng. Kim không thể nuốt trôi ná»a chén. Mừng ăn luôn hai chén mà coi bá»™ còn thà m thèm. Kim mua thêm chén nữa Ä‘Æ°a cho Mừng, há»i :
- Mi không được ăn chè khi mô à ?
- Tui là m chi có tiá»n mà ăn? Các cáºu tê dược vỠđồng bằng bám địch, hay được các mệ, các chị dÆ°á»›i đó cho ăn đủ thứ ngon. Tui ở trên ni, cả mấy tháng cÅ©ng chẳng được miếng chè. - Mừng thà nh tháºt trả lá»i - Má»—i lần qua quán ni, ngá»i thấy mùi chè tui rệu nÆ°á»›c miếng cục!
Khi đã thân thiết vá»›i Kim hÆ¡n, Mừng lấy số tiá»n mÆ°á»i đồng mà Trung Ä‘oà n trưởng thưởng cho em, giấu trên mái lán, Ä‘Æ°a ra khoe :
Tui cÅ©ng có tiá»n đây chứ anh tưởng!
- Ở mô mà mi có đó?
Trung Ä‘oà n trưởng thưởng cho tui vì tui chỉ được chá»— đặt Ä‘Ã i quan sát ngon là nh, ở Xê-ca Bảy. NhÆ°ng thèm chè rệu nÆ°á»›c miếng tui cÅ©ng không Ä‘em mua ăn. Tui muốn cất để dà nh, khi mô Huế giải phóng, tui Ä‘em vá» biếu mạ tui, nói vá»›i mạ: “Của Trung Ä‘oà n trưởng thưởng cho con đó mạ ná»›â€.
- Mi thuộc hết địa hình cả chiến khu hay răng mà chỉ được chỗ đặt đà i quan sát ngon là nh rứa?
- Thuá»™c là u là u nhÆ° thuá»™c bà i “Bao chiến sÄ© anh hùng?†- Mừng nói không giấu được vẻ tá»± đắc. - Tui thuá»™c cả Ä‘Æ°á»ng thẳng lẫn Ä‘Æ°á»ng tắt. Từ Xê-ca Má»™t đến Xê-ca Bảy, cÆ¡ quan mô, Ä‘Æ¡n vị mô đóng ở chá»— mô, tui ngó vô bản đồ, tui chỉ đúng phắp phắp. Bữa đó tui ngó vô bản đồ mà chỉ đúng chá»— đặt Ä‘Ã i quan sát Trung Ä‘oà n trưởng má»›i thưởng đó chá»›!
- Rứa thì mi giá»i thiệt! - Kim khen, mắt chăm chăm nhìn Mừng, nói tiếp sau má»™t lát nghÄ© ngợi. - Tao mà ngó vô bản đồ cÅ©ng nhÆ° anh mù chữ ngó vô tá» báo... NhÆ°ng mi há»c cách răng mà coi được bản đồ?
- Nhá» tui mê coi bản đồ nên tui má»›i thạo. Má»—i lần tui Ä‘i vô liên lạc chá»— ban Há»a đồ, tui đứng coi các anh há»a địa đồ cả buổi không chán mắt. Äá»™i trưởng cÅ©ng có tấm địa đồ chiến khu mình nhÆ° của Trung Ä‘oà n trưởng, thỉnh thoảng anh cÅ©ng cho tui coi. Tui chỉ chá»— mô trúng chá»— đó, Ä‘á»™i trưởng khen tui: “Em Ä‘á»c bản đồ thạo chẳng kém chi tham mÆ°u trưởng trung Ä‘oà n. Em gắng há»c và i năm nữa, anh sẽ Ä‘á» nghị vá»›i Trung Ä‘oà n trưởng cho em vá» công tác ở ban Há»a đồ trung Ä‘oà nâ€.
Kim cÆ°á»i bả lả :
- Chắc là mi nói trạng chÆ¡i để lòe tao? Chừ mi thá» lấy cái bản đồ của Ä‘á»™i trưởng ra đây chỉ cho tao coi táºn mắt, tao má»›i tin!
- Tui không nói trạng! NhÆ°ng tấm địa đồ đó là tối máºt, tá»± ý lấy coi có mà chết! Khi mô Ä‘á»™i trưởng cho coi má»›i được coi!
Những chuyện huyên thuyên, ngây thÆ¡, tháºt thà và có đôi chút khoe khoang kiểu con nÃt của Mừng lại là m cho Kim đặc biệt quan tâm. Nó thÆ°á»ng là m nhÆ° vô tình, há»i Ä‘i há»i lại Mừng không chán, và lần nà o Mừng cÅ©ng hà o hứng kể lại đúng nhÆ° lần trÆ°á»›c kể. Mừng không há» má»™t thoáng thắc mắc tại sao anh Kim lại hay há»i chuyện vá» cái tà i Ä‘á»c bản đồ của em, và nhất là vá» tấm bản đồ tối máºt mà đội trưởng cất kỹ trong xà cá»™t, Ä‘i mô cÅ©ng mang theo. Mừng còn cho Kim biết tấm bản đồ tối máºt là tấm bản đồ bố phòng chiến khu.
Nếu Mừng có cặp mắt tinh Ä‘á»i nhÆ° Bồng-da-rắn, có thể em sẽ tránh khá»i những tai há»a bi thảm sẽ được kể trong những chÆ°Æ¡ng cuối của cuốn sách nà y. Và cÅ©ng có thể em sẽ trở thà nh má»™t cán bá»™ quân Ä‘á»™i tốt, có vợ, con, gia đình, được hưởng thụ những quyá»n lợi, những tiêu chuẩn, mà má»™t chiến sÄ© nhÆ° em chắc phải được hưởng. NhÆ°ng em ngây thÆ¡ quá, trong sạch quá. Em không hiểu và cÅ©ng không tin, trong cuá»™c sống mà em Ä‘ang sống yẫn còn tồn tại cái ác, cái xấu xa phản trắc, những âm mÆ°u lá»c lừa... nên em đã phải vÄ©nh viá»…n sống mãi cái tuổi mÆ°á»i ba.
16
Trên thế giá»›i ngÆ°á»i ta đã viết và kể nhiá»u vá» những tÃnh cách gần nhÆ° khó tin của những ngÆ°á»i lái buôn ngÆ°á»i Do Thái trÆ°á»›c đây. Các lái buôn ngÆ°á»i Do Thái đẩy những xe hà ng hoá, thá»±c phẩm lẵng nhẵng bám theo những Ä‘oà n quân ra táºn nÆ¡i tráºn mạc, xông pha giữa chốn tên bay đạn lạc, để buôn bán, đổi chác. Há» bán hà ng, chà o má»i khách hà ng vá»›i quân sÄ© của cả hai phe đối địch, giữa những phút tạm ngừng giữa hai tráºn đánh. Giữa chiến trÆ°á»ng ngổn ngang xác chết, há» vẫn buôn, vẫn bán, vẫn kỳ kèo bá»›t má»™t thêm hai, vẫn riết róng bóp nặn khách hà ng từng đồng xu má»™t, nhÆ° giữa chợ thá»i bình.
NhÆ°ng những ai đã được tham gia cuá»™c kháng chiến chống Pháp ở chiến trÆ°á»ng Bình Trị Thiên, được chứng kỉến cảnh Ä‘á»™i ngÅ© con buôn Ä‘i lại buôn bán từ vùng địch tạm chiếm lên chiến khu, từ chiến khu vá» vùng địch tạm chiếm, há» sẽ nháºn rằng Ä‘á»™i ngÅ© con buôn nà y không má»™t chút kém cạnh các lái buôn ngÆ°á»i Do Thái.
Äá»™i ngÅ© con buôn lên vá» chiến khu hầu hết là phụ nữ.
Chiến khu cà ng mở rộng, phát triển, đội ngũ nà y cà ng đông đảo. HỠmua hà ng hoá, nhu yếu phẩm từ vùng địch tạm chiếm đưa lên bán cho bộ đội, cán bộ ở chiến khu. Và hỠmua các hà ng lâm sản của đồng bà o địa phương đưa vỠbán ở vùng địch tạm chiếm.
Từ đồng bằng lên chiến khu, trong đêm tối, há» phải vượt qua cả má»™t hệ thống đồn bốt dà y đặc, vượt qua các khu và nh Ä‘ai trắng, vượt qua Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™ Ä‘Æ°á»ng sắt mà không đêm nà o vắng các ổ giặc phục kÃch. Há» phải men theo những lối mòn vắt qua những lá»›p lá»›p đồi trá»c, đồi cá» tranh có rắn rết, thú dữ, lá»™i qua hà ng chục con suối cạn, suối sâu... Há» vượt qua không phải nhÆ° những ngÆ°á»i lÃnh, chỉ má»™t ruá»™t tượng gạo ngang lÆ°ng, má»™t khẩu súng hoặc má»™t quả lá»±u đạn trong tay.
Há» phải vượt qua vá»›i gánh hà ng hóa nặng trÄ©u trên vai. Äể kiếm được đồng tiá»n lãi, những phụ nữ bình thÆ°á»ng ấy đã trở nên gan góc, liá»u mạng hÆ¡n cả những ngÆ°á»i lÃnh gan góc, liá»u mạng nhất. Lúc phải lá»™i qua những con suối sâu đến bụng, đến ngá»±c, há» không chút e thẹn, cởi truồng, quần Ä‘á»™i lên đầu để khá»i Æ°á»›t. Không mấy đêm há» không chạm trán những ổ giặc phục kÃch. Nhiá»u o, nhiá»u chị đã ngã xuống trong chá»›p lá»a đạn phÆ¡i xác dá»c các lối mòn. Hà ng hóa lăn lóc trong các vÅ©ng máu.
Bá»n giặc đánh hÆ¡i thấy tiá»n bạc, hà ng hóa ngà y má»™t nhiá»u trên Ä‘Æ°á»ng lên vá» chiến khu, chúng cà ng tăng cÆ°á»ng các tráºn phục kÃch để cÆ°á»›p Ä‘oạt. Nhiá»u lần chúng để cho cán bá»™, bá»™ Ä‘á»™i lá»t qua ổ phục kÃch và chá» cho đến lúc các toán con buôn xuất hiện má»›i nổ súng. “Bắn chết Việt Minh thì chỉ kiếm chác được ghẻ ruồi vá»›i ráºn!â€. Bá»n địch thÆ°á»ng kháo nhau nhÆ° váºy. Việc buôn bán vá»›i chiến khu ngà y cà ng trở nên nguy hiểm, khốc liệt, nhÆ°ng Ä‘á»™i ngÅ© con buôn vẫn không ngừng đông đúc thêm.
“Tụi hắn bắn chết, bị thÆ°Æ¡ng lăn ngã ra rứa mà các o, các chị không thất kinh à ?â€. Cán bá»™, bá»™ Ä‘á»™i há»i há» nhÆ° váºy. Các chị, các o cÆ°á»i rúc rÃch trả lá»i: “Chị em tui mà nghe nói dÆ°á»›i âm phủ buôn bán được thì chị em tui cÅ©ng mò xuống buôn bán, nữa là lên vá» chiến khu!â€.
Rồi cả địch và ta Ä‘á»u lợi dụng cái máu mê buôn bán của hỠđể phục vụ cho những yêu cầu vá» quân sá»±, chÃnh trị. Bên ta đặt mua, những hà ng hóa cần thiết cho kháng chiến nhÆ° thuốc men, bông băng máy chữ, má»±c in, giấy, pin đèn để bắn ba-dô-ka... Còn bá»n địch thì bắt há» phải cung cấp tin tức, tình hình chiến khu, bá»™ Ä‘á»™i... Chúng cà i và o Ä‘á»™i ngÅ© nà y những nhân viên tình báo, chỉ Ä‘iểm nhà nghá». Má»™t số con buôn từ chá»— tham lá»i lãi đã trở thà nh tay sai giặc, là m gián Ä‘iệp, tình báo.
Việc chống gián Ä‘iệp, tay sai giặc trong Ä‘á»™i ngÅ© con buôn trở thà nh má»™t vấn Ä‘á» nghiêm trá»ng, quyết liệt của chiến khu ngà y đó.
17
Lê Kim, biệt danh là Kim-Ä‘iệu, Ä‘á»™i viên Ä‘á»™i Thiếu niên Trinh sát của trung Ä‘oà n 101, trong danh sách Ä‘iệp viên của Sở Máºt thám Phòng Nhì Pháp, có máºt danh là “M.13â€. M.13 được bố trà tung lên chiến khu Hòa Mỹ - chiến khu đầu não của kháng chiến Thừa Thiên - vá»›i nhiệm vụ đặc biệt là chụp ảnh, đánh cắp bản đồ bố phòng chiến khu: Äó là má»™t trong những nhiệm vụ khẩn cấp nhất của kế hoạch tấn công tiêu diệt chiến khu của giặc. “M.13†trong thá»i gian hoạt Ä‘á»™ng sẽ được sá»± há»— trợ, hợp tác và liên lạc vá»›i hai Ä‘iệp viên khác: “B.15â€, má»™t cô gái hăm mốt tuổi, chuyên buôn bán hà ng láºu quan trá»ng cho chiến khu, có chân trong tổ chức kinh tà i của kháng chiến tỉnh, và “H.21â€, má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông trạc ba lăm tuổi trong vai nông dân ở đồng bằng lên chiến khu, tìm mua mây, giang vá» là m nhà .
Kim-Ä‘iệu ở chiến khu thấm thoát đã gần được hai tháng. Hắn đã ba lần bắt liên lạc vá»›i “B.15â€, và gá»i báo cáo vá» Sở Phòng Nhì Pháp, tình hình tiến triển của kế hoạch “F.20†(kế hoạch đánh cắp bản đồ bố phòng chiến khu). Hắn cÅ©ng nháºn được lá»i khen và chỉ thị của cấp trên, cần phải tiến hà nh tháºt gấp kế hoạch “F.20â€. Cách đây mÆ°á»i ngà y hắn nháºn được hà ng đặc biệt phục vụ kế hoạch, do “B.15†chuyển giao: má»™t máy ảnh tình báo loại hiện đại nhất, súng lục, đạn và tiá»n. Những thứ nà y, Kim-Ä‘iệu Ä‘á»±ng trong má»™t túi chất dẻo, và chôn giấu cạnh cái hố tiểu của Ä‘á»™i, cách lán chừng trăm mét.
Cái hố xà nà y các em Ä‘Ã o chỉ để váºy, Ãt khi dùng đến. “Nhất lá me nhì khe nÆ°á»›c chảyâ€, cái thú Ä‘i vệ sinh ở vùng đồi núi sông suối nà y được các em tổng kết thà nh vần vè nhÆ° váºy. Cây me dại có hoa tÃm, má»c bạt ngà n trên các ngá»n đồi trá»n vùng Tiá»n chiến khu. Lá me dà y và mịn nhÆ° nhung the, loại giấy vệ sinh thiên nhiên tuyệt vá»i. Còn gì thÃch thú hÆ¡n, ngồi má»™t mình trên đỉnh đồi lá»™ng gió, xung quanh hoa me nở tÃm ngắt, các cà nh cây nhÆ° những cánh tay chìa ra cho bạn những tá» giấy vệ sinh xanh mịn nhÆ° nhung the! Và cÅ©ng thÃch thú không kém khi ngồi dạng chân “trút bầu tâm sự†giữa hai tảng đả sạch bóng và ẩm Æ°á»›t, bên dÆ°á»›i là dòng nÆ°á»›c trong nhÆ° lá»c loang loáng, rì rà o, hai bên là vách núi hoang vắng vang vá»ng tiếng vượn hót chim kêu...
Kim-Ä‘iệu đã chá»n được chá»— giấu “hà ng†vừa kÃn đáo, vừa thuáºn tiện, cần lúc nà o có thể lấy ngay lúc đó. Äồng thá»i lại tránh được những cặp mắt tò mò của những ngÆ°á»i chạm trán bất ngá».
Cả Ä‘á»™i Kim-Ä‘iệu gá»m sợ nhất là Bồng -da-rắn, còn gá»m sợ hÆ¡n cả Ä‘á»™i trưởng. Má»—i lần nó bất ngá» chạm phải cái trán thấp chằn chặn, hai má sần sùi những vết Ä‘en nhÆ° vẩy rắn, cặp mắt húp vá»›i tia nhìn chằm chặp của Bồng, không hiểu sao Kim-Ä‘iệu cứ thấy gai ngÆ°á»i và lạnh dá»c xÆ°Æ¡ng sống. Nó có cảm giác tia mắt Bồng cứ dÃnh chặt và o ngÆ°á»i nó, bám theo từng cừ chỉ, lá»i nói. Và sẽ đến má»™t lúc nà o đó, Bồng sẽ bất ngá» chỉ và o mặt nó, hét tÆ°á»›ng lên: “Mi là thằng Việt gian!â€. Kim-Ä‘iệu cảm thấy mừng rỡ tháºt sá»± là Bồng Ãt khi có mặt ở chiến khu.
Chiá»u hôm qua, lúc ngồi ăn cÆ¡m, Ä‘á»™i trưởng nói vá»›i Kim-Ä‘iệu và Mừng: “Trong khoảng má»™t tuần nữa, cả Ä‘á»™i sẽ rút hết vá» chiến khu. Công việc bám địch nặng nhá»c ở đồng bằng sẽ giao lại cho các anh lá»›n. Anh vừa nháºn được chỉ thị của Ban tham mÆ°u trung Ä‘oà n sáng nayâ€.
- Rứa bá»n em thì là m chi? - Mừng há»i.
- Các em sẽ thay nhau là m việc tại các Ä‘Ã i quan sát của chiến khu. Thì giá» còn lại sẽ táºp trung há»c văn hóa để chuẩn bị đầu năm sau ra khu Bốn và o trÆ°á»ng Thiếu sinh quân của Bá»™ TÆ° lệnh quân khu Bốn.
Äá»™i trưởng nói thêm :
- ChÃnh ủy trung Ä‘oà n đã quyết định rút anh Thuáºt ở phòng ChÃnh trị, trÆ°á»›c đây Ä‘á»— tú tà i Tây, vá» Ä‘á»™i dạy văn hóa cho các em. Tuần sau Ä‘á»™i mình tha hồ vui!
Tin của Ä‘á»™i trưởng cho biết là m Kim vô cùng lo ắng, hoảng sợ bồn chồn. Nếu Ä‘á»™i táºp trung vỠđông đủ, công việc của nó sẽ trở nên khó khăn nguy hiểm gấp trăm lần. Nó có thể bị bại lá»™ bất ngá» trÆ°á»›c mấy chục cặp mắt của bá»n trẻ thÆ°á»ng xuyên nhìn ngó nó... Cách đây ná»a tháng, Lê Mãi, má»™t Ä‘iệp viên lợi hại của ty An ninh, đã bị cÆ¡ quan bảo vệ chiến khu theo dõi phát hiện. Lê Mãi bị tòa án quân sá»± tỉnh tuyên án tá» hình và xá» bắn tại chá»—.
Ná»—i nguy hiểm thÆ°á»ng trá»±c của nghá» gián Ä‘iệp là m cho Kim-Ä‘iệu má»—i lần nghÄ© đến Ä‘á»u toát mồ hôi há»™t. Nó tá»± trấn an: NhÆ°ng tuy váºy tất cả những nguy hiểm ấy vẫn còn xa, còn có thể thoát khá»i nhá» và o tà i trÃ, sá»± bình tÄ©nh và gan dạ của mình. Trong khi đó những Ä‘iá»u hứa hẹn vô cùng hấp dẫn của Sở Máºt thám Phòng Nhì Pháp lại ở ngay trÆ°á»›c mắt, coi nhÆ° gần cầm chắc trong tay. TrÆ°á»›c hôm bố trà để nó nhảy lên chiến khu, chÃnh tên quan ba Sô-lê đã gá»i nó đến gặp, và nói: “Tên bé con ngu ngốc, cứng đầu Trần Lượm, bạn của em, chúng tôi đã bắn chết trong má»™t vụ hắn mÆ°u tÃnh vượt tù má»›i gần đây. Còn em là má»™t chú bé thông minh, khôn ngoan, nên em đã sống và sẽ sống hết sức sung sÆ°á»›ng trong tÆ°Æ¡ng lai. Sau khi em hoà n thà nh kế hoạch “F. 20â€, em sẽ được rút khá»i chiến khu, sẽ được chúng tôi thưởng nhiá»u tiá»n. Và sau đó chúng tôi sẽ gá»i em sang Pháp hoặc sang Mỹ theo há»c tại má»™t trÆ°á»ng tình báo và o loại lá»›n nhất. NÆ°á»›c Pháp cần Ä‘Ã o tạo nhiá»u nhân tà i cho Việt Namâ€.
Sau hai đêm trằn trá»c, thức trắng đêm trên cái sạp nứa trần trụi lạnh lẽo, cạnh thằng Mừng ghẻ lở đầy ngÆ°á»i, tanh tưởi nhÆ° cá chết, Kim-Ä‘iệu suy Ä‘i tÃnh lại và quyết định phải hà nh Ä‘á»™ng tháºt gấp trÆ°á»›c ngà y cả Ä‘á»™i vá» táºp trung. NhÆ°ng còn má»™t Ä‘iá»u trở ngại là m cho nó do dá»±, chÆ°a thể quyết định dứt khoát sẽ hà nh Ä‘á»™ng và o ngà y giá» nà o. Nó chÆ°a bắt được liên lạc vá»›i Ä‘iệp viên “H.21â€. Theo chỉ thị của cấp trên trá»±c tiếp, “H.21†sẽ lên tiếp tay cho nó trong việc chuyển tấm bản đồ chụp ảnh được ra khá»i chiến khu. Theo ám hiệu được quy định từ trÆ°á»›c, “H.21â€, ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông đóng vai nông dân ở đồng bằng tìm lên Hòa Mỹ mua mây giang vá» dá»±ng lại nhà bị giặc đốt, sẽ mặc áo bà ba vải Ä‘Ã , vai áo bên trái vá má»™t miếng vải Ä‘en, má»™t khăn bông cáu bẩn vắt vai phải, quần xắn cao quá gối, ống trái xắn cao hÆ¡n ống phải, vai vác cái đòn có treo má»™t cuá»™n dây mây. Cho đến hôm nay, đã quá mất má»™t ngà y thá»i hạn “H.21†phải có mặt ở chiến khu theo nhÆ° quy định. Hai hôm nay, ngà y nà o Kim-Ä‘iệu cÅ©ng thÆ¡ thẩn Ä‘i ìại trên con Ä‘Æ°á»ng xuyên qua là ng Hòa Mỹ Tiá»n chiến khu, hong hóng chá» ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông mặc áo Ä‘Ã , vác đòn xóc có treo cuá»™n dây mây...
18
Bồng-da-rắn cắm cúi mải miết Ä‘i trên con Ä‘Æ°á»ng quanh co, khúc khuá»·u từ đồng bằng lên chiến khu. Em Ä‘á»™i cái nón lá rách tÆ°a, khoác áo tÆ¡i lá cÅ©, mặc dầu trá»i không mÆ°a.
Cặp chân trần săn chắc, Ä‘en đúa, nổi đầy vảy Ä‘en Ä‘en nhÆ° vảy rắn, bê bết bùn đất, bÆ°á»›c từng bÆ°á»›c ngắn và nhanh. Em đã Ä‘i suốt bốn tiếng đồng hồ, chỉ dừng lại ngồi nghỉ hai lần, má»—i lần khoảng mÆ°Æ¡i phút. Em Ä‘ang có việc rất gấp, cần lên chiến khu báo cáo. Äêm qua bá»n giặc táºp trung quân và xe pháo khá đông ở mấy vị trà dá»c Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™ trong địa bà n mà tổ bám địch của em phụ trách. Em là tổ trưởng, hai tổ viên là Võ Trà và Hiá»n.
Bá»n địch má»—i lần táºp trung quân và xe pháo là để chuẩn bị cà n quét má»™t vùng nà o đó. NhÆ°ng còn quan trá»ng hÆ¡n là chúng có thể chuẩn bị để tấn công chiến khu.
Từ vị trà bám địch lên đến chiến khu phải Ä‘i mất hÆ¡n má»™t buổi Ä‘Æ°á»ng. Hiá»n đòi Ä‘i thay em, nhÆ°ng em đã Ä‘á»™i nón, khoác tÆ¡i, tay cầm cây roi tre, nói :
- Hai gót chân mi nứt nẻ nhÆ° củ sắn mì rứa, mi Ä‘i lên thấu côi đó thì mi què mất. Hai đứa bay ở lại nhá»› bám sát tụi hắn nghe? Nếu thấy tụi nó còn tiếp tục táºp trung thêm quân, xe pháo, thì má»™t đứa ở lại, má»™t đứa lên báo cáo tiếp nghe!
Äi được gẩn hai tiếng đồng hồ, Bồng thấy bụng đói cồn cà o.
Từ sáng tá»›i giá», em chÆ°a có miếng gì và o bụng. Mà em là đứa xấu máu đói, há»… đói là xây xẩm mặt mà y. Và ác cái là má»—i lần lên cÆ¡n đói, là em ngá»i thấy mùi bánh mì nóng, nÆ°á»›c miếng cứ tứa ra đầy mồm, nhồ không kịp. Và cÆ¡n đói lại cà ng hânh hạ em khổ sở hÆ¡n. Em nổi cục, chá»i: “Tổ cha hắn! Biết ri hồi đó mình đừng là m nghá» bán bánh mì, mà là m quách nghá» cắt cá» ngá»±a cho rồi!â€. NhÆ°ng bây giá» mà hối tiếc vá» nghá» nghiệp thì đã muá»™n. Em có cảm giác cái mùi bánh mì nóng giòn thÆ¡m phức vẫn ngủ ở má»™t xó nà o đó trong hai lá»— mÅ©i hếch của em. Và chỉ chá» lúc lên cÆ¡n đói là nó thức dáºy, hà nh hạ em cho bõ ghét.
Ngang qua má»™t ruá»™ng khoai lang tốt um, em dừng lại. Ngó trÆ°á»›c ngó sau không thấy ai, em liá»n nhảy đại xuống, dùng hai tay bá»›i trá»™m má»™t bụi khoai. Em bứt củ phủi sạch đất, nhét đầy hai bá»c quần. Vừa phủi đất những củ khoai nâu bóng, em vừa lẩm bẩm nói: “Không được lấy của đồng bà o từ cây kim sợi chỉ. NhÆ°ng tui có lấy kim chỉ mô, tui chỉ lấy mấy củ khoai sống ăn cho đỡ đói mà đi cho tá»›i chiến khu thôi. Äồng bà o đừng chá»i tui mà tá»™iâ€. Rồi em nhe răng cÆ°á»i chữa thẹn vá»›i vồng khoai.
Vừa Ä‘i em vừa cạp khoai sống, nhai rau ráu. CÆ¡n đói dịu dần, sức lá»±c trở lại, em sải bÆ°á»›c nhanh hÆ¡n. Còn cách chiến khu chừng và i cây số, em chợt nghe có tiếng gá»i Æ¡i á»›i sau lÆ°ng :
- Chú em Æ¡i, chú em! Cho tui há»i nhá» má»™t chút!
Em quay lại thấy má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông từ con Ä‘Æ°á»ng kiệt bên trái Ä‘i ra. NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông Ä‘á»™i nón, mặc áo vải Ä‘Ã , quần xắn đến bắp vế, vai vác đòn xóc, má»™t đầu đòn xóc lủng lẳng má»™t cuá»™n dây mây...
Bồng đứng im lặng, chằm chằm nhìn ngÆ°á»Ã¬ Ä‘Ã n ông, trán cau lại.
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông sải chân bÆ°á»›c tá»›i gần, há»i giá»ng có chút nịnh ná»t :
- Chá»› chú em có biết Ä‘Æ°á»ng lên Hòa Mỹ không? Chú em chỉ giúp cho tui vá»›i. Tui lên đến đây thì bị lạc. Chú em có hút thuốc không? Tui có thuốc lá Phong Lai đây...
- Anh lên đó có việc chi? - Bồng há»i, mắt không rá»i khuôn mặt ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông.
- Tui lên mua Ãt mây vá» là m lại cái nhà . Nghe nói trên đó lấy được nhiá»u mây song lắm, mà toà n loại mây thiệt tốt... Rứa chú em Ä‘i mô đó?
- Tui đi tìm trâu lạc...
- Chú em có biết Ä‘Æ°á»ng lên trên đó không?
- CÅ©ng hÆ¡i biết biết. - Bồng trả lá»i lấp lá»ng.
Tui cÅ©ng đã lên trên đó hai lần, nhÆ°ng toà n Ä‘i đêm, nên không nhỠđược Ä‘Æ°á»ng. Tui gánh đồ tiếp tế cho các eng “trên ná»›â€?
- Anh ở xã mô dưới đó mà tìm thấu Hòa Mỹ mua mây?
- Tui ở Phong Thạnh... Chú em có biết xã tui không?
- Cũng hơi biết biết...
Bốn con mắt bất ngá» chạm nhau. Và ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nhÆ° không chịu nổi tia nhìn chằm chằm của Bồng, phải cụp vá»™i mắt xuống, nhìn tránh chá»— khác. Anh ta móc túi áo, lấy ra hai lá thuốc nâu sẫm, bứt nhá», dùng má»™t mảnh lá thuốc quấn thà nh Ä‘iếu sâu kèm to bằng ngón cái. Y lại móc túi áo lấy ra hai lá thuốc Ä‘Æ°a cho Bồng.
- Chú em hút điếu chơi? Thuốc lá tui cháy đượm mà tà n trắng lắm.
- Tui con nÃt là m chi biết hút thuốc!
- Rứa mà ở là ng tui, con nÃt còn nhá» hÆ¡n chú, đứa mô cÅ©ng hút.
- Tui cÅ©ng định Ä‘i lên phÃa Hòa Mỹ tìm trâu lạc. Anh có Ä‘i tui chỉ Ä‘Æ°á»ng giúp...
- Rứa thì may cho tui quá!
Bồng Ä‘i trÆ°á»›c, ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông theo sau, Bồng cắm cúi bÆ°á»›c, bất chợt há»i, đầu không quay lại :
- Xã Phong Thạnh, anh ở ấp mô rứa?
- Tui ở ấp bốn. Cái ấp gần kỠtrảng cát đó. Tổ cha ba thằng Tây! Tụi hắn đốt nhà tui ri là lần thứ ba. Mà mây giang dưới tui đắt hơn và ng.
- Anh tên chi rứa hè?
- Tui là Hoà nh, chú em có dịp vá» xã tui há»i Hoà nh du kÃch ai cÅ©ng biết. Ghé vô tui chÆ¡i cho biết nhà .
Bồng cắm cúi, im lặng bÆ°á»›c. Äi được má»™t quãng khá xa, Bồng lại há»i nhÆ° để cho có chuyện :
- Ở dưới đó anh có biết quán bánh canh mệ Ruồi không?
- Quán bánh canh ở ấp một chớ chi? Sáng ni trước khi lên đây, tui cũng tạt vô mệ là m hai tô. Chà , bánh canh mệ ngon thiệt?...
- Ừm... Cái cầu khỉ bắc ngang qua con hói trước mặt nhà mệ, dạo nó bị gãy, không biết đã là m lại chưa hè?
- Sá»a lại rồi. Bắc thêm mấy cây cau chừ dá»… Ä‘i lắm... Chú em có biết trên Hòa Mỹ nhà bà con mô lấy được nhiá»u mây tốt không? Chú em chỉ giúp, tui mà mua được, xin biếu chú em và i chục bạc, ăn bánh canh chÆ¡i...
- CÅ©ng có biết má»™t hai nhà , rồi tui chỉ giúp eng chá»› tiá»n bạc chi...
Bồng dẫn thẳng ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông Ä‘i mua mây và o trạm gác Tiá»n tiêu chiến khu. Trạm gác có má»™t tổ bốn chiến sÄ©. Cả bốn anh Bồng Ä‘á»u quen biết. Lúc Bồng và o ba anh Ä‘ang ở dÆ°á»›i bếp lúi húi sừa soạn bữa cÆ¡m chiểu - nói cho đúng hÆ¡n là bữa sắn chiá»u. Má»™t anh trá»±c ngồi trên cái ghế là m bằng khúc cây sần sùi, gác ngang trên bá»™ chân ghế cà nh cây buá»™c chéo, đóng xuống đất. Khẩu tiểu liên cÅ© kỹ, gác ngang trên đùi anh. Má»™t tay anh cầm cái nhÃp là m bằng vỠđạn, sá» sá» cằm nhổ râu.
- Nhà mấy anh ni chuyên bán mây, toà n loại tốt, mua bao nhiêu cÅ©ng có. - Bồng quay lại nói vá»›i ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông Ä‘ang vác đòn xóc đứng khá»±ng trÆ°á»›c cổng trạm gác.
- Chà o các eng!
- Chà o anh. - Anh lÃnh gác bá» nhÃp và o túi áo, nhìn ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông rồi nhìn Bồng.
Bồng ngoắc tay, gá»i :
- Vô đây đã! Vô đây đã!
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông ngáºp ngừng má»™t chút rồi bÆ°á»›c và o sân, hai đầu gối run run...
Bồng bá» nón tÆ¡i xuÆ¡ng đất, bÆ°á»›c lại cho dỡ nhẹ đòn xóc trên vai ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông. Em đỡ rất nhanh là m anh ta không kịp giữ lại rồi Ä‘em dá»±ng cái đòn xóc ở má»™t góc lán. Em nhìn hai đầu nhá»n đòn xóc nói lấp lá»ng :
- Cái đòn xóc má»›i toanh mà nhá»n đã gá»›m, chắc đẽo rồi còn Ä‘em hui lá»a. Khi cần Ä‘áºp lá»™n, lợi hại không thua chi cây mác là o?
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông tá»± nhiên rùng mình, và để che giấu ná»—i lo sợ, anh ta moi trong túi áo ra má»™t cuá»™n thuốc lá ngá»n, má»i chà o xun xoe :
- Má»i eng hút Ä‘iếu thuốc chÆ¡i. Thuốc Phong Lai cháy đượm mà tà n trắng...
Anh lÃnh gác há»i Bồng :
- Anh ta ở mô lên rứa? Em đưa vô đây có việc chi?
Bồng ngoảnh mặt lại, chỉ và o mặt ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông, trừng mắt nói :
- Thằng cha ni là Việt gian mò lên dò xét chiến khu? Các anh trói lại cho tui rồi giải vô công an chiến khu xét.
- Chú ăn nói chi mà hà m hồ rứa? - NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông hoảng hốt kêu lên. - Tui là du kÃch dÆ°á»›i xã Phong Thạnh lên tìm mua mây là m lại cái nhà bị Tây má»›i đốt. Tui má»›i mua được má»™t cuá»™n dÆ°á»›i Äất Äá», định há»i Ä‘Æ°á»ng lên trên ni tìm mua thêm mấy cuá»™n nữa...
Bồng bÄ©u môi, giá»ng hằm hằm :
- Du kÃch *** chi mi! Mi tưởng lừa được tau nhÆ° lừa con nÃt à ? Mi khai là ngÆ°á»i xã Phong Thạnh, nhÆ°ng há»i chi cÅ©ng nói tráºt lất! Xã Phong Thạnh là m chi có quán bánh canh mệ Ruồi? Quán mệ Ruồi bên xã Phong Nhiêu tê! Là m chi có cầu khỉ bắc qua trÆ°á»›c quán? Tau há»i lừa mi rứa mà mi dám nói cầu sá»a lại rồi lại bắc thêm cây cau dá»… Ä‘i lắm...
