|
|
02-09-2008, 02:11 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 3
Äứa con trai của Pila Tecnêra được mang vá» nhà ông bà nó sau hai tuần cất tiếng chà o Ä‘á»i. Ucsula miá»…n cưỡng thừa nháºn nó, bởi lại má»™t lần nữa bà phải nhượng bá»™ tÃnh gà n của chồng mình, ngÆ°á»i kiên trì giữ ý nghÄ© rằng không thể để cho con cháu ông cù bÆ¡ cù bất trong cuá»™c Ä‘á»i, nhÆ°ng bà đã đặt Ä‘iá»u kiện là không bao giá» cho đứa trẻ biết rõ gốc gác của nó. Mặc dù đứa trẻ mang tên Hôsê AccaÄ‘iô, nhÆ°ng ông bà quyết định để tránh nhằm lẫn sẽ chỉ gá»i chá»c lá»n là AccaÄ‘iô. Và o thá»i ấy ngoà i là ng có nhiá»u hoạt Ä‘á»™ng xã há»™i và trong nhà có lắm công nhiá»u việc, cho nên việc chăm sóc trẻ lui xuống hà ng thá» yếu. Những đứa trẻ được giao phó cho Visitaxiôn, má»™t cô thôn nữ ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng, vì phải chạy trốn bệnh dịch mất ngủ từ và i năm nay Ä‘ang hoà nh hà nh ở bá»™ tá»™c mình đã đến là ng nà y cùng vá»›i em trai. Cả hai chị em Ä‘á»u hiá»n là nh, ngoan nết và chịu thÆ°Æ¡ng chịu khó, vì váºy bà Ucsula đã tin cáºy giao cho há» giúp mình công việc trong nhà . Bởi thế mà AccaÄ‘iô và Amaranta đã nói tiếng của ngÆ°á»i thổ dân trÆ°á»›c khi biết nói tiếng Tây Ban Nha, táºp húp nÆ°á»›c súp thịt thằn lằn và ăn trứng nhện mà Ucsula không hay biết, bởi vì bà đang mải công việc kinh doanh kẹo nặn hình con giống, má»™t nghá» nhiá»u triển vá»ng. Macônđô đã thay đổi hẳn. Những ngÆ°á»i cùng đến vá»›i Ucsula đã biết cách khai thác đất Ä‘ai mà u mỡ và vị trà địa lý nhiá»u Æ°u thế của Macônđô so vá»›i vùng đầm lầy, do đó chẳng bao lâu cái là ng xác xÆ¡ nhanh chóng trở thà nh má»™t là ng nhá»™n nhịp có các cá»a hiệu và xưởng thủ công và má»™t phố buôn bán thÆ°á»ng xuyên ở nÆ¡i những ngÆ°á»i A-ráºp Ä‘i già y păngtup và tai Ä‘eo khuyên đầu tiên đến đây để đổi những chuá»—i hạt pha lê giả ngá»c lấy những con vẹt Ä‘uôi dà i. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya không có lấy má»™t lúc nghỉ ngÆ¡i.
Hà o hứng trÆ°á»›c má»™t thá»±c tế mà lúc nà y đối vá»›i ông còn huyá»n ảo hÆ¡n cả cái thế giá»›i bao la trong trà tưởng tượng của mình, ông mất luôn hứng thú vá»›i công việc ở phòng thà nghiệm giả kim, bá» mặc cái chất kim loại đã được nung Ä‘i nấu lại trong nhiá»u tháng liá»n để trở lại con ngÆ°á»i năng nổ nhÆ° trÆ°á»›c đây từng quyết định vạch những con Ä‘Æ°á»ng và xây cất các ngôi nhà sao cho không má»™t ai được hưởng nhiá»u thuáºn lợi hÆ¡n những ngÆ°á»i khác. Ông có uy tÃn cao đối vá»›i những ngÆ°á»i má»›i tá»›i là ng, đến mức những ngÆ°á»i nà y muốn Ä‘Ã o móng xây nhà hoặc muốn rà o vÆ°á»n Ä‘á»u phải đến xin ý kiến ông trÆ°á»›c, và ông được má»i ngÆ°á»i bầu là ngÆ°á»i đầu tiên quyết định chia lại đất Ä‘ai của là ng. Khi những ngÆ°á»i digan là m trò ảo thuáºt trở lại, lần nà y quầy hà ng di Ä‘á»™ng của hỠđã trở thà nh má»™t cá»a hà ng khổng lồ có các trò chÆ¡i may rủi, thì bá»n hỠđã được đón tiếp nồng nhiệt vì ngÆ°á»i ta nghÄ© rằng Hôsê AccaÄ‘iô sẽ cùng trở vá». NhÆ°ng Hôsê AccaÄ‘iô đã không trở vá», và bá»n ngÆ°á»i digan nà y cÅ©ng không mang theo ngÆ°á»i- rắn, mà theo nhÆ° Ucsula nghÄ© thì cái gã ngÆ°á»i-rắn ấy sẽ là kẻ duy nhất có thể cho bà biết được sá»± thá»±c vá» con mình, thế là bà đã không cho phép những ngÆ°á»i digan dừng lại mở cá»a hà ng và trong tÆ°Æ¡ng lai cÅ©ng sẽ không được đặt chân lên đất là ng nà y bởi vì bá»n hỠđã bị lên án là những sứ giả của trò dâm dục và đồi bại. NhÆ°ng Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya lại tá» ra rất sáng suốt trong ý nghÄ© rằng bá»™ tá»™c của Menkyađêt, cái bá»™ tá»™c bằng những hiểu biết lâu Ä‘á»i và những phát minh kỳ diệu từng đóng góp rất nhiá»u và o sá»± trưởng thà nh của là ng Macônđô, lúc nà o cÅ©ng được mở rá»™ng cá»a đón tiếp. NhÆ°ng bá»™ tá»™c Menkyađêt, theo nhÆ° lá»i những kẻ giang hồ, đã bị xoá khá»i lặt đất nà y bởi tá»™i dám cả gan vượt qua những giá»›i hạn hiểu biết mà Thượng đế đã phán quyết cho con ngÆ°á»i.
Thoát khá»i sá»± dằn vặt của những ham muốn huyá»…n hoặc, Ãt ra là trong thá»i gian nà y, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã ổn định được nếp sống của là ng trong ká»· cÆ°Æ¡ng và lao Ä‘á»™ng, và cho phép thả những chú chim từ thá»i thà nh láºp là ng đã là m vui nhá»™n bầu không khà vá»›i tiếng hót của chúng, thay và o đó ông cho lắp dông hồ nhạc ở các nhà . Äó là những chiếc đồng hồ quý giá là m bằng gá»— được bà o nhẵn mà những ngÆ°á»i Aráºp đổi cho dân là ng để lấy những chú vẹt Ä‘uôi dà i, và Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã Ä‘iá»u khiển cho không cùng chạy má»™t cách chÃnh xác đến mức cứ ná»a giá» má»™t, dân là ng vui vẻ hẳn lên trong tiếng nhạc hoà đồng dÆ°á»ng nhÆ° phát ra từ má»™t chiếc đồng hồ duy nhất. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya là ngÆ°á»i trong những năm ấy quyết định trồng những cây hạnh Ä‘Ã o thay cho những cây keo dá»c khắp các con Ä‘Æ°á»ng và ông cung chÃnh là ngÆ°á»i phát hiện ra nhÆ°ng không bao giá» tiết lá»™ các biện pháp khiến chúng trÆ°á»ng tốn. Rất nhiá»u năm sau nà y, khi là ng Macônđô trở thà nh má»™t trại táºp trung gồm những ngôi nhà tÆ°á»ng gá»— mái lợp tôn, thì trên những con Ä‘Æ°á»ng cổ kÃnh vẫn còn những cây hạnh Ä‘Ã o già cá»—i phủ đầy bụi Ä‘Æ°á»ng mặc dù lúc ấy không má»™t ai biết ngÆ°á»i nà o đã trồng chúng. Trong lúc cha lo sắp đặt công việc chung của là ng và mẹ lo là m những chiếc kẹo hình con gà và con em cắm trên những chiếc que được mang ra chợ bán má»™t ngà y hai lần để tăng thu nháºp gia đình, thì Aurêlianô say đắm ở lỳ trong phòng thà nghiệm bá» không để nghiên cứu nghá» mỹ nghệ và ng bạc. Cáºu là m chỉ Ä‘Æ¡n thuần vì hứng thú riêng. Trong má»™t thá»i gian ngắn Aurêlianô lá»›n ngồng lên, đến mức đã không mặc vừa quần áo cÅ© của anh trai và phải mặc quần áo của cha, nhÆ°ng Visitaxiôn lại phải chÃt nách áo và may hẹp ống quần lại vì cáºu vẫn chÆ°a có được thân hình vâm váp của cha và anh mình. Tuổi thanh niên đã lấy Ä‘i mất của Aurêlianô giá»ng nói ngá»t ngà o và đã khiến cho cáºu trở nên lầm lỳ Ãt nói và cô Ä‘Æ¡n, nhÆ°ng trái lại nó cÅ©ng trả cho cáºu sức biểu cảm mãnh liệt vốn có từ thuở lá»t lòng mẹ trong đôi mắt. Aurêlianô táºp trung quá sức và o những việc thá»±c nghiệm kim hoà n đến mức hầu nhÆ° không ra khá»i phòng thà nghiệm để Ä‘i ăn cÆ¡m. Lo lắng trÆ°á»›c sá»± táºp trung trà tuệ đến cao Ä‘á»™ của con trai, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya liá»n Ä‘Æ°a cho cáºu chìa khoá cá»a và má»™t Ãt tiá»n, vì ông nghÄ© rằng có thể con trai mình thiếu gái ở bên cạnh. NhÆ°ng Aurêlianô dùng khoản tiá»n đó mua axit clohydrich để tạo ra dung dịch axit clohydrich rồi cáºu là m cho những chiếc chìa khoá bóng lá»™n nhá» má»™t lá»›p và ng mạ bên ngoà i. Những tÃnh nết khác thÆ°á»ng ấy của Aurêlianô cÅ©ng phù hoạ vá»›i AccaÄ‘iô và Amaranta mà lúc nà y tuy đã thay răng nhÆ°ng Ä‘i đâu cÅ©ng bám lấy gấu quần những ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng và rất Æ°Æ¡ng bÆ°á»›ng không chịu bá» thổ ngữ để nói tiếng Tây Ban Nha. "Mình chẳng còn phải kêu ca gì nữa nhé", Ucsula nói vá»›i chồng mình: "Con cái thừa kế tÃnh Ä‘iên khùng của cha mẹ chúng". Trong lúc bà than vãn vá» số pháºn hẩm hiu của mình mà lòng tá»± thấy rằng những sá»± trái thói trái tÃnh của các con trai mình quả tháºt cÅ©ng đáng kinh sợ nhÆ° cái Ä‘uôi con lợn, thì Aurêlianô mÆ¡ mà ng nhìn bà :
- Có ngÆ°á»i sẽ đến nhà mình đấy! - cáºu bảo mẹ.
Vì lâu nay cáºu vẫn thÆ°á»ng nói vá» những Ä‘iá»m báo, nên Ucsula, vá»›i thứ lý lẽ thông thÆ°á»ng của mình, định là m cáºu cụt hứng. NgÆ°á»i đến nhà là chuyện bình thÆ°á»ng. Hà ng chục ngÆ°á»i lạ mặt vãng lai qua là ng Macônđô mà chẳng khiến ai ngạc nhiên cÅ©ng chẳng thông báo Ä‘iá»u gì bà máºt. Tuy nhiên, bất chấp những lý lẽ thông thÆ°á»ng ấy, Aurêlianô vẫn khẳng định Ä‘iá»u mình tiên Ä‘oán:
- Con không biết là ai? - cáºu nói, - nhÆ°ng ngÆ°á»i đến đây hiện Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i.
Quả nhiên, Rêbêca đã đến và o má»™t ngà y chủ nháºt. Cô bé chÆ°a đến tuổi mÆ°á»i má»™t. Cô bé đã phải vất vả Ä‘i từ Manaurê đến đây cùng vá»›i những ngÆ°á»i buôn da là những ngÆ°á»i có nhiệm vụ giao lại cô bé và bức thÆ° tại nhà Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, nhÆ°ng cÅ©ng chÃnh những ngÆ°á»i nà y không thể giải thÃch rõ rà ng ai là ngÆ°á»i đã nhá» cáºy há». Tất cả hà nh trang của cô bé gồm má»™t cái hòm nhá» Ä‘á»±ng quắn áo, má»™t chiếc ghế xÃch Ä‘u gá»— và má»™t bao tải gai trong đó Ä‘á»±ng hà i cất của bố mẹ nó, những thứ vẫn thÆ°á»ng kêu lá»™c cá»™c, lá»™c cá»™c, lá»™c cá»™c khi va chạm và o nhau. Bức thÆ° gá»i cho Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya được viết bằng những từ ngữ âu yếm thổ lá»™ tình cảm của ngÆ°á»i dù xa cách lâu ngà y vẫn yêu thÆ°Æ¡ng ông và bởi má»™t tình cảm rất thân ái, ngÆ°á»i đó tá»± thấy mình phải nhá» vả gia đình ông trông nom cô bé mồ côi không nÆ¡i nÆ°Æ¡ng tá»±a nà y và kể rằng cô bé là má»™t ngÆ°á»i há» hà ng tất gần vá»›i Ucsula và do đó cÅ©ng là chá»— thân tình của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya tuy có xa hÆ¡n chút Ãt, bởi vì cô bé là con gái của má»™t ngÆ°á»i bạn không thể nà o quên được tên là Nicanô Udôa và ngÆ°á»i vợ cao quý của ông ta tên là Rêbêca Môntiên. Äó và những ngÆ°á»i Ä‘ang được Thượng đế che chở trên thiên Ä‘Æ°á»ng của NgÆ°á»i, và hà i cất của hỠđã được thu lại để gia đình ông mai táng dÆ°á»›i phần má»™ những con chiên của chúa Crixtô.
Những tên tuổi được dẫn ra cúng nhÆ° chữ ký trong lá thÆ° Ä‘á»u hoà n toà n rõ rà ng, nhÆ°ng cả Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya lẫn Ucsula Ä‘á»u nhá»› rằng mình không có ai thân quen có những tên ấy, kể cả tên ngÆ°á»i gá»i thÆ° và ở là ng Manaurê xa xÆ°a ấy cà ng không thể có ai mang những tên ấy. Qua cô bé há» cÅ©ng không thể tìm dược những tin tức đầy đủ hÆ¡n. Kể từ lúc đến, cô bé ngồi trên ghế xÃch Ä‘u, mút tay và vá»›i đôi mắt to sợ sệt quan sát tất cả má»i ngÆ°á»i, không há» tá» vẻ rằng mình có hiếu hay không hiểu những Ä‘iá»u ngÆ°á»i ta há»i. Cô bé mặc quần áo vải Ä‘iagônan dệt sá»c Ä‘en đã sá»n rách và đôi ủng mà u vécni đã thủng, tóc vén qua mang tai buá»™c bằng những chiếc nÆ¡ Ä‘en. Cô bé còn mặc má»™t chiếc áo choà ng thêu không tay bị mồ hôi là m phai bạc Ä‘i, và trên cổ tay phải Ä‘eo má»™t chiếc răng thú dữ cắm trên đế đồng, nó tá»±a nhÆ° má»™t chiếc bùa há»™ mạng. NÆ°á»›c da cô bé xanh tái, cái bụng tròn vo và căng phồng giống nhÆ° mặt trống, tất cả Ä‘á»u chứng tá» cô bé rất bệnh hoạn và đói ăn lâu ngà y. NhÆ°ng khi được ngÆ°á»i ta cho ăn thì cô bé ngồi yên, đặt bát thức ăn trên đùi mà không há» nếm thá». Má»i ngÆ°á»i cứ Ä‘inh ninh rằng cô bé bị bệnh câm Ä‘iếc cho tá»›i khi những ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng dùng thổ ngữ há»i cô bé có muốn uống nÆ°á»›c không thì đôi mắt cô bé chÆ¡m chá»›p là m ra vẻ hiểu há» và gáºt đầu xin nÆ°á»›c.
Không còn cách nà o khác là gia đình buá»™c phải nháºn nuôi cô bé. Má»i ngÆ°á»i quyết định gá»i cô bé là Rêbêca cho hợp vá»›i tên mẹ vì Aurêlianô đã đủ kiên nhẫn ngồi trÆ°á»›c mặt nó Ä‘á»c hết các tên thánh nhÆ°ng cáºu không nhìn thấy má»™t phản ứng nà o, dù rất nhá», trên gÆ°Æ¡ng mặt cô bé. Trong thá»i gian ấy, ở là ng Macônđô chÆ°a có nghÄ©a địa, vì cho đến lúc nà y vẫn chÆ°a có ai chết và thế là gia đình buá»™c phải cất giữ chiếc bao tải Ä‘á»±ng hà i cất cho tá»›i khi nà o có địa Ä‘iểm xứng đáng để mai táng. Trong thá»i gian khá lâu chúng vÆ°Æ¡ng vãi khắp nÆ¡i, bị bắt gặp ở những nÆ¡i Ãt ngá» nhất thÆ°á»ng kèm vá»›i tiếng kêu quang quác của chú gà hay bá»›i. Phải mất má»™t thá»i gian dà i, Rêbêca má»›i là m quen vá»›i cuá»™c sống ở nhà nà y. Cô bé ngồi trên ghế xÃch Ä‘u, mút tay chùn chụt ở trong xó nhà vắng vẻ nhất. Chỉ có tiếng nhạc phát ra từ đồng hồ là cái duy nhất khiến cô bé chú ý. Cứ nữa giá» má»™t, vá»›i đôi mắt thảng thốt, cô đón nghe nhÆ° thể Ä‘ang chỠđợi âm nhạc ấy ở má»™t nÆ¡i tráng gió nà o đó. Trong và i ngà y liá»n, gia đình không là m sao má»i cô ăn cÆ¡m được. Không má»™t ai hiểu nổi là m sao cô bé không chết đói, cho đến khi những ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng, những ngÆ°á»i biết tất cả vì há» nhẹ nhà ng chạy Ä‘i chạy lại khắp nhà , đã phát hiện ra rằng Rêbêca không thÃch ăn cÆ¡m mà trái lại chỉ thÃch ăn đất ẩm ngoà i sân và đất vách do cô ta dùng ngón tay cáºy ra từ các bức tÆ°á»ng. Rõ rà ng là cha mẹ cô hoặc bất kì ngÆ°á»i nà o nuôi dưỡng cô bé từng quở mắng nó vì cái táºt xấu ấy bởi thế cô bé đã ăn vụng vá»›i ý thức rõ rà ng đó là má»™t tá»™i lá»—i. Cô bé cứ lén lấy những mảng đất vách giấu Ä‘i để ăn khi không có ai nhìn thấy. Từ đó trở Ä‘i ngÆ°á»i ta cà ng để ý cô bé kỹ hÆ¡n. NgÆ°á»i ta đổ máºt bò cái xuống ná»n sân và tẩm nÆ°á»›c á»›t cay lên các bức tÆ°á»ng, Ä‘inh ninh tin rằng bằng những phÆ°Æ¡ng pháp nà y có thể trì được cái táºt xấu nguy kịch. NhÆ°ng cô gái lại tinh khôn và khéo léo tìm cách giấu đất để ăn, do đó buá»™c Ucsula phải sá» dụng các biện pháp hữu hiệu hÆ¡n nữa. Bà lấy nÆ°á»›c cam hoà lẫn vá»›i bá»™t đại hoà ng cho và o má»™t cái mếu rồi phÆ¡i sÆ°Æ¡ng thâu đêm và sáng hôm sau và o lúc ăn sáng, bà cho cô bé uống má»™t cốc nÆ°á»›c ấy. Dù cho không ai bảo vá»›i bà rằng cái thứ nà y là má»™t phÆ°Æ¡ng thuốc đặc hiệu dùng để trị bệnh ăn đất, bà nghÄ© rằng bất kỳ thứ nÆ°á»›c đắng nà o và o bụng lúc dạ dầy đói meo có tác dụng đến buồng gan. Mặc dù mắc bệnh còi xÆ°Æ¡ng, Rêbêca rất dữ tợn và rất khá»e đến mức phải váºt ngá»a cô bé nhÆ° váºt ngá»a con bê để cho uống thuốc và hầu nhÆ° ngÆ°á»i ta không thể ghìm được chân nó giãy đạp và không thể bÆ°ng miệng nó lại để khá»i buá»™t ra những âm thanh khó hiểu kèm vá»›i những cú cà o cấu và nhổ nÆ°á»›c bá»t mà theo nhÆ° những ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng thì đó là những lá»i tục tằn nhất có thể nháºn ra trong ngôn ngữ thổ dân. Khi biết Ä‘iá»u đó, Ucsula phải dùng đến cả đòn roi trong lúc cho cô bé uống thuốc. Sẽ chẳng bao giá» xác định được bá»™t đại hoà ng hay nhÅ©ng chiếc roi da, hoặc cả hai thứ cùng phối hợp là cái phÆ°Æ¡ng thuốc Ä‘Æ°a đến hiệu nghiệm, nhÆ°ng thá»±c tế cho thấy rằng trong Ãt tuần, Rêbêca đã bắt đầu có những dấu hiệu chứng tá» cô bé Ä‘ang khá»i bệnh. Rêbêca tham gia các trò chÆ¡i của AccaÄ‘iô và Amaranta là những đứa trẻ đón nháºn cô nhÆ° đón nháºn má»™t ngÆ°á»i chị cả, và cô ăn rất ngon miệng bởi biết sá» dụng thà nh thạo các đồ dùng ăn uống. Cô bé cÅ©ng nhanh chóng chứng tá» rằng mình nói tiếng Tây Ban Nha cÅ©ng lÆ°u loát nhÆ° nói tiếng của những ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng, rằng cô có khả năng thÃch hợp vá»›i công việc chân tay. Cô bé hát theo nhạc van do đồng hồ phát ra vá»›i lá»i ca rất hay do chÃnh cô ứng khẩu. Chẳng bao lâu cô được nháºn là má»™t thà nh viên nữa của gia đình. Ucsula yêu mến cô hÆ¡n cả chÃnh các con mình và cô bé gá»i Amaranta và AccaÄ‘iô là các em, gá»i Aurêlianô là chú, gá»i Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya là ông.
Váºy là cuối cùng cô bé rất xứng đáng mang tên Rêbêca BuênÄ‘ya, má»™t cái tên duy nhất của cô và cô kiêu hãnh mang nó trong suốt cuá»™c Ä‘á»i mình cho đến hÆ¡i thở cuối cùng.
Có má»™t đêm, ấy là và o thá»i kỳ Rêbêca chữa khá»i táºt ăn đất và được Ä‘Æ°a và o ngủ cùng phòng vá»›i những đứa trẻ khác, cô gái AnhÄ‘iêng vẫn thÆ°á»ng ngủ chung phòng vá»›i chúng bá»—ng nhiên thức giấc và nghe thấy có tiếng Ä‘á»™ng khác thÆ°á»ng. Cô gái thảng thốt ngồi dáºy cứ nghÄ© rằng có con váºt nà o đó đã chui và o phòng và lúc ấy cô ta nhìn thấy Rêbêca ngồi trên ghế xÃch Ä‘u Ä‘ang mút ngón tay vá»›i đôi mắt sáng nhÆ° mắt mèo trong đêm Ä‘en.
Hoảng hốt trÆ°á»›c căn bệnh nguy hiểm, lo lắng cho ná»—i bất hạnh của số pháºn mình, Visitaxiôn nháºn ra trong đôi mắt ấy những triệu chứng của má»™t thứ bệnh mà sá»± Ä‘e dá»a của nó đã buá»™c há», cô và em trai cô, mãi mãi phải vÄ©nh biệt cái vÆ°Æ¡ng quốc lâu Ä‘á»i, nÆ¡i há» từng là công chúa và hoà ng tá». Äó là bệnh dịch mất ngủ.
Cataurê, em trai của Visitaxiôn, đêm ấy đã bá» trốn khá»i nhà . Bà chị anh ở lại bởi vì trái tim định mệnh của chị đã chỉ cho chị biết rằng thứ bệnh nguy hiểm chết ngÆ°á»i ấy sẽ bằng má»i cách theo riết chị đến táºn cùng trá»i cuối đất. Không má»™t ai hiểu được ná»—i lo lắng của Visitaxiôn. "Nếu chúng ta không ngủ được thì cà ng tốt", Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya vui vẻ nói, "nhÆ° thế cuá»™c sống sẽ cà ng có Ãch đối vá»›i chúng ta hÆ¡n". NhÆ°ng cô gái AnhÄ‘iêng đã giải thÃch cho há» rằng Ä‘iá»u đáng sợ nhất của bệnh mất ngủ không phải là khả năng không thể ngủ được, bởi vì cÆ¡ thể ta không cảm thấy mệt má»i, mà là vì nếu không chạy chữa kịp thá»i, nhất định sẽ dẫn tá»›i bệnh còn nguy kịch hÆ¡n, đó là bệnh mất trà nhá»›. NghÄ©a là khi bệnh nhân đã quen vá»›i trạng thái mất ngủ thì những ký ức tuổi thÆ¡ sẽ bị xoá khá»i trà thá»› của anh ta, sau đó đến tên và ý nghÄ©a của các sá»± váºt, rồi cuối cùng đến lượt bản thể của con ngÆ°á»i và hÆ¡n nữa ngay cả ý thức vá» chÃnh bản thân mình, Ä‘á»u bị xoá khá»i trà nhá»› của anh ta để rồi tất cả Ä‘á»u chìm đắm trong trạng thái đần Ä‘á»™n chÆ°a từng có trong quá khứ. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya cảm thấy chết cÆ°á»i được, đã nháºn xét rằng cô gái Ä‘ang nói vá» má»™t trong những thứ bệnh do thói mê tÃn của những ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng phÃa ra. Song, Ucsula, để Ä‘á» phòng, đã cẩn tháºn cách ly Rêbêca khá»i đám trẻ. Mấy tuần sau đó khi ná»—i lo lắng của Visitaxiôn lắng dịu xuống thì Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya trải qua má»™t đêm trằn trá»c trên giÆ°á»ng không tà i nà o ngủ được. Ucsula, lúc ấy cÅ©ng đã thức giấc, há»i ông là m sao váºy và ông đã trả lá»i bà : "Lại má»™t lần nữa tôi nghÄ© đến Pruđênxiô Aghila, bà ạ". Cả hai vợ chồng Ä‘á»u không ngủ lấy má»™t phút nhÆ°ng ngà y hôm sau há» Ä‘á»u thấy khoẻ mạnh đến mức quên luôn cái đêm mất ngủ. Và o giỠăn cÆ¡m trÆ°a, Aurêlianô thảng thốt kể rằng cáºu vẫn thấy khoẻ mạnh mặc dù đêm qua thức suốt để mạ và ng chiếc cặp tóc, má»™t tặng phẩm cáºu nghÄ© sẽ tặng mẹ nhân ngà y sinh của bà . Không má»™t ai trong gia đình tá» ra lo lắng cho mãi tá»›i ngà y thứ ba, và o giá» Ä‘i ngủ há» vẫn không cảm thấy buồn ngủ, và chỉ đến lúc ấy má»i ngÆ°á»i má»›i vỡ nhẽ rằng đã hÆ¡n năm mÆ°Æ¡i giá» liá»n há» không há» chợp mắt.
- Bá»n trẻ con cÅ©ng tỉnh nhÆ° sáo, - cô gái AnhÄ‘iêng nói vá»›i niá»m tin chắc và o định mệnh không sao tránh khá»i. - Má»™t khi bệnh dịch lây đến thì chẳng má»™t ai thoát được cả.
Quả nhiên bệnh mất ngủ đã lan trà n tá»›i đây. Ucsula nhá» há»c mẹ mình mà biết được má»™t số cây có tác dụng chữa là nh bệnh, đã vò lá cây phụ tá» lấy nÆ°á»›c cho tất cả má»i ngÆ°á»i uống nhÆ°ng không công hiệu, không má»™t ai ngủ được mà trái lại cả ngà y hom đó má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u mÆ¡ trong khi thức. Trong trạng thái tỉnh táo mà mÆ¡ mà ng ấy, không những ngÆ°á»i ta chỉ nhìn thấy những bóng hình trong chÃnh giấc mÆ¡ của mình mà còn nhìn thấy cả những bóng hình trong giấc mÆ¡ của ngÆ°á»i khác. Cứ nhÆ° thể nhà nà y đông nghịt khách khứa. Ngồi trên chiếc ghế xÃch Ä‘u đặt ở trong xó bếp, Rêbêca mÆ¡ thấy má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông rất giống nó, mặc bá»™ đồ lanh trắng, nÆ¡i cổ gà i má»™t chiếc cúc và ng, mang đến cho nó má»™t cà nh hoa hồng. Má»™t ngÆ°á»i phụ nữ có đôi bà n tay nuá»™t nà đi bên ông đã ngắt má»™t bông hồng, rồi cà i lên mái tóc cô bé. Ucsula hiểu rằng đó là cha mẹ của Rêbêca, nhÆ°ng dẫu rằng đã cố sức để nháºn mặt bà vẫn phải thừa nháºn rằng chÆ°a bao giá» nhìn thấy há». Trong khi đó, do má»™t sÆ¡ suất đáng tiếc mà Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya sẽ chẳng bao giá» tha thứ cho mình: những chiếc kẹo nặn hình con giống sản xuất trong nhà nà y vẫn tiếp tục được mang ra chợ bán. Trẻ con và ngÆ°á»i lá»›n thÃch thú mút những chiếc kẹo hình con gà béo mà u xanh đã nhiá»…m bệnh mất ngủ, những con cá mà u hồng đã nhiá»…m bệnh mất ngủ, những chú ngá»±a con mà u và ng đã nhiá»…m bệnh mất ngủ, do đó buổi bình minh ngà y thứ hai đã bắt gặp cả là ng Ä‘ang thức. Äầu tiên không má»™t ai hốt hoảng. Trái lại, tất cả Ä‘á»u vui sÆ°á»›ng vì không ngủ được, bởi lúc đó có rất nhiá»u việc cần phải là m đến mức hầu nhÆ° há» không có đủ thá»i gian. Há» là m lụng quá nhiá»u do đó láºp tức chẳng còn gì để là m và và o lúc ba giá» sáng tất cả Ä‘á»u khoanh tay ngồi đếm từng nốt nhạc van vang lên từ những chiếc đồng hồ. Những ngÆ°á»i muốn ngủ, không vì há» cảm thấy mệt má»i mà chỉ vì nhá»› giấc ngủ thÆ°á»ng ngà y thôi, đã phải váºn dụng hết các phÆ°Æ¡ng thức cần thiết để gá»i giấc ngủ đến vá»›i mình, nhÆ°ng thảy Ä‘á»u vô hiệu. Há» tụ táºp lại để chuyện phiếm không há» ngừng nghỉ, để lặp Ä‘i lặp lại chỉ má»™t câu chuyện gây cÆ°á»i trong hà ng giá» và hà ng giá» liá»n, để là m cho má»i ngÆ°á»i tức phát Ä‘iên lên vá»›i câu chuyện vá» con gà Capôn vốn là má»™t trò chÆ¡i không bao giá» kết thúc, trong đó ngÆ°á»i kể chuyện há»i các vị muốn tôi kể chuyện con gà Capôn không và khi ngÆ°á»i nghe trả lá»i rằng. có thì ngÆ°á»i kể chuyện nói rằng ông ta không yêu cầu bảo rằng có mà rằng các vị muốn tôi kể chuyện con gà Capôn không và khi ngÆ°á»i nghe trả lá»i rằng không thì ngÆ°á»i kể chuyện nói ông ta không yêu cầu trả lá»i rằng không mà rằng các vị có muốn tôi kể chuyện con gà Capôn chăng và khi ngÆ°á»i nghe im lặng thì ông ta nói ông ta không yêu cầu im đặng mà rằng có phải các vị muốn tôi kể chuyện con gà Capôn và không má»™t ai có thể bá» Ä‘i được bởi ngÆ°á»i kể chuyện sẽ nói rằng ông ta không yêu cầu bá» Ä‘i mà rằng phải chăng các vị muốn tôi kể chuyện con gà Capôn, rồi cứ nhÆ° thế lặp Ä‘i lặp lại trong eái vòng luẩn quẩn kéo suốt những đêm dà i.
Khi Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya nháºn ra bệnh dịch đã lây lan khắp là ng, ông liá»n há»p các chủ há»™ lại để giải thÃch vá» bệnh mất ngủ theo đúng nhÆ° hiểu biết của mình. Các chủ há»™ Ä‘á»u thống nhất sá» dụng biện pháp cần thiết để ngăn chặn tai Æ°Æ¡ng nà y khá»i trà n lan sang các cÆ° dân khác ở vùng đầm lầy. Thế là ngÆ°á»i ta tháo khá»i cổ dê những quả chuông nhá» mà những ngÆ°á»i Aráºp mang đến đây đổi lấy những chú vẹt Ä‘uôi dà i rồi để chúng ở ngay cổng là ng chuẩn bị cho những ai không thèm để ý tá»›i những lá»i khuyên, những lá»i van xin tha thiết của ngÆ°á»i gác cổng mà cứ má»™t má»±c xin và o thăm là ng Macônđô. Tất cả những ngÆ°á»i lạ mặt Ä‘i lại trên các nẻo Ä‘Æ°á»ng Macônđô trong thá»i gian ấy Ä‘á»u phải rung chuông để báo cho những ngÆ°á»i bệnh biết há» là ngÆ°á»i khoẻ mạnh. Trong thá»i gian ở lại đây, bá»n há» không được ăn uống bất cứ thứ gì vì không còn nghi ngá» gì nữa dịch bệnh lây lan qua Ä‘Æ°á»ng miệng, và hÆ¡n nữa đồ ăn thức uống Ä‘á»u đã nhiá»…m bệnh mất ngủ. Bằng hình thức nà y bệnh dịch đã bị thu hẹp lại trong phạm vi của là ng. Biện pháp kiên quyết ấy chÃnh là biện pháp dùng trong thá»i kỳ kiểm dịch, và nó được duy trì cho đến ngà y tình trạng mất ngủ được xem nhÆ° là má»™t hiện tượng bình thÆ°á»ng và cuá»™c sống được tổ chức sao cho công việc là m ăn lấy lại nhịp Ä‘iệu vốn có của nó và không má»™t ai phải báºn tâm tá»›i việc Ä‘i ngủ, coi đó nhÆ° má»™t thói quen vô tÃch sá»±.
Aurêlianô là ngÆ°á»i đầu tiên tìm ra biện pháp chống lại bệnh giảm trà nhá»›. Ngẫu nhiên mà cáºu tìm ra thôi. Vì là ngÆ°á»i mất ngủ lâu ngà y nhất trong là ng, cáºu đã há»c táºp để có được trình Ä‘á»™ tinh xảo trong nghá» kim hoà n. Có má»™t hôm cáºu Ä‘ang tìm chiếc Ä‘e nhỠđể dát má»ng kim loại và bá»—ng nhiên cáºu quên nó.
Cha cáºu bảo cáºu nó gá»i là tas. Aurêlianô liá»n lấy giấy viết chữ tas rồi Ä‘em tá» giấy ấy dán lên bệ Ä‘e. NhÆ° váºy cáºu tin rằng trong tÆ°Æ¡ng lai mình sẽ không quên tên nó nữa. Cáºu cÅ©ng không ngá» rằng việc quên tên nà y là biểu hiện đầu tiên của bệnh đãng trà mà chỉ cho rằng chẳng qua đó là vì cái dụng cụ ấy có tên rất khó nhá»›. NhÆ°ng sau đó mấy hôm, cáºu phát hiện ra rằng bản thân mình không thể nhá»› nổi tên các dụng cụ trong phòng thà nghiệm. Thế là cáºu viết tên chúng lên từng đồ váºt má»™t, do đó chỉ cần Ä‘á»c tên là đã có thể nháºn biết được chúng rồi. Khi cha cáºu Ä‘em ná»—i lo lắng vá» việc ông quên hết những ká»· niệm sâu sắc từ thá»i ấu thÆ¡ kể cho cáºu nghe thì Aurêlianô đã giải thÃch phÆ°Æ¡ng pháp của mình cho cha hiểu, và Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya liá»n áp dụng phÆ°Æ¡ng pháp nà y cho má»i ngÆ°á»i trong nhà , sau đó cho tất cả dân là ng. Lấy cà nh bà i hÆ°Æ¡ng đã chấm má»±c, ông viết lên từng váºt thể tên của nó: bà n, ghế, đồng hồ, cá»a, tÆ°á»ng, giÆ°á»ng chảo rán. Rồi ông ra vÆ°á»n viết lên từng con váºt và từng cây má»™t: bò cái, dê Ä‘á»±c, lợn Ä‘á»±c, gà mái, sắn, khoai sá», chuối mắm. Do tìm hiểu những khả năng vô hạn của bệnh đãng trÃ, dần dần ông nháºn thấy rằng có thể đến má»™t ngà y nà o đó qua con chữ ngÆ°á»i ta sẽ nháºn ra các sá»± váºt nhÆ°ng sẽ không nhá»› được công dụng của chúng trong Ä‘á»i sống. Váºy là cần phải viết cho rõ rà ng hÆ¡n. Tấm bảng viết treo trên cổ con bò cái là má»™t bằng chứng tiêu biểu cho hình thức dân chúng Macônđô đã sá» dụng để chống lại bệnh đãng trÃ. Äây là con bò cái, tất cả các buổi sáng cần phải vắt sữa và đối vá»›i sữa cần phải Ä‘un sôi lên để pha vá»›i cà phê và là m cà phê sữa. NhÆ° váºy dân là ng cứ sống trong má»™t thá»±c tại trÆ¡n chuồi chuá»™i không thể khắc và o trà nhá»›, được nháºn bắt thoáng qua bởi những từ ghi trên giấy nhÆ°ng nó sẽ biến Ä‘i khi ngÆ°á»i ta quên mất ý nghÄ©a của các từ.
Ngay ở cổng và o là ng Macônđô, má»™t tấm biển được dá»±ng lên viết: Macônđô và trên con Ä‘Æ°á»ng trung tâm của là ng cÅ©ng dá»±ng lên má»™t tấm biển còn to hÆ¡n nữa Ä‘á» "Thượng đế tồn tại". Äể ghi nhá»› các đồ váºt cÅ©ng nhÆ° các loại tình cảm của con ngÆ°á»i, trong các nhà cÅ©ng có treo các bảng Ä‘á» tên từng đồ váºt và từng loại tình cảm má»™t. NhÆ°ng hệ thống nhá»› ấy đòi há»i quá nhiá»u sá»± quan sát và quá nhiá»u sá»± ná»— lá»±c của bá»™ óc đến mức rất nhiá»u ngÆ°á»i đã phải đầu hà ng trÆ°á»›c niá»m vui của má»™t thế giá»›i tưởng tượng, được chÃnh há» bịa ra mà đối vá»›i há» nó là má»™t thế giá»›i để an ủi hÆ¡n là má»™t thế giá»›i để hà nh Ä‘á»™ng. Pila Tecnêra là ngÆ°á»i đóng góp nhiá»u công sức hÆ¡n và o việc phổ biến trò phỉnh phá» nà y khi thị cảm nháºn được cách Ä‘á»c quá khứ trong những lá bà i cÅ©ng nhÆ° trÆ°á»›c đây qua chúng thị Ä‘á»c tÆ°Æ¡ng lai. Bằng thủ thuáºt nà y những ngÆ°á»i mất ngủ bắt đầu sống trong má»™t thế giá»›i được xây dá»±ng bởi những hình ảnh mÆ¡ hồ không xác tÃn trong những lá bà i, là nÆ¡i ông bố nhá»› lại hầu nhÆ° mình là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông rám nắng vừa đến đây và o đầu tháng tÆ° và bà mẹ nhá»› lại mình gần nhÆ° má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà trẻ tóc Ä‘en tuyá»n, còn Ä‘eo nhãn và ng trên bà n tay trái, và là nÆ¡i má»™t ngà y sinh nhÃch gắn lại dÆ°á»ng nhÆ° má»›i vừa hôm thứ ba còn văng vẳng tiếng chim chiá»n chiện hót trên cây nguyệt quế. Bị thất bại trÆ°á»›c những thủ thuáºt có tÃnh chất an ủi ấy, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã quyết chà là m má»™t cái máy nhá»› ông từng ao Æ°á»›c để nhá»› những phát minh kì diệu của những ngÆ°á»i digan. Và o tất cả các buổi sáng cái máy ấy phải có khả năng duyệt lại toà n bá»™ những hiểu biết thu được trong cuá»™c sống kể từ đầu cho đến cuối. Ông tưởng tượng nó giống nhÆ° má»™t cuốn từ Ä‘iển tá»± quay tròn mà má»™t ngÆ°á»i ngồi ở trục, nhá» má»™t chiếc tay quay, có thể khiến cho những tri thức vá» Ä‘á»i sống sẽ lần lượt hiện ra ngay trÆ°á»›c mắt há» chỉ trong Ãt giỠđồng hồ. Ông đã viết được má»™t vạn bốn nghìn cái phÃch. CÅ©ng chÃnh lúc ấy trên Ä‘Æ°á»ng từ đầm lầy và o là ng, xuất hiện má»™t cụ già quái dị tay cầm má»™t quả chuông nhá» rung lên những âm thanh buồn buồn của kẻ ngái ngủ, vai vác má»™t va li căng phồng có Ä‘ai thừng chằng buá»™c cẩn tháºn, đẩy má»™t chiếc xe nhá» phủ kÃn những mụn vải thâm. Cụ Ä‘i thẳng đến nhà Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya.
Khi mở cá»a cho cụ, Visitaxiôn không nháºn ra cụ và cô nghÄ© rằng cụ già đến đây định bán thứ gì mà không biết rằng không thể bán được bất cá» thứ gì ở cái là ng Ä‘ang ghìm trong bệnh đãng trà khủng khiếp vô phÆ°Æ¡ng cứu chữa nà y. Äó là má»™t cụ già cao tuổi lắm. Mặc dù tiếng nói của cụ thá»u thà o đứt quãng, bà n tay cụ run lẩy bẩy nhÆ° không thừa nháºn sá»± tồn tại của các váºt thể nhÆ°ng rõ rà ng cụ là ngÆ°á»i đến từ miá»n đất ngÆ°á»i ta vẫn có thể ngủ được và nhá»› được. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya bắt gặp cụ ngồi trong phòng khách; tay quạt chiếc mÅ© rách đã vá lại, mắt Ä‘ang mải Ä‘á»c những tá» giấy viết chữ dán trên các bức tÆ°á»ng. Ông cung kÃnh chà o cụ để khá»i thất lá»… vì sợ rằng đó là má»™t ngÆ°á»i quen lâu ngà y không gặp lại và hiện giỠông chÆ°a nháºn ra. NhÆ°ng vị khách đã nháºn ra ông không thà nh tâm. Cụ cảm thấy mình bị chủ nhà quên nhÆ°ng đó không phải là sá»± lãng quên do vô tâm mà là má»™t sá»± lãng quên quái ác và vô phÆ°Æ¡ng cứu chữa do không thể táºp trung trà nhá»› được, má»™t sá»± lãng quên cụ từng biết rất rõ bởi vì đó chÃnh là sá»± lãng quên của cái chết.
Cụ mở chiếc va li cháºt nÃch những thứ không thiếu được, rồi cụ lấy ra má»™t chiếc túi dá»±ng các chai lá». Cụ cho Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya uống tuá»™t thứ nÆ°á»›c có mùi dá»… chịu và láºp tức trong trà nhá»› của ông bừng sáng. Mắt ông nhoà đi vì lệ trÆ°á»›c khi ông kịp nhìn ra mình Ä‘ang ở trong căn phòng bừa bãi những đồ váºt bị viết tên, trÆ°á»›c khi ông kÃp cảm thấy hổ thẹn vì những Ä‘iá»u ngu ngốc được viết trên tÆ°á»ng vá»›i tất cả lòng thà nh kÃnh và hÆ¡n thế nữa, trÆ°á»›c khi ông nháºn ra ngÆ°á»i má»›i đến trong ánh sáng tÆ°Æ¡i hững của niá»m vai. NgÆ°á»i đó là Menkyađêt.