Anh tổ trưởng và hai anh trong tổ Ä‘ang bóc sắn để luá»™c phÃa sau bếp, bá» dao chạy ra, đứng vây lấy ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông.
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông tái mặt lắp bắp nói :
- Tui có cả giấy chứng nháºn của Ủy ban xã cấp đây chá»›...
Y móc túi áo trên lấy ra má»™t giấp gấp là m tÆ°, Ä‘Æ°a cho anh tổ trưởng. Anh tổ trưởng Ä‘á»c :
“Giấy chứng nháºn - Há» và tên: Nguyá»…n Văn Hoà nh - là du kÃch xã - Ấp Bốn, Xã Phong Thạnh. Ủy ban hà nh chánh kháng chiến xã. Chủ tịch - ký thay Phó chủ tịchâ€.
Bên dÆ°á»›i cái dấu Ủy ban xã, hình chữ nháºt, má»±c Ä‘en. Nét chữ con dấu rõ và sắc.
Bồng-da-rắn cÅ©ng nghển cổ xem giấy, nhÆ°ng xem con dấu đóng bên dÆ°á»›i là chÃnh. Các anh chÆ°a ai có ý kiến gì, Bồng lên tiếng :
- Giấy bạc Cụ Hồ tụi hắn còn là m giả đẹp hÆ¡n, huống hồ thứ con dấu ni! Các anh cứ trói hắn lại cho em. Äể em vô Xê-ca Má»™t báo cáo vá»›i các anh ở ban Quân báo Trung Ä‘oà n. Các anh sẽ ra xét tháºt giả má»›i được.
Anh tổ trưởng nhìn ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông, đầu khẽ gáºt gáºt, rồi nói :
- Anh chịu khó để tui trói lại. Nếu cấp trên xét đúng anh là ngÆ°á»i Ä‘i mua mây thì tụi tui thả ra...
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông mặt mà y nhăn nhó, giá»ng kể lể thiệt thà :
- Cái thân tui răng mà khổ ri không biết! Sáng ni vừa ra ngõ vấp luôn con rắn bò qua Ä‘Æ°á»ng, tui e Ä‘i răng cÅ©ng gặp chuyện rủi ro, y nhÆ° rằng! - y vừa nói vừa bứt lá thuốc cuá»™n hút.
Má»™t anh vô nhà lấy ra sợi dây dừa, trói giáºt cánh khuá»·u ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông, dây trói vòng qua trÆ°á»›c ngá»±c. Anh chỉ và o góc lán :
- Anh ngồi tạm vô đó chá» ngÆ°á»i trong Xê-ca ra xét xá». Thá»i buổi chiến tranh, mong anh thông cảm.
- Thông với cảm kiểu ni thì cũng chết tui luôn.
Bồng quát :
- Không nói lôi thôi? Ngồi vô xó tê! Các anh phải coi chừng hắn, chứ hắn em chắc là trăm phần trăm Việt gian!
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông Ä‘Ã nh nặng ná» bÆ°á»›c đến chá»— Bồng chỉ, ngồi xuống dá»±a chân cá»™t. Anh tổ trưởng nói vá»›i Bồng :
- Em đi luôn vô Xê-ca Một báo cáo với Ban Quân báo trung đoà n, giúp các anh nghe.
Bồng mang tơi, đội nón nhưng chưa đi vội.
Em đứng nhìn ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông bị trói vá»›i nét mặt lầm lì cau có. Em bá»—ng bÆ°á»›c lại gần, giáºt phắt Ä‘iếu thuốc lá Ä‘ang bốc khói y ngáºm má»™t bên mép, ném ra xa. Rồi không nói không rằng, em bá» Ä‘i.
Trong má»™t khoảnh khắc, cặp mắt ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông lóe lên ánh căm tức rợn nhÆ° ánh dao trong tay kẻ sát nhân. NhÆ°ng y vá»™i dáºp tắt ngay, trở lại bá»™ mặt tháºt thà , sợ sệt. Y há»i ngÆ°á»i lÃnh gác :
- ChỠông nớ là m chức chi mà coi bộ dữ dằn rứa?
- Là Phó Tổng chỉ huy chiến khu đó! Tháºt vô phÆ°á»›c cho anh lại nhè vô ông ná»› mà há»i Ä‘Æ°á»ng! - Anh lÃnh gác trả lá»i giá»ng đùa tÆ°ng tá»ng.
- Rứa mà tui cứ lầm là chú em giữ trâu đi tìm trâu lạc!
- Cứ chi anh lầm? - Anh lÃnh gác vẫn đùa tÆ°ng tá»ng? - Tụi Tây cÅ©ng lầm mà cả tụi đây cÅ©ng lầm?
Trong câu nói đùa tÆ°ng tá»ng của anh lÄ©nh gác vá» Bồng-da- rắn cÅ©ng có chứa Ãt nhiá»u sá»± tháºt. Những thà nh tÃch chiến đấu và tÃnh tình ngang bÆ°á»›ng của ngÆ°á»i chiến sÄ© thiếu niên nà y được cả chiến khu biết đến. Há» thÆ°á»ng kể lại vá»›i nhau và cÆ°á»i ngất. Má»›i đây nhất là chuyện kiện cáo lôi thôi giữa Äại Ä‘á»™i trưởng Äặng Äình Äăng và Bồng. Ngà y đó, má»™t số cán bá»™ chỉ huy thÃch lấy những biệt hiệu nghe kêu choang choang nhÆ° chuông: Phi Long, Phi Hùng, Phi Hổ... Äại Ä‘á»™i trưởng Äặng Äình Äăng, đại Ä‘á»™i tám, tiểu Ä‘oà n mÆ°á»i sáu, lấy biệt hiệu là SÆ¡n Hùng. DÆ°á»›i các thÆ° từ, giấy má, công văn gá»i Ä‘i gá»i lại trong chiến khu, Äình Äăng Ä‘á»u ký tên là SÆ¡n Hùng, vá»›i nét chữ lằng ngoằng bay bÆ°á»›m. Bồng-da-rắn ghét Äại Ä‘á»™i trưởng Äăng ra mặt: “Äánh giặc chẳng ra *** chi, gan nhÆ° gan thá», chỉ được cái to miệng hò hét bắt lÃnh xung phong còn mình thì chạy sau cùng. Chiến lợi phẩm có cái chi tốt thì bá»›p trÆ°á»›c! Mà mặt mÅ©i lúc mô cÅ©ng vênh vênh ta đây anh hùngâ€. Bồng bình luáºn vá» Äại Ä‘á»™i trưởng SÆ¡n Hùng nhÆ° váºy.
- SÆ¡n Hùng! - Bồng thÆ°á»ng nhắc cái biệt hiệu ấy vá»›i các bạn trong Ä‘á»™i bằng giá»ng khinh khi. - Nghe kêu choang choang nhÆ° phèng la mấy cha là m xiếc ở chợ Äông Ba!
Một bữa, Bồng nói với Tư-dát :
- NgÆ°á»i ta đặt biệt hiệu, tau cÅ©ng đặt biệt hiệu chÆ¡i! Tau đặt biệt hiệu là *** Hùng. Mi văn hay chữ tốt, viết giúp biệt hiệu lên nón cho tau vá»›i.
TÆ°-dát khoái chÃ, mà i đá non, viết hai chữ *** Hùng to tÆ°á»›ng lên cái nón lá rách của Bồng. Ngà y chủ nháºt, Bồng Ä‘á»™i cái nón Ä‘i dạo khắp Tiá»n chiến khu. Bá»™ Ä‘á»™i, cán bá»™ từ các Xê-ca ra Tiá»n chiến khu dạo chÆ¡i khá đông. Há» Ä‘á»c chữ viết trên nón của Bồng, cÆ°á»i há»i :
- Em viết cái chi trên nón đỠlòe rứa?
- Biệt hiệu của em đó.
- *** Hùng, biệt hiệu chi nghe thúi hoắc?
- NgÆ°á»i ta tà i giá»i, hùng, ná», hùng tê, em đánh giặc nhÆ° *** thì đặt biệt hiệu là *** Hùng chá»› răng.
Thế là dá»c các quán ăn, ngÆ°á»i ngồi trong quán Ä‘ua nhau gá»i: “Ê *** Hùng vô đây ăn chén chè chÆ¡i! Ê, *** Hùng, vô đây anh đãi mấy cái bánh bá»™t lá»c!â€.
Há» gá»i, há» cÆ°á»i vui nhÆ° tết, vì há» biết Bồng định xá» xiên ai.
CÅ©ng nhÆ° Bồng, nhiá»u ngÆ°á»i không Æ°a Äại Ä‘á»™i trưởng Äăng.
Bất ngá» Äại Ä‘á»™i trưởng Äăng từ trong quán Ä‘i ra cùng vá»›i mấy o bà o chế, chạm trán Bồng. Hôm đó Äình Äăng diện ngất: áo quần kaki ga-bạc-Ä‘in, lÆ°ng thắt xanh-tuya Mỹ, má»™t bên hông Ä‘eo xệ khẩu côn mÆ°á»i hai, hông bên kia lúc lắc cây dao găm chiến lợi phẩm. Trong tráºn Cầu Nhi, Äình Äăng phụ trách thu chiến lợi phẩm. Những thứ sang trá»ng trên ngÆ°á»i anh Ä‘á»u kiếm được trong tráºn đó.
Lúc ngồi trong quán ăn bún bò, nghe gá»i ầm Ä© *** Hùng, *** Hùng, Äình Äăng tá»± nhiên chá»™t dạ.
Mấy o bà o chế Ä‘á»c hai chữ Ä‘á» choét trên nón Bồng, bụm miệng cÆ°á»i. SÆ¡n Hùng giáºn tÃm mặt, chỉ cái nón há»i Bồng :
- Mi viết cái chi trên đó?
- Dạ biệt hiệu của tui!
Bốp! Bốp! SÆ¡n Hùng vung tay tát Bồng hai tát liá»n, là m em ngã dúi, mÅ©i chảy máu cam. Vừa tát, SÆ¡n Hùng vừa rÃt lên :
- Há»—n! Con nÃt mà há»—n!
Bồng lồm cồm đứng dáºy, Ä‘Æ°a tay quệt máu mÅ©i, mặt Ä‘á» kè nhÆ° con kỳ nhông sắp cắn nhau. Bá»™ Ä‘á»™i, cán bá»™ Ä‘i qua, xúm quanh hai ngÆ°á»i.
- Quyá»n chi mà anh được đánh tui? - Bồng gân mặt há»i.
- Con nÃt mà há»—n, tao còn đánh nữa.
- Tui hỗn cái chi mà anh kêu tui hỗn?
SÆ¡n Hùng chỉ cái nón của Bồng văng bên rệ Ä‘Æ°á»ng :
- Tại sao mà y dám viết như thế?
- Biệt hiệu của tui thì tui viết? Anh là Äại Ä‘á»™i trưởng, nhiá»u giấy má công văn thì anh viết biệt hiệu vô giấy. Tui là thằng liên lạc, không có giấy, thì tui phải viết lên nón chá»› răng?
- Sao mà y dám đặt biệt hiệu kiểu đó?
- Anh lấy quyá»n chi mà cấm tui đặt biệt hiệu kiểu ná» kiểu tê? Tui đánh giặc nhÆ° *** thì tui đặt biệt hiệu *** Hùng, đó là quyá»n của tui?
Bồng cúỉ lượm cái nón, nói :
- Anh đừng cáºy lá»›n ăn hiếp con nÃt? Tui sẽ vô kiện vá»›i ChÃnh ủy trung Ä‘oà n.
Em xăm xăm Ä‘i thẳng vô Xê-ca Má»™t, gặp ChÃnh ủy Trần Quý Hai. ChÃnh ủy nghe em trình bà y đầu Ä‘uôi sá»± việc, phải cố lắm má»›i nhịn được cÆ°á»i. ChÃnh ông cÅ©ng ghét cái mốt đặt những biệt hiệu huênh hoang của má»™t số cán bá»™ cấp dÆ°á»›i.
Trong thâm tâm ông đồng ý vá»›i chú bé liên lạc, nhÆ°ng vẫn nghiêm nghị phê bình chú không nên chá»c tức ngÆ°á»i lá»›n. Sau đó, ông cho gá»i Äại Ä‘á»™i trưởng Äăng và o trung Ä‘oà n bá»™ và xạc cho anh má»™t tráºn nên thân vá» tá»™i hà nh hung chiến sÄ©. Cuối cùng ông nhẹ nhà ng nói: “Äồng chà là má»™t cán bá»™ chỉ huy, lại là đảng viên. Äồng chà phải hết sức giữ mình, tránh những hà nh Ä‘á»™ng quá lố, là m trò cÆ°á»i cho quần chúngâ€.
Äại Ä‘á»™i trưởng bị xạc, cay hÆ¡n ăn á»›t. NhÆ°ng sau hôm đó, dÆ°á»›i các công văn giấy tá», anh đã trở lại vá»›i cái tên cúng cÆ¡m Äặng Äình Äăng.
Chuyện đó đã tức cÆ°á»i nhÆ°ng chÆ°a tức cÆ°á»i bằng chuyện nà y :
ChÃnh trị viên tiểu Ä‘oà n mÆ°á»i tám Hoà ng Lý, trÆ°á»›c Cách mạng Ä‘á»— bằng tú tà i toà n phần. Anh tham gia cách mạng và là m cán bá»™ chÃnh trị, nhìn anh cách cây số cÅ©ng Ä‘oán biết là thà nh phần trà thức. NgÆ°á»i anh cao, gầy, tay chân mảnh khảnh, Ä‘eo kÃnh cáºn, tóc để dà i chải ốp và o hai bên đầu. Dáng anh Ä‘i hÆ¡i gù gù, súng lục Ä‘eo thõng bên hông, tưởng chừng nhÆ° khẩu súng quá nặng là m cho anh phải gù lÆ°ng xuống má»›i Ä‘eo nổi.
Má»™t lần, anh vô quán mệ Sanh ăn bánh bèo. Mệ Sanh ngÆ°á»i Hoà ng phái, trÆ°á»›c mở quán bánh bèo gần cầu Gia Há»™i.
Mệ theo kháng chiến, chạy lên chiến khu lại mở quán bánh bèo. Bữa đó, anh Lý ăn bốn Ä‘Ä©a liá»n, má»—i Ä‘Ä©a mÆ°á»i chiếc. ÄÄ©a cuối anh đã no tức bụng, ăn hết có hai chiếc. Ä‚n không hết mà bá» thì hÆ¡i tiếc. Anh nhìn ra Ä‘Æ°á»ng và trông thấy Bồng Ä‘i ngang qua. Anh ngoắc tay gá»i em và o.
- Äãi chú mấy cái bánh bèo. - Anh chỉ Ä‘Ä©a bánh bèo ăn thừa.
Bồng đưa mắt nhìn đĩa bánh bèo, nhìn bát nước chấm chấm dở, vụn tôm cháy lợn cợn đáy bát. Lưỡng lự một chút, em ngồi xuống, ăn ba cái bánh bèo còn lại trong đĩa. Mỗi cái em dùng đũa gấp là m đôi, không chấm nước chấm, bỠluôn vô miệng nuốt ực như không phải bánh bêo mà thuốc ký ninh. Mệ Sanh nhìn Bồng ăn, kêu lên :
- Chớ cháu ăn uống kiểu chi mà lạ rứa? Phải ăn từ từ, chấm nước chấm mới thấy ngon. Ai lại đi nuốt lôống như nuốt hột thị?
Bồng miệng cÆ°á»i mà mặt không cÆ°á»i :
- Dạ... cháu ăn kiểu của cháu mệ ạ.
Ä‚n xong, Bồng chà o mệ, chà o chÃnh trị viên, lặng lẽ bÆ°á»›c ra khá»i quán.
Mệ Sanh tinh ý, nháºn thấy thái Ä‘á»™ của chú bé liên lạc coi bá»™ khác khác. Anh Lý có lẽ vì cáºn thị nặng nên không thấy gì. Vả lại anh còn báºn quay sang nói chuyện vá»›i má»™t anh bên Ủy ban tỉnh vừa bÆ°á»›c và o quán.
Sau hôm đó, cả Ä‘á»™i thấy Bồng ky cóp để dà nh tiá»n. TrÆ°á»›c nay em là đứa bạn hà o phóng, hoang tà ng, có đồng nà o em rủ bạn tiêu sạch đồng ấy. Bởi váºy, thấy em ky cóp từng đồng từng hà o bá» và o cái ống tre, giấu dÆ°á»›i đầu nằm, các bạn Ä‘á»u lấy là m lạ. Cả năm đó, các bạn không thấy Bồng mua lấy cái kẹo, tháºm chà cả sắn luá»™c. TÆ°-dát há»i trêu Bồng :
- Mi định để dà nh tiá»n cÆ°á»i vợ chắc?
Bồng trả lá»i :
- Chưa chừng mà thiệt cũng nên.
- Mi định cưới ai rứa?
- Cưới ông Bụng.
Ông Bụng chÃnh là ông già đã Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng cho Ä‘á»™i từ chiến khu Trò lên chiến khu Hòa Mỹ. Bồng nháºn ông Bụng là m cha nuôi cả Ä‘á»™i Ä‘á»u biết. Ông là m nghỠđốt than gánh vá» bán ở đồng bằng. Ông có túp lá»u ở gần ká» chân núi, cạnh con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i và o Xê-ca Má»™t.
Má»™t hôm, và o ngà y chủ nháºt, Bồng Ä‘áºp ống tiá»n. Em đếm tiá»n, lẩm nhẩm tÃnh toán, rồi hốt tất cả cho và o bá»c. Em Ä‘i dạo qua các quán hà ng ăn. Dá»c Ä‘Æ°á»ng em gặp chÃnh trị viên tiểu Ä‘oà n Hoà ng Lý.
- Anh ạ!
- Chú mình đi đâu đấy?
- Dạ em định vô tiểu đoà n bộ tìm anh, may gặp anh ở đây... Có công văn của trung đoà n à ?
- Dạ không... Anh với em vô quán kéo ghế đi.
ChÃnh trị viên tưởng Bồng vòi anh cho ăn quà , vá»— vá»— túi nói :
- Tiếc quá, bữa ni anh bó xu?...
- Dạ em má»i anh mà ...
- Má»i anh? Hách nhỉ?
Bồng đưa anh Lý và o quán mệ Sanh.
- Mệ Æ¡i, mệ chà y cho con chục Ä‘Ä©a bánh bèo. Mệ chà y cho ngon vô, cho nhiá»u tôm cháy, tóp mỡ, rồi tÃnh mắc hÆ¡n cÅ©ng được. Con má»i chỉ huy con mà mệ!
ChÃnh trị viên trợn tròn mắt sau cặp kÃnh cáºn :
- Chục Ä‘Ä©a, là m chi nhiá»u thế? Liệu chú mình có đủ tiá»n trả không đó?
- Dạ đủ chá»›. Ä‚n xong hai anh em mình Ä‘i uống cà phê sữa chÆ¡i hÃ.
ChÃnh trị viên Ä‘ang vui, ăn rất thiệt tình. Hai anh em ăn bay cả chục Ä‘Ä©a bánh bèo.
- Mệ tÃnh tiá»n cho con Ä‘i mệ.
Bồng dốc tất cả số tiá»n trong túi ra bà n, đủ cả tiá»n đồng, tiá»n hà o, tiá»n xu... Bồng đếm tiá»n trả, còn thừa lại mấy đồng.
- Chứ chú mình lấy tiá»n đâu ra mà lổn nhổn đủ loại thế? - chÃnh trị viên vừa xỉa răng vừa há»i.
- Dạ em bỠống gần một năm ni...
- BỠống cả năm Ä‘em tiêu hoang má»™t bữa? Äể dà nh mà mua sắm cái gì có hÆ¡n không?
- Dạ em bỠống là cốt để má»i anh. - Bồng nói giá»ng tỉnh khô. Em tuy là thằng liên lạc, nhÆ°ng đã má»i ai là má»i Ä‘Ã ng hoà ng, chứ không má»i đồ ăn dÆ° nhÆ° anh má»i em kỳ năm ngoái.
ChÃnh trị viên Ä‘iếng ngÆ°á»i. Lúc bấy giá» anh má»›i sá»±c nhá»› đến Ä‘Ä©a bánh bèo còn thừa, má»i Bồng dạo ná». Mặt chÃnh trị viên tái rồi Ä‘á». Anh phải hết sức má»›i giữ nổi bình tÄ©nh. Anh nhìn Bồng qua cặp kÃnh cáºn, há»i gần nhÆ° thì thầm :
- Nhưng tại sao lúc đó em lại ăn?
- Dạ, em không ăn sợ anh ngượng...
Có thể nói chuyện Bồng-da-rắn đãi chÃnh trị viên tiểu Ä‘oà n Hoà ng Lý là m chấn Ä‘á»™ng cả chiến khu.
Tôi là bạn chiến đấu của Bồng từ những năm thÆ¡ ấu. Tôi biết “cả má»™t Ä‘á»i†Bồng, bạn ấy chỉ phục có má»™t ngÆ°á»i là Lê Thuyết, tiểu Ä‘oà n trưởng tiểu Ä‘oà n 227, và sau nà y là Trung Ä‘oà n trưởng trung Ä‘oà n 101, lúc đó anh vừa tròn hai mÆ°Æ¡i bảy tuổi. Bồng thÆ°á»ng nói vá»›i chúng tôi vá» anh Lê Thuyết: “Chăc mạ anh phải ăn gang, ăn sắt mà đẻ ra anh thì anh má»›i gan dạ được đến nhÆ° rứaâ€.
Vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i, “cả má»™t Ä‘á»iâ€, có nghÄ©a là bốn mÆ°Æ¡i, năm mÆ°Æ¡i, bảy mÆ°Æ¡i tháºm chà trăm tuổi. NhÆ°ng vá»›i Bồng “cả má»™t Ä‘á»i†chỉ có mÆ°á»i sáu tuổi. Bồng đã hy sinh lẫm liệt cho Tổ quốc lúc vừa tròn mÆ°á»i sáu tuổi. NhÆ°ng đó là má»™t câu chuyện khác, và sẽ được kể lại trong má»™t cuốn sách khác. Còn bây giá» tôi phải kể tiếp chuyện Ä‘ang kể dở.
19
Bồng bước và o lán, chưa kịp bỠtơi nón, đã nói với Mừng và Kim :
- Có thằng Việt gian xớ rớ định mò lên dò la chiến khu, tao lừa dẫn vô trạm gác, trói luôn.
Mừng và Kim Ä‘ang lúi húi bên bếp nấu cÆ¡m chiá»u, nghe váºy bá» bếp chạy lên. Mừng vá»›i vẻ mặt há»›n hở của con nÃt sắp được nghe kể chuyện Ä‘á»i xÆ°a, tÃu Æ°t há»i :
Äầu Ä‘uôi răng mà anh bắt được, anh kể cho nghe vá»›i...
Bồng sôi nổi kể vá»›i hai bạn chuyện ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông vác đòn xóc Mừng miệng há hốc nghe chuyện. Em ngạc nhiên há»i :
- Nhưng là m răng anh vừa ngó thấy hẳn anh đã biết ngay hắn là Việt gian?
- Tau cần chi ngó, chỉ ngá»i mùi tau cÅ©ng biết?
- Tà i hè... Rứa mùi Việt gian như răng?
- Như mùi ***!
Mừng tÃt mắt cÆ°á»i, há»i :
- Rứa Vệ Quốc Äoà n mình có mùi không?
- Răng lại không có.
- Mùi Vệ Quốc Äoà n thì nhÆ° răng?
- Mùi áo quần rách rÆ°á»›i cả năm mặc Ä‘á»™c má»™t bá»™ mùi ghẻ, mùi ráºn, mùi sốt rét, mùi sắn nÆ°á»›c ruốc vá»›i rau tà u bay... mùi... mùi yêu nÆ°á»›c, ghét Tây, ghét Việt gian! NhÆ° thằng Quỳnh đó, hắn nằm dÆ°á»›i đất Ä‘en, nhÆ°ng cứ Ä‘i qua má»™ hắn là tau ngá»i thấy mùi Vệ Quốc Äoà n xông lên, chảy cả nÆ°á»›c mắt?
Khi nghe Bồng tả lại dáng dấp, cách ăn mặc, cái đòn còn vác trên vai có treo cuá»™n dây mây, của ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông bị bắt, Kim giáºt bắn ngÆ°á»i. Hắn thầm kêu: “Thôi chết rồi, có lẽ là H.21â€. Äể giấu ná»—i hoảng sợ, Kim vá» lúi húi chất thêm củi và o bếp, nghÄ© bụng: “Nếu đúng là H.21 thì mình là m răng đây? Chừ là m cách răng để biết được thằng cha ấy có đúng là H.21... Nếu chạy ra coi, thằng Bồng có thể sinh nghi...â€.
May lúc đó, Mừng hăm hở nói :
- Tui phải chạy ra coi thằng Việt gian ná»› má»›i được. Tui chÆ°a được thấy mặt mÅ©i thằng Việt gian khi mô! Tui phải bắt chÆ°á»›c anh ngá»i coi mùi Việt gian nhÆ° răng.
- Mặt mũi Việt gian thì cũng như mi với tau, - Bồng quẳng tơi nón xuống sạp nứa nói. - Khác chi? Có khác là mặt mà y tụi chó nớ béo tốt. phương phi, không có ghẻ ruồi, da không và ng bủng, không xanh lét như anh em mình.
- Anh Kim, ta chạy ra coi thằng Việt gian chÆ¡i hÃ? - Mừng quay sang nói vá»›i Bồng. - Anh ở nhà nấu cÆ¡m giúp nghe. Bữa ni có canh rau tà u bay, môn thục nấu ruốc. Anh phải hấp hết cả rá sắn tụi tui vừa bóc vá», má»›i đủ ăn đó.
- Äá»™i trưởng mô rồi?
- Anh vô Xê-ca Bốn có việc, phải gần tối anh má»›i vá».
Tuy suýt soát tuổi nhau, nhÆ°ng Bồng bao giá» cÅ©ng đối xá» vá»›i Mừng nhÆ° đứa em út. Em thÆ°á»ng nói vá»›i các bạn vá» Mừng: “Hắn dại quá Ä‘i! Thấy cái chi lạ cÅ©ng đòi coi, ai nói chi cÅ©ng tin. NgÆ°á»i ta nói chÆ¡i hắn cÅ©ng cứ tưởng nói tháºt. Lừa hắn còn dá»… hÆ¡n lừa con nÃt lên ba?â€
Kim giả bộ ngại ngùng :
- Äây ra đó xa bất chết, chạy Ä‘i chạy vá» bở cả hÆ¡i tai.
Mừng cứ nằn nì chèo quéo :
- Xa chi, chạy ù cái là đến. Äi, Ä‘i coi cho vui Ä‘i anh?
Kim tá» vẻ miá»…n cưỡng, theo Mừng chạy ra Ä‘Æ°á»ng.
Hai đứa bÆ°á»›c vô trạm gác. Anh lÃnh gác Ä‘eo khẩu tiểu liên tuyn, há»i :
- Hai chú đi mô đó? Chắc lại có lệnh lạc chi của trung đoà n?
- Tụi tui ra coi mặt thằng Việt gian.
- Việt gian coi là m chi cho nhá»›p mắt? - Anh cÆ°á»i - Việt ngay đây! - Anh chỉ và o ngá»±c mình nói - Các chú coi có hÆ¡n không?
- Coi Việt ngay thì tui coi tui còn rồi! - Mừng cÆ°á»i, nói - Tá», tá» Việt gian ngồi chách bách đó tá»!
Mừng giáºt giáºt tay Kim, chỉ ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông bị trói Ä‘ang ngồi tá»±a lÆ°ng và o cá»™t lán.
Mừng bÆ°á»›c đến sát trÆ°á»›c mặt ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông, mắt ngó hau háu, mÅ©i hÃt hÃt, thắc mắc tá»± há»i to thà nh tiếng :
- Răng không ngá»i thấy mùi chi cả hè?
Kim vừa ngó thấy ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông, láºp tức nháºn ra ngay “H.21â€. Tất cả các ám hiệu Ä‘á»u đúng nhÆ° quy định. Nó run rẩy vì hoảng sợ và thất vá»ng. à nghÄ© đầu tiên áºp đến trong óc nó: sáng mai chắc “H.21†sẽ bị công an chiến khu tra há»i. Hắn sẽ khai ra má»i chuyện, thế là rồi Ä‘á»i? Mình có thể bị xá» bắn, Ãt ra cÅ©ng phải vô tù, bị giam giữ chÆ°a biết đến khi mô. Tiá»n bạc, chuyến Ä‘i du há»c nÆ°á»›c ngoà i mà quan ba Sô-lê vừa hứa hẹn, phút chốc tan thà nh mây khói...
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông ngồi ở góc lán cÅ©ng nhìn Kim chằm chằm, và khẽ nháy mắt ra hiệu. “H.21†cÅ©ng đã nháºn ra đồng bá»n, vì trÆ°á»›c khi lên chiến khu, y được Sở máºt thám cho xem kỹ ảnh của Kim. Kim lo sợ anh lÃnh giặc nháºn ra cái nháy mắt của “H.21â€, liá»n vá» quay lại há»i chuyện anh :
- Răng chưa giải hắn vô trong tê mà còn trói hắn ở đây, anh?
- Trong tê vừa cho liên lạc ra báo là cứ giam tạm anh ta ở đây sáng sá»›m mai sẽ có ngÆ°á»i ra há»i cung.
- Có chắc hắn là Việt gian không anh?
- CÅ©ng không biết nữa. Phải chá» sáng mai má»›i rõ trắng Ä‘en. Anh lÃnh gác chép miệng nói tiếp - CÅ©ng tại số anh ta Ä‘en đủi lại nhè đúng cái ông thiên lôi Bồng của Ä‘á»™i các chú mà há»i Ä‘Æ°á»ng nên má»›i ra nông ná»—i ni. Lỡ không phải “Vê-giê†mà chịu trói ngồi cả đêm rứa, nghÄ© cÅ©ng cá»±c!
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông nghe lá»m chuyện, nói giá»ng rầu rÄ© :
- Oan ức tui quá các em ơi! Các em thả cho tui vỠvới vợ con chớ không thì đêm ni vợ con tui khóc hết nước mắt!
Anh tổ trưởng gác tên là Ngưu, đã đứng tuổi, trước Cách mạng là m nghỠkéo xe kéo. Anh từ sau lán bước ra, nói :
- Anh ráng chỠđến sáng mai, há» ra xét há»i, nếu đúng anh là ngÆ°á»i ngay thì há» thả cho vá» thôi. Thá»i buổi kháng chiến, má»—i ngÆ°á»i gắng chịu cá»±c má»™t chút.
“H.21†nói giá»ng lá»… phép, khúm núm :
- Dạ bẩm eng, tui cÅ©ng biết rứa, có dám oán trách chi mô! Chỉ khổ cái là ở nhà vợ dại con thÆ¡, má»i mắt ngóng tui vá». Lúc Ä‘i, tui hẹn là chiá»u nay răng cÅ©ng vá»...
Mặt trá»i đã lặn khuất sau phÃa dãy núi xanh mung lung sÆ°Æ¡ng khói. Äất trá»i chiến khu bà ng bạc má»™t mà u tÃm hoa sim bầm.
Mừng nói :
- Ta vá» thôi anh Kim, sắp tối rồi. Tui cứ ngá»i mãi thằng cha ná»› mà chẳng thấy mùi chi.
Kim sa sầm nét mặt, nói giá»ng tức tối :
- Thằng nớ nói trạng cóc rứa mà mi cũng đeo queo mà tin!
Mừng liá»n bênh :
- Anh má»›i lên chiến khu nên chÆ°a biết mô. Anh Bồng nói cái chi cÅ©ng trúng phắp. Cả Trung Ä‘oà n trưởng cả ChÃnh ủy cÅ©ng còn nghe ý kiến anh ấy chứ anh đừng tưởng!
Kim Ä‘ang rối ruá»™t gan nên chằng buồn cãi lại. NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông bá»—ng gá»i hai đứa :
- Hai chú chi Æ¡i! Tui thèm thuốc quá, mà không là m răng vấn được Nhá» hai chú lấy thuốc trong bá»c tui, vấn giúp cho tui Ä‘iếu thuốc.
Kim há»i anh lÃnh gác :
- Hắn xin hút thuốc, anh có cho hút không?
- Chú em vấn giúp cho hắn một điếu cũng được.
Kim bÆ°á»›c lại gần, xẵng giá»ng há»i :
- Thuốc men mô thì đưa đây. Tui phải vỠkhông tối.
- Dạ trong bá»c tui, có cả thuốc cả máy lá»a trong đó.
Kim cúi xuống móc cuá»™n thuốc lá trong túi áo hắn. Cặp mắt hắn vụt sáng lóe trong bóng tối nháºp nhoạng góc lán. Hắn há»i, giá»ng tháºt thà :
- Trên ni có nhiá»u ngÆ°á»i bán mây song không chú?
Kim-Ä‘iệu rùng mình. Äó là câu máºt khẩu quy định.
- Không chú ý nên tôi không được rõ lắm. - Kim đáp lại nhÆ° máy. Nó bứt nhá» hai lá thuốc, xé má»™t mảnh lá nguyên là m giấy quấn thà nh Ä‘iếu thuốc to cỡ ngón tay cái. Nó móc túi áo bên kia lấy cái báºt lá»a Tà u bò, báºt lá»a châm thuốc cho hắn.
Hắn rÃt má»™t hÆ¡i khói, nói nhÆ° gió thoảng :
- Äặt cái báºt lá»a xuống đất, cạnh chân.
Kim bá» xấp thuốc vô túi hắn, và thả nhẹ cái báºt lá»a xuống đất “H.21†đưa bà n chân đè lên. Kim đứng lên, giá»ng cáu bẳn :
- Thuốc thiếc, là m ngÆ°á»i ta mất bao nhiêu thì giá»?
Trên Ä‘Æ°á»ng trở vá» Ä‘á»™i Mừng há»i :
- Liệu thằng nớ có phải Việt Gian không anh hè?
- Äã chắc chi!
Äi má»™t quãng, Kim là m nhÆ° vừa chợt nhá»› ra, nói vá»›i Mừng :
- Chút nữa vá», mi đừng kể chuyện tau vấn thuốc giúp hắn vá»›i thằng Bồng nghe? Không thằng ná»› lại chá»i tao là dại, Ä‘i vấn thuốc giúp cho Việt gian!
- Ử lỡ không phải “Vê-giê†mà tối ni phải ngồi cho muỗi đốt cả đêm nghĩ cũng thương anh h�
20
Äã quá ná»a đêm, chiến khu Hòa Mỹ vùi sâu trong bóng đêm. Khói núi dâng lên mỗỉ lúc má»™t thêm dà y đặc. Tiếng sông Ô Lâu rì rà o, tiếng coá»ng nÆ°á»›c quay kẽo kẹt bất táºn, nghe vang, sâu thẳm... tiếng lau lách xạc xà o, tiếng những thân tre, lồ ô cá» và o nhau, hòa vá»›i tiếng dòng sông nghe nhÆ° má»™t bè trẩm dìu dặt.
Ở trạm gác tiá»n tiêu, đống lá»a đốt giữa nhà đang lụi dần trong tiếng nổ lép bép, chỉ còn nhấp nháy những đốm than.
Khà núi vỠđêm cà ng giá buốt. Anh lÃnh gác ngồi trÆ°á»›c cá»a lán, khẩu “tuyn†gác ngang đầu gối, ngủ gà ngủ gáºt.
Tên “H.21†ngồi dá»±a và o cái cá»™t mà hắn bị trói liá»n và o đó, đầu gục xuống ngá»±c, vẻ nhÆ° Ä‘ang ngủ rất say. Äiếu thuốc lá tắt ngấm còn ngáºm bên mép. PhÃa sau bức phên liếp ngăn ngôi lán ra là m hai, anh tổ trưởng và hai chiến si nằm ngủ úp thìa trên sạp nứa trần trụi, đắp hai cái bao tải được khâu liá»n nhau. Khẩu “mút-cÆ¡-tông†và hai bao đạn anh NgÆ°u gối trên đầu Hai phiên đổi gác, các anh Ä‘á»u thấy ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông vẫn ngồi nguyên trong tÆ° thế đầu cúi gằm xuống ngá»±c mà ngủ, nên yên tâm không chú ý đến hắn nữa. Má»™t anh còn thÆ°Æ¡ng hại hắn lạnh, ném lên ngÆ°á»i hắn cái bao tải. Hắn vẫn ngồi im không Ä‘á»™ng Ä‘áºy.
Lúc nà y bất ngá» hắn từ từ ngóc đầu dáºy. Cặp mắt đảo nhanh nhìn ra phÃa anh lÃnh gác ngồi cá»a, lóe ánh hung hiểm.
Hắn nhấc bà n chân trái lên để lá»™ cái báºt lá»a, vá»›i má»™t Ä‘á»™ng tác khéo léo không ngá», hắn dùng hai ngón chân bà n chân trái kẹp dá»±ng cái báºt lá»a lên, dùng ngón chân bà n chân phải mở nắp, và đánh bánh xe báºt lá»a. Cái báºt lá»a trông cÅ© kỹ mà nhạy không ngá». Ngá»n lá»a cháy sáng lung lay, lung lay. Hắn cúi gáºp ngÆ°á»i châm lá»a và o đầu thuốc lá tắt ngấm. RÃt mấy hÆ¡i cho đầu thuốc cháy Ä‘á»u, hắn thả báºt lá»a xuống đất. Ngá»n lá»a tắt. Hắn cúi đầu xuống ngá»±c trở lại tÆ° thế cÅ©, vá» nhÆ° vẫn tiếp tục ngủ say. Hắn tháºn trá»ng châm đầu thuốc lá và o sợi dây dừa trói vòng qua ngá»±c.
Ở Huế ngà y trÆ°á»›c các quán bán thuốc lá Cẩm Lệ, thÆ°á»ng treo sợi dây dừa má»™t đầu có lá»a để khách hà ng châm thuốc hút. Dây dừa có đặc tÃnh nhạy cháy và ngùn lá»a nhÆ° nùn rÆ¡m.
Sợi dây dừa trói tên “H.21†khá to, hắn châm khoảng mÆ°á»i hÆ¡i thuốc sợi dây má»›i bén lá»a, ngún cháy. Và khoảng ba phút sau, sợi dây dừa đứt. Hắn đã rá»i khá»i cây cá»™t trói hắn và o đó. Äiếu thuốc trên môi hắn lúc nà y chỉ còn dà i khoảng hai đốt ngón tay. Hắn gắng hết sức nghiêng ngÆ°á»i châm đầu thuốc và o dây trói hai khuá»·u tay. Hắn phải rÃt Ä‘iếu thuốc cháy sát đến táºn môi, sợi dây trói má»›i bén lá»a. Hắn nhả vá»™i Ä‘iếu thuốc xuống đất, thổi nhè nhẹ và o chá»— lá»a ngùn cháy. Năm phút sau hắn đã tá»± cởi trói hoà n toà n. NgÆ°á»i nông dân ngá» nghệch Ä‘i mua dây mây, hiện nguyên hình tên biệt kÃch có hạng.
TrÆ°á»›c cừa lán, anh lÃnh gác thức ngủ nhiá»u đã thấm mệt và quá buồn ngủ. “H.21†vẫn ngồi khẽ cá» Ä‘á»™ng xoa bóp hai cánh tay cho bá»›t tê dại. Hắn hất cái bao tải trên vai xuống đất, đứng báºt ngay dáºy. Hắn nhảy chồm tá»›i phÃa anh lÃnh gác nhanh nhÆ° thú dữ vồ mồi, giáºt phắt khẩu tiểu liên anh gác ngang trên đùi. Anh lÃnh gác bị tÆ°á»›c súng bất thình lình, vụt tỉnh cÆ¡n buồn ngủ, chá»›i vá»›i, hốt hoảng, chồm dáºy để giáºt khẩu súng lại. NhÆ°ng hắn đã kịp thá»i nhảy lùi lại, co chân đạp anh ngã nhà o xuống đất. Anh chÆ°a kịp kêu, hắn đã báºt chốt an toà n khẩu súng, nổ liá»n hai phát và o giữa ngá»±c anh. Ba anh lÃnh ngủ sau phên liếp nghe súng nổ, bừng tỉnh, nhảy xuống sạp. NhÆ°ng vừa ló mặt ra ngoà i phên liếp, cả ba anh đã hứng cả băng đạn tiểu liên quất ngang mặt.
Hạ thủ xong cả tổ gác trạm tiá»n tiêu, tên “H.21†xách súng lùi và o bóng tối, vượt qua sông Ô Lâu.
Trá»i vừa rạng sáng, cả chiến khu Hòa Mỹ đã biết tin bốn chiến sÄ© tổ gác trạm tiá»n tiêu phÃa Nam Xê-ca bị má»™t tên Việt gian giết hại.
Gian lán cháºt nÃch những ngÆ°á»i. Trung Ä‘oà n trưởng, Tham mÆ°u trưởng trung Ä‘oà n cÅ©ng có mặt. Các anh xem xét hiện trÆ°á»ng, nhìn sợi dây trói còn ngùn lá»a, cái báºt lá»a nằm lăn lóc trên mặt đất, phán Ä‘oán diá»…n biến của sá»± việc.
Có lẽ ngÆ°á»i tức giáºn hÆ¡n cả trÆ°á»›c cảnh tượng nà y là Bồng-da-rắn. Em báo cáo vá»›i các anh đầu Ä‘uôi việc em lừa bắt tên Việt gian Ä‘á»™i lốt Ä‘i mua mây, cả việc em đã giáºt phắt Ä‘iếu thuốc tên nà y Ä‘ang hút, vứt Ä‘i. Em nhìn xác bốn anh lÃnh gác, Ä‘au xót, tức tối nói :
- Tui chắc là một trong bốn anh ni đã thương hắn, vẫn thuốc cho hắn hút, hắn mới đốt được dây trói!
Em cúi nhìn những gÆ°Æ¡ng mặt bất Ä‘á»™ng đầy máu của các anh lÃnh gác, vừa khóc vừa nói :
- Tui đã dặn Ä‘i dặn lại các anh, hắn đúng là Việt gian, phải gác xách cho cẩn tháºn, rứa mà các anh không tin tui, các anh cứ vấn thuốc cho hắn hút? - Em bất thần gà o to nhÆ° Ä‘iên dại - Chá» anh mô đã vấn thuốc cho hắn hút? Răng không anh mô nói Ä‘i!
NhÆ°ng cả bốn anh lÃnh gác Ä‘á»u câm lặng, mang theo sá»± bà ẩn xuống mồ.
Trong số những ngÆ°á»i có mặt lúc đó, có hai ngÆ°á»i là Mừng và Kim biết Ä‘iá»u bà ẩn nà y. NhÆ°ng Mừng sợ hãi không dám nói, còn Kim ngoái mặt là m bá»™ Ä‘au xót nhÆ°ng trống ngá»±c nó Ä‘áºp rá»™n lên vì mừng. Thế là nguy cÆ¡ Ä‘e dá»a nó không còn nữa!
Mừng đứng úp mặt và o cây cá»™t lán và khóc. Äôi vai con nÃt gầy guá»™c trong tấm áo rách rÆ°á»›i của em cứ rung lên từng hồi.
Kim đến kéo tay em Ä‘i ra má»™t góc sân, thì thầm vá»›i giá»ng hăm dá»a :
- Mi mà nói lộ chuyện ra thì cả tao cả mi sẽ bị trung đoà n xỠbắn. HỠkhông tha mô. Mi nhớ nghe!
Mừng kéo vạt áo lau nÆ°á»›c mắt, buồn bã gáºt đầu.
Trung Ä‘oà n trưởng ra lệnh cho má»i ngÆ°á»i giải tán, trở vá» Ä‘Æ¡n vị. Ông nói vá»›i tham mÆ°u trưởng :
- Việc nà y anh cần thông báo gấp cho toà n trung Ä‘oà n. Các Ä‘Æ¡n vị phải tổ chức há»c táºp, liên hệ, rút kinh nghiệm. Äây là má»™t bà i há»c vô cùng sâu sắc và đau Ä‘á»›n: vá»›i kẻ thù, nếu mất cảnh giác, chúng ta phải trả bằng giá máu?
21
NhÆ°ng rồi Ä‘Æ¡n vị Thiếu niên Trinh sát chÆ°a kịp tổ chức há»c táºp vỠý thức cảnh giác cách mạng nhÆ° thông báo và chỉ thị của Trung Ä‘oà n, em Mừng vì đại dá»™t đã phạm tiếp má»™t lá»—i lầm khác, nghiêm trá»ng không kém, mà em phải trả giá bằng chÃnh cả cuá»™c Ä‘á»i em.
Sáng hôm đó, Bồng được Ä‘á»™i trưởng cá» vỠđồng bằng gá»i các tổ trinh sát vá» gấp chiến khu để há»c táºp và chuẩn bị nháºn nhiệm vụ má»›i.
Äá»™i trưởng cùng vá»›i Mừng và Kim dá»n dẹp, sá»a sang, tổng vệ sinh lán trại để đón Ä‘á»™i vá». Kim-Ä‘iệu Ä‘ang nhổ cá» quét sân thì nhăn nhó kêu Ä‘au bụng. Äá»™i trưởng cho và o lán nằm nghỉ.
Nó nằm co ngÆ°á»i, tay ôm bụng. Chốc chốc nó lại vò giấy chạy và o hố xÃ. Má»—i lần Ä‘i ngoà i nó ngồi khá lâu, lúc trở vá» và o bÆ°á»›c chân lảo đảo, nằm váºt xuống sạp nứa, thở dốc, vẻ rất mệt nhá»c. Äá»™i trưởng tìm miếng gừng, giã nhá» hòa nÆ°á»›c cho nó uống. Anh nói :
- Nếu không khá»i thì sáng mai anh sẽ Ä‘Æ°a em và o bệnh viện.
Äá»™i trưởng và Mừng dá»n dẹp gần đến trÆ°a má»›i xong. Cả hai anh em lấm láp từ đầu đến chân. Hai anh em định ra sông tắm giặt. Äá»™i trưởng nói :
- Hai tay em ghẻ lở loét thế kia thì giặt thế nà o được. Cởi áo quần, anh giặt cho một thể. Em ở nhà trông nhà . Anh tắm giặt xong, em sẽ ra tắm sau.
Äá»™i trưởng gom gần chục cái bao tải quân trang của các em, ôm cùng vá»›i áo quần của Mừng, Ä‘i ra sông Ô Lâu. Hôm đó trá»i nắng to, anh muốn giặt sạch phÆ¡i khô để lúc các em ở đồng bằng lên có cái mà đắp.
Äá»™i trưởng Ä‘i được má»™t lúc, Kim chống tay ngồi dáºy, là m bá»™ nhăn nhó nói vá»›i Mừng :
- Tau Ä‘i ngoà i nhiá»u, chừ thấy đói bụng quá. Mi ra quán o Liá»n mua giúp cho tau mấy chục đồng xôi chè, Ä‘em vỠđây hai đứa ta cùng ăn... Hay mi thÃch ngồi ăn luôn ngoà i quán thì ăn trÆ°á»›c Ä‘i, rồi mang vá» cho tau má»™t Ãt thôi. Nó móc túi quần sau lấy Ä‘Æ°a cho Mừng mấy tá» giấy bạc mÆ°á»i đồng.
Mừng ngần ngừ :
- Nhưng đội trưởng dặn phải ở nhà coi nhà . Sợ bỠđi, anh vỠanh la... Hay chỠđội trưởng tắm giặt vỠrồi tôi đi mua cho.
- Thì tau coi cho cũng được chớ răng? Tau đau nằm nhắm mắt rứa chứ có ngủ được mô.
NghÄ© đến xôi chè, Mừng cÅ©ng thấy bụng cồn cà o, thèm rệu nÆ°á»›c miệng. Em cầm hai cái ca để mua chè Ä‘áºu Ä‘en đặc.
Mừng nói :
- Rứa anh coi giúp cho tui vá»›i nghe. Có hai đến há»i việc chi, anh cứ nói há» ngồi đó chá», rồi Ä‘á»™i trưởng lên. Anh nhá»› đừng cho há» tá»± tiện Ä‘i vô buồng của Ä‘á»™i trưởng nghe. - Em chỉ vá» phÃa cuối lán - trong ná»› anh để nhiá»u giấy tá» tà i liệu máºt...
Cuối lán, Ä‘á»™i trưởng Ä‘an phên liếp ngăn ra má»™t khoảng rá»™ng chừng ba bốn mét vuông, là m buồng là m việc. Buồng có cánh cá»a ken bằng tre lồ ô chẻ nhá». Trong buồng có má»™t sạp nứa hẹp, má»™t cái bà n mặt nứa ghép, má»™t cái ghế là m bằng khúc thân cây. Chân bà n, ghế Ä‘á»u đóng sâu xuống đất kiểu thông dụng trong khắp các lán trại ở chiến khu. Cạnh bà n có khuôn cá»a sổ, cánh cá»a cÅ©ng bằng phên liếp mở đóng theo kiểu chống lên, hạ xuống.
Nghe Mừng dặn dò, Kim cau trán gắt :
- Mi không phải dặn. Tau chẳng dại thua mi mô!
Mừng chạy ra khá»i lán. Quán o Liá»n bán xôi chè là quán xa nhất, ở cuối dãy hà ng quán Tiá»n chiến khu.
Kim Ä‘ang nằm ôm bụng, láºp tức vùng ngay dáºy. Nó chạy ra phÃa hố xÃ, rẽ lau lách, chui sâu và o bên trong. Äến bụi lau ráºm có đánh dấu bằng má»™t khúc cây mục, nó khom ngÆ°á»i rúc đầu moi dÆ°á»›i đất lên cái túi vải nhá»±a bên trong Ä‘á»±ng khẩu súng lục kiểu Xanh-tê-chiên, đạn và máy ảnh chuyên dùng của Ä‘iệp viên. Nó giắt súng và o bên trong bụng áo, máy ảnh đút túi, rồi chạy vụt trở và o lán.
Nó đẩy cánh cá»a gian buồng của Ä‘á»™i trưởng. Chiếc xà cá»™t da sá»n cÅ© mà đội trưởng vẫn dùng từ ngà y còn ở mặt tráºn Huế, treo lủng lẳng trên con sá» tre. Cái xà cá»™t nà y là váºt bất ly thân của Ä‘á»™i trưởng, Ä‘i đâu anh cÅ©ng mang theo. Lúc nãy vì phải ôm cả má»™t bao tải, áo quần, nên anh phải để xà cá»™t lại buồng, và dặn Mừng trông nhà . Tất cả những sá»± việc nà y Ä‘á»u không lá»t khá»i mắt Kim, mặc dầu lúc đó nó Ä‘ang nằm ôm bụng, nhắm mắt.
Nó đứng lên sạp lấy cái xà cá»™t, mở nắp, ghé mắt lục tìm bên trong và rút ra tấm bản đồ bố phòng chiến khu. Mặt sau tấm bản đồ nà y có bồi vải má»ng để giữ cho bản đồ khá»i rách. Nó trải rá»™ng tấm bản đồ lên mặt bà n nứa, chống hé cái cừa liếp lên để lấy ánh sáng. Nó rút máy ảnh trong túi quần ra và đưa lên chụp tấm bản đồ bố phòng chiến khu từng khuôn má»™t. Nó phải chụp mÆ°á»i khuôn má»›i hết tấm bản đồ. Vừa chụp xong khuôn cuối cùng, bá»—ng có tiếng Mừng gá»i phÃa trÆ°á»›c cá»a lán :
- Anh Kim mô rồi? Chỉ mua được xôi, chÆ°a có chè - chè chÆ°a chÃn!
Nó không ngá» Mừng quayvá» sá»›m đến thế! Nó luống cuống hoảng hốt, đặt cái máy ảnh xuống góc bà n, gấp vá»™i tấm bản đồ định nhét trả và o xà cá»™t. NhÆ°ng Mừng đã xô cá»a buồng bÆ°á»›c và o, tay vẫn lăm lăm cầm gói xôi. Thấy Kim cầm tấm bản đồ đã gấp là m tám, nhÆ°ng chỉ thoáng nhìn Mừng biết ngay đó là tấm bản đồ tối máºt. Mừng tái mặt, kêu run, hoảng sợ :
- Uỉ chao? Răng anh dám tự tiện lục tấm bản đồ đó của đội trưởng ra coi?
- Tao định coi nhá» Ä‘Æ°á»ng vô Xê-ca Bảy Ä‘i lối nà o gần hÆ¡n, để lỡ chiá»u ni nó có phải Ä‘i bệnh viện thì Ä‘i lấy má»™t mình...
Kim ấp úng chống chế và loay hoay nhét tấm bản đồ và o xà cột, Và treo trảo lên con sỠtre.
- Cần Ä‘i thì tui dắt anh Ä‘i, việc chi phải coi trá»™m bản đồ? Äá»™i trưởng mà biết thì anh giáºn lắm! - Mừng nói giá»ng run rẩy, và hai mắt em nÆ°á»›c mắt đã rÆ¡m rá»›m. Mừng chợt thấy cái máy ảnh nhá» xÃu nhÆ° má»™t thứ đồ chÆ¡i, để ở góc bà n, Ä‘Æ°a tay ra cầm lấy và há»i :
- Cái chi ri?
Kim hoảng sợ đưa tay chộp lấy cái máy ảnh, nhét và o túi áo bên trái và cà i khuy nắp túi áo lại, miệng luống cuống ừ à o :
- Cái há»™p Ä‘á»±ng tiá»n của tao...
Mừng đứng sững, mắt đăm đăm nhìn Kim. Kim bá»—ng ôm bụng nhăn nhó, tay vò vò tá» giấy loại, nói giá»ng cuống quýt :
- Tao lại buồn Ä‘i ca-bi-nê... Mi cứ ăn xôi trÆ°á»›c Ä‘i, chút nữa tau vô tau ăn... ăn rồi, mi chạy ra quán coi chè đã chÃn chÆ°a, mua vá» cho tau ăn vá»›i nghe... Vừa nói Kim vừa ôm bụng lách mình bÆ°á»›c ra khá»i buồng và chạy vá» phÃa hố xÃ.
22
Mừng đặt gói xôi lên sạp nữa, nhìn theo Kim ôm quẩn chạy cuống quýt. GÆ°Æ¡ng mặt em má»—i lúc má»™t trở nên cau có. Cặp mắt trong suốt, thÆ¡ ngây của em lần đầu tiên thoáng đục ánh nghi ngá». Em kéo chéo áo lên miệng, nhai nhai,nghÄ© ngợi: “Răng anh ấy lại dám cả gan lục bản đồ tối máºt của Ä‘á»™i trưởng ra coi trá»™m hè? Mà điệu bá»™ anh ấy lúc ngó thấy mình bÆ°á»›c vô, coi hốt hoảng và gian gian nhÆ° răng ấy. Việc ni mình hải báo cáo vá»›i Ä‘á»™i trưởng má»›i được, anh ấy có giáºn không chÆ¡i vá»›i mình nữa cÅ©ng thôi...â€. Mừng chợt nhìn gói xôi trên sạp, em vụt nghÄ© ra má»™t Ä‘iá»u nghi ngá»: “Chắc anh ấy lừa mình Ä‘i mua xôi, chè, để ở nhà má»™t mình coi trá»™m bản đồ cho dá»…... May mà mình nóng ruá»™t, không chá» chè chÃn, chạy vá» sá»›m... Chá»› không thì anh ấy coi kỹ rồi, bá» vô nhÆ° cÅ©, mình là m răng biết được? Mà tấm bản đồ đó chỉ có Trung Ä‘oà n trưởng vá»›i Ä‘á»™i trưởng môi có. Má»i lần Ä‘i ỉa, Ä‘á»™i trưởng cÅ©ng mang Ä‘eo bên hông...Chắc bữa ni anh phải ôm nhiá»u đồ Ä‘i giặt, Ä‘eo theo sợ Æ°á»›t, nên anh má»›i treo nó ở nhà , dặn mình phải chú ý coi nhà . Nhà ni thì có cái chi sợ mất mà phải coi? Äá»™i trưởng dặn rứa là có ý dặn mình phải coi tấm bản đồ đó. Rứa mà mình tham ăn miếng xôi, miếng chè, mình đã bá» nhà mình Ä‘i! Mình mà báo cáo thiệt vá»›i Ä‘á»™i trưởng, chắc anh phải la dữ lắm, chÆ°a chừng anh còn ká»· luáºt cÅ©ng nên. Rồi anh ghét mình, không tin mình nữa...â€. NghÄ© đến đó, Mừng thấy ngá»±c Ä‘au nhói, mÅ©i cay cay muốn khóc. Và em cà ng thấy giáºn Kim hÆ¡n. “Mình đã giấu Ä‘á»™i trưởng chuyện hắn vấn thuốc cho thằng Việt gian hút - trong ý nghÄ© Mừng đã chuyển gá»i Kim từ anh sang hắn vì quá giáºn - nhá» rứa thằng Việt gian má»›i đốt được dây trói cÆ°á»›p súng, bắn chết các anh trạm gác. Việc ni không ai biết, nhÆ°ng hai hôm ri đêm mô mình cÅ©ng nằm mê thấy chuyện đó... Mình không dám ngó mặt Ä‘á»™i trưởng, cứ phải len lén nhÆ° thằng ăn cắp... Mà hắn Ä‘i ỉa chi lâu rứa hè?â€.
Và ngay lúc đó Mừng bất giác nhá»› lại rất rõ việc “Cái há»™p Ä‘á»±ng tiá»n†mà thằng Kim há»›t hải chá»™p lấy, đút nhanh vô túi áo. “Mình ở vá»›i hắn đã lâu mà chÆ°a lần mô thấy hắn bà y cái há»™p đó ra. Má»—i lần Ä‘i ăn hà ng, hắn toà n rút tiá»n trong túi quần ra, rứa mà bữa ni tá»± nhiên lại có cái há»™p Ä‘á»±ng tiá»n? Mà há»™p Ä‘á»±ng tiá»n chi lại có con mắt Ä‘en Ä‘en nằm chÃnh giữa, lấp láy nhÆ° mắt thằng kẻ cắp?â€.
Cái há»™p Ä‘á»±ng tiá»n có mặt gÆ°Æ¡ng bá»—ng là m Mừng chợt nhá»› có lần Ä‘á»™i trưởng nói chuyện vá»›i cả Ä‘á»™i: “Tụi Việt gian, gián Ä‘iệp, thÆ°á»ng dùng má»™t loại máy chụp bóng rất nhá», nhá» bằng cái há»™p diêm, để chụp trá»™m các tà i liệu máºt của kháng chiến. Các em cần chú ý phát hiện để kịp thá»i tóm cổ chúng, không cho chúng là m hại kháng chiếnâ€. “Hay cái há»™p Ä‘á»±ng tiá»n đó là cái máy chụp bóng mà đội trưởng nói?â€. NghÄ© đến đó, Mừng bất giác toát hết mồ hôi, ngÆ°á»i em run lên nhÆ° sắp lên cÆ¡n sốt rét vì lo sợ thay cho chiến khu, cho kháng chiến... “Ê thằng Kim là Việt gian, gián Ä‘iệp đó? Hắn chụp trá»™m bản đồ bố phòng chiến khu mang vá» cho tụi Tây!â€.
Äiá»u em bất chợt phát hiện đó, đối vá»›i em tháºt vô cùng khủng khiếp. Em lao ra phÃa nhà xÃ, gá»i to :
- Kim! Kim? Kim!
Nhà xà trống không. Em đứng nhÆ° chôn chân gá»i to mấy tiếng nữa :
- Kim! Kim! Æ i Kim!
Chỉ có tiếng lau lách xạc xà o đáp lại em.
Trong khoảnh khắc đó, sá»± dại dá»™t, ngây thÆ¡, ngá» nghệch của chú bé mÆ°á»i ba tuổi vụt biến mất nhượng chá»— cho sá»± suy luáºn sáng suốt và trá»±c giác nhạy bén của ngÆ°á»i chiến sÄ© trinh sát bất thình lình đánh hÆ¡i thấy kẻ thù và nguy cÆ¡ kháng chiến bị chúng rắp tâm là m hại. “Chắc hắn bá» chạy trốn vá» vá»›i Tây rồi, chứ ỉa đái chi! Hắn giả đò Ä‘au bụng!†- Em đấm tay và o đầu, Ä‘au khổ kêu lên: “Mình ngu quá? Rứa mà cứ ngồi chá» cho hắn Ä‘i ỉa xong?â€.
Mừng vốn rất thông thạo má»i Ä‘Æ°á»ng ngang ngõ tắt ở chiến khu. Em Ä‘oán: “Hắn chạy vá» vá»›i Tây thì phải chạy vá» phÃa đồn SÆ¡n Quả là gần nhất. Cầm hèn chi hắn hay há»i mình, Ä‘Æ°á»ng mô vá» SÆ¡n Quả là gần hÆ¡n cả. Rứa mà mình dại quá, lại bà y cho hắn nữa chá»›!â€. Em lại đấm tay bôm bốp và o đầu. - “NhÆ°ng tau còn biết khối Ä‘Æ°á»ng Ä‘i tắt mà mi chÆ°a biết mô?†- Em nói to lên thà nh tiếng.
Chạy đến trạm gác tiá»n tiêu phÃa Tây nam chiến khu, em há»i mấy anh lÃnh gác :
- Có thấy Kim ở đội em đi ngang qua đây không?
- Không? Không thấy! Có việc chi rứa? - Anh lÃnh gác trá»±c há»i.
- Dạ em Ä‘i tìm hắn có việc. - Em trả lá»i rồi chạy biến. Em sợ đứng lại kể chuyện dà i dòng, thằng Kim sẽ chạy vá» thấu đồn mất.
Chắc hắn chạy Ä‘Æ°á»ng tắt vòng qua sau trạm gác mà có lần mình bà y cho hắn, nên các anh không thấy. à nghÄ© đó lóe ra trong óc em nhÆ° chá»›p đạn.
Em chạy thẳng đến cây bứa rừng rất cao mà em đã trèo hái quả nhiá»u lần. Em thoăn thoắt trèo tuổi lên chót vót ngá»n cây, nhìn vá» phÃa những dãy đồi cá» tranh và lau lách xa xa. Em thấy bóng thằng Kim chạy lúp xúp, lúc ẩn lúc hiện giữa bạt ngà n lau lách. Em tụt nhanh gần nhÆ° thả mình từ ngá»n cây xuống đất. Em cắm đầu lao Ä‘i vá»›i ý nghÄ©: “Phải chạy theo Ä‘Æ°á»ng tắt qua rú Quao, đón đầu hắn may ra má»›i kịpâ€.
Con Ä‘Æ°á»ng tắt rú Quao tuy gần nhÆ°ng Ãt ngÆ°á»i dám Ä‘i lại, vì khúc núi nà y có con cá»p thá»t hay rình bắt ngÆ°á»i, trâu bò.
Cá»p thá»t má»™t lần mắc bẫy của ngÆ°á»i Tà Ôi nhÆ°ng thoát được nên rất tinh khôn và hết sức hung dữ. Trung Ä‘oà n đã cá» những tay thiện xạ báºc nhất, rình phục cả tháng trá»i nhÆ°ng không giết được. Äồng bà o Hòa Mỹ đồn rằng nó ăn thịt ngÆ°á»i nhiá»u nên đã thà nh tinh.
NhÆ°ng lúc nà y Mừng chẳng còn nhá»› gì đến cá»p thá»t, cá»p là nh. Em chạy băng băng vá»›i tất cả sức lá»±c bé bá»ng của em.
Nhiá»u lần vấp phải đá, rá»… cây, ngã dúi dụi, nhÆ°ng em vùng ngay dáºy chạy tiếp. Những Ä‘á»t mây gai nhÆ° vuốt mèo, vắt vẻo tua tủa hai bên lối mòn hoang vắng, móc và o áo quần da thịt em, nhÆ° muốn lôi giữ em lại. Em không kịp đứng lại để gỡ, cứ bÆ°Æ¡n bừa tá»›i phÃa trÆ°á»›c. Bá»™ áo quần rách, cà ng rách tÆ°á»›p, da thịt em trên mặt, trên đôi tay chân trần gầy tóp teo bị gai móc rách xÆ°á»›c từng Ä‘Æ°á»ng dà i, máu chảy ròng ròng. Nhiá»u cà nh gai bịt em lôi theo, bẻ gãy, treo lủng lẳng trên lÆ°ng áo, trên cái quần đùi, vá vÃu và dầy nhÆ° mo vì quết tẩm máu mủ ghẻ cái, ghẻ ruồi lâu ngà y...
So vá»›i thằng Kim, sức vóc Mừng chỉ bằng má»™t ná»a, và trong tay em không má»™t tấc vÅ© khÃ. Dù có đón đầu hắn được Ä‘i nữa, là m sao em đủ sức bắt giữ hắn lại? Cái Ä‘iá»u Ä‘Æ¡n giản đó hầu nhÆ° em không há» nghÄ© tá»›i. Äó là má»™t nét khá» khạo ngây thÆ¡ trong tÃnh cách chiến sÄ© của em. Em chỉ nhá»› là vì mình mải tham ăn miếng xôi, há»›p chè, mà đến ná»—i để thằng gián Ä‘iệp lấy trá»™m bản đồ tối máºt của kháng chỉến mà cấp chỉ huy giao cho mình coi giữ. Bây giá» em phải gắng hết sức Ä‘uổi theo hắn để đòi lại. Và phải gắng chạy cho tháºt mau để đón đầu thằng Việt gian? Äó là toà n bá»™ ý nghÄ© của em lúc nà y.
Mừng vừa kịp nhà o ra khá»i lối mòn lau sáºy ngáºp dầu, bắt mùi vá»›i con Ä‘Æ°á»ng chÃnh, thì thằng Kim cÅ©ng vừa lúp xúp chạy đến.
Thằng Kim chạy được đến quãng Ä‘Æ°á»ng nà y bụng hắn đã khấp khởi mừng: “Thoát rồi?â€. Chỉ còn khoảng hai cây số nữa là đến đồn SÆ¡n Quả. Ở đó đã có ngÆ°á»i của “dÆ¡ bê†ở Huế lên đón hắn, nhÆ° tin tức cuối cùng mà “B.15†đã chuyển cho hắn. Và tấm bản đồ bố phòng chiến khu - tiá»n bạc và tÆ°Æ¡ng lai Ä‘á»i hắn - Ä‘ang nằm gá»n trong túi áo ngá»±c trái. Hắn vừa chạy vừa Ä‘Æ°a tay sá» nắn cái máy ảnh tình báo cồm cá»™m trÆ°á»›c ngá»±c...
- Kim! Mi là đồ con chó! Mi là thằng Việt gian!
Tiếng quát giáºn dữ sát ngay trÆ°á»›c mặt là m cho thằng Kim đứng khá»±ng ngay lại nhÆ° bất thẩn va phải bức tÆ°á»ng chắn ngang, hắn trợn tròn mắt, há hốc mồm nhìn Mừng máu me đầy ngÆ°á»i, áo quần rách tÆ°a treo lủng lẳng những cà nh gai mây, ánh mắt tóe lá»a, sừng sững ngay trÆ°á»›c mặt. Hắn hoang mang sững sá» tưởng chừng nhÆ° Mừng vừa chui từ dÆ°á»›i đất lên! Hắn bất giác run rẩy vì khiếp đảm. Hắn cảm thấy mình trở nên yếu Ä‘uổi, bé nhá» trÆ°á»›c mặt Mừng, mặc dẩu hắn vạm vỡ to xác gấp đôi Mừng. Äầu hắn mê mụ Ä‘i vì cảm giác kinh hoà ng. Hắn lắp bắp mãi má»›i há»i được má»™t câu khá ngá»› ngẩn :
- Mi chạy Ä‘Æ°á»ng mô mà mau dữ rứa?
- Chạy Ä‘Æ°á»ng mô mi há»i là m chi? Há»i để vá» báo cho Tây à ?
- Tau không ngỠmi là thằng Việt gian! Mi đưa trả ngay tấm bản đồ chiến khu đây, không thì mi chết!
- Bản đồ chi? Thì tau đã đút trả vô xà cột rồi, mi cũng thấy đó - Thằng Kim luống cuống chống chế.
- Mi đừng nói láo! Tau biết hết rồi! Cái há»™p Ä‘á»±ng tiá»n là cái máy chụp bóng gián Ä‘iệp. Mi lừa cho tau Ä‘i mua xôi chè để mi chụp bóng trá»™m bản đồ Ä‘em vá» cho Tây! Mi Ä‘ang để trong bá»c tê? - Mừng chỉ túi ngá»±c áo thằng Kim, mặt giáºn phừng phừng.
Biết không thể chối được, thằng Kim giở giá»ng dụ dá»— :
- Mừng, hay mi Ä‘i vá»›i tau luôn thể. Vá» dÆ°á»›i Huế tau sẽ xin việc cho mi là m. Ở mãi chiến khu là m chi cho khổ. Tau thÆ°Æ¡ng mi nhất Ä‘á»™i. Có tiá»n tau chỉ cho má»™t mình mi ăn, tau có tiếc vá»›i mi cái chi? Äi vá»›i tau Mừng nghe! - Miệng nói, chân hắn bÆ°á»›c tá»›i định Ä‘Æ°a tay ra khoác vai Mừng, kéo Ä‘i cùng vỠđồn giặc.
NgÆ°á»i ta nói sức mạnh tinh thần và vẻ đẹp cao cả thÆ°á»ng tá»a hà o quang, có thể lấn át, đè bẹp những kẻ to xác nhÆ°ng tâm hồn hèn hạ. Có lẽ Ä‘iá»u đó có lý. Không hiểu sao thằng Kim to con gấp đôi Mừng, trong lÆ°ng có giắt súng, mà đứng trÆ°á»›c Mừng, hắn trở nên khiếp nhược, sợ hãi, đánh rÆ¡i mất sức mạnh của mình.
“Póc!â€. Má»™t mảnh giấy vo tròn, Mừng bất thần ném và o mặt hắn, trúng luôn con mắt trái - rÆ¡i lăn lóc xuống đất.
- Äó! Tiá»n của mi đó! - Mừng căm giáºn hét lên - tiá»n mi Ä‘Æ°a cho tau mua xôi chè còn dÆ° đó. Tau không thèm mô! Mi kể công mi cho tau ăn à ? Tau tưởng mi là Vệ Quốc Äoà n thì tau má»›i ăn. Tau mà biết mi là Việt gian thì má»™t há»™t xôi tau cÅ©ng ỉa vô!
Mừng thá»c luôn cả bà n tay và o cổ móc há»ng, khạc nhổ lia lịa. Em uất giáºn quá. Em muốn móc há»ng để má»a ra những thứ hắn đã cho mình ăn, trả lại cho hắn. NhÆ°ng em chỉ nhổ khạc ra được toà n nÆ°á»›c miếng. Giáºn dữ và bất lá»±c, em òa lên khóc.