Trong lúc Macônđô mở há»™i ăn mừng trì nhá»› bình phục thì Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya và Menkyađêt đánh bóng tình bạn cÅ© của há» lâu nay bị thá»i gian phủ bụi. NgÆ°á»i digan quyết định ở lại là ng nà y. Äúng là cụ ở trong cõi chết và đã chạy trốn vỠđây vì không chịu nổi ná»—i cô Ä‘Æ¡n. Bị bá»™ tá»™c mình ruồng bá», bị tÆ°á»›t mất năng lá»±c siêu phà m, tất cả những thứ đó nhÆ° má»™t sá»± trừng phạt đối vá»›i lòng trung thà nh của cụ trÆ°á»›c cuá»™c Ä‘á»i, cụ đã quyết chà chạy trốn đến đây, má»™t xó xỉnh của thế giá»›i mà thẩn chết chÆ°a phát hiện ra và cụ hiến thân cho nghá» chụp ảnh Ä‘aghe(1). Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya chÆ°a bao giá» nghe nói vá» phát minh nà y. NhÆ°ng khi ông nhìn thấy chÃnh mình và gia đình mình vá»›i giây lút Ä‘á»i Ä‘á»i hiện hình trên má»™t tấm kim loại óng ánh, thì ông đứng thẩn ngÆ°á»i ra. Vẫn còn lại má»™t bức ảnh trên tấm kim loại đã hoen rỉ thuá»™c thá»i kỳ ấy cho thấy Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya xuất hiện vá»›i mái tóc xoăn Ä‘iểm sÆ°Æ¡ng, má»™t chiếc cúc đồng đóng kÃn cổ cồn áo sÆ¡mi, và vá»›i vẻ nghiêm trang đầy sợ sệt khiến cho Ucsula cÆ°á»i ngặt nghẽo mà miêu tả ông nhÆ° "má»™t tÆ°á»›ng quân Ä‘ang hãi hùng". Quả nhiên là Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya Ä‘ang hoảng hốt trong buổi sáng tháng chạp khi ngÆ°á»i ta chụp ảnh, bởi vi lúc ấy ông nghÄ© rằng dân chúng sẽ mất dần Ä‘i theo giây phút hình ông hiện trên tấm kim loại. Bởi má»™t sá»± đảo lá»™n kì dị của thói quen, Ucsula là ngÆ°á»i dã khiến ông nẩy sinh ý nghÄ© ấy cÅ©ng nhÆ° bà là ngÆ°á»i quên Ä‘i những mặc cảm khó chịu trÆ°á»›c đây, đã đồng ý để cho Menkyađêt ở lại trong nhà mình mặc dù chẳng bao giá» cho phép ông chụp ảnh bà bởi (theo đúng nhÆ° lá»i bà ) bà không muốn cá» tồn tại nhÆ° thế để giá»…u các cháu mình.
Buổi sáng ấy bà mặc đẹp đến thăm đám trẻ, thoa phấn cho chúng rồi cho má»—i đứa uống má»™t thìa cháo tuá»· để chúng có thể đứng yên không nhúc nhÃch trong hai phút đồng hồ trÆ°á»›c máy chụp ảnh của Menkyađêt. Trong bức ảnh Ä‘aghe chụp toà n gia đình đã mất từ lâu, Aurêlianô mặc đồ dạ Ä‘en đứng giữa) Amaranta và Rêbêca. Cáºu mang vẻ buồn buồn và đôi mắt nhìn sắc sảo mà nhiá»u năm sau nà y khi đứng trÆ°á»›c Ä‘á»™i hà nh hình chúng vẫn nguyên vẹn, những lúc đó cáºu vẫn chÆ°a có được dá»± cảm vá» số pháºn mình. Cáºu đã là má»™t thợ kim hoà n là nh nghỠđược cả vùng ngưỡng má»™. Trong xưởng thủ công được đặt cùng vá»›i phòng thà nghiệm ồn Ä© của Menkyađêt, dÆ°á»ng nhÆ° cáºu đã chạy trốn và o má»™t thá»i đại khác để là m việc đến mức không còn nghe thấy tiếng cáºu thở; trong khi đó cha cáºu và Menkyađêt lá»›n tiếng tranh luáºn vá»›i nhau vá» những lá»i tiên tri của NôstraÄ‘am.
Những lá»i ấy vang lên giữa những tiếng va chạm của bình và cốc Ä‘á»±ng các dung dịch, và ná»—i bất hạnh của axit đổ và muôi bạc bị rÆ¡i vãi từng lúc từng lúc do những cú Ä‘á»™ng cùi tay và trượt chân gây nên. Sá»± toà n tâm toà n sức hiến dâng cho công việc, cái quan niệm đúng đắn hÆ°á»›ng dẫn má»i hứng thú của cáºu, dã cho phép cáºu trong má»™t thá»i gian ngắn thu được khoản tiá»n lá»›n hÆ¡n khoản tiá»n của Ucsula thu được nhá» những chiếc kẹo nặn hình con giống rất ngon là nh, nhÆ°ng cả bà n dân thiên hạ ai ai cÅ©ng lấy là m lạ rằng tuy cáºu đã là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông thá»±c thụ thế mà vẫn chÆ°a biết đến Ä‘Ã n bà . Thá»±c tình cáºu vẫn chÆ°a há» cùng ai.
Mấy tháng sau đó, cụ Phranxixcô - Con NgÆ°á»i, má»™t khách giang hồ gần hai trăm tuổi vẫn thÆ°á»ng qua lại Macônđô để phổ biến các bà i hát do chÃnh cụ đặt ra, đã trở lại là ng. Trong các bà i hát nà y, cụ Phranxixcô - Con NgÆ°á»i kể lại tÆ°á»ng táºn những Ä‘iá»u xảy ra ở các Ä‘Ã ng trong hà nh trình của mình, kể từ là ng Manaurê đến các hang cùng ngõ hẻm thuá»™c vùng đầm lầy, váºy là nếu ai muốn nhắn gá»i Ä‘iá»u gì hoặc muốn loan báo má»™t sá»± kiện nà o đó thì cứ việc trả cụ hai xu để cụ Ä‘Æ°a nó và o chÆ°Æ¡ng trình của mình. Nhá» váºy mà má»™t đêm ná» Ucsula nghe các bà i hát của cụ vá»›i hy vá»ng chúng sẽ nói vá» Hôsê AccaÄ‘iô, đã biết tin mẹ mình quá cố má»™t cách ngẫu nhiên thôi. Cụ được gá»i là Phranxixcô - Con NgÆ°á»i là vì trong má»™t cuá»™c thi hát đối đáp cụ đã đánh bại con quỉ, vả lại cÅ©ng không má»™t ai biết tên tháºt của cụ. Trong lúc dịch mất ngủ hoà nh hà nh ở là ng Macônđô, cụ lặng lẽ biến mất và bây giá» không má»™t lá»i báo trÆ°á»›c cụ lại có mặt ở đây trong cá»a hà ng của bác Catarinô. Cả là ng Ä‘á»u kéo đến nghe cụ để xem có gì má»›i xảy ra trên thế giá»›i nà y. Trong dịp nà y, cùng đến vá»›i cụ còn có má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà béo máºp ngồi trên ghế xÃch Ä‘u được bốn phu AnhÄ‘iêng khiêng và được má»™t cô gái da lai vẻ cô Ä‘Æ¡n cầm ô che nắng cho. Äêm ấy Aurêlianô đến cá»a hà ng bác Catarinô. Cáºu thấy cụ Phranxixcô - Con NgÆ°á»i, nhÆ° má»™t con kỳ nhông hoá đá, ngồi giữa đám ngÆ°á»i tò mò Ä‘ang nghe cụ kể tÃch… Vá»›i giá»ng hát thá»u thà o được cây Ä‘Ã n phong cầm cÅ© kỹ đệm, cây Ä‘Ã n nà y cụ được ngà i Oante Rahch(2) tặng cho ở đảo Goadana. Cụ hát để kể lể các tin tức, trong khi đó đôi bà n chân to, thô, nứt nẻ bởi phải cuốc bá»™ qua các má» diêm sinh, cùng giáºm liên hồi để đánh nhịp. Mụ Tú bà ngồi trên ghế xÃch Ä‘u, tay phe phẩy quạt ở trÆ°á»›c cá»a phÃa cuối phòng nÆ¡i có má»™t số ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông và o ra. Vá»›i bông hồng nỉ giắt trên mang tai, bác Catarinô bán những cốc nÆ°á»›c Goarapô(3) - gần từng ngÆ°á»i má»™t đặt tay mình lên ngÆ°á»i há» và o đúng cái chá»— không nên. Äêm vá» khuya, nóng bức không thể chịu được. Aurêlianô ngồi nghe tin tức cho đến hết chÆ°Æ¡ng trình mà vẫn không thấy Ä‘iá»u gì bổ Ãch đối vá»›i gia đình mình. Äang lúc cáºu sá»a soạn để vá» nhà thì mụ Tú bà chỉ tay ra hiệu, bảo cáºu:
- Cáºu cÅ©ng và o Ä‘i, - mụ nói, - chỉ tốn kém có hai hà o thôi!
Aurêlianô bỠđồng hai hà o và o cái Ä‘Ä©a mụ kẹp nÆ¡i bẹn rồi bÆ°á»›c và o phòng mà không biết để là m gì. Cô bé da lai Ä‘ang trần truồng nằm trên giÆ°á»ng vá»›i đôi vú hệt nhÆ° vú chó. Äêm ấy trÆ°á»›c lúc Aurêlianô và o đã có sáu mÆ°Æ¡i ba ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông qua phòng nà y rồi. Không khà trong phòng, vì đã có quá nhiá»u ngÆ°á»i qua lại và bị ngà o trong mồ hôi và hÆ¡i thở, bắt đầu đông đặc lại nhuyá»…n thà nh bùn. Cô bé lá»™t chiếc ga trải giÆ°á»ng Æ°á»›t sÅ©ng và nhá» Aurêlianô cầm há»™ má»™t đầu. Nó nặng chình chịch. Hai ngÆ°á»i vặn hai đầu vắt tấm vải trải giÆ°á»ng cho đến khi kiệt nÆ°á»›c. Hai ngÆ°á»i láºt nghiêng chiếc giÆ°á»ng, mồ hôi dòng dòng chảy vá» phÃa nghiêng để rÆ¡i xuống sà n nhà . Aurêlianô khao khát mong má»i công việc nà y sẽ không bao giá» kết thúc. Vá» mặt lý thuyết cáºu đã biết nghệ thuáºt là m tình, nhÆ°ng vì gối đã má»i nên không thể đứng thẳng được, và mặc dù da mình đã nổi gai gà và nóng hầm háºp cáºu vẫn không thể kìm được những cú trung tiện Ä‘ang đòi há»i mau chóng được thoát ra ngoà i. Khi sá»a sang xong giÆ°á»ng đệm, cô bé lệnh cho cáºu cởi quần áo, thì cáºu ngá» nghệch giải thÃch: "NgÆ°á»i ta bảo tôi và o. NgÆ°á»i ta bảo tôi hãy bá» hai hà o và o Ä‘Ä©a Ä‘á»±ng tiá»n và không được cháºm trá»…". Cô gái hiểu được ná»—i lo lắng của cáºu. "Nếu nhÆ° anh bá» thêm hai hà o nữa ở cá»a ra, anh có thể ở lại thêm Ãt phút nữa", cô dịu dà ng nói.
Aurêlianô cởi quần áo, vẻ khổ sở vì xấu hổ, không tà i nà o rÅ© bỠđược ý nghÄ© cho rằng cái thân xác lõa lồ của mình sẽ không địch nổi cái thân xác cÆ°á»ng tráng của ông anh mình. Mặc cho cô gái cố gắng khêu gợi, cáºu vẫn cảm thấy Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c, Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c đến khủng khiếp. "Tôi sẽ bá» thêm hai hà o nữa" vá»›i giá»ng chán nản cáºu nói thế. Cô bé lặng lẽ cám Æ¡n cáºu. LÆ°ng cô bé Ä‘á» lừng lá»±ng. Da cô bá»c lấy xÆ°Æ¡ng để lá»™ từng cái xÆ°Æ¡ng sÆ°á»n má»™t và hÆ¡i thở của cô gấp gáp rối loạn đầy vẻ mệt má»i. Hai năm trÆ°á»›c đây, ở má»™t là ng xa tÃt mù, cô bé ngủ quên không tắt ngá»n đèn nến và khi choà ng tỉnh dáºy cô đã ở ngay cạnh lá»a cháy. Cái ngôi nhà nÆ¡i cô sống vá»›i bà ná»™i, vốn là ngÆ°á»i nuôi cô từ tấm bé, đã biến thà nh tro tà n. Từ đó trở Ä‘i, ngÆ°á»i bà mang cô bé Ä‘i hết là ng nà y sang là ng khác, bắt cô phải ngủ vá»›i Ä‘Ã n ông vá»›i giá hai hà o má»™t lần để có má»™t số vốn ngõ hầu bù lại toà n bá»™ giá trì ngôi nhà bị cháy. Theo những tÃnh toán của cô gái, thì cô còn thiếu hÆ¡n mÆ°á»i năm mà đêm nà o cÅ©ng phải hiến thân cho đủ số bảy mÆ°Æ¡i thằng Ä‘Ã n ông, bởi vì ngoà i số tiá»n phải trả cho bà ná»™i, cô còn phải kiếm đủ tiá»n để trang trải cho việc Ä‘i lại, cho việc ăn uống của hai bà cháu, và tiá»n công cho những ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng khiêng chiếc ghế xÃch Ä‘u. Khi mụ Tú bà gõ cá»a lần thứ hai, Aurêlianô ra khá»i phòng mà vẫn chÆ°a kịp hà nh sá»±, Ä‘au Ä‘á»›n đến muốn khóc lên được. Äêm ấy, cáºu không ngủ, chỉ nghÄ© đến cô gái trong tình cảm vừa yêu vừa thÆ°Æ¡ng hại. Cáºu cảm thấy vừa yêu thÆ°Æ¡ng lại vừa muốn che chở cô gái. Äó là thứ tình cảm da diết không thể dừng được. Và o lúc trá»i rạng sáng, ngÆ°á»i mệt rã rá»i vì mất ngủ và vì sốt, cáºu quyết định má»™t quyết định là nh mạnh, sẽ cÆ°á»›i cô gái để giải phóng cô khá»i sá»± cai quản của ngÆ°á»i bà và để cùng cô hưởng trá»n những đêm hoan lạc mà cô vẫn thÆ°á»ng phải chia sẻ cho bảy mÆ°Æ¡i thằng Ä‘Ã n ông. NhÆ°ng, và o lúc mÆ°á»i giá» sáng, khi cáºu đến cá»a hà ng bác Catarinô thì cô gái đã Ä‘i khá»i là ng.
Thá»i gian xoa dịu dần ý định ngây thÆ¡ của Aurêlianô nhÆ°ng nó lại khắc sâu thêm mặc cảm vá» sá»± thất bại của mình. Cáºu trốn và o công việc. Cáºu quyết chà ở váºy má»™t Ä‘á»i để chôn vùi ý nghÄ© hổ thẹn tá»± cho mình là đồ vô tÃch sá»±. Trong khi đó Menkyađêt đã là m xong công việc ghi lên các tấm phim của mình tất cả những gì có thể ghi hình ở là ng Macônđô và cụ đã bá» mặc buồng tối cho những say mê của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, ngÆ°á»i đã quyết định sá» dụng nó để già nh lấy má»™t thà nghiệm khoa há»c vá» sá»± tồn tại của Thượng đế. Bằng má»™t quá trình phức tạp trình bà y những bức ảnh chụp được ở những địa Ä‘iểm khác nhau trong nhà , ông tin chắc rằng sá»›m hay muá»™n sẽ có má»™t tấm ảnh Thượng đế, nếu quả tháºt Thượng đế tồn tại, rồi cùng má»™t lúc sẽ kết liá»…u tất cả những phá»ng Ä‘oán vá» sá»± hiện hữu của NgÆ°á»i. Menkyađêt ngà y má»™t nghiên cứu sâu những lá»i thuyết giảng của NôstraÄ‘am. Cụ là m việc cho đến chiá»u tối, phát ngá»™t trong chiếc áo nỉ khoác ngoà i đã bạc mà u, vá»›i đôi bà n tay chim sẻ nhá» xÃu của mình mà những chiếc nhẫn Ä‘eo trên các ngón tay đã mất vẻ sáng bóng của các thá»i trÆ°á»›c đây, cụ vẽ nguệch ngoạc lên những tá» giấy. Có má»™t đêm cụ tưởng rằng mình đã bắt gặp được má»™t lá»i tiên tri vá» tÆ°Æ¡ng lai của là ng Macônđô. Nó có thể sẽ là má»™t thà nh phố sáng rá»±c rỡ, vá»›i những toà nhà pha lê đồ sá»™, là nÆ¡i sẽ không còn má»™t dấu tÃch nà o của dòng dõi nhà BuênÄ‘ya. "Äó là má»™t sá»± nhầm lẫn", Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya nổi giáºn nói. "Äó không phải là những tòa nhà pha lê, mà là những tòa nhà là m bằng nÆ°á»›c đá, nhÆ° chÃnh tôi đã thấy trong má»™ng, và cho dù hà ng bao nhiêu thế ká»· sau, luôn luôn và lúc nà o cÅ©ng vẫn có má»™t BuênÄ‘ya". Trong ngôi nhà quái gở ấy, Ucsula là ngÆ°á»i cố gắng duy trì không khà bình thÆ°á»ng nhá» việc khuếch trÆ°Æ¡ng nghá» buôn bán những chiếc kẹo nặn hình con giống, vá»›i má»™t lò nÆ°á»›ng bánh trong má»™t đêm đã sản xuất ra hà ng sá»t, hà ng sá»t bánh mì, và hà ng lô những chiếc bánh puÄ‘inh, bánh trá»ng, bánh bÃch qui mà chỉ trong vòng và i giỠđồng hồ chúng đã tản mác Ä‘i khắp các nẻo Ä‘Æ°á»ng mòn thuá»™c miá»n đầm lầy. Dù tá»›i tuổi được quyá»n nghỉ ngÆ¡i, nhÆ°ng bà lại hoạt bát hÆ¡n. Quá báºn rá»™n trong các công việc sinh nhiá»u lợi ấy, đến mức trong má»™t buổi chiá»u ná» khi cô gái AnhÄ‘iêng giúp bà ngà o máºt và o bá»™t, bà đã nhìn ra sân và bắt gặp hai thiếu nữ lạ, xinh đẹp Ä‘ang ngồi thêu bên khung thêu dÆ°á»›i ánh hoà ng hôn. Äó là Rêbêca và Amaranta. Há» vừa Ä‘oạn tang bà ngoại, má»™t cái tang được há» kiên trì để trở trong ba năm ròng và giỠđây bá»™ quần áo mà u sặc sỡ dÆ°á»ng nhÆ° đã đặt há» và o má»™t vị trà má»›i trong cuá»™c Ä‘á»i.
Hoà n toà n trái vá»›i những gì có thể chỠđợi cô trong tÆ°Æ¡ng lai, Rêbêca là cô gái đẹp nhất. Cô có nÆ°á»›c da trắng nhÆ° ngó cần, đôi mắt to và sâu thẳm, đôi bà n tay khéo léo dÆ°á»ng nhÆ° Ä‘ang dệt những sợi chỉ vô hình trên má»™t bức thảm thêu. Amaranta, cô gái bé hÆ¡n, tuy có kém phần duyên dáng tà chút, nhÆ°ng lại có vẻ cao nhã tá»± nhiên, má»™t sá»± thanh thản ná»™i tâm của bà ngoại đã quá cố. Bên cạnh hai cô gái là AccaÄ‘iô. Mặc dù đã có được sức vóc của cha mình, AccaÄ‘iô vẫn là má»™t chú nhóc con. Cáºu quyết định há»c nghá» kim hoà n dÆ°á»›i sá»± hÆ°á»›ng dẫn của Aurêlianô, ngÆ°á»i ngoà i việc dạy nghá» còn dạy chú bé há»c Ä‘á»c và viết. Ngay láºp tức Ucsula nháºn ra rằng nhà bà rồi sẽ cháºt chá»™i, rằng con cái của bà đã đến tuổi dá»±ng vợ gả chồng và sẽ có con, do thiêu chá»— ở chúng sẽ buá»™c phải ly tán. Váºy là bà móc số tiá»n dà nh dụm được trong nhiá»u năm là m ăn vất vả, giao kèo hợp đồng vá»›i các khách hà ng của mình, và khởi công mở rá»™ng ngôi nhà .
Bà quyết định sẽ xây hai phòng khách trong đó có má»™t phòng đầy đủ tiện nghi và thoáng mát hÆ¡n để dùng và o công việc hà ng ngà y, má»™t phòng ăn đủ rá»™ng kê chiếc bà n ăn to vá»›i mÆ°á»i hai chá»— ngồi để gia đình và khách khứa cùng ăn má»™t thể, chÃn phòng ngủ Ä‘á»u mở cá»a sổ thông ra sân và má»™t hà nh lang dà i có bao lÆ¡n đặt các cháºu cây dÆ°Æ¡ng xỉ và cháºu cây thu hải Ä‘Æ°á»ng, bên ngoà i là má»™t vÆ°á»n hồng che ánh nắng gay gắt buổi ban trÆ°a. Bà cÅ©ng quyết định phá nhà bếp cÅ© để xây dá»±ng hai lò bánh; phế kho ngô cÅ© nÆ¡i Pila Tecnêra đã xem háºu váºn cho Hôsê AccaÄ‘iô qua những lá bà i để xây má»™t nhà kho lá»›n gấp hai lần đủ dá»± trữ lÆ°Æ¡ng ăn cho rất nhiá»u năm. Bà quyết định dá»±ng má»™t nhà tắm nam và má»™t nhà tắm nữ và ở cuối sân, má»™t tà u ngá»±a lá»›n, má»™t chuồng gà thÆ°ng lÆ°á»›i thép, má»™t chuồng vắt sữa bò, và má»™t chuồng chim mở rá»™ng cá»a đón những chú chim không Ä‘Æ°á»ng kiếm ăn có thể tuỳ thÃch đến ở. Äược hà ng chục thợ má»™c và thợ ná» theo sau, nhÆ° thể bà nhiá»…m phải cÆ¡n sốt và ng của chồng mình, Ucsula sắp xếp vị trà cho ánh sáng và đưá»ng thông gió, phân chia các khoảng không mà vẫn không quên các ranh giá»›i của chúng. Ngôi nhà khởi thuá»· của các báºc sáng nghiệp bá»—ng cháºt nÃch cÆ°a đục và váºt liệu xây dá»±ng, và những ngÆ°á»i công nhân mệt má»i vã mồ hôi Ä‘ang yêu cầu tất cả những ngÆ°á»i khác đừng là m đảo lá»™n các đồ váºt mà không hay biết rằng chÃnh há» má»›i là những ngÆ°á»i Ä‘ang là m đảo lá»™n hết thảy. Bá»n há» phát Ä‘iên lên vì chiếc tải Ä‘á»±ng xÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i vá»›i tiếng kêu lá»™c cá»™c, lá»™c cá»™c lá»™c cá»™c cứ theo riết há» Ä‘i khắp nÆ¡i. Trong quang cảnh khó chịu cứ phải thở hÃt mùi vôi nồng nặc và mùi nhá»±a Ä‘Æ°á»ng, không má»™t ai hiểu được vì sao từ trong lòng đất lại nổi lên má»™t ngôi nhà không chỉ lá»›n chÆ°a từng thấy trong là ng, mà còn là ngôi nhà hiếu khách và mát mẻ chÆ°a từng có trong khắp vùng đầm lầy nà y. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya những tưởng sẽ là m cho Thượng đế chà tôn phải giáºt mình trÆ°á»›c khung cảnh nhiá»u thay đổi to lá»›n ấy, lại là ngÆ°á»i hiểu được Ä‘iá»u đó Ãt nhất. Khi ngôi nhà sắp sá»a hoà n thà nh thì Ucsula đã lôi ông ra khá»i thế giá»›i mÆ¡ má»™ng để báo cho ông hay rằng đã có lệnh buá»™c bức tÆ°á»ng mặt tiá»n của má»i nhà đá»u phải quét vôi xanh chứ không được quét vôi trắng nhÆ° dân là ng vốn Æ°a thÃch. Bà chìa cho ông xem mảnh giấy ghi cái mệnh lệnh chÃnh thức ấy. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, vẫn chÆ°a hiểu Ä‘iá»u bà vợ mình nói, Ä‘ang cố Ä‘á»c chữ ký:
- NgÆ°á»i nà y là ai váºy? - Ông há»i.
- Quan thanh tra đấy, - Ucsula buồn bã trả lá»i. - NgÆ°á»i ta đồn ằng ông ấy là má»™t nhà chức trách má»›i do chÃnh phủ phái tá»›i.
Äông Apôlina Môscôtê, Quan thanh tra, đã lặng lẽ đến là ng Macônđô. Ngà i xuống xe và ở trong khách sạn Giacôp do má»™t trong những ngÆ°á»i Aráºp đầu tiên đến đây đổi đồ váºt lấy vẹt Ä‘uôi dà i dá»±ng nên. Ngà y hôm sau ngà i thuê luôn má»™t phòng mở cá»a ra Ä‘Æ°á»ng chỉ cách nhà của BuênÄ‘ya hai ô phố. Ngà i bà y biện má»™t chiếc bà n và má»™t chiếc ghế mua của Giacôp, treo tấm quốc huy do ngà i mang theo lên tÆ°á»ng và trên cá»a má»™t chiếc biển Ä‘á»: Quan thanh tra. Công việc đầu tiên của ngà i là ra lệnh cho các nhà trong là ng phải quét vôi xanh để mừng ngà y Ä‘á»™c láºp. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, tay cầm bản sao tá» lệnh, bắt gặp ngà i ngủ trÆ°a trên chiếc võng mắc trong má»™t căn phòng bà y biện và trang trà sÆ¡ sà i. "Ngà i là ngÆ°á»i đã viết tá» giấy nà y?", ông há»i. Äông Apôlina Môscôtê, má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông chÃn chắn, vẻ hút nhát, mặt Ä‘á» nhừ, đã trả lá»i rằng đúng thế. "Nhân danh cái gì mà ông viết nà o?" , Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya lại há»i tiếp.
Äông Apôlina Môscôtê tìm má»™t tá» giấy cất trong ngăn kéo bà n chìa cho ông xem: "Tôi vừa được phong chức Quan thanh tra của là ng nà y". Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya không thèm nhìn tá» sắc phong, nói:
- Ở là ng nà y, chúng tôi không ra lệnh bằng giấy tỠ- ông nói với vẻ bình thản, - và để ngà i biết luôn một thể, chúng tôi không cần bất kỳ một Quan thanh tra nà o, bởi vì ở đây chẳng có gì để mà phải thanh tra cả.
TrÆ°á»›c thái Ä‘á»™ cứng rắn của đông Apôlina Môscôtê, ngÆ°á»i không lúc nà o to tiếng, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya kể lại tÆ°á»ng táºn câu chuyện hỠđã xây dá»±ng là ng nhÆ° thế nà o, chia ruá»™ng đất nhÆ° thế nà o, rồi mở Ä‘Æ°á»ng nhÆ° thế nà o, mở mang các nghá» cần cho Ä‘á»i sống và sinh lợi nhÆ° thế nà o, không há» là m phiá»n lòng chÃnh phủ và cÅ©ng chÆ°a má»™t ai đã là m phiá»n dân là ng nà y.
"Chúng tôi sống rất hiá»n là nh đến mức là ng chúng tôi chÆ°a há» có ngÆ°á»i chết vì bệnh táºt hay vì tuổi già ", ông nói: "Ngà i thấy đấy là ng chúng tôi vẫn chÆ°a có nghÄ©a địa mà !". Ông không há» Ä‘au khổ vì chÃnh phủ đã không giúp đỡ dân là ng. Trái lại, ông lấy là m vui lòng nháºn thấy cho đến lúc nà y chÃnh phủ vẫn để cho dân là ng tiếp tục sống nhÆ° váºy, bởi vì bá»n há» không tốn công hoà i sức láºp là ng để cho kẻ khác đến lên mặt dạy há» phải là m thế nà y thế ná». Äông Apôlina Môscôtê mặc chiếc áo khoác vải chéo go, mà u trắng nhÆ° mà u quần, không lúc nà o để mất cá» chỉ bình tÄ©nh của mình.
- Váºy là nếu nhÆ° ngà i muốn ở lại đây, nhÆ° những cÆ° dân bình thÆ°á»ng khác, ngà i sẽ được đón tiếp nồng háºu, - Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya kết thúc, - bằng không, nếu nhÆ° ngà i đến để gây rối buá»™c dân là ng phải quét vôi xanh lên tÆ°á»ng nhà thì ngà i có thể thu xếp hà nh lý và cút vá» nÆ¡i ngà i khởi hà nh. Bởi vì, nhà tôi phải trắng nhÆ° má»™t con bồ câu.
Äông Apôlina Môscôtê tái ngÆ°á»i Ä‘i. Ngà i giáºt lùi má»™t bÆ°á»›c, nghiến răng lại vá»›i vẻ sượng sùng, nói:
- Tôi báo cho ông biết rằng tôi có vÅ© khÃ.
Hôsê Accađiô Buênđya không biết tự lúc nà o cái sức trai tráng bẻ gẫy sừng trâu đã dồn lên hết đôi tay mình. Túm lấy ve áo bông Apôlina Môscôtê, ông xách ngà i lên ngang tầm mắt mình, nói:
- Cái nà y thì ta là m, - Ông nói, - bởi vì ta muốn xách sống nó và để khá»i phải ân háºn suốt Ä‘á»i vì phải xách má»™t xác chết.
Cứ thế xách ngà i Ä‘i giữa Ä‘Æ°á»ng cái cho đến khi tay má»i để tuá»™t mất ve áo, ông má»›i đặt ngà i đứng xuống. Lúc đó Quan thanh tra đã ở trên con Ä‘Æ°á»ng ngoà i đầm lắy. Má»™t tuần sau, ngà i trở lại mang theo sáu ngÆ°á»i lÃnh chân đất, ăn mặc rách rÆ°á»›i, tất cả Ä‘á»u mang súng há»a mai, và má»™t chiếc xe bò chở vợ cùng bảy cô con gái của ngà i. Sau đó hai xe bò chở giÆ°á»ng ghế bà n tủ, rÆ°Æ¡ng hòm và các dụng cụ nấu bếp cÅ©ng đến theo. Ngà i để gia đình trá» tại khách sạn Giacốp trong khi tìm mua má»™t ngôi nhà và tiếp tục mở lại công sở có lÃnh gác bên ngoà i.
Các báºc sáng nghiệp của là ng Macônđô sẵn sà ng tống khứ bá»n ngÆ°á»i xâm lược Ä‘i. Cùng vá»›i các con trai lá»›n của mình hỠđã kéo đến để tiếp sức cho quyết tâm của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya.
NhÆ°ng ông phản đối bởi vì theo nhÆ° lá»i ông giải thÃch thì đông Apôhna Môscôtê đã trở lại đây cùng vá»›i vợ và các con gái ngà i và đã là đà n ông thì không nên là m sượng mặt kẻ khác trÆ°á»›c mặt gia quyến há». Váºy là ông quyết định sẽ giải quyết công việc theo những thể thức êm đẹp hÆ¡n.
Aurêlianô Ä‘i cùng ông. Lúc nà y cáºu đã để bá»™ ria Ä‘en vểnh lên ở hai bên mép và đã có giá»ng nói sang sảng mà sau nà y chúng là những đặc Ä‘iểm khiến cáºu nổi báºt lên trong chiến tranh. Không mang theo vÅ© khà cÅ©ng không tuân lệnh bá»n lÃnh gác, cha con há» bÆ°á»›c thẳng và o công sở của Quan thanh tra.
Äông Apôlina Môscôtê vẫn Ä‘iá»m tÄ©nh. Ngà i giá»›i thiệu vá»›i há» hai cô con gái ngẫu nhiên có mặt tại đó. Amparô, mÆ°á»i sáu tuổi, nÆ°á»›c da rám nắng nhÆ° nÆ°á»›c da mẹ cô, và Rêmêđiôt xấp xỉ chÃn tuổi, má»™t cô bé kháu khỉnh vá»›i nÆ°á»›c da trắng ngà và đôi mắt xanh. Cả hai Ä‘á»u duyên dáng và có ná»n nếp. CÅ©ng chá»›p nhoáng nhÆ° cha con há» bÆ°á»›c và o, trÆ°á»›c khi được cha giá»›i thiệu, các cô đã mang ghế cho khách ngồi. Song cả hai cha con Ä‘á»u đứng.
- Tốt lắm? - Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya nói. - Ngà i sẽ ở lại đây, nhÆ°ng không phải vì ngà i đã có bá»n lÃnh canh mang súng há»a mai ấy mà vì lòng kÃnh trá»ng của dân là ng đối vá»›i bà nhà và cấc cô gái đây.
Äông Apôlina Môscôtê hoang mang, nhÆ°ng Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya không cho ngà i có thá»i gian để đối đáp: "Chúng tôi chỉ yêu cầu ngà i hai Ä‘iá»u thôi", ông nói: "TrÆ°á»›c tiên hãy để cho má»—i ngÆ°á»i được theo sở thÃch mình mà quét vôi nhà . Thứ hai là hãy để cho những ngÆ°á»i lÃnh Ä‘i khá»i là ng ngay láºp tức. Chúng tôi sẽ đảm bảo an ninh cho ngà i". Quan thanh tra xòe rá»™ng bà n tay phải, giÆ¡ lên:
- Lá»i hứa danh dá»± chứ?
- Lá»i nói của kẻ thù đấy, - Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya nói. NhÆ°ng vá»›i giá»ng cay đắng ông nói rõ:
- Bởi tôi muốn nói rõ để ngà i biết: Ngà i và tôi sẽ tiếp tục là kẻ thù của nhau.
Ngay buổi chiá»u ấy, bá»n lÃnh đã phải bán xá»›i Ä‘i. Mấy ngà y sau, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã tìm cho gia đình Quan thanh tra má»™t ngôi nhà . Tất cả Ä‘á»u sống thanh thản trong hoà bình, trừ Aurêlianô. Hình ảnh Rêmêđiôt, cô gái út của Quan thanh tra, mà cứ theo tuổi tác để xét thì cô bé chỉ đáng tuổi con cáºu, đã Ä‘á»ng lại trong tâm khảm là m nhức nhối thân xác cáºu. Äó là má»™t cảm giác có tÃnh chất cÆ¡ há»c giống nhÆ° má»™t viên sá»i lẫn trong già y là m nhói Ä‘au chân má»—i khi Ä‘i.
Chú thÃch:
(1) Äaghe (Jacques Daguerre, 1787-1851) nhà váºt lý ngÆ°á»i Pháp đã phát mình ra thấu kÃnh và buồng tối. Có công hoà n thiện nghá» chụp ảnh. Bởi thế ngÆ°á»i ta lấy tên ông để đặt cho nghá» chụp ảnh (Dnguerretypie).
(2) Sir Walter Raleigb (1552-1618), nhà hà ng hải và chÃnh khách ngÆ°á»i Anh, được Nữ hoà ng Isabel Äệ Nhất ủng há»™, đã chinh phục Guayasca năm 1616.
(3) Má»™t thứ nÆ°á»›c uống là m từ nÆ°á»›c mÃa và men rượu.
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 09:55 AM.
|
02-09-2008, 02:12 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 4
Má»™t buổi khiêu vÅ© được tổ chức để ăn mừng ngôi nhà má»›i trắng nhÆ° má»™t con bồ câu. Ucsula từng ấp ủ ý nghÄ© ấy ngay từ buổi chiá»u bà thấy Rêbêca và Amaranta đã trở thà nh những thiếu nữ và hầu nhÆ° có thể nói rằng cái lý do chủ yếu của việc xây cất nhà má»›i là niá»m khao khát mong muốn cho các cô gái có má»™t chá»— tiếp khách xứng đáng. Trong khi tiến hà nh công việc xây dá»±ng lại ngôi nhà , Ucsula vất vả là m lụng nhÆ° má»™t tên tù khổ sai để không má»™t trở lá»±c nà o cá» thể dìm tắt cái mục Ä‘Ãch rá»±c rỡ ánh hà o quang ấy.
Do đó trÆ°á»›c khi các công việc nà y hoà n thà nh, bà đã gá»i mua sắm các đồ trang trà và đồ ăn thức Ä‘á»±ng, toà n là những thứ đắt tiá»n. Trong số đó có má»™t váºt kỳ diệu từng khiến cho cả là ng ngạc nhiên và khiến cho tuổi trẻ phải sung sÆ°á»›ng thÃch thú, đó là cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng. NgÆ°á»i ta chở từng bá»™ pháºn của nó đến. Những bá»™ pháºn nà y được để trong mấy chiếc thùng và chúng được moi ra khá»i thùng cùng vá»›i bà n ghế giÆ°á»ng tủ sản xuất tại Viên, gÆ°Æ¡ng kÃnh sản xuất ở xứ Bôhêmia, bát Ä‘Ä©a do Công ty Tây Ấn sản xuất, khăn phủ bà n của Hà Lan và hà ng loạt đèn dầu và đèn nến, bình hoa, mà n lụa in hoa treo tÆ°á»ng và thảm trải nhà . Công ty nháºp khẩu đã phái má»™t chuyên gia ngÆ°á»i à già u kinh nghiệm, tên là Piêtrô Crêspi, đến nhà để lắp và chỉnh cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng, để dạy cách sá» dụng cho những ngÆ°á»i mua nó và nhất là dạy há» khiêu vÅ© theo âm nhạc hợp mốt thá»i đại được in trên sáu cuá»™n băng.
Piêtrô Crêspi là má»™t thanh niên trẻ, tóc hung, má»™t ngÆ°á»i đẹp trai nhất và có há»c vấn nhất ở Macônđô, là má»™t ngÆ°á»i tá»± trá»ng trong cách ăn mặc đến mức mặc cho không khà nóng hầm háºp anh vẫn mặc bá»™ quần áo bằng lụa bó sát ngÆ°á»i và má»™t chiếc áo khoác ngoà i bằng dạ thâm dà y cá»™p. NgÆ°á»i xâm xấp mồ hôi, cố giữ má»™t khoảng cách rõ rà ng giữa mình vá»›i các chủ nhân, anh đã ở lỳ và i tuần liá»n trong phòng đóng kÃn cá»a, vá»›i sá»± say mê giống hệt sá»± say mê của Aurêlianô trong xưởng là m đồ kim hoà n. Có má»™t buổi sáng ná», không há» mở cá»a, không cần cầu cứu má»™t nhân chứng thần thánh nà o, anh đặt má»™t băng nhạc lên cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng, và thế là âm nhạc trong trẻo và du dÆ°Æ¡ng vang lên khiến cho những tiếng búa chát chúa và những tiếng va chạm thÆ°á»ng xuyên của các tấm gá»— bá»—ng ngừng bặt trong cái thanh vắng đến thảng thốt. Tất cả má»i ngÆ°á»i vá»™i đổ xô tá»›i phòng khách. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya hà o hứng hẳn lên không phải do vẻ đẹp hấp dẫn của âm nhạc mà là do cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng gõ lấy phÃm Ä‘Ã n và ông đã đặt chiếc máy ảnh của Menkyađêt ở trong phòng khách vá»›i hy vá»ng sẽ chụp được bức ảnh ngÆ°á»i chÆ¡i nhạc vô hình. Ngà y hôm ấy nhạc sÆ° ngÆ°á»i à ăn trÆ°a vá»›i gia đình. Rêbêca và Amaranta giữ nhiệm vụ hầu bà n, Ä‘á»u có cảm tình trÆ°á»›c cá» chỉ nhẹ nhà ng khoan thai của con ngÆ°á»i thanh tao ấy trong lúc đôi bà n tay da mái xanh không Ä‘eo nhẫn của anh sá» dụng thìa ma trên bà n ăn. Trong phòng chỠăn thông vá»›i phòng khách, Piêtrô Crêspi dạy hai cô gái khiêu vÅ©. Äánh nhịp bằng chiếc máy Ä‘o tiết Ä‘iệu, anh dạy há» Ä‘Æ°a chân mà tay không chạm và o thân thể há» trong sá»± canh chừng rất đáng yêu của Ucsula, ngÆ°á»i không lúc nà o bá» Ä‘i ra ngoà i phòng khách trong lúc các con gái bà há»c nhẩy. Trong những ngà y đó, Piêtrô Crêspi mặc những chiếc quắn đặc biệt, má»m mại bó sát lấy cÆ¡ thể và đi má»™t đôi già y múa. "Bà không tá»™i gì mà cứ phải lo lắng thế", Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya nói vá»›i vợ. "Cái anh chà ng nà y là má»™t gã ái nam ái nữ thôi". Song bà vẫn những thôi việc canh chừng má»™t khi việc há»c khiêu vÅ© của các con gái chÆ°a xong và anh chà ng ngÆ°á»i à chÆ°a Ä‘i khá»i Macônđô. Váºy là bà bắt tay và o công việc chuẩn bị ngà y vui. Ucsula lên danh sách những ngÆ°á»i được má»i tá»›i dá»± tiệc, trong đó những ngÆ°á»i duy nhất được chá»n má»i là con cháu của các báºc sáng nghiệp là ng Macônđô, trừ gia đình Pila Tecnêra mà lúc ấy đã có thêm hai đứa con hoang. Thá»±c ra đó là má»™t sá»± lá»±a chá»n Ä‘á»™c đáo lược quyết định bởi những tình cảm bạn bè, vì những ngÆ°á»i tược chá»n không chỉ là những ngÆ°á»i bạn chà cốt đối vá»›i nhà Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya kể từ trÆ°á»›c khi tiến hà nh cuá»™c di cÆ° Ä‘Æ°a tá»›i sá»± ra Ä‘á»i của là ng Macônđô, mà còn vì những con cháu của há» vốn là bạn nối khố từ thuở ấu thÆ¡ của Aurêlianô và AccaÄ‘iô. Các con gái há» vốn là những cô gái duy nhất thÆ°á»ng đến chÆ¡i thà để cùng thêu thùa vá»›i Rêbêca và Amaranta. Äông Apôlina Môscôtê, má»™t quan chức tốt bụng mà hoạt Ä‘á»™ng của ngà i đã thu hẹp ở việc giữ lại hai viên cảnh sát chỉ vÅ© trang bằng dùi cui và nuôi há» trong Ä‘iá»u kiện kinh tế eo hẹp của mình, chỉ là nhà chức trách trên danh nghÄ©a. Äể đảm bảo chi tiêu hà ng ngà y, các cô gái của ngà i đã phải mở má»™t hiệu may vừa nháºn là m thuê những bông hoa nỉ, vừa nháºn là m cả mứt ổi lẫn viết thuê những bức thÆ° tình cho các chà ng trai cô gái trong là ng. Mặc dù có đức khiêm tốn và ngoan nết, con gái ngà i - những cô gái đẹp và nhảy các Ä‘iệu vÅ© má»›i uyển chuyển nhất là ng nà y - đã không tìm nổi cách nà o để ngÆ°á»i ta má»i mình đến dá»± ngà y vui.
Trong lúc Ucsula và các cô gái mở há»™p lấy ra các đồ dùng, lánh bóng bát Ä‘Ä©a cốc tách và treo lên tÆ°á»ng những bức tranh các bà quý phái đứng trên những chiếc thuyá»n chở đầy hoa lồng, và bằng những công việc ấy mẹ con bà đã truyá»n hÆ¡i thở cuá»™c Ä‘á»i má»›i cho các phòng nhẵn bóng do những ngÆ°á»i thợ ná» cây nên thì Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya từ bá» việc truy tìm hình ảnh thượng đế, ông buá»™c phải thừa nháºn sá»± không tồn tại của ngÆ°á»i, và đã bổ cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng ra để tìm hiểu cà i huyá»n bà của nó. Sau bao ngà y lúng túng trÆ°á»›c má»› bòng bong những sợi dây duá»—i ra ở má»™t đầu để rồi lại cuá»™n lại ở đầu kia và má»™t đống những chốt và cần Ä‘Ã n thừa ra, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya cÅ©ng lắp lại được cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng nhÆ°ng lắp rất tồi. Ông là m xong việc nà y hai ngà y trÆ°á»›c khi có cuá»™c vui. ChÆ°a bao giỠở nhà nà y có nhiá»u lo lắng vá»›i tất tả chạy vạy nhÆ° những ngà y ấy. Song những cây đèn má»›i thắp nhá»±a Ä‘Æ°á»ng vẫn cứ bừng sáng và o đúng ngà y và giá» qui định. Nhà mở rá»™ng toang cá»a, vẫn còn thÆ¡m mùi nhá»±a thông và mùi vôi ẩm. Con cháu của các báºc sáng nghiệp là ng Macônđô là m quen vá»›i hà nh lang những cháºu cảnh trồng cây dÆ°Æ¡ng xỉ và cây thu hải Ä‘Æ°á»ng, những căn phòng thanh vắng, vÆ°á»n hoa ngà o ngạt mùi hoa hồng, rồi bá»n há» há»p mặt nhau trong phòng khách trÆ°á»›c cá»— máy chÆ°a từng biết đã được phủ má»™t tấm vải trắng. Những ai từng biết Ä‘Ã n pianô thÆ°á»ng dùng, rất phổ biến ở các là ng quanh vùng đầm lầy Ä‘á»u cảm thấy chút Ãt thắc thá»m. NhÆ°ng cay cú hÆ¡n cả vẫn là ná»—i thất vá»ng của Ucsula khi ngÆ°á»i ta đặt má»™t băng nhạc lên cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng để Rêbêca và Amaranta mở đẩu buổi khiêu vÅ©, nhÆ°ng máy móc đã không há» chuyển Ä‘á»™ng.
Menkyađêt, mà lúc nà y hầu nhÆ° đã lòa mắt, cố nhá»› lại các ngón nghá» trong kho trà thức bác cổ của mình để váºn dụng và o việc sá»a chữa cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng. Cuối cùng, hoà n toà n ngẫu nhiên thôi, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã khiến cho má»™t bá»™ máy chết bá»—ng quay được và do đó âm nhạc phát ra lúc đầu nghe rầu rÄ© sau nghe tuôn chảy nhÆ° dòng suối âm thanh gồm những nốt nhạc khó hiểu. Các cần Ä‘Ã n gõ loạn xạ. Chúng cứ Ä‘áºp hoà i và o các dây cây Ä‘Ã n được bố trà bừa bãi, không theo má»™t tráºt tá»± nà o và do đó những dây Ä‘Ã n nà y rung lên run rẩy đầy vẻ sợ hãi.
NhÆ°ng những cháu con Æ°Æ¡ng bÆ°á»›ng của hai mÆ°Æ¡i mốt ngÆ°á»i bạo phổi từng Ä‘i xuyên rừng theo hÆ°á»›ng tây để tìm biển, đã biết vượt qua những chá»— khó nhẩy do sá»± thay đổi của âm nhạc gây nên, và do đó buổi khiêu vÅ© đã kéo dà i cho đến sáng.
Piêtrô Crêspi đã trở lại để sá»a chữa cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng.
Rêbêca và Amaranta giúp anh sắp đặt thứ tá»± các dây Ä‘Ã n và há» cùng phụ hoạ cÆ°á»i vá»›i anh và o những chá»— khó nhẩy của các Ä‘iệu van. Anh tá» thái Ä‘á»™ rất đáng kÃnh trá»ng và có tÆ° chất cao thượng đến mức khiến cho Ucsula không thấy cần thiết phải canh chừng các buổi há»c khiêu vÅ© của các con gái mình. Äêm trÆ°á»›c ngà y anh lên Ä‘Æ°á»ng, má»™t buổi khiêu vÅ© vá»›i cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng đã sá»a sang tất được tổ chức gấp để tiá»…n anh. Anh đã cùng vá»›i Rêbêca biểu diá»…n tuyệt hay các Ä‘iệu vÅ© hiện đại.
AccaÄ‘iô và Amaranta cÅ©ng không kém há» trong những Ä‘á»™ng tác duyên dáng và hoạt bát. NhÆ°ng buổi biểu diá»…n buá»™c phải ngừng lại bởi vì Pila Tecnêra, mà lúc ấy Ä‘ang ở ngoà i cá»a cùng vá»›i những kẻ tò mò, đã ẩu đả vá»›i má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà dám bình luáºn rằng AccaÄ‘iô có bá»™ mông Ä‘Ã n bà . Äến ná»a đêm, Piêtrô Crêspi đã chia tay gia đình bằng má»™t bà i phát biểu chan chứa tình cảm lÆ°u luyến và hứa không lâu sẽ trở lại. Rêbêca Ä‘Æ°a tiá»…n anh đến táºn cá»a chÃnh, và sau khi đã đóng kÃn các cá»a và đã tắt đèn nhà thì cô và o phòng mình để khóc. Äó là má»™t tiếng khóc não ná» kéo dà i và i ngà y mà vá» nguyên nhân của nó thì không ai biết kể cả Amaranta. Cô vốn là ngÆ°á»i khó hiểu và điá»u đó không có gì là lạ. Dù có cái vẻ bá» ngoà i dÆ°á»ng nhÆ° cởi mở và lá»… mạo, nhÆ°ng thá»±c ra cô vốn là ngÆ°á»i cô Ä‘Æ¡n và có trái tim thầm kÃn khôn lÆ°á»ng. Cô là má»™t cô gái Ä‘ang tuổi dáºy thì lá»™ng lẫy, dáng ngÆ°á»i son sẻ và lại thÃch ngồi trên chiếc ghế xÃch Ä‘u gá»— cô đã mang theo đến nhà , từng được sá»a chữa nhiá»u lần và đã thiếu tay ngai. Không má»™t ai phát hiện ra rằng và o tuổi ấy cô vẫn giữ thói mút ngón tay. Bởi thế cô không bao giá» bá» lỡ dịp ở má»™t mình trong buồng tắm và duy trì thói quen ngủ quay mặt và o tÆ°á»ng. Trong những buổi chiá»u mÆ°a, Ä‘ang lúc ngồi thêu vá»›i má»™t nhóm bạn gái ở hà nh lang đặt những cháºu cây thu hải Ä‘Æ°á»ng, bá»—ng dÆ°ng cô không chú tâm theo dõi mạch chuyện Ä‘ang sôi nổi, để má»™t giá»t nÆ°á»›c mắt nhá»› nhung lăn trên gò má là m mặn cuống lưỡi mình khi nhìn thấy những vỉa đất Æ°á»›t và những viên sét mà giun đùn lên từng đống nhá» trong vÆ°á»n hoa. Khi cô bắt đầu khóc thì những thÃch thú vụng trá»™m ấy, từng bị nÆ°á»›c cam hoà vá»›i bá»™t đại hoà ng dà nh bại trong những năm trÆ°á»›c đây lại trá»—i dáºy trong ná»—i khao khát không thể kiá»m chế được. Cô lại ăn đất nhÆ° trÆ°á»›c đây. Lúc đầu cô ăn hầu nhÆ° chỉ vì tÃnh tò mò bởi tin rằng mùi khó chịu của đất sẽ là phÆ°Æ¡ng thuốc hữu hiệu để cưỡng lại ý muốn của mình. Và quả nhiên là cô không thể chịu được đất ở trong mồm. NhÆ°ng do cÆ¡n thèm khát Ä‘ang ngà y má»™t lá»›n thêm khuất phục, cô đã cố gắng chịu Ä‘á»±ng. Äó là cÆ¡n thèm khát trÆ°á»›c đây, là sở thÃch ăn quặng má», là niá»m vui háo hức được ăn món ăn nguyên thuá»·. Cô nhét các mẩu đất và o túi rồi lén ăn từng mẩu má»™t mà không bị ai nhìn thấy. Cô ăn chúng mà tá»± cảm thấy vừa sung sÆ°á»›ng mãn nguyện vừa giáºn há»n ai oán trong lúc dạy các bạn gái há»c những mÅ©i thêu hóc hiểm nhất và ná»›i chuyện vá» những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông không xứng đáng vá»›i sá»± hy sinh mà vì há» cô phải ăn vôi tÆ°á»ng. Những mẩu đất nà y ngà y má»™t Ãt xa xÆ°a hÆ¡n và ngà y má»™t rõ nét hÆ¡n đối vá»›i ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông duy nhất xứng đáng vá»›i sá»± tá»± huá»· hoại ấy, cứ nhÆ° thể mặt đất mà anh ta vá»›i đôi ủng vécni thanh nhã của mình giẫm lên ở má»™t nÆ¡i khác nÆ¡i trần gian nà y sẽ truyá»n cho cô gái sức nặng và độ ấm nóng của máu anh ta trong mùi vị của quặng má» từng để lại má»™t cảm giác chua chát ở miệng cô và má»™t lá»›p cặn của sá»± bình yên Ä‘á»ng lại mãi mãi ở trái tim cô.
Má»™t chiá»u ná», không má»™t duyên cá»› gì, bá»—ng nhiên Amparô Môscôtê xin được đến thăm nhà . Amaranta và Rêbêca bối rối trÆ°á»›c chuyến đến chÆ¡i nhà không hẹn trÆ°á»›c, đã phải miá»…n cưỡng đón tiếp. Há» dẫn cô Ä‘i xem ngôi nhà má»›i là m lại, cho cô nghe những băng nhạc phát ra từ cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng, má»i cô ăn cam vá»›i bánh bÃch quy. Amparô tá»± thể hiện là cô gái danh giá vui vẻ và ná»n nếp khiến cho Ucsula cảm Ä‘á»™ng trong những giây lát bà cùng ngồi tiếp khách. Sau hai giá», khi buổi nói chuyện đã bắt đầu tà n, Amparô lợi dụng lúc Amaranta lÆ¡ Ä‘á»…nh đã Ä‘Æ°a cho Rêbêca má»™t bức thÆ°. Cô gái chỉ kịp nhìn dòng chữ: gá»i cô Rêbêca BuênÄ‘ya trác việt được viết vá»›i má»™t lối chữ ngay ngắn, má»™t thứ má»±c xanh và lối để cách chữ vừa thoáng vừa đẹp mắt mà chúng vẫn được dùng để viết những lá»i chỉ dẫn cách thức sá» dụng cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng, rồi bèn lấy ngón tay cẩn tháºn gấp và viết bức thÆ° rồi cất và o trong yếm ngá»±c. Cô Ä‘Æ°a mắt nhìn Amparô Môscôtê hà m ý vừa cảm Æ¡n khôn xiết, vừa thầm hứa thá»±c hiện Ä‘iá»u Æ°á»›c nguyện cho tá»›i khi chết.
Tình bạn bá»—ng nhiên có giữa Amparô và Rêbêca đã thức dáºy những hy vá»ng của Aurêlianô. Ná»—i nhá»› nhung cô bé Rêmêđiôt không ngừng già y vò nhÆ°ng anh không có dịp gặp lại cô bé. Khi cùng vá»›i những ngÆ°á»i bạn cố tri của mình nhÆ° MăcgÆ¡mphicô Visban và Hêrinênđô Mackêt - những đứa con của những báºc sáng nghiệp cùng tên nhÆ° váºy - Ä‘i dạo chÆ¡i quanh là ng, bằng đôi mắt háo hức anh dò tìm cô bé ở trong hiệu may nhÆ°ng anh chỉ thấy các bà chị cô. Việc Amparô Môscôtê có mặt ở nhà mình giống nhÆ° má»™t Ä‘iểm báo. "Em sẽ đến cùng vá»›i chị", Aurêlianô tá»± nhủ thầm. "Cô em sẽ đến". Anh nhắc Ä‘i nhắc lại nhiá»u lần vá»›i tất cả niá»m tin. Do đó má»™t buổi chiá»u ná» khi Ä‘ang là m con cá và ng trong xưởng kim hoà n, anh có niá»m tin chắc chắn rằng cô bé đã đáp lại tiếng gá»i của trái tim mình. Quả nhiên, sau đó Ãt lâu, anh nghe thấy tiếng nói trong trẻo ngây thÆ¡ và và o lúc ngẩng mặt lên vá»›i trái tim giáºt thốt anh nhìn thấy cô bé mặc bá»™ váy áo bằng sa má»ng mà u hồng, Ä‘i ủng trắng đứng ngay trÆ°á»›c cá»a.
- Rêmêđiôt Æ¡i, em đừng và o đấy nhé! - Amparô Môscôtê đứng ở hà nh lang gá»i. - NgÆ°á»i ta Ä‘ang là m việc mà !
NhÆ°ng Aurêlianô đã không để cho cô bé kịp nghe lá»i chị mình: Anh chìa con cá và ng miệng ngáºm má»™t cái vòng nhá» rồi nói vá»›i cô bé:
- Và o đây! Và o đây!
Cô bé bÆ°á»›c lại gần và há»i anh má»™t và i câu há»i mà Aurêlianô không thể trả lá»i nổi, bởi vì cÆ¡n hen bất thình lình đến đã ngăn cản anh. Anh muốn mãi mãi ở bên cô bé, gần ká» vá»›i nÆ°á»›c da trắng ngà , gần ká» vá»›i đôi mắt xanh mà u ngá»c bÃch, gần ká» vá»›i tiếng nói mà má»—i câu há»i cô bé cứ gá»i anh là "ngà i" vá»›i tất cả lòng kÃnh trá»ng cô vẫn dà nh cho cha. Menkyađêt ngồi ở xó phòng bên cạnh bà n viết, Ä‘ang ghi lại những ký hiệu không thể nà o Ä‘á»c được. Aurêlianô căm tức cụ. Anh không là m gì được ngoại trừ việc anh bảo Rêmêđiôt là sẽ tặng cô má»™t con cá và ng và cô bé hoảng hốt trÆ°á»›c tặng váºt đã vá»™i và ng ù té chạy ra khá»i xưởng kim hoà n. Chiá»u ấy, Aurêlianô mất bình tÄ©nh, cái bình tÄ©nh thâm trầm anh vẫn thÆ°á»ng có để chỠđón dịp được thìn cô bé. Anh sao lãng công việc. Trong những cố gắng tuyệt vá»ng để táºp trung tÆ° tưởng, đã nhiá»u lẳn anh gá»i tên cô bé nhÆ°ng Rêmêđiôt đã không đáp lá»i. Anh tìm cô bé ở hiệu may của các chị cô, trong các buổi đến chÆ¡i nhà cô, trong văn phòng cha cô, nhÆ°ng anh chỉ thấy cô trong hình ảnh thấm Ä‘áºm ná»—i cô Ä‘Æ¡n khủng khiếp của chÃnh mình. Hà ng giá» và hà ng giá» cùng vá»›i Rêbêca anh ngồi trong phòng khách để nghe nhạc van phát ra từ cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng. Rêbêca nghe những bản nhạc van là vì Piêtrô Crêspi đã dạy cô nhảy vá»›i thứ nhạc đó. Còn Aurêlianô nghe những bản nhạc van là vì, chỉ Ä‘Æ¡n giản thôi, chÃnh thứ âm nhạc ấy gợi anh nhá»› Rêmêđiôt.
Ngôi nhà đầy ứ tình yêu, Aurêlianô biểu hiện tình yêu của mình trong thÆ¡, những vần thÆ¡ không đầu không cuối. Anh viết chúng trên những tấm da thuá»™c do cụ Menkyađêt tặng, trên tÆ°á»ng nhà tắm, trên là n da hai cánh tay mình, và trong những vần thÆ¡ đó biểu hiện má»™t Rêmêđiôt méo mó: Rêmêđiôt trong cÆ¡n gió váºt vá» lúc hai giá» chiá»u, Rêmêđiôt trong hÆ¡i thở trầm mặc của những bông hồng, Rêmêđiôt trong hÆ¡i bánh nghi ngút khói má»›i ra lò lúc ban mai, Rêmêđiôt ở khắp má»i nÆ¡i và Rêmêđiôt mãi mãi và mãi mãi. Äứng thêu bên cá»a sổ, Rêbêca ngnng mong tình yêu đến và o lúc bốn giá» chiá»u. Cô biết răng con lừa của ngÆ°á»i Ä‘Æ°a thÆ° chỉ đến là ng nà y ná»a tháng má»™t lần, nhÆ°ng lúc nà o cô cÅ©ng mong ngóng mà lòng nhủ rằng do nhầm lẫn nó có thể đến bất cứ ngà y nà o. NhÆ°ng đã xây ra má»™t việc trái lại hoà n toà n: có má»™t lần con lừa không đến đúng cái ngà y quy định. Thế là cô gái phát Ä‘iên vì thất vá»ng. Äang lúc ná»a đêm, cô thức dáºy ăn những vốc đất bốc ở ngoà i vÆ°á»n hoa. Trong ná»—i khao khát muốn tá»± tá», cô khóc lóc thảm thiết vừa Ä‘au khổ vừa giáºn há»n, mà nhai những con giun má»m mại, mà nghiến sụn những chú ốc sên. Cô nôn má»a cho tá»›i sáng Cô lả Ä‘i vì kiệt sức. Cô mất trà khôn và trái tim cô bồi hồi Ä‘áºp không còn biết xấu hổ. Ucsula hoảng hốt mở khoá rÆ°Æ¡ng và bắt gặp ở dÆ°á»›i đáy mÆ°á»i sáu lá thÆ° thÆ¡m lá»±ng được buá»™c cẩn tháºn bằng những dải nÆ¡ hồng, cùng vá»›i những bá»™ xÆ°Æ¡ng lá và đà i hoa Æ°á»›p khô giấu trong các cuốn sách cổ và xác khô những con bÆ°á»›m, mà nếu khẽ chạm phải chúng sẽ biến ngay thà nh bụi.
Aurêlianô là ngÆ°á»i duy nhất hiểu được ná»—i thống khổ vô bá».
Buổi chiá»u ấy, trong lúc Ucsula cố gắng Ä‘iá»u trị cho Rêbêca khá»i cÆ¡n mê mẩn thì anh cùng vá»›i MăcgÆ¡niphicô Visban và Hêrinênđô Mackêt đến tiệm ăn của bác Catarinô. Tiệm ăn đã được mở rá»™ng vá»›i má»™t dãy phòng gá»—, phòng của những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà son phấn sống Ä‘á»™c thân. Má»™t ban nhạc gồm trống và đà n phong cẩm chÆ¡i các bà i hát của cụ Phranxixcô - Con NgÆ°á»i đã biến mất tăm khá»i là ng Macônđô từ mấy năm nay. Ba ngÆ°á»i bạn uống rượu goarapô. MăcgÆ¡niphicô và Mackêt là những ngÆ°á»i cùng thá»i vá»›i Aurêlianô, nhÆ°ng lại thạo Ä‘á»i hÆ¡n anh vá» ngón ăn chÆ¡i. Cả hai Ä‘á»u xả láng uống rượu vá»›i các cô gái ngồi trên đùi mình. Má»™t trong số những cô ấy, cái cô héo hon và cắm răng và ng ấy đã chủ Ä‘á»™ng chà i Aurêlianô. NhÆ°ng anh không thÃch cô nà y. Anh nháºn thấy rằng mình cà ng uống rượu cà ng nhá»› Rêmêđiôt da diết, nhÆ°ng ná»—i nhá»› nhung dằn vặt lại dá»… chịu hÆ¡n. Anh không biết từ lúc nà o ngÆ°á»i mình lâng lâng bay bổng.
Anh nhìn thấy các bạn mình cùng những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà trôi nổi bồng bá»nh Ä‘ang bÆ¡i trong ánh sáng phản chiếu rá»±c rỡ, mà nói những lá»i dÆ°á»ng nhÆ° không phát ra từ miệng há», mà là m những cá» Ä‘á»™ng thần bà dÆ°á»ng nhÆ° không ăn nháºp vá»›i cá» chỉ.
Bác Catarinô đặt tay lên ngang lÆ°ng anh, bảo: "Sắp mÆ°á»i má»™t giá» rồi". Aurêlianô quay mặt lại, nhìn thấy má»™t gượng mặt to bá»±, méo mó trên tai gà i má»™t bông hoa nỉ, và thế là anh mất luôn trà nhá»› nhÆ° trÆ°á»›c đây anh từng mắc bệnh đãng trÃ, rồi sau đó anh lại nhá»› được rằng: và o má»™t buổi sáng sá»›m xa vá»i và ở trong má»™t căn buồng hoà n toà n khác lạ đối vá»›i anh là nÆ¡i Ä‘ang có mặt Pila Tecnêra mặc đồ lót, chân không Ä‘i tất, đầu tóc bù xù, cầm cây đèn dầu soi tá» mặt anh và thị sá»ng sốt ná»a tin ná»a ngá»:
- Ôi trá»i, Aurêlianô dấy à !
Aurêlianô đứng vững trên hai chân, ngẩng đầu lên. Anh quên mất không biết là m thế nà o mà mình Ä‘i đến đây nhÆ°ng vẫn nháºn rõ mình đến vá»›i mục Ä‘Ãch gì rồi, bởi vì từ thuở còn thÆ¡ anh đã mang theo mình cái mục Ä‘Ãch ấy và giấu kỹ nó trong cõi sâu kÃn nhất của trái tim mình.
- Tôi đến để ngủ với chị đây!
Anh mặc bá»™ quần áo vấy bẩn bùn đất và thức ăn nôn ra. Pila Tecnêra, mà lúc ấy sống má»™t mình vá»›i hai đứa con nhá» nhất của thị, không há»i anh má»™t lá»i. Thị Ä‘Æ°a anh tá»›i giÆ°á»ng nằm. Lấy giẻ lau Æ°á»›t, thị chùi mặt cho anh, cởi quần áo cho anh, rồi sau đó thị tá»± mình lõa lá»—, buông mà n để đám trẻ nhá» nhỡ ra thức dáºy khá»i nhìn thấy. Thị mệt má»i đợi má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông ở lại, rồi trông chá» những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông đã bá» Ä‘i, rồi mong tất cả Ä‘á»u nhầm lẫn do sá»± không chÃnh xác của những quân bà i. Trong lúc chỠđợi, da thị nhăn nheo, ngá»±c thị má»m nhẽo, và trái tim thị không còn bốc lá»a tình nồng say nhÆ° xÆ°a nữa. Thị mò tìm Aurêlianô trong bóng tói rồi hôn lên cổ anh vá»›i tình cảm âu yếm của ngÆ°á»i mẹ: "Ôi chú nhóc đáng thÆ°Æ¡ng của ta". Aurêlianô bủn rủn rùng mình vá»›i ngón chÆ¡i thong thả, không gây tiếng Ä‘á»™ng, anh để lại phÃa sau mình những bến bá» của ná»—i Ä‘au và anh gặp Rêmêđiôt đã biến thà nh má»™t hồ nÆ°á»›c rá»™ng mênh mông không thấy Ä‘Æ°á»ng chân trá»i, sá»±c nức mùi con váºt non và mùi quần áo vừa má»›i là . Khi thấy mình bâng khuâng trôi nổi trên hồ nÆ°á»›c ấy anh khóc lóc. Lúc đầu là những tiết nấc ấm ức, tức tưởi.
Rồi sau anh lúng túng bÆ¡i trong má»™t nguồn nÆ°á»›c không bá» mà cảm thấy cái gì đó vừa Ä‘au nhoi nhói vừa tức anh ách vỡ tung trong bụng mình. Bằng cách lấy ngón tay quất đầu anh, thị đợi chá» cho tá»›i khi cÆ¡ thể anh thải ra má»™t chất xam xám khiến cho anh mệt lá». Lúc đó Pila Tecnêra há»i anh: "Ai thế váºy?".
Aurêlianô nói cho thị biết tên ngÆ°á»i ấy. Thị báºt má»™t tiếng cÆ°á»i, cái tiếng cÆ°á»i từng là m giáºt thót những chú chim bồ câu mà lúc nà y vân không há» là m đám trẻ thức giấc. "Thế thì anh phải nuối con bé mất". Thị giá»…u cợt anh. NhÆ°ng trong sá»± giá»…u cợt ấy, Aurêlianô bắt gặp nÆ¡i yên tÄ©nh của dòng thông cảm. Khi ra khá»i phòng, anh đã lÆ°u lại ó đó không chỉ sá»± không rõ rà ng vá» sức cÆ°á»ng tráng của mình mà còn cả sức nặng cay đắng từng bóp nghẹt trái tim mình nhiá»u tháng ròng rã. Pila Tecnêra bá»—ng hứa vá»›i anh:
- Ta hứa là sẽ đến nói chuyện với con bé, - thị nói, - và anh sẽ thấy là ta đưa nó đến cho anh chẳng khó khăn gì.
Thị đã thá»±c hiện lá»i hứa trong má»™t thá»i Ä‘iểm bất lợi vì ngôi nhà của BuênÄ‘ya đã mất Ä‘i không khà êm Ä‘á»m của những ngà y trÆ°á»›c đây. Khi phát hiện ra ná»—i Ä‘am mê của Rêbêca, vốn không thể giữ kÃn được vì cô bé cá» gà o thét hoà i, Amaranta cÅ©ng phát sốt. Cô gái cÅ©ng cảm thấy cái gai nhức nhối của tình yêu cô Ä‘Æ¡n.
Tá»± giam mình trong nhà tắm, cô gái là m dịu nhẹ Ä‘i cÆ¡n giông tố của má»™t ná»—i Ä‘am mê không hy vá»ng để viết những lá thÆ° nóng bá»ng mà cô tá»± bằng lòng giấu kÃn dÆ°á»›i đáy rÆ°Æ¡ng. Ucsula hầu nhÆ° không đủ sức để chà m sóc hai cô con gái ôm. Trong những lúc vấn an dà i dòng và tế nhị, bà vẫn không hiểu được nguyên nhân nà o đã dẫn Amaranta đến tình trạng suy nhược. Cuối cùng, trong má»™t thoáng bừng sáng trà thông minh, bà phá khóa rÆ°Æ¡ng và bắt gặp những bức thÆ° được sợi nÆ¡ hồng buá»™c chặt, căng phồng những bông huệ tÆ°Æ¡i, vẫn còn nhòe nÆ°á»›c mắt, để gá»i nhÆ°ng sẽ không bao giá» gá»i cho Piêtrô Crêspi. Uất ức mà khóc, bà nguyá»n rủa cái giá» mình nẩy ra ý định mua cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng, cấm ngặt các buổi há»c thêu và tuyên bố để tang, má»™t thứ tang không có ngÆ°á»i chết trong má»™t thá»i kỳ dà i cho đến khi các con gái bà vỡ má»™ng. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, mà lúc nà y đã Ä‘Ãnh chÃnh dược cảm nháºn đẩu tiên của ông vá» Piêtrô Crêspi và thán phục nghệ thuáºt khéo léo sá» dụng các máy âm nhạc của anh, đã can thiệp và o câu chuyện, nhÆ°ng má»i cố gắng của ông Ä‘á»u trở nên vô Ãch. Váºy là khi Pila Tecnêra báo cho Aurêlianô biết rằng Rêmêđiôt đã sẵn sà ng lấy chồng thì anh hiểu rằng cái tin nà y sẽ kết thức má»i day dứt cho cha mẹ mình.
NhÆ°ng chÃnh tin ấy lại đặt anh đối mặt vá»›i hoà n cảnh thá»±c tế.
Äược má»i lên phòng khám tham dá»± má»™t buổi tá»a Ä‘Ã m thÆ°á»ng lệ Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya và Ucsula bình tÄ©nh nghe những lá»i bà y tá» của con trai. Khi biết tên ngÆ°á»i yêu của con trai, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya Ä‘á» bừng mặt vì hổ thẹn. "ái tình là má»™t thứ dịch hạch", ông nổi cáu giáng đòn sấm sét. "Có biết bao cô gái xinh đẹp và danh giá cho mà y, thế mà mà y lại Ä‘i lấy con gái kẻ thù của tao". Song Ucsula lại tán thà nh sá»± lá»±a chá»n của con trai. Bà bà y tá» cảm tình yêu quà của mình đối vá»›i bảy chị em nhà Môscôtê, tất cả Ä‘á»u xinh đẹp và chịu thÆ°Æ¡ng chịu khó, Ä‘á»u ná»n nếp và được giáo dục tốt. Và bà chúc mừng sá»± sáng suốt của con trai mình trong việc lá»±a chá»n ngÆ°á»i bạn trăm năm. Bị nhiệt tình của vợ thuyết phục, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đặt má»™t diá»u kiện: Rêbêca, vốn là ngÆ°á»i thÃch hợp, sẽ lấy Piêtrô Crêspi.
Trong má»™t chuyến du lịch khi có thá»i gian, Ucsula sẽ mang Amaranta ra tỉnh để cho việc giao du vá»›i má»™t công chúng khác hẳn sẽ là m cho cô khuây khoả dần dần, rồi cô sẽ tỉnh má»™ng.
Rêbêca bình phục rất nhanh chóng khi được biết ý kiến thống nhất của gia đình và láºp tức viết má»™t bức thÆ° vui báo tin cho ngÆ°á»i yêu biết quyết định chÃnh thức của bố mẹ mình, rồi cô bá» và o thùng thÆ° mà không cần tá»›i ngÆ°á»i trung gian nữa.
Amaranta giả vá» tuân theo quyết định của cha mẹ và dần dần cÅ©ng khá»i sốt nhÆ°ng lòng vẫn nhủ rằng Rêbêca muốn lấy được Piêtrô Crêspi thì phải bÆ°á»›c qua xác chết của mình. Ngà y thứ bảy sau đó, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya mặc bá»™ dạ sẫm mà u, áo sÆ¡ mi cổ cồn, Ä‘i đôi ủng da sÆ¡n dÆ°Æ¡ng từng được trÆ°ng diện trong đêm ăn mừng nhà má»›i đến há»i Rêmêđiôt Môscôtê cho con trai mình. Quan thanh tra và phu nhân ngà i vừa mừng vừa lo đón tiếp ông, bởi vì há» chÆ°a biết ngụ ý của chuyến đến thăm Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»™t nà y, rồi sau đó há» lại nghÄ© rằng ông nhầm lẫn tên ngÆ°á»i con gái được lá»±a chá»n. Äể tránh hiểu lầm, bà mẹ đánh thức Rêmêđiôt và bế cô trên tay ra phòng khách. Cô bé vẫn còn Ä‘ang ngái ngủ. NgÆ°á»i ta há»i cô bé rằng nếu quả tháºt là cô đã muốn lấy chồng và cô bé vừa khóc vừa trả lá»i rằng cô chỉ muốn được má»i ngÆ°á»i để yên cho mình ngủ. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya do đã hiểu được sá»± lúng túng của vợ chồng Môscôtê bèn vá» nhà nói rõ má»i chuyện cho Aurêlianô nghe. Khi ông trở lại nhà Quan thanh tra, vợ chồng Môscôtê đã ăn mặc theo đúng lá»… tân, sắp xếp lại bà n ghế và thay hoa má»›i và o bình. Mệt má»i bởi phải là m chuyện miá»…n cưỡng và bởi cái cổ cồn cà i cúc chặt cứ riết lấy cổ đến khó chịu, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã khẳng định rằng quả tháºt Rêmêđiôt là ngÆ°á»i được Aurêlianô chá»n là m vợ.
"Chẳng ra là m sao cả", đông Apôlina Môscôtê buồn rầu nói. "Chúng tôi còn có sáu cô con gái nữa, tất cả Ä‘á»u chÆ°a có nÆ¡i có chốn và đang ở tuổi lấy chồng, và đá»u lấy là m vui thÃch nếu được là m vợ chÃnh chuyên của các chà ng trẻ tuổi đứng đắn và chăm là m nhÆ° cáºu ấy bên nhà , nhÆ°ng tiếc thay Aurêlianô lại duy nhất Æ°ng con bé hãy còn đái dầm".
Phu nhân ngà i, má»™t ngÆ°á»i phụ nữ vẫn giữ được vẻ son sẻ duyên dáng, có đôi mắt và điệu bá»™ hÆ¡i ủ rÅ© đã phản đối những lá»i nói hồ đồ của ngà i. Khi má»i ngÆ°á»i uống xong nÆ°á»›c hoa quả, vợ chồng Môscôtê đã vui vẻ nháºn lá»i cầu hôn của Aurêlianô. Chỉ có Ä‘iá»u bà Môscôtê yêu cầu được nói chuyện riêng vá»›i bà Ucsula. Phần vì tò mò, phần vì tá»± than phiá»n rằng mình đã bị ngÆ°á»i ta là m rắc rối trong các vấn Ä‘á» Ä‘Ã n ông, nhÆ°ng thá»±c ra bà rất lo sợ và cảm Ä‘á»™ng, Ucsula đã đến thăm phu nhân Môscôtê và o ngà y hôm sau. Ná»a giá» sau, bà trở vá» báo tin rằng Rêmêđiôt chÆ°a đến tuổi thà nh niên. Aurêlianô không coi đó là má»™t trở ngại lá»›n. Anh đã đợi lâu rồi nên có thể đợi bao lâu nữa cÅ©ng được, cho tá»›i khi cô gái đến tuổi dáºy thì.
Ngôi nhà lấy lại không khà yên vui đầm ấm và nó chỉ bị đảo lá»™n khi Menkyađêt qua Ä‘á»i. Mặc dù cái chết của cụ đã là má»™t sá»± kiện hiển nhiên, song thá»i Ä‘iểm xảy ra thì không ai Ä‘oán trÆ°á»›c được.
Sau khi trở lại được mấy tháng, trong cÆ¡ thể cụ diá»…n ra quá trình già lão rất nhanh và rất mạnh, đến mức láºp tức cụ bị coi nhÆ° những cụ cố già lụ khụ, Ä‘i lại vất vưởng nhÆ° những chiếc bóng ở trong phòng, nặng ná» kéo lê đôi chân, mồm lảm nhảm nói to những ký ức thuở oanh liệt của Ä‘á»i mình và trên thá»±c tế các cụ già là những ngÆ°á»i không được má»i ngÆ°á»i quan tâm chăm sóc và nhá»› đến cho tá»›i má»™t ngà y kia, sáng ra các cụ đã chết còng queo trên giÆ°á»ng nằm. Lúc đầu Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya giúp đỡ cụ, thÃch thú cái tân kỳ của nghỠảnh, và những lá»i tiên tri của NostraÄ‘am. NhÆ°ng rồi dần dần ông bá» mặc cụ trong thế giá»›i cô Ä‘Æ¡n của riêng cụ, bởi vì sá»± giao tiếp giữa hai ngÆ°á»i ngà y má»™t khó khăn hÆ¡n. Cụ cứ ngà y má»™t loà và điếc hÆ¡n, dÆ°á»ng nhÆ° cụ nhầm lẫn những ngÆ°á»i há»i chuyện mình vá»›i những ngÆ°á»i cụ quen trong các thá»i xa xÆ°a của loà i ngÆ°á»i và cụ trả lá»i những câu há»i của há» bằng những câu nói rÆ°á»m rà lẫn lá»™n các thứ tiếng vá»›i nhau. NhÆ° thể được linh cảm trá»±c tiếp hÆ°á»›ng dẫn, cụ sá» soạng không khà mà đi. Dù rằng phải len lá»i giữa các đồ váºt vẫn không há» là m chúng rÆ¡i đổ. Má»™t ngà y ná» cụ quên lắp hà m răng giả, vẫn được ngâm trong ca nÆ°á»›c để ở ngăn cạnh đầu giÆ°á»ng. và cụ không dùng đến nó nữa. Khi Ucsula quyết định mở rá»™ng ngôi nhà ở, bà đã là m cho cụ má»™t căn buồng riêng ngay bên cạnh xưởng kim hoà n của Aurêlianô.
Căn buồng nà y cách xa những tiếng ồn à o và công việc bếp núc, có má»™t cá»a sổ ánh sáng chan hoà rá»i và o phòng và má»™t giá sách gồm các cuốn sách hầu nhÆ° đã rách nát bởi bụi bặm và gián nhấm, những mẩu giấy vụn chi chÃt ghi những con chữ không thể Ä‘á»c được và ca nÆ°á»›c Ä‘á»±ng hà m răng giả đã có những cây bèo trổ hoa và ng nhá» li ti, tất cả Ä‘á»u do Ucsula tá»± tay sắp đặt. Căn phòng má»›i dÆ°á»ng nhÆ° khiến cụ Menkyađêt hà i lòng vì không bao giá» thấy cụ ra khá»i phòng mình, ngay cả những lúc ăn cÆ¡m cÅ©ng không thấy cụ có mặt trong phòng ăn. Cụ chỉ Ä‘i sang xưởng kim hoà n của Aurêlianô và cụ vẫn ở lại đây hà ng giá», và hà ng giỠđể viết thứ văn chÆ°Æ¡ng khó hiểu trên những tấm da thuá»™c. Hình nhÆ° những tấm da nà y cứ rạn nứt ra bởi chúng được là m từ chất liệu khô khốc nhÆ° bá»™t là m bánh phồng. Tại đó, cụ xÆ¡i cÆ¡m do Visitaxiôn mang đến má»™t ngà y hai lần, mặc dù tròng những ngà y cuối Ä‘á»i cụ không thÃch ăn và chỉ ăn rau thôi.
Ãt lâu sau, cụ mang vẻ cô Ä‘Æ¡n buồn tủi của những ngÆ°á»i ăn chay. Má»™t lá»›p rêu non giống hệt lá»›p rêu ráºm rì phong trên chiếc áo khoác ngoà i tứ thá»i không bao giá» chịu cởi ra, đã phủ lên lá»›p da cụ, và hÆ¡i thở của cụ nồng nặc mùi rắm của con váºt Ä‘ang ngủ. Aurêlianô cÅ©ng quên cụ, vì anh mê mải viết những vần thÆ¡ của mình. NhÆ°ng cÅ©ng có những lúc anh tưởng mình hiểu được đôi Ä‘iá»u cụ nói trong lúc cụ Ä‘á»™c thoại bâng quÆ¡ và anh đã chú tâm nghe. Thá»±c ra, Ä‘iá»u duy nhất anh có thể phân biệt được trong ngôn từ khó hiểu của cụ là sá»± lắp Ä‘i lắp lại không cùng của từ Ekinôxiô(1) và tên AlêchxanÄ‘Æ¡ Vôn Humbon(2). AccaÄ‘iô gần gÅ©i cụ hÆ¡n khi cáºu bé giúp việc cho Aurêlianô ở trong xưởng kim hoà n. Menkyađêt đã đáp ứng lại sá»± cố gắng giao tiếp ấy bằng cách đôi lúc xổ ra hà ng trà ng tiếng Tây Ban Nha rất Ãt liên quan đến thá»±c tế cuá»™c sống. Tuy nhiên, cÅ©ng có má»™t buổi chiá»u ná», cụ bá»—ng bừng vui lên má»™t lúc. Những năm sau nà y, đứng trÆ°á»›c những há»ng súng của Ä‘á»™i hà nh hình, AccaÄ‘iô nhá»› lại ná»—i kinh hoà ng của mình khi nghe cụ Menkyađêt Ä‘á»c và i trang bản thảo. DÄ© nhiên cáºu không hiểu ý nghÄ©a của chúng, nhÆ°ng khi nghe cụ Ä‘á»c to thà nh lá»i cáºu có cảm tưởng chúng giống nhÆ° lá»i ngâm chỉ dụ của Giáo hoà ng. Sau đó lần đầu tiên trong nhiá»u năm, cụ mỉm cÆ°á»i và nói bằng tiếng Tây Ban Nha: "Khi ta chết, hãy thiêu ta trên ngá»n lá»a thuá»· ngân ba ngà y ở ngay trong phòng nà y". AccaÄ‘iô kể lại cho Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya nghe Ä‘iá»u ấy, và thế là ông cố gắng tìm má»i cách để có thể được Menkyađêt giảng giải rõ rà ng hÆ¡n, nhÆ°ng ông chỉ nháºn được má»™t câu trả lá»i gá»n lá»n: "Ta đã đạt tá»›i trình Ä‘á»™ bất diệt". Khi hÆ¡i thở của Menkyađêt đã nặng mùi, AccaÄ‘iô Ä‘Æ°a cụ ra sông tắm và o buổi sáng ngà y thứ năm hà ng tuần. DÆ°á»ng nhÆ° cụ khoẻ lại. Cụ cởi quần áo và cụ lá»™i xuống sông tắm cùng vá»›i lÅ© trẻ, và linh giác thần bà có khả năng dắt dẫn cụ đã giúp cụ tránh được những quãng sông nguy hiểm nhiá»u đá tảng. "Chúng mình thảy Ä‘á»u sinh ra từ nÆ°á»›c", có lần cụ nói váºy. Cụ sống nhÆ° thế khá lâu mặc dù không ai nhìn thấy cụ ở trong nhà trừ cái Ä‘á»™ cụ cố gắng hết sức để sá»a lại cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng. Khi cùng AccaÄ‘iô Ä‘i ra sông tắm, cụ mang theo gáo múc nÆ°á»›c là m bằng vá» quả bÃ, và má»™t cục xà phòng gói trong khăn tắm kẹp dÆ°á»›i nách. Có má»™t ngà y thứ năm, trÆ°á»›c khi ngÆ°á»i ta gá»i cụ Ä‘i ra sông, Aurêlianô nghe thấy cụ nói: "Ta đã chết vì sốt rét ở những cồn cát xứ Xinhgapo". Ngà y hôm ấy, cụ lá»™i xuống sông theo má»™t lối Ä‘i nguy hiểm và ngÆ°á»i ta không tìm thấy cụ cho đến sáng hôm sau là lúc thi hà i cụ giạt và o má»™t cù lao rá»±c rỡ ánh nắng nằm ở phÃa hạ lÆ°u khoảng và i kilômét, có má»™t con diá»u hâu lẻ Ä‘Ã n Ä‘áºu ngay trên bụng cụ. Cưỡng lại những lá»i phản đối om xòm của Ucsula, ngÆ°á»i khóc cụ còn thảm thiết hÆ¡n cả khóc chÃnh cha mình, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya chống lại việc dân là ng định mai táng cụ ngay. "Cụ là đấng bất diệt, - ông nói - và chÃnh cụ đã là m sáng tá» cái cách thức hồi sinh". Ông là m sống lại ống dẫn nÆ°á»›c bị lãng quên, và đun sôi má»™t chảo thuá»· ngân ở bên cạnh tá» thi ngà y má»™t dà y đặc những mụn phá»ng xanh lè nÆ°á»›c. Äông Apôlina Môscôtê bạo dạn nhắc ông rằng ngÆ°á»i chết trôi không chôn ngay sẽ nguy hại cho sức khoẻ chung của dân là ng. "Không phải thế, vì cụ vẫn sống mà ". Äó là câu trả lá»i của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, ngÆ°á»i đã thá»±c hiện đầy đủ sáu mÆ°Æ¡i hai giỠđốt lá»a thuá»· ngân bên tá» thi và khi những mụn phá»ng xanh lè nÆ°á»›c của cái tủ thi ấy bắt đầu bung ra nhÆ° ngô nở vá»›i tiếng nổ lép bép đã là m cho căn nhà nồng nặc mùi khó chịu. Chỉ đến lúc ấy ông má»›i cho phép ngÆ°á»i ta chôn cụ, nhÆ°ng không phải dÆ°á»›i bất kỳ hình thức nà o, mà phải vá»›i những lá»… nghi trá»ng thể đối vá»›i vị ân nhân vÄ© đại nhất của là ng Macônđô. Äó là đám tang đầu tiên và xúc Ä‘á»™ng hÆ¡n cả mà ngÆ°á»i ta thấy trong là ng nà y, và nó chỉ bị đám tang của Bà Mẹ vÄ© đại sau gần má»™t thế ká»· lấn át thôi. NgÆ°á»i ta chôn cất cụ trong má»™t nấm mồ nổi lên ở chÃnh giữa bãi đất mà là ng đã dà nh là m nghÄ©a địa, vá»›i má»™t bia má»™ khác nổi Ä‘iá»u duy nhất ngÆ°á»i ta đã được biết vá» cụ: MENKYAÄÊT. NgÆ°á»i ta cá» hà nh chÃn đêm tang lá»… cho cụ. Trong đám đông tụ táºp ở ngoà i sân để uống cà phê, tán gẫu và đánh bà i, Amaranta đã tìm được dịp để tá»± thổ lá»™ tình yêu vá»›i Piêtrô Crêspi, ngÆ°á»i cách đây mấy tuần đã chÃnh thức xin cầu hôn vá»›i Rêbêca và đã dá»±ng cá»a hà ng nhạc cụ và đồ chÆ¡i bằng dây da ở ngay địa Ä‘iểm trÆ°á»›c đây những ngÆ°á»i Aráºp đến ở để đổi các thứ hà ng vặt vãnh lấy những chú vẹt Ä‘uôi dà i, và dân là ng vẫn quen gá»i nó là đưá»ng Thổ NhÄ© Kỳ. Anh chà ng ngÆ°á»i Ã, vá»›i mái tóc xoăn và ng óng trên đầu từng khiến cho các bà phụ nữ phải thở dà i thèm muốn, không cần phải nghÄ© ngợi nhiá»u đã đối xá» vá»›i Amaranta nhÆ° vá»›i má»™t cô bé nghịch ngợm.