Bị đồng bạc vo viên ném trúng mắt và những lá»i nguyá»n rủa của Mừng là m cho thằng Kim vụt nổi xung. Và hắn đã tìm lại được sức mạnh của hắn.
- Tổ cha mi! Tau sẽ giết chết mi! - Hắn nhà o tá»›i, nhe răng, trợn mắt, Ä‘iệu bá»™ hung dữ nhÆ° con chó bị đánh quá Ä‘au. Vẻ hung dữ của tên Việt gian mÆ°á»i sáu tuổi nà y, chắc sẽ là m cho cả ngÆ°á»i lá»›n cÅ©ng phải hoảng sợ. NhÆ°ng ngÆ°á»i chiến sÄ© Vệ Quốc Äoà n mÆ°á»i ba tuổi lại cúi xuống lượm má»™t hòn đá nhà o tá»›i tấn công trÆ°á»›c, Mừng vung tay cầm hòn đá, Ä‘áºp táºn sức và o ngá»±c áo trái của tên Việt gian “Rốp!†qua lần vắt áo kaki khá dà y, nghe rõ tiếng chiếc máy ảnh chuyên dùng của Ä‘iệp viên, vỡ vụn. Trong ruá»™t máy ảnh chứa cuốn phim chụp bản đồ bố phòng chiến khu.
Bà n tay cầm hòn đá của Mừng lở loét những mụn ghẻ cái, bình thÆ°á»ng không nắm lại được. Em xán hòn đá và o ngá»±c Kim mạnh đến ná»—i các mụn ghẻ tóe máu Ä‘á» lòm cả bà n tay và hòn đá.
Thằng Kim Ä‘Æ°a tay ôm chụp ngá»±c kêu “ối†nhÆ° bất thần trúng phát đạn. Hắn đứng sững, chết lặng ngÆ°á»i, tay bóp bóp túi áo. Trong túi lạo xạo những mảnh vụn. Tấm bản đồ bố phòng chiến khu mà hắn phải liá»u đổi lấy bằng mạng sống của hắn má»›i có được - tiá»n bạc và tÆ°Æ¡ng lai của Ä‘á»i hắn - chỉ má»™t giây đã bị hoà n toà n phá nát! Cặp môi hắn tá»± nhiên run run, trắng ra nhÆ° phấn, cả khuôn mặt tái nhợt méo mó vì tức giáºn - căm giáºn và tuyệt vá»ng là m hắn nổi Ä‘iên? Hắn chồm tá»›i ôm chặt lấy Mừng quáºt nhà o xuống giữa lối mòn lổn nhổn sá»i đá.
Mừng Ä‘au quá muốn chết ngất. Hắn cưỡi lên ngÆ°á»i Mừng mà đấm tát, cà o cấu, miệng gầm ghè không thà nh tiếng, tưởng chừng ăn thịt được, hắn cÅ©ng không tha!
Hắn xé toạc cái áo của Mừng, xoắn xoắn lại là m dây trói quáºt hai tay Mừng ra sau lÆ°ng. Hắn nghiến răng riết hết sức hai múi dây trói. Hắn đứng phắt dáºy, rút khẩu Xanh-tê-chiên giắt trong cạp quần ra, báºt chốt an toà n, chÄ©a mÅ©i súng và o mặt Mừng Ä‘ang nằm dà i dÆ°á»›i đất, chá»i :
- Tổ cha mi! Äứng lên Ä‘i vỠđồn vá»›i tau! Mi phá nát cái bản đồ chiến khu thì tau ná»™p mi thay vô đó! Mi thuá»™c lòng hết Ä‘Æ°á»ng cả chiến khu, mi cÅ©ng là cái bản đồ? Tau không ná»™p được cho Tây bản đồ chết, thì tau ná»™p bản đồ sống! - à nghÄ© đó bất chợt đến vá»›i hắn, là m hắn thÃch thú cÆ°á»i gằn. Mừng nằm dà i dÆ°á»›i đất, hai tay bị trói chặt sau lÆ°ng, em ngóc đầu cố hết sức để ngồi lên nhÆ°ng không nổi. Cái áo rách của em bị thằng Kim xé là m dây trói, trên ngÆ°á»i em chỉ còn lủng liểng cái cổ áo và mấy tua giẻ rách. Em phÆ¡i ra dÆ°á»›i nắng trÆ°a chang chang cái thân hình còm nhom, da bá»c xÆ°Æ¡ng bị ghẻ ruồi ăn không còn sót chá»— nà o. Cặp mắt em hấp háy vì chói nắng. Em cố rÆ°á»›n mi mắt, hết nhìn nòng súng lóa nắng chÄ©a và o mặt mình, lại nhìn cái túi áo thằng Kim lúc nãy còn cá»™m lên bà máºt của kháng chiến bây giỠđã xép rẹp. Ãnh mắt em lá»™ vẻ hả hê. Em nhắm chặt mắt lại, nói vá»›i giá»ng ngạo mạn :
- Tau nằm đây, tau không Ä‘i mô hết! Tau là Vệ Quốc Äoà n, tau không Ä‘i theo ba cái đồ Việt gian!
- Không Ä‘i thì tau xách đầu mi tau lôi Ä‘i! Mi chá»i tau là Việt gian, chứ cha mi cÅ©ng là Việt gian hạng nặng.
- Mi đừng nói láo!
- Cha mi là lão Năm-ngá»±a, ngá»±c xăm đầy rồng rắn, tau còn lạ chi. Chừ cha mi là võ sÄ© Năm-ngá»±a, là m quan hai máºt thám, chuyên tra tấn Việt minh.
Mừng mở mắt, nhìn Kim, sững sỠ:
- Mi nói thiệt à ? - Mừng há»i, giá»ng trá» nên yếu Ä‘uối run rẩy.
GÆ°Æ¡ng mặt lấm láp đất bụi của Mừng vụt nhăn nhúm, Ä‘au Ä‘á»›n nhÆ° bất thần nháºn má»™t nhát dao và o chá»— hiểm. Em không yêu cha, cha đã bá» mạ em Ä‘i lấy vợ hai. Cha đã đánh Ä‘áºp hà nh hạ mạ và lấy mất đôi bông tai và ng... Những ká»· niệm cÅ© vá» cha là những ká»· niệm xé lòng, nhÆ° em đã kể vá»›i Ä‘á»™i trưởng và Vịnh-sÆ°a và o cái đêm ở mặt tráºn Huế. NhÆ°ng dù váºy, cha vẫn là cha... em là con, em phải gánh chịu ná»—i khổ, ná»—i nhục. Em báºt kêu to, nghẹn ngà o, xé ruá»™t: “Úi chao i, cha Æ¡i!...â€. rồi em ngất Ä‘i.
Thằng Kim bối rối, cúi xuống lay gá»i mãi Mừng vẫn không tỉnh. Không thể đứng đây lâu hÆ¡n vì bá»™ Ä‘á»™i có thể Ä‘uổi theo.
Nhưng cũng không thể bỠđược tấm bản đồ sống chiến khu Hòa Mỹ. Mặc dù lúc nà y hắn cũng sắp ngã quỵ vì mệt, nhưng hắn cố thắng cơn mệt.
Hắn giắt súng và o bụng áo, vá»±c Mừng ngồi dáºy, cõng xốc lên lÆ°ng. Hắn không ngá» Mừng có thể nhẹ đến thế nhÆ° chỉ có toà n xÆ°Æ¡ng vá»›i da.
Hắn cõng Mừng lúc Ä‘i lúc chạy, vá» phÃa đồn SÆ¡n Quả, dÆ°á»›i nắng nhÆ° dá»™i lá»a...
23
Việc Kim và Mừng, hai Ä‘á»™i viên Ä‘á»™i Thiếu niên trinh sát bá» trốn khá»i chiến khu đã là m chấn Ä‘á»™ng cả chiến khu.
Nhiá»u ngÆ°á»i bà ng hoà ng, sá»ng sốt.
Năm hôm sau, Ban Quân báo trung Ä‘oà n nháºn được báo cáo của tổ chức quân báo ná»™i thà nh vá» sá»± kiện Kim và Mừng.
“Tôn Thất Kim là con của má»™t viên chức cao cấp trong chÃnh quyá»n bù nhìn Bảo Äại. Tên Kim bị bắt và đã xÆ°ng khai. ChÃnh hắn đã dẫn Ä‘Æ°á»ng cho bá»n quân Ban Hà nh Ä‘á»™ng ty An ninh máºt thám Huế vây đánh chá»— trú quân bà máºt của tổ quân báo ở VÄ© Dạ, bắn chết anh Äồng-râu, Ä‘em phÆ¡i xác ở Äáºp Äá Sau đó chúng kéo vá» phục kÃch bắt Lượm và TÆ°-dát ở gần cống Bao Vinh.
Tên Kim được sở máºt thám phòng Nhì Pháp bà máºt Ä‘Æ°a và o Thủ Äức há»c má»™t lá»›p Ä‘iệp viên ngắn ngà y, rồi Ä‘Æ°a trở lại Huế.
Chúng bố trà cho tên Kim vượt tù, cÆ°á»›p súng, trở lại chiến khu vá»›i mục Ä‘Ãch Ä‘iá»u tra lá»±c lượng quân ta và tình hình bố phòng chiến khu. Lên đến chiến khu, tên Kim đã bắt liên lạc vá»›i tên Mừng, vốn là con của tên võ sÄ© Năm-ngá»±a, má»™t tên máºt thám ác ôn khét tiếng ở Huế.
Tên Ä‘Ã n ông giả dạng Ä‘i mua mây là má»™t Ä‘iệp viên lợi hại được bá»n giặc cá» lên chiến khu để bắt liên lạc vá»›i tên Kim, nháºn tà i liệu, tin tức đánh cắp được.
ChÃnh tên Kim đã giúp tên nà y đốt cháy dây trói cÆ°á»›p súng và hạ sát cả tổ gác trạm tiá»n tiêu.
Sau sá»± việc nà y hai tên Kim và Mừng sợ bị lá»™, đã bá» trốn khá»i chiến khu, chạy vỠđồn SÆ¡n Quả. Vừa vỠđến đồn, hai tên đã được xe của sở Máºt thám Phòng Nhì chở ngay vá» Huế...â€.
Việc tên Kim bị bắt, đầu hà ng, rồi trở thà nh Ä‘iệp viên, má»i ngÆ°á»i không lấy là m lạ lắm. NhÆ°ng việc Mừng lá»™ mặt là điệp viên của giặc, là m hầu hết má»i ngÆ°á»i ở chiến khu bà ng hoà ng, sá»ng sốt.
Äá»™i trưởng Lê Thắng được Ban Quân báo trung Ä‘oà n má»i và o Xê-ca Má»™t báo cáo lại toà n bá»™ những sá»± việc có liên quan đến tên Mừng Ä‘iệp viên. Từ việc bằng cách nà o nó lá»t được và o hà ng ngÅ© của Äá»™i Thiếu niên Trinh sát hồi mặt tráºn Huế má»›i nổ súng, đến việc sau khi tên Kim lên chiến khu, hai đứa Ä‘i đâu cÅ©ng có nhau và tiêu tiá»n nhÆ° rác... vân vân và vân vân... xâu chuá»—i những sá»± kiện nà y lại, Ban Quân báo trung Ä‘oà n Ä‘i đến kết luáºn: tên Mừng là điệp viên được bá»n máºt tám Pháp khôn khéo cà i và o hà ng ngÅ© Vệ Quốc Äoà n từ ngà y đầu kháng chiến, và chắc chắn nó đã cung cấp cho giặc không Ãt những tin tức quan trá»ng vá» lá»±c lượng kháng chiến của ta... Nếu không có những tình huống bất ngá» vừa rồi, thì không biết quân ta còn nuôi ong tay áo đến bao giá».
Mừng vốn là đội viên ở chiến khu nhiá»u hÆ¡n cả, được cả khu biết tên, biết mặt. Khi nghe tin Mừng là điệp viên nằm vùng của giặc, tất cả Ä‘á»u phải kinh ngạc. Sá»±c nhá»› lại những việc là m, lá»i nói và dáng bá»™ con nÃt ngá» nghệch của nó, tất cả Ä‘á»u phải lắc đầu kêu lên: “Trá»i đất, nó đóng vai chú bé ngây thÆ¡ má»›i tà i tình, quá»· quyệt là m saoâ€. Nó đã qua mặt hết, lừa được hết, kể cả những cán bá»™ chiến sÄ© từng trải, có nhiá»u kinh nghiệm cách mạng nhất của chiến khu.
Lê HÆ°á»ng, trưởng ban Quân báo trung Ä‘oà n, há»i Ä‘á»™i trưởng Thắng :
- Trong suốt quá trình chỉ huy, gần gũi nó, đồng chà có một phút nà o thoáng nghi ngỠnó là gián điệp không?
Äá»™i trưởng ngồi bóp bóp trán, lắc đầu buồn bã trả lá»i :
- Không, không há»! Tôi đã tin nó nhÆ° tin và o bản thân tôi váºy. Thế mà không ngá»...
GÆ°Æ¡ng mặt anh hiện vẻ Ä‘au khổ sâu sắc. Ná»—i Ä‘au khổ của ngÆ°á»i đã đặt toà n bá»™ lòng tin yêu và o má»™t kẻ mà bất ngỠđược phát hiện đó là đứa phản bá»™i quá»· quyệt, đê tiện nhất.
Lê HÆ°á»ng đầu gáºt gáºt, nói :
- Có thể nói thằng bé nà y là một điệp viên bẩm sinh, một điệp viên thần đồng?
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Má»™t loại ma, lẩn quất trong các vùng sông nÆ°á»›c (theo mê tÃn dị Ä‘oan của nhân dân).
[2] Quá nhiá»u - tiếng địa phÆ°Æ¡ng Huế.
[3] Loại truyện võ hiệp rất phổ biến trÆ°á»›c cách mạng, xuất bản thà nh từng táºp 18 trang vá»›i giá ba xu ngà y đó
[4] Kiểu tóc để dà i của các nhà triết há»c.
[5] Má»™t tác giả chuyên viết chuyện kiếp hiệp thá»i đó.
[6] Má»™t lần chúng tổ chức má»™t cuá»™c mÃt tinh ở sân váºn Ä‘á»™ng chợ Xép bắt nhân dân đến nghe {Thượng cấp hiểu dụ vá» mối hiểm há»a Việt Minh trong thà nh phố Huế}.
[7] Má»™t tác giả chuyên viết chuyện kiếp hiệp thá»i đó.
[8] Xấu hổ.
[9] Trên ấy - Äồng bà o vùng giặc tạm chiếm gá»i lóng chiến khu.
[10] Tác giả là nhạc sĩ Văn Cao.
[11] Con trai của Vua Bảo Äại.
Xem tiếp phần thứ taÌm.
|
09-08-2008, 10:22 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
Phần thứ tám
1
Mồng má»™t Tết. Trong lúc nhân dân ở thà nh phố, ở đồng bằng, mặc áo quần đẹp, Ä‘i lại chúc tết nhau: “Vạn sá»± nhÆ° ýâ€, thì các chiến sÄ© tiểu Ä‘oà n mÆ°á»i tám xuất phát từ chiến khu Truồi, lá»™i suối băng rừng, hà nh quân vá» phÃa đèo Phát Tượng - má»™t ngá»n đèo hiểm trở vùng cá»±c nam Thừa Thiên.
Ngoà i súng đạn, ba lô, ruá»™t tượng gạo rang là m lÆ°Æ¡ng khô, má»—i chiến sÄ© được phát hai đòn bánh tét. Số bánh tét nà y là của nhân dân khắp các là ng quê huyện Phú Lá»™c gởi lên chiến khu ủng há»™ bá»™ Ä‘á»™i và o những ngà y trÆ°á»›c Tết. Ban chỉ huy tiểu Ä‘oà n quyết định để dà nh toà n bá»™ số bánh là m lÆ°Æ¡ng ăn cho tráºn đánh phục kÃch tà u ở đèo Phát Tượng mà tiểu Ä‘oà n đã nghiên cứu chuẩn bị từ má»™t tháng trÆ°á»›c đó. Dá»± kiến của Ban chỉ huy, tráºn đánh có thể kéo dà i từ má»™t đến ba ngà y.
TrÆ°a mồng bốn Tết, cả tiểu Ä‘oà n đã nằm trên tráºn địa phục kÃch, dÆ°á»›i mÆ°a xuân rả rÃch. MÆ°a không nặng hạt, đúng Ä‘iệu mÆ°a xuân, nhÆ°ng phải dầm mÆ°a suốt ngà y đêm, áo quần của các chiến sÄ© Ä‘á»u Æ°á»›t sÅ©ng, nÆ°á»›c ngấm và o da thịt lạnh thấu xÆ°Æ¡ng... chỠđịch đã qua má»™t ngà y, má»™t đêm, địch vẫn chÆ°a xuất hiện. Má»—i chiến sÄ© bóc đến đòn bánh tét thứ hai...
Ở trung Ä‘á»™i trợ chiến, má»™t chiến sÄ© xạ thủ súng mÆ°á»i hai ly bảy, bóc đòn bánh tét của mình, đòn bánh được gói rất khéo. Hai đầu đòn bánh Ä‘á»u nhau, tròn trịa nhÆ° cải ống bÆ°Æ¡ng, khéo từ lá gói, đến nút lại lạt buá»™c.
Anh chiến sÄ© vừa mở lá má»™t đầu đòn bánh, mắt bá»—ng trợn tròn, ngạc nhiên. Anh gá»i hai ngÆ°á»i bạn cùng Ä‘ang bóc bánh :
- Lạ quá các cáºu Æ¡i! Trong đòn bánh tét của mình có bức thÆ°?
Bức thÆ° được bá»c cẩn tháºn trong mảnh lá chuối hÆ¡ lá»a, viết bằng má»±c tÃm, nét chữ nắn nót nhÆ°ng xiêu vẹo của ngÆ°á»i má»›i biết Ä‘á»c biết viết. Bức thÆ° chắc là được bá» thêm và o sau khi bánh đã luá»™c chÃn nên nét chữ không nhòe. Ba chiến sÄ© ngồi xổm dÆ°á»›i công sá»± Ä‘Ã o dÆ°á»›i lùm cây ráºm, tụm đầu Ä‘á»c bức thÆ° :
“KÃnh thÆ°a các anh bá»™ Ä‘á»™i!
Dạ thÆ°a các anh tui tên là Niệm, là m nghá» bán bún bò gánh: TrÆ°á»›c tê tui ở Bao Vinh, tui có đứa con tên là Mừng, cháu mÆ°á»i ba tuổi, cháu trốn tui Ä‘i theo các anh Vệ Quốc Äoà n đánh Tây ở Huê. Dạ, Ä‘á»i tui chỉ có má»™t mạ má»™t con cá»±c khổ trần ai lắm các anh ná». Tui gắng gá»i sông cÅ©ng chỉ vì con, mặt tráºn Huế bể, ngÆ°á»i trong xóm tui rủ nhau hồi cÆ° hết, nhÆ°ng tui vá» mà là m chi các anh Æ¡i, vá» mà lui cui lút cút má»™t đèn, má»™t bóng thì thà chết Ä‘Æ°á»ng chết chợ cho xong. Tui gánh bún bán mua đắp đổi qua ngà y côt để tìm con tui coi cháu còn sống hay chết, mà tìm khắp sáu huyện chẳng thấy tăm dạng con mô.
Tui nghe đồn cháu theo các anh lên chiến khu, tui xin du kÃch ủy ban các xã, các huyện cho tui Ä‘i theo gánh đồ Ä‘oà n tiếp tế lên chiến khu để tìm cháu mà chiến khu mô cÅ©ng nói vá»›i tui là không chá»™ cháu ở đây, cá»±c thân tui lắm các anh ná». Bữu ni nhân ngà y Tết nhất! Tui gói năm đòn bánh tét mô tui cÅ©ng bá» má»™t phong thÆ¡ nhÆ° ri, gá»i lên cho các anh ở chiến khu ăn Tết, may ra các anh ăn trúng đòn bánh của tui Ä‘á»c thấy thÆ¡ ni biết được con tui chừ Ä‘ang ở mô thì gá»i giấy vá» là ng Thệ Chà Äông tin cho tuỉ biết vá»›i. Äược nhÆ° rứa tui Ä‘á»™i Æ¡n các anh suốt Ä‘á»i.
Nay kÃnh thÆ¡
Niệmâ€
Anh chiến sÄ© bóc đòn bánh tét tên là Tiến, trÆ°á»›c đây là cu li nhà máy vôi Long Thá». Anh mồ côi cha mẹ từ ngà y má»›i cháºp chững biết Ä‘i. Hai vợ chồng ngÆ°á»i bác há» nuôi anh... Äá»i anh chÆ°a bao giá» biết được thế nà o là tình yêu của mẹ. Bởi váºy mà bức thÆ° của ngÆ°á»i mẹ Ä‘i khắp các là ng mạc hói hà cả tỉnh Thừa Thiên để tìm con là m anh lạ lùng lắm. Mãi đến hôm nay, hăm ba tuổi đẩu, do bức thÆ° tình cá» tìm thấy trong đòn bánh tét anh ăn trÆ°á»›c giá» xung tráºn, anh má»›i phát hiện ra má»™t Ä‘iá»u rủi ro bất hạnh lá»›n nhất của Ä‘á»i anh là không biết được tình yêu của mẹ. Và anh đã khóc. Thấy anh khóc hai ngÆ°á»i bạn trong tổ đại liên mÆ°á»i hai ly bảy nói :
- Có rứa mà cÅ©ng khóc. Vô duyên òm? - NhÆ°ng chÃnh mắt hai ngÆ°á»i cÅ©ng Æ°á»›t nhòe.
- Mưa chi mưa ác! Thúi đất thúi đai! - Hai anh nói và quay mặt chùi vội nước mắt.
Anh xạ thủ Tiến có má»™t nhược Ä‘iểm là m cả Ä‘Æ¡n vị thÆ°á»ng xúm lại trêu chá»c: Anh không nói được vần tá». Tên anh là Tiến anh tá»± xÆ°ng là Yến, tiểu Ä‘oà n trưởng anh gá»i là yểu Ä‘oà n ưởng, bức thÆ° anh gá»i là bức hÆ°.
Tiến bò dá»c theo mép đồi, đến công sá»± của Ban Chỉ huy tiểu Ä‘oà n, ná»™p bức thÆ° và kể lại đẩu Ä‘uôi.
ChÃnh trị viên Lê BÃch Ä‘á»c Ä‘i Ä‘á»c lại bức thÆ° ba lẩn. Lát sau có thêm hai chiến sÄ© ở đại Ä‘á»™i má»™t bò đến, ná»™p má»™t bức thÆ° giống hệt bức thÆ° Tiến ná»™p.
Anh Tiến ngồi trên mép công sá»±, chằm chặp nhìn chÃnh trị viên tiểu Ä‘oà n. Anh há»i :
- Chừ anh định răng với cái “hư ni�
- Theo ý đồng chà ta nên như thế nà o?
- Theo ý ui, ta phải đi tìm con giúp cho chị ni.
- Nếu tôi cỠđồng chà đi là m nhiệm vụ nà y, đồng chà có đồng ý không?
- Lúc mô đi!
- Äi ngay bây giá», mà chuyến Ä‘i sẽ vất vả ghê gá»›m đấy. Äồng chà phải Ä‘i xuyên dá»c TrÆ°á»ng SÆ¡n, ghé qua tất cả các chiến khu từ cuối tỉnh đến đầu tỉnh. Bá» rẻ cÅ©ng phải mất mÆ°á»i lăm ngà y vượt núi. Tìm thấy hay không, đồng chà phải từ chiến khu Hòa Mỹ vỠđồng bằng, vượt phá Tam Giang qua là ng Thệ ChÃ, tìm chị đó báo tin cho chị biết. Äồng chà có biết là ng Thệ Chà không?
- Có trÆ°á»›c đây tui cÅ©ng có ra là ng ni thuê thuyá»n chở đá vôi cho nhà máy.
- Từ là ng Thệ ChÃ, đồng chà phải Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng sát biển, qua cá»a Thuáºn An, Ä‘i cho đến núi Tuý Vân, rồi nhá» thuyá»n đò của bà con ngÆ° dân vượt đầm Cầu Hai, vá» lại chiến khu Truồi.
- Vất vả rứa chứ hÆ¡n nữa ui cÅ©ng chẳng ngại. Ui hÆ°Æ¡ng chị ta quá, ui muốn ngó mặt mÅ©i chị nhÆ° răng mà hÆ°Æ¡ng con đến nÆ°á»›c ná»›... Ui chỉ tiếc là không đánh được tráºn ni...
ChÃnh trị viên kê tá» giấy khống chỉ lên xà cá»™t, viết thÆ° gá»i các chiến khu :
“KÃnh gá»i các đồng chà lãnh đạo các chiến khu: Bạch Mã, Truồi, Äá»™n Bồ, Khe Tre, Nam Äông, Binh Äiá»n, Trạm Ba, Trò, Hòa Mỹ.
Chúng tôi xin giá»›i thiệu vá»›i các đồng chÃ, đồng chà Äặng Tiên là chiến sÄ© tiểu Ä‘oà n mÆ°á»i tám, có nhiệm vụ đến chiến khu của các đồng chà để tìm má»™t liên lạc tên là Mừng, con của ngÆ°á»i phụ nữ có bức thÆ° mà chúng tôi gá»i kèm theo đây. KÃnh mong các đồng chà hết sức giúp đỡ đồng chà Tiên, tìm xem trong chiến khu của các đồng chà từ trÆ°á»›c đến nay có em liên lạc nà o tên là Mừng, nếu có mà đã hy sinh rồi thì cÅ©ng báo cho đồng chà Tiên biết để đồng chà vá» báo vá»›i mẹ em hiện Ä‘ang ở là ng Thệ ChÃ.
Chà o quyết thắng.
ChÃnh trị viên tiểu Ä‘oà n mÆ°á»i tám.
Lê BÃchâ€
Bị chú: “Äồng chà Äặng Tiên của chúng tôi có má»™t khuyêt táºt là không nói được vần tá». Bởi váºy trong lúc đồng chà Tiên trình bà y, trò chuyện mong các đồng chà nắm được và thông cảmâ€.
ChÃnh trị viên Ä‘iá»u ở Ä‘Æ¡n vị lên thêm cho Tiến má»™t ruá»™t tượng gạo rang, má»™t ống muối ruốc á»›t. Và trang bị cho anh má»™t há»™p diêm, má»™t khẩu tiểu liên và hai băng đạn, má»™t cây dao rá»±a.
Äúng nhÆ° chÃnh trị viên dá»± kiến, anh Tiến đã Ä‘i từ tráºn địa phục kÃch đến chiến khu Hòa Mỹ - chiến khu cuối cùng của Thừa Thiên - mất mÆ°á»i tám ngà y ròng rã. Anh đã phải vượt qua hà ng nghìn dốc núi, lá»™i qua hà ng trăm con suối cạn, suối sâu năm lần chạm trán vá»›i cá»p, voi, bò tót, lợn lòi, trăn thì không ngà y nà o không gặp. Anh đã ghé lại tất cả các chiến khu đã ghi trong thÆ°. Äến chiến khu nà o, các đồng chà lãnh đạo cÅ©ng cho biết, cách đây tám tháng, sáu tháng, năm tháng, ba tháng... có má»™t chị tên là Niệm trong Ä‘oà n dân quân từ đồng bằng gánh gạo, muối, tiếp tế chiến khu, há»i thăm đứa con trai của chị tên là Mừng, mÆ°á»i ba tuổi, trốn nhà đi Vệ Quốc Äoà n từ ngà y mặt tráºn Huế nổ súng.
Bởi váºy, là m sao có thể tả hết ná»—i Ä‘au Ä‘á»›n thất vá»ng của ngÆ°á»i Vệ Quốc Quân có tâm hồn hiệp sÄ© nà y khi ra đến chiến khu Hòa Mỹ, được tin là chú bé liên lạc mà anh phải mất mÆ°á»i tám ngà y trá»i băng rừng vượt núi, nhiá»u lần suýt là m mồi thú dữ, để tìm kiếm, lại là má»™t tên gián Ä‘iệp ranh ma, xảo quyệt, vô cùng lợi hại. Và cách đây chÆ°a lâu, hắn đã cùng vá»›i má»™t tên gián Ä‘iệp khác, đánh cắp bà máºt của kháng chiến trốn khá»i chiến khu chạy vỠđồn giặc.
Cặp mắt anh vụt đỠkè. Anh bặm môi, nghiến răng kêu lên dữ tợn :
- Hằng yên ni há» có á»i đất, ui mà còn sống, nhất định có ngà y ìm được cái hằng con ranh con lá»™n đó, ui nghiá»n nát đầu hắn ra nhÆ° nghiá»n con ráºn!
NhÆ°ng anh còn má»™t nhiệm vụ nữa là phải tìm vá» là ng Thệ Chà để báo tin cho ngÆ°á»i mẹ tìm con bất hạnh. Anh cảm thấy nhiệm vụ nà y còn khó khăn khủng khiếp hÆ¡n cả nhiệm vụ báo tá». Anh tháºt sá»± hoảng sợ đến toát mồ hôi há»™t má»—i lần nghÄ© đến nó.
“Ui chao ôi, má»›i mÆ°á»i ba uổi mà hắn đã là má»™t tên gián Ä‘iệp lợi hại, ranh ma, quá»· quyệt hì không biết hắn há»c cái nghá» bán nÆ°á»›c đó ừ khi mô?â€
Anh cứ rên rỉ hoà i nhÆ° váºy trong suốt mấy ngà y liá»n nấn ná ở chiến khu Hòa Mỹ. Trong mấy ngà y đó anh Tiến cứ ở vá»›i Ä‘á»™i Thiếu niên Trinh sát. Các em bây giỠđã táºp trung hết vá» Ä‘á»™i. Sau má»™t đợt há»c táºp chuyên môn chÃnh trị ngắn ngà y, các em được phân công phụ trách các Ä‘Ã i quan sát của chiến khu. Nhiệm vụ bám địch ở đồng bằng giao lại cho các anh lá»›n má»›i được trung Ä‘oà n bổ sung vá» Ä‘á»™i. Do đó Ä‘á»™i bây giỠđược đổi tên là Äá»™i Trinh sát của trung Ä‘oà n. Anh Tiến há»i chuyện các em vỠ“cái thằng Mừng Việt gian†tÃnh nết thÆ°á»ng ngà y, mặt mÅ©i hắn nhÆ° răng? Nghe các em kể nó thân nhất vá»›i thằng Nghi liên lạc của trung Ä‘oà n bá»™, anh vô Xê-ca má»™t tìm gặp Nghi há»i chuyện.
Em Nghi kể cho anh nghe chuyện cái đêm em đèo ngá»±a Ä‘Æ°a Mừng vá» thăm mạ ở là ng Phò. “VỠđến ngõ hắn lại nhá» em vô nhà nhắn tin vá»›i mạ, còn hắn thì đứng nép ngoà i hà ng rà o ngó vô mà khóc. Hắn sợ mạ Ä‘áºp đầu xuống đất mà kêu la không cho hắn Ä‘i Vệ Quốc Äoà n nữaâ€. Anh Tiến ngạc nhiên nói: “Rứa hắn là đứa bụng dạ không đến ná»—i mô hè?â€. NhÆ°ng ngẫm nghÄ© má»™t lúc, anh nói tiếp: “Äã mang thân Ä‘i là m Việt gian bán nÆ°á»›c chắc chi hắn tháºt bụng? Hắn là m rứa cất để che mắt thế gianâ€. Và anh bá»—ng phát hiện ra má»™t Ä‘iá»u má»›i mẻ. “ChÆ°a chừng cả con mạ hắn là Việt gian cÅ©ng nên, cha Việt gian, con Việt gian, thì mạ Việt gian là cái chắc! Thôi, đúng rồi con mạ hắn giả dạng xin Ä‘i tiếp tế lên chiến khu là cốt để dò la tin tức chiến khu vá» báo cho Tây chứ tìm con tìm kiếc cóc chó chi! Việc sá» sá» ra rứa mà mình không nghÄ© ra, đúng là mình ngu hết chá»— nóiâ€.
Äang từ thÆ°Æ¡ng xót, cảm phục, anh chiến sÄ© có tâm hồn hiệp sÄ©, phút chốc đùng đùng nổi giáºn. Anh cà ng tiếc cay tiếc đắng cái công mÆ°á»i tám ngà y đêm băng ngà n lá»™i suối Ä‘i tìm con giúp cho cả cái nòi Việt gian!
Rồi anh quyết định phải cấp tốc trở lại con Ä‘Æ°á»ng cÅ©, báo ngay vá»›i các chiến khu biết để Ä‘á» phòng con mụ Việt gian giả đò tìm con. Và ngay trÆ°a hôm đó, anh Ä‘eo ruá»™t tượng lÆ°Æ¡ng khô và o lÆ°ng, khoác khẩu tiểu liên, xăm xăm trở vá» chiến khu Truồi, theo con Ä‘Æ°á»ng rừng vô cùng gian khổ và nguy hiểm.
* * * * *
Má»™t buổi sáng tinh mÆ¡ mùa hè năm 1948. Chiến khu Hòa Mỹ vừa má»›i thức giấc. Núi rừng, cây cá», sông Ô Lâu còn phủ kÃn trong mà n sÆ°Æ¡ng trắng đục. Má»™t chú bé không biết từ phÃa nà o lại chui ra khá»i con Ä‘Æ°á»ng lau lách, bÆ°á»›c và o trạm gác tiá»n tiêu phÃa tây nam chiến khu.
Chú bé Ä‘á»™ cái mÅ© bêrê mà u rượu chát còn má»›i tinh kéo sụp che gần kÃn trán, mặc bá»™ áo quần kaki mà u xanh lá cây, chân Ä‘i dép da. Cả ngÆ°á»i chú Æ°á»›t đẫm sÆ°Æ¡ng. Chắc chú phải Ä‘i bá»™ cả đêm, lá»™i qua nhiá»u khe suối, băng qua nhiá»u đám bùn lầy nên hai ống quần Æ°á»›t đến bẹn, trát đầy bùn, dÃnh bết và o bắp chân. GÆ°Æ¡ng mặt chú hốc hác, cặp mắt thâm quầng, bÆ°á»›c Ä‘i lảo đảo kiệt sức. Chú bé chà o anh lÃnh gác Ä‘ang còn ngái ngủ :
- Anh ạ...
- Chú ở mô và mô đây sớm rứa?
- Anh không nhìn ra em à ? Em thằng Mừng ở đội Thiếu niên Trinh sát đây mà .
Anh lÃnh gác nhÆ° không còn tin và o mắt mình nữa, bÆ°á»›c đến nhìn sát và o táºn mặt chú bé, kêu :
- Äúng ìà mi rồi? Mi còn dám vác mặt mo lên đây à ? Chứ mi ở mô mò lên đây?
- Dạ, dÆ°á»›i đồn SÆ¡n Quả. Em trốn khá»i đồn từ chiá»u bữa qua...
Nghe tiếng chá»™n rá»™n trÆ°á»›c sân, cả tổ gác trạm gác tiá»n tiêu bÆ°á»›c ra đứng vây quanh chú bé. Há» Ä‘á»u nháºn ra đúng là Mừng, tên gián Ä‘iệp ranh ma, xảo quyệt, cách đây ba tháng đã cùng vá»›i tên Kim Ä‘iệp viên lợi hại trốn khá»i chiến khu.
Há» có thể tưởng tượng đủ má»i Ä‘iá»u, nhÆ°ng việc Mừng dám trở lại chiến khu và ngang nhiên khai rằng từ đồn giặc đến đây, thì ngoà i sức tưởng tượng của há».
Anh tổ trưởng thốt lên :
- Thằng ni gá»›m tháºt?
- Mi là thằng gan già !
GÆ°Æ¡ng mặt mệt má»i của Mừng vụt tÆ°Æ¡i lên. Em tưởng đó là lá»i khen.
- Dạ... em phải chạy gần suốt cả đêm, mà phải toà n lủi trong bụi ráºm. Em mệt quá, các anh cho em vá» lán ngủ má»™t giấc rồi chút nữa em vá» Ä‘á»™i. - Mừng nói, cặp mắt rÃu lại, xắm nắm định bÆ°á»›c vô lán.
- Ngủ à ? - Anh tổ trưởng quắc mắc giáºn dữ. - Trói cổ nó lại!
Mừng đứng khựng lại, vẻ mặt ngơ ngác nhìn anh :
- Em là m chi mà trói em?
- Là m Việt gian gián điệp chớ còn là m chi?
Anh tổ trưởng bÆ°á»›c tá»›i, nhÆ° sắp tát em. Em bÆ°á»›c thụt lùi hốt hoảng Ä‘Æ°a tay lên đỡ mặt. Và lúc nà y em nhÆ° vụt hiểu ra không phải các anh tổ trạm gác đùa vui vá»›i em nhÆ° má»i lần.
Em rơm rớm nước mắt nói :
- Thằng Kim má»›i Việt gian chứ em Ä‘á»i mô...?
- Không nói lôi thôi! Trói cổ nó lại! Äồng chà Tánh. - Anh tổ trưởng gá»i má»™t trong ba chiến sÄ© tổ gác - Vô Xê-ca Má»™t báo ngay cho ban Quân báo trung Ä‘oà n ra giải quyết. Lấy sợi dây Ä‘iện thoại ra đây. Phải rút kinh nghiệm xÆ°Æ¡ng máu, không được trói tụi ni bằng dây dừa.
- á»’, thằng Kim vấn thuốc châm lá»a giúp thằng gián Ä‘iệp chá»› có phải em mô...
- Bay cùng một duộc cả! Mới rãy mũi đã là m Việt gian bán nước. Tụi ni phải đem bắn quách, để sống là m chi cho nhớp đất?
Anh tổ trưởng hằm hằm nói, chụp hai cánh tay Mừng bẻ quặp ra phÃa sau lÆ°ng, dùng sợi dây Ä‘iện thoại trói em giáºt cánh khuá»·u. Trói xong, không nén nổi giáºn dữ, xô em má»™t cái, em ngã chúi mặt cạnh chân cá»™t lán. Từ trong bụng em văng ra má»™t khẩu súng lục “côn mÆ°á»i haiâ€, nÆ°á»›c thép xanh biếc. Anh nhảy tá»›i chá»™p lấy khẩu súng nhÆ° sợ em nhanh tay chá»™p mất.
Anh cầm khẩu súng, bà n tay rung rung nhÆ° khẩu súng quá nặng, láºt Ä‘i láºt lại ngắm nghÃa. GÆ°Æ¡ng mặt anh méo mó vì tức giáºn. Anh chìa khẩu súng ra trÆ°á»›c mặt Mừng, chá»i :
- Tổ cha mi! Rứa cái chi đây? Mi còn chối nữa hay thôi?
- Thằng ni gá»›m tháºt! Anh lÃnh gác nhìn nó vá»›i ánh mắt dá»… sợ - Không trói hắn nhanh chắc hắn đã cho cả tụi mình ăn đạn!
Anh tổ trưởng bấm chốt kéo “sác-giơ†ra. Sác-giơ đầy đạn và ng chóe.
Mừng ngồi co rúm nép sát chân cột, nhìn các anh với cặp mắt ngơ ngác, thất thần, Em nói, môi run run :
- Khẩu súng ná»› em lấy cắp của cha em... em định giấu mang vá» cho Ä‘á»™i trưởng... Em... em... - giá»ng em bá»—ng nghẹn tắc. Em nhìn hết anh tổ trưởng đến mấy anh trong tổ gác. Em vụt hiểu ra, không má»™t ai tin lá»i em hết. Em báºt òa khóc. Em ngá» nguáºy cánh tay định Ä‘Æ°a lên cùi nÆ°á»›c mắt và em nhá»› ra hai tay mình đã bị trói. NÆ°á»›c mắt già n giụa, lã chã, tắm hai gò má, trôi xuống miệng, xuống cằm, giá»t giá»t xuống đất. và lúc đó phÃa ngoà i Ä‘Æ°á»ng có nhiá»u tiếng chân chạy, tiếng há»i chá»™n rá»™n, xôn xao :
- Mô? Mô? Thằng Việt gian mô rồi?
Mừng nháºn ra giá»ng nói quen thuá»™c của các bạn.
Gần đủ mặt các bạn trong Ä‘á»™i trà n vô sân trạm gác. Thì ra anh Tánh trên Ä‘Æ°á»ng chạy vô Xê-ca Má»™t, báo cáo vá»›i ban Quân báo trung Ä‘oà n, gặp các em Ä‘ang rầm ráºp chạy ra sông Ô Lâu rá»a mặt. Anh liá»n gá»i các em.
- Các em ơi! Thằng Mừng lại mò lên chiến khu!
- Anh nói giỡn chi rứa?
- Thì các anh đã tóm cổ hắn trói ngoà i trạm gác t�...
- Ui chao! Chuyện chi hiện nguỵ! Ta ra coi đi. - Các em xôn xao kêu lên và chạy luôn ra trạm gác.
Gặp lại các bạn Mừng thổn thức nói :
- Các cáºu Æ¡i anh Du, anh Äoà n, anh Châu... nói giúp cho tui vá»›i. Tui không phải là Việt gian... các anh ni nghi tui...
Có lẽ em tin rằng các bạn sẽ xúm lại bênh em, cởi trói cho em. NhÆ°ng các bạn đứng túm tụm giữa sân, nhìn nó nhÆ° chÆ°a há» quen biết nó bao giá». Nhiá»u em nhổ nÆ°á»›c bá»t, kêu lên, giá»ng ghê tởm, khinh bỉ :
- Nghi *** chi nữa?
- Việt gian rà nh rà nh còn giả đò khóc?
- Mần Việt gian có khác? Bê-rê tá», áo quần kaki tá», xăng- Ä‘an tá»?... Ngó mà gá»›m ghiếc!
- Trong ngÆ°á»i hắn lại giắt cả súng lục má»›i keng đây các chú nì! - Anh tổ trưởng Ä‘Æ°a khẩu “côn mÆ°á»i hai†cho cả Ä‘á»™i coi.
- Hắn mà gặp tụi mình giữa Ä‘Æ°á»ng chắc hắn nổ cho tụi mình má»—i đứa má»™t phát vô giữa đẩu!
- Nì! Mi ngá»i *** Tây có thÆ¡m không mi?
Hòa-Ä‘en hát rống lên bà i “Mắng Việt gianâ€: “Mi nghe chăng hỡi ai mê mùi phú quý quên non sôngâ€
- Rứa mà thằng Quỳnh còn viết cả nhạc kịch để khen hắn nữa chớ? Thằng Quỳnh mà biết chuyện ni, chắc hắn phải chết thêm lần nữa?
- Äồ chó? - Châu-sém bÆ°á»›c đến đứng sát trÆ°á»›c mặt Mừng chá»i vá»›i ánh nhìn tóe lá»a. Rồi thuáºn tay, Châu-sém chụp cái mÅ© bê-rê trên đầu Mừng quăng xuống đấy, lấy chân chà lên. - Mi Ä‘i mần Việt gian cho sÆ°á»›ng cái thân mi, mà để lây tiếng xấu cho cả Ä‘á»™i! - Nó nhổ cả má»™t bãi nÆ°á»›c bá»t to tÆ°á»›ng trúng bẹt giữa khuôn mặt đầm đìa nÆ°á»›c mắt của Mừng.
Bồng-da-rắn cÅ©ng bÆ°á»›c đến đứng cạnh Châu-sém, nhìn Mừng chăm chăm. Ãnh mắt em không giáºn dữ khinh bỉ nhÆ° các bạn, mà lá»™ vẻ Ä‘au Ä‘á»›n, buồn bã đến xé lòng.
TrÆ°á»›c những lá»i nguyá»n rủa của các bạn, gÆ°Æ¡ng mặt Mừng tái nhợt nhÆ° xác chết. Em ngÆ°á»›c nhìn Bồng, ánh mắt van lÆ¡n, cầu khẩn. Ãnh mắt con chim non bị ngÆ°á»i ta vặn cổ, sắp chết.
- Anh Bồng, anh nói giúp cho tui vá»›i, - Mừng lắp bắp nói qua nÆ°á»›c mắt. - Anh ngá»i được mùi Việt gian, mùi Vệ Quốc Äoà n mà ... Anh nói giúp cho tui vá»›i...
Bồng không nói gì, vẻ mặt lầm ìì, nhìn hai cánh tay Mừng bị trói chặt bằng dây điện thoại, hai bà n tay bị tụ máu đỠlên.
Nó nói với anh tổ trưởng trạm gác :
- Anh trói hắn chặt quá. Nới bớt cho hắn một chút...
- Chú mi thÆ°Æ¡ng hắn à ? Phải trói chặt hÆ¡n nữa tê? Trói lá»ng để cho hắn chồm lên giáºt súng bắn chết anh ẻm mình, nhÆ° cái thằng cha mua mây dạo ná»? - Anh tổ trưởng nhìn Bồng vá»›i cặp mắt chê trách nói tiếp. - Rứa mà trung Ä‘oà n lại thông báo tuyên dÆ°Æ¡ng chú mi là có tinh thần cảnh giác cách mạng cao?
Bồng không trả lá»i anh, lẳng lặng bá» Ä‘i ra ngoà i Ä‘Æ°á»ng.
2
Mừng được cởi trói, ngồi trước cái bà n mặt nứa ở gian ngoà i trạm gác.
Lê HÆ°á»ng, Trưởng ban Quân báo trung Ä‘oà n, ngồi bên kia bà n, đối diện vá»›i em. Cuốn sổ tay và cây bút máy Parke gác trên sổ, đặt trÆ°á»›c mặt anh. Anh nói, giá»ng nghiêm khắc :
- Chú mà y phải khai rõ rà ng, khai hết, khai cho tháºt. Nếu khai thà nh tháºt, chú mà y sẽ được hưởng lượng khoan hồng. Nếu đối trá, quanh co, phải trả giá đắt đó. Chú mà y có biết ká»· luáºt thá»i chiến đối vá»›i bá»n Việt gian gián Ä‘iệp là thế nà o không? Xá» bắn? - Anh dằn giá»ng, đầy hăm dá»a.
Rõ rà ng, giá»ng của anh Trưởng ban Quân báo nói vá»›i Mừng không còn là giá»ng anh chỉ huy nói chuyện vá»›i chú em liên lạc, mà giá»ng má»™t cán bá»™ nghiệp vụ Ä‘ang lấy cung kẻ thù. Mừng lúc nà y đã hiểu rõ Ä‘iá»u đó. Cả ngÆ°á»i em run rẩy Ä‘au Ä‘á»›n, gÆ°Æ¡ng mặt mệt lả, tuyệt vá»ng.
Thấy em vẫn ngồi lặng lẽ khóc, anh há»i :
- TrÆ°á»›c hết, chú mà y phải nói cho tôi biết chú mà y là ngÆ°á»i của cÆ¡ quan máºt thám nà o? ÄÆ¡-bê? Xuya-rÆ¡-tê Phê-Ä‘e-ran? Hay Ty An ninh?
- D ạ... em là Vệ Quốc Äoà n... em không biết chi hết...
Mừng ngÆ°á»›c gÆ°Æ¡ng mặt tắm nÆ°á»›c mắt mà em chẳng buồn lau, nhìn lên HÆ°á»ng...
Cách đây chÆ°a lâu, má»—i lần chạy liên lạc vô Xê-ca Má»™t, qua lán của ban Quân báo, anh Lê HÆ°á»ng thÆ°á»ng ngoắc gá»i em và o há»i em :
- Bữa ni em có việc chi phải vô Xê-ca Năm không?
Xê-ca Năm là đóng xưởng bà o chế thuốc. Từ Xê-ca Má»™t vô Xê-ca Năm phải trèo qua ba dốc núi. Mặc dầu không phải có việc chi vô đó nhÆ°ng em biết anh HÆ°á»ng cần gì, nên em vui vẻ nói: “Có em cÅ©ng có công văn chạy vô xưởng bà o chế†- “Rứa thì nhá» em tiện thể Ä‘Æ°a giúp cái nỉ cho chị Tịnh NhÆ¡nâ€. Anh móc túi áo lấy ra phong thÆ° dán kỹ, trao cho Mừng. Anh cÆ°á»i, mặt hÆ¡i Ä‘á» lên, dặn thêm: “Em nhá»› Ä‘Æ°a riêng cho chị NhÆ¡n thôi nghe... Có mặt các chị khác thì đừng Ä‘Æ°a...â€. “Em biết rồi! Em biết rồi!...â€. Mừng nhanh nhảu nói, cầm lấy phong thÆ° dầy cá»™m, chạy Ä‘i.
Chị Tịnh NhÆ¡n đẹp nhất xưởng bà o chế. Hai má chị bầu bầu, lúc nà o cÅ©ng Ä‘á» hây hây nhÆ° có bôi giấy hÆ°Æ¡ng. Mừng biết anh HÆ°á»ng và chị NhÆ¡n thÆ°Æ¡ng nhau... Lần mô mang thÆ° vô cho chị, chị cÅ©ng có thÆ° gá»i ra cho anh: “Nhá» em Ä‘Æ°a giúp chị...â€. Em còn biết Ä‘Æ°a loại thÆ° nà y không giống nhÆ° Ä‘Æ°a giấy tá» công văn. Cầm công văn lỡ bị là m nhá»›p má»™t chút cÅ©ng không can chi. Mà tay em lúc nà o cÅ©ng ká»nh cà ng đầy ghẻ; cầm không khéo, máu mủ ghẻ dÃnh vô phong bì ngay. Bởi váºy, thÆ° của hai ngÆ°á»i bao giá» em cÅ©ng cẩn tháºn bá»c trong ngá»n lá vả rừng hoặc ngá»n lá nón, để giữ cho phong bì được sạch. Có lần chị NhÆ¡n há»i: “Tại răng lúc mô cÅ©ng thấy em gói thÆ° vô ngá»n lá nhÆ° gói cái bánh rứa?†- “Em sợ tay em là m nhá»›p mất cái thÆ° quý của chị†- Mừng chìa hai bà n tay chi chÃt những nốt ghẻ cái cÆ°Æ¡ng mủ xanh lè, và nhiá»u nốt lở loét chảy máu.
Cặp mắt Ä‘en lay láy và trong vắt nhÆ° nÆ°á»›c suối của chị mở to nhìn em không chá»›p, và tá»± dÆ°ng láng láng nÆ°á»›c mắt. Thấy chị khóc, em lúng túng, lo lắng, vá»™i vã chạy xuÆ¡ng dốc núi: “Em phải vá» không sợ Ä‘i lâu Ä‘á»™i trưởng laâ€.
Chừ thì anh HÆ°á»ng ngồi đó, há»i em vá»›i cái giá»ng nhÆ° chÆ°a há» quen em khi mô. Anh không gá»i em là em nhÆ° má»i khi mà gá»i là chú mà y. “Chắc anh nghi mình là Việt gian anh má»›i gá»i rứa. Chừ mà chị NhÆ¡n gặp mình, chị cÅ©ng gá»i mình là “chú mà y†nhÆ° anh HÆ°á»ng... Ai ngÆ°á»i ta còn thèm tá» tế vá»›i cái đồ Việt gian?â€. à nghÄ© đó là m em báºt khóc to nức nở.
Anh HÆ°á»ng vá»— bà n là m cuốn sổ và cây bút nhảy lên nhÆ° bị kiến nhéo :
- Chú mà y khai Ä‘i! Không phải khóc, mất thì giá»!
- Dạ, em chẳng biết chuyện chi mà khai... Tại vì thằng Kim... em cứ tưởng hắn là Vệ Quốc Äoà n, có ngá» mô hắn là Việt gian. Bữa đó hắn kêu Ä‘au bụng. Äá»™i trưởng xuống sông giặt áo quần, bao tải cho cả Ä‘á»™i, giao em ở nhà coi nhà . Hắn nhá» em ra quán o Liên mua xôi chè. Em mà biết hắn là Việt gian Ä‘á»i mô em Ä‘i... có thèm xôi chè đến chết em cÅ©ng không Ä‘i. Rứa mà em dại quá, em lại bá» nhà em Ä‘i, để hắn ở nhà má»™t chắc. Em mua xôi vá», chè chÆ°a chÃn...
Lê HÆ°á»ng cau trán, anh vụt nhá»› chi tiết nà y: trên sạp nứa nằm lăn lóc gói xôi Ä‘á»— Ä‘en khá to, anh Thắng đã cầm ném ra bụi ráºm vì sợ trong xôi có bá» thuốc Ä‘á»™c.
-... Em thấy thằng Kim Ä‘ang ở trong buồng, coi tấm bản đồ bố phòng chiến khu. Em tức quá, la hắn: “Răng anh dám lục bản đồ máºt của Ä‘á»™i trưởng ra coi?â€. Hắn nói: “Tau coi nhá» Ä‘Æ°á»ng vô bệnh viện, để chiá»u tau xin Ä‘i chữa bệnhâ€. CÆ¡i chi mà biết hắn là Việt gian thì em đã chạy xuống sông báo cho Ä‘á»™i trưởng... Em thấy trên bà n có cái há»™p chi Ä‘en Ä‘en mà có mặt gÆ°Æ¡ng ở giữa, em cầm lên coi, há»i hắn: “Há»™p chi mà đẹp ri?†- Hắn giáºt lại, nói là há»™p Ä‘á»±ng tiá»n, rồi bá» mau vô bá»c cà i nút lại. Hắn ôm bụng kêu Ä‘au bụng, nói em cứ ăn xôi trÆ°á»›c, hắn vô ăn sau. Rồi hắn chạy ra nhà tiêu. Em ngồi chá» hắn vô, em nghÄ©... Em nhá»› có lần Ä‘á»™i trưởng kể: Tụi Việt gian hay dùng máy chụp bóng nhá» nhÆ° cái bao diêm để chụp trá»™m tà i liệu bà máºt của kháng chiến... Rứa là em sợ quá, em nghÄ©: “Hay cái há»™p Ä‘á»±ng tiá»n ná»› là cái máy chụp bóng, hắn dùng chụp trá»™m bản đồ bố phóng chiến khu?â€. Em liá»n chạy ra cầu tiêu tìm hắn, nhÆ°ng hắn đã chạy mất rồi. CÆ¡i chi em biết hắn là Việt gian thì em đã giữ chặt cái máy đó, không cho hắn giá»±t lại. Em chạy Ä‘uổi theo hắn để bắt giữ hắn lại. Em trèo lên ngá»n cây bứa, ngó vá» phÃa dồn SÆ¡n Quả, thấy bóng hắn chạy lúp xúp đằng xa. Em liá»n chạy vòng Ä‘Æ°á»ng tắt qua rú Quao, đón đầu hắn. Em chặn được hắn lại. Em đòi lại cái máy chụp bóng bắt hắn quay lui. Hắn xông vô Ä‘áºp em. Em chụp hòn đá, nhè túi áo hắn có Ä‘á»±ng máy chụp bóng, em xán tháºt mạnh. Cái máy bể tan. Hắn váºt em xuống đất, xé áo em là m dây trói em lại rồi Ä‘áºp em trà n cả máu mÅ©i, máu miệng. Hắn rút khẩu súng lục dắt trong lÆ°ng quần ra, chỉ vô mặt em, bắt em phải Ä‘i theo hắn vỠđồn SÆ¡n Quả. Em nằm dà i ra giữa Ä‘Æ°á»ng, giả đò Ä‘au quá không Ä‘i được. Rứa là hắn cõng em má»™t mạch chạy vỠđồn SÆ¡n Quả. Em ở lại vá»›i hắn trong đồn má»™t đêm, nằm chung lá»™n vá»›i mấy thằng Bảo vệ quân. Sáng hôm sau có chiếc xe Jeep thằng Tây Ä‘en cầm máy, chở em vá»›i hắn thẳng vá» Huế, đến má»™t nhà có rất nhiá»u lÃnh Tây. Hắn Ä‘i vô nhà đó tá»± nhiên nhÆ° Ä‘i vô nhà hắn. Hắn nói tiếng Tây xì xồ vá»›i tụi Tây. Rồi hắn ở lại đó luôn, còn em tụi hắn Ä‘em giam vô lao Tòa Khâm, nhốt em vô cái nhà nhá» tối câm. Em ở đó được hai ngà y thì cha em đến đón em. Cha em mặc đồ Tây, Ä‘eo lon quan hai, bên hông Ä‘eo khẩu súng lục ni. - Mừng chỉ khẩu súng “côn mÆ°á»i hai†để trên bà n. - Tay cầm roi *** bò ngúc ngoắc, ngúc ngoắc. cha em dắt em ra ngồi trên xe Jeep, vặn lái chở em vá» nhà riêng Phú Cam. Trong nhà có dì ghẻ em. Dì ghẻ em theo đạo, trên cổ có Ä‘eo cái tháºp ác vá»›i dây chuyá»n và ng. Trên bà n thá» có ông Chúa đứng dang tay chéo chân, vá»›i ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà bồng con nÃt. Cha em ăn cÆ¡m thịt bò, thịt gà , ra phố mua cho em mÅ© dép, mấy bá»™ quần áo, rồi chở Ä‘i nhà thÆ°Æ¡ng bôi thuốc cho là nh ghẻ. Cha em nói: “Con Ä‘i theo Việt Minh là m chi cho khổ, ghẻ đầy ngÆ°á»i, chỉ còn da bá»c xÆ°Æ¡ng. Ở đây vá»›i cha, vá»›i dì Ãt lâu, ăn uống tẩm bổ cho lại ngÆ°á»i, chữa cho là nh bệnh, rồi cha xin việc cho mà là mâ€. Em nói: “Con nhá» ri biết là m việc chi?†- Cha em nói: “Rứa mà Tây há» Ä‘ang cần con đó. Con mà biết nghe há», là m việc cho há» thì con muốn chi được nấyâ€. Em há»i: “Cha có biết chừ mạ con ở mô không?†- Cha em nói: “Mạ con bị Tây bắn chết ngoà i Phò Trạch rồi†- Mừng trở sống bà n tay quệt nÆ°á»›c mắt, nức nở hồi lâu rồi kể tiếp: “Em ở nhà cha em được hÆ¡n mÆ°á»i ngà y, cha em chở em đến chá»— cha em là m việc. Má»™t cái nhà lầu ba tầng, có rất nhiá»u Tây, nhiá»u Việt gian Ä‘i Ä‘i lại lại. Cha em Ä‘Æ°a em vô má»™t gian buồng rất rá»™ng trên vách có treo tấm bản đồ chiến khu mình, nhÆ°ng to bằng cả chiếc chiếu. Trong buồng có mấy thằng Tây, mấy thằng Việt gian xì xồ nói tiếng Tây, hút thuốc. Cha em cầm cái que gá»— tròn, dà i hÆ¡n mét, chỉ lên bản đồ nói: “Con chỉ cho các quan Tây coi chá»— mô tụi Việt minh trên Hòa Mỹ đóng các cÆ¡ quan nhÆ° trung Ä‘oà n bá»™, tỉnh ủy, ủy ban tỉnh, công binh xưởng, kho đạn, kho lúa gạo, chá»— mô bố trà các ụ súng bắn máy bay, Ä‘Æ°á»ng mô có gà i mìn. Con mà chỉ trúng, các quan Tây sẽ thưởng cho con nhiá»u áo quần đẹp, nhiá»u tiá»n tha hồ mà tiêu xà iâ€. Em ngó tấm bản đồ, giả đò nhÆ° không biết, há»i cha em: “Cái tá» giấy to đại chang ni là cái chi rứa cha?â€. Mấy thằng Tây, Việt gian kêu ồ ồ. Cha em quạu mặt nói: “Thằng Kim nói mi Ä‘á»c bản đồ là u là u, mi đừng có là m bá»™ giả Ä‘ui, giả Ä‘iếc? Mi mà không chỉ thì các quan đây xách cổ mi Ä‘i bắn, cha cÅ©ng không xin được môâ€. Má»™t thằng Việt gian Ä‘eo gÆ°Æ¡ng mát há»i em: “Em đã nhìn thấy cái bản đồ giống nhÆ° thế nà y bao giá» chÆ°a?â€. Em nói: “Dạ có, em có nhìn thấy, cấp chỉ huy em cÅ©ng có má»™t cái giống nhÆ° ri, nhÆ°ng nhá» chỉ bằng tá» báo, mà vẽ cÅ©ng không được khéo nhÆ° riâ€. Hắn nói: “Theo lá»i thằng Kim thì chú mình Ä‘á»c bản đồ giá»i nhÆ° má»™t sÄ© quan tham mÆ°uâ€. Em nói: “Anh Kim nói chá»c em chá»› em ở trên chiến khu má»›i há»c i tá» tá» i ti, em là m răng Ä‘á»c được cái bản đồ to mà chữ nhiá»u bắt loạn riâ€. Hắn xách tai em há»i: “Rứa thì em ở trên đó Việt minh sai là m những việc chi?†- “Dạ, em chạy liên lạc, Ä‘Æ°a công văn giấy má đến các cÆ¡ quanâ€. - “Rứa chắc chú mi phải thuá»™c hết Ä‘Æ°á»ng trong chiến khu?†- Em nói: “Dạ, Ä‘Æ°á»ng thì tui thuá»™c, chạy liên lạc mà không thuá»™c Ä‘Æ°á»ng, lạc báºy vô giữa rú, cá»p hắn tha mất xácâ€. Em cứ nói huyên thuyên rứa mà coi bá»™ cả tụi hắn cÅ©ng tin. Rứa là tụi hắn vá»›i cha em nói tiếng Tây xì xồ vá»›i nhau, rồi cha em nói vá»›i em: “Thôi Ä‘i vá»â€. Cha em vặn xe, chở em vá» nhà . Em ở nhà chÆ¡i không đến có hai tháng, nhiá»u lần em muốn trốn lên chiến khu, nhÆ°ng em không thuá»™c Ä‘Æ°á»ng, sợ Ä‘i lạc báºy vô đồn Tây thì chết. Rứa rồi cách đây năm ngà y, cha em vá»›i mấy thằng Việt gian chở em lên đồn SÆ¡n Quả. Cha em nói: “Tây há» sắp sá»a đánh lên chiến khu, bắt sống hết tụi Việt minh ẩn núp trên đó, Ä‘em vá» bắn cho dân Huế coi chÆ¡i. Con ở đây đợi lúc quân Ä‘á»™i há» tấn công lên, thì há» gá»i con Ä‘i dẫn Ä‘Æ°á»ng. Con phải dắt chỉ cho há» những chá»— tụi Việt minh đầu sỠẩn núp, các chá»— để súng đạn, lúa gạo... Há» mà bắt trúng, há» sẽ thưởng cho con tiá»n ngà n, tiá»n vạnâ€. Em giả đò mừng rỡ nói: “Dạ, tưởng việc chi, việc dắt Ä‘Æ°á»ng thì con là m được. Con sẽ dắt há» Ä‘i khắp chiến khu để há» tha hồ mà bắt Việt minhâ€. Ở đồn SÆ¡n Quả, ngà y mô em cÅ©ng Ä‘i ra Ä‘i vô cổng đồn cho tụi lÃnh gác quen mặt em. TrÆ°a hôm qua, cha em uống rượu vá»›i thằng đồn trưởng say má»m. Em chá» cho cha em ngủ say, em mở bao da lấy khẩu súng lục giắt và o lÆ°ng, rồi Ä‘i ra cổng đồn, thằng lÃnh gác há»i Ä‘i mô, em nói Ä‘i hái sim chÃn. TrÆ°á»›c cống đồn có má»™t vạt đồi sim chÃn rụng đầy đất, thằng gác nói: “Hái nhiá»u nhiá»u Ä‘em vá» cho anh ăn vá»›i nghe!â€. Em dạ. Em lÅ©i vô giữa bãi sim, qua hết bãi sim đến đồi tranh. Em nhắm thẳng hÆ°á»›ng chiến khu em lÅ©i. Em chạy gần thấu trạm gác thì trá»i đã tối được má»™t lúc lâủ nhÆ°ng em không dám vô, em sợ các anh gác tưởng em là Việt gian, các anh bắn. Em chui vô giữa bụi lau ráºm, ngồi núp ở đó cho tá»›i sáng em má»›i vô. Äầu Ä‘uôi có rứa thôi anh ná»...
* * * * *
Gần ba mÆ°Æ¡i năm sau, tôi đến thăm đại tá vá» hÆ°u Lê HÆ°á»ng, ở khu nhà táºp thể bá»™ Ä‘á»™i. Bên chén rượu há»™i ngá»™, chúng tôi cùng nhắc lại những ká»· niệm má»™t thá»i tráng lệ cách mạng. Tôi ngỠý muốn viết lại câu chuyện vá» Mừng, ngÆ°á»i đồng Ä‘á»™i tuổi thÆ¡ của tôi. Lê HÆ°á»ng bá»—ng đứng dáºy mở tủ, lục lá»i má»™t hồì lâu. Anh lôi ra cuốn sổ tay dầy khoảng trăm trang. Cuốn sổ đã long bìa, các trang giấy kẻ ca-rô ố và ng nhÆ° những chiếc lá rụng, nhÆ°ng chữ viết còn khá rô vì được viết bằng thứ má»±c xanh Ä‘en Oa-téc-men. Từ những trang giấy ố và ng tôi ngá»i thấy mùi cÅ© xÆ°a, mùi ká»· niệm.
Anh chìa cuốn sổ ra trÆ°á»›c mặt tôi, bà n tay cầm cuốn sổ run run: “Äây là bản ghi tốc ký lá»i cung khai của Mừng hôm đó. Mấy chục năm qua tôi đã đánh mất Ä‘i nhiá»u thứ quý giá, nhÆ°ng không hiểu sao cuốn sổ nà y tôi vẫn còn giữ được. NghÄ© cho cùng cÅ©ng có lý do của nó. Äã từ lâu tôi cÅ©ng mÆ¡ Æ°á»›c viết má»™t cái gì đó vá» nhÆ°ng ngÆ°á»i đồng Ä‘á»™i nhá» tuổi, quá ngây thÆ¡, quá trong sạch nà y. Và tôi cÅ©ng đã thá» bắt tay viết má»™t hai lần... nhÆ°ng lần nà o tôi cÅ©ng bá» dở. Bây giá» thì tôi hiểu rằng, tôi thiếu mất cái chủ yếu để thá»±c hiện Ä‘iá»u mÆ¡ Æ°á»›c. Tôi không có tà i năng, nếu cáºu định viết vá» Mừng, tôi xin tặng cáºu bản ghi tốc ký nà y, là m tÆ° liệuâ€. Äại tá HÆ°á»ng cẩn tháºn xé sáu trang sổ tay dà y đặc những chữ tốc ký, trao cho tôi. Anh há»i: “Cáºu có Ä‘á»c được chữ tốc ký không?†- “Tôi chÆ°a biết Ä‘á»c, nhÆ°ng tôi sẽ há»c. Tôi tin là cÅ©ng không khó lắmâ€.
Và đoạn văn trên là tôi dịch lại gần nhÆ° nguyên văn bản tốc ký của đại tá Lê HÆ°á»ng, lá»i cung khai của Mừng buổi sáng hôm đó.
* * * * *
Mừng kể lại má»™t mạch, em chỉ dừng lại khi phải chùi nÆ°á»›c mắt, và nuốt tiếng nấc nghẹn. Từ giá»ng kể, gÆ°Æ¡ng mặt và những giá»t nÆ°á»›c mắt ngắn dà i chảy trà n trên hai gò má trẻ thÆ¡ của em có cái gì tháºt đến ná»—i Lê HÆ°á»ng thoáng có ý nghÄ©: “Hay đúng là nó bị nghi oan?â€. NhÆ°ng anh đã vá»™i gạt ngay ý nghÄ© đó. Anh còn trẻ quá, má»›i tròn hai mÆ°Æ¡i bốn tuổi. Trong công tác chuyên môn của anh, anh đã phải nhiá»u lần chạm trán và phải thÆ°á»ng trá»±c đối phó vá»›i những âm mÆ°u vô cùng xảo trá, lắt léo của má»™t kẻ thù hiểm Ä‘á»™c, già dặn. Những âm mÆ°u đó thÆ°á»ng được che bá»c bằng lừa lá»c, giả trá và hÆ¡n má»™t lần đã cho anh những bà i há»c bằng máu, nhÆ° trÆ°á»ng hợp cái tên Ä‘Ã n ông giả dạng Ä‘i mua mây. Anh là ngÆ°á»i phải chịu trách nhiệm chÃnh trong vụ nà y. Do đó mà anh phải luôn luôn cảnh giác vá»›i chÃnh tình cảm và suy Ä‘oán của anh. Anh lo lắng mình bị vấp phải sai lầm má»›i.
Sá»± chân tháºt của Mừng đã không chá»c thủng nổi lá»›p áo giáp phòng ngá»± của anh, mà năm tháng, lá»›p áo giáp ấy được kinh nghiệm xÆ°Æ¡ng máu Ä‘an dệt dà y mãi lên.
Mừng kể xong. Lê HÆ°á»ng còn lục vấn thêm nhiá»u chi tiết khác. Cuối cùng anh ngồi im lặng nhìn Mừng rất lâu. Ãnh mắt sắc và sáng lạnh của anh nhÆ° muốn xuyên suốt qua ngÆ°á»i em. Ãnh nói, mắt không rá»i gÆ°Æ¡ng mặt Mừng :
- Tôi đã gặp không Ãt những Ä‘iệp viên nhà nghá», có hạng. NhÆ°ng chú mi má»›i là tên Ä‘iệp viên sừng sá», tinh quái nhất. Những âm mÆ°u hiểm Ä‘á»™c nguy hại cho kháng chiến lại được giấu trong cái vá» bá»c ngây thÆ¡, ngá» nghệch của con nÃt, thì tôi chÆ°a gặp bao giá». Tôi cho chú mi hai ngà y để suy nghÄ©, rồi chú mi phải trả lá»i tháºt rõ rà ng: “Bá»n Pháp giao cho chú mi nhiệm vụ gì trong việc mò lên chiến khu lần nà y?â€. Nếu chú mi ngoan cố, nhất định sẽ bị trừng phạt theo đúng ká»· luáºt của thá»i chiến.
Tháºt ra, vá» sau nà y, Lê HÆ°á»ng má»›i biết, ngay cả hai tiếng Ä‘iệp viên Mừng không rõ nghÄ©a. Em chỉ Ä‘oán lá» má» rằng đó là má»™t tiếng xấu xa lắm, tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° tiếng Việt gian. Nên Mừng chỉ khóc. Và Lê HÆ°á»ng cho rằng đó là những giá»t nÆ°á»›c mắt giả dối của má»™t Ä‘iệp viên bẩm sinh, Ä‘iệp viên thần đồng.
Lê HÆ°á»ng viết lệnh tống giam Mừng. Anh giao Mừng cho má»™t chiến sÄ© ở trạm gác tiá»n tiêu, cầm súng áp giải và o Xê-ca Sáu nÆ¡i có trại giam những binh sÄ© phạm tá»™i chá» ngà y Ä‘Æ°a ra tòa án quân sá»± xét xá».