- Tôi còn có má»™t ngÆ°á»i em trai nữa, - anh bảo cô gái, - cáºu ấy sẽ đến để giúp tôi trông nom cá»a hà ng mà .
Amaranta cảm thấy tủi thân, và cô nổi cÆ¡n giáºn dữ nói vá»›i Piêtrô Crêspi rằng cô đã quyết chà ngăn cản đám cÆ°á»›i của chị mình, cho dù ngÆ°á»i ta phải lôi xác chết của mình ra khá»i nhà .
Anh chà ng ngÆ°á»i à cảm Ä‘á»™ng trÆ°á»›c sá»± Ä‘e doạ bi thÆ°Æ¡ng đó đến mức không dám nói lại vá»›i Rêbêca. Chuyến du chÆ¡i của Amaranta, lúc nà o cÅ©ng bị Ucsula thúc giục, đã được chuẩn bị trong vòng má»™t tuần. Amaranta không cưỡng lại, nhÆ°ng khi hôn tạm biệt Rêbêca, cô đã rỉ tai chị mình:
- Äừng vá»™i mừng nhé. Dù cho ngÆ°á»i ta mang em đến táºn gầm trá»i cuối đất em sẽ tìm được cách để ngăn cản chị lấy chồng, nhÆ° váºy thì em phải giết chị thôi.
Ngôi nhà dÆ°á»ng nhÆ° to ra và trống trải hÆ¡n khi không có Ucsula ở nhà và khi cụ Menkyađêt đã qua Ä‘á»i nhÆ°ng hình nhÆ° hình bóng cụ vẫn thấp thoáng Ä‘i lại trong các phòng. Rêbêca trông nom công việc ná»™i trợ, còn cô gái AnhÄ‘iêng trông nom cá»a hiệu kẹo bánh. Và o lúc cháºp tối, khi Piêtrô Crêspi, mặc quần áo dịu thÆ¡m mùi oải hÆ°Æ¡ng đến, luôn luôn mang theo má»™t thứ đồ chÆ¡i là m tặng váºt, thì cô ngÆ°á»i yêu tiếp anh ngay trong phòng khách mở toang các cá»a để tránh má»i ngá» vá»±c. Äó là má»™t sá»± cẩn tháºn không cần thiết bởi vì chà ng thanh niên ngÆ°á»i à đã từng thể hiện mình là con ngÆ°á»i cao thượng đến mức không dám cầm tay ngÆ°á»i con gái sẽ là vợ mình trÆ°á»›c khi cÆ°á»›i má»™t năm. Những buổi đến chÆ¡i đó khiến cho ngôi nhà ngà y má»™t cháºt nÃch các đồ chÆ¡i. Những vÅ© nữ khiêu vÅ© nhá» lên dây cót, những há»™p nhạc, những con khỉ là m xiếc trên dây, những con chiến mã Ä‘ang tung vó phi, những thằng hỠđánh trống, đó là cả má»™t bá»™ sÆ°u táºp đồ chÆ¡i bán cÆ¡ khà phong phú và kỳ diệu và nó đã an ủi được Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya Ä‘ang âu sầu Ä‘au Ä‘á»›n trÆ°á»›c cái chết của Menkyađêt và chúng lại Ä‘Æ°a ông trở vá» vá»›i thá»i kỳ ông háo hức trÆ°á»›c thuáºt giả kim. Váºy là ông sống trong má»™t thế giá»›i những con váºt bị mổ bụng, những cá»— máy bị bổ ra để nghiên cứu nhằm hoà n thiện hệ thống chuyển Ä‘á»™ng liên tục dá»±a trên những nguyên tắc của quả lắc đồng hồ.
Vá» phần mình, Aurêlianô đã bá» mặc công việc trong xưởng kim hoà n để dạy cô bé Rêmêđiôt há»c Ä‘á»c và há»c viết. Lúc đầu cô bé vòi ông khách vẫn thÆ°á»ng đến chÆ¡i và o các buổi chiá»u mang cho mình những cán búp bê, và cô bé sẽ là đứa trẻ đáng trách nếu ngÆ°á»i ta dẹp ngồi trong phòng cùng tiếp khách. NhÆ°ng vá»›i đức tÃnh kiên trì và táºn tình, Aurêlianô đã cám dá»— được cô bé đến mức nó ngồi vá»›i anh hà ng giỠđồng hồ để lÄ©nh há»™i các bà i há»c và dùng bút chì mầu vẽ trên má»™t tấm bảng con bức tranh những ngôi nhà nhá» vá»›i Ä‘Ã n bò cái Ä‘ang gáºm cá» ngoà i vÆ°á»n và ông mặt trá»i tròn gác trên đỉnh núi tá»a chiếu những tia nắng và ng.
Chỉ riêng mình Rêbêca Ä‘au khổ trÆ°á»›c lá»i Ä‘e doạ của Amaranta. Cô hiểu rất rõ tÃnh cách, thói Æ°Æ¡ng bÆ°á»›ng và lòng căm thù sâu sắc của cô em. Những thứ ấy Ä‘ang là m cô lo sợ.
Hà ng giá» ngồi trong buồng tắm, cô mút ngón tay tá»± kiá»m chế cÆ¡n thèm để khá»i ăn đất. Cô gá»i Pila Tecnêra đến nhà xem bói cho mình để dẹp bá»›t ná»—i lo lắng trong lòng. Sau khi chÆ°Æ¡ng bà i rồi sắp xếp các quân bà i đầy hà o hứng, Pila Tecnêra xuất thần bói:
- Em chưa được sung sướng khi mà cha mẹ em chưa được chôn cất tỠtế!
Rêbêca rùng mình. NhÆ° má»™t giấc mÆ¡ cô nhá»› lại thấy mình còn bé bá»ng lắm, bÆ°á»›c và o nhà mang theo má»™t cái rÆ°Æ¡ng nhá», má»™t chiếc ghế xÃch Ä‘u gá»— và má»™t bao tải chÆ°a bao giá» biết trong đó Ä‘á»±ng cái gì. Cô nhá»› má»™t công tá» hói đầu, mặc vải lanh và trên cổ áo sÆ¡ mi Ä‘Æ¡m má»™t chiếc cúc và ng, ngÆ°á»i ấy chẳng có liên quan gì vá»›i ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông trong lá bà i. Cô nhá»› má»™t thiếu phụ lá»™ng lẫy rất trẻ, có đôi bà n tay má»m mại và thÆ¡m phức mùi nÆ°á»›c hoa không há» giống vá»›i những bà n tay mắc chứng phong thấp của ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà trong lá bà i, thiếu phụ ấy đã cà i hoa lên tóc cô và dẫn cô Ä‘i dạo chÆ¡i quanh là ng có những con Ä‘Æ°á»ng xanh trong buổi chiá»u và ng.
- Em không hiểu, - cô nói.
Pila Tecnêra bối rối:
- Chị cÅ©ng thế, nhÆ°ng những quân bà i đã nói váºy đấy.
Rêbêca hoảng hốt, ngà y đêm không lúc nà o yên khi nghÄ© tá»›i lá»i tiên Ä‘oán ấy, đã phải nói lại cho Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya nghe và ông nà y láºp tức mắng át Ä‘i, không chịu chứng thá»±c lá»i Ä‘oán của cái lá bà i. NhÆ°ng trên thá»±c tế, ông lại thầm lặng lục tìm cái túi tải Ä‘á»±ng xÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i ở khắp nhà : hết lục tủ rÆ°Æ¡ng hòm lại xoay chuyển bà n ghế, láºt giÆ°á»ng mà vẫn chẳng thấy. Ông nhá»› ra từ ngà y xây lại nhà mình không nhìn thấy nó nữa. Ông bà máºt gá»i những ngÆ°á»i thợ nỠđến nhà và má»™t ngÆ°á»i trong số há» khẳng định rằng anh ta đã đặt túi tải xÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i ấy và o má»™t cái hốc tÆ°á»ng rồi trát vữa lại vì nó cứ quấy rầy, là m anh rối trà không là m được việc, nhÆ°ng lúc nà y anh không nhá»› rõ bức tÆ°á»ng ấy thuá»™c phòng nà o. Sau và i ngà y dò tìm, vá»›i lá»— tai áp sát và o tÆ°á»ng, hỠđã tìm thấy tiếng kêu lá»™c cá»™c, lá»™c cá»™c, lá»™c cá»™c thầm thì chìm trong tÆ°á»ng. HỠđục bức tÆ°á»ng và thấy những xÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i trong túi tải còn má»›i nguyên. Ngay ngà y hôm đó, ngÆ°á»i ta mai táng hai bá»™ xÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i trong má»™t nấm mồ không bia má»™ ở ngay cạnh má»™ cụ Menkyađêt. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya trở vá» nhà lòng thanh thản nhÆ° vừa trút bá» gánh nặng y hệt nhÆ° ký ức vá» Pruđênxiô Aghila trÆ°á»›c đây từng đè nặng lên lÆ°Æ¡ng tri ông. Khi Ä‘i qua nhà bếp, ông hôn lên trán Rêbêca rồi bảo:
- Hãy rũ sạch những ý nghĩ tội nghiệp ấy đì, con ạ! - Ông nói - Từ đây trở đi con sẽ được hạnh phúc.
Tình bạn của Rêbêca đã mở cá»a cho Pila Tecnêra đến nhà . Thị đã bị Ucsula cấm cá»a kể từ ngà y đẻ AccaÄ‘iô. NhÆ° sá»± chạy nhảy ồn à o của bầy dê cái thị đến nhà và o bất cứ giá» nà o và thị hăng hái là m má»i việc nặng nhá»c. Äôi lúc thị có mặt trong xưởng kim hoà n và bằng cá» chỉ hoạt bát giúp đỡ AccaÄ‘iô thoa mịn giấy ảnh trong tình cảm âu yếm. Cuối cùng thị đã là m cho cáºu lúng túng. NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà ấy đã là m cáºu hoang mang. NÆ°á»›c da rám nắng, mùi khét, tiếng cÆ°á»i khúc khÃch trong phòng tối của thị khiến cáºu thở rá»™n rã hối hả, khiến cáºu lúng túng hoà i, cứ va vấp phải các đồ váºt ở xung quanh.
CÅ©ng có những lúc Aurêlianô có mặt trong phòng, mải mê là m việc và Pila Tecnêra dá»±a ngÆ°á»i và o bà n mà thán phục anh là m việc cần mẫn và tỉ mỉ. Bá»—ng nhiên thị xuất thần. Aurêlianô nháºn rõ rằng AccaÄ‘iô Ä‘ang ở trong phòng. TrÆ°á»›c khi ngÆ°á»›c mắt lên và bắt gặp đôi mắt của Pila Tecnêra, để lá»™ ý nghÄ© rất sáng rõ nhÆ° thể chúng lá»™ ra mồn má»™t ngay ở dÆ°á»›i ánh mặt trá»i lúc Ä‘ang trÆ°a, anh há»i:
- Äược! Chị hãy nói cho tôi biết cái gì váºy?
Pila Tecnêra liếm môi rồi nở má»™t nụ cÆ°á»i buồn:
- Anh thÃch hợp vá»›i chiến tranh, - thị nói, - anh đặt mắt ở đâu thì ở đó viên đạn do anh bắn sẽ tá»›i.
Aurêlianô nâng tay tán thà nh lá»i tiên Ä‘oán ấy. Anh táºp trung tÆ° tưởng trở lại vá»›i công việc nhÆ° thể chẳng có chuyện gì vừa xảy ra và anh nói vá»›i má»™t giá»ng bình thản mà rắn rá»i:
- Biết rồi, - anh nói, - cuộc chiến tranh ấy sẽ mang tên tuổi của tôi mà .
Cuối cùng Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya thá»±c hiện được cái mà ông muốn là m. Ông đã nối được vÅ© nữ nhẩy múa nhá» dây cót và o bá»™ máy đồng hồ và nó khiêu vÅ© theo nhạc suốt ba ngà y liá»n. Chiến tÃch ấy khiến ông vui sÆ°á»›ng hÆ¡n bất kỳ má»™t công việc hao tâm tổn sức nà o của ông trÆ°á»›c đây. Ông không ăn. Ông không ngủ. Vì thiếu Ucsula ở bên cạnh để chăm nom và săn sóc, ông tá»± để cho mình bÆ¡i trong thế giá»›i tưởng tượng do đó dẫn ông đến tình dạng hÆ°ng phấn thÆ°á»ng xuyên. Ông sống những đêm dà i trăn trở mà đi Ä‘i lại lại trong phòng, mà lảm nhảm tÃnh suy mà tìm cách áp dụng những nguyên tắc của quả lắc đồng hồ cho những chiếc xe bò, cho những lưỡi cà y, nghÄ©a là cho tất cả những gì hữu hiệu được đặt trong chuyển Ä‘á»™ng. CÆ¡n sốt vì mất ngủ là m cho ông mệt má»i quá tá»›i mức má»™t buổi đêm vá» sáng nỠông không thể nháºn ra má»™t ông già tóc bạc phÆ¡ có cá» chỉ ngỡ ngà ng bá»—ng bÆ°á»›c và o phòng ngủ. Äó là Pruđênxiô Aghila. Khi nháºn ra Pruđênxiô Aghila, ông ngạc nhiên thấy rằng ngÆ°á»i chết cÅ©ng già theo năm tháng. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya cảm thấy rùng mình vì ná»—i nhá»› nhung. "A, Pruđênxiô, - ông reo lên, - xa xôi thế mà bác cÅ©ng tìm đến đây được sao". Sau rất nhiá»u năm ở trong cõi chết, ná»—i nhở nhung ngÆ°á»i sống má»›i da diết là m sao, sá»± cần thiết phải có bạn má»›i bức bối là m sao, sá»± gắn ká» má»™t cái chết khác vốn đã tồn tại ngay trong lòng cõi chết mà chÃnh Pruđênxiô Aghila vừa rồi mong cho kẻ thù tệ mạt nhất của mình má»›i đáng sợ là m sao. Pruđênxiô Aghila đã tốn nhiá»u thá»i gian Ä‘i tìm ông. Pruđênxiô Aghila há»i thăm ông qua những linh hồn chết ở Riôacha, qua những linh hồn chết ở thung lÅ©ng Uga, qua những hnh hồn chết từ vùng đầm lầy tá»›i, nhÆ°ng không má»™t linh hồn chết nà o đã trả lá»i đúng Ä‘iá»u ông muốn há»i, bởi vì Macônđô thá»i ấy còn là má»™t là ng chÆ°a được các linh hồn chết biết tá»›i. Mãi cho tá»›i khi cụ Menkyađêt đến và cụ chỉ cho ông biết má»™t chấm Ä‘en trên những tấm bản đồ nhiá»u mà u của thần chết. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘yanói chuyện vá»›i Pruđênxiô cho đến táºn sáng. Sau đó Ãt giá», ngÆ°á»i phá» phạc vì mất ngủ, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya bÆ°á»›c và o xưởng kim hoà n của Aurêlianô và há»i anh: "Hôm nay là thứ mấy?". Aurêlianô trả lá»i cha là ngà y thứ ba. "Ta cÅ©ng nghÄ© nhÆ° váºy", Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya nói.
"NhÆ°ng ngay láºp tức ta hiểu rằng hôm nay vẫn cứ là ngà y thứ hai nhÆ° ngà y hôm qua ấy mà . Con hãy nhìn bầu trá»i kia, hãy nhìn các bức tượng kia, hãy nhìn những cháºu thu hải Ä‘Æ°á»ng kia. Hôm nay cÅ©ng vẫn là ngà y thứ hai". Äã quen vá»›i những lá»i lẩn thẩn ấy, Aurêlianô không nghe lá»i ông. Và o ngà y hôm sau, tức sáng ngà y thứ tÆ°, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya lại bÆ°á»›c và o xưởng. "Äây là má»™t thảm hoạ" - ông nói, "Con hãy nhìn gió kìa, hãy nghe tiếng kêu vo vo của ông mặt trá»i kìa, y hệt nhÆ° hôm qua, hôm kia". Äêm ấy Piêtrô Crêspi gặp ông ở ngoà i hà nh lang bang khóc lóc vá»›i tiếng khóc khô khốc của ngÆ°á»i già , khóc cho Pruđênxiô Aghila, khóc cho cụ Menkyađêt, khóc cho cha mẹ của Rêbêca, khóc cho cha mẹ ông, khóc cho tất cả những ai ông nhá»› được và lúc ấy há» Ä‘ang cô Ä‘Æ¡n trong cõi chết. Piêtrô Crêspi tặng ông má»™t con gấu cá» Ä‘á»™ng nhá» dây cót Ä‘i hai chân trên má»™t dây sắt, nhÆ°ng vá»›i quà tặng nà y anh vẫn không là m ông vui lên được. Ông há»i anh kế hoạch mà ông đặt ra cho anh từ những hôm trÆ°á»›c nhÆ° thế nà o rồi, tức là công việc nói vá» khả năng xây dá»±ng má»™t cái máy dá»±a trên nguyên tắc quả lắc đồng hồ có thể nâng bổng bất cứ váºt gì trong không trung, có thể giúp con ngÆ°á»i bay lên. Và anh đã trả lá»i ông rằng: không thể được, vì là quả lắc đồng hồ có thể nâng bổng bất kỳ má»™t váºt nà o lên không trung nhÆ°ng nó lại không thể tá»± nâng mình lên được. Ngà y thứ trăm ông lại có mặt trong xưởng kim hoà n vá»›i bá»™ dạng Ä‘au khổ của mặt đất bị chà sát. "Bá»™ máy thá»i gian đã há»ng rồi, - ông khóc nức nở, - còn Ucsula và Amaranta lại ở rất xa". Aurêlianô mắng má» cha nhÆ° mắng má»™t đứa trẻ và ông lại ngoan ngoãn nghe theo. Sáu giá» liên tục ông kiểm tra các đồ váºt cố tìm gặp má»™t sá»± khác biệt vá» má»™t phÆ°Æ¡ng diện nà o đó mà ngà y hôm qua chúng đã có nhằm phát hiện trong chúng má»™t sá»± thay đổi chứng tá» rằng thá»i gian vẫn trôi chảy tuần tá»±. Cả đêm ông nằm trên giÆ°á»ng, mắt mở thao láo, mà gá»i Pruđênxiô Aghila, gá»i Menkyađêt, gá»i tất cả những ngÆ°á»i đã chết để há» tá»›i cùng chia sẻ vá»›i ông ná»—i chán chÆ°á»ng. NhÆ°ng không má»™t ai tá»›i. Ngà y thứ sáu, ngay trÆ°á»›c lúc má»i ngÆ°á»i thức dáºy, ông lại quan sát má»i biểu hiện bên ngoà i của thiên nhiên, ông quan sát mãi cho tá»›i khi ông không nghi ngá» rằng hôm ấy vẫn cứ là ngà y thứ hai.
Thế là ông vá»› lấy thanh gá»— chèn cá»a và vá»›i sức mạnh tà n bạo vốn có của mình ồng Ä‘áºp phá tan tà nh các dụng cụ phòng thà nghiệm giả kim, xưởng kim hoà n, cá»— máy ảnh. Rồi nhÆ° má»™t con ác quá»· ông gà o thét bằng má»™t thứ ngôn ngữ có âm thanh sang sảng đồng thá»i lại thao thao bất tuyệt mà thá»±c tế không thể nà o hiểu được. Ông sẵn sà ng Ä‘áºp phá nốt cả ngôi nhà cÅ©ng vừa hay Aurêlianô đã nhá» hà ng xóm đến giúp mình. Phải nhá» tá»›i mÆ°á»i ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông lá»±c lưỡng má»›i váºt đổ được ông, mÆ°á»i bốn ngÆ°á»i trói ông, hai mÆ°Æ¡i ngÆ°á»i lôi ông tá»›i cây dẻ ở giữa sân là nÆ¡i ngÆ°á»i ta bá» mặc ông bị trói, tha hồ sủa những lá»i quái dị, thả sức nhổ phì phì thứ Ä‘á»m xanh lè. Khi Ucsula và Amanranta trở vá», ông vản bị trói chặt tay chân và o gốc cây, ngÆ°á»i Æ°á»›t, đẫm nÆ°á»›c và hoà n toà n ngây dại. Hai mẹ con nói chuyện vá»›i ông, nhÆ°ng ông không nháºn ra ngÆ°á»i ruá»™t thịt của mình. Ông nói vá»›i há» vá» má»™t cái gì đó không thể hiểu được. Ucsula cởi dây trói nÆ¡i cổ tay và cổ chân cho ông, đó là những chá»— thịt đã thà nh chai do dây thừng thÃt chặt quá và chỉ để ông bị trói ngang thắt lÆ°ng thôi. Sau đó ngÆ°á»i ta dá»±ng tạm má»™t túp lá»u lá cỠđể che mÆ°a che nắng cho ông.
Chú thÃch:
(1) Chỉ thá»i Ä‘iểm ngà y và đêm bằng nhau, và má»™t năm chỉ có hai lần, đó là ngà y xuân phân và thu phân.
(2) Alexander Von Humboldt (1769-1859). nhà địa là ngÆ°á»i Äức, tác giá cuốn sách nổi tiếng: Cuá»™c du lịch đến những miá»n ngà y và đêm nhÆ° nhau của châu lục má»›i.
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 09:57 AM.
|
02-09-2008, 02:14 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 5
Má»™t ngà y chủ nháºt tháng Ba, Aurêlianô BuênÄ‘ya và Rêmêđiôt Môscôtê là m lá»… thà nh hôn trÆ°á»›c bà n thá» Chúa do cha Nicanô Râyna sai dá»±ng ngay trong phòng khách nhà BuênÄ‘ya. Äó là cả má»™t thá»i kỳ rá»™n rã đến cao Ä‘á»™ kéo là i bốn tuần liá»n trong nhà Môscôtê, là vì cô bé Rêmêđiôt đến nổi dáºy thì trÆ°á»›c khi từ bá» những thói quen của tuổi thÆ¡. Äã được mẹ chỉ bảo cho những thay đổi Ä‘á»™t biến của tuổi dáºy thì, thế mà và o má»™t buổi chiá»u tháng hai cô bá»—ng hoảng hốt kêu oang lên chìa cho đám chị em mình Ä‘ang ngồi thêu xem chiếc lÃp vấy bẩn má»™t thứ nÆ°á»›c nhÆ¡n nhá»›t mà u sôcôla. Ngà y cÆ°á»›i được ấn định sau đó má»™t tháng. Hầu nhÆ° ngÆ°á»i ta không có đủ thá»i gian để dạy cô bé tá»± rá»a ráy, tá»± mặc lấy quần áo, tá»± hiểu lấy những công việc thiết yếu của cuá»™c sống gia đình. NgÆ°á»i ta cho cô đái và o những hòn gạch nung nóng để trị bệnh đái dầm. Vất vả lắm má»›i thuyết phục nổi để cô hiểu tÃnh bất khả xâm phạm của buồng kÃn, bởi vì Rêmêđiôt vừa rất hoảng sợ đồng thá»i lại rất hà o hứng trÆ°á»›c những lá»i chỉ dẫn đến mức cô cứ muốn má»i ngÆ°á»i nói vỠđêm tân hôn vá»›i tất cả tình tiết của nó. Äó là má»™t cố gắng hết sức, song trong ngà y được chá»n là m ngà y cÆ°á»›i, cô bé tá» ra thạo Ä‘á»i y hệt nhÆ° bất cứ bà chị nà o của mình.
Ông Apôlina Môscôtê khoác tay con gái dẫn Ä‘i trên những con Ä‘Æ°á»ng là ng trang hoà ng hoa lá, dáºy vang tiếng pháo nổ và tiếng hạc mừng vui. Cô bé vẫy tay chà o và nhoẻn miệng cÆ°á»i cám Æ¡n những ai từ cá»a sổ nhà mình chúc cô may mắn và hạnh phúc.
Aurêlianô, mặc bá»™ complê dạ mà u Ä‘en, Ä‘i đôi ủng mà u cánh dán có dÃnh cá»±a thúc ngá»±a, đôi ủng mà Ãt năm sau nà y đứng trÆ°á»›c Ä‘á»™i hà nh hình chà ng vẫn mang, da nhợt nhạt xanh tái và cổ há»ng nhÆ° nghẹn lại khi đón cô dâu ngay ở cá»a và đưa nà ng đến trÆ°á»›c bà n thá» Chúa. Cô bé cÆ° xá» hết sức tá»± nhiên, hết sức đúng má»±c đến Ä‘á»™ không để mất sá»± hà i hoà ngay cả khi Aurêlianô, và o lúc Ä‘eo nhẫn cho vợ, đã để rÆ¡i chiếc nhẫn. Trong không khà ồn à o những tiếng thì thầm bà n tán và trong phút đầu tiên khi các vị khách má»i còn bỡ ngỡ, cô dâu vẫn giÆ°Æ¡ng cao bà n tay mang chiếc tất để hở ngón và vẫn chìa nguyên ngón Ä‘eo nhẫn đợi cho tá»›i khi chú rể lấy chân Ä‘i ủng chặn đứng chiếc nhẫn khá»i lăn ra cá»a và nhặt lấy nó, mặt Ä‘á» bừng trở vá» trÆ°á»›c bà n thá». Mẹ và các chị cô khổ sở lo lắng chỉ sợ con bé thất thố, dù chỉ là má»™t cá» chỉ nhá» thôi trong lúc tiến hà nh lá»… cÆ°á»›i, và đến khi buổi lá»… kết thúc, chÃnh há» là ngÆ°á»i đã chạy đến, bất chấp quan khách đông đủ, bế cô lên tặng cho những chiếc hôn nồng nà n. Kể từ ngà y đó, cô đã tá» rõ là ngÆ°á»i có ý thức phục tùng, ý nhị, Ä‘iá»m tÄ©nh trÆ°á»›c những tình huống mâu thuẫn trong gia đình. ChÃnh cô là ngÆ°á»i mở đầu tiệc cÆ°á»›i và là ngÆ°á»i xắn lấy miếng bánh cÆ°á»›i ngon nhất, đặt nó và o cái Ä‘Ä©a có để sẵn chiếc nÄ©a, mang đến cho Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya. Bị trói và o thân cây dẻ, ngồi khom lÆ°ng trên chiếc ghế gá»— trong túp lá»u lá cá», ông già to béo, da bệch bạc vì mÆ°a nắng mỉm má»™t nụ cÆ°á»i lÆ¡ đãng mang vẻ biết Æ¡n và tay cầm lấy miếng bánh ăn, miệng ngâm nga má»™t bà i nhã ca khó hiểu. NgÆ°á»i duy nhất không hạnh phúc trong đám cÆ°á»›i linh đình kéo dà i tá»›i sáng sá»›m ngà y thứ hai là Rêbêca BuênÄ‘ya. Ngà y vui của cô đã không thà nh. Theo sá»± thá»a thuáºn của Ucsula, hôn lá»… của cô cÅ©ng sẽ được tổ chức cùng ngà y vá»›i hôn lá»… của Aurêlianô, nhÆ°ng ngà y thứ sáu Piêtrô Crêspi đã nháºn được lá thÆ° báo tin mẹ anh sắp chết. Äám cÆ°á»›i của há» bị đình lại. Sau má»™t giá» nháºn thÆ°, Piêtrô Crêspi Ä‘i ra tỉnh ngay và trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i anh không gặp mẹ mình, ngÆ°á»i cÅ©ng Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng đến là ng Macônđô cho kịp đêm thứ bảy và trong đám cÆ°á»›i của Aurêlianô đã hát má»™t bà i hát buồn do chÃnh bà sáng tác vá»›i mục Ä‘Ãch dà nh riêng cho đám cÆ°á»›i của con trai mình.
Piêtrô Crêspi trở lại và o lúc ná»a đêm ngà y chủ nháºt để quét dá»n mẩu tà n thuốc lá của tiệc vui sau khi anh đã phi nhÆ° gió là m cho năm chú ngá»±a phải ngã gục ở dá»c Ä‘Æ°á»ng, cố vá» cho kịp giá» là m đám cÆ°á»›i của mình. Kẻ viết thÆ° ấy sẽ không bao giá» bị phát giác. Bị Ucsula rà y la, Amaranta khóc lóc thảm thiết thá» sống thá» chết trÆ°á»›c bà n thá» Chúa vẫn chÆ°a được những ngÆ°á»i thợ má»™c dá»n Ä‘i.
Cha xứ Nicanô Râyna - ngÆ°á»i được đông Apôlina Môscôtê Ä‘Æ°a vỠđây để là m lá»… cÆ°á»›i - là má»™t ngÆ°á»i nhẫn nại trong công việc quá Æ° tẻ nhạt và nhà m chán của mình. Cha có nÆ°á»›c da đến là buồn thảm cứ dán chặt lấy xÆ°Æ¡ng, có cái bụng á»ng tròn vo, mang dáng vẻ hiá»n quá hoả đần của má»™t vị thần già . Cha định sẽ trở vá» giáo khu của mình ngay sau khi là m xong lá»… cÆ°á»›i nhÆ°ng cha lấy là m ngạc nhiên trÆ°á»›c vẻ thô kệch quá Æ° quê mùa của dân chúng Macônđô vốn sinh sôi nẩy nở đến là đông đúc, sống mù quáng tuân theo luáºt tá»± nhiên, không chịu là m lá»… rá»a tá»™i cho con cái cÅ©ng nhÆ° không đặt tên thánh cho các ngà y lá»….
Vì nghÄ© rằng mảnh đất nà y cần hạt giống của Thượng đế hÆ¡n bất kỳ nÆ¡i nà o, cha bèn quyết định ở lại thêm má»™t tuần lá»… nữa để giáo hoá là ng nà y thà nh má»™t là ng của Chúa, để là m lá»… cÆ°á»›i cho những đôi trai gái chung sống theo sở thÃch và là m lá»… rá»a tá»™i cho những ngÆ°á»i ốm sắp tắt thở. NhÆ°ng không má»™t ai nghe cha. Há» trả lá»i đức cha rằng trong nhiá»u năm ròng há» sống không có sá»± chăn dắt của cha xứ, rằng há» tá»± mình giải quyết má»™t cách trá»±c tiếp vá»›i Thượng đế những vÆ°á»›ng mắc của linh hồn và hỠđã hoà n toà n bá» thói xấu gây tá»™i ác. Mệt má»i vì phải thuyết giảng ở vùng hoang mạc, cha Nicanô quyết định sẽ xây dá»±ng má»™t nhà thá» lá»›n nhất thế giá»›i, có những bức tượng to bằng ngÆ°á»i thá»±c, trên tÆ°á»ng khảm những tấm kÃnh nhiá»u mà u. Má»™t nhà thá» lá»›n nhÆ° thế sẽ là m cho dân bổn đạo ở táºn thà nh Rôm cÅ©ng phải đến để thá» khiến Chúa được hiển vinh ngay tại trung tâm của xứ vô đạo nà y. Cha Ä‘i khắp là ng vá»›i chiếc Ä‘Ä©a đồng trên tay để quyên góp. Dân chúng cho rất nhiá»u nhÆ°ng cha lại muốn nhiá»u hÆ¡n, bởi vì nhà thá» cần có má»™t quả chuông mà tiếng vang của nó có thể khiến cho xác những ngÆ°á»i chết Ä‘uối phải nổi lên trên mặt nÆ°á»›c. Cha cầu xin quá sức đến ná»—i khản cả tiếng. XÆ°Æ¡ng hóc cha má»i dừ nhÆ° có kiến bò bên trong. Má»™t ngà y thứ bảy ná», vì không xin được gì, ngay cả hoa quả hoặc thức ăn để sẵn ở cá»a, cha đâm sợ hãi vì thất vá»ng. Cha là m vá»™i má»™t bà n thá» Chúa ở ngay giữa quảng trÆ°á»ng và ngà y chủ nháºt, tay rung chuông nhÆ° trong thá»i kỳ bệnh mất ngủ hoà nh hà nh, cha Ä‘i khắp là ng để cổ Ä‘á»™ng má»i ngÆ°á»i tá»›i dá»± buổi lá»… mixa quê mùa. Rất nhiá»u ngÆ°á»i vì tò mò đã đến. Má»™t số ngÆ°á»i khác vì nhá»› nhung. Số khác đến dá»± lá»… mixa để khá»i bị Thượng đế coi cái láºp trÆ°á»ng trung gian của mình nhÆ° má»™t sá»± chống đối cá nhân. Váºy là và o lúc tám giá» sáng, có đến má»™t ná»a là ng đã tụ táºp ở quảng trÆ°á»ng xem cha xứ Nicanô vá»›i giá»ng khản vì cầu xin, Ä‘ang tụng kinh Phúc âm. Äến cuối buổi lá»…, khi những ngÆ°á»i dá»± lá»… bắt đầu tản mác ra vá», cha giÆ°Æ¡ng cao hai tay lên ra hiệu để má»i ngÆ°á»i chú ý nghe:
- Hãy khoan? Hãy khoan? - cha nói. - GiỠđây chúng ta sẽ xem một bằng chứng không thể tranh cãi được vỠsức mạnh vô biên của Thượng đế.
Chú bé ban nãy giúp cha cá» hà nh lá»… mixa, lúc nà y mang đến hầu cha má»™t tách sôcôla đặc nghi ngút khói và cha đã uống liá»n má»™t hÆ¡i không nghỉ. Sau đó cha rút chiếc mùi soa dắt trong ống tay áo thụng ra lau mồm, dang rá»™ng hai cánh tay, nhắm nghiá»n mắt lại. Váºy là cha xứ Nicanô liá»n tá»± nâng bổng mình lên cách mặt đất mÆ°á»i hai xăngtimét. Äó là má»™t thủ Ä‘oạn dá»… chấp nháºn.
Trong và i ngà y cha Ä‘i khắp má»i nhà để nhắc lại thá» nghiệm việc tá»± nâng bổng mình khá»i mặt đất nhá» sức kÃch thÃch thần kinh của sôcôla. Trong lúc ấy, chú bé hầu lá»… đã quyên được rất nhiá»u tiá»n Ä‘á»±ng trong túi tải đến mức không đầy má»™t tháng đã tiến hà nh khởi công việc xây dá»±ng nhà thá». Không má»™t ai nghi ngá» cá»™i gốc linh thiêng của sá»± chứng minh ấy, ngoại trừ Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, ngÆ°á»i không há» cá» Ä‘á»™ng đã quan sát đám đông lá»™n xá»™n vây quanh gốc cây dẻ và o má»™t buổi sáng để má»™t lần nữa xem cha tá»± nâng mình khá»i mặt đất. Hầu nhÆ° ông chỉ hÆ¡i duá»—i chân trên ghế và nhún vai khi cha xứ Nicanô bắt đầu tá»± nâng mình khá»i mặt đất cùng vá»›i chiếc ghế cha ngồi.
- Hoc est simplicisimum - Hôsê Accađiô Buênđya nói - hom iste statum quartum materiae invenit(1)
Cha xứ Nicanô giÆ¡ tay lên và láºp tức bốn chân ghế cùng hạ xuống đứng trên mặt đất.
- Nego - ông nói. - Faclum hoc existentiam Dei probat sinh dubio(2).
Do đó ngÆ°á»i ta biết rằng thứ ngôn ngữ quỉ ám khó hiểu ấy của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya là tiếng Latinh. Cha xứ Nicanô liá»n tranh thủ dịp may mình là ngÆ°á»i duy nhất có thể giao dịch được vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya để nhồi nhét đức tin Kitô giáo và o bá»™ não đã loạn trà của ông. Buổi chiá»u nà o cÅ©ng váºy, cha xứ ngồi bên cây dẻ mà lải nhải thuyết giáo bằng tiếng Latinh nhÆ°ng Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya khoái chà không thừa nháºn những con Ä‘Æ°á»ng mòn cÅ© rÃch cÅ©ng nhÆ° sá»± thay mà u của sôcôla và đòi xem má»™t bức ảnh Thượng đế, coi đó nhÆ° là má»™t bằng chứng cuối cùng. Thế là cha xứ Nicanô mang đến cho ông những huy hiệu và những bức ảnh và ngay cả tấm phục chế má»™t tấm dạ thêu ảnh thánh Vêrônica, nhÆ°ng Hôsê AccaÄ‘iô không thừa nháºn mà coi chúng là đồ thủ công mỹ nghệ không có cÆ¡ sở khoa há»c. Ông rất Æ°Æ¡ng bÆ°á»›ng, tá»›i mức cha xứ Nicanô buá»™c phải từ bỠý định biến ông thà nh má»™t tÃn đồ đạo Thiên Chúa. NhÆ°ng vá» phÆ°Æ¡ng diện tình cảm giữa ngÆ°á»i vá»›i nhau cha vẫn thÆ°á»ng xuyên tá»›i thăm ông. Song lúc ấy, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya lại là ngÆ°á»i nắm thế chủ Ä‘á»™ng tấn công và định bẻ gẫy niá»m tin của cha cố bằng những suy tÃnh của ngÆ°á»i duy lÃ. Có lúc cha xứ Nicanô mang tá»›i gốc cây dẻ má»™t bà n cá» có đủ số quân để má»i ông chÆ¡i cá» Ä‘am(3).
Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya không chÆ¡i, bởi chÆ°a bao giỠông có thể hiểu được ý nghÄ©a của má»™t cuá»™c thi đấutrong đó hai đối thủ đã thoả thuáºn vá»›i nhau vá» những nguyên tắc. Cha xứ Nicanô, ngÆ°á»i chÆ°a từng thấy ai chÆ¡i cá» theo lối ấy, cÅ©ng không trở lại đánh cá» Ä‘am. Cà ng ngà y cha xứ cà ng thán phục trà thông minh của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya. Cha đã há»i ông là m sao ông lại có thể bị trói chặt và o gốc cây thế.
- Hoc est simplicisimum, - ông trả lá»i - là vì tôi bị Ä‘iên rồ mà .
Từ đó trở Ä‘i, chăm lo cho đức tin của mình, cha xứ không đến thăm ông nữa, quyết chà khởi công ngay việc xây dá»±ng nhà thá». Rêbêca cảm thấy hy vá»ng của mình Ä‘ang sống lại. TÆ°Æ¡ng lai của cô phụ thuá»™c và o việc hoà n thà nh công việc nà y. Cô nghÄ© nhÆ° váºy là vì kể từ ngà y chá» nháºt ná» cha xứ Nicanô ăn cÆ¡m trÆ°a ở nhà nà y và cả nhà quây quần ngồi quanh bà n ăn nói chuyện vá» những nghi lá»… trang nghiêm và huy hoà ng trong các hoạt Ä‘á»™ng tôn giáo khi nhà thỠđược xây xong. "NgÆ°á»i gặp may nhất ở đây là chị Rêbêca", Amaranta nói. Và vì thấy Rêbêca không hiểu mình muốn nói gì, cô giải thÃch vá»›i má»™t nụ cÆ°á»i ngây thÆ¡:
- A, chả là vì lễ thà nh hôn của chị sẽ trùng với ngà y khánh thà nh nhà thỠmà lị.
Rêbêca vá»™i vã chặn trÆ°á»›c bất kỳ lá»i bình phẩm nà o vá» chuyện nà y. Theo tiến Ä‘á»™ xây dá»±ng thì nhà thá» sẽ không thể hoà n thà nh trÆ°á»›c mÆ°á»i năm. Cha Nicanô không đồng ý vì cha cho rằng vá»›i sá»± hảo tâm má»›i nảy sinh hiện nay của những con chiên trung thà nh cho phép cha sẽ là m những con tinh lạc quan hÆ¡n. TrÆ°á»›c thái Ä‘á»™ há»n dá»—i thầm lặng của Rêbêca, ngÆ°á»i đã phải bá» dở bữa ăn, Ucsula tán thà nh ý nghÄ© của Amaranta, và bà đã góp má»™t phần của cải đáng kể để đẩy nhanh hÆ¡n tiến Ä‘á»™ xây dá»±ng công trình. Cha Nicanô cho rằng vá»›i má»™t sá»± đóng góp nữa nhÆ° sá»± đóng góp nà y, ngôi nhà sẽ được xây xong trÆ°á»›c ba năm.
Từ lúc đó trở Ä‘i, Rêbêca không thèm nói chuyện vá»›i Amaranta mà lòng tá»± nhủ rằng thái Ä‘á»™ khiêu khÃch của Amaranta không phải là quá ngây thÆ¡ nhÆ° cô tưởng. "Äó là điá»u Ãt nghiêm trá»ng hÆ¡n có thể xảy ra", Amaranta cãi lại Rêbêca trong cuá»™c đấu khẩu ác liệt đã xảy ra đêm ấy. "NhÆ° váºy, trong ba năm tá»›i đây, tôi chÆ°a cần phải giết chị". Rêbêca chấp nháºn lá»i thách thức ấy.
Khi Piêtrô Crêspi biết được lá»… thà nh hôn của mình lại bị hoãn, anh lâm và o tình trạng thất vá»ng. Trái lại Rêbêca đã chứng tá» lòng chung thuá»· của mình. "Chúng mình sẽ trốn Ä‘i khi nà o anh quyết định xong", cô nói. Tuy nhiên, Piêtrô Crêspi không phải là ngÆ°á»i thÃch mạo hiểm. Anh đã thiếu tÃnh cách sôi nổi của ngÆ°á»i yêu, lại còn quá câu nệ coi lá»i hứa nhÆ° là má»™t kho báu không thể nà o phung phà được. Váºy là Rêbêca váºn dụng những thủ Ä‘oạn mạnh bạo hÆ¡n. Má»™t ngá»n gió kỳ lạ thổi tắt phụt ngá»n đèn trong phòng khách và Ucsula bắt gặp quả tang hai ngÆ°á»i Ä‘ang hôn nhau trong bóng tối. Piêtrô Crêspi vụng vá» giải thÃch cho bà vá» sá»± kém phẩm chất của những cây nến hiện đại thắp nhá»±a Ä‘Æ°á»ng và giúp bà đặt ở phòng khách má»™t hệ thống đèn thắp sáng chắc chắn hÆ¡n. NhÆ°ng lần khác, đèn lại bị đổ nhầm dầu hoặc bị tụt bấc. Ucsula lại bắt quả tang Rêbêca ngồi trên đùi ngÆ°á»i yêu. Thế là bà không thèm nghe bất cứ má»™t lá»i thanh minh nà o nữa. Bà giao cho cô gái AnhÄ‘iêng trông coi cá»a hà ng bánh kẹo và chÃnh bà ngồi ở ghế xÃch Ä‘u giám sát các buổi chuyện trò của đôi tình nhân, quyết không chịu thua những thủ Ä‘oạn cÅ© rÃch mà bà vốn quen hồi còn xuân trẻ.