Ba ngà y sau, đúng và o buổi sáng Lê HÆ°á»ng sá»a soạn và o xê-ca Sáu để lấy khẩu cung Mừng lần thứ hai, bá»n Pháp mở tráºn tấn công quy mô lên chiến khu Hòa Mỹ.
Giặc Pháp đã tÃnh toán khá chÃnh xác và xảo quyệt. Chúng tấn công Hòa Mỹ đúng và o trÆ°a ngà y chủ nháºt.
ThÆ°á»ng thÆ°á»ng ngà y chủ nháºt vùng Tiá»n chiến khu Hòa Mỹ trở nên đông vui, tấp náºp nhÆ° ngà y tết, ngà y há»™i. Bá»™ Ä‘á»™i, cáẩ bá»™, công nhân, từ các lá»›p núi chiến khu, suốt cả tuần sống giữa rừng ráºm, kéo ra Tiá»n chiến khu dạo chÆ¡i, ăn quà bánh, sưởi nắng, ngắm trá»i, ngắm sông.
Các chị ở xưởng bà o chế thuốc, y tá, há»™ lý, tuy không đông lắm nhÆ°ng cÅ©ng đủ là m sống Ä‘á»™ng, tÆ°Æ¡i mát quang cảnh nghiệt ngã của núi rừng kháng chiến. Do có các chị nên cánh Ä‘Ã n ông Ä‘á»u cố gắng ăn mặc là nh lặn hÆ¡n, chải chuốt hÆ¡n ngà y thÆ°á»ng.
Ngà y chủ nháºt, nhà Văn hóa đại chúng thÆ°á»ng tổ chức các buổi sinh hoạt văn hoá, văn nghệ đó là mục hấp dẫn nhất, mà cả tuần là m việc, chiến dấu, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u háo hức chỠđợi...
Chủ nháºt hôm đó chÆ°Æ¡ng trình sinh hoạt nhà Văn hóa khá phong phú, đã được thông báo trÆ°á»›c đó ba ngà y.
1. ChÃnh ủy trung Ä‘oà n Trần Quý Hai kể chuyện vá» cuá»™c khởi nghÄ©a Ba TÆ¡.
2. Bác sÄ© Lê Khắc Thiá»n, Giám đốc bệnh viện chiến khu nóỉ chuyện vá» bệnh sốt rét, những di hại của nó và cách phòng ngừa bệnh Ä‘Æ¡n giản.
2. Anh Hồ Vi nhà thÆ¡ quen biết của trung doà n, trình bà y bà i thÆ¡ má»›i nhất của anh: “Gá»i ngÆ°á»i chÃn lăm†(Tên trung Ä‘oà n chủ lá»±c tỉnh Quảng Trị).
4. Äá»™i đồng ca của nhà Văn hóa đại chúng trình diá»…n bà i hát: “Bình Trị Thiên khói lá»aâ€. Sáng tác của nhạc sÄ© Nguyá»…n Văn ThÆ°Æ¡ng.
5. Công binh xưởng trình diá»…n vở kịch ngắn má»™t mà n: “Ông già và trái thủy lôiâ€.
Bạn Ä‘á»c khi Ä‘á»c đến Ä‘oạn nà y chắc không khá»i nghi ngá», đánh dấu há»i: Má»™t chÆ°Æ¡ng trình sinh hoạt văn hoá, văn nghệ bình thÆ°á»ng là m sao sau hÆ¡n ba mÆ°Æ¡i lăm năm mà tác giả còn nhá»› và kể lại khá rà nh mạch? Hay đó chỉ là chuyện bịa đặt, kiểu hÆ° cấu tiểu thuyết? NgÆ°á»i kể chuyện xin thÆ°a: Sá»± nghi ngá» của bạn Ä‘á»c hoà n toà n có lý. NhÆ°ng đó là má»™t chÆ°Æ¡ng trình sinh hoạt văn hóa văn nghệ gắn liá»n vá»›i má»™t ngà y chủ nháºt khốc liệt, bi thảm, đầy máu, lá»a, xác chết của đồng Ä‘á»™i và đồng bà o. Do váºy mà nó đã tạc khắc và o trà nhá»› của nhiá»u ngÆ°á»i chứng kiến, tham dá»±, vá»›i má»™t Ä‘á»™ sâu bá»n mà thá»i gian không xóa nổi.
Cách đây không lâu, trong má»™t buổi gặp gỡ chuyện trò vá»›i đồng chà Trần Quý Hai, lúc nà y là trung tÆ°á»›ng, tôi đã nhắc lại chÆ°Æ¡ng trình sinh hoạt nhà Văn hóa đại chúng hôm đó. Vá»›i mục Ä‘Ãch kiểm tra lại trà nhá»› của mình, tôi đã quên mất mục thứ hai của chÆ°Æ¡ng trình và đồng chà Trần Quý Hai đã bổ sung: “Anh còn nhá»› là sau khi anh lên kể chuyện vá» cuá»™c khởi nghÄ©a Ba TÆ¡, anh Thiá»n lên nói vá» bệnh sốt rét... Và đúng lúc vở kịch “Ông già và trái thuá»· lôi†mở mà n thì cả chiến khu vang rá»n tiếng Ä‘á»™ng cÆ¡ máy bay và tiếng súng bắn máy bayâ€.
Trong hai ngà y thứ sáu và thứ bảy, tin tức của các tổ trinh sát bám Ä‘ich dÆ°á»›i đồng bằng Ä‘Æ°a vá» chiến khu dồn dáºp: Bá»n địch ở các vị trà dá»c Ä‘Æ°á»ng quốc lá»™ đã táºp trung quân và xe pháo rất đông. Má»™t quân Ä‘á»™i cÆ¡ Ä‘á»™ng ứng chiến từ Quảng Trị kéo và o đóng ở đồn đầu cầu Phò Trạch. Dá»± Ä‘oán của trinh sát: Sáng ngà y chủ nháºt bá»n giặc có thể tấn công chiến khu. Ban chỉ huy trung Ä‘oà n ra lệnh cho các cÆ¡ quan và đồng bà o ở Tiá»n chiến khu phải rút hết và o núi trong đêm thứ bảy. Ở Tiá»n chiến khu chỉ còn lại những Ä‘Æ¡n vị bá»™ Ä‘á»™i có nhỉệm vụ chiến đấu bảo vệ chiến khu.
* * * * *
Sáng chủ nháºt. Cả vùng Tiá»n chiến khu không còn bóng má»™t con lợn, con gà . Quán xá chỉ còn trÆ¡ lại mấy cái bà n tre. Bếp núc lạnh tanh. Những cánh cá»a chống lên thông thống nhÆ° muốn bảo vá»›i bá»n giặc: “Chúng mà y cứ việc mò và o, chẳng có xÆ¡ múi gì đâu!â€.
Mấy chú chồn, chú sóc chắc thấy cảnh vắng lặng khác thÆ°á»ng, lấy là m lạ, từ trong các bụi ráºm chạy ra đứng nghênh ngang ngay giữa các lối Ä‘i. Mắt chúng lÆ¡ láo, ngó ngược, ngó xuôi, Ä‘uôi xù ra cái phÆ°á»›n múa máy, đùa giỡn.
Tiếng rì rà o của dòng sông Ô Lâu, tiếng kẽo kẹt các coá»ng nÆ°á»›c quay nghe nhÆ° rõ hÆ¡n, vang vá»ng hÆ¡n má»i ngà y. SÆ°Æ¡ng mù thÆ°a loãng dần. Những tia nắng sá»›m mà u và ng hoa chạc chìu, xuyên thủng lá»›p sÆ°Æ¡ng mù, trải dà i trên những bãi chông lồ ô chống quân nhảy dù trên các công sá»± bố trà súng phòng không, lấp lánh trên các nòng thép mÆ°á»i ba ly hai, mÆ°á»i hai ly bảy trên các giao thông hà o lố nhố bóng lÃnh, mÅ© xanh rá»n lá nguỵ trang...
Nắng sá»›m tắm và ng các tán cây đại thụ dá»±ng cao vút trên sÆ°á»n núi. Trong những vòm lá ráºm chóp cây, thấp thoáng ẩn hiện những thân hình nhá» bé, thoảng nhìn có thể tưởng lầm là những chú vượn, chú khỉ. Äó chÃnh là cái Ä‘Ã i quan sát do các tổ Thiếu niên trinh sát phụ trách.
CÅ©ng giống nhÆ° sÆ°Æ¡ng mù, không khà căng thẳng, hồi há»™p, lo âu, phấp phá»ng vá» má»™t tráºn tấn công quy mô của giặc nghiá»n nát chiến khu, cứ thÆ°a loãng dần cho đến lúc tan biến hẳn, khi mặt trá»i cà ng lên cao. Cả chiến khu trà n ngáºp mà u nắng tuyệt đẹp của má»™t ngà y chủ nháºt tuyệt đẹp.
Cả chiến khu bắt đầu Ä‘á»™ng Ä‘áºy, nhấp nhổm, vá»™i và ng, muốn tranh thủ những giá» bị mất oan của má»™t ngà y chủ nháºt hứa hẹn nhiá»u sinh hoạt vui chÆ¡i hấp dẫn. Có má»™t quy luáºt mà đứa trẻ lên ba ở vùng giặc chiếm đóng cÅ©ng biết là bá»n giặc chỉ tấn công cà n quét và o lúc rạng sáng, muá»™n lắm là khoảng tám, chÃn giá». Sau đó là coi nhÆ° an toà n. Nên chẳng cần lệnh báo yên, ngÆ°á»i trong núi bắt đầu đổ ra Tiá»n chiến khu. Dẫn đầu là các o, các chú, chủ các quán hà ng. Tốp năm, tốp ba gồng gánh, tay xách nách mang, cÆ°á»i nói ầm Ä©, dá»c các lối mòn giữa rừng cây thấp chạy men theo bìa núi.
Hai chị quần xắn quá gối, gánh má»™t con heo to tÆ°á»›ng, cÆ°á»i nói bô bô :
- Tui biết ngay mà ? Các ông cứ Ä‘oán già đoán non rứa, chá»› tụi Tây Ä‘á»™ng mả Ä‘á»™ng mồ chi mà đi tấn công chiến khu và o ngà y chủ nháºt? Rứa thì ai Ä‘i nhảy đầm, Ä‘i nhà thá» cầu Chúa cho tụi hắn?
- Không nhảy đầm, không đi cầu Chúa, tụi hắn tiếc đứt ruột khác chi chị em mình mất buôn, mất bán!
NgÆ°á»i từ trong các lá»›p núi kéo ra Hòa Mỹ má»—i lúc má»™t đông.
Dá»c bá» sông, các giao thông hà o, các ụ súng phòng không, các chiến sÄ© trá»±c chiến cÅ©ng bắt đầu nhấp nhổm. NgÆ°á»i nhảy lên bá» công sá»± ngồi, ngÆ°á»i vấn thuốc hút, ngÆ°á»i nghếch mặt, mắt hấp háy ngó theo mấy o bà o chế, y tá, cÆ°á»i nói yểu Ä‘iệu kéo vá» nhà Văn hóa đại chúng. Vừa lúc đó, Lê Thắng - Ä‘á»™i trưởng trinh sát Ä‘i ngang qua. Bá»™ áo quần vải sợi đôi rách và bê bết bùn đất, cái mÅ© nan bá»c vải dù bẹp dúm dó cắm mấy cà nh lá nguỵ trang, mắt thâm quầng vì mất ngủ. Suốt đêm qua, anh đôn đáo suốt dá»c chiến khu, kiểm tra lại mạng lÆ°á»›i trinh sát.
Theo sát gót anh là Bồng-da-rắn. Trông em cÅ©ng lấm lem mệt má»i không kém Ä‘á»™i trưởng. Mấy chiến sÄ© ở đại Ä‘á»™i liên pháo Ä‘ang ngồi trên bá» công sá»± hút thuốc, nhìn thấy hai anh em, liá»n nói kháy :
- Ông trùm trinh sát ơi! Tây lên thấu mô rồi để anh em còn chuẩn bị nghênh chiến?
- Tin trinh trinh sát thì có ngà y đổ thóc giống mà ăn.
Anh Thắng cứ im lặng bước, nhưng Bồng đốp chát lại ngay :
- Tin lÃnh bắn máy bay thì có ngà y ăn bom Tây no bụng! - và Bồng sẵn sà ng co giò chạy nếu các anh rượt Ä‘uổi.
“Ôi ta buồn ta Ä‘i lang thang bởi vì đâu....â€. Má»™t giá»ng hát cao vút bá»—ng cất lên giữa những vồng sắn cao lút đầu ngÆ°á»i.
Tất cả chÆ°a kịp cãi lá»™n nhau cùng quay lại nhìn. Má»™t cô gái khoảng mÆ°á»i chÃn, hai mÆ°Æ¡i tuổi, áo quần là nh lặn nhÆ°ng xá»™c xệch, đầu Ä‘á»™i và nh hoa mua, hoa sim, tay cầm má»™t nhà nh hoa bãi hoãi mà u nắng sá»›m, vừa Ä‘i vừa quay nhà nh hoa, vừa hát. GÆ°Æ¡ng mặt cô xanh xao, cặp mắt mở to, lóe sáng ánh ngây dại.
- “Dừng chân ta ngắm cảnh bao la sầu†- Cô ngoảnh mặt vá» phÃa núi xanh, cÆ°á»i lên khanh khách - “Ha ha ha! Núi rừng bao la sầu đẹp quá! Äẹp quá! Ha ha ha...â€.
Bồng-da-rắn chạy đến bên cô gái, nói giá»ng dịu dà ng, van vỉ :
- Chị Hoà i Trinh Æ¡i, chị Ä‘i và o núi nghỉ ngÆ¡i cho khá»e. Chị hát chi hát hoà i rứa, là m em đứt ruá»™t...
- Ha ha ha! Hoà ng tỠcủa ta! Hoà ng tỠcủa ta! Ta ban cho chà ng bông hoa thần là m ra hạnh phúc...! - Chị cầm nhà nh hoa bãi hoãi quệt quệt hai bên má Bồng, rồi cắm và o túi áo Bồng. Bồng đỠmặt, quay lại, lầm lũi bỠđi.
Cô Hoà i Trinh ở xưởng bà o chế thuốc trÆ°á»›c đây được coi là hoa khôi của chiến khu, sốt rét nhiá»u quá đã phát Ä‘iên từ mấy tháng nay. Cô cứ Ä‘i lang thang khắp chiến khu mà hát nhÆ° váºy.
Nhà Văn hóa đại chúng đã cháºt nÃch ngÆ°á»i. Anh Hinh tỉnh Ä‘á»™i phó, trưởng ban nhà Văn hóa lên tuyên bố buổi sinh hoạt thÆ°á»ng kỳ tuy hôm nay bắt đầu hÆ¡i muá»™n nhÆ°ng hứa hẹn sẽ rất thú vị, hấp dẫn. ChÃnh ủy Trần Quý Hai lên kể chuyện vá» cuá»™c khởi nghÄ©a Ba TÆ¡ vá»›i giá»ng Quảng Ngãi quen thuá»™c, Ä‘áºm Ä‘Ã má»™c mạc.
Cách nhà Văn hóa đại chúng mấy nÆ°Æ¡ng sắn là dãy quán hà ng. Lá»a bếp quán nà o cÅ©ng cháy rừng rá»±c. Gió bay mùi xà o bò, cháo bánh canh, nÆ°á»›c lèo, đến táºn đây. Khán giả Ä‘ang chăm chú nghe bác sÄ© Lê Khắc Thiá»n giảng giải vá» con muá»—i Anôphen. Hiệu Coiffeur de luxe của anh Äỡm kẻ và o ngÆ°á»i ra tấp náºp. Anh Äỡm tay lược, tay tông-Ä‘Æ¡ ngá»± trên cái ghế cà nh cây nhÆ° Bảo Äại ngá»± trên ngai và ng, hai cẳng chân xá» trong bao bố chống ruồi và con bu mắt.
Bên kia Ä‘Æ°á»ng mụ Táo bán hà ng vừa ngắm nguýt đôi câu đối trên cá»™t bÆ°Æ¡ng hiệu Coiffeur de luxe.
- Rứa mà cũng đòi đối đáp! Nghe cục súc như đá quăng!
MÆ°á»i má»™t giá» mÆ°á»i sáu phút.
Trên Ä‘Ã i quan sát phÃaTây Nam chiến khu do má»™t tổ Thiếu niên trinh sát phụ trách, tiếng kẻng báo Ä‘á»™ng máy bay bá»—ng dồn dáºp vang lên. Tiếng kẻng chỉ má»™t loáng đã lan rá»™ng cả Tiá»n chiến khu. Bầu trá»i chiến khu vang ầm tiếng Ä‘á»™ng cÆ¡ máy bay. Sáu chiếc khu trục thà nh Ä‘á»™i hình chữ V, từ phÃa sân bay Phú Bà i vèo vèo lao đến. Các cỡ đạn đại liên, trá»ng liên, rạch trá»i đón chúng. Chỉ mấy phút sau, cả vùng trá»i Hòa Mỹ chìm ngáºp trong tiếng bom, tiếng súng.
Tiếng bom, súng vừa lặn được và i phút, thì từ phÃa biển, mÆ°á»i chiếc máy bay váºn tải Äa-cô-ta thà nh má»™t hà ng ngang, lùi lÅ©i bay đến chiếm lÄ©nh vùng trá»i chiến khu. Vượt qua khá»i sông Ô Lâu, từ bụng máy bay bung ra hà ng trăm chiếc dù trắng, xanh, và ng, Ä‘á», nhÆ° những tai nấm Ä‘á»™c khổng lồ, ngả nghiêng giữa bầu trá»i. Chúng lá»›n dần lá»›n dần cho đến lúc nhìn rõ những tên giặc Ä‘en, trắng Ä‘eo lủng lẳng dÆ°á»›i những chiếc dù.
- Tây nhảy dù! Tây nhảy dù!
Tiếng gà o thét, hô hoán dáºy lên khắp nÆ¡i.
Buổi sáng thanh bình của chiến khu Hòa Mỹ đã kết thúc trong lá»a và máu, vá»›i hà ng trăm xác chết của đồng bà o, cán bá»™, bá»™ Ä‘á»™i bị bom, quân nhảy dù và quân bá»™ trà n qua sông Ô Lâu, tà n sát man rợ chÆ°a từng thấy. Và những ngÆ°á»i chứng kiến cảnh tà n sát ấy rõ rà ng hÆ¡n hết là các em trong Ä‘á»™i Thiếu niên trinh sát trên các Ä‘Ã i quan sát của chiến khu.
* * * * *
Suốt má»™t tuần, báo chà của địch ở Huế Ä‘Æ°a tin dồn dáºp, rầm rá»™ vá» tráºn đại thắng của quân Ä‘á»™i Pháp tại chiến khu Hòa Mỹ.
Vá»›i những dòng chữ tÃt lá»›n chạy dà i trên các trang nhất :
“Chiến khu Hòa Mỹ của Việt minh Thừa Thiên bị dìm trong má»™t biển lá»a và khóiâ€.
“Dinh lÅ©y đầu não của Việt minh Thừa Thiên đã bị nghiá»n nát và xóa sạch khá»i vùng núi Hòa Mỹâ€.
“Trung Ä‘oà n trưởng Hà Văn Lâu, ChÃnh ủy Trần Quý Hai đã chết trong đám loạn quânâ€.
“Xác chết của binh sÄ© trung Ä‘oà n 101 lấp kÃn dòng sông Ô Lâu v.v...â€
Hà ng ngà y, cả chục chiếc ô tô chở đầy những ngÆ°á»i áo quần rách rÆ°á»›i, hai tay bị trói, cùng vá»›i súng đạn, chạy vòng quanh thà nh phố. Dẫn đầu Ä‘oà n ô tô là chiếc xe Jeep trống kèn inh á»i, loa phóng thanh oang oang thà nh phố.
“Äây là quân lÃnh Việt minh bị bắt tại chiến khu Hòa Mỹ và má»™t phần rất nhá» số súng đạn thu được của chúngâ€.
Nhân dân Huế chẳng còn lạ gì, miệng lưỡi láo thiên láo địa của bá»n giặc. NhÆ°ng chúng cứ ra rả suốt ngà y bên tai nhÆ° váºy, là m đồng bà o không khá»i hoang mang, lo lắng.
Sá»± tháºt, sau má»™t tuần đánh phá, bá»n giặc cÅ©ng chỉ lởn vởn được bên ngoà i là ng Hòa Mỹ. Má»—i ngà y chúng mở cả chục đợt tấn công, có máy bay, đại bác yểm trợ, vẫn không vượt nổi dải rừng cây thấp trÆ°á»›c thá»m núi chiến khu.
Ban đêm chúng co cụm lại trong các công sá»± Ä‘Ã o đắp vá»™i và ng hai bên bá» sông Ô Lâu. Chúng đặt đại bác trên các đỉnh đồi bên kia sông, bắn suốt ngà y đêm và o các lá»›p núi xanh. Bầu trá»i chiến khu nhÆ° cái bể rèn khổng lồ vá»›i hà ng ngà n thanh sắt nung Ä‘á» nhúng và o nÆ°á»›c kêu xèo xèo. Äó là tiếng rÃt của đạn moóc-chê, đại bác và hà ng trăm quả bom lá»›n nhá» dá»™i xuống các sÆ°á»n núi, khe suối.
Äêm, quân ta từ trong núi tổ chức các đợt phản kÃch đánh và o các toán giặc co cụm dá»c bá» sông, mặt khác, tổ chức thu lượm thi hà i chiến sÄ©, đồng bà o bị giặt giết trong hôm chúng nhảy dù, Ä‘Æ°a và o núi chôn cất.
Trong số nà y, có xác chết đã in và o trà nhá»› các Ä‘á»™i viên thiếu niên trinh sát nhÆ° sắt nung Ä‘á». Äó là anh Äỡm thợ cắt tóc anh chết ná»a nằm ná»a ngồi, bị đạn tiểu liên bắn nát mặt.
Hai cẳng chân đầy mụn lở loét vẫn xá» trong cái bao tải, má»™t tay anh nÃu sợi dây da đóng và o cá»™t anh vẫn dùng để liếc dao.
Hình nhÆ° anh định chạy nhÆ°ng bị vÆ°á»›ng lùng bùng trong cái bao tải nên ngã xuống. Anh nÃu sợi dây da gượng đứng dáºy thì bá»n giặc nhảy dù xông và o bắn chết.
Hoà i Trinh cô nhân viên bà o chế, Ä‘iên, bị bá»n giặc lá»™t trần truồng, hãm hiếp, rồi dùng lưỡi lê xăm nát mình. Äầu cô vẫn Ä‘á»™i cái vòng hoa kết bằng những bông hoa sim, hoa mua.
Trong túi áo của Bồng vẫn còn nguyên nhà nh hoa chạc chìu cô tặng em trÆ°á»›c lúc bị giặc giết chỉ mấy tiếng đồng hồ. Äã má»™t tuần nay rồi, má»—i lần bất chợt ngá»i thấy mùi hoa rừng úa héo dâng lên từ ngá»±c áo, hai mắt em trở nên Ä‘á» ngầu, già n giụa nÆ°á»›c mắt.
3
Trung Ä‘oà n trưởng Ä‘i vá» phÃa Ä‘Ã i quan sát cây quao ở lÆ°ng chừng dốc núi Xê-ca Bảy. ChÃnh cây quao mà Mừng đã chỉ và o bản đồ của ông, và đỠnghị đặt Ä‘Ã i quan sát ở đây. Bá»™ quần áo kaki mà u xanh lá cây và cái mÅ© cối của ông cÅ©ng lấm láp bùn đất không khác gì các chiến sÄ© của ông Ä‘ang bố trà dá»c các chiến hà o. Theo sau ông là em Nghi liên lạc trung Ä‘oà n bá»™, mặc quần dà i xắn quá gối, đầu trần, tóc Ä‘á» quạch đất bụi, ấo sÆ¡ mi rách tả tÆ¡i. Vai em khoác khẩu các-bin.
Dá»c lối Ä‘i, cây cối bị bom, đạn đại bác, đạn súng cầu vồng phạt đổ ngả nghiêng. Hố đạn bom nhÆ° những vết mụn lở loét lá»— chá»— khắp sÆ°á»n núi. Tiếng đạn rÃt xèo xèo ngang qua đầu hai anh em. Chốc chốc Trung Ä‘oà n trưởng và Nghi lại nằm rạp xuống sau các gốc cây lá»›n tránh đạn. Dứt đợt nổ, hai ngÆ°á»i lại đứng dáºy, phủi đất bùn, lá cây, vá» cây mà đạn ném phủ!ên ngÆ°á»i và tiếp tục Ä‘i.
Äà i quan sát cây quao do các em Hòa-Ä‘en, Hiá»n, Châu-sém và Ba phụ trách. Châu-sém là m tổ trưởng. Äây là đà i quan sát Ä‘á»™c nhất trong năm Ä‘Ã i quan sát của chiến khu, được trang bị máy Ä‘iện thoại. Äiện thoại nối liá»n Ä‘Ã i quan sát vá»›i hầm chỉ huy của Trung Ä‘oà n trưởng, đặt cách đó gần má»™t cây số.
Trung Ä‘oà n trưởng đến nÆ¡i đúng và o phiên trá»±c của Hòa-Ä‘en. Em ngồi trên chạc ba ngá»n cây, tay cầm ống nhòm chăm chú theo dõi bá»n giặc Ä‘ang lúc nhúc Ä‘i trên vùng đất Tiá»n chiến khu. Bên em là máy Ä‘iện thoại và há»™p Ä‘á»±ng pin máy, được buá»™c chắc chắn và o má»™t cà nh cây, ngang tầm tay vá»›i của em.
Châu, Hiá»n và Ba ngồi dÆ°á»›i gốc cây, trÆ°á»›c mắt là mấy hốcá nhân má»›i Ä‘Ã o, đất rừng đắp quanh miệng hố còn tÆ°Æ¡i nguyên.
Cách gốc cây chừng dăm chục thÆ°á»›c, có ba, bốn hố đại bác sâu hoắm, có má»™t hố sâu lút đầu ngÆ°á»i - chắc là do má»™t trái pháo hạng nặng Ä‘Ã o khoét.
Châu-sém nhìn mấy hố đạn với cặp mắt tiếc rẻ :
- CÆ¡i chi tụi hắn bắn xÃch gần vô đây chút nữa thì tụi mình đỡ mệt, khá»i phải Ä‘Ã o công sá»±. Äồ bắn dở ẹc!
Ba em Ä‘ang ngồi ăn sắn luá»™c. Các em nhai má»™t cách uể oải, mặc dầu bụng đói cồn cà o. Äã ba ngà y nay cả chiến khu phải ăn sắn trừ cÆ¡m, mà sắn lại thiếu muối. Các em thay muối bằng á»›t, thứ á»›t rừng bằng hạt thóc mà cay xé lưỡi. Hiá»n vừa ăn vừa nghêu ngao hát: “Sống ăn sắn mà không thèm ăn phÆ¡ ở ở... Chết huy hoà ng mà không khuất phục ai!â€
Thấy trung Ä‘oà n trưởng Ä‘i đến, các em đứng dáºy :
- Anh ạ! Anh ạ! Má»i các anh ăn sắn cho vui!
Trung Ä‘oà n trưởng cÆ°á»i, há»i :
- Nuốt ngó bá»™ gay go hÃ? - Ông rút trong túi quần ra má»™t khúc sắn dà i cỡ gang tay - Anh cÅ©ng được mấy o cấp dưỡng phát cho hai khúc nhÆ° ri. Từ sáng tá»›i giá» anh cÅ©ng gắng gá»i lắm má»›i nuốt hết má»™t khúc. Các em chịu khó, trong và i ngà y tá»›i răng cÅ©ng có gạo dÆ°á»›i đồng bằng tiếp lên.
Ba nói :
- Dạ ăn sắn cả tuần em cũng ăn được, chỉ khiếp là không có muối.
- Dạ, không biết nhịn muối Ä‘á»™ mÆ°á»i ngà y, có chết không anh hè? - Hiá»n há»i.
- Hồi anh chiến đấu ở mặt tráºn An Khê, nghe mấy cụ già ngÆ°á»i Thượng từng tham gia nghÄ©a quân Ma Trang LÆ¡n, kể là hỠđã từng phải nhịn muối cả năm liá»n.
Châu-sém nói :
- Rứa thì Vệ Quốc Äoà n mình so vá»›i các cụ, khổ đã thấm béo chi anh hè?
- Ừ đã thấm béo chi! Tình hình địch có chi mới không? Anh Thắng đi mô rồi?
- Dạ anh vừa ở đây xong. Anh xuống đôn đốc mấy Ä‘Ã i quan sát ở phÃa Nam, chắc đến trÆ°a má»›i quay vá».
Châu-sém báo cáo :
- Dạ, cả ngà y hôm qua vá»›i sáng ni tụi hắn ráºm rịch Ä‘Ã o công sá»± dá»c bá» sông. - E tụi hắn định ở lại chÆ¡i vá»›i ta lâu dà i anh hè?
Trung Ä‘oà n trưởng chỉ cái thang tre cao vòi vá»i bắt dá»±a và o thân cây để trèo lên Ä‘Ã i quan sát, há»i :
- Có chắc không các em? Anh muốn trèo lên ngó qua một chút.
- Dạ, cũng hơi chắc... Anh trèo không quen sợ bổ. - Châu-sém nhìn cái thang rồi nhìn Trung đoà n trưởng với ánh mắt lo lắng. - Mà tụi hắn hay bắn bất tỠvô đây lắm... lỡ...
Ba nói :
- Bốn giá» chiá»u hôm qua hai thằng XÃt-pi-phai bay qua đây, là là gần sát ngá»n cây. Em tưởng tụi hắn cà o em Ä‘i mất.
Trung Ä‘oà n trưởng cÆ°á»i :
- à là các chú không muốn cho anh trèo chớ chi? Hồi nhỠanh cũng là tay trèo cây chúa lắm chứ các chú đừng tưởng.
Trung Ä‘oà n trưởng vịn thang tre trèo lên thoăn thoắt. Hòa-Ä‘en cúi lom khom, má»™t tay vòng ôm chặt cà nh cây, má»™t tay nÃu khuá»·u tay Trung Ä‘oà n trưởng, giúp ông trèo lên chá»— em Ä‘ang ngồi. Em nép sát và o cà nh cây nhÆ°á»ng chá»— và trao ống nhòm cho ông.
Äại bác giặc lại dồn dáºp bắn và o núi. Nhiá»u trái rÃt ngang qua ngá»n cây. Má»—i lần nhÆ° váºy Hòa-Ä‘en Ä‘á»u rùng mình, cả ngÆ°á»i em căng nhÆ° sợ dây Ä‘Ã n lên hết mức, trong tÆ° thế sẵn sà ng lấy thân mình che đạn cho ngÆ°á»i chỉ huy cao nhất của trung Ä‘oà n. Trung Ä‘oà n trưởng vẫn Ä‘iá»m tÄ©nh lia ống nhòm quan sát địa hình và bá»n giặc Ä‘ang Ä‘Ã o công sá»± dá»c bá» sông Ô Lâu. Má»—i lần có tiếng đại bác rÃt bay qua, ông cÅ©ng chẳng buồn cúi đầu.
Äêm qua có cuá»™c há»p giữa Ban chỉ huy trung Ä‘oà n các đồng chà lãnh đạo Tỉnh ủy, tại Xê-ca Bốn để quyết định những vấn Ä‘á» cấp thiết của chiến khu Hòa Mỹ lúc nà y. Cuá»™c tấn công bao vây chiến khu của giặc đã bÆ°á»›c sang ngà y thứ mÆ°á»i hai. Trong mÆ°á»i hai ngà y qua, cÆ°á»ng Ä‘á»™ các đợt tấn công của giặc và o núi cà ng dữ dá»™i. Tất cả các đợt tấn công Ä‘á»u bị quân ta đánh báºt ra. Quân ta vÅ© khà Ãt, quân số không đông, nhÆ°ng được rừng cây che phủ, và bá»n giặc lại không thông thuá»™c địa hình, nên Ban chỉ huy trung Ä‘oà n tin chắc dù chúng tấn công vá»›i lá»±c lượng gấp đôi cÅ©ng không thể và o được trong núi. NhÆ°ng gay go nhất vẫn là lÆ°Æ¡ng thá»±c. Ba ngà y qua cả chiến khu Ä‘á»u ăn sắn. Những lon gạo cuối cùng được vét dồn cho bệnh viện vá»›i mấy chục thÆ°Æ¡ng binh.
Tỉnh ủy và Ủy ban tỉnh đã liên tiếp cá» nhiá»u Ä‘oà n cán bá»™, đêm bà máºt bò qua phòng tuyến địch, vượt sông Ô Lâu, vỠđồng bằng hai huyện Phong, Quảng huy Ä‘á»™ng lÆ°Æ¡ng thá»±c tiếp tế cho chiến khu Ä‘ang bị bao vây. NhÆ°ng bá»n giặc bao vây chiến khu rất chặt. Không tấn công được và o núi, chúng xoay đổi chiến thuáºt, vây hãm chiến khu dà i ngà y, cắt đứt má»i Ä‘Æ°á»ng tiếp tế từ đồng bằng lên. Chiến khu sẽ kiệt lÆ°Æ¡ng thá»±c. Việt minh tất phải ra hà ng, nếu không hà ng thì chết đói.
Trong mÆ°á»i hai ngà y qua, hà ng chục Ä‘oà n dân công tiếp tế của các xã đồng bằng, gánh gạo, muối lên chiến khu, đã bị bá»n địch phục kÃch tiêu diệt. Gạo, muối lẫn vá»›i máu và xác ngÆ°á»i nằm lăn lóc trên Ä‘Æ°á»ng từ đồng bằng lên núi. NhÆ°ng nhân dân các huyện đồng bằng vẫn gan góc, quyết liá»u thân vá»›i giặc để cứu chiến khu. Äoà n tiếp tế nà y vừa ngã xuống, xác vừa được mang vá» chÆ°a kịp chôn cất, Ä‘oà n tiếp tế khác đã hăm hở lên Ä‘Æ°á»›ng. Nhiá»u Ä‘oà n đã phải Ä‘i má»™t quãng Ä‘Æ°á»ng dà i gấp năm, gấp bảy Ä‘Æ°á»ng chÃnh, vá»›i hy vá»ng lá»t được qua vòng vây giặc. Há» băng qua Quảng Trị, vòng lên núi xanh, rồi từ núi xanh quặt trở lại Hòa Mỹ.
Cuá»™c há»p của Ban lãnh đạo chiến khu Hòa Mỹ đã Ä‘i đến quyết định: Rá»i bá» chiến khu Hòa Mỹ. Dá»i toà n bá»™ chiến khu và o DÆ°Æ¡ng Hoà , má»™t vùng là ng mạc nằm ven thượng nguồn sông HÆ°Æ¡ng - phÃa nam tỉnh. Từ Hòa Mỹ và o DÆ°Æ¡ng Hòa phải Ä‘i xuyên núi mất từ ba đến năm ngà y.
Các bá»™ pháºn cồng ká»nh nhÆ° bệnh viện, kho tà ng công binh xưởng... phải Ä‘i Ãt nhất là mÆ°á»i ngà y.
Ngay đêm đó, má»™t Ä‘oà n tiá»n trạm đã lên Ä‘Æ°á»ng và o chiến khu má»›i.