"Khốn thân mẹ quá!", Rêbêca nói vá»›i tất cả sá»± há»n giáºn có pha chút hà i hÆ°á»›c lúc nhìn Ucsula Ä‘ang ngáp dà i trong không khà căng thẳng của buổi đến chÆ¡i. "Khi mẹ chết có lẽ mẹ sẽ ra Ä‘i trên chiếc ghế xÃch Ä‘u nà y mất". Sau ba tháng sống trong tình yêu bị theo dõi khắt khe, nản lòng trÆ°á»›c sá»± cháºm trá»… trong công việc xây dá»±ng mà ngà y nà o anh cÅ©ng đến thăm, Piêtrô Crêspi bằng lòng góp cho cha Nicanô số tiá»n cha cần để hoà n thà nh việc xây cất nhà thá». Amaranta vẫn không thối chÃ. Trong lúc ngồi nói chuyện vá»›i đám chị em vẫn thÆ°á»ng đến nhà và o các buổi chiá»u để thêu hoặc Ä‘an ở ngoà i hà nh lang, cô cố tìm những mÆ°u mẹo má»›i. Má»™t thiếu sót đã là m há»ng mất mÆ°u mẹo mà cô cho là có hiệu lá»±c hÆ¡n cả. Ấy là việc sẽ lấy trá»™m những viên băng phiến mà Rêbêca để ở bá»™ quần áo cô dâu trÆ°á»›c khi cất nó và o rÆ°Æ¡ng trong phòng ngủ. Amaranta sẽ là m khi nà o chỉ còn không đầy hai tháng việc xây cất nhà thá» kết thúc. NhÆ°ng Rêbêca rất nôn nóng trÆ°á»›c việc ngà y cÆ°á»›i của mình ngà y má»™t đến gần cho nên cô muốn chuẩn bị quần áo cô dâu sá»›m hÆ¡n cả dá»± định của Amaranta. Và o lúc mở chiếc rÆ°Æ¡ng, rồi mở tá» giấy gói, sau cùng mở tấm lụa bá»c ngoà i, cô gặp bá»™ quần áo cÆ°á»›i sa tanh, má»™t đầu khăn voan, chiếc mÅ© miện gà i hoa cam, tất cả Ä‘á»u bị gián nhấm thà nh bụi. Mặc dù cô chắc chắn rằng mình đã để và o gói quần áo hai gói băng phiến bá»c trong mùi soa, nhÆ°ng vì ná»—i bất hạnh xem ra hoà n toà n ngẫu nhiên nên cô không dám đổ lá»—i cho Amaranta. ChÆ°a đầy má»™t tháng sẽ đến ngà y cÆ°á»›i nhÆ°ng không sao, vì cô có Amparô Môscôtê nháºn may quần áo cô dâu chỉ trong vòng má»™t tuần là xong. Má»™t buổi trÆ°a trá»i mÆ°a, Amparô khoác áo tÆ¡i bÆ°á»›c và o nhà để thừ lần cuối bá»™ quẩn áo cô dâu cho Rêbêca, Amaranta cảm thấy tức tối đến muốn chết được. Cô lạc cả giá»ng, và má»™t dòng mồ hôi lạnh buốt chảy dá»c theo sống lÆ°ng cô. Äã nhiá»u tháng nay cô sống trong phấp phá»ng mong đợi cái giỠấy. Bởi vì nếu không mÆ°u tÃnh thà nh công má»™t trở ngại quyết định ngõ hầu cản trở đám cÆ°á»›i của Rêbêca, thì chắc chắn rằng, trong phút cuối cùng khi mà tất cả má»i thủ Ä‘oạn nghÄ© ra được Ä‘á»u thất bại, cô sẽ có đủ dÅ©ng cảm để đầu Ä‘á»™c Rêbêca. Buổi chiá»u ấy trong lúc Rêbêca chết ngốt vì nóng do phải mặc chiếc áo sa tanh may thá» mà Amparô Ä‘ang bình tÄ©nh dùng kim ghim lại cho vừa vá»›i cÆ¡ thể ngÆ°á»i mặc, thì Amaranta đã và i lần nhầm lẫn những mÅ©i móc và đâm cả kim và o ngón tay mình. NhÆ°ng vá»›i ná»—i lạnh lùng đáng sợ cô đã quyết định ngà y đầu Ä‘á»™c Rêbêca sẽ là ngà y thứ sáu gần ká» ngà y cÆ°á»›i và cách thức đầu Ä‘á»™c sẽ là má»™t giá»t nha phiến hoà trong cà phê.
Má»™t trở ngại lá»›n nhất, rất tà n bạo và cÅ©ng rất bất ngỠđã áºp đến buá»™c đám cÆ°á»›i phải hoãn má»™t lần nữa và không biết hoãn đến bao giá». Chỉ còn má»™t tuần nữa thì đến ngà y cÆ°á»›i bá»—ng nhiên và o lúc ná»a đêm Rêmêđiôt thức dáºy miệng nôn trôn tháo, ngÆ°á»i Æ°á»›t sÅ©ng những thứ từ trong bụng thải ra còn nóng hôi hổi, và sau ba ngà y thì chết vì nhiá»…m Ä‘á»™c bởi chÃnh thứ máu mình và trong bụng mang cái bà o thai sinh đôi. Amaranta tá»± mình dằn vặt lÆ°Æ¡ng tâm. Cô đã quá nhiệt tâm cầu xin Thượng đế má»™t cái gì khủng khiếp sẽ xảy ra để mình khá»i phải đầu Ä‘á»™c Rêbêca và do đó cô cảm thấy mình có tá»™i trÆ°á»›c cái chết của Rêmêđiôt. Äó không phải là cái trở ngại mà cô cầu mong. Rêmêđiôt đã mang vá» nhà nà y má»™t luồng gió má»›i đầy vui vẻ. Cô cùng chồng chuyển ra ở trong phòng ngay cạnh xưởng kim hoà n và cô đã lấy tất cả búp bê và đồ chÆ¡i tuổi ấu thÆ¡ trang trà phòng ở và sức sống tÆ°Æ¡i trẻ của cô trà n ra ngoà i bốn bức tÆ°á»ng để nhÆ° má»™t luồng gió mát thổi qua hà nh lang bà y những cháºu thu hải Ä‘Æ°á»ng. Ngay từ lúc thức dáºy cô đã hát. Cô là ngÆ°á»i duy nhất trong nhà đã dám can ngăn những cuá»™c đấu khẩu giữa Rêbêca và Amaranta. Cô đã gánh vác nhiệm vụ săn sóc cụ Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya. Cô mang cÆ¡m cho ông bố chồng, táºn tình có mặt hầu hạ lúc cụ ỉa đái tắm rá»a cho cụ bằng xà phòng và bã cá», giữ sạch bá»™ râu, mái tóc khá»i sá»± hà nh hạ của chấy ráºn, bảo vê tất túp lá»u lá cá» và tu bổ nó và o thá»i kỳ mÆ°a bão. Ở những tháng cuối cùng của Ä‘á»i mình, cô đã giao tiếp được vá»›i cụ qua những câu latinh Ä‘Æ¡n giản. Khi đứa con trai của Aurêlianô vá»›i Pila Tecnêra ra Ä‘á»i, được mang vá» nhà và được là m lá»… đặt tên là Aurêlianô Hôsê, thì Rêmêđiôt quyết định công nháºn chú nhóc là đứa con đầu lòng của mình. Tình cảm ngÆ°á»i mẹ của cô khiến Ucsula rất Ä‘á»—i ngạc nhiên. Vá» phần mình, Aurêlianô gặp ở cô lá»i biện minh tối cần thiết cho cuá»™c Ä‘á»i mình. Anh là m việc cả ngà y trong xưởng và Rêmêđiôt mang đến cho anh má»™t tách cà phê không pha Ä‘Æ°á»ng và o giữa buổi sáng. Äêm nà o cÅ©ng váºy, bá»n hỠđến thăm vợ chồng Môscôtê. Aurêlianô mê mải đánh đôminô vá»›i bố vợ trong lúc đó Rêmêđiôt nói chuyện vui vá»›i các bà chị và đà m đạo vá»›i mẹ vá» những vấn Ä‘á» của ngÆ°á»i lá»›n. Mối quan hệ chặt chẽ vá»›i gia đình BuênÄ‘ya đã củng cố thêm quyá»n lá»±c của đông Apôlina Môscôtê ở trong là ng. Trong những chuyến lên tỉnh thÆ°á»ng xuyên, ngà i đã xin được chÃnh phủ cho mở má»™t trÆ°á»ng há»c do AccaÄ‘iô, ngÆ°á»i kế thừa được nhiệt tình sÆ° phạm của ông ná»™i, chăm nom. Bằng biện pháp thuyết phục, ngà i đã váºn Ä‘á»™ng được phần lá»›n các ngôi nhà trong là ng quét vôi mà u xanh để đón mừng lá»… kà niệm ngà y Quốc khánh. Äể đáp lại những Ä‘á» nghị của cha Nicanô, ngà i đã quyết định chuyển tiệm ăn của bác Catarinô sang má»™t con Ä‘Æ°á»ng biệt láºp và cho đóng cá»a má»™t số tụ Ä‘iểm rá»™n rã đã má»c lên ở ngay trung tâm là ng. Má»™t lần lên tỉnh vá» ngà i đã dắt theo sáu lÃnh cảnh sát có súng ống. Äó là những ngÆ°á»i ngà i trao cho nhiệm vụ giữ gìn tráºt tá»±. Thế nhÆ°ng, không má»™t ai nhắc ngà i nhá»› lại lá»i ngà i đã hứa vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya là sẽ không sá» dụng cảnh sát vÅ© trang ở trong là ng.
Aurêlianô rất thÃch thú ông bố vợ tháo vát của mình. "Cáºu rồi lại béo phục béo phịch nhÆ° ông ta thôi", các bạn anh bảo anh váºy NhÆ°ng sá»± an nhà n từng là m phÃnh đôi má anh và táºp trung ánh sáng trong con mát anh vẫn không tăng thêm trá»ng lượng thân xác và cÅ©ng chẳng là m đảo lá»™n tÃnh kiêu hãnh của anh mà trái lại nó chỉ tô Ä‘áºm thêm cái Ä‘Æ°á»ng hằn trên là n môi anh, dấu hiệu của sá»± suy nghÄ© lao lung và của quyết tâm không gì lay chuyển nổi. Tình cảm vợ chồng anh tháºt là sâu sắc đã đánh thức tình cảm của gia đình hai bên, đến mức khi Rêmêđiôt báo tin mình sẽ có con thì ngay đến cả Rêbêca và Amaranta cÅ©ng phải là m là nh vá»›i nhau để cùng dệt má»™t tấm lanh xanh nếu nhÆ° sinh con trai và má»™t tấm lanh hồng nếu nhÆ° sinh con gái. Cô là ngÆ°á»i cuối cùng được AccaÄ‘iô nghÄ© tá»›i Ãt năm sau nà y khi đứng trÆ°á»›c há»ng súng của Ä‘á»™i hà nh hình.
Ucsula quyết định để tang cô trong má»™t năm. Bà ra lệnh đóng hết các cá»a, ná»™i bất xuất ngoại bất nháºp trừ trÆ°á»ng hợp không thể đừng được, cấm nói to và tá»± tay bà treo bức ảnh Rêmêđiôt ở nÆ¡i quà n thi hà i cô và đặt má»™t ngá»n đèn dầu sáng mãi không tắt trÆ°á»›c tấm ảnh đó. Những thế hệ con cháu sau nà y, không bao giỠđể cho ngá»n đèn dầu bị tà n, đã lúng túng trÆ°á»›c tấm ảnh cô bé mặc váy phồng, Ä‘i ủng trắng, trên đấu gà i má»™t chiếc nÆ¡ soa, mà không thể nà o đồng nhất được bức ảnh ấy vá»›i sá»± tưởng tượng vốn có của há» vá» má»™t bà cô. Amaranta nháºn nuôi Aurêlianô Hôsê. cô nuôi dạy nó nhÆ° má»™t đứa con trai. Nó sẽ là ngÆ°á»i chia sẻ ná»—i cô Ä‘Æ¡n và an ủi cô khá»i ná»—i dằn vặt vá» những lá»i cầu khẩn cuồng nhiệt của mình đã khiến cho chất nha phiến vô tình rÆ¡i và o cà phê của Rêmêđiôt. Tối đến, Piêtrô Crêspi Ä‘á»™i chiếc mÅ© mang và nh khăn tang rón rén bÆ°á»›c và o nhà để lặng lẽ thăm Rêbêca, má»™t Rêbêca dÆ°á»ng nhÆ° Ä‘ang chảy hết máu ngay trong bá»™ quần áo Ä‘en vá»›i tay áo chùm. kÃn mu bà n tay. Nguyên việc nghÄ© chá»n lại ngà y cÆ°á»›i đã có thể là trái đạo lắm rồi, vì thế quan hệ yêu Ä‘Æ°Æ¡ng của hai ngÆ°á»i trở thà nh má»™t quan hệ vÄ©nh hằng, má»™t tình yêu má»i mệt không má»™t ai muốn lại chăm sóc nó, nhÆ° thể những ngÆ°á»i yêu nhau, từng tắt đèn để hôn nhau trong bóng tối đã xa rá»i nhau theo ý nguyện của thần chết. Mất phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng hoà n toà n, mất luôn cả lý trÃ, Rêbêca ăn đất trở lại.
Việc để tang tiến hà nh đã được khá nhiá»u thá»i gian đến mức gia đình buá»™c phải tổ chức lại các buổi cầu kinh tại gia. Và o lúc hai giá» chiá»u má»™t ngà y yên tÄ©nh, oi bức khủng khiếp, bá»—ng có má»™t ngÆ°á»i đẩy cánh cá»a ăn thông vá»›i Ä‘Æ°á»ng cái và thế là các cánh cá»a rá»n rÄ© lên vá»›i sức mạnh là m rung chuyển cả ná»n ngôi nhà trong đó Amaranta cùng các bạn gái Ä‘ang ngồi thêu ở hà nh lang, Rêbêca Ä‘ang mút ngón tay trong phòng ngủ, Ucsula Ä‘ang báºn bịu trong nhà bếp, Aurêlianô Ä‘ang cặm cụi là m việc trong xưởng kim hoà n và Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya Ä‘ang cô Ä‘Æ¡n ngồi dÆ°á»›i gốc cây dẻ, tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u cảm thấy rùng mình nhÆ° có Ä‘á»™ng đất. Má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông lá»±c lưỡng đến nhà . Tấm lÆ°ng vuông vức của anh ta dÆ°á»ng nhÆ° không lá»t được qua cá»a. Trên cổ anh ta Ä‘eo má»™t sợi dây chuyá»n có treo hình Thánh bà Äồng trinh Rêmêđiôt. Ngá»±c và hai cánh tay anh ta săm kÃn hình ảnh các nghÄ©a trang. Trên cổ tay anh ta Ä‘eo bức tượng đồng Chúa Giêsu bị đóng Ä‘inh câu rút. Anh ta có nÆ°á»›c da Ä‘en sạm bởi phong sÆ°Æ¡ng dãi nắng, mái tóc ngắn và bá»m xá»m nhÆ° bá»m lừa, hà m răng bạnh ra cứng ká»u, đôi mắt âu sầu. Thắt lÆ°ng của anh ta to gấp hai lần dây cÆ°Æ¡ng ngá»±a. Äôi ủng ngắn có cá»±a thúc ngá»±a và đóng cá sắt. Và sá»± có mặt của anh ta Ä‘em đến cho tất cả má»i ngÆ°á»i cái cảm giác rùng mình trÆ°á»›c tráºn Ä‘á»™ng đất. Anh ta bÆ°á»›c qua phòng khách, rồi phòng đợi, tay mang những chiếc túi xách đã cÅ©. Rồi nhÆ° má»™t tiếng sấm, anh ta xuất hiện ở hà nh lang đặt những cháºu thu hải Ä‘Æ°á»ng, nÆ¡i Amaranta và các bạn gái dang ngồi khâu sá»ng sốt cứ giÆ°Æ¡ng cao bà n tay cầm kim lên.
"Xin chà o", anh ta nói vá»›i các cô gái bằng giá»ng mệt má»i, rồi ném những túi xách lên bà n là m việc. Sau đó, anh ta rảo cẳng bÆ°á»›c và o nhà trong. "Xin chà o", anh ta nói vá»›i Rêbêca Ä‘ang hoảng loạn nhìn mình Ä‘i ngang qua cá»a sổ phòng ngủ. "Xin chà o", anh ta nói vá»›i Aurêlianô ở trong xưởng kim hoà n, Ä‘ang giá»ng cả năm giác quan lên nghe ngóng. Anh ta Ä‘i thẳng và o nhà bếp và ở đây lần đầu tiên anh ta đã dừng lại ở Ä‘iểm kết thúc má»™t chuyến Ä‘i vòng quanh thế giá»›i. "Xin chà o", anh ta nói.
Ucsula đứng lặng Ä‘i má»™t giây, miệng há hốc, đã nhìn thẳng và o mắt anh ta. Bà ném ra má»™t tiếng kêu rồi nhẩy lên ôm lấy cổ anh ta mà gà o mà khóc đầy sung sÆ°á»›ng. Äó là Hôsê AccaÄ‘iô.
Anh trở vá» vẫn nghèo túng nhÆ° lúc ra Ä‘i đến ná»—i Ucsula phải cho anh hai đồng pêsô đẻ trả tiá»n thuê ngá»±a. Anh nói tiếng Tây Ban Nha có pha những từ lóng của dân thủy thủ. NgÆ°á»i ta há»i anh ở đâu thì anh trả lá»i: "Ở đằng ấy". Anh mắc võng ở trong phòng dà nh cho mình rồi ngủ ba ngà y liá»n. Khi thức dáºy, sau lúc ăn liá»n mÆ°á»i sáu quả trứng luá»™c, anh Ä‘i thẳng ra tiệm ăn của bác Catarinô. Tại đây, cÆ¡ thể đồ sá»™ của anh đã gây cho đám phụ nữ phải sôi nổi bà n tán đầy vẻ tò mò. Anh tổ chức má»™t cú khao nhạc và rượu mạnh cho tất cả má»i ngÆ°á»i. Anh thách năm ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông cùng má»™t lúc váºt tay vá»›i mình. "Chịu thôi", há» nói và o lúc đểu nháºn thấy mình không thể lay chuyển được cánh tay của anh, "Vì anh có tượng Chúa Giêsu bị đóng Ä‘inh câu rút phù trợ"… Bác Catarinô, mà lúc ấy vẫn chÆ°a tin và o nghệ thuáºt sá» dụng sức mạnh của anh, đã thách anh mÆ°á»i hai đồng pêsô nếu nhấc nổi quầy hà ng của mình. Hôsê AccaÄ‘iô nhấc bổng cái quầy hà ng, Ä‘á»™i nó trên đầu rồi mang ra để ở giữa Ä‘Æ°á»ng cái. Bác phải cần tá»›i mÆ°á»i má»™t ngÆ°á»i dà n ông lá»±c lưỡng má»›i khiêng được nó và o vị trà cÅ©. Trong không khà sôi nổi vui nhÆ° há»™i, Hôsê AccaÄ‘iô đứng trên quầy hà ng trÆ°ng cho má»i ngÆ°á»i xem cÆ¡ thể cÆ°á»ng tráng của mình không chá»— nà o không săm hình nhăng nhÃt vá»›i những dòng chữ viết mà u xanh và mà u Ä‘á» thuá»™c và i ngôn ngữ khác nhau. HÆ°á»›ng vá» những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đang vây lấy mình, vá»›i lòng tham không đáy, anh há»i há» xem ai trả thêm nữa. NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà già u hÆ¡n cả đã cho anh và i chục đồng. Thế là anh tổ chức má»™t cuá»™c bắt thăm vá»›i giá mÆ°á»i pêsô má»™t phiếu. Äó là má»™t cái giá cắt cổ bởi vì ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đông khách nhất cÅ©ng chỉ kiếm được tám đồng pêsô má»™t đêm. NhÆ°ng tất cả các cô Ä‘á»u chấp nháºn giá ấy. NgÆ°á»i ta viết tên mình trên mÆ°á»i bốn tá» phiếu rồi trá»™n lẫn, để tất cả chúng và o má»™t chiếc mÅ©, sau đó má»—i cô nháºp má»™t phiếu. Khi chỉ còn lại hai tá» nữa, anh ta tiến lại gần những ngÆ°á»i đến lượt nháºp phiếu.
- Hãy trả thêm mỗi phiếu năm đồng nữa, - Hôsê Accađiô thúc giục, - rồi tôi sẽ chia cho hai cô mà .
Anh sống bằng cách ấy. Äã sáu mÆ°Æ¡i nhăm lần anh Ä‘i vòng quanh trái đất, sống chung vá»›i những ngÆ°á»i thủy thủ vong quốc. Những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đêm ấy ngủ vá»›i anh trong tiệm bác Catarinô đã Ä‘Æ°a anh trần nhÆ° nhá»™ng ra táºn phòng nhẩy để tất cả má»i ngÆ°á»i xem cái cÆ¡ thể không có lấy má»™t milimét không săm: săm đằng trÆ°á»›c, săm đằng sau, săm từ cổ cho đến táºn ngón chân. Anh ta không hòa nháºp được và o cuá»™c sống gia đình.
Cả ngà y thì ngủ, tối đến anh ta thức trắng đêm kiếm ăn bằng trò may rủi, thi thố sức lá»±c ở cái xóm thợ nghèo khổ. Trong những dịp hiếm có, Ucsula má»i được anh ngồi và o bà n ăn. Anh tá» ra là má»™t ngÆ°á»i dá»… mến, nhất là khi kể vá» những chuyện mạo hiểm của mình ở những đất nÆ°á»›c xa xôi. Anh từng bị đắm tà u và đã trôi giạt hà ng và i tuần trên biển cả ở Nháºt Bản và sống bằng cách ăn xác má»™t ngÆ°á»i bạn chết vì bệnh cảm nắng mà thịt của anh ta được Æ°á»›p muối rồi lại được Æ°á»›p muối, được nấu chÃn dÆ°á»›i ánh mặt trá»i đã trở thà nh má»™t thứ mắm ngấu có vị ngòn ngá»t. Má»™t buổi trÆ°a chói chang nắng ở vịnh Bengala, con tà u của anh đã chiến thắng má»™t chú rồng biển mà trong ruá»™t nó ngÆ°á»i ta thấy nà o mÅ© sắt, khoá thắt lÆ°ng và cả vÅ© khà của má»™t ngÆ°á»i thám hiểm đại dÆ°Æ¡ng. Ở biển Caribê anh từng nhìn thấy bóng ma chiếc tà u của tên Æ°á»›p biển Victo Huygô vá»›i má»™t cánh buồm bị gió thổi rách tả tÆ¡i, mui thuyá»n bị dán biển nhấm thủng lá»— chá»—, mãi mãi nó bị lạc hÆ°á»›ng trên Ä‘Æ°á»ng tá»›i đảo GoaÄ‘alupê. Ngồi bên bà n, Ucsula thổn thức khóc nhÆ° thể bà đang Ä‘á»c những bức thÆ° không bao giỠđược gá»i cho mình, trong đó Hôsê AccaÄ‘iô kể cho bà nghe những chiến công cÅ©ng nhÆ° những thất bại của anh. "Ở đây, nhà cá»a rá»™ng rãi đến nhÆ° thế, con ta ạ", bà nức nở nói: "Và cÆ¡m thì thừa mứa phải đổ cho lợn ăn. Mà nà o con có ở nhà cho mẹ nhá»â€¦". NhÆ°ng trong thâm tâm bà không thể nháºn rằng cái thằng bé được những ngÆ°á»i digan mang Ä‘i theo giỠđây lại chÃnh là kẻ phà m phu ăn hết má»™t ná»a con lợn sữa trong bữa ăn trÆ°a và hÆ¡i thở của y nóng hổi là m héo úa hoa lá. Những ngÆ°á»i khác trong gia đình cÅ©ng nghÄ© vá» anh tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° thế. Amaranta không thể giấu nổi sá»± kinh tởm má»—i báºn anh ợ hÆ¡i ngay trong lúc ngồi ăn. AccaÄ‘iô, ngÆ°á»i không bao giỠđược biết mối quan hệ cha con giữa mình vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô, hầu nhÆ° không trả lá»i những câu hồi anh gợi ra vá»›i mục Ä‘Ãch già nh lấy tình yêu mến của con trai. Aurêlianô định là m sống lại những năm tháng trÆ°á»›c đây há» cùng ngủ má»™t phòng, định gợi lại những trò ranh ma của tuổi thÆ¡ giữa hai ngÆ°á»i, nhÆ°ng Hôsê AccaÄ‘iô đã quên hết cả, bởi vì cuá»™c Ä‘á»i trôi giạt của thủy thủ vá»›i biết bao sá»± việc cần nhá»› đã là m bão hòa trà nhá»› của anh. Chỉ riêng má»™t mình Rêbêca thần phục anh ngay từ lần đầu. Buổi chiá»u nhìn thấy anh Ä‘i ngang qua cá»a sổ phòng mình, cô đã nghÄ© rằng Piêtrô Crêspi chẳng qua cÅ©ng chỉ là má»™t gã béo phúng phÃnh đứng bên cạnh ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông cá»±c kỳ lá»±c lưỡng mà hÆ¡i thở nóng nhÆ° núi lá»a của anh trà n ra khắp nhà chá»— nà o cÅ©ng cảm thấy. Cô kiếm cá»› để dện gần anh. Có những lúc Hôsê AccaÄ‘iô đã trÆ¡ tráo nhìn tấm thân cô gái và bảo: "Em rất Ä‘Ã n bà , em thân yêu ạ". Rêbêca không thể tá»± chủ được nữa. Cô ăn lại đất và vôi tÆ°á»ng nhà vá»›i sá»± thèm khát trÆ°á»›c đây và lại thèm thuồng mút ngón tay đến mức ngón cái phải lên chai. Cô nôn ra má»™t thứ nÆ°á»›c xanh lẫn những cục máu tÃm bầm. Cả đêm cô thao thức, ngÆ°á»i run lên vì cÆ¡n sốt hầm háºp để váºt lá»™n vá»›i cÆ¡n bồi hồi nhá»› nhung, để chỠđợi cho đến khi trá»i sáng; cả ngôi nhà rung lên trong bÆ°á»›c Ä‘i của Hôsê AccaÄ‘iô trở vá».
Má»™t chiá»u ná», khi cả nhà đang ngủ trÆ°a, cô không thể nán chịu được nữa đã mò đến phòng ngủ của Hôsê AccaÄ‘iô. Cô thấy anh thức, mặc quần đùi, nằm dà i trên chiếc võng được mắc và o những chiếc vòng sắt to vá»›i những sợi chão buá»™c tà u. Cái cÆ¡ thể để trần lá»±c lưỡng của anh khiến cô cảm Ä‘á»™ng lắm đến mức cô tá»± nhiên dừng lại định quay ra. "Xin lá»—i"… cô chống chế, "em không biết có anh ở đây". NhÆ°ng cô hạ giá»ng ngay để khá»i đánh thức ngÆ°á»i khác. "Và o đây nà o", anh nói. Rêbêca ngoan ngoãn nghe lá»i. Cô đứng ngay cạnh chiếc võng, mà toát mồ hôi lạnh, mà cảm thấy trong bụng mình cứ nổi cục lên, trong lúc Hôsê AccaÄ‘iô vá»›i năm ngón tay mÆ¡n trá»›n cổ tay cô, rồi bẹn, rồi mông và miệng thì thầm: "Ôi, em nhá» bé. Ôi, em nhá» bé". Cô gái phải lấy hết sức bình sinh để khá»i chết khi má»™t sức mạnh cuồng nhiệt nhÆ° dông bão nhÆ°ng lại rất nhẹ nhà ng đã cầm lấy thắt lÆ°ng bế cô lên, rồi cởi hết áo váy cô và dằn ngá»a cô ra nhÆ° dằn ngá»a má»™t con chim bé bá»ng. Cô chỉ còn kịp cám Æ¡n Thượng đế đã sinh ra mình, trÆ°á»›c khi lÆ°Æ¡ng tri bị chìm nghỉm trong má»m khoái lạc đê mê át cả cái Ä‘au Ä‘á»›n để giãy giụa ở trong lòng chiếc võng bốc hÆ¡i nghi ngút. Cái võng nhÆ° má»™t tá» giấy thấm đã hút ráo ngay máu trinh của cô chảy ra.
Sau đó ba ngà y, há» là m lá»… cÆ°á»›i trong buổi lá»… mixa lúc năm giá» chiá»u. TrÆ°á»›c đó má»™t hôm, AccaÄ‘iô đã đến cá»a hiệu Piêtrô Crêspi. Anh gặp Piêtrô Crêspi Ä‘ang dạy Ä‘Ã n lục huyá»n cho há»c trò và anh không ý tứ gá»i anh ta ra chá»— khác để nói. "Tôi lấy Rêbêca đấy", anh nói. Piêtrô Crêspi tái xanh mặt, Ä‘Æ°a cây Ä‘Ã n lục huyá»n cho má»™t há»c trò, rồi cho há» nghỉ há»c giữa buổi. Khi chỉ còn lại hai ngÆ°á»i vá»›i nhau trong phòng bà y đầy nhạc cụ và đồ chÆ¡i dây cót, Piêtrô Crêspi nói:
- Rêbêca là em gái anh mà !
- Vá»›i tôi Ä‘iá»u ấy không quan trá»ng, - Hôsê AccaÄ‘iô đáp lại.
Piêtrô Crêspi rút chiếc mùi xoa thơm mùi oải hương lau mồ hôi trán.
- Lấy nhÆ° váºy là trái vá»›i lẽ tạo hoá, anh ta giải thÃch, - ngoà i ra luáºt pháp cấm ngặt lối hôn nhân ấy.
- Ôi dà , tôi ngồi xổm lên cái lẽ tạo hoá của nhà anh, - Hôsê AccaÄ‘iô nói. - Tôi đến đây để bảo cho anh biết và để anh khá»i rà y rà Rêbêca mà há»i nà y há»i ná».
Song cách cÆ° xá» thô bạo của anh cÅ©ng phải mất Ä‘i khi anh nhìn thấy Piêtrô Crêspi nÆ°á»›c mắt vòng quanh. - Bây giá» thế nà y nhé, - anh đổi giá»ng nói, - nếu cáºu còn quyến luyến gia đình tôi thì còn Amaranta sẽ phần cáºu đấy.
Trong bà i thuyết giảng ngà y chủ nháºt, cha Nicanô dã chứng minh rằng Hôsê AccaÄ‘iô và Rêbêca không phải là anh em ruá»™t.
Ucsula không bao giá» tha thứ cho cái Ä‘iá»u bà cho là vô lá»… quá mức và khi há» từ nhà thá» trở vá» bà đã cấm cá»a đôi tân hôn. Äối vá»›i bà , giỠđây há» nhÆ° là những ngÆ°á»i đã chết. Thế là há» táºu má»™t cái nhà nhỠở trÆ°á»›c nghÄ©a địa và há» dá»n vá» nhà má»›i không mang theo giÆ°á»ng tủ gì ngoà i chiếc võng của Hôsê AccaÄ‘iô.
Äêm tân hôn, Rêbêca bị má»™t con bò cạp chui và o già y păngtúp từ lúc nà o cắn và o chân. Cô bị cứng lưỡi nhÆ°ng không vì thế mà tuần trăng máºt của há» kém phần vui vẻ Ä‘i. Hà ng xóm giáºt mình trÆ°á»›c những tiếng la hét khiến cả xóm phải thức dáºy má»™t đêm tá»›i tám lần, má»™t buổi trÆ°a tá»›i ba lần và há» cầu khẩn cho cÆ¡n cuồng say quá trá»›n ấy không là m kinh Ä‘á»™ng những ngÆ°á»i chết Ä‘ang yên nghỉ trong cõi thanh tịnh ở ngoà i nghÄ©a địa.
Aurêlianô là ngÆ°á»i duy nhất lo lắng cho há». Anh sắm má»™t số đồ dùng và trợ cấp tiá»n cho há» tá»›i khi Hôsê AccaÄ‘iô nhìn cuá»™c Ä‘á»i thá»±c tế hÆ¡n và bắt tay khai phá đất Ä‘ai vô chủ liá»n ká» vá»›i sân nhà . Trái lại, Amaranta không bao giá» nguôi thù đối vá»›i Rêbêca, mặc dù cuá»™c Ä‘á»i đã mang đến cho cô niá»m vui chÆ°a từng mong đợi. Äó là việc Piêtrô Crêspi, vẻ bình thản, đầy cao thượng che giấu ná»—i Ä‘au thất tình, vẫn đến ăn cÆ¡m trÆ°a vá»›i gia đình và o ngà y thứ ba hà ng tuần theo gợi ý của Ucsula, ngÆ°á»i vẫn chÆ°a biết là m thế nà o để chữa thẹn. Vẫn giữ nguyên dải băng Ä‘en trên và nh mÅ© nhÆ° để biểu hiện sá»± thân tÃn đối vá»›i gia đình anh thÃch thú bà y tá» lòng mến phục của mình đối vá»›i Ucsula bằng cách mang đến biếu bà những tặng phẩm kỳ lạ: cá sacÄ‘in Bồ Äà o Nha, mứt hồng Thổ NhÄ© Kỳ, và trong dịp cần thiết, cả má»™t tấm khăn choà ng vai Manila quà giá. Amaranta, vá»›i tình cảm âu yếm, chiá»u chuá»™ng anh. Cô mò Ä‘oán cái sở thÃch của anh, tỉ mẩn nháºt từng sợi chỉ tuá»™t ở ống tay áo cho anh và để mừng ngà y sinh nháºt của anh, cô viá»n và thêu lồng chữ tên hai ngÆ°á»i trên cả má»™t tá khăn mùi xoa. Những ngà y thứ ba, sau bữa cÆ¡m trÆ°a, trong lúc Amaranta ngồi ở hà nh lang, anh luôn ở bên cạnh tán chuyện vui. Có má»™t buổi chiá»u thứ ba, khi không má»™t ai nghi ngá» chuyện sẽ xảy ra thì đã xảy ra: Piêtrô Crêspi ngá» lá»i muốn được cÆ°á»›i cô là m vợ. Cô gái vẫn Ä‘iá»m nhiên thêu. Äợi cho hết nóng tai, vá»›i giá»ng ngÆ°á»i lá»›n, cô bảo anh:
- Tuỳ thôi, Crêspi ạ, nhÆ°ng hãy để khi nà o chúng mình tháºt hiểu nhau đã. Vá»™i vã thì chẳng tất đâu.
Ucsula đâm ra bối rối. Mặc dù rất nể vì Piêtrô Crêspi bà vẫn chÆ°a khẳng định được rằng nếu từ góc Ä‘á»™ đạo đức mà xét, thì sá»± quyết định của mình là tốt hay xấu, nhất là việc nà y xảy ra ngay sau quan hệ tình yêu của Piêtrô Crêspi vá»›i Rêbêca kéo dà i và ồn Ä©. Song, bà đã chấp nháºn tình yêu ấy, coi nhÆ° má»™t sá»± kiện không cần phải há»i han ý kiến ngÆ°á»i khác vì lúc ấy không má»™t ai cùng chia sẻ những lo âu của mình. Aurêlianô, lúc nà y đã là ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông có thẩm quyá»n trong gia đình, đã là m cho bà cà ng hoang mang hÆ¡n vá»›i ý kiến khẳng định và khó hiểu của anh:
- Bây giỠkhông phải là lúc bà n đến chuyện hôn nhân.
Mấy tháng sau nà y, Ucsula má»›i hiểu được ý kiến đó là câu trả lá»i duy nhất chân thà nh mà Aurêlianô đã có thể nói ra trong thá»i Ä‘iểm ấy. Nó không chỉ là lá»i giải đáp đối vá»›i việc hôn nhân mà còn đối vá»›i bất kỳ vấn Ä‘á» nà o không liên quan đến chiến tranh. Khi đứng trÆ°á»›c há»ng súng của Ä‘á»™i hà nh hình, ngay chÃnh anh cÅ©ng không hiểu tháºt rõ lắm vì sao hà ng loạt những chuyện ngẫu nhiên trá»› trêu dồn mình đến tình trạng ấy. Cái chết của Rêmêđiôt không dẫn anh tá»›i sá»± kÃch Ä‘á»™ng đáng sợ. Äúng ra, nó chẳng qua cÅ©ng chỉ là má»™t cảm giác giáºn dữ thầm lặng dần dần thấm và o ná»—i chán chÆ°á»ng cô Ä‘Æ¡n và lặng lẽ, giống nhÆ° sá»± chán chÆ°á»ng trong những ngà y anh quyết chà ở váºy.
Anh lại dấn thân và o công việc nhÆ°ng vẫn giữ nếp đến thăm bố vợ để chÆ¡i đôminô: "Aurêlianô, hãy lấy vợ Ä‘i", ông bố vợ bảo anh. "Ta có sáu đứa con gái để cho anh kén đấy". Có má»™t lần, có lẽ sá»± việc xảy ra trÆ°á»›c ngà y bầu cá», đông Apôlina Môscôtê từ trên tỉnh vá» là ng đầy lo âu trÆ°á»›c tình hình chÃnh trị của đất nÆ°á»›c. Những ngÆ°á»i thuá»™c phái Tá»± do đã sẵn sà ng lao mình và o cuá»™c chiến. Vì lúc ấy, Aurêlianô còn có những nháºn xét hồ đồ vá» sá»± khác biệt giữa những ngÆ°á»i Bảo hoà ng vá»›i những ngÆ°á»i Tá»± do, ông bố vợ liá»n giảng giải cho anh những nét đại cÆ°Æ¡ng.
Những ngÆ°á»i Tá»± do, ông ta nói, là những ngÆ°á»i Tam Ä‘iểm, đám ngÆ°á»i xấu xa, ủng há»™ việc treo cổ các cha cố, chủ trÆ°Æ¡ng hôn nhân bình quyá»n và ly hôn, công nháºn quyá»n bình đẳng giữa con hoang và con trong giá thú, tán thà nh việc phân chia đất nÆ°á»›c thà nh từng bang và các bang nà y liên kết trong thể chế liên bang nhằm tÆ°á»›c bá» các quyá»n lá»±c địa phÆ°Æ¡ng để táºp trung trong chÃnh phủ tối cao. Trái lại những ngÆ°á»i thuá»™c phái Bảo hoà ng, vốn đã nháºn quyá»n lá»±c trá»±c tiếp của Thượng đế, bảo vệ tráºt tá»± công cá»™ng đã được thiết láºp và đạo đức gia đình, là những ngÆ°á»i bảo vệ Chúa Crixtô, bảo vệ cÆ¡ sở của quyá»n lá»±c và không cho phép chia đất nÆ°á»›c thà nh các bang tá»± do. Do những tình cảm nhân đạo, Aurêlianô có thiện cảm đối vá»›i thái Ä‘á»™ tá»± do công nháºn các quyá»n lợi của con hoang, nhÆ°ng dẫu sao Ä‘i nữa, anh không hiểu nổi vì sao ngÆ°á»i ta phải Ä‘i tá»›i má»™t cuá»™c chiến tranh vì những sá»± việc không thể sá» mó được. Anh cảm thấy ông bố vợ mình là ngÆ°á»i quá khÃch khi ông ta yêu cầu cấp trên phái sáu ngÆ°á»i lÃnh dÆ°á»›i sá»± chỉ huy của má»™t thà y quản vá» Macônđô, má»™t là ng không há» có những Ä‘am mê chÃnh trị, để bảo vệ cuá»™c bầu cá». Bá»n lÃnh không chỉ vá» là ng, chúng còn Ä‘i các nhà , từng nhà má»™t, tịch thu khà giá»›i săn thú, dao rá»±a và cả dao là m bếp, trÆ°á»›c khi phân phát cho những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông từ hai mÆ°Æ¡i mốt tuổi trở lên má»™t lá phiếu xanh ghi tên các ứng cá» viên thuá»™c phái Bảo hoà ng và má»™t lá phiếu hồng ghi tên các ứng cá» viên thuá»™c phái Tá»± do. TrÆ°á»›c ngà y bầu cá», chÃnh đông Apôlina Môscôtê đã Ä‘á»c má»™t sắc lệnh cấm bán rượu mạnh và các cuá»™c tụ táºp từ ba ngÆ°á»i trở lên nếu không phải là ngÆ°á»i cùng nhà trong bốn mÆ°Æ¡i tám giở đồng hồ kể từ ná»a đêm ngà y thá» bảy. Cuá»™c bầu cỠđược tiến hà nh êm thấm. Ngay từ lúc tám giá» sáng ngà y chủ nháºt, má»™t thùng gá»— có sáu ngÆ°á»i linh canh giữ nghiêm ngặt đã được đặt ở quảng trÆ°á»ng. NgÆ°á»i ta tá»± do bá» phiếu đúng nhÆ° chÃnh Aurêlianô đã có thể thấy táºn mắt khi - anh cùng vá»›i bố vợ đứng cả ngà y canh chừng không để cho bất kỳ má»™t ai có thể bá» phiếu hÆ¡n má»™t lần. Äến bốn giá» chiá»u, má»™t hồi trống vang lên trên quảng trÆ°á»ng báo hiệu ngà y bầu cỠđã kết thúc, và đông Apôlina Môscôtê cầm chiếc băng chữ tháºp có mang chữ ký của ngà i dán hòm phiếu lại. Äêm ấy, trong lúc chÆ¡i đôminô vá»›i Aurêlianô, ngà i ra lệnh cho thà y quản mở hòm ra đếm phiếu. Số phiếu hồng và số phiếu xanh xấp xỉ bằng nhau, nhÆ°ng thà y quản chỉ để lại mÆ°á»i phiếu hồng và thay phiếu xanh khác và o cho đủ số. Sau đó thà y quản lại niêm phong hòm phiếu lại dÆ°á»›i nhãn má»›i và sáng ngà y hôm sau ngÆ°á»i ta vá»™i và ng mang nó lên tỉnh. "Phái Tá»± do sá»… nổi dáºy là m ná»™i chiến", Aurêlianô nói. Äông Apôlina vẫn không rá»i mắt khá»i các quân đôminô của mình. "Nếu anh nói vì việc thay đổi lá phiếu, thì há» sẽ không nổi dáºy đâu", ngà i nói, "má»™t số lá phiếu hồng vẫn được để lại để há» khá»i kêu ca". Aurêlianô hiểu được những Ä‘iá»u bất lợi của phe đối phÆ°Æ¡ng. "Nếu tôi thuá»™c phái Tá»± do", - anh nói, "tôi sẽ nổi dáºy chÃnh vì việc thay đổi lá phiếu nà y". Bố vợ anh ngÆ°á»›c mắt qua gá»ng kÃnh nhìn anh:.
- Ôi Aurêlianô, - ngà i nói, - nếu anh là ngÆ°á»i thuá»™c phái Tá»± do, dù anh có là con rể ta, anh không thể nà o được nhìn thấy việc thay đổi lá phiếu ở đây đâu.