Tin của các chiến sÄ© trinh sát từ Tiá»n chiến khu Ä‘Æ°a vá» là bá»n giặc Ä‘ang sá»a soạn má»™t tráºn tấn công quyết định và o các Xê-ca. Báo chÃ, Ä‘Ã i phát thanh giặc Ä‘Æ°a tin quân Việt minh bắt đầu chết đói, má»™t số không cầm nổi vÅ© khÃ, Ä‘ang hẩp hối. Chúng tin chắc vá»›i tráºn tấn công quyết định nà y, chúng sẽ nghiá»n nát toà n bá»™ chiến khu. Trinh sát dá»± Ä‘oán mÅ©i tấn công chÃnh của bá»n. giặc là hÆ°á»›ng Xê-ca Bảy, nÆ¡i đóng bệnh viện.
Ban chỉ huy trung Ä‘oà n quyết định tổ chức má»™t tráºn phục kÃch bằng địa lôi lá»›n nhất, dữ dá»™i nhất từ trÆ°á»›c đến nay, vá»›i toà n bá»™ số mìn hiện có của chiến khu, tại bãi trống trên Ä‘Æ°á»ng và o Xê-ca Bảy. Bãi trống nà y ôm vòng chân núỉ có dá»±ng Ä‘Ã i quan sát cây Quao.
Trung Ä‘oà n trưởng đến Ä‘Ã i quan sát để nghiên cứu lại địa hình lần cuối cùng, chuẩn bị cho tráºn địa lôi chiến quyết định.
4
Äợt đại bác câu sâu và o trong các lá»›p núi xanh vừa đứt, gần má»™t chục Ä‘á»™i viên Thiếu niên trinh sát nằm nép mình bên bá» suối tránh đạn, đã vùng ngay dáºy. Các em phủi tóc tai, áo quần, và sá» quanh ngÆ°á»i xem có mảnh đạn nà o găm và o ngÆ°á»i.
Trên triá»n dốc bên kia suối, má»™t Ä‘oà n ngÆ°á»i khiêng vác cồng ká»nh, tay chống gáºy, những ngón chân trần bấm sâu xuống đất, nặng nhá»c bÆ°á»›c Ä‘i.
Những bá»™ pháºn máy móc tháo rá»i, những bánh xe răng cÆ°a, những cái Ä‘e, búa tạ, đạn lép, mìn, những thùng đồ đạc... lúc lắc trên đòn khiêng, nghiến miết vai há», là m chân ngÆ°á»i nà o cÅ©ng bÆ°á»›c Ä‘i chệnh choạng.
Cuá»™c rút lui khá»i chiến khu bắt đầu từ tá» má» sáng, khi Ä‘Æ°á»ng rừng còn chÆ°a nhìn rõ, đẫm Æ°á»›t sÆ°Æ¡ng đêm. TÆ°-dát thÃch dùng chữ nghÄ©a sang trá»ng, gá»i cuá»™c rút lui nà y là “Thiên đô vá» phÃa Namâ€.
Những cÆ¡ quan, những Ä‘Æ¡n vị cồng ká»nh được rút lui trÆ°á»›c.
Há» im lặng má»™t cách kỳ cục. Tiếng đạn đại bác xèo xèo rÃt qua đầu, há» cÅ©ng chẳng thèm núp cÅ©ng chẳng buồn cất tiếng chá»i rủa nhÆ° má»i khi. Má»™t và i ngÆ°á»i quạu cá», là u bà u: “Äiếc Ä‘Ãtâ€.
Há» lầm lÅ©i, nặng nhá»c tiến mãi và o rừng sâu...
Má»™t nừa quân số Ä‘á»™i Thiếu niên trinh sát gồm các em: Du, Äồng, Kỳ, Bé, Nuôi, Phát, Do, Tuyên, Bồng-da-rắn, được lệnh Ä‘i theo Ä‘oà n cán bá»™ tham mÆ°u và o chiến khu má»›i để là m quen trÆ°á»›c vá»›i địa hình, chuẩn bị cho những tráºn chiến đầu má»›i.
TÆ°-dát, Nguyện, Trà , Lô ở hai Ä‘Ã i quan sát cạnh Ä‘Æ°á»ng rút lui. Các em thay mặt ná»a Ä‘á»™i còn ở lại, sẽ rút lui sau cùng, đến gặp gỡ, chia tay vá»›i các bạn rút trÆ°á»›c.
Các em chuẩn bị má»™t bữa tiệc liên hoan chia tay khá thịnh soạn. HÆ¡n má»™t chục vắt cÆ¡m nhá» xÃu, má»—i vắt ná»a lon gạo, đặt trên hai tà u lá chuối rừng, trên tảng đá phẳng phiu nhÆ° má»™t bà n nằm trên bá» suối.
Gá»i má»™t bữa liên hoan chỉ có chục vắt cÆ¡m nhá» xÃu là thịnh soạn, ngÆ°á»i kể chuyện không há» có tà hà i hÆ°á»›c. Nếu biết được cái giá của má»—i vắt cÆ¡m đó, ngÆ°á»i ta sẽ phải nháºn rằng, trên thế gian nà y không có thứ cao lÆ°Æ¡ng mỹ vị nà o đắt hÆ¡n. Giá của má»—i vắt cÆ¡m là giá máu. Äảng bá»™ và chÃnh quyá»n hai huyện Phong, Quảng đã phải tổ chức những Ä‘oà n “VÅ© trang tiếp tế†để Ä‘Æ°a bằng được gạo, muối lên chiến khu... Má»—i Ä‘oà n dân công gánh gạo, muối có má»™t tiểu Ä‘á»™i du kÃch vÅ© trang đầy đủ, Ä‘i mở Ä‘Æ°á»ng và há»™ tống. Há» phải đánh nhau vá»›i bá»n giặc phục kÃch trên các nẻo Ä‘Æ°á»ng để chá»c thủng vòng vây giặc.
Nhiá»u tiểu Ä‘á»™i lên đến chiến khu đã hy sinh chỉ còn ba, bốn ngÆ°á»i. Ná»a đêm hôm kia, má»™t Ä‘oà n dân công huyện Quảng Äiá»n chuyển được mấy tạ gạo lên đến chiến khu, phải mất sáu ngÆ°á»i chết và bốn ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng nặng. Trong số những ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng có má»™t chị tổ trưởng dân công nghe đâu ngÆ°á»i là ng Thệ ChÃ, bị đạn và mảnh lá»±u đạn xuyên qua đùi, bụng. NhÆ°ng chị không chịu rá»i gùi gạo nặng trÄ©u trên vai và đồng thá»i chị chỉ huy tổ mình mang gạo lá»t qua vòng vây giặc. Hiện tại Ä‘ang nằm tại bệnh viện Xê-ca Bảy, trong tình trạng hết sức nguy kịch. Các chiến sÄ©, cán bá»™ trên Ä‘Æ°á»ng rút lui Ä‘á»u tạt và o bệnh viện thăm chị. Hôm qua TÆ°-dát ghé và o thăm, nhìn chị nằm thiêm thiếp hôn mê và tấm chăn Ä‘Æ¡n chị đắp ngang ngÆ°á»i đầm đìa máu, em mếu máo khóc và má»™t ý vụt đến trong đầu: “Ôi những hạt cÆ¡m em ăn, nặng trÄ©u máu nhân dân!â€. GÆ°Æ¡ng dÅ©ng cảm tiếp tế cứu chiến khu của chị chỉ hôm sau đã lan truyá»n khắp chiến khu.
- Thôi ăn Ä‘i, rồi Ä‘i vô thấu trong đó cho được mạnh giá»i anh em hÃ. - Lô khai mạc bữa tiệc liên hoan vẻn vẹn má»™t câu ngắn ngủi nhÆ° váºy.
- Khoan! Khoan! - TÆ°-dát vừa kêu vừa trịnh trá»ng mở gói lá chuối từ nãy tá»›i giá» vẫn cầm lăm lăm trong tay.
- Úi chao! Muối! Muối! Hoan hô Tư-dát! Hoan hô Tư-dát!
Các em vỗ tay hoan hô, reo hò vang dội dốc núi.
TÆ°-dát trang trá»ng đặt gói muối giữa những vắt cÆ¡m. Cả chục cặp mắt nhÆ° bị hút chặt và o đó. Má»™t đốm nắng rá»±c rỡ lá»t qua tán cây, rá»i thẳng và o giữa gói muối. Những hạt muối bắt nắng, sáng lên lấp lánh nhÆ° Ä‘ang cÆ°á»i, nháy mắt vá»›i các em.
Tất cả Ä‘á»u nuốt nÆ°á»›c bá»t.
- Nằm xuống! - Võ Trà bỗng hét to thất thanh.
ChÆ°a hiểu chuyện gì nhÆ°ng tất cả Ä‘á»u nằm rạp xuống đất.
Trên đầu các em rợn lên tiếng xèo xèo nhÆ° sắt Ä‘á» nhúng và o nÆ°á»›c lạnh. Má»™t tiếng nổ chói tai. Äất đá quăng rà o rà o lên mình bá»n trẻ. Trái đạn đại bác nổ cách các em chÆ°a đầy ba chục thÆ°á»›c.
Tất cả đứng báºt ngay dáºy, không kịp phủi tóc tai, mặt mÅ©i, đã ngó ngay và o mâm tiệc liên hoan. Những vắt cÆ¡m còn nguyên, nhÆ°ng gói muối bay đâu mất? Các em tái mặt, nháo nhác ngó quanh tìm kiếm. Äoà n phát hiện ra gói muốn nằm lá»t giữa khe hở hai tảng đá. HÆ¡i đạn nổ đã hất gói muối xuống đó. Nhìn xuống khe hở, các em thấy ngá»n lá nằm nghiêng trút hết muối xuống đáy khe hở. Khe hở vừa hẹp lại vừa sâu.
- Äể tá»›! Äể tá»›! - Các em tranh nhau nằm ẹp xuống, thá»c tay và o khe hở để nhặt muối. NhÆ°ng vô Ãch. Em nà o thá»c được sâu nhất cÅ©ng chỉ đến khuá»·u tay. Äồng cố thá»c khuá»·u tay bị kẹt, không rút ra được. Các em phải xúm lại giúp Äồng rút ra.
Äồng kêu oai oái, nÆ°á»›c mắt, nÆ°á»›c mÅ©i già n giụa vì Ä‘au. Rút ra được khuá»·u tay em bị xây xát, rÆ°á»›m máu.
Tất cả mặt ỉu xìu, tiếc xót, mắt không rá»i khe đá bên dÆ°á»›i có chứa cả kho châu ngá»c.
- Có lẽ mô ta lại chịu thua? - Lô dõng dạc lên tiếng - Cạy đá ra mà lượm!
Thế là tất cả xúm lại hì hục Ä‘Ã o, khoét đất dÆ°á»›i chân tảng đá, là m cho tảng đá há»ng chân để cạy.
Ba, bốn em nhảy xuống suối, bụm tay tát nÆ°á»›c suối và o chân tảng đá cho đất má»m ra, dá»… Ä‘Ã o. Mấy em dùng dao găm, cà nh cây Ä‘Ã o, mấy em khác dùng tay bá»›i đất.
Tất cả mồ hôi vã ra nhÆ° tắm. Những manh áo rách nhÆ° xÆ¡ mÆ°á»›p dán và o những tấm lÆ°ng gầy nhom. Tảng đá không chịu nhúc nhÃch mặc cho các em hò hét xô đẩy. Võ Trà nổi cáu, đạp và o tảng đá chá»i um :
- Tổ cha mi, mi định ăn tươi, nuốt sống gói muối của tụi tau à ?
Tất cả đứng lên, quệt mồ hôi trán, nhăn nhó thiểu não :
- Có lẽ chịu bỠthôi! Ăn được hột muối mà xâm xoà ng mặt mũi ri thì nhịn quách cho rồi?
TÆ°-dát tác giả gói muối, vẫn háºm há»±c :
- Chịu đầu hà ng à ? Äầu hà ng má»™t lần rồi sẽ quen mùi đầu hà ng mãi!
Sáng kiến chợt lóe trong óc em. Em đưa mắt nhìn quanh kêu to :
- Tê rồi! - Em chỉ má»™t cái đòn khiêng ai vứt lăn lóc bên sÆ°á»n núl.
TÆ°-dát nhảy tá»›i chụp cái đòn tre nặng chịch, vác chạy đến, miệng liến láu má»™t câu danh ngôn: “Hãy cho ta má»™t Ä‘iểm tá»±a, ta sẽ bẩy cả quả đất!â€.
TÆ°-dát thá»c má»™t đầu cái đòn tre và o cái hố sâu vừa Ä‘Ã o dÆ°á»›i chân tảng đá. HÆ¡n chục đôi vai tà hon ghé sát và o nhau, gánh cái đòn tre: TÆ°-dát la to: “Hai... ba nà y!â€. Tất cả choãi chân, rÆ°á»n căng mình, gánh báºt cái đòn tre lên. Hòn đá rung rinh rùng mình dÆ°á»›i lá»±c của đòn bẩy, cuối cùng nặng nỠđổ nghiêng vá» má»™t bên.
Các em xúm lại lượm từng hạt muối bá» và o ngá»n lá, mặc cho tiếng đạn đại bác gầm rú ngang đầu.
Khi đã lượm hết, Tư-dát nói :
- Rút kinh nghiệm ta chia cho chắc chuyện. Tá»› đếm rồi, Chia Ä‘á»u má»—i đứa được bảy hạt, hạt nhá» bù hạt to. Nà o ngá»a tay ra để tá»› phân phối. - TÆ°-dát đếm cẩn tháºn từng hạt muối má»™t bá» phần muối và o lòng bà n tay của má»—i bạn :
- Phần muối của mình, TÆ°-dát bá» hết và o lòng bà n tay Äồng, cÆ°á»i nói :
- Phần của tau, tau Ä‘á»n cho mi cái chá»— khuá»·u tay bị tÆ°Æ¡m máu.
5
Chiến khu Hòa Mỹ bị giặc tấn công, vây hãm đã bÆ°á»›c sang ngà y thứ mÆ°á»i lăm. Äó là má»™t ngà y căng thẳng quyết liệt nhất.
Má»›i tá» má» sáng, các đỉnh núi còn chìm khuất trong sÆ°Æ¡ng, bá»n giặc đã bắn đại bác và o các lá»›p núi dồn dáºp gần nhÆ° không phút nà o nghỉ. Äất đá bay rà o rà o, cây cối đổ rầm rầm.
Tám giá» sáng, máy bay phóng pháo à o à o kéo đến hết tốp nà y đến tốp khác, vòng lượn, gầm rú, trút bom đạn xuống các sÆ°á»n núi, khe suối mà chúng nghi có quân ẩn náu. Tin tức từ các Ä‘Ã i quan sát dồn dáºp báo vá» hầm chỉ huy sở: Nhiá»u toán từ đồi Äồng Nhện, đồi Hai Lăm, vượt sông Ô Lâu sang Hòa Mỹ. PhÃa bắc Tiá»n chiến khu, giặc táºp trung qưân đông đặc.
Trung Ä‘oà n trưởng Hà Văn Lâu ngồi trong hầm chỉ huy Ä‘Ã o cạnh gốc má»™t cây kiá»n kiá»n đại thụ. Máy Ä‘iện thoại đặt trong cái hốc khoét sâu và o vách hầm đổ chuông liên hồi. Anh chiến sÄ© thông tin trá»±c Ä‘iện thoại chốc chốc lại Ä‘Æ°a ống nghe cho ông: “Báo cáo? Äà i quan sát cây Quao báo cáo vá»›i anh!â€.
Qua những báo cáo của cảc Ä‘Æ¡n vị Trinh sát, Trung Ä‘oà n trưởng dá»± Ä‘oán bá»n giặc sẽ mở tráºn tấn công quyết định và o núi trong ngà y hôm nay. Giá» tấn công muá»™n nhất là haỉ giá» chiá»u. Và ông đã sẵn sà ng đón tiếp chúng. Tráºn địa mìn được bố trà xong và o lúc má»™t giá» sáng. Ba giá» hai mÆ°Æ¡i phút sáng, ông và má»™t cán bá»™ tham mÆ°u đến kiểm tra lại bãi mìn lần cuối cùng.
Äà i quan sát cây Quao là má»™t trong những Ä‘Æ¡n vị quyết định sá»± thà nh bại của tráºn địa lôi chiến. Ông ra lệnh bổ sung thêm cho tổ Trinh sát cây Quao hai chiến sÄ© nổi tiếng gan dạ của trung Ä‘oà n...
Theo kế hoạch của ông, khi bá»n giặc và o đến địa Ä‘iểm quy định, má»™t bãi trống lá»›n gần dải rừng cây thÆ°a và thấp dÆ°á»›i chân núi Xê-ca Bảy, Äà i quan sát cây Quao sẽ gá»i Ä‘iện thoại vá» hầm chỉ huy. Ông sẽ Ä‘Ãch thân ra lệnh nổ mìn.
Quả địa lôi phát lệnh nặng má»™t trăm cân, do công binh xưởng chế tạo bằng má»™t quả bom lép của địch ném xuống Xê-ca Bốn. Quả bom phát lệnh và toà n bá»™ bãi mìn sẽ được nổ bằng pin Ä‘iện. Hầm của hai chiến sÄ© công binh phụ trách nổ mìn ở cách hầm chỉ huy má»™t tầm gá»i.
6
Em Nghi áo đứt hết cúc mở phanh ngá»±c, quần đùi xắn đến bẹn, đầu trần lấm lem đất bùn, tay xách khẩu các-bin, vừa Ä‘i vừa chạy vá» phÃa Xê-ca Bảy. Em nhảy nhÆ° má»™t con sÆ¡n dÆ°Æ¡ng non qua những thân cây đổ ngổn ngang, những hố đạn, hố bom chi chÃt dá»c theo lối Ä‘i. Thỉnh thoảng em dừng lại, co chân lên, rút má»™t cái gai dÆ°á»›i bà n chân, vất ra xa vá»›i vẻ mặt khinh bỉ.
Em Ä‘ang có nhiệm vụ khẩn cấp: Mang thÆ° của Trung Ä‘oà n trưởng gá»i bác sÄ© bệnh viện trưởng, yêu cầu cho rút gấp những bá»™ pháºn cuối cùng ra khá»i Xê-ca Bảy.
Tráºn tấn công của giặc và o Xê-ca Bảy trong ngà y hôm nay sắp bắt đầu.
Khu vá»±c bệnh viện vắng lặng khác thÆ°á»ng. Các lán Ä‘á»u trống không. Nhiá»u lán đổ sụp, hai mái lán nằm tùm hum trên mặt đất, cá»™t kèo được rút hết là m đòn khiêng cáng bệnh nhân, thÆ°Æ¡ng binh.
Phần lá»›n bệnh nhân, thÆ°Æ¡ng binh, y tá, há»™ lý đã rút khá»i Xê-ca Bảy, chuyển vá» chiến khu má»›i từ hai hôm trÆ°á»›c. Lúc nà y bệnh nhân chỉ còn lại sáu thÆ°Æ¡ng binh vừa được chuyển đến đêm qua và sáng nay.
Bác sÄ© Thiá»n, má»™t anh và má»™t chị y tá, má»™t chị há»™ lý còn ở lại chăm sóc thÆ°Æ¡ng binh. Tất cả được chuẩn bị sẵn sà ng để di chuyển. ThÆ°Æ¡ng binh được đặt nằm sẵn trên cáng là m bằng đòn tre và vải bạt, chá» ngÆ°á»i đến cáng Ä‘i.
Chỉ riêng trÆ°á»ng hợp chị tổ trưởng dân công là m bác sÄ© Thiá»n rất Ä‘á»—i lo lắng, băn khoăn. Các vết thÆ°Æ¡ng quá nặng, chị mất quá nhiá»u máu, nên không hy vá»ng gì có thể qua khá»i ngà y hôm nay. Nếu cáng Ä‘i, chị sẽ chết dá»c Ä‘Æ°á»ng, và có khả năng chết sá»›m hÆ¡n vì các vết thÆ°Æ¡ng Ä‘ang chảy máu bị chấn Ä‘á»™ng. NhÆ°ng nếu để chị ở lại thì phải cá» ngÆ°á»i ở lại săn sóc...
Lúc Nghi bÆ°á»›c và o lán Ä‘Æ°a thÆ° của trung Ä‘oà n trưởng, bác sÄ© Thiá»n vừa tiêm cho chị má»™t mÅ©i thuốc trợ tim.
Trong lúc ông đứng trÆ°á»›c cá»a lán Ä‘á»c thÆ°, Nghi Ä‘i vá» phÃa cuối lán thăm chị tổ trưởng dân công mà hai hôm nay em được nghe cả chiến khu nhắc nhở, bà n tán vá» tinh thần gan dạ vô song của chị, vá» cái gùi gạo chị mang trên lÆ°ng găm đầy đầu đạn, gạo trá»™n vá»›i máu...
Chị nằm trên cáng, đắp tấm chăn Ä‘Æ¡n cÅ© kỹ, đầu gối cái bao tải gấp là m tám, tóc buông lòa xòa phủ kÃn cái tải gối đầu.
Nhá» mÅ©i thuốc trợ tim vừa chÃch, chị dứt cÆ¡n mê sảng, bắt đầu tỉnh lại. Chị mở to mắt nhìn quanh nhÆ° chÆ°a hiểu mình Ä‘ang nằm ở đâu.
Khi còn cách chị và i bước, Nghi bỗng đứng sững lại, kinh ngạc kêu lên :
- Ui! ThÃm?
Nghi nháºn ra, chị tổ trưởng dân công lừng danh của chiến khu, chÃnh là mẹ của Mừng. Em đã được gặp chị trong cái đêm chở Mừng vá» là ng Phò thăm mẹ.
Hôm đó, tuy dÆ°á»›i ánh đèn dầu nháºp nhoạng, và chỉ nói chuyện vá»›i chị có dăm phút, nhÆ°ng gÆ°Æ¡ng mặt chị có vẻ gì rất khác thÆ°á»ng, in sâu và o trà nhá»› của em. Nên thoạt nhìn em đã nháºn ra ngay.
- ThÃm không nháºn ra cháu à ? - Nghi bÆ°á»›c đến há»á»‰. - Cái đêm ở là ng Phò, cháu Ä‘i ngá»±a Ä‘em tin thằng Mừng vá» cho thÃm...
NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà cặp mắt trân trân nhìn Nghi má»™t lúc lâu.
GÆ°Æ¡ng mặt thất thần của chị vụt sống Ä‘á»™ng linh hoạt hẳn lên. Chị là m má»™t cá» Ä‘á»™ng nhÆ° muốn cất đầu dáºy, nhÆ°ng không sao cất nổi. Chị bất lá»±c, yếu á»›t khẽ kêu :
- Cháu là Nghi. ThÃm nhá»› rồi... Rứa em Mừng ở mô, có ở trên chiến khu ni không.
- Dạ có! - Nghi không kịp nghÄ© ngợi, buá»™t miệng trả lá»i.
Ãnh mừng rá»› trà n ngáºp gÆ°Æ¡ng mặt mất máu của chị :
- Ui chao, rứa thì phúc cho thÃm quá! Em Mừng có ở gần đây không? Cháu là m Æ¡n là m phÆ°á»›c gá»i Mừng lại đây cho thÃm chá»™ mặt má»™t chút... ThÃm biết, thÃm yếu lăm rồi, thÃm e chẳng còn sống được bao lâu...
NÆ°á»›c mẳt chị bá»—ng báºt trà o ra nhÆ° xuối. Nghi nhìn chị, cà ng bối rối, em nói tuá»™t luôn :
- NhÆ°ng... chừ hắn không còn là Vệ Quốc Äoà n nữa. Hắn trốn vá» Huế theo cha hắn là m Việt gian, rồi lại mò lên chiến khu là m gián Ä‘iệp cho Tây. Chừ hắn Ä‘ang bị giam ở trại tù chá» ngà y Ä‘Æ°a ra tòa án binh xét xá».
Bác sÄ© Thiá»n kêu to.
- Nghi! - Ông muốn bắt em ngừng lại nhÆ°ng không kịp. Ông không lÆ°á»ng sá»± thể đến nhÆ° thế.
NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà rùng mình. Ãnh mắt chị trở nên_ ngÆ¡ ngác, thảng thốt.
- Răng? Cháu nói răng? Thằng con chị Ä‘i theo cha hắn là m Việt gian? Chừ Ä‘ang bị ChÃnh phủ giam tù? Ui chao? Ui chao? Răng mà con dại rứa con Æ¡i!
Giá»ng chị nhÆ° trong cÆ¡n mê sảng, nghe muốn đứt ruá»™t. Nghi biết mình đã lỡ lá»i, không còn cách gì chữa lại được nữa.
Em đứng ngây ngÆ°á»i nhìn chằm chặp gÆ°Æ¡ng mặt mẹ Má»ng, vừa má»›i tÆ°Æ¡i rạng đó, chừ đã nhăn nhúm, tái nhợt vì Ä‘au khổ, đầm đìa nÆ°á»›c mắt, em cÅ©ng muốn òa khóc theo luôn. Môi em run, ấp úng mãi không nói được Ä‘iá»u gì.
Chị Niệm thò tay ra ngoà i chăn, bÃu chặt lấy vạt áo của Nghi, nhÆ° chỉ sợ em bá» chạy mất. Chị nói qua nÆ°á»›c mắt :
- Cháu đừng giáu thÃm mà tá»™i thÃm lăm cháu ná». Em Mừng có đúng nhừ rứa thì cứ nói cho thÃm biết... Mà chắc đúng thiệt rồi. Ui chao, hắn tưởng cha hắn là cái thằng Năm Ngá»±a... Thằng Năm Ngá»±a cô hồn chuyên giết ngÆ°á»i ở Huế... Ai còn lạ chi... mà cÅ©ng lá»—i tại mạ hết, con Æ¡i... - Chị bắt đầu nói lảm nhảm nhÆ° Ä‘ang rÆ¡i dần và o cÆ¡n mê sảng. Cả gÆ°Æ¡ng mặt chị vùi trong nÆ°á»›c mắt...
Bác sÄ© Thiá»n vá»™i vã sai chị y tá tiêm cho chị má»™t mÅ©i thuốc trợ tim. Chị bất chợt nhÆ° vừa bừng dáºy sau cÆ¡n ác má»™ng. Chị nói vá»›i Bác sÄ© Thiá»n, ánh mắt van nà i cầu khẩn :
- Xin ông cho tui được gặp thằng con tui... Con tui hắn dại dột quá... ông thương tui, cho tui được chộ mặt thằng con tui trước khi tui nhắm mắt, xuôi tay...
Bác sÄ© Thiá»n há»i Nghi :
- Cái chú Mừng ấy chừ ở mô rồi!
- Dạ ở trại giam Xê-ca Năm. Sáng ni em cÅ©ng và chạy công văn vô đó. Trại giam cÅ©ng Ä‘ang sừa soạn rút khá»i chiến khu.
- Chừ là m răng hè? - Bác sÄ© Thiá»n bối rối tá»± há»i.
Nghi như vụt tỉnh trà lại. Em hấp tấp nói :
- Chừ ri anh nì. Anh viết mấy chữ gá»i anh Lanh phụ trách trại giam, xin cho Mừng được đến Xê-ca Bảy gặp mạ hắn. Em cÅ©ng thân vá»›i anh Lanh lắm, em nói thêm vô, chắc rằng anh ấy cÅ©ng cho hắn Ä‘i.
Bác sÄ© Thiá»n lấy giấy bút viết bức thÆ° ngắn gá»i trại trưởng trại giam, trao cho Nghi. Nghi gấp tÆ° lá thÆ° bá» và o túi khoác khẩu các-bin lên vai, hấp tấp nói :
- Em cố chạy tháºt mau, may ra còn kịp.
Và em lao ra khá»i khu lán bệnh viện.
Nghi cắm đầu chạy thục mạng vá» phÃa Xê-ca Năm, miệng lẩm bẩm: “Lạy trá»i may ra còn kịp!â€. Äại bác nổ ầm ầm quanh mình, em cÅ©ng không kịp nằm xuống núp. HÆ¡n ná»a giá» sau, Nghi đã bÆ°á»›c và o cổng trại giam. Khoảng hai chục tù nhân toà n những Việt gian, gián Ä‘iệp, những binh sÄ© phạm pháp, táºp há»p thà nh má»™t hà ng dà i trÆ°á»›c sân trại giam. Tất cả Ä‘á»u bị trói, hai tay chắp trÆ°á»›c bụng, mặt cúi gằm nhìn đất. Mấy anh lÃnh gác trại giam tay xách súng, ba lô trên vai, chuẩn bị áp giải toán tù rá»i khá»i chiến khu.
Vừa thoáng nhìn, Nghi đã nháºn ngay ra Mừng đứng ở quãng giữa hà ng, hai tay bị trói bằng dây Ä‘iện thoại, chắp trÆ°á»›c bụng. Mừng cÅ©ng nháºn ra Nghi, em khẽ gá»i :
- Nghi!
Nghi nghe gá»i, nhÆ°ng giả bá»™ là m ngÆ¡, không quay lại.
Nghi đi thẳng đến lán trưởng trại, vừa thở vừa móc túi lấy bức thư đưa cho anh.
Trưởng trại Lanh trạc bốn mÆ°Æ¡i tuổi, vóc dáng cao lá»›n, xÆ°Æ¡ng xẩu, gồ ghá». Anh Ä‘á»c bức thÆ° của bác sÄ© Thiá»n trán cau lại, nói :
- Nhưng là m răng được chừ!
Nghi vá»™i đứng thẳng ngÆ°á»i lên, nói không kịp thở.
- Anh gắng giúp cho thÃm ấy. ThÃm ấy bị thÆ°Æ¡ng nặng lắm, sắp chết rồi, thÃm ấy chỉ ao Æ°á»›c chá»™ mặt con trÆ°á»›c khi nhắm mắt. Anh thÆ°Æ¡ng thÃm ấy đã liá»u chết cứu chiến khu, chá»› hắn thì ai mà thÆ°Æ¡ng được?
Giá»ng van nà i khẩn thiết của Nghi là m cho ngÆ°á»i trưởng trại giam vốn có tiếng là lòng sắt dạ lim, cÅ©ng phải Ä‘á»™ng lòng.
Anh Lanh nói, mặt vẫn không thôi cau có :
- Anh chẳng tiếc chi, nghÄ©a tá» là nghÄ©a táºn. NhÆ°ng khổ cái là chừ không có ngÆ°á»i áp giải hắn. Số anh em canh trại còn Ãt quá chỉ đủ để áp giải cả bá»n...
- Hay anh giao hắn cho em. Em sẽ áp giải hắn đến cho mạ hắn gặp, chỉ một lúc em giải hắn vỠtrả các anh.
- Liệu em có áp giải nổi hắn không? Lỡ hắn bỠchạy ra Hòa Mỹ với tụi giặc thì em là m răng?
- Thì khẩu các-bin đây em để là m chi? - Nghi Ä‘Æ°a khẩu các- bin ra trÆ°á»›c mắt anh, bấm chốc rút băng đạn ra. - Äây anh coi, băng đạn còn đủ cả chÃn viên. Hắn mà chạy là em bắn ngay. Mà em bắn chẳng tồi đâu. - Nghi lên đạn khẩu các-bin, chỉ má»™t chùm trái chôm chôm rừng cao vút trên ngá»n cây ở góc trái sân trại, nói.
Nghi đặt khẩu súng lên vai, ngắm và bóp cò. Chùm chôm chôm rơi bịch xuống đất, trái văng tung tóe.
- Rứa em phải bảo đảm nghe?
- Hắn mà chạy mất thì em xin thế ngay vô chỗ hắn.
Anh Trưởng trại bÆ°á»›c ra giữa sân gá»i :
- Tên Mừng đâu?
- Dạ, em đây ạ.
- Mi Ä‘i theo đồng chà nà y lên Xê-ca Bảy có việc gấp. Anh nhìn Mừng vá»›i cặp mắt Ä‘e doạ, nói tiếp. - Dá»c Ä‘Æ°á»ng mà mi có ý bá» trốn thì liệu hồn, nhÆ° chùm trái chôm chôm tê - Anh chỉ chùm trái chôm chôm lăn lóc trên sân.
Chỉ sau hÆ¡n mÆ°á»i nà y sống ở trại giam mà Mừng đổi khác đến không ngá». GÆ°Æ¡ng mặt em hốc hác, ánh mắt buồn bã, đỠđẫn, cặp môi run run mÃm chặt. Bá»™ áo quần kaki ga-bạc-Ä‘in nhem nhuốc, lấm lem không còn ra mà u sắc gì. Cả con ngÆ°á»i em toát lên ná»—i cam chịu, nhẫn nhục của ngÆ°á»i biết rằng mình oan uống mà không còn cách gì minh oan được.
Em ngẩng nhìn trưởng trại rồi nhìn ngÆ°á»i bạn cÅ©, ánb mắt thảng thốt, dò há»i. Em cúi vá»™i nhìn xuống đất. Em lặng lẽ, ủ rÅ© bÆ°á»›c ra khá»i hà ng. Hai cổ tay bị trói bà n tay chắp trÆ°á»›c bụng. Nghi nhìn ngÆ°á»i bạn cÅ© vá»›i cặp mắt vừa ghê tởm, vừa thÆ°Æ¡ng xót.
“Rốp!†Nghi lên đạn khẩu cac-bin, khóa chốt an toà n, cầm ngang khẩu súng chÄ©a và o sau lÆ°ng Mừng. Em ra lệnh, giá»ng cá»™c cằn :
- Äi lên Xê-ca Bảy!
Mừng cúi gằm mặt lặng lẽ bÆ°á»›c Ä‘i, lÆ°ng hÆ¡i gù xuống, dáng Ä‘i quen. thuá»™c của kẻ tù tá»™i. Nhìn má»™t em bé vá»›i đáng Ä‘i đó, ngÆ°á»i rắn lòng nhất cÅ©ng thấy mủi lòng. Nghi vụt nhá»› lại cái đêm ngồi chung vá»›i Mừng trên lÆ°ng. ngá»±a phi vá» là ng Phò thăm mạ. “Bữa ni mình cÅ©ng Ä‘Æ°a hắn Ä‘i thăm mạ mà hắn thì phải trói tay, còn mình cầm súng chÄ©a vô lÆ°ng hắnâ€. Em nghÄ© váºy và ná»—i giáºn, thÆ°Æ¡ng trà o lên nghẹn cổ, là m em cÅ©ng trở nên lặng lẽ, lầm lì.
Äi qua khá»i dốc núi, Mừng há»i không ngoái đầu lại.
- Cáºu. Anh - (Quen miệng, Mừng buá»™t gá»i Cáºu, nhÆ°ng em chợt nhá»› ra mình bây giá» không được phép gá»i ngÆ°á»i bạn cÅ© là cáºu, nên vá»™i chữa là Anh) dắt tui lên Xê-ca Bảy có việc chi?
- Cho mạ mi gặp mi!-
Mừng sững sá» quay lại, lắp bắp há»i :
- Mạ tui? Mạ tui?... Anh đừng nôi dối mà tội tui. - Hai mắt Mừng tự đưng nhòe ướt.
- Thì đúng là mạ mi... Tau thèm nói láo là m chi?
- Nhưng là m răng mạ tui ở trên chiến khu được?
- Mạ mi là m tổ trưởng tổ dân quân gánh gạo tiếp tế cho chiến khu. Cơn mi ăn bữa ni là gạo mạ mi đưa lên đó. Tây hắn bắn mạ mi bị thương nặng lắm. Rứa mà mi theo Tây là m Việt gian.
- Ui chao, mạ Æ¡i! Mạ! - Mừng báºt kêu to rồi quay đầu vùng chạy, Nghi há»›t hải lao Ä‘uổi theo.