Trên thá»±c tế, Ä‘iá»u gây nên ná»—i bất bình trong dân chúng không phải là kết quả cuá»™c bầu cá» mà là việc bá»n lÃnh không trả lại vÅ© khÃ. Má»™t nhóm phụ nữ nói chuyện vá»›i Aurêlianô để anh xin vá»›i bố vợ trả lại những con dao là m bếp. Äông Apôlina Môscôtê, bằng những lá»i lẽ hết sức tháºn trá»ng dã giải thÃch cho anh rằng bá»n lÃnh đã mang theo những vÅ© khà tịch thu được để là m bằng chứng vá» việc những ngÆ°á»i thuá»™c phái Tá»± do Ä‘ang chuẩn bị chiến tranh. Sá»± trÆ¡ trẽn trong lá»i giải đáp ấy khiến anh kinh ngÆ°á»i. Anh không bình luáºn má»™t lá»i, nhÆ°ng và o má»™t đêm ná», khi Herinênđô Mackêt và MacgÆ¡mphicô Visban nói chuyện vá»›i má»™t số bạn bè xung quanh chuyện rắc rối vá» những con dao, hỠđã há»i anh thuá»™c vá» phái nà o: Tá»± do hay Bảo hoà ng, thì không do dá»±, anh trả lá»i:
- Nếu phải lá»±a chá»n giữa hai phái, tôi sẽ đứng vá» phái Tá»± do, - anh nói, - bởi vì những ngÆ°á»i Bảo hoà ng là những kẻ bịp bợm.
Ngay ngà y hôm sau, thể theo yêu cầu của các bạn mình, anh đã đến thăm bác sÄ© Aliriô Nôghêra để ông ta khám bệnh Ä‘au gan cho mình. Anh cÅ©ng không biết là m nhÆ° váºy để là m gì. Bác sÄ© Alinô Nôghêra đã đến là ng Macônđô được mấy năm nay mang theo má»™t tủ thuốc viên không mùi vị và má»™t tấm biển quảng cáo thuốc không thuyết phục được má»™t ai: DÄ© Ä‘á»™c trị Ä‘á»™c. Thá»±c ra đó là má»™t trò cÆ°á»i. Äằng sau cái vẻ ngoà i hiá»n là nh của má»™t thầy thuốc loại xoà ng, là bá»™ mặt của má»™t tên khủng bố Ä‘i già y ống đến ná»a bẹn để che Ä‘i những vết sẹo trên cổ chân, dấu ấn của năm năm ngồi tù. Ngay từ cú mạo hiểm đầu tiên của những ngÆ°á»i có tÆ° tưởng liên bang y đã bị bắt, y đã trốn đến Curaxao cải trang trong bá»™ quần áo y vốn thù ghét nhất trần Ä‘á»i: má»™t chiếc áo thụng của cha cố. Sau má»™t thá»i gian lÆ°u vong dà i đằng đẵng, lòng đầy náo nức trÆ°á»›c các tin tức do những ngÆ°á»i lÆ°u vong thuá»™c khắp vùng Caribê mang đến Curaxao, y lại lẻn lên má»™t chiếc thuyá»n buôn láºu và sau đó có mặt ở Riôacha mang theo má»™t tủ thuốc viên, thá»±c ra chỉ là những viên Ä‘Æ°á»ng đã được tinh lá»c, và má»™t bằng bác sÄ© của trÆ°á»ng đại há»c Lepdich giả mạo do chÃnh y là m ra: Y khóc lóc thảm thiết. Cái nhiệt tình cách mạng của phái liên bang, được chÃnh những ngÆ°á»i lÆ°u vong định nghÄ©a là má»™t thứ thuốc nổ sắp bùng nổ, đã nguá»™i tắt dần dẩn trong ảo tưởng tuyển cá» viển vông. Cay đắng trÆ°á»›c thất bại ấy, thèm khát má»™t địa Ä‘iểm an toà n để di dưỡng tuổi già viên bác sÄ© dÄ© bệnh liệu bệnh đã chạy trốn đến là ng Macônđô. Trong căn phòng cháºt hẹp xếp đầy chai không, những chiếc chai được thuê ở bên kia quảng trÆ°á»ng, y đã sống và i năm trong căn bệnh không phÆ°Æ¡ng chữa chạy từng xác nháºn rằng mình có thể tá»± an ỉn vá»›i những viên Ä‘Æ°á»ng. Cái tâm trạng nổi loạn của y đã lắng Ä‘á»ng lại trong lúc đông Apôlina Môscôtê ngà y má»™t trở thà nh má»™t nhà chức trách bù nhìn hÆ¡n. Thá»i gian cứ trôi Ä‘i và y cứ sống trong hồi tưởng và lo Ä‘iá»u trị bệnh hen xuyá»…n. Cuá»™c tuyển cá» sắp đến là đầu mối để y lại tìm được biện pháp hà nh Ä‘á»™ng nổi loạn. Y đã có quan hệ máºt thiết vá»›i đám thanh niên trong là ng vốn là đám ngÆ°á»i rất kém cá»i vỠý thức chÃnh trị, và lăn xả và o việc bà máºt váºn Ä‘á»™ng nổi loạn. Số đông phiếu hồng xuất hiện trong hòm phiếu là của đám thanh niên nhiệt tình Äó là má»™t phần trong kế hoạch của y: buá»™c đồ đệ của mình bá» phiếu để chứng tá» cho há» thấy rằng tuyển cá» là má»™t trò há». "Cái Ä‘iá»u duy nhất có hiệu lá»±c", y nói, "là bạo lá»±c". Phần lá»›n cái bạn của Aurêlianô lòng dạ phÆ¡i phá»›i vá»›i ý nghÄ© quét sạch cái thể chế của bá»n Bảo hoà ng, nhÆ°ng không má»™t ai dám cho anh tham gia kế hoạch, không chỉ vì những mối quan hệ của anh vá»›i bố vợ mà còn vì tÃnh cách cô Ä‘Æ¡n và phá»›t Ä‘á»i của anh. Ngoà i ra há» còn được biết anh đã bá» phiếu xanh theo sá»± chỉ dẫn của bố vợ. Váºy nó chỉ là má»™t ngẫu nhiên Ä‘Æ¡n thuần bá»™c lá»™ những suy tÆ° chÃnh trị của anh, và nó là má»™t sá»± thức đẩy hoà n toà n có tÃnh cách tò mò Ä‘Æ°a anh tá»›i ý nghÄ© viển vông Ä‘i thăm viên bác sÄ© để ông ta Ä‘iá»u trị cho mình cái bệnh vốn không Ä‘au. Trong căn phòng cháºt chá»™i nồng nặc mùi long não rẻ tiá»n, có má»™t ngÆ°á»i giống y hệt má»™t con kỳ Ä‘Ã mốc meo Ä‘ang khò khè thở. ChÆ°a kịp há»i anh Ä‘iá»u gì, viên bác sÄ© kéo anh ra cá»a sổ vạch mi mắt dÆ°á»›i quan sát. "Không phải ở đấy đâu", Aurêlianô nói theo lá»i chỉ dẫn của các bạn mình. Lấy ngón tay ấn và o bụng ở chá»— buồng gan, anh nói: "Äây là nÆ¡i tôi Ä‘au không thể ngủ được". Thế là viên bác sÄ© Nôghêra đóng kÃn của sổ lại vá»›i cá»› chói nắng quá và bằng từ ngữ má»™c mạc ông ta giải thÃch cho anh vì sao việc tiêu diệt bá»n Bảo hoà ng là nghÄ©a vụ của ngÆ°á»i yêu nÆ°á»›c. Trong và i ngà y liá»n, Aurêlianô mang trong túi áo sÆ¡mi má»™t tuýp thuốc. Cứ hai giá» má»™t lần, anh lại móc tuýp thuốc ra, dốc ba viên thuốc ra lòng bà n tay rồi vá»— tất cả và o mồm để chúng tan dần dần trên lưỡi. Äông Apôlina Môscôtê chế giá»…u lòng tin của anh ở phÆ°Æ¡ng pháp dÄ© bệnh liệu bệnh, nhÆ°ng những ai Ä‘ang âm mÆ°u nổi loạn thì Ä‘á»u nháºn ra anh là ngÆ°á»i của há». Hầu nhÆ° gần hết con trai của các báºc sáng nghiệp Macônđô Ä‘á»u ở trong tổ chức bà máºt nhÆ°ng không má»™t ai biết tÆ°á»ng táºn hà nh Ä‘á»™ng do chÃnh há» Ä‘ang chuẩn bị sẽ xảy ra nhÆ° thế nà o. Tuy nhiên, trong ngà y viên bác sÄ© tiết lá»™ bà máºt cho Aurêlianô biết, anh đã tình nguyện tham gia cuá»™c nổi dáºy. Mặc dù lúc ấy anh tán thà nh phải nhanh chóng tiêu diệt chế Ä‘á»™ Bảo hoà ng song kế hoạch hà nh Ä‘á»™ng của ông ta lại khiến anh kinh tởm. Bác sÄ© Nôghêra là má»™t kẻ rất thÃch khủng bố cá nhân. Cái cÆ¡ chế hà nh Ä‘á»™ng của ông ta được thu lại trong việc phối hợp hà ng loạt hà nh Ä‘á»™ng cá nhân để rồi trong má»™t vụ bạo Ä‘á»™ng lá»›n có tầm toà n quốc sẽ tiêu diệt các quan chức của chế Ä‘á»™ Bảo hoà ng cùng vá»›i toà n bá»™ gia quyến há», nhất là các con cái, nhằm triệt táºn gốc cái nòi Bảo hoà ng. DÄ© nhiên đông Apôlina Môscôtê, bà vợ, các cô con gái Ä‘á»u ở trong danh sách khủng bố.
- Ngà i chẳng phải là nhà Tự do cũng chẳng phải là cái đếch gì - Aurêlianô thản nhiên nói, - ngà i là một tên sát nhân, không hơn không kém.
- Váºy thì, trong trÆ°á»ng hợp nà y, - viên bác sÄ© cÅ©ng thản nhiên nói, - anh hãy trả lại tôi cái tuýp thuốc. Anh không cần đến nó nữa.
Sáu tháng sau, Aurêlianô má»›i biết rằng viên bác sÄ© không tin anh là má»™t ngÆ°á»i hà nh Ä‘á»™ng, không hy vá»ng gì ở anh, má»™t con ngÆ°á»i tình cảm chủ nghÄ©a, quá Æ° hiá»n là nh và cô Ä‘Æ¡n. Há» tìm cách giám sát anh vì sợ anh tiết lá»™ kế hoạch nổi loạn. Äể há» yên lòng, Aurêlianô hứa sẽ không mở miệng. NhÆ°ng cái đêm bá»n há» tá»›i để hạ sát gia đình Môscôtê, đã gặp anh đứng bảo vệ ngay ở cá»a và o. Anh thể hiện thái Ä‘á»™ dứt khoát đến mức kế hoạch hạ sát phải hoãn không biết đến bao giá». ChÃnh trong những ngà y nà y, Ucsula đã há»i ý kiến anh vá» hôn nhân của Piêtrô Crêspi và Amaranta và anh đã trả lá»i bây giá» không phải là lúc nghÄ© đến việc đó. Từ hÆ¡n má»™t tuần nay, lúc nà o anh cÅ©ng giấu khẩu súng lục cổ lá»— dÆ°á»›i áo sÆ¡mi, lúc nà o cÅ©ng cảnh giác đối vá»›i các bạn mình. Buổi chiá»u anh đến uống cà phê vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô và Rêbêca, lúc nà y vợ chồng há» bắt đầu trang hoà ng nhà cá»a, rồi từ lúc bảy giá» tối anh ngồi chÆ¡i đôminô vá»›i bố vợ.
Và o giỠăn trÆ°a, anh nói chuyện vá»›i AccaÄ‘iô, lúc nà y đã là má»™t thanh niên cÆ°á»ng tráng, và nháºn thấy chà ng trai ngà y má»™t bá»™c lá»™ rõ nhiệt tình háo hức chỠđón cuá»™c ná»™i chiến sắp xảy ra đến nÆ¡i. AccaÄ‘iô đã nhen nhóm lòng nhiệt tình hâm má»™ tÆ° tưởng tá»± do trong trÆ°á»ng há»e, là nÆ¡i anh đã táºp trung không chỉ những há»c trò lá»›n tuổi mà còn cả trẻ nhá» hầu nhÆ° chÆ°a biết nói. Chà ng trẻ tuổi nói vá» việc bắn chết cha Nicanô, vá» việc biến nhà thá» thà nh trÆ°á»ng há»c, vá» việc công nháºn tá»± do luyến ái. Aurêlianô lo lắng trÆ°á»›c những tÆ° tưởng bạo lá»±c của cháu trai. Anh khuyên cáºu cần phải tháºn trá»ng và kÃn đáo. Là m ngÆ¡ trÆ°á»›c những lý lẽ chÃn chắn của anh, trÆ°á»›c ý nghÄ© thá»±c tế của anh, AccaÄ‘iô công khai phê phán tÃnh nhu nhược của ông chú mình. Aurêlianô chỠđợi chỠđợi. Cuối cùng, và o đầu tháng Chạp, Ucsula bá»—ng hoảng hốt bÆ°á»›c và o xưởng kim hoà n:
- Nội chiến đã bùng nổ!
Quả nhiên ná»™i chiến đã nổ ra được ba tháng. Luáºt giá»›i nghiêm được thi hà nh trong toà n quốc. Äông Apôlina Môscôtê là ngÆ°á»i duy nhất kịp thá»i biết tin chiến sá»± đã nổ ra nhÆ°ng ngà i không để lá»™ ngay cả vá»›i vợ mình, trong khi đó má»™t trung Ä‘á»™i lÃnh đã áºp tá»›i chiếm là ng đóng đồn. Bá»n lÃnh lặng lẽ tiến và o là ng trÆ°á»›c lúc trá»i rạng sáng, mang theo hai cá»— pháo hạng nhẹ do lừa kéo, và láºp đồn ngay tại trÆ°á»ng há»c. Ngay từ sáu giá» chiá»u chúng đã thổi kèn giá»›i nghiêm. Lần nà y chúng lục soát nhà từng nhà má»™t khủng khiếp hÆ¡n lần trÆ°á»›c, tịch thu cả từ cái liá»m trở Ä‘i. Chúng lôi bác sÄ© Nôghêra Ä‘i, trói và o má»™t gốc cây rồi bắn không cần xét xá». Cha Nicanô muốn là m cho các nhà cầm quyá»n quân sá»± phải rùng rợn trÆ°á»›c phép thần bà tá»± nâng mình lên khá»i mặt đất, nhÆ°ng má»™t tên lÃnh đã lấy báng súng nện bốp má»™t cái là m chảy máu đầu cha. Niá»m phấn khÃch của những ngÆ°á»i Tá»± do bị dáºp tắt trong mối lo âu thầm lặng. Aurêlianô, da tái Ä‘i lầm lỳ khó hiểu vẫn tiếp tục chÆ¡i đôminô vá»›i bố vợ. Anh hiểu rằng mặc dù mang danh là nhà lãnh đạo các vấn Ä‘á» dân sá»± và quân sá»± trong là ng, má»™t lần nữa đông Apôlina Môscôtê vẫn chỉ là má»™t quan chức bù nhìn. Má»i vấn Ä‘á» trong là ng Ä‘á»u do má»™t đại uý quân Ä‘á»™i quyết định. Các buổi sáng, viên đại uý nà y vẫn Ä‘Ãch thân thu thuế ngoại ngạch để chi tiêu cho công việc giữ gìn an ninh chung. Bốn tên lÃnh dÆ°á»›i sá»± chỉ huy của hắn ta đã cÆ°á»›p phá gia đình má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà bị chó dại cắn, và đã dùng báng súng đánh chết bà ta ngay giữa Ä‘Æ°á»ng cái. Sau khi bá»n lÃnh chiếm đóng là ng được hai tuần, má»™t chủ nháºt ná», Aurêlianô bÆ°á»›c và o nhà Hêrinênđô Mackêt, vá»›i vẻ đỠđẫn thÆ°á»ng có, anh xin má»™t tách cà phê không pha Ä‘Æ°á»ng. Khi chỉ còn lại hai ngÆ°á»i vá»›i nhau, khác hẳn vá»›i má»i ngà y thÆ°á»ng, Aurêlianô lên giá»ng quyá»n thế nói: "Hãy chuẩn bị các chà ng trai Ä‘i chúng ta sẽ ra quân". Hêrinênđô Mackêt vẫn chÆ°a tin, há»i:
- Lấy đâu ra vũ kh�
- Lấy của chúng, - Aurêlianô trả lá»i.
Và o lúc ná»a đêm ngà y thứ ba, trong má»™t tráºn đánh trá»™n trấu, hăm mốt ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông chÆ°a đầy ba mÆ°Æ¡i tuổi dÆ°á»›i sá»± chỉ huy của Aurêlianô, tất cả Ä‘á»u được vÅ© trang bằng dao ăn và các thanh sắt mÅ©i nhá»n, đã bất thình lình đánh úp bá»n lÃnh gác, chiếm vÅ© khà và bắn chết ngay ở ngoà i sân viên đại uý cùng bốn tên lÃnh đã giết ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà vô tá»™i ná».
Äêm ấy, trong lúc vang lên lệnh tÆ°á»›c vÅ© khà của Ä‘á»™i hà nh hình, AccaÄ‘iô được phong là m quan thống lÄ©nh các vấn Ä‘á» quân sá»± và dân sá»± của là ng. Những nghÄ©a quân có vợ hầu nhÆ° không kịp chà o từ biệt vợ mình đã ra Ä‘i để mặc các bà tá»± xoay xở lấy.
Há» ra Ä‘i và o lúc rạng sáng được cả là ng, đã thoát khá»i ná»—i kinh hoà ng, reo hò tiá»…n biệt để gia nháºp các lá»±c lượng vÅ© trang của tÆ°á»›ng Vichtôriô Mêđina, má»™t nhà cách mạng. Theo những tin tức má»›i nháºn được, ông Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng ở phÃa Manaurê. TrÆ°á»›c lúc ra Ä‘i, Aurêlianô đã thả đông Apôlina Môscôtê ra khá»i cÅ©i sắt.
"Xin bố cứ ở yên cho", anh nói vá»›i bố vợ, "chÃnh quyá»n má»›i, vá»›i lá»i nói danh dá»±, sẽ bảo đảm an toà n tÃnh mạng cho bố và toà n gia đình". Äông Apôlina Môscôtê khó khăn lắm má»›i nháºn mặt được nhà khởi nghÄ©a Ä‘i ủng cao cổ, Ä‘eo súng ngang hông là ngÆ°á»i vẫn chÆ¡i đôminô vá»›i ông tá»›i chÃn giỠđêm.
- Äây là má»™t trò đùa phải không Aurêlianô? - ngà i reo lên há»i.
- Không đùa đâu, - Aurêlianô nói, - đó là chiến tranh tháºt sá»±. Xin bố đừng gá»i Aurêlianô cá»™c lốc nữa, vì tôi đã là đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya rồi.
Chú thÃch:
(1) Tiếng latinh, nghÄ©a: Äiá»u đó tháºt là đơn giản. Con ngÆ°á»i là con váºt bốn chân tạo ra váºt chất.
(2) Tiếng latinh, nghÄ©a: Tôi phản đối. Sá»± hiện tồn của ThÆ°á»ng đế có hay không còn phải được chứng minh đã.
(3) Cá» vua
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 10:01 AM.
|
02-09-2008, 02:23 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 6
Äại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya đã phát Ä‘á»™ng ba mÆ°Æ¡i hai cuá»™c vÅ© trang nổi dáºy và thất bại hoà n toà n. Chung đụng vá»›i mÆ°á»i bảy cô gái ở những là ng khác nhau, ngà i sinh được mÆ°á»i bảy ngÆ°á»i con trai và tất cả bá»n há» Ä‘á»u lần lượt bị giết hại chỉ trong má»™t đêm trÆ°á»›c khi ngÆ°á»i con cả vừa đúng ba mÆ°Æ¡i lăm tuổi Ngà i đã thoát nạn trÆ°á»›c mÆ°á»i bốn vụ mÆ°u sát, bảy mÆ°Æ¡i ba vụ phục kÃch và má»™t Ä‘á»™i hà nh hình. Ngà i sống sót qua vụ đầu Ä‘á»™c bằng bá»™t mã tiá»n hòa trong cà phê vá»›i lượng đủ giết chết má»™t con ngá»±a. Ngà i từ chối Huân chÆ°Æ¡ng Công Huân do Tổng thống nÆ°á»›c Cá»™ng hoà tặng. Ngà i trở thà nh Tổng TÆ° lệnh các lá»±c lượng vÅ© trang cách mạng có uy quyá»n từ nÆ°á»›c nà y sang nÆ°á»›c khác và là ngÆ°á»i buá»™c chÃnh phủ phải gá»m, nhÆ°ng không bao giá» ngà i cho phép ngÆ°á»i ta chụp ảnh mình. Ngà i khÆ°á»›c từ lÆ°Æ¡ng hÆ°u trà dà nh cho mình sau chiến tranh và sống cho đến tuổi già nhá» những chú cá và ng được sản xuất trong xưởng kim hoà n của mình ở là ng Macônđô. Mặc dù lúc nà o cÅ©ng dẫn đầu quân Ä‘á»™i của mình trong tráºn mạc nhÆ°ng vết thÆ°Æ¡ng duy nhất trên ngÆ°á»i lại do chÃnh tay ngà i gây nên sau khi ký hiệp định đình chiến NeclanÄ‘ia, kết thức hai mÆ°Æ¡i năm ná»™i chiến. Ngà i tá»± bắn má»™t phát súng lục và o ngá»±c mình và - viên đạn chui ra ở phÃa lÆ°ng không há» gây tổn hại cho lá»±c phủ ngÅ© tạng. Cái duy nhất còn lại trong hai mÆ°Æ¡i năm ná»™i chiến là con Ä‘Æ°á»ng ở Macônđô mang tên ngà i. Tuy nhiên, theo lá»i tuyên bố của ngà i mấy năm trÆ°á»›c khi chết vì già lão, ngay Ä‘iá»u đó cÅ©ng không há» là điá»u ngà i mong đợi trong buổi sáng ngà i cùng vá»›i hai mÆ°Æ¡i mốt chà ng trai khoẻ mạnh lên Ä‘Æ°á»ng gia nháºp các lá»±c lượng vÅ© trang của tÆ°á»›ng Vichtôriô Mêđina.
- Chúng ta để lại Macônđô cho cháu đấy, - đó là tất cả những gì chà ng nói vá»›i AccaÄ‘iô trÆ°á»›c lúc lên Ä‘Æ°á»ng. - chúng ta hà i lòng để nó cho cháu. Váºy cháu hãy cố gắng lo cho nó để khi trở vá» chúng ta thấy nó tốt đẹp hÆ¡n.
AccaÄ‘iô đã đáp lại lá»i khuyên nhủ ấy theo cách riêng của mình. Cáºu may má»™t bá»™ quân phục vá»›i lon và tua ngù cấp nguyên soái, mô phá»ng theo hình vẽ trong cuốn sách của Menkyađêt và đeo và o thắt lÆ°ng mình thanh gÆ°Æ¡m có bao khảm và ng của viên đại uý bị hà nh hình. Äặt hai cá»— pháo ngay ở cổng là ng, cho há»c trò cÅ© của mình - những kẻ Ä‘iên khùng bởi nhÅ©ng lá»i tuyên bố nẩy lá»a của cáºu - mặc đồng phức và cho chúng ngông nghênh mang vÅ© khà đi Ä‘i lại lại trên khắp nẻo Ä‘Æ°á»ng là ng để gây cho những ngÆ°á»i lạ mặt có cảm nghÄ© đây là má»™t vị trà quân sá»± bất khả xâm phạm. Äó là má»™t trò chÆ¡i giống nhÆ° con dao hai lưỡi bởi vì nhá» nó chÃnh phủ không dám cho quân tấn công quảng trÆ°á»ng liá»n trong mÆ°á»i tháng trá»i, nhÆ°ng cÅ©ng vì nó mà khi chÃnh phủ ra lệnh tấn công quảng trÆ°á»ng thì quân Ä‘á»™i đã dùng má»™t lá»±c lượng lá»›n được vÅ© trang cá»±c mạnh đến mức đã tiêu diệt lá»±c lượng Ä‘á» kháng chỉ trong vòng ná»a giỠđồng hồ.
Ngay từ ngà y đầu tiên thá»±c thi quyá»n lá»±c của mình, AccaÄ‘iô đã lá»™ mặt la má»™t kẻ hống hách. Hà ng ngà y, cáºu ta Ä‘á»c lệnh cho tá»›i bốn giá» chiá»u để ra lệnh và sắp đặt má»i việc theo ý muốn của mình. Cáºu ta thi hà nh lệnh cưỡng bức quân sá»± đối vá»›i những ngÆ°á»i từ mÆ°á»i tám tuổi trở lên, tuyên bố trÆ°ng dụng những súc váºt nà o còn lang thang ngoà i Ä‘Æ°á»ng sau sáu giá» chiá»u và bắt buá»™c những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông lá»›n tuổi phải Ä‘eo băng đỠở cánh tay.
Giam lá»ng cha Nicanô trong tu viện vá»›i lá»i Ä‘e doạ sẽ Ä‘em bắn và cấm cha là m lá»… mixa và kéo chuông nếu không phải là để mừng thắng lợi của phái Tá»± do. Äể không còn má»™t ai nghi ngá» tÃnh chất nghiêm túc ở những chủ trÆ°Æ¡ng của mình, cáºu ta ra lệnh cho má»™t Ä‘á»™i hà nh hình táºp bắn thằng bù nhìn ở ngoà i quảng trÆ°á»ng ngay trÆ°á»›c mắt thiên hạ. Lúc đầu chẳng má»™t ai coi trá»ng Ä‘iá»u đó. Chẳng qua là các cáºu há»c trò chÆ¡i trò ngÆ°á»i lá»›n thôi. NhÆ°ng có má»™t đêm, khi AccaÄ‘iô bÆ°á»›c và o tiệm ăn của bác Catarinô, nghệ sÄ© thổi kèn trômpét đã chà o cáºu bằng má»™t hồi kèn bông lÆ¡n khiến cho đám đông cÆ°á»i rá»™ lên, thế là cáºu ra lệnh bắn chết anh ta vì tá»™i không tôn trá»ng nhà chức trách. Äối vá»›i những ai dám phản đối mình, cáºu ra lệnh còng tay nhất và o trại giam vốn là má»™t phòng há»c và cho hỠăn bánh nhạt vá»›i nÆ°á»›c lã. "Mà y là đứa giết ngÆ°á»i", Ucsula mắng cáºu má»—i khi bà biết được má»™t hà nh Ä‘á»™ng bạo ngược má»›i của cháu mình. "Nếu Aurêlianô mà biết thì nó sẽ giết mà y và tao sẽ là ngÆ°á»i đầu tiên trong cái là ng nà y hả lòng hả dạ". Song những lá»i la mắng ấy của bà đá»u vô Ãch. AccaÄ‘iô vẫn Ä‘iên khùng xiết chặt các ốc vÃt của bá»™ máy kìm kẹp cho đến khi cáºu ta trở thà nh tên khát máu nhất chÆ°a từng có trong số những nhà chức trách ở là ng Macônđô. "GiỠđây má»›i khổ sở vá»›i sá»± tranh già nh", đông Apôlina Môscôtê nói ra miệng trong má»™t số dịp: "Äó là Thiên Ä‘Æ°á»ng của những kẻ Tá»± do mà ". AccaÄ‘iô biết. Cầm đầu toán quân lùng sục, cáºu Ä‘á»™t nháºp ngôi nhà ở, Ä‘áºp phá bà n ghế giÆ°á»ng tủ, đánh Ä‘áºp các cô con gái và lôi xá»nh xệch đông Apôlina Môscôtê Ä‘i theo. Ngay lúc AccaÄ‘iô sắp sá»a Ä‘Ãch thân ra lệnh cho Ä‘á»™i hà nh hình nổ súng và o đông Apôlina Môscôtê thì Ucsula, sau khi đã sượng sùng la thét và giáºn dữ huÆ¡ huÆ¡ chiếc roi da sÆ¡n hắc Ãn để rẽ đám đông, là m ồn cả sân trại lÃnh: "Thằng đểu, mà y há»—n vừa vừa chứ! " TrÆ°á»›c khi AccaÄ‘iô kịp phản ứng, bà đã quất cho cáºu má»™t roi da, "Thằng giết ngÆ°á»i. Mà y há»—n láo quá thể", bà thét. "Mà y giết cả tao nữa, đồ mất dạy. NhÆ° thế tao đỡ phải khóc vì nhục nhã đã nuôi nấng má»™t tên phản phúc". Bà cứ thế quất lia lịa không thÆ°Æ¡ng tiếc, Ä‘uổi theo cáºu ta đến táºn cuối sân mà đánh, là m cho cáºu ta phải lăn lá»™n nhÆ° má»™t con ốc sên. Äông Apôlina Môscôtê đứng chết khiếp Ä‘i, bị trói ghì và o chiếc cá»™t trÆ°á»›c đây những thằng hình ná»™m tan xác pháo do đạn súng của Ä‘á»™i hà nh hình táºp.
Các chà ng trai của Ä‘á»™i hà nh hình tản mát hết vì sợ Ucsula sẽ đánh chết há». NhÆ°ng bà không thèm nhìn há». Äể mặc AccaÄ‘iô vá»›i bá»™ quân phức lôi thôi, lếch thếch, rên ri vì Ä‘au Ä‘á»›n và giáºn dữ, bà đi cởi trói cho đông Apôlina Môscôtê rồi dẫn ngà i vá» nhà . TrÆ°á»›c khi Ä‘i khá»i trại linh, bà còn thả nốt các chÃnh trị phạm.
Kể từ dạo ấy, bà là ngÆ°á»i cai quản là ng Macônđô. Bà khôi phục lá»… mixa ngà y chủ nháºt, bãi bá» việc Ä‘eo băng Ä‘á», bãi bá» các Ä‘á»™i tuần tra hung bạo. NhÆ°ng và o lúc nghỉ ngÆ¡i bà vẫn khóc than cho số pháºn hẩm hiu của mình. Bà cảm thấy quá Æ° cô quạnh đến mức bà phải tìm đến ngÆ°á»i chồng bị lãng quên dÆ°á»›i bóng cây dẻ. "Mình Æ¡i, mình hãy nhìn cảnh ngá»™ của chúng ta, có thảm không chứ", bà nói vá»›i ông trong lúc những tráºn mÆ°a rà o tháng bảy Ä‘e doạ quáºt đổ túp lá»u lá cá». "Mình hãy nhìn ngôi nhà hoang vắng, con cái chúng ta ly tán khắp thế gian, và má»™t lần nữa chỉ có hai chúng ta vá»›i nhau nhÆ° cái thuở ban đầu".
Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya triá»n miên trong bể thẳm vô thức, cứ trÆ¡ nhÆ° đá trÆ°á»›c những lá»i thở than của bà . Và o lúc má»›i Ä‘iên rồ, ông thÆ°á»ng dùng những câu latinh khó hiểu để thông báo cho má»i ngÆ°á»i biết những nhu cầu tối cần thiết hà ng ngà y của mình. Trong những lúc tỉnh táo ngắn ngù, khi Amaranta mang cÆ¡m cho ông, ông đã báo cho cô biết những phiá»n toái nhất của mình, và ông ngoan ngoãn uống thuốc cao hạt cải và để cho cô giác máu. NhÆ°ng ở thá»i kỳ Ucsula thở than bên ông thì ông hoà n toà n mất khả năng tiếp xúc vá»›i Ä‘á»i thá»±c. Ông ngồi trên ghế để bà tắm từng bá»™ pháºn má»™t cho mình. Trong lúc tắm bà kể cho ông nghe chuyện nhà chuyện cá»a. "Äã bốn tháng nay, Aurêlianô Ä‘i tráºn, và chúng ta vẫn chÆ°a nháºn được tin tức gì vá» hắn", bà nói trong lúc kỳ cá» xà phòng cho ông. "Hôsê AccaÄ‘iô dã trở vá», đó là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông thá»±c thụ, cao hÆ¡n cả ông ấy, và săm khắp ngÆ°á»i. Hắn trở vá» chỉ để mang ná»—i nhục cho gia đình mình". Tuy nhiên, bà quan sát thấy hình nhÆ° chồng mình buồn trÆ°á»›c những tin dữ ấy. Thế là bà đổi giá»ng khuyển sang nói dối ông "Mình đừng tin những Ä‘iá»u tôi vừa nói nhé", bà nói, trong lúc rắc gio xuống những bãi phân của ông để lấy mo hót Ä‘i. "Thượng đế muốn Hôsê AccaÄ‘iô và Rêbêca lấy nhau và giỠđây chúng nó sống rất hạnh phúc". Rồi bà trở nên quá thà nh tâm trong khi nói dối đến ná»—i ngay bản thân bà cÅ©ng cảm thấy dược an ủi bằng chÃnh những lá»i mình phỉnh phá». "AccaÄ‘iô đã trở thà nh má»™t chà ng trai đứng đắn - bà nói - rất dÅ©ng cảm và rất bảnh bao diện bá»™ đồng phục và đeo kiếm bên hông". Tất cả những lá»i ấy được nói ra nhÆ° thể nói vá»›i ngÆ°á»i chết, bởi Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya thanh thản, rất thanh thản ở ngoà i má»i băn khoăn lo lắng. Những bà vẫn không thôi. Bà thấy ông hiá»n là nh quá giống vá»›i má»i ngÆ°á»i quá, đến mức bà cởi trói cho ông. Ông vẫn nằm trên chiếc ghế, nhÆ° thể những chiếc chạc không còn cần thiết nữa, bởi vì dÆ°á»ng nhÆ° đã có má»™t sức mạnh còn mạnh hÆ¡n cả những nút trói buá»™c mà mắt thịt có thể nhìn thấy đã trói ghì ông và o gốc cây dẻ. Và o khoảng tháng tám, khi mùa đông bắt đầu dà i lê thê, Ucsula đã có thể báo cho ông biết má»™t tin:
- Nà y ông, váºn may vẫn đến vá»›i chúng ta đấy, - bà bảo ông, - Amaranta và anh ngÆ°á»i à chữa cây Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng ấy sẽ cÆ°á»›i nhau đấy.
Quả tháºt, Amaranta và Piêtrô Crêspi đã có má»™t tình bạn sâu sắc. Cả hai Ä‘á»u được Ucsula đùm bá»c yêu thÆ°Æ¡ng. Lần nà y bà thấy không cần thiết phải ngồi canh chừng đôi trai gái chuyện trò. Äó là má»™t mối tình trong buổi hoà ng hôn. Anh ngÆ°á»i à vá»›i bông hoa dà nh dà nh trắng ngà nổi báºt trên ve áo đến nhà và o buổi chiá»u, và dịch ra tiếng Tây Ban Nha cho Amaranta nghe những bà i thÆ¡ sônê của Petrăcca(1). Hai ngÆ°á»i ngồi ở hà nh lang nồng nặc mùi hoa hồng và hoa thu hải Ä‘Æ°á»ng. Chà ng Ä‘á»c thÆ¡, nà ng dệt những tấm đăng ten, không há» biết những sá»± kiện kinh ngÆ°á»i và những tin dữ ngoà i mặt tráºn, cho tá»›i khi muá»—i đốt dữ dá»™i há» má»›i chạy và o phòng khách. Tình cảm dịu dà ng của Amaranta vá»›i những lá»i âu yếm đầy ý nhị giống nhÆ° má»™t tấn mạng nhện vô hình ngà y má»™t bá»c chặt lấy ngÆ°á»i yêu mến đến mức và o lúc tám giá» tối buá»™c anh phải lấy những ngón tay mai mái xanh Ä‘eo nhẫn gỡ nó ra để vá» nhà mình. Hai ngÆ°á»i đã là m má»™t cuốn albom tuyệt vá»i vá»›i những tấm bÆ°u thiếp từ à gá»i đến cho Piêtrô Crêspi. Äó là những bức ảnh chụp những ngÆ°á»i yêu nhau trong những vÆ°á»n hoa vắng vẻ, vá»›i hình vẽ trang trà trái tin bị mÅ©i tên xuyên ngang và những dải và ng vÆ°Æ¡ng cánh những đôi bồ câu. "Anh biết công viên nà y ở Phlôrênxi", anh nói, trong lúc lần giở các tấm bÆ°u thiếp. "ngÆ°á»i ta vừa chìa bà n tay ra, láºp tức chim đã sà xuống để ăn". Äôi lúc, trÆ°á»›c má»™t nhà cây cảnh, ná»—i nhá»› nhung đã biến mùi bùn và mùi cá thối trong các kênh mÆ°Æ¡ng thà nh phố Vênêxi thà nh má»™t mùi hoa thÆ¡m dìu dịu. Amaranta thở dà i, cÆ°á»i, mÆ¡ má»™ng đến má»™t tổ quốc thứ hai gồm những chà ng trai và những cô gái đẹp lá»™ng lẫy nói thứ tiếng nói của trẻ thÆ¡, trên những thà nh phố cổ kÃnh mà thá»i huy hoà ng oanh liệt xÆ°a của chúng giá» chỉ còn lại những chú mèo lẩn quất bên những đống gạch vữa đổ nát. Sau khi vượt qua trùng dÆ°Æ¡ng mênh mông trong sá»± tìm kiếm của mình, sau khi đã nhầm lẫn nó vá»›i ná»—i Ä‘am mê trong những lúc âu yếm mãnh liệt của Rêbêca, giỠđây Piêtrô Crêspi đã gặp được tình yêu. Niá»m vui mang theo cả sá»± già u có, lúc nà y cá»a hà ng của anh chiếm gần hết má»™t ô phố. Äó là má»™t tủ kÃnh khổng lồ kỳ ảo nháºn phục chế những chiếc đồng hồ báo thức xứ Phlorênxi mà má»—i báºn Ä‘iểm giá» chúng là m vang lên má»™t bản hợp xÆ°á»›ng những tiếng chuông, bà y bán những há»™p phấn Tà u khiến năm ngón tay thÃch thú khi mở nắp, và đủ loại nhạc cụ có thể tưởng tượng ra, đủ loại đồ chÆ¡i dây cót có thể mÆ¡ Æ°á»›c thấy.
Brunô Crêspi, em út của anh, ngồi trông coi cá»a hà ng, bởi vì cáºu chÆ°a đủ khả năng đảm Ä‘Æ°Æ¡ng lá»›p há»c nhạc. Nhá» có Piêtrô Crêspi Ä‘Æ°á»ng Thổ NhÄ© Kỳ vá»™i sá»± trÆ°ng bà y lá»™ng lẫy các thứ hà ng quý giá đã trở thà nh má»™t nÆ¡i yên tÄ©nh du dÆ°Æ¡ng để quên Ä‘i nhÅ©ng hà nh Ä‘á»™ng tà n bạo của AccaÄ‘iô và không khà ảm đạm muôn thuở của chiến tranh. Khi Ucsula quyết định phục hồi các buổi lá»… mixa ngà y chủ nháºt, Piêtrô Crêspi đã hiến nhà thá» má»™t cây Ä‘Ã n thiếu nhi, chuẩn bị má»™t bà i hát sẽ là m cho buổi lá»… mixa trầm buồn của cha xứ Nicanô vui hẳn lên. Không má»™t ai còn nghi ngá» Amaranta sẽ là má»™t ngÆ°á»i vợ hạnh phức. Cứ để cho tình cảm lứa đôi mặc nhiên nẩy nở từ trái tim của hai ngÆ°á»i, không cần phải thôi thúc, bá»n hỠđã Ä‘i đến đỉnh Ä‘iểm của tình yêu chỉ còn thiếu việc định ngà y là m lá»… cÆ°á»›i. Bá»n há» không gặp má»™t trở ngại nà o. Ucsula thầm trách mình vá»›i việc trì hoãn không thá»i hạn ngà y cÆ°á»›i đã là m thay đổi số pháºn của Rêbêca. Cho đến bây giá» bà vẫn chÆ°a nguôi ná»—i tủi hổ. Việc để tang Rêmêđiôt tháºt nghiêm túc đã phải lui xuống hà ng thá», bởi sá»± chết chóc do chiến tranh gây nên, bởi sá»± vắng mặt của Aurêlianô, bởi hà nh Ä‘á»™ng tà n bạo của AccaÄ‘iô, bởi việc tống khứ Hôsê AccaÄ‘iô và Rêbêca ra khá»i nhà . TrÆ°á»›c đám cÆ°á»›i sắp đến, chÃnh Piêtrô Crêspi đã khẩn khoản xin được coi Aurêlianô Hôsê vốn được anh quý nhÆ° con đẻ, là đứa con đầu lòng của mình. Tất cả Ä‘á»u khiến cho má»i ngÆ°á»i nghÄ© rằng Amaranta Ä‘ang Ä‘i tá»›i má»™t hạnh phúc dá»… dà ng. NhÆ°ng, khác hẳn vá»›i Rêbêca, cô không hỠđể lá»™ sá»± thèm khát của lòng mình. Vá»›i chÃnh cái tình cảm khi ngồi dệt những tấm khăn trải bà n, những diá»m đăng ten kết những con công Ä‘Ãnh trên cây thánh giá chỠđợi cho Piêtrô Crêspi không thể ghìm được những đòi há»i khẩn cấp của trái tim anh. Giá» táºn số của anh đã đến và o những ngà y mÆ°a bất hạnh trong tháng mÆ°á»i. Piêtrô Crêspi gỡ tay cô khá»i khung thêu và hai tay anh cầm tháºt lâu bà n tay cô. "Anh không thể đợi hÆ¡n được nữa", anh nói vá»›i cô. "Chúng ta sẽ cÆ°á»›i nhau và o tháng tá»›i nhé". Amaranta không run rẩy khi tay cô chạm phải bà n tay lạnh buốt của anh. Cô từ từ rút tay mình ra khá»i hai tay anh. Giống nhÆ° má»™t con váºt lẩn tránh, cô lại tiếp tục công việc.
- Thôi Ä‘i đừng có mà ngây ngô quá thế Ä‘i Crêspi, - cô cÆ°á»i. - Dù có chết tôi cÅ©ng không lấy anh đâu.
Piêtrô Crêspi không tá»± chủ được bản thân. Anh khóc nức nở không còn biết xấu hổ, gần nhÆ° bóp nát các ngón tay vì thất vá»ng. NhÆ°ng anh vẫn không lay chuyển được cô. "Äừng chần chừ mất thá»i gian nữa", đó là tất cả những gì mà Amaranta có thể nói. "Nếu quả tình anh yêu tôi tha thiết thì xin đừng bÆ°á»›c tá»›i nhà nà y nữa". Ucsula tưởng nhÆ° mình phát Ä‘iên lên vì xấu hổ. Piêtrô Crêspi trổ hết tà i van xin, tá»± hạ mình tá»›i mức không thể tưởng tượng được. Suốt má»™t đêm anh khóc nhÆ° má»™t đứa bé trên ngá»±c Ucsula, ngÆ°á»i có lẽ phải bán cả linh hồn để an ủi anh.
Trong những đêm mÆ°a ngÆ°á»i ta bắt gặp anh Ä‘á»™i chiếc ô lụa lảng vảng quanh nhà cố lòng bắt gặp ánh sáng trong phòng Amaranta. ChÆ°a bao giá» anh mặc diện nhÆ° lúc ấy. Mái đầu đẹp lá»™ng lẫy nhÆ° của má»™t vị hoà ng đế qua cÆ¡n sóng lòng đã mang vẻ lạ lẫm hẳn Ä‘i. Anh đón Ä‘Æ°á»ng các bạn gái của Amaranta, những cô gái vẫn thÆ°á»ng đến thêu ở hà nh lang, để nhá» há» khuyên giải Amaranta. Anh không còn lòng dạ nà o chăm lo tiệm buôn. Suốt ngà y anh ở nhà trong viết những bức thÆ° nhà m chán để gá»i đến Amaranta cùng vá»›i những cánh hoa và những con bÆ°á»›m Æ°á»›p khô. NhÆ°ng cô vẫn để nguyên gá»i trả anh. Äóng cá»a phòng, anh ngồi lỳ ngà y ná» qua ngà y kia để chÆ¡i Ä‘Ã n lục huyá»n. Có má»™t đêm anh hát. Macônđô thức dáºy trong ná»—i thảng thốt đặc biệt mà tá»± cảm thấy mình được thần thánh lá»±a bởi tiếng Ä‘Ã n lục huyá»n vang lên rá»n rÄ© không phải từ thế gian nà y mà bởi má»™t giá»ng hát nỉ non chan chứa tình yêu thÆ°Æ¡ng dÆ°á»ng nhÆ° không thể có trên mặt đất nà y. Thế là lúc đó Piêtrô Crêspi nhìn thấy ánh sáng ló ra từ cá»a sổ khắp các nhà trong là ng chỉ trừ cá»a sổ phòng Amaranta. Ngà y mồng hai tháng mÆ°á»i má»™t, ngà y lá»… của tất cả các vong linh, em trai anh mở cá»a hà ng và bắt gặp tất cả các ngá»n đèn Ä‘á»u thắp sáng, tất cả các há»™p nhạc Ä‘á»u mở, tất cả đồng hồ Ä‘á»u dừng lại ở má»™t giá» vô táºn, và trong quang cảnh ngổn ngang ấy cáºu thấy Piêtrô Crêspi ngồi bên bà n viết ở nhà trong vá»›i bà n tay các ngón Ä‘á»u bị dao cắt ngâm trong cháºu cánh kiến.
Ucsula quyết định sẽ quà n thi hà i anh trong nhà mình để là m lá»… viếng. cha Nicanô khÆ°á»›c từ là m lá»… rá»a tá»™i cho anh và mai táng anh ở đất thánh. Bà Ucsula Ä‘Æ°Æ¡ng mặt vá»›i cha. "Cả cha cả con, chúng ta không thể hiểu được rằng con ngÆ°á»i ấy là má»™t vị thánh", bà nói. "Trái vá»›i ý nguyện của cha, con sẽ chôn anh ta ở ngay cạnh ngôi má»™ của Menkyađêt". Bà là m đúng những Ä‘iá»u mình nói. Äược cả là ng ủng há»™, bà tổ chức lá»… tang tháºt trá»ng thể cho anh. Amaranta không bÆ°á»›c ra ngoà i phòng mình. Nằm trên giÆ°á»ng cô nghe rõ tiếng khóc của Ucsula, tiếng chân Ä‘i lại và lá»i than thở sụt sùi của đám đông và tiếng rú rùng rợn của những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà khóc mÆ°á»›n vá»ng và o nhà và sau đó là khung cảnh yên tÄ©nh trầm mặc vÆ°Æ¡ng mùi hoa bị chà đạp. Ucsula từ bá» cô. Ngay cái buổi chiá»u Amaranta và o bếp thá»c tay và o bếp than Ä‘á» rá»±c để nguyên cho tá»›i khi cô không còn biết Ä‘au Ä‘á»›n mà chỉ cảm thấy mùi khét lẹt của chÃnh da thịt mình Ä‘ang xèo xêo cháy, bà cÅ©ng chẳng thèm ngÆ°á»›c mắt nhìn để thÆ°Æ¡ng xót con gái. Äó là rách chữa hiệu nghiệm những ná»—i ăn năn dằn vặt. Trong và i ngà y liá»n, vá»›i bà n tay bá»ng ngâm trong má»™t bát lòng trắng trứng gà , cô Ä‘i Ä‘i lại lại trong nhà và khi chữa khối những vết cháy bá»ng thì dÆ°á»ng nhÆ° lòng trắng trứng gà cÅ©ng chữa là nh những vết cháy bá»ng trong trái tim cô. Dấu vết bên ngoà i duy nhất còn lại của tấn bi kịch là tấm băng Ä‘en băng trên bà n tay bị bá»ng và cô đã phải mang nó cho đến khi chết.
Qua việc ra lệnh chÃnh thức để tang Piêtrô Crêspi, AccaÄ‘iô đặc biệt tá» ra là ngÆ°á»i cao thượng. Ucsula giải thÃch hiện tượng đó nhÆ° là sá»± trở vá» của má»™t con chiên lầm Ä‘Æ°á»ng. Song bà nhầm to. Bà đã để mất AccaÄ‘iô không chỉ từ khi cáºu ta mặc bá»™ quân phục mà đã từ lâu rồi. Bà những tưởng mình nuôi dưỡng nó nhÆ° nuôi dưỡng má»™t đứa con trai, nhÆ° nuôi dưỡng Rêbêca, không quá chiá»u chuá»™ng cÅ©ng không quá tệ bạc. Tuy váºy, AccaÄ‘iô vốn là má»™t đứa trẻ Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c và hoảng sợ trong suốt thá»i kỳ dịch mất ngủ hoà nh hà nh, trong hoà n cảnh Ucsula mải mê là m già u, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya Ä‘iên rồ, Aurêlianô lầm lỳ Ãt nói, Amaranta và Rêbêca thù nhau. Aurêlianô dạy nó há»c Ä‘á»c và há»c viết, mà tâm tưởng anh cứ để ở táºn đâu đâu ấy, cứ nhÆ° thể anh biến nó thà nh má»™t kẻ lạ lẫm. Anh cho nó quần áo sắp rách để Visitaxiôn chữa lại cho vừa. AccaÄ‘iô khổ sở vá»›i những đôi già y quá rá»™ng, vá»›i những chiếc quần chữa lại, vá»›i bá»™ mông Ä‘Ã n bà của mình. Chẳng bao giá» nó giãi bà y tâm sá»± vá»›i ai ngoại trừ vá»›i Visitaxiôn và Cataurê qua ngôn ngữ của há». Trên thá»±c tế Menkyađêt là ngÆ°á»i duy nhất báºn tâm tá»›i nó. Cụ ngâm cho nó nghe những bà i nhã ca khó hiểu cÅ©ng nhÆ° giảng giải cho nó vá» nghỠảnh. Không ai biết nó đã khóc thầm trÆ°á»›c cái chết của cụ nhÆ° thế nà o và nó đã cố lòng là m sống lại cụ qua việc nghiá»n ngẫm những trang viết của cụ mà không kết quả. TrÆ°á»ng há»c, nÆ¡i cáºu ta dốc lòng dốc sức là m việc và được má»i ngÆ°á»i kÃnh trá»ng, sau đó là chức quyá»n được giao vá»›i những mệnh lệnh dứt khoát và bá»™ quân phục vinh quang, những thứ đó đã giải thoát cáºu ta khá»i ná»—i đắng cay trÆ°á»›c đấy. Có má»™t đêm ná», ngay trong tiệm bác Catarinô, má»™t ai đó đã dám nói thẳng vá»›i cáºu ta: "Anh không xứng vá»›i tên há» của mình!". Trái vá»›i Ä‘iá»u má»i ngÆ°á»i mong đợi AccaÄ‘iô đã không ra lệnh bắn ngÆ°á»i đó:
- Rất hân hạnh, - cáºu ta nói. - May quá, tôi lại không phải là má»™t BuênÄ‘ya.
Những ai biết gốc gác của cáºu ta qua cuá»™c đấu khẩu nà y thảy Ä‘á»u nghÄ© rằng cáºu ta đã hiểu. Thá»±c ra cáºu ta vẫn không hay biết gì vá» gốc gác của mình. Pila Tecnêra, bà mẹ cáºu ta, ngÆ°á»i từng là m cho cáºu ta nổi máu dê ở trong phòng là m ảnh, là má»™t sá»± thèm khát không thể cưỡng lại nổi đối vá»›i cáºu ta, cÅ©ng nhÆ° thuở ban đầu đối vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô và sau đó đối vá»›i Aurêlianô. Mặc dù thị đã để mất Ä‘i vẻ duyên dáng và tiếng cÆ°á»i phấn kÃch trÆ°á»›c đây, cáºu ta vẫn tìm kiếm thị và đã gặp thị trong mùi khói khen khét phả ra từ thân xác thị. NhÆ°ng trÆ°á»›c ngà y nổ ra chiến sá»±, có má»™t buổi trÆ°a thị đến trÆ°á»ng muá»™n hÆ¡n cả để tìm thằng con út của mình thì AccaÄ‘iô Ä‘ang đợi thị tại phòng nghỉ và sau nà y là phòng giam. Trong lúc đứa trẻ Ä‘ang nô đùa ở ngoà i sân, cáºu ta nằm trên võng chỠđợi thị mà ngÆ°á»i cứ run bắn lên vì thêm khát và biết rằng thị sẽ qua đây. Thị đến tháºt. AccaÄ‘iô cầm lấy cổ tay thị định lôi lên võng vá»›i mình.
"Chịu thôi! Chịu thôi!", Pila Tecnêra run rẩy sợ hãi nói. "Cáºu không biết rằng tôi cÅ©ng muốn chiá»u cáºu lắm chứ. NhÆ°ng có Thượng đế là m chứng cho: tôi không thể thá»a mãn cáºu được".
Vá»›i sức mạnh cha truyá»n, AccaÄ‘iô đã quà ng tay ôm lấy thắt lÆ°ng thị và cảm thấy trá»i đất ngả nghiêng khi chạm phải da thịt thị. "Thôi Ä‘i, đừng có mà là m bá»™ ta đây…", cáºu ta nói. "Cuối cùng cả bà n dân thiên hạ ai cÅ©ng biết tá»ng mình là m Ä‘iếm rồi".
Pila Tecnêra cố quất ná»—i nhục nhã mà số pháºn bi thảm đã dà nh cho mình.
- Bá»n trẻ con sẽ biết mất, - thị nói. - Tốt hÆ¡n hết là đêm nay cáºu hãy để ngá» cá»a.
Äêm ấy, nằm trên võng ngÆ°á»i cứ nóng ran nhÆ° có lá»a trà m, AccaÄ‘iô đợi thị. Cáºu ta không ngủ để chỠđợi mà dõi theo tiếng trong đêm khuya và tiếng vạc ăn đêm. Cà ng đợi cáºu ta cà ng vô vá»ng và nghÄ© rằng mình đã bị "má»™t quả lừa". ÄÆ°Æ¡ng lúc sá»± thèm khát ngà y má»™t nguá»™i dần và lúc cÆ¡n giáºn dữ ngà y má»™t bốc lá»a, thì bá»—ng nhiên cá»a mở. Sau đó mấy tháng, đứng trÆ°á»›c há»ng súng của Ä‘á»™i hà nh hình, AccaÄ‘iô đã là m sống lại trong ký ức mình những bÆ°á»›c chân chệnh choạng Ä‘i trong phòng há»c, những cú va chạm ghế băng, rồi cuối cùng má»™t bóng hình nổi Ä‘áºm trong phòng má» tối và tiếng Ä‘áºp thình thình của má»™t con tim vốn không phải là của mình. Cáºu ta chìa tay ra và bắt gặp má»™t bà n tay khác Ä‘eo hai chiếc nhẫn trên cùng má»™t ngón tay của má»™t ngÆ°á»i sắp chết chìm trong bóng tối. Cáºu ta cảm thấy máu mình chảy giần giáºt trên các huyết quản, ná»—i bất hạnh của mình Ä‘ang Ä‘áºp rối loạn và cảm thấy bà n tay mình, vá»›i Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»i bị thần chết chém ngang trên gò ngón tay cái, sâm sấp Æ°á»›t mồ hôi. Váºy là cáºu ta hiểu ngay rằng ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà ấy không phải là ngÆ°á»i mình đợi chá», bởi vì ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà ấy không phả ra mùi khen khét mà phả ra mùi brigiăngtin, bởi vì ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà ấy có bá»™ vú chÅ©m cau, có cái mòng đóc cứng và tròn nhÆ° hạt bồ Ä‘Ã o và thân thể ngÆ°á»i ấy run run vẻ hoảng loạn của ngÆ°á»i chÆ°a từng trải mùi Ä‘á»i. NgÆ°á»i ấy là má»™t cô gái trinh và có cái tên đến là khó tin: Santa Sôphia đê la Piêđat(2). Pila Tecnêra trả cho cô năm mÆ°Æ¡i đồng pêsô, má»™t ná»a số tiá»n thị đã ki cóp trong cả cuá»™c Ä‘á»i, để cô là m cái việc Ä‘ang là m. AccaÄ‘iô từng nhìn thấy cô nhiá»u lần trong lúc trông nom cá»a hiệu thá»±c phẩm của cha mẹ, và chÆ°a bao giá» cáºu để mắt tá»›i cô bởi vì cô chÆ°a thá»±c sá»± ở tuổi thanh xuân. Song kể từ ngà y đó trở Ä‘i, cáºu ta nhÆ° má»™t con mèo cứ rúc và o nách cô gái. Cô đến trÆ°á»ng và o giá» nghỉ trÆ°a trong sá»± đồng lõa của cha mẹ mình vốn là những ngÆ°á»i đã được Pila Tecnêra cho nốt số tiá»n ki cóp được. Vá» sau nà y, khi quân chÃnh phủ tống khứ bá»n há» ra khá»i trÆ°á»ng há»c, thì hai ngÆ°á»i là m tình vá»›i nhau giữa những thùng bÆ¡ và những tải ngô trong kho hà ng. Trong thá»i kỳ AccaÄ‘iô được phong là m Quan Tổng trấn coi các vấn Ä‘á» quân sá»± và dân sá»± ở là ng Macônđô, hỠđã có chung má»™t đứa con gái.
Những ngÆ°á»i thân duy nhất biết chuyện là Hôsê AccaÄ‘iô và Rêbêca. Há» là những ngÆ°á»i mà AccaÄ‘iô lúc đó giữ được các quan hệ máºt thiết không chỉ dá»±a trên tình ruá»™t thịt mà cả trên sá»± đồng lõa. Cái ách vợ chồng buá»™c Hôsê AccaÄ‘iô hoà n toà n phải quy phục. TÃnh cách cứng rắn của Rêbêca, cái bụng háo ăn của cô sá»± tham lam vô Ä‘á»™ của cô, đã hút cạn sức lá»±c cÆ°á»ng tráng của ngÆ°á»i chồng, buá»™c anh vốn là kẻ lÆ°á»i nhác và trai lÆ¡ phải trở thà nh má»™t con váºt khổng lồ chịu thÆ°Æ¡ng chịu khó là m lụng.
Anh có má»™t ngôi nhà sạch sẽ và gá»n gà ng ngăn nắp. Cứ má»—i báºn sáng dáºy, Rêbêca mở toang cá»a và gió từ nghÄ©a địa qua các cá»a sổ ùa và o rồi lại cuốn ra ngoà i theo cá»a canh để lại hÆ¡i diêm sinh của ngÆ°á»i chết là m cho những bức tÆ°á»ng bệch bạc ra và khiến cho những bà n, tủ, giÆ°á»ng xám Ä‘en lại. CÆ¡n đói đất, tiếng kêu lá»™c cá»™c, lá»™c cá»™c, lá»™c cá»™c của hai bá»™ hà i cốt của cha mẹ cô, sá»± nôn nóng của cô trÆ°á»›c thái Ä‘á»™ quá Æ° Ä‘iá»m tÄ©nh của Piêtrô Crêspi đã lùi và o dÄ© vãng. Cả ngà y cô ngồi thêu bên cá»a sổ, xa lạ trÆ°á»›c má»i dÆ° âm của chiến tranh. Cho tá»›i khi các nồi sà nh bắt đầu rung lên trong chạn, cô má»›i đứng dáºy Ä‘i hâm lại thức ăn. Cô là m việc ấy trÆ°á»›c lúc xuất hiện những con chó bê bết lấm bùn hay khịt mÅ©i đánh hÆ¡i và ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông vâm váp Ä‘i ủng có Ä‘inh thúc ngá»±a, khoác khẩu súng há»a mai hai nòng: "NgÆ°á»i nà y có lúc vai vác má»™t chú nai, còn hầu nhÆ° lúc nà o cÅ©ng mang vá» má»™t xâu thá» hoặc vịt trá»i… Có má»™t buổi chiá»u ná», đúng và o dịp nắm quyá»n, AccaÄ‘iô bá»—ng dÆ°ng đến thăm há». Tất khi ra khá»i nhà , bá»n há» không nhìn thấy cáºu nhÆ°ng cáºu đã biểu lá»™ má»™t tình cảm nồng nhiệt và thân thiết đến mức vợ chồng hỠđã má»i cáºu ở lại cùng nếm món thịt thú rừng vừa được xà o nấu.
Chỉ đến khi uống cà phê AccaÄ‘iô má»›i nói rõ mục Ä‘Ãch mình đến chÆ¡i: cáºu đã nháºn được má»™t lá Ä‘Æ¡n tố cáo Hôsê AccaÄ‘iô. Lá Ä‘Æ¡n nói rằng Hôsê AccaÄ‘iô cà y sân mình và cà y lấn sang đất Ä‘ai lân cáºn, phá đổ rà o và lùa bò của mình và o chuồng ngÆ°á»i khác, dùng sức mạnh chiếm Ä‘oạt những trang trại trù máºt nhất ở xung quanh. Äối vá»›i những ngÆ°á»i nông dân không bị tÆ°á»›c Ä‘oạt vì ruá»™ng đất của há» xấu, y buá»™c há» phải đóng thuế. Và o thứ bảy hà ng tuần y dùng chó săn và khẩu súng há»a mai hai nòng để thu thuế. Y không phản đối những lá»i ấy. Y khẳng định quyá»n lợi của mình trên những đất Ä‘ai chiếm Ä‘oạt được từng bị Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya phân chia từ thá»i láºp là ng và tin tưởng có thể chứng minh rằng cha mình đã Ä‘iên rồ từ thá»i ấy, bởi vì cụ đã Ä‘em phân phát của cải trên thá»±c tế thuá»™c vá» gia đình mình. Äó là má»™t lý lẽ không cần thiết bởi vì AccaÄ‘iô đến đây không phải để phân xỠđúng sai mà chỉ Ä‘Æ¡n thuần mặc cả thôi.
Vá» phần mình, cáºu láºp ra má»™t văn phòng luáºt sÆ° trông coi của cải tÆ° hữu sẽ cấp cho Hôsê AccaÄ‘iô các văn tá»± để y hợp pháp hoá những đất Ä‘ai chiếm Ä‘oạt được và ngược lại y phải để cho chÃnh quyá»n địa phÆ°Æ¡ng được quyá»n thu thuế. Hai ngÆ°á»i thá»a thuáºn vá»›i nhau. Những năm sau nà y khi đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya kiểm tra các văn tá»± ruá»™ng đất, chà ng đã thấy rằng tất cả đất Ä‘ai kể từ sân nhà Hôsê AccaÄ‘iô cho tá»›i táºn chân trá»i kể cả nghÄ©a địa của là ng Ä‘á»u thuá»™c quyá»n sở hữu của ông anh mình; và rằng trong mÆ°á»i má»™t tháng nắm quyá»n bÃnh, AccaÄ‘iô đã thu không chỉ tiá»n thuế mà còn cả tiá»n của nhân dân muốn được chôn cất ngÆ°á»i thân của mình trên Ä‘iá»n sản của Hôsê AccaÄ‘iô.
Và i tháng sau Ucsula má»›i biết cái việc đã trở thà nh quyá»n lá»±c công khai, bởi vì dân chúng giấu không cho bà biết để khá»i khiến bà đau khổ thêm. Bà bắt đầu nghi ngá» cáºu ta. "AccaÄ‘iô Ä‘ang xây má»™t ngôi nhà ", bà tá»± hà o khẳng định vá»›i chồng mình trong lúc cố nhét và o miệng ông má»™t thìa canh bÃ. Tuy nhiên, bất giác bà lại thở dà i: "Không hiểu vì sao tôi cảm thấy không yên lòng đối vá»›i tất cả những việc nhÆ° thế". Và sau nà y khi bà biết rằng AccaÄ‘iô không những đã xây xong nhà mà còn mua sắm giÆ°á»ng tủ bà n ghế sản xuất ở Viên thì bà cà ng khẳng định cáºu ta Ä‘ang biển thủ công quỹ, Ä‘iá»u trÆ°á»›c đây bà đã hồ nghi.
"Mà y là ná»—i nhục của dòng há» nhà tao", bà chá»i cáºu ta nhÆ° thế và o lúc kết thúc lá»… mixa má»™t ngà y chủ nháºt, khi bà thấy cáºu Ä‘ang chÆ¡i bà i trong ngôi nhà má»›i. AccaÄ‘iô không đếm xỉa tá»›i lá»i bà . Chỉ đến lúc ấy Ucsula má»›i biết cáºu ta đã có má»™t đứa con gái sáu tháng và rằng Santa Sôphia đê la Piêđat, ngÆ°á»i cáºu ta cùng chung sống không là m lá»… cÆ°á»›i, lại má»™t lần nữa Ä‘ang có thai.
Ucsula định bụng viết thÆ° cho đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya, dù chà ng ở đâu Ä‘i nữa, để chà ng tá» tÆ°á»ng má»i chuyện trong nhà ngoà i ngõ. NhÆ°ng các sá»± kiện ồn à o lúc đó không chỉ cản trở má»i ý định của bà mà còn khiến cho bà ân háºn vì đã lượm lặt được chúng. Chiến tranh, cho đến lúc ấy vẫn chỉ là má»™t từ để chỉ má»™t hoà n cảnh trống trải và trì Ä‘á»ng, đã được cụ thể hóa trong má»™t thá»±c tại bi thÆ°Æ¡ng. Và o cuối tháng hai có má»™t bà già tóc bạc cưỡi trên lÆ°ng má»™t chú ngá»±a thồ chổi đã đến là ng Macônđô. Nom bà quá Æ° hiá»n là nh đến mức các Ä‘á»™i tuần tra đã để bà và o là ng mà không xét há»i, nhÆ° đã từng không xét há»i những ngÆ°á»i bán hà ng rong thÆ°á»ng vẫn qua lại các là ng quanh vùng đồng lầy. Bà đi thẳng đến trại lÃnh, AccaÄ‘iô tiếp bà ngay ở nÆ¡i trÆ°á»›c đây là lá»›p há»c và hiện nay là lán nghỉ của quân lÃnh trong đó những chiếc võng được cuá»™n lại và treo trên những chiếc móc, những ba lô chồng chất lên nhau ở các xó, và súng trÆ°á»ng, súng cacbin, súng săn ngổn ngang khắp sà n nhà . Bà già giÆ¡ tay chà o theo kiểu nhà binh trÆ°á»›c khi tá»± giá»›i thiệu mình:
- Tôi là đại tá Grêgori Stêvensơn.
Ngà i mang tá»›i các tin dữ. Những ổ Ä‘á» kháng cuối cùng của phe Tá»± do, theo nhÆ° lá»i ngà i nói, Ä‘ang bị tiêu diệt. Äại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya ngÆ°á»i Ä‘ang bị quân Ä‘á»™i Bảo hoà ng truy kÃch ở ngoại vi thà nh phố Riôacha, đã giao cho ngà i sứ mạng đến nói chuyện vá»›i AccaÄ‘iô, khuyên cáºu cần phải ná»™p lại quảng trÆ°á»ng cho quân chÃnh phủ bằng cách đặt Ä‘iá»u kiện há» phải hứa danh dá»± đảm bảo tÃnh mạng và tà i sản cho những ngÆ°á»i Tá»± do.
AccaÄ‘iô vá»›i đôi mắt nghi ngá» dò xét vị sứ giả kỳ dị ấy, ngÆ°á»i có thể nhầm lẫn vá»›i má»™t bà già hoảng sợ Ä‘ang chạy trốn.
- Váºy xin há»i chẳng hay ngà i có mang theo giấy tá» không? - cáºu há»i.
- Rất tiếc, - vị sứ giả trả lá»i, - tôi không mang theo. Dá»… hiểu rằng trong Ä‘iá»u kiện hiện nay tháºt khó mang theo trong ngÆ°á»i bất kỳ má»™t thứ gì khiến ngÆ°á»i ta khả nghi.
Trong khi nói, ngà i rút trong yếm ngá»±c ra má»™t con cá và ng và đặt nó lên bà n. "Tôi tin rằng vá»›i thứ nà y đã đủ lắm rồi", ngà i nói. AccaÄ‘iô xác nháºn rằng đó là má»™t trong những con cá và ng được đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya là m ra. NhÆ°ng má»™t ngÆ°á»i nà o đó đã mua nó trÆ°á»›c lúc nổ ra chiến tranh hoặc đã ăn cắp được và thế là nó không còn giá trị của tá» giấy thông thà nh. Lúc nà y, vị sứ giả buá»™c lòng phải vi phạm bà máºt quân sá»± để lá»™ chân tÆ°á»›ng của mình. Ngà i kể rằng mình có nhiệm vụ Ä‘i vá» Curaxao để chiêu má»™ tất cả những ngÆ°á»i bị lÆ°u Ä‘Ã y của toà n bá»™ vùng Caribê, tìm mua cho đủ vÅ© khà và quân trang quân dụng để mÆ°u tÃnh má»™t cuá»™c đổ bá»™ và o cuối năm nay. Mặc dù tin tưởng kế hoạch ấy nhÆ°ng đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya không đồng ý cho rằng trong thá»i Ä‘iểm ấy nên tiến hà nh những hoạt Ä‘á»™ng xả thân vô Ãch. NhÆ°ng AccaÄ‘iô là kẻ nhẫn tâm. Cáºu đã bá» tù vị sứ giả để tiến hà nh công việc xác nháºn gốc gác của ngà i và quyết định sẽ bảo vệ quảng trÆ°á»ng đến hÆ¡i thở cuối cùng.
Không cần phải đợi chá» lâu. Những tin tức vá» sá»± thất bại của phái Tá»± do ngà y má»™t xác thá»±c hÆ¡n. Trong má»™t buổi ná»a đêm vá» sáng và o cuối tháng ba trá»i đổ những tráºn mÆ°a sá»›m, không khà yên tÄ©nh nặng ná» của những tuần trÆ°á»›c đây bá»—ng nhiên tan biến cùng vá»›i tiếng kèn cornêt rùng rợn và tiếng nổ dữ dá»™i của má»™t quả pháo đã là m sáºp đổ tháp chuông nhà thá». Trên thá»±c tế, ý nguyện kháng cá»± của AccaÄ‘iô là má»™t ý nghÄ© Ä‘iên rồ. Cáºu chỉ có trong tay không quá năm mÆ°Æ¡i ngÆ°á»i vÅ© trang kém cá»i vá»›i cÆ¡ số đạn không quá hai mÆ°Æ¡i viên má»—i cây súng. NhÆ°ng trong số những ngÆ°á»i kháng chiến, những há»c trò cÅ© của cáºu từng náo nức trÆ°á»›c những lá»i tuyên bố hoa mỹ Ä‘ang quyết chà chiến đấu đến phút cuối cùng vì má»™t sá»± nghiệp đã phá sản. Trong khung cảnh những tiếng ủng chạy nháo nhác, những mệnh lệnh mâu thuẫn trái ngược nhau, những tiếng đại bác là m rung chuyển mặt đất, những tiếng súng nổ loạn xạ, và những hồi kèn cornêt không có ý nghÄ©a, ngà i đại tá bị giam StêvensÆ¡n xin được nói chuyện vá»›i AccaÄ‘iô. "Hãy tránh cho ta ná»—i nhục phải chết trong nhà tù mặc nguyên quần áo Ä‘Ã n bà đi", ngà i nói vá»›i cáºu. "Nếu ta phải chết thì ta sẽ chết trong chiến đấu". AccaÄ‘iô ra lệnh phát cho ngà i má»™t cây súng vá»›i hai mÆ°Æ¡i viên đạn, và để cho ngà i cùng năm ngÆ°á»i nữa bảo vệ trại lÃnh, trong khi đó, cùng vá»›i bá»™ chỉ huy của mình cáºu ta Ä‘i lên tuyến đầu của tráºn Ä‘á» kháng. Những chÆ°á»›ng ngại váºt bị phá vỡ và những ngÆ°á»i chiến đấu bảo vệ là ng phải chiến đấu trong má»™t cuá»™c Ä‘á» súng không cân sức trên các Ä‘Æ°á»ng phố. Äầu tiên há» dùng súng trÆ°á»ng chiến đấu cho tá»›i khi hết đạn, sau đó dùng súng lục chống lại súng trÆ°á»ng và cuối cùng đánh giáp lá cà . TrÆ°á»›c sá»± thất bại sắp xảy ra, má»™t số chị em phụ nữ, ngÆ°á»i cầm gáºy kẻ cầm dao thái thịt, cùng đổ ra Ä‘Æ°á»ng. Trong khung cảnh há»—n Ä‘á»™n ấy, AccaÄ‘iô bắt gặp Amaranta mặc áo ngủ, tay cầm hai khẩu súng lục cÅ© kỹ của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, Ä‘ang hoảng hốt tìm cáºu. AccaÄ‘iô liá»n Ä‘Æ°a khẩu súng của mình cho má»™t viên sÄ© quan vừa bị mất súng trong tráºn chiến đấu, rồi cùng vá»›i Amaranta lẩn và o má»™t con Ä‘Æ°á»ng cạnh đó để Ä‘Æ°a cô vá» nhà . Ucsula đứng ở cá»a ra và o, Ä‘ang đợi chá», bất chấp những tiếng súng nổ đì đùng và má»™t viên đạn lạc khoét má»™t cái lá»— trên bức tÆ°á»ng mặt tiá»n của ngôi nhà ngay cạnh. MÆ°a tạnh hẳn nhÆ°ng Ä‘Æ°á»ng cái ngầu bùn nhÆ° bá»t xà phòng và ngÆ°á»i ta phải dò tìm khoảng cách trong bóng tối AccaÄ‘iô để Amaranta ở lại vá»›i Ucsula, và định bụng chiến đấu mặt đối mặt vá»›i hai lÃnh chÃnh phủ từ má»™t góc phố Ä‘ang Ä‘i và o lùng sục. Những khẩu súng lục để quá lâu trong ngăn kéo khô dầu không nổ đạn được. Lấy thân mình che cho AccaÄ‘iô, Ucsula định kéo cáºu vá» táºn nhà mình.
- Vá» ngay! Vì Thượng đế hãy vá» nhà ngay - bà thét cáºu ta. - Hãy bá» thói Ä‘iên khùng Ä‘i nà o.
Bá»n lÃnh nhả đạn vá» phÃa há».
- Bà già hãy buông ngÆ°á»i kia ra, - má»™t tên lÃnh thét, - nếu không chúng tôi sẽ không chịu trách nhiệm trÆ°á»›c cái chết của bà .
AccaÄ‘iô đẩy Ucsula vá» phÃa nhà , còn mình giÆ¡ tay đầu hà ng.
Sau đó Ãt lâu, tiếng súng ngừng bặt và chuông nhà thá» bắt đầu đổ hồi. Cuá»™c Ä‘á» kháng đã bị đè bẹp trong không đầy ná»a giá».
Không má»™t ngÆ°á»i nà o của AccaÄ‘iô sống sót sau tráºn tấn công, nhÆ°ng trÆ°á»›c khi chết bá»n há» Ä‘á»u bị dẫn diá»…u qua trÆ°á»›c mặt ba trăm lÃnh chÃnh phủ. Pháo Ä‘Ã i bị tiêu diệt sau cùng là trại lÃnh.
TrÆ°á»›c khi nó bị tấn công, đại tá bị giam Grêgôriô StêvensÆ¡n, đã thả hết các tù nhân, ra lệnh cho những ngÆ°á»i dÆ°á»›i quyá»n ra ngoà i Ä‘Æ°á»ng chiến đấu. Sá»± thay đổi vị trà chiến đấu đến là linh hoạt của ngà i, cÅ©ng nhÆ° Ä‘Æ°á»ng đạn chÃnh xác của hai mÆ°Æ¡i viên đạn được ngà i bắn Ä‘i từ các cá»a sổ khác nhau đã Ä‘em lại cái cảm giác trại lÃnh được phòng thủ rất tốt, và những kẻ tấn công đã phải dùng đại bác để câu và o phá sáºp nó. Viên đại uý chỉ huy cuá»™c chiến đấu phải ngạc nhiên trÆ°á»›c quang cảnh những mảng tÆ°á»ng nhà rÆ¡i đổ ngổn ngang, chỉ có má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n òng mặc Ä‘á»™c má»™t chiếc quần đùi đã chết và má»™t khẩu súng hết đạn được má»™t cánh tay bị chặt lìa khá»i thân xác ôm lấy. NgÆ°á»i ấy có bá»™ tóc dầy cá»™m uốn súng ôm lấy vai và trên cổ Ä‘eo má»™t sợi dây mang con cá và ng. Và o lúc lấy mÅ©i ủng láºt ngá»a để nhìn cho rõ mặt ngÆ°á»i ấy, viên đại uý giáºt mình hoảng sợ: "Äồ *** đái", ông ta thốt lên. Má»™t số sÄ© quan khác cÅ©ng à o tá»›i.
- Các vị hãy nhìn xem, cái con ngÆ°á»i nà y đến từ đâu váºy? - viên đại uý nói vá»›i há». - Äó là Grêgôriô StêvensÆ¡n.
Và o lúc rạng sáng, AccaÄ‘iô bị bắn ở trÆ°á»›c bức tÆ°á»ng nghÄ©a địa sau khi há»™i đồng quân sá»± há»p khẩn cấp. Trong hai giá» cuối cùng của Ä‘á»i mình, cáºu vẫn chÆ°a hiểu nổi vì sao cái ná»—i sợ chết từng dằn vặt mình ngay từ thuở thÆ¡ ấu đã biến mất. Vá»›i vẻ bình thản lạnh lùng, không há» báºn tâm tá»›i việc chứng tá» lòng dÅ©ng cảm má»›i nảy sinh, cáºu nghe những lá»i luáºn tá»™i dà i dòng.
Cáºu nghÄ© tá»›i Ucsula mà giá» nà y có lẽ bà đang cùng uống cà phê vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya dÆ°á»›i bóng cây dẻ. Cáºu nghÄ© tá»›i đứa con gái tám tháng vẫn chÆ°a được đặt tên và tá»›i đứa trẻ sẽ ra Ä‘á»i và o tháng tám tá»›i. cáºu nghÄ© tá»›i Santa Sôphia đê la Piêđat đêm qua đã Æ°á»›p thịt má»™t con hÆ°Æ¡u cho bữa cÆ¡m trÆ°a ngà y thứ bảy, nhá»› mái tóc dà i buông xõa xuống hai vai cô, nhá»› những hà ng mi dà i của cô giống nhÆ° những bá» mi được là m giả. Cáºu nghÄ© tá»›i những ngÆ°á»i của mình không mảy may thÆ°Æ¡ng tiếc. Trong lẽ công bằng cần phải trang trải vá»›i cuá»™c Ä‘á»i, cáºu bắt đầu hiểu được trên thá»±c tế cáºu yêu biết nhÆ°á»ng nà o những ngÆ°á»i cáºu từng căm ghét. Ngà i chủ tịch há»™i đồng quân sá»± bắt đầu bà i phát biểu cuối cùng của mình trÆ°á»›c lúc AccaÄ‘iô chợt nhá»› rằng đã qua Ä‘i hai giỠđồng hồ rồi. "Mặc dù các chức vụ được giao cho y không có gì đáng kể, - ngà i chủ tịch nói, - nhÆ°ng vá»›i thái Ä‘á»™ hung hăng vô trách nhiệm và độc ác y đã đẩy những ngÆ°á»i dÆ°á»›i quyá»n của mình tá»›i những cái chết vô Ãch thì Ä‘iá»u đó cÅ©ng đủ để khép y và o tá»™i tá» hình"… Tại trÆ°á»ng há»c rạn nứt vốn là nÆ¡i lần đầu tiên cảm nháºn sá»± chắc chắn của quyá»n lá»±c, cách mấy mét thì tá»›i phòng há»c mà lần đầu tiên biết đến thứ tình yêu ngỡ ngà ng, AccaÄ‘iô bắt gặp hình thức ná»±c cÆ°á»i của thẩn chết. Trên thá»±c tế, đối vá»›i cáºu lúc nà y, cái có tầm quan trá»ng không phải là cái chết mà là sá»± sống và bởi thế, cái cảm giác mà cáºu cảm nháºn khi ngÆ°á»i ta tuyên án tá» hình mình không phải là cái cảm giác sợ hãi mà là cái cảm giác nhá»› nhung. Cáºu vẫn im lặng cho tá»›i khi được há»i nguyện vá»ng cuối cùng của mình là gì.
- Hãy nói vá»›i vợ tôi, - cáºu trả lá»i vá»›i giá»ng nói sang sảng, - rằng đặt tên cho con gái tôi là Ucsula, - cáºu nghÄ© rồi khẳng định: đúng là Ucsula tên của bà ná»™i. Và hãy nói vá»›i vợ tôi rằng nếu đứa trẻ sắp ra Ä‘á»i là con trai thì đặt tên là Hôsê AccaÄ‘iô nhÆ°ng không phải lấy tên của ông bác mà là tên của ông ná»™i nó.
TrÆ°á»›c lúc ngÆ°á»i ta mang cáºu tá»›i bức tÆ°á»ng ở nghÄ©a địa, cha xứ Nicanô định rá»a tá»™i cho cáºu. "Tôi không có gì phải ân háºn cả", AccaÄ‘iô nói, và là m theo lệnh của Ä‘á»™i hà nh hình sau khi uống hết tách cà phê Ä‘en. NgÆ°á»i chỉ huy Ä‘á»™i hà nh hình, má»™t ngÆ°á»i chuyên thi hà nh các bản án tá» hình, có tên rất đúng vá»›i nghá» của mình: đại uý Rôkê Cacnixêrô(3). Trên con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i tá»›i nghÄ©a địa, dÆ°á»›i trá»i mÆ°a lất phất, AccaÄ‘iô nháºn thấy rằng má»™t ngà y thứ tÆ° rạng sáng Ä‘ang loé lên ở chân trá»i. Ná»—i nhá»› nhụng hoà tan trong sÆ°Æ¡ng má» và để lại má»™t sá»± tò mò khủng khiếp.
Chỉ đến khi ngÆ°á»i ta ra lệnh cho cáºu dá»±a lÆ°ng và o tÆ°á»ng, AccaÄ‘iô má»›i nhìn thấy Rêbêca vá»›i mái tóc Æ°á»›t, mặc bá»™ váy áo hoa mà u hồng Ä‘ang mở toang cá»a nhà . Cáºu cố lòng thầm khấn để Rêbêca nháºn ra mình. Quả nhiên, vừa lúc ấy Rêbêca nhìn ra bức tÆ°á»ng nghÄ©a địa và bá»—ng đứng đần ra vẻ hoảng hốt. Hầu nhÆ° cô má»›i chỉ kịp ra hiệu để chà o từ biệt AccaÄ‘iô. AccaÄ‘iô đã đáp lại cÅ©ng bằng Ä‘iệu bá»™ tÆ°Æ¡ng tá»±. Giữa lúc ấy những há»ng súng bốc khói nhả đạn và o AccaÄ‘iô và cáºu nghe rõ rà ng từng lá»i từng lá»i má»™t bản nhã ca được cụ Menkyađêt ngâm và cảm thấy những bÆ°á»›c chân chệnh choạng của Santa Sôphia đê la Piêđat, cô thiếu nữ trinh tiết, vang trong phòng há»c và cảm thấy trên mÅ©i mình có cái lạnh cứng của nÆ°á»›c đá, cái mà cáºu đã chú ý tá»›i khi thấy nó trong hốc mÅ©i của tá» thi Rêmêđiôt. "À, con c… - cáºu vừa kịp nghÄ© ra, - ta quên mất không nói rằng nếu sinh con gái hãy đặt tên là Rêmêđiôt". Váºy là lúc ấy, cáºu đã cảm thấy ná»—i sợ hãi từng tra tấn mình suốt cả cuá»™c Ä‘á»i. Viên đại uý ra lệnh nổ súng. Hầu nhÆ° AccaÄ‘iô vừa kịp ưỡn ngá»±c và ngẩng đầu lên mà không hiểu từ đâu chảy ra má»™t dòng nÆ°á»›c đằng đặc nóng bá»ng Ä‘ang thiêu đốt các cÆ¡ bắp mình:
- Äồ dê cụ, - cáºu thét - Äảng Tá»± do muôn năm!
Chú thÃch:
(1) Francisco Petrarca (1304-1374) nhà thÆ¡ Ã, má»™t trong những nhà nhân văn vÄ© đại
(2) Nghĩa là : bà Thánh Sôphia của lòng hiếu thảo.
(3) Nghĩa là Rô kê - Tên đồ tể.
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 10:02 AM.
|
02-09-2008, 02:24 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 7
Chiến tranh kết thúc và o tháng năm. Hai tuần trÆ°á»›c khi chÃnh phủ ra thông cáo chÃnh thức và trong má»™t lá»i tuyên bố huênh hoang, hỠđã hứa, sẽ trừng trị không thÆ°Æ¡ng tiếc đối vá»›i những ngÆ°á»i cầm đầu cuá»™c khởi nghÄ©a. ChÃnh lúc ấy đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya bị bắt là m tù binh ngay trong lúc chà ng đóng giả thà y mo AnhÄ‘iêng sắp vượt qua được biên giá»›i phÃa tây đất nÆ°á»›c. Trong số hai mÆ°Æ¡i mốt ngÆ°á»i theo chà ng trong chiến tranh có mÆ°á»i bốn ngÆ°á»i chết tráºn, sáu ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng và chỉ còn lại Ä‘á»™c má»™t ngÆ°á»i ở bên chà ng trong thất bại cuối cùng. NgÆ°á»i đó là đại tá Hêrinênđô Mackêt. Qua má»™t sắc lệnh đặc biệt, tin chà ng bị bắt được công bố ở là ng Macônđô.
"Nó còn sống… - Ucsula báo tin cho chồng mình. "Chúng ta cầu mong rằng kẻ thù của nó có lòng Ä‘á»™ lượng". Sau ba ngà y khóc lóc má»™t buổi chiá»u ná» Ä‘ang khuấy nồi kẹo sữa trên bếp lá»a, bà nghe rõ mồn má»™t tiếng con trai mình ngay ở bên tai. "Äó là thằng Aurêlianô", bà gà o toáng lên trong lúc chạy ra gốc cây đẻ để báo tin cho chồng: "Tôi không biết Ä‘iá»m báo nhÆ° thế nà o nhÆ°ng nó sống và chúng ta được thấy nó ngay thôi mà ". Bà cho Ä‘iá»m báo ấy là sá»± tháºt. Bà sai lau sà n nhà và xếp đặt lại giÆ°á»ng tủ bà n ghế. Má»™t tuần sau, má»™t nguồn tin không xuất xứ, không dá»±a và o sắc lệnh, đã Ä‘au lòng khẳng định Ä‘iá»m báo ấy. Äại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya bị kết án tá» hình, và bản án sẽ được thi hà nh ở là ng Macônđô để uy hiếp dân chúng. Và o lúc bảy giá» hai mÆ°Æ¡i phút sáng má»™t ngà y thứ hai ná», Amaranta Ä‘ang mặc quần áo cho Aurêlianô Hôsê thì nghe từ xa vẳng đến tiếng ồn à o và má»™t hồi kèn cornêt lanh lảnh rợn ngÆ°á»i, và sau đó má»™t phút Ucsula đẩy cá»a phòng bÆ°á»›c và o. "NgÆ°á»i ta giải nó vá»" bà bảo thế. Quân lÃnh cứ phải vất vả dùng báng súng nện và o đám đông lá»™n xá»™n. Ucsula và Amaranta chạy tá»›i đầu phố, rẽ đám đông và thế là nhìn thấy Aurêlianô BuênÄ‘ya. Chà ng giống nhÆ° má»™t gã ăn mà y: quần áo rách tả tÆ¡i, râu tóc rối bù, Ä‘i chân đất, hai tay bị trói giáºt cánh khuá»·u vá»›i chiếc thừng cá»™t và o đầu yên con ngá»±a do viên sÄ© quan Ä‘ang cưỡi. Cùng vá»›i chà ng, bá»n lÃnh còn giải theo đại tá Hêrinênđô Mackêt, cÅ©ng lôi thôi rách rÆ°á»›i và thảm hại nhÆ° chà ng. Hai ngÆ°á»i không há» buồn. Nom há» dÆ°á»ng nhÆ° Ä‘ang hồi há»™p trÆ°á»›c công chúng gà o thét chá»i bá»›i đám lÃnh đồi bại nhất hạng.