Hai tay Mừng bị trói nên chạy được má»™t quãng, vấp phải rá»… cây nằm. gồ lên mặt đát, em mất Ä‘Ã ngã váºp mặt xuống đất.
MÅ©Ã em trúng phải hòn đá, máu cam chảy lòa lện. Em muốn đứng dáºy chạy tiếp, nhÆ°ng không chống tay được để lấy dà đứng dáºy. Nghi phải cúi xốc vai gỉúp Mừng đứng lên. Mừng Ä‘Æ°a lưỡi liếm máu chảy trà n xuống môi, vừa khóc vừa nói :
- Anh cởi trói cho tui với, tui mới chạy mau được. Anh ơi, tui sợ không tới kịp...
- Nhưng lỡ mi chạy trốn thì răng?
Tui còn biết chạy trốn đi mô?
- Trốn xuống Hòa Mỹ theo Tây. Chừ Tây đang ở đầy dưới đó!
- Tui Ä‘á»i mô theo Tây. Anh cÅ©ng nghi tui là Việt gian thiệt?
- Cả chiến khu ni ai chẳng biết mi là Việt gian.
- Ui chao, răng mà tui khổ ri trá»i Æ¡i? - Mừng kêu to, loạng choạng ngồi sụp xuống đất nhÆ° bị ai phang má»™t gáºy trúng giữa đỉnh đầu - Rứa thì chừ tui còn biết kêu ai! - Mừng nức nở, nÆ°á»›c mắt đầm đìa hai má.
Nghi cởi trói cho Mừng. Hai tay được tá»± do, Mừng đứng báºt dáºy, vừa quệt nÆ°á»›c mắt vừa nói :
- Chạy mau anh! Chạy mau cho tui được gặp mạ tui.
Hai em chạy đến má»™t ngã ba. Cả hai Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»u đến được Xê-ca Bầy. ÄÆ°á»ng rẽ trái gần hÆ¡n, nhÆ°ng phải vòng qua Ä‘Ã i quan sát cây Quao. Cả lối mòn phÆ¡i mình dÆ°á»›i mÆ°a đạn đại bác và súng cầu vồng, và các loại đạn bắn thẳng của giặc. Con Ä‘Æ°á»ng rẽ trái lấp bên kia sÆ°á»n núi, xa hÆ¡n nhiá»u nhÆ°ng an toà n hÆ¡n. Cả hai lối Mừng Ä‘á»u thuá»™c lòng, em rẽ lối trái. Nghi chạy sau, quát to :
- Không Ä‘i Ä‘Æ°á»ng đó? Quay lại!
Mừng quay lại, ngạc nhiên há»i :
- ÄÆ°á»ng ni gần hÆ¡n mà anh?
- Nhưng chạy xuống Hòa Mỹ cũng gần!
Cặp mắt Mừng vụt lóe ánh giáºn dữ. NhÆ°ng em không cãi lại. Em nhẫn nhục quay lui, rẽ sang lối phải. Em cắm đầu chạy, chân không bén đất, Nghi theo được Mừng gần đứt hÆ¡i, nhÆ°ng em không gá»i Mừng chạy cháºm lại, cứ ráng sức Ä‘uổi theo.
“Chừ hắn là thằng Việt gian, Ä‘á»i mô chịu để cho hắn biết mình chạy thua hắn!â€. Em nghÄ© váºy.
7
- Mạ Æ¡i! Mạ! Mạ! Con đây mạ! - Từ ngoà i cá»a lá»›n, Mừng chạy à o và o, kêu to thất thanh.
Tiếng gá»i mạ của ngÆ°á»i chiến sÄ© thiếu niên không may gặp phải chuyện oan khuất, có má»™t âm sắc xé lòng, đến ná»—i ba mÆ°Æ¡i năm sau, bác sÄ© Lê Khắc Thiá»n còn nói: “Má»—i lần tôi bất chợt nhá»› lại tiếng gá»i mạ của em ngÆ°á»i tôi cứ nổi hết gai ốc!â€.
Từ lúc Nghi xách súng chạy ra khá»i lán, chị tổ trưởng dân công mắt cứ mở trân trân nhìn ra phÃa cá»a lán, ngÆ°á»i chị gần nhÆ° bất Ä‘á»™ng. Cả gÆ°Æ¡ng mặt chị, từ ánh mắt, từ là n da ngả dần sang mà u sáp trong, từ vầng trán xâm xấp mồ hôi, cặp môi héo hắt, ngầm ngáºp ná»—i chá» khắc khoải đến kinh khiếp.
Và nhÆ° kiệt sức vì đợi chá», chị bắt đầu rÆ¡i và o tình trạng hôn mê. Có lẽ lúc nà y thần chết Ä‘ang nÃu kéo chị, và chị tuyệt vá»ng, bất lá»±c, cố sức trụ lại. Bà n tay chị bÃu chặt thà nh cáng, nhÆ° ngÆ°á»i sắp chết Ä‘uối bÃu chặt mảnh ván thuyá»n.
Mừng ngồi thụp xuống bên cáng, ôm chùm lấy đầu mẹ, lay lay gá»i chuyển Ä‘á»™ng cả gian lán.
- Mạ! Mạ! Mạ tỉnh lại đi! Con đây mà mạ!
Mặt em cúi gần chạm mặt mạ, vừa gá»i vừa khóc nhÆ° mÆ°a nhÆ° gió. NÆ°á»›c mắt em nóng hổi, lã chã rÆ¡i xuống mặt mạ. Có lẽ tiếng lay gá»i và những giá»t nÆ°á»›c mắt nóng bá»ng của con trai đã giúp ngÆ°á»i mẹ vùng ra khá»i cáng tay siết chặt, nÃu kéo của thần chết. Chị vụt mở bừng mắt, nhìn con trân trân. ChÆ°a bao giá» chị nhìn mặt con sát gần đến nhÆ° thế. Hình nhÆ° chị vẫn chÆ°a dứt khá»i cÆ¡n mê sảng, có thể chị tưởng là nhìn thấy con trong mÆ¡. Và trà nhá»› chị nhÆ° vụt hồi phục. Cặp mắt chị sống Ä‘á»™ng hẳn lên. Chị Ä‘Æ°a hai tay ôm mặt con, kéo sát gần hÆ¡n nữa, rồi đẩy ra xa má»™t chút để nhìn cho được rõ. Miệng chị ná»a nhÆ° cÆ°á»i, ná»a nhÆ° mếu. Chị nói, giá»ng tỉnh táo khác thÆ°á»ng :
- Con đó à Mừng? Rứa là mạ đã được chộ mặt con...
- Ui chao, Ä‘á»i mạ răng mà rủi ro Ä‘au Ä‘á»›n đến nÆ°á»›c ni, con Æ¡i! Mạ nghe nói con Ä‘i theo thằng Năm-ngá»±a là m Việt gian... Con dại dá»™t quá con Æ¡i... NhÆ°ng cÅ©ng do lá»—i tại mạ hết... Con hÆ° tại mạ... Chừ mạ sắp nhắm mắt, xuôi tay, mạ phải nói rõ đầu Ä‘uôi Ä‘á»i mạ, Ä‘á»i con, cho con biết. Thằng Năm-ngá»±a không phải cha con mô. Quê mạ con mình táºn ngoà i Quảng Trị tê. Cha con rủi chết từ lúc mạ có mang con được ba tháng. Cha, mạ thÆ°Æ¡ng nhau hung... lỡ ăn nằm vá»›i nhau mà chÆ°a kịp cÆ°á»›i xin. Cha con bệnh nặng, nghèo quá không có tiá»n thuốc thang nên phải chết. Mạ Ä‘Ã nh mang tiếng gái chá»a hoang. Xấu hổ ê chá», mạ bá» trốn khá»i là ng, lần mò vô thấu Huế, tìm Ä‘Æ°á»ng sinh sống, chá» ngà y sanh con. Mạ tứ cố vô thân, khá» dại quá, không biết là m chi ngoà i việc hà ng xéo, hà ng xay. Mạ Ä‘i ăn mà y ăn xin thì mạ không quen. Nhiá»u lúc mạ đã định nhảy xuống sông trầm mình cho xong má»™t Ä‘á»i, nhÆ°ng nghÄ© đến giá»t máu cha con để lại trong bụng mạ, nên mạ phải gẳng gá»i sống mà đợi ngà y... Rồi đến bÆ°á»›c cùng quẫn quá, mạ Ä‘Ã nh phải bán thân nuôi miệng, là m gái ** trên sông... Bởi rứa mà có lần con chạy chÆ¡i mô vể, con kêu: “Con **! Con Ä‘Ä©â€. Mạ thất sắc hết hồn: Mạ sinh con, Ä‘em gá»i con cho mệ Lạp dÆ°á»›i là ng Phò, thuê mệ trông nom nuôi nấng con. Tháng tháng được đồng mô mạ gom góp Ä‘Æ°a hết cho mệ trả tiá»n công nuôi dưỡng con... Mệ Lạp mà con tưởng là mệ ngoại con đó. Năm con hÆ¡n má»™t tuổi, cháºp chững táºp Ä‘i, thì mạ gặp thằng Năm-ngá»±a là đứa du côn chuyên nghỠđâm thuê chém mÆ°á»›n. Hắn lăn lóc say mê chút nhan sắc thừa của mạ, xin bá» tiá»n chuá»™c ra khá»i tay mụ trùm, cÆ°á»›i mạ là m vợ. Mạ giao hẹn vá»›i hắn: Nếu anh chịu nháºn thằng con tui là con đẻ của anh, thì tui xin theo không anh, chẳng cần cÆ°á»›i há»i là m chi. Äể con tui được có cha. Tôi xin suốt Ä‘á»i hầu hạ anh nhÆ° đứa ở, anh muốn hà nh hạ chi tui cÅ©ng xin chịu... Mạ sợ con lá»›n lên, biết mình không có cha, con tủi hổ vá»›i bạn bè. Hắn lấy mạ, rồi đánh Ä‘áºp hà nh hạ mạ, nhÆ° răng thì con biết rồi... Hắn là đứa giết ngÆ°á»i không gá»›m tay, là đồ bạc ác bất nhÆ¡n. Róc xÆ°Æ¡ng róc tuá»· mạ. Hắn đòi chi mà mạ không kịp cho thì hắn doạ: “Tao sẽ nói cho thằng con mi biết tao không phải là cha hắn, mà mi là đồ con **. Con mi hắn sẽ khinh mi nhÆ° con chó!â€.
Kể đến đó, môi chị bá»—ng run rẩy, láp bắp cái gì đó không thà nh tiếng, và nÆ°á»›c mắt báºt trà o chảy nhÆ° xối. Chị cầm lên má»™t. má»› tóc chùi nÆ°á»›c mắt, rồà nÃu mặt con sát gần mặt mình, kể tiếp :
“... Rồi hắn bá» Ä‘i lấy vợ khác, mà vẫn không thôi quay vá» hà nh hạ mạ, róc xÆ°Æ¡ng róc tủy mạ. Mạ phải mang nợ hắn suốt Ä‘á»i con Æ¡i. Hắn cÆ°á»›p cả đôi bông tai và ng má»™t chỉ mà mạ để dà nh để dụm, để sau ni cÆ°á»›i vợ cho con... Rồi mặt tráºn Huế bùng nổ, con trốn nhà đi Vệ Quốc Äoà n. Mạ cứ tưởng con chết sông chết hói, mạ đã định ra sông trầm mình mà chết theo con. Mạ sống là vì con. Mạ phải chịu trăm cay nghìn đắng, nhục nhã ê chá», lút mà y lút mặt cÅ©ng vì con. Con mà chết rồi thì mạ còn biết sống là m chi. Rồi mạ hay tin con Ä‘i Vệ Quốc Äoà n, mạ mừng biết mấy. Con theo chánh phủ, theo kháng chiến, Ä‘á»i con rứa là được nên ngÆ°á»i. Mạ trông ngà y trông đêm cho mau đến ngà y nÆ°á»›c nhà độc láºp, cho mạ con mình được gặp nhau. Rồi bể mặt tráºn... Vệ Quốc Äoà n ta chạy tứ tán, mạ không biết con còn sống hay chết, con còn theo Vệ Quốc Äoà n hay thất lạc Ä‘i mô... Mạ gánh gánh bún trên vai, bán mua đắp đổi qua ngà y, Ä‘i. hết là ng nà y qua là ng khác từ đầu tỉnh đến cuối tỉnh, cốt để dò la tin tức con. Mạ đến là ng mô, há» cÅ©ng nói: “Chị muốn tìm Vệ Quốc Äoà n thì phải lên côi xanh [1] mà tìmâ€. Rứa là mạ xin Ä‘i tiếp tế các chiến khu - Tỉnh Thừa Thiên mình có bao nhiêu chiến khu mạ Ä‘á»u có đến hết. NhÆ°ng mạ chẳng thấy tăm dạng con mô. Mạ Ä‘ang ở dÆ°á»›i Thệ Chà thì nghe tin chiến khu Hòa Mỹ giặc nhẩy dù, bao vây chiến khu, Vệ Quốc Äoà n ta cạn lÆ°Æ¡ng sắp chết đói. Mạ liá»n đôn đáo chạy tá»›i xin các anh du kÃch, cho mạ Ä‘i tiếp tế gạo, muối. Bom rÆ¡i đạn nổ mạ cÅ©ng liá»u... chỉ có chiến khu Hòa Mỹ là mạ chÆ°a tá»›i, chÆ°a chừng con mình hắn Ä‘ang theo Vệ Quốc Äoà n, đánh giặc trên đó... Mạ nghÄ© rứa mà mạ bị Tây bắn nát chân, thủng bụng; mạ cÅ©ng gắng gùi gạo bò lết cho thấu chiến khu, con Æ¡iâ€. Rứa mà chừ mạ được gặp con thì té ra con Ä‘i là m Việt gian, bị Chánh phủ giam tù. Ôi chao, Ä‘au lòng mạ quá con Æ¡i! Biết nông ná»—i ni thì mạ đừng gặp con còn hÆ¡n!...
Giá»ng chị vụt nghẹn tắc. Má»™t ná»—i Ä‘au Ä‘á»›n khủng khiếp chẹn ngang cổ chị. Cả ngÆ°á»i chị bá»—ng rung lên lẩy bẩy nhÆ° con cá nằm trên thá»›t bị má»™t lát sống dao giữa đỉnh đầu. Mấy vết thÆ°Æ¡ng ở bụng chị máu lại á»™c ra rịn thấm qua tấm chăn đắp. Chị co giáºt liên tiếp rồi tay chân duá»—i thẳng, đầu ngáºt sang má»™t bên, bất Ä‘á»™ng.
Bác sÄ© Thiá»n và mấy chị y tá, há»™ lý xúm lại quanh chị, định tiêm thuốc cấp cứu. Bác sÄ© Thiá»n vạch mi mắt chị, nhìn rồi lắc đầu :
- Muộn mất rồi!...
Chị đã trút hơi thở cuối cùng.
Mừng hai tay ôm chặt lấy đầu mạ, mắt nhìn trân trân không chá»›p. Cả ngÆ°á»i em nhÆ° chết lặng, nét mặt ngÆ¡ ngác, hoảng loạn. Rồi em nhÆ° vụt hiểu ra: Ná»—i khủng khiếp nhất Ä‘á»i em đã Ä‘iểm?
Miệng há to, đôi mắt sÆ°ng vù vì khóc, cặp môi run bần báºt, em bá»—ng thét to đến bất ngá» :
- Mạ! Mạ. Không phải! Không phải! Con không phải Việt gian! Con là Vệ Quốc Äoà n! Mạ Æ¡i!
Tiếng kêu thét của Mừng có má»™t âm hưởng xé ruá»™t, là m má»i ngÆ°á»i rởn hết gai ốc.
Em sà và o ngá»±c mạ, ôm đầu mạ nâng khá»i cái gối bao tải. Em vừa lay lay đầu mạ vừa ngó mặt mạ vá»›i ánh mắt Ä‘au Ä‘á»›n đến Ä‘iên dại. Em vừa khóc vừa kêu la tuyệt vá»ng, lặp Ä‘i lặp lại má»™t câu :
- Con không phải Việt gian! Con là Vệ Quốc Äoà n!
Những ngÆ°á»i đứng chung quanh Ä‘á»u nÆ°á»›c mắt ngắn dà i.
Ná»—i Ä‘au Ä‘á»›n đến Ä‘iên dại và tiếng kêu la tuyệt vá»ng của Mừng, là m cho má»i ngÆ°á»i trong khoảnh khắc vụt có ý nghÄ©: “Hay là nó bị nghi oan tháºt? Có lẽ nà o sá»± giả trá lại biểu hiện được má»™t ná»—i Ä‘au Ä‘á»›n kinh khiếp đến nhÆ° váºy?†NhÆ°ng má»i ngÆ°á»i không kịp nghÄ© thêm gì nữa, vì đạn đại bác giặc đã bắn chuyển là n. Äạn má»—i lúc rÆ¡i má»™t dồn dáºp xuống khu vá»±c quanh bệnh viện. Tiếng gầm rÃt của phi cÆ¡ phóng pháo giặc, xé ngang cắt dá»c bầu trá»i chiến khu. Không thể nấn ná thêm được nữa, phải rút ngay khá»i khu vá»±c bệnh viện nhÆ° chỉ thị của trung Ä‘oà n trưởng.
Các anh chị y tá, há»™ lý, bác sÄ© Thiá»n, cả em Nghi cùng xúm lại Ä‘Ã o huyệt để mai táng mẹ của Mừng. Huyệt Ä‘Ã o dÆ°á»›i gốc cây vả rừng lÆ°ng dốc núi, ká» bên ngôi lán cuối cùng. ChÃnh cây vả rừng nà y em Quỳnh vẫn thÆ°á»ng ra hái lá để viết vở nhạc kịch kể chuyện Mừng Ä‘i tìm thuốc cho mạ.
Xác chị tổ trưởng đân công anh hùng được bá»c trong chiếc chăn Ä‘Æ¡n cÅ© kỹ loang lổ chÃnh máu chị. Mừng nhÆ° đã hóa Ä‘iên, cứ ôm chặt lấy xác mẹ, không cho mang Ä‘i chôn. Má»i ngÆ°á»i phải gỡ em ra, ôm chặt lấy em, má»›i Ä‘Æ°a được xác chị.
Xác chị vừa được đặt xuống đáy huyệt, Mừng đã vùng vẫy thoát ra khá»i tay ngÆ°á»i ôm giữ. Anh y tá phải kêu lên: “Nó khá»e cách chi trá»i Æ¡i!â€.
Mừng nhà o xuống đáy huyệt, ôm chặt xác mạ, nức nở kêu gà o :
- Con không phải Việt gian! Con là Vệ Quốc Äoà n mạ Æ¡i!
Má»i ngÆ°á»i phải khó nhá»c má»›i kéo được em lên để lấp đất.
Nghi vừa quệt nước mắt, vừa nói với Mừng :
- Chừ mi phải vá», không các anh chá».
Nghi khoác súng và o vai, cầm tay Mừng lôi kéo mếu máo, van vỉ :
- Äi! Äi! Mi Ä‘i cho tau nhá» vá»›i! Tau đã xin cho mi Ä‘i gặp mạ, chừ mi phải biết thÆ°Æ¡ng tau...
Mừng nhÆ° ngÆ°á»i mất hồn, lảo đảo bÆ°á»›c theo bạn.
Äại bác nổ rất gần, em cÅ©ng chẳng buồn cúi núp.
Má»—i lần nghe tiếng đạn rÃt xèo xèo, Nghi phải chụp tay Mừng, kéo nằm rạp xuống tránh đạn.
Nghi nổi xung, gắt um :
- Mi phải núp chứ, lỡ trúng đạn thì là m răng?
Mừng khóc hu hu :
- Chừ tui núp mà là m chi! Cho hắn bắn chết quách tui đi cho rồi!
Máy bay giặc bắt đầu bắn và dá»™i bom xuống cánh rừng hai em Ä‘ang băng qua. Khắp bốn phÃa núi ùn ùn dá»±ng lên các cá»™t khói còn cao hÆ¡n cả ngá»n cây rừng cao nhất. Núi lay, cây đổ, đất đá từng tảng lá»›n quăng ngược lên trá»i. Má»ng vẫn cứ bÆ°á»›c Ä‘i lừng lững nhÆ° không há» nghe thấy gì. Em nói nhÆ° trong cÆ¡n mê sảng :
- Con mang phải tiếng xấu Vìệt gian. Chừ mạ cùng chẳng tin con... Mạ ghét con... Mạ nói thà mạ đừng gặp con còn hơn... Con là m răng nói cho mạ biết được chừ...
Äi đến chá»— ngã ba, má»™t quả bom Ä‘en chÅ©i lao xuống ngay sÆ°á»n núi trÆ°á»›c mặt. Nghi hoảng hồn, nhà o xuống má»™t cái hố đại bác cạnh lối Ä‘i. Núi rung lên, lở à o. Má»™t thân cây bằng ngÆ°á»i ôm bị mảnh bom phạt đứt đổ nằm ngang trên miệng hố.
Em không núp nhanh chắc đã bị thân cây đè chết. Em chưa kịp ngẩng đầu lên, một loạt đạn đại bác đã nổ rầm rầm xung quanh.
Dứt đợt nổ, Nghi nhảy lên miệng hố thì Mừng đã biến mất.
8
Trong lúc Nghi còn năm dÆ°á»›i hố đạn tránh bom Mừng nhÆ° vụt bừng tỉnh cÆ¡n mê sảng, cắm đầu chạy lá»™n lại phÃa Xê-ca Bảy, theo con Ä‘Æ°á»ng vòng qua Ä‘Ã i quan sát cây Quao. Em chạy nhÆ° trong cÆ¡n mê, không chú ý đến tiếng bom đạn gà o rú quanh mình. Con Ä‘Æ°á»ng lúc nà y bị bom đạn cà y nát, ngổn ngang những cây đổ, những đất đá sụt từ đỉnh núi xuống chắn ngang lối Ä‘i. Em vá»t qua, chui qua, trèo qua, không má»™t chút ngáºp ngừng, ngạc nhiên, tưởng nhÆ° em đã từng qua lại trên con Ä‘Æ°á»ng nhÆ° thế cả trăm lần rồi.
NhÆ°ng khi chạy đến chân Ä‘Ã i quan sát cây Quao, em phải đứng sững lại. Quang cảnh bà y ra trÆ°á»›c mắt em kinh hoà ng, dữ dá»™i đến ná»—i em phải đứng chết lặng, miệng há hốc nhÆ° con cá bị lôi lên khá»i mặt nÆ°á»›c. Quanh gốc cây chân Ä‘Ã i quan sát, đất đá rá»… cây, bị cà y nát, xé tÆ°á»›t, lá tÆ°Æ¡i rụng rà o rà o nhÆ° mÆ°a. Nằm quanh gốc cây là năm xác ngÆ°á»i. Ba xác các bạn Châu, Hiá»n, Hòa-Ä‘en, và hai anh lá»›n. Các anh, các bạn nằm lẫn lá»™n vá»›i lá tÆ°Æ¡i rụng, cà nh cây gãy, rá»… cây bị xé nát.
Tất cả áo quần của năm ngÆ°á»i Ä‘á»u Æ°á»›t sÅ©ng máu. Châu-sém bị trúng đạn Ä‘um Ä‘um, bụng mở phanh. Hiá»n bị đạn và o ngá»±c. Hòa-Ä‘en bị mảnh bom phạt cụt má»™t chân. Bạn nà o cÅ©ng nằm chết trong tÆ° thế co quắp, đầu và thân hình bị dáºp nát vì ngã nhà o từ trên ngá»n cây chót vót xuống đất. Em nhìn tráºt sang cái thang tre, thấy Ä‘á»™i trưởng nằm dá»±a đầu và o nấc thang cuối cùng, và chỉ còn má»™t cánh tay. Hình nhÆ° anh vừa đặt chân trèo lên thang thì bị trúng đạn.
TÃt trên cao, chá»— đặt Ä‘Ã i quan sát, chuông Ä‘iện thoại đổ dồn leng keng không ngá»›t.
Mừng chạy xô lại, áp tai và o ngá»±c Ä‘á»™i trưởng thấy tim anh vẫn còn thoi thóp Ä‘áºp. Em túm tóc mai anh giáºt giáºt, lay gá»i anh. Anh hồi tỉnh, mở bừng mắt nhìn em đăm đăm.
- Mừng đó à , răng em lại ở đây?
- Mẹ em chết rồi. - Mừng nức nở cố nén không khóc. - Mẹ em cũng nghi em là Việt gian. Chừ em phải đến chỗ mẹ em... Em phải nói răng cho mẹ em đừng nghi em nữa...
Tiếng chuông Ä‘iện thoại từ trên ngá»n cây vẫn leng keng dá»™i xuống từng hồi, hối thúc, cấp bách... Cặp mắt Ä‘á»™i trưởng vụt sáng lên mừng rỡ. Anh nói nhÆ° reo :
- Äã nối được Ä‘Æ°á»ng dây rồi! Mừng. - Äá»™i trưởng gá»i và giá»ng anh trở lại giá»ng ngÆ°á»i chỉ huy lúc ra lệnh chiến đấu. - Em trèo mau lên ngá»n cây cầm ống nghe báo cáo vá»›i Trung Ä‘oà n trưởng: Cách đây hai mÆ°Æ¡i phút Ä‘Ã i quan sát bị địch phát hiện. Chúng táºp trung hoả lá»±c tiêu diệt Ä‘Ã i quan sát. ÄÆ°á»ng dây bị đứt. Anh chạy Ä‘i nối lại được Ä‘Æ°á»ng dây, vỠđến chân thang thì bị trúng đạn đại bác... Em chú ý quan sát, lúc thấy toán địch Ä‘i sau cùng, qua khá»i bãi trống thì báo ngay cho trung Ä‘oà n trưởng biết. Em nhá»› rõ chÆ°a?
Äá»™i trưởng chÆ°a kịp nghe Mừng trả lá»i thì đã ngất Ä‘i, mê man... Mừng vùng đứng ngay dáºy. Tất cả vẻ ủ rÅ©, Ä‘au Ä‘á»›n, tuyệt vá»ng trên toà n bá»™ con ngÆ°á»i em, thoắt biến mất. Em lúc nà y đã trở lại tÆ° thế quyết liệt của ngÆ°á»i chiến sÄ© quyết tá» lúc nghe vang lên tiếng kèn xung phong tráºn.
Tiếng máy bay gầm rú trên ngá»n cây. Äạn đại bác và các loại súng cầu vồng nổ chát chúa quanh chân Ä‘Ã i quan sát.
Súng bắn thẳng bẻ, xé các cà nh cây trên đỉnh Ä‘Ã i, tuốt lá tÆ°Æ¡i ném tá»›i tấp xuống đầu cổ em, xuống xác các đồng Ä‘á»™i Ä‘ang nằm ngổn ngang quanh em. Mảnh đạn, đạn cháy, đạn Ä‘um Ä‘um, mảnh bom, bay rÃt quanh em nhÆ° ong vỡ tổ. Và nổi báºt lên tất cả là tiếng chuông Ä‘iện thoại từ trên đỉnh Ä‘Ã i quan sát đổ hồi leng keng không ngá»›t.
Tất cả những cái đó, cùng má»™t lúc đã là m cho khà phách chiến sÄ© lúc xung tráºn trong em bừng sống dáºy, vá»›i tất cả sức mạnh tinh thần của nó: Nó chiếm lÄ©nh toà n bá»™ con ngÆ°á»i em, từ má»—i thá»› thịt, má»—i nhịp tim Ä‘áºp.
Em thoăn thoắt trèo ngược các báºc thang tre cao ngất nghểu, cố chiếm lấy đỉnh Ä‘Ã i quan sát trÆ°á»›c khi bị địch bắn hạ. Khi chỉ còn cách chá»— cà nh cây đặt máy Ä‘iện thoại mấy nấc thang cuối cùng, em bá»—ng lạng ngÆ°á»i, suýt ngã lá»™n nhà o xuống đất. Má»™t bên hông em buốt nhói ghê gá»›m. Em cúi nhìn thấy vạt áo bên hông trái đầm đìa máu. NhÆ°ng em gắng hết sức để không ngã. Trèo nốt những nấc thang cuối cùng lên đến chạc ba cây, và chụp lấy cái ống nghe Ä‘iện thoại.
9
Trong hầm chỉ huy, trung Ä‘oà n trưởng đã gần nhÆ° tuyệt vá»ng. Ông nghe Ä‘iện thoại áp sát tai, ông đã gá»i suốt hai mÆ°Æ¡i phút liá»n vẫn không nghe tiếng Ä‘Ã i quan sát cây Quao trả lá»i, chỉ có tiếng nổ lục bục liên hồi vang dá»™i trong ống nghe.
Tiếng đạn nổ. Ông chắc bá»n địch đã đánh và o Ä‘Ã i quan sát và các chiến sÄ© trinh sát phụ trách Ä‘Ã i đã bị giết. Hai cán bá»™ tham mÆ°u ngồi cùng hầm vá»›i ông, đã được ông cỠđến tăng viện cho Ä‘Ã i quan sát mÆ°á»i lăm phút trÆ°á»›c đây. NhÆ°ng ông không hy vá»ng lắm há» có thể đến nÆ¡i. Ông biết con Ä‘Æ°á»ng đến Ä‘Ã i quan sát Ä‘ang bị bá»n địch táºp trung đánh phá dữ dá»™i.
Trong hầm lúc nà y chỉ còn má»™t mình ông. Ở hầm bên cạnh, anh chiến sÄ© công binh phụ trách nổ mìn, và i phút lại há»i vá»ng sang :
- Äã sắp chÆ°a anh?
Ông cà ng thêm cháy ruá»™t cháy gan. Mất liên lạc vá»›i Ä‘Ã i quan sát, tráºn địa mìn sẽ nhÆ° ngÆ°á»i khổng lồ mù mắt, nó có thể dồn tất cả sức mạnh khủng khiếp của nó đánh và o chá»— trống không.
Vừa lúc đó, trong ống ghe bá»—ng vang lên giá»ng trẻ con :
- A lô! A lô Trung đoà n trưởng, trung đoà n trưởng!
Ông mừng đến nghẹn thở :
- Là m sao hai mươi phút qua im bặt thế?
- Dạ, đà i quan sát bị đánh. Cả tổ quan sát hy sinh rớt hết xuống chân đà i.
- Äá»™i trưởng đâu?
- Dạ, đội trưởng cũng hy sinh rồi, nằm dưới chân thang.
- Thế em là ai?
- Dạ em là thằng Mừng...
- Mừng?... Có phải chú Mừng...
- Dạ, em bị cả chiến khu nghi là Việt gian... Em bị bắt giam ở Xê-ca Năm... Bất thình lình em chạy qua đây. Äá»™i trưởng giao nhiệm vụ cho em.
- Hiện lúc nà y em có là m sao không?
- Dạ, tụi địch đang bắn vô đà ỉ quan sát dữ lắm. Em bị thương ở hông, ở chân. Nhưng em vẫn quan sát được.
- Bá»n địch đã và o đến bãi trống chÆ°a?
- Dạ, tụi Ä‘i đầu má»›i bắt đầu vô. Äi trÆ°á»›c có toán ngÆ°á»i rất đông không mang súng, chỉ mang vác các hòm đạn...
- Dạ toán tiếp theo toà n Tây đen, Tây trắng, đi hà ng bốn.
- Dạ toán đi giữa đang đi thì đứng lại, chỉ chỠcái chi đó...
- Tụi hắn không Ä‘i mà nằm lại hai bên Ä‘Æ°á»ng chÄ©a súng vô núi bắn rầm rầm.
- Dạ, toán cuốì cùng rất đông... - Giá»ng báo cáo bá»—ng tắt lại có đến ná»a phút. - Dạ, tụi hắn đã vô hết bãi trống...
Trung Ä‘oà n trưởng đứng dáºy trong hầm chỉ huy hô to :
- Nổ mìn.
Má»™t tiếng nổ là m rung cả ngá»n núi ông Ä‘ang ngồi và tiếp liá»n đó là hà ng trăm tiếng nổ tlếp theo nhÆ° sấm sét, trùm lấp cả tiếng máy bay, tiếng đại bác giặc. Trung Ä‘oà n trưởng thét lên trong ống nghe :
- A lô! A lô! Em Mừng! Em Mừng!
Không có tiếng trả lá»i.
Ông gá»i lại :
- Mừng! Mừng! Em còn trên đó không?
Tiếng ngÆ°á»i chiến sÄ© thiếu niên trinh sát bá»—ng Ä‘á»™t ngá»™t vang lên bên tai ông, yếu á»›t nhÆ°ng rà nh rá»t lắm :
- Dạ em đây. Tụi Tây chết nhiá»u lắm. Em bị thÆ°Æ¡ng nặng.
- Mừng! Mừng!
- Anh Æ¡i, anh đứng nghi em là Việt gian nữa anh hÃ!
Lá»i cầu xin khẩn thiết cuối cùng của ngÆ°á»i chiến sÄ© thiếu niên vừa tròn mÆ°á»i ba tuổi Ä‘á»i, yếu á»›t và nhá» gần nhÆ° má»™t hÆ¡i thở, nhÆ°ng trong khoảnh khắc ấy đã trùm lấp cả tiếng bom đạn giặc, và cả tỉếng sấm rá»n của tráºn địa mìn đã là m tanh bà nh hÆ¡n hai đại Ä‘á»™i giặc.
* * * * *
Cuá»™c tấn công tổng lá»±c của giặc và o chiến khu Hòa Mỹ đã hoà n toà n bị bẻ gẫy. Ná»—i kinh khiếp tráºn địa lôi chiến là m bá»n giặc ngà y đêm hôm đó dạt sang bên kia bá» sông Ô Lâu.
CÅ©ng đêm hôm đó. toà n bá»™ chiến khu đã rút khá»i vùng rừng núi Hòa Mỹ, dá»i thẳng vá» DÆ°Æ¡ng Hòa má»™t vùng đất Ä‘ai núi non nằm dá»c bên tả ngạn thượng nguồn sông HÆ°Æ¡ng. Và là ng DÆ°Æ¡ng Hòa trở thà nh chiến khu DÆ°Æ¡ng Hòa, chiến khu đầu não của tỉnh Thừa Thiên.
TrÆ°á»›c giá» lên Ä‘Æ°á»ng vể chiến khu má»›i, những Ä‘Æ¡n vị rút lui cuối cùng đã là m lá»… mai táng cho các chiến sÄ© trinh sát phụ trách Ä‘Ã i quan sát cây Quao. Há» Ä‘Ã o huyệt chôn các em, các anh, gần chân Ä‘Ã i quan sát.
Riêng em Mừng, trung Ä‘oà n trưởng cho Ä‘Æ°a thi hà i em chôn bên cạnh mẹ em dÆ°á»›i bóng cây vả rừng cổ thụ. Cây vả rừng mà Quỳnh-sÆ¡n-ca thÆ°á»ng hái những ngá»n lá ngả mà u và ng chanh là m giấy chép nhạc, viết vở nhạc kịch má»™ng tưởng của Ä‘á»i mình, kể chuyện bạn Mừng đã trèo tuốt tất cả những Ä‘mh cây cao của thà nh phố quê hÆ°Æ¡ng để tìm thuốc vá» chÅ©a bệnh cho mẹ.
Ngá»n núi có cây vả rừng cổ thụ từ trÆ°á»›c đến nay không có tên. Trong bản đồ tham mÆ°u được ghi là đỉnh ChÃn Sáu. Sau đêm hôm đó, ngá»n núi đã được có tên :
Núi-Mẹ-Con-Em-Mừng.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Trên núi
HẾT
|
|
|
| |