- á»i con Æ¡i! - trong khung cảnh ồn à o tiếng gà o thét, Ucsula gá»i con mình và bà tát và o mặt tên lÃnh định ngăn mình lại.
Con ngựa của viên sĩ quan nhẩy cẫng lên. Lúc nà y, đại tá Aurêlianô Buênđya mới dừng chân, run rẩy và tránh hai cánh tay mẹ dang ra định ôm mình và dõi và o mắt bà một cái nhìn nghiêm khắc:
- Xin mẹ hãy vỠnhà đi, - chà ng nói. - Mẹ hãy xin phép nhà chức trách mà đến thăm con ở trại giam.
Chà ng nhìn Amaranta Ä‘ang đứng cách chà ng hai bÆ°á»›c chân ở sau lÆ°ng Ucsula, mỉm cÆ°á»i vá»›i cô, há»i: "Tay em là m sao thế kia". Amaranta giÆ¡ bà n tay cuốn băng Ä‘en lên. "Bị bá»ng", cô trả lá»i và kéo Ucsula vá» phÃa sau để khá»i bị ngá»±a giẫm phải. Bá»n lÃnh bắn súng chỉ thiên. Äá»™i quân canh gác đặc nhiệm vây lấy hai tù nhân và phi ngá»±a kéo há» vá» trại lÃnh.
Buổi chiá»u ngà y hôm ấy, Ucsula đến trại giam thăm đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya. Bà đã định thông qua đông Apôlina Môscôtê để xin phép và o thăm nhÆ°ng ngà i đã bị những quân nhân Ä‘á»™c tà i tÆ°á»›t hết quyá»n lá»±c. Cha xứ Nicanô Ä‘ang bị cÆ¡n sốt Ä‘au gan đánh gục. Cha mẹ của đại tá Hênnêncô Mackêt, ngÆ°á»i không bị kết án tá» hình, cố tình đến thăm con trai nhÆ°ng hỠđã bị bá»n lÃnh lấy báng súng nện cho rồi Ä‘uổi Ä‘i. TrÆ°á»›c ná»—i vô vá»ng tìm kiếm những ngÆ°á»i trung gian giúp mình, hÆ¡n nữa lại tá»± nhủ lòng rằng đằng nà o con trai mình cÅ©ng sẽ bị bắn và o sáng sá»›m hôm sau, cho nên Ucsula gói má»™t gói đồ dùng định mang cho chà ng, rồi má»™t mình bà đi thẳng đến trại lÃnh.
- Tôi là mẹ của đại tá Aurêlianô Buênđya, - bà tự giới thiệu.
Bá»n lÃnh gác chặn bà lại. "Muốn thế nà o thì thế, tôi cứ và o", Ucsula bảo bá»n chúng. "Nếu nhÆ° các ngÆ°á»i được lệnh bắn, hãy bắt đầu cùng má»™t thể Ä‘i". Bà ẩy má»™t tên lÃnh sang bên, bÆ°á»›c và o lá»›p há»c cÅ© nÆ¡i má»™t tốp lÃnh để trần Ä‘ang hì hục lau súng. Má»™t viên sÄ© quan mặc quân phục dã chiến, da hồng hà o Ä‘eo má»™t đôi kÃnh mắt dà y nhÆ° Ä‘Ãt chai, cá» chỉ khoan thai, đã ra lệnh cho bá»n lÃnh gác rút Ä‘i.
- Tôi là mẹ của đại tá Aurêlianô Buênđya, - Ucsula nhắc lại.
- Bà muốn nói rằng, - viên sÄ© quan, vá»›i nụ cÆ°á»i đáng yêu sá»a lại bà , - bà là bà mẹ đẻ ra ngà i Aurêlianô BuênÄ‘ya.
Trong cách nói nhá» nhẹ của viên sÄ© quan, Ucsula nháºn ra ngữ Ä‘iệu má»m mại của dân vùng cao nguyên, những ngÆ°á»i Ä‘á»m đáng.
- ThÆ°a ngà i, đúng nhÆ° ngà i nói. - Bà thà nh thá»±c thú nháºn. - Ngà i sẵn lòng cho tôi và o thăm nó chứ.
Äã có lệnh cấp trên không cho phép bất kỳ má»™t ai đến thăm các tù nhân bị án tá» hình. NhÆ°ng viên sÄ© quan nà y đã dám chịu trách nhiệm vá» việc cho bà và o thăm con trai trong vòng mÆ°á»i lăm phút. Ucsula giở cho viên sÄ© quan xem các thứ bà đựng trong gói: má»™t bá»™ quần áo sạch để thay, đôi ủng con trai bà đi trong ngà y là m lá»… cÆ°á»›i, và kẹo sữa được để Ä‘Ã nh ngay từ cái hôm bà nháºn Ä‘iá»m báo. Bà gặp đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya trong phòng giam, nằm dà i trên chiếc giÆ°á»ng má»™t, dang rá»™ng hai cánh tay vì nách chà ng sÆ°ng vù lên. NgÆ°á»i ta đã cho phép chà ng cạo râu. Bá»™ ria ráºm vểnh lên xoăn lại cà ng tô Ä‘áºm hÆ¡n đôi gò má cao của chà ng. DÆ°á»ng nhÆ° Ucsula thấy rằng con trai mình da xanh hÆ¡n lúc ra Ä‘i, cao hÆ¡n và cô Ä‘Æ¡n hÆ¡n bao giá» hết. Chà ng đã biết tÆ°á»ng táºn má»i chuyện xảy ra ở nhà mình: Piêtrô Crêspi tá»± tá», AccaÄ‘iô hống hách và bị hà nh hình, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya ngà y má»™t yếu Ä‘i dÆ°á»›i bóng cây dẻ. Chà ng biết rằng Amaranta đã quyết định suốt Ä‘á»i ở váºy để nuôi dạy Aurêlianô Hôsê và biết rằng đứa bé nà y rất ngoan, hÆ¡n nữa lại thông minh, há»c Ä‘á»c và viết và o ngay lúc nó há»c nói. Kể từ lúc bÆ°á»›c và o phòng giam, Ucsula cảm thấy mình bị khống chế bởi sá»± trưởng thà nh của con trai, bởi vẻ là m chủ của nó, bởi ánh hà o quang quyá»n thế toả sáng trên là n da nó. Bà ngạc nhiên thấy chà ng rõ má»i chuyện. "Mẹ đã biết rồi đấy, con Ä‘oán rất tà i mà ", chà ng nói đùa. Rồi vá»›i vẻ nghiêm trang chà ng nói thêm: "Sáng nay, khi há» giải con Ä‘i, con có cảm giác tất cả má»i chuyện nà y đã xảy ra".
Quả có thế, trong lúc dân chúng gà o thét giáºn dữ bên mình, chà ng đã táºp trung suy nghÄ© và ngạc nhiên trÆ°á»›c vẻ già cá»—i của là ng trong vòng má»™t năm qua. Những cây hạnh Ä‘Ã o xoè những tà u lá rách mÆ°á»›p. Các ngôi nhà , đã quét vôi xanh, rồi quét vôi Ä‘á» sau đó lại quét vôi xanh, bắt đầu mang má»™t mà u sắc khó gá»i được tên.
- Con Ä‘ang đợi gì nà o? - Ucsula thở dà i. - Thá»i gian Ä‘ang trôi Ä‘i.
- Äúng thế, - Aurêlianô thừa nháºn, - nhÆ°ng không nhiá»u đâu mẹ ạ.
DÆ°á»›i hình thức nà y, chuyến thăm viếng từng chỠđợi khá lâu, từng được cả hai chuẩn bị những câu há»i và dá»± kiến cả những câu trả lá»i, lại má»™t lần nữa trở thà nh cuá»™c nói chuyện thÆ°á»ng ngà y. Khi ngÆ°á»i lÃnh gác báo buổi nói chuyện đã hết giỠđược phép, Aurêlianô láºt chiếu lấy ra má»™t cuốn giấy nhá»n mồ hôi. Äó là những vần thÆ¡ của chà ng. Má»™t số là những bà i thÆ¡ chà ng viết lúc yêu Rêmêđiôt và đã mang theo khi ra Ä‘i và má»™t số là những bà i thÆ¡ chà ng viết trong những lúc nghỉ ngÆ¡i sau tráºn đánh lòng đầy hoang mang. "Mẹ hãy hứa vá»›i con là không để cho ai Ä‘á»c chúng Ä‘i", chà ng nói, "ngay đêm nay mẹ hãy đốt chúng trong lò nÆ°á»›ng bánh nhé". Ucsula hứa vá»›i chà ng, rồi bà sá»a soạn hôn tạm biệt chà ng.
- Mẹ mang cho con một khẩu súng lục đấy, - bà nói thầm.
Äại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya ngó quanh thấy tên lÃnh gác không ở đấy. "Chẳng Ãch gì cho con đâu mẹ ạ", chà ng nói khẽ. "Thôi được, mẹ cứ để lại đấy, kẻo chúng lại khám mẹ lúc Ä‘i ra".
Ucsula rút từ trong yếm ngá»±c ra má»™t khẩu súng lục và chà ng giấu nó dÆ°á»›i chiếu. "Bây giá» thì không cần phải tiá»…n biệt", chà ng bình thản nói. "Mẹ chẳng cần phải van xin ai và cÅ©ng chẳng cần phải hạ mình trÆ°á»›c ai. Mẹ cứ coi nhÆ° là chúng đã bắn chết con từ lâu rồi". Ucsula báºm môi lại để khá»i báºt ra tiếng khóc.
- Con hãy chÆ°á»m gạch nóng và o những vết tấy sÆ°ng trong nách Ä‘i, - bà nói.
Bà quay ná»a vòng rồi ra khá»i xà lim. Äại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya đứng yên vẻ suy tÆ° cho đến khi cá»a đóng lại. Sau đó chà ng nằm xuống giÆ°á»ng dang rá»™ng hai cánh tay: Ngay từ lúc bÆ°á»›c và o tuổi thiếu niên, khi bắt đầu nháºn thức được những Ä‘iá»m báo của mình, chà ng đã nghÄ© rằng cái chết phải được báo trÆ°á»›c trong má»™t dấu hiệu dứt khoát, không thể nhầm lẫn, và cÅ©ng không thể thay đổi được nhÆ°ng chẳng còn mấy giá» nữa chà ng sẽ phải chết mà chÆ°a có má»™t dấu hiệu nà o đến vá»›i mình.
Má»™t lần ná» có má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đẹp lá»™ng lẫy bÆ°á»›c và o doanh trại Tucurinca, xin phép những ngÆ°á»i lÃnh gác cho phép mình và o thăm chà ng. Bá»n hỠđể cho cô gái Ä‘i và o bởi hỠđã quen thói cuồng tÃn của má»™t số bà mẹ vẫn thÆ°á»ng cho con gái mình đến phòng ngủ của các chiến binh nổi tiếng nhất, theo đúng nhÆ° lá»i những ngÆ°á»i nà y nói ra, để cải tạo nòi giống. Äêm ấy đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya vừa là m xong bà i thÆ¡ nói vá» ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông lạc lối trong mÆ°a thì cÅ©ng là lúc cô gái bÆ°á»›c và o phòng. Chà ng quay lÆ°ng lại phÃa cô ta để đặt tá» giấy ấy và o ngăn kéo có khoá, là nÆ¡i chà ng vẫn cất giữ các bà i thÆ¡ của mình. Thế là chà ng cảm thấy thần chết. Chà ng vá»› lấy khẩu súng trong ngăn kéo mà không há» quay mặt lại.
- Là m ơn, chớ có mà bắn! - Chà ng nói.
Khi chà ng quay lại, vá»›i bà n tay lăm lăm khẩu súng sắp nhả đạn, thì cô gái đã hạ súng xuống, luống cuống không biết là m gì. Bằng cách nà y chà ng đã thoát được bốn trong số mÆ°á»i má»™t tráºn phục kÃch. Trái lại có má»™t kẻ không bao giá» lùng bắt được đã Ä‘á»™t nháºp và o doanh trại quân cách mạng đâm chết đại tá MăcgÆ¡riphicô Visban, ngÆ°á»i bạn chà cốt của chà ng, lúc đó Ä‘ang nằm run trên giÆ°á»ng đợi ra mồ hôi hạ cÆ¡n sốt. Chỉ cách mấy mét thôi, trong lúc ngủ trên chiếc võng mắc cùng phòng, chà ng không hay biết gì. Những cố gắng của chà ng nhằm hệ thống hoá lại các Ä‘iá»m báo Ä‘á»u trở nên vô Ãch. Bá»—ng nhiên, những Ä‘iá»m báo cùng hiển hiện má»™t lúc trong ánh chá»›p rá»±c sáng trì thông minh siêu việt, nhÆ°ng không thể nắm bắt được vì chúng giống nhÆ° má»™t niá»m tin tuyệt đối nhÆ°ng thoáng qua. Có những lúc chúng rất hiển nhiên đến mức khi chúng đã ứng nghiệm rồi chà ng má»›i coi là những Ä‘iá»m báo. Má»™t và i lần khác chúng hiện ra rõ rà ng nhÆ°ng lại không được ứng nghiệm. ThÆ°á»ng thì chúng chỉ là những cú đấm bất chợt, thô thiển của sá»± mê tÃn. NhÆ°ng khi ngÆ°á»i ta tuyên án tá» hình và khi ngÆ°á»i ta yêu cầu chà ng bà y tá» những nguyện vá»ng cuối cùng của mình thì chà ng không gặp má»™t trở ngại nhá» nà o để khẳng định Ä‘iá»m báo mà chà ng nháºn ra trong câu trả lá»i của mình:
- Tôi yêu cầu bản án được thi hà nh ở Macônđô, - chà ng nói.
Viên chánh án khó chịu.
- BuênÄ‘ya, anh chá»› mong thoát chết, - ngà i nói vá»›i chà ng, - đó chẳng qua là má»™t thủ Ä‘oạn kéo dà i thá»i gian thôi.
- Hình nhÆ° các ngà i không muốn thi hà nh bản án nà y ở Macônđô, - ngà i đại tá nói - nhÆ°ng đó là nguyện vá»ng cuối cùng của tôi.
Kể từ đó chà ng không nháºn được Ä‘iá»m báo nữa. Hôm Ucsula đến thăm chà ng trong nhà tù, sau khi suy nghÄ© lao lung, chà ng đã Ä‘i đến kết luáºn: có thể lần nà y cái chết sẽ không được báo trÆ°á»›c vì nó không phụ thuá»™c và o số pháºn mà phụ thuá»™c và o ý nguyện của những tên Ä‘ao phủ. Äêm ấy chà ng thức trắng váºt vã vá»›i hai nách tấy mủ Ä‘au nhức nhối. NhÆ°ng trÆ°á»›c lúc trá»i rạng sáng, chà ng nghe rõ những bÆ°á»›c chân ngoà i hà nh lang.
"Chúng đến", chà ng nói vá»›i chÃnh mình và bá»—ng nhiên chà ng nghÄ© tá»›i Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, ngÆ°á»i lúc đó trong buổi sáng sá»›m buồn thảm ngồi dÆ°á»›i gốc cây dẻ cÅ©ng Ä‘ang nghÄ© tá»›i chà ng.
Không cảm thấy sợ, cÅ©ng không thấy nhá»› nhung, chà ng chỉ cảm thấy Ä‘iên ruá»™t rằng cải chết nhân tạo nà y đã không để cho mình táºn mắt nhìn thấy kết quả cuối cùng của biết bao công việc còn bá» dở. Cánh cá»a mở, má»™t tên lÃnh gác bÆ°á»›c và o phòng mang cho chà ng má»™t tách cà phê. Ngà y hôm sau và o đúng giá» nà y, chà ng vẫn sống trong cảm giác ấy, cáu tiết vì hai nách Ä‘au, và má»i chuyện lại xảy ra đúng nhÆ° thế. Ngà y thứ năm, chà ng cÅ©ng chia sẻ niá»m vui ăn kẹo sữa vá»›i những tên lÃnh gác, chà ng mặc bá»™ quần áo sạch hÆ¡i cháºt so vá»›i ngÆ°á»i chà ng, và đi đôi ủng mà u vécni. Ngà y thứ sáu bá»n há» vẫn chÆ°a bắn chà ng.
Thá»±c ra bá»n há» không dám thi hà nh bản án. Lòng bất phục tùng của dân chúng đã buá»™c các nhà chức trách quân sá»± phải nghÄ© rằng việc bắn đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya sẽ gây ra những háºu quả chÃnh trị nghiêm trá»ng không chỉ ở Macônđô mà còn ở toà n vùng đầm lầy, do đó bá»n há» phải xin ý kiến các nhà chức trách trên tỉnh. Äêm thứ bảy, đại uý Rôkê Cacnixêrô cùng má»™t số sÄ© quan đến quán bác Catarinô. Chỉ có má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà , hầu nhÆ° bị bắt buá»™c, đã dám đón ngà i vá» phòng mình. "Các chị em không ai dám ngủ vá»›i ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông mà há» biết là sẽ chết", cô gái thú nháºn vá»›i ngà i. "Không ai biết sá»± thể sẽ nhÆ° thế nà o nhÆ°ng cả dân là ng Ä‘i đến đâu cÅ©ng nói rằng viên sÄ© quan bắn đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya cÅ©ng nhÆ° tất cả binh lÃnh trong Ä‘á»™i hà nh hình ấy sá»›m hay muá»™n từng ngÆ°á»i từng ngÆ°á»i má»™t Ä‘á»u sẽ bị giết chết, dù cho há» trốn chạy tá»›i táºn cùng trá»i cuối đất". Äại uý Rôkê Cacnixêrô Ä‘em chuyện đó nói vá»›i má»™t số sÄ© quan, và những ngÆ°á»i nà y lại thÆ°a lên cấp trên. Ngà y chủ nháºt, mặc dù không má»™t ai đã chứng minh được thá»±c rõ rà ng, mặc dù không má»™t hà nh Ä‘á»™ng quân sá»± nà o có thể là m đảo lá»™n không khà trầm mặc đến nặng ná» trong những ngà y ấy, cả là ng Ä‘á»u biết rõ rằng các sÄ© quan tìm má»i cách để thoái thác nhiệm vụ thi hà nh bản án. Ngà y thứ hai trong má»™t bức Ä‘iện tÃn ghi rõ lệnh chÃnh thức: "Vụ hà nh hình cần phải được thi hà nh trong hai mÆ°Æ¡i bốn giá» kể từ khi nháºn Ä‘iện". Äêm ấy các sÄ© quan nhét bảy lá phiếu ghi tên mình và o má»™t chiếc mÅ© kê pi, và số pháºn hẩm hiu của đại uý Rôkê Cacnixêrô đã run rủi ngà i bốc trúng lá phiếu của ngÆ°á»i phải thi hà nh bản án: "Äã là váºn rủi thì không tránh được", vá»›i ná»—i cay đắng chết lặng trong lòng ngà i nói. "Äã sinh ra Ä‘á»i là m con má»™t con Ä‘iếm thì ta sẽ chết nhÆ° con má»™t con Ä‘iếm…". Và o lúc năm giá» sáng, bằng hình thức bốc thăm ngà i thà nh láºp Ä‘á»™i hà nh hình, rồi táºp hợp bá»n há» lại ở trong sân trại, và đánh thức kẻ từ tù dáºy bằng câu nói có tÃnh cách tiá»n định:
- Äi thôi, BuênÄ‘ya, - ngà i giục chà ng, - giá» của chúng ta đã Ä‘iểm.
- À, ra là thế đấy, - ngà i đại tá nói, - ta đang mơ thấy mình bị những vết tấy là m nổ tung ra.
Rêbêca BuênÄ‘ya, kể từ khi biết tin Aurêlianô sẽ bị bắn, thÆ°á»ng xuyên thức dáºy từ lúc ba giá» sáng. Bà ngồi im trong phòng tối mà dõi nhìn bức tÆ°á»ng nghÄ©a địa qua cá»a sổ hé mở, trong lúc đó cái giÆ°á»ng bà ngồi cứ rung lên theo nhịp tiếng ngáy của Hôsê AccaÄ‘iô. Cả tuần bà kiên nhẫn ngồi đợi nhÆ° trÆ°á»›c đây đợi thÆ° Piêtrô Crêspi. "Chúng sẽ không bắn chú ấy ở đây đâu", Hôsê AccaÄ‘iô nói vá»›i bà . "Chúng sẽ bắn chú ấy ở ngay trong trại giam và o lúc ná»a đêm để không ai biết ai là kẻ chỉ huy Ä‘á»™i hà nh hình và rồi chúng sẽ chôn chú ấy ở ngay đấy". Tuy váºy, Rêbêca vẫn tiếp tục chỠđợi. "Bá»n chúng ngu muá»™i đến mức nhất định chúng sẽ bắn chú ấy ở đây", bà nói. Bà quá tin mình đến mức bà đã chuẩn bị sẵn cách mở cá»a và cách giÆ¡ tay chà o vÄ©nh biệt chà ng. "Chúng sẽ không dẫn chú ấy Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng cái đâu, - ông vẫn má»™t má»±c khuyên, - bởi vì chúng chỉ có sáu tên lÃnh yếu bóng vÃa trong khi thừa biết rằng dân chúng đã sẵn sà ng là m bất cứ Ä‘iá»u gì". Không nghe cái lôgich của chồng mình, bà vẫn ngồi bên cá»a sổ nhìn ra bức tÆ°á»ng nghÄ©a địa.
- Rồi mình sẽ thấy chúng là những kẻ ngu dại như thế đấy, - bà nói.
Và o lúc năm giá» sáng ngà y thứ ba, Hôsê AccaÄ‘iô đã uống xong cà phê và thả Ä‘Ã n chó săn ra thì cÅ©ng là lúc Rêbêca đóng cá»a lại và cố sức vịn thà nh má»™t đầu giÆ°á»ng để khá»i ngã. "Chúng đã dẫn chú ấy ra đấy rồi", bà thở dà i. "Ôi chú ấy đẹp là m sao".
Hôsê AccaÄ‘iô thò đầu qua cá»a sổ, nhìn thảy chà ng run rẩy trong ánh bình minh, mặc bá»™ quần áo vốn là quần áo của ông khi còn trẻ. Chà ng đã đứng quay lÆ°ng và o tÆ°á»ng, hai tay chống nạnh vì hai nách sÆ°ng tấy không để cho chà ng buông thõng tay xuống. "Rõ tháºt là ná»±c cÆ°á»i", đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya lẩm bẩm. "Rõ tháºt là ná»±c cÆ°á»i đến mức phải dùng tá»›i sáu thằng Ä‘Ã n ông bệnh hoạn để giết má»™t ngÆ°á»i tay không vÅ© khÃ". Chà ng cứ nhắc Ä‘i nhắc lại mãi vá»›i biết bao ná»—i giáºn dữ đến mức dÆ°á»ng nhÆ° chà ng Ä‘ang sôi tiết, và đại uý Rôkê Cacnixêrô cÅ©ng thấy mủi lòng vì ngà i nghÄ© rằng đại tá Ä‘ang cầu Chúa. Khi Ä‘á»™i hà nh hình chÄ©a súng và o chà ng thì ná»—i giáºn dữ của chà ng đã váºt chất hoá thà nh má»™t chất nhầy có vị đắng Ä‘á»ng lại ở lưỡi ru chà ng ngủ và buá»™c chà ng nhắm mắt lại. Thế là lúc ấy ánh sáng huy hoà ng của buổi bình minh biến mất, và chà ng lại nhìn thấy chÃnh mình còn rất nhóc con mặc quần cÅ©n cỡn vá»›i chiếc nÆ¡ thắt nÆ¡i cổ, và chà ng nhìn thấy tha mình trong má»™t buổi chiá»u rá»±c rỡ dẫn mình và o trong rạp và chà ng nhìn tảng nÆ°á»›c đá. Khi nghe thấy tiếng thét, chà ng nghÄ© ngay rằng đó là mệnh lệnh cuối cùng cho Ä‘á»™i hà nh hình. Chà ng mở choà ng mắt. Vá»›i sá»± tò mò lạnh gáy, chà ng đợi những viên đạn cắm pháºp và o mình nhÆ°ng chỉ thấy đại uý Rôkê Cacnixêrô Ä‘ang giÆ¡ hai tay lên, và thấy Hôsê AccaÄ‘iô Ä‘ang vượt qua Ä‘Æ°á»ng cái lăm lăm khẩu súng săn sẵn sà ng nhả đạn.
- Xin đừng bắn, - viên đại uý nói vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô - ngà i đã tá»›i theo lệnh phán truyá»n của đấng Toà n năng.
Từ đó, bắt đầu má»™t cuá»™c chiến tranh má»›i. Viên đại uý Rôkê Cacnixêrô cùng vá»›i sáu ngÆ°á»i dÆ°á»›i quyá»n mình đã theo đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya Ä‘i giải thoát cho các nhà cách mạng, tÆ°á»›ng Victôriô Mêđina, hiện đã bị kết án tá» hình ở Riôacha. Há» nghÄ© phải cÆ°á»›p lấy thá»i gian bằng cách nhanh chóng vượt qua dãy núi men theo con Ä‘Æ°á»ng Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã Ä‘i để láºp ra là ng Macônđô nhÆ°ng chÆ°a đầy má»™t tuần há» thống nhất nháºn định rằng đó là con dÆ°á»ng không thể Ä‘i theo được. Thế là há» phải thá»±c hiện má»™t lá»™ trình đầy nguy hiểm men theo sÆ°á»n các dãy núi vá»›i số đạn dược quá Ãt á»i của những ngÆ°á»i lÃnh trong Ä‘á»™i hà nh hình. Bá»n há» nghỉ lại ở ngoà i bìa các là ng. Má»™t ngÆ°á»i trong bá»n há» cải trang cầm con cá và ng, giữa ban ngà y và o là ng để tìm gặp những ngÆ°á»i thuá»™c phái Tá»± do hiện Ä‘ang nằm chá».
Sáng hôm sau những ngÆ°á»i nà y Ä‘i săn và sẽ chẳng bao giá» thấy há» trở vá». Khi từ má»™t khuá»·u núi bá»n há» nhìn thấy thà nh phố Rioacha thì tÆ°á»›ng Victôriô Mêđina đã bị hà nh hình. Những ngÆ°á»i dÆ°á»›i quyá»n đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya liá»n suy tôn chà ng là TÆ° lệnh các lá»±c lượng vÅ© trang cách mạng miá»n duyên hải Caribê vá»›i quân hà m cấp tÆ°á»›ng. Chà ng nháºn chức nhÆ°ng từ chối quân hà m và tá»± đặt cho mình má»™t Ä‘iá»u kiện là chÆ°a nháºn quân hà m chừng nà o quân Ä‘á»™i của mình chÆ°a đánh đổ được chế Ä‘á»™ Bảo hoà ng. Äúng ba tháng sau chà ng đã táºp hợp được hÆ¡n má»™t nghìn quân nhÆ°ng lại bị quân chÃnh phủ đánh cho tan tác.
Những ngÆ°á»i sống sót tháo chạy vá» biên giá»›i phÃa đông đất nÆ°á»›c. Má»™t lần khác ngÆ°á»i ta được biết rằng bá»n hỠđã đổ bá»™ lên Cabô đê la Vêla từ phÃa quần đảo Antidat thế mà má»™t thông cáo của chÃnh phủ được truyá»n Ä‘i qua Ä‘Æ°á»ng bÆ°u Ä‘iện và được in lại dÆ°á»›i hình thức những tá» thông báo vui mắt tung Ä‘i khắp đất nÆ°á»›c loan tin vá» cái chết của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya. NhÆ°ng sau đó hai ngà y má»™t bức Ä‘iện rắc rối khác gần nhÆ° cùng má»™t lúc vá»›i bức Ä‘iện trÆ°á»›c, đã báo tin má»™t cuá»™c khởi nghÄ©a má»›i ở vùng đồng bằng phÃa Nam. Huyá»n thoại vá» tà i xuất quỉ nháºp thần của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya bắt đầu nhÆ° thế đấy. Những tin tức giống nhau và khác nhau loan tin chà ng thắng lợi ở Vidanuêva, tin chà ng thất bại ở Goacamadan, chà ng đã bị những ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng ở Côlômbia và Vênêxuêla là m thịt, chà ng chết ở má»™t là ng nà o đó thuá»™c vùng đầm lầy, và má»™t lần nữa chà ng lại nổi dáºy ở Urumita. Những nhà lãnh đạo của đảng Tá»± do trong lúc ấy Ä‘ang thÆ°Æ¡ng lượng để có sá»± tham gia của mình trong quốc há»™i, đã coi chà ng nhÆ° má»™t kẻ phiêu lÆ°u mạo hiểm không đại diện cho đảng. ChÃnh phủ quốc gia liệt chà ng và o hạng tÆ°á»›ng cÆ°á»›p, và trao giải năm ngà n pêsô cho ai bắt được chà ng. Sau mÆ°á»i sáu cuá»™c vÅ© trang nổi dáºy thất bại, đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya vá»›i hai nghìn quân vốn là ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng được vÅ© trang tất từ vùng Goahira, đã xuất quân và đội cấm vệ Bảo hoà ng bị đánh bất ngá» trong lúc ngủ, phải bá» thà nh phố Riôacha tháo chạy. Tại đây chà ng thiết láºp sở Tổng chỉ huy của mình và tuyên bố cuá»™c chiến đấu toà n diện chống chế Ä‘á»™. Phản ứng đầu tiên của chÃnh phủ mà chà ng nháºn được là sá»± Ä‘e doạ sẽ bắn đại tá Hêrinênđô Mackêt trong vòng bốn mÆ°á»i tám tiếng đồng hồ nếu chà ng không rút hết lá»±c lượng vÅ© trang của mình vá» biên giá»›i phÃa đông. Äại tá Rôkê Cacnixêrô, lúc nà y đã là m tham mÆ°u trưởng của chà ng, trình trá»ng Ä‘Æ°a cho chà ng bức Ä‘iện. NhÆ°ng chà ng đã để lá»™ niá»m vui khi Ä‘á»c bức Ä‘iện.
- Tốt lắm, - chà ng reo lên, - Macônđô đã có trạm Ä‘iện tÃn rồi.
Sá»± trả lá»i của chà ng là dứt khoát. Trong ba tháng chà ng đợi thà nh láºp sở Tổng chỉ huy của mình ở Macônđô. Nếu lúc đó chà ng không được thấy đại tá Hêrinênđô Mackêt còn sống thì chà ng sẽ bắn không cần xét há»i toà n bá»™ số sÄ© quan đã bị bắt là m tù binh, bắt đầu từ các sÄ© quan cấp tÆ°á»›ng và đồng thá»i chà ng sẽ ra lệnh cho những ngÆ°á»i dÆ°á»›i quyá»n để há» cÅ©ng theo chÃnh cái cách thức ấy tiến hà nh bắn giết sÄ© quan Bảo hoà ng cho đến khi kết thúc chiến tranh. Ba tháng sau, khi chà ng chiến thắng tiến quân và o Macônđô thì cú ôm hôn đầu tiên mà chà ng nháºn được trên con Ä‘Æ°á»ng từ đầm lầy và o là ng là cú ôm hôn của đại tá Hêrinênđô Mackêt.
Ngôi nhà đông đúc trẻ nhá». Ucsula đã đón Santa Sôphia đê la Piêđat cùng vá»›i đứa con gái đầu lòng và hai đứa trẻ sinh đôi chà o Ä‘á»i năm tháng sau vụ hà nh hình AccaÄ‘iô vá» nhà mình.
Trái vá»›i nguyện vá»ng cuối cùng của ngÆ°á»i bị tá» hình, cụ đã đặt cho đứa con gái đầu lòng của anh cái tên Rêmêđiôt. "Ta tin rằng đó là điá»u AccaÄ‘iô muốn nói", cụ bảo. "Chúng ta sẽ không gá»i nó là Ucsula bởi vì vá»›i cái tên nà y nó sẽ khổ cả má»™t Ä‘á»i".
Còn hai đứa trẻ sinh đôi, cụ đặt má»™t đứa tên là AccaÄ‘iô Sêgunđô và đứa kia là Aurêlianô Sêgunđô. Amaranta nháºn trách nhiệm trông nom cả bá»n trẻ nà y. Cô kê những chiếc ghế nhỠở trong phòng khách rồi nháºn thêm má»™t số trẻ hà ng xóm thà nh láºp má»™t lá»›p vỡ lòng. Khi đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya trở vá» là ng, giữa tiếng pháo rá»n vang nổ và tiếng chuông nhà thá» gióng giả đổ hồi, có Ä‘á»™i đồng ca trẻ nhỠđến hát đón chà o chà ng ngay tại nhà mình. Aurêlianô Hôsê, cao ká»u nhÆ° ông ná»™i, mặc bá»™ đồng phục sÄ© quan cách mạng, đã giÆ¡ tay theo nghi thức quân sá»± chà o chà ng.
Trong lúc hà n huyên, chuyện vui xen lẫn chuyện buồn. Má»™t năm sau khi đại tá Aurêlianô trốn thoát, Hôsê AccaÄ‘iô và Rêbêca dá»n vỠở trong ngôi nhà do AccaÄ‘iô xây dá»±ng. Không má»™t ai biết chuyện ông đã phá đám vụ hà nh hình. Vợ chồng há» xây dá»±ng má»™t tổ ấm gia đình mến khách trong ngôi nhà má»›i nằm ở má»™t góc đẹp nhất của quảng trÆ°á»ng lá»›n, nép dÆ°á»›i bóng má»™t cây hạnh Ä‘Ã o cổ thụ có ba tổ chim cổ Ä‘á». Ngôi nhà có má»™t cá»a chÃnh đón khách và bốn cá»a sổ đón ánh sáng. Những bạn gái của Rêbêca trong đó có bốn chị em nhà Môscôtê hiện vẫn ở váºy đã nối lại các buổi há»p mặt để thêu thùa mà những năm trÆ°á»›c đây không bao giá» bị đứt quãng ở hà nh lang bầy những cháºu thu hải Ä‘Æ°á»ng. Hôsê AccaÄ‘iô tiếp tục hưởng quyá»n lợi trên những đất Ä‘ai chiếm Ä‘oạt vá»›i những văn tá»± đã được chÃnh phủ Bảo hoà ng thừa nháºn. Buổi chiá»u nà o ngÆ°á»i ta cÅ©ng thấy ông vai mang khẩu súng săn hai nòng cưỡi ngá»±a trở vá», theo sau là nhÅ©ng con chó săn dữ tợn, trên yên ngá»±a lủng lắng má»™t xâu thá» rừng. Má»™t buổi chiá»u tháng chÃn trÆ°á»›c tráºn cuồng phong Ä‘e doạ đổ xuống, ông trở vá» nhà sá»›m hÆ¡n thÆ°á»ng lệ. Ông chà o Rêbêca Ä‘ang ở trong phòng ăn, buá»™c Ä‘Ã n chó ở ngoà i sân, treo xâu thá» và o nhà bếp để sau đó mổ và ướp thịt, rồi trÆ°á»›c và o phòng nghỉ thay quần áo. Sau nà y Rêbêca trình bà y rằng khi chồng bà bÆ°á»›c và o phòng ngủ thì bà đã ở trong nhà tắm và không hay biết gì hết. Äó là má»™t lá»i giải thÃch khó tin được nhÆ°ng không có lá»i giải thÃch nà o sáng tá» hÆ¡n và không má»™t ai có thể nghÄ© tá»›i má»™t nguyên cá»› nà o khác để mà Rêbêca Ä‘i giết ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông đã mang lại hạnh phúc cho mình. Việc ấy có thể là má»™t chuyện bà hiểm duy nhất không bao giỠđược là m sáng tỠở là ng Macônđô.
Hôsê AccaÄ‘iô vừa đóng cá»a buồng lại thì láºp tức má»™t phát súng lục nổ vang là m rung chuyển cả căn nhà . Má»™t dòng máu chảy ra từ dÆ°á»›i cánh cá»a, bò qua phòng khách, Ä‘i ra Ä‘Æ°á»ng, tiếp tục chảy dá»c theo những con Ä‘Æ°á»ng gáºp ghá»nh, trèo lên những báºc Ä‘a và những váºt cản, bò má»™t mạch theo Ä‘Æ°á»ng Thổ NhÄ© Kỳ, rẽ ngoặt sang trái và o má»™t phố rồi lại ngoặt phải sang phố khác trÆ°á»›c khi nó quay má»™t góc vuông thÆ°á»›c thợ ngay trÆ°á»›c nhà BuênÄ‘ya rồi chui dÆ°á»›i cá»a đóng kÃn và o nhà , cứ bám lấy tÆ°á»ng mà vượt qua phòng khách để khá»i vấy bẩn những tấm thảm trải nhà , tiếp tục bò qua má»™t phòng khác, lượn má»™t vòng rõ rá»™ng để tránh bà n ăn, bò theo dá»c hà nh lang những cháºu thu hồi Ä‘Æ°á»ng và chui qua chiếc ghế Amaranta ngồi dạy toán cho Aurêlianô Hôsê mà không bị nhìn thấy, rồi biến mất khi chui và o kho ngô, rồi xuất hiện ở nhà bếp nÆ¡i Ucsula dang Ä‘áºp ba mÆ°Æ¡i sáu quả trứng để là m bánh.
- Lạy đức mẹ Äồng trinh Maria, - Ucsula gà o toáng lên.
Dòng máu chảy ngược lại, và để Ä‘i tìm nguồn của nó, bà chui qua kho ngô, Ä‘i theo dá»c hà nh lang những chấu thu hải Ä‘Æ°á»ng nÆ¡i cáºu bé Aurêlianô Hôsê Ä‘ang Ä‘á»c to ba vá»›i ba là sáu vá»›i ba là chÃn, vượt qua các phòng ăn và hai phòng khách, rồi bà đi má»™t mạch ra Ä‘Æ°á»ng cái, rồi rẽ trái ngoặt phải để đổ và o Ä‘Æ°á»ng Thổ NhÄ© Kỳ, mà không nhá»› rằng mình vẫn mang theo chiếc tạp dá» mặc khi là m bếp và hai chiếc dép lê Ä‘i trong nhà , rồi bà đi ra quảng trÆ°á»ng chui qua cá»a và o má»™t ngôi nhà chÆ°a bao giá» bà ở, rồi bà đẩy cánh cá»a phòng ngủ và hầu nhÆ° bà ngợp trong mìn thuốc súng, và bà gặp Hôsê AccaÄ‘iô nằm sấp mặt xuống sà n nhà ngÆ°á»i đè lên đôi ủng vừa được tháo ra, và thấy dòng máu vừa rỉ ra từ lá»— tai phải của ông. NgÆ°á»i ta không thấy má»™t vết thÆ°Æ¡ng nà o trên thân thể ông cÅ©ng nhÆ° không thể tìm được khẩu súng đã bắn. CÅ©ng không tà i nà o tẩy rá»a được mùi khói súng khét lẹt trên thi thể. Äầu tiên ngÆ°á»i ta lấy xà phòng và bã cỠđể tắm rá»a, sau đó ngâm nó trong nÆ°á»›c giấm và muối, sau nữa dùng tro và nÆ°á»›c chanh, sau cùng ngÆ°Æ¡i ta đặt ná» và o trong má»™t thùng nÆ°á»›c tẩy quắn áo ngâm suốt sáu giá» liá»n. NgÆ°á»i ta kỳ cá» quá nhiá»u cho ông đến mức những hình săm bắt đầu phai má»±c. Khi ngÆ°á»i ta dùng tá»›i biện pháp Æ°á»›p xác ông vá»›i muối tiêu, rau thìa là , lá nguyệt quế và ninh tá» thi trên bếp lá»a âm ỉ trong má»™t ngà y ròng, thì tá» thi bắt đầu bung ra và buá»™c má»i ngÆ°á»i phải mai táng ngay tức khắc. NgÆ°á»i ta liệm tá» thi và o má»™t cá»— áo quan ngoại cỡ dà i hai mét rưỡi và rá»™ng má»™t mét mất, bên trong giát sắt lá và được vÃt chặt lại bằng những chiếc ốc thép. Mặc dù được tắm rá»a và khâm liệm kỹ nhÆ° nhÆ° váºy, tá» thi vẫn phả ra mùi khét lẹt dá»c Ä‘Æ°á»ng khi đám tang Ä‘i qua.
Cha Nicanô, vá»›i cái bụng Ä‘au gan tròn vo nhÆ° cái trống, đứng trên giÆ°á»ng rẩy nÆ°á»›c thánh cho ông. Mặc dù mấy tháng sau nà y ngÆ°á»i ta xây má»™ vá»›i những tấm bê tông đặt ở trên và rắc tro, mùn cÆ°a và vôi bá»™t, nghÄ©a địa vẫn tiếp tục nồng nặc mùi khét thuốc súng, đến ná»—i những năm sau nà y, những kỹ sÆ° thuá»™c Công ty chuối đã phải đổ má»™t chiếc áo bê tông để úp lên ngôi má»™. Ngay sau khi ngÆ°á»i ta lôi cá»— quan tà i Ä‘i, láºp tức Rêbêca đóng cá»a lại và bà đã tá»± chôn sống mình trong ngôi nhà , mặc má»™t bá»™ quần áo vải thô nhà u nát mà không má»™t ý muốn thế tục nà o có thể là m rách nó. Trong thá»i kỳ xuất hiện quỉ dữ JuÄ‘iô Erăngtê, ở Macônđô xảy ra đợt oi nóng khủng khiếp khiến chim chóc cứ lao đầu qua lÆ°á»›i sắt để rúc và o phòng ngủ mà chết, bà có Ä‘i ra Ä‘Æ°á»ng má»™t lần, đã già lắm rồi, Ä‘i đôi ủng mà u trắng bạc cÅ© kỹ và đội má»™t chiếc mÅ© có gà i những bông hoa nhá» li ti. Lần cuối cùng có ngÆ°á»i đã nhìn thấy bà còn sống là dịp bà đã bắn chết tÆ°Æ¡i gã kẻ trá»™m định phá cá»a nhà mình. Kể từ đó, không má»™t ai ngoà i ArhêmÄ‘a, ngÆ°á»i ở và ngÆ°á»i bạn tâm phúc của bà , tiếp xúc trá»±c tiếp vá»›i bà . Có thá»i kỳ ngÆ°á»i ta được biết rằng bà đã viết thÆ° cho đức Giám mục, ngÆ°á»i bà gá»i là anh há» mình, nhÆ°ng ngÆ°á»i ta cÅ©ng đồn rằng bà không bao giá» nháºn được thÆ° trả lá»i. Dân là ng đã quên bà .
Mặc dầu thắng lợi trở vá», đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya vẫn không vui lòng vá»›i những kết quả trông thấy. Quân chÃnh phủ rút khá»i các thị trấn không há» kháng cá»± và điá»u đó đã gieo trong đám dân chúng vừa được giải phóng má»™t ảo tưởng vá» thắng lợi không thể đảo ngược được. NhÆ°ng những ngÆ°á»i cách mạng, nhất là đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya đã hiểu đúng sá»± tháºt hÆ¡n. Mặc dù trong lúc ấy chà ng duy trì được năm ngà n ngÆ°á»i dÆ°á»›i quyá»n mình, và giữ vững hai tỉnh thuá»™c miá»n duyên hải nhÆ°ng chà ng ý thức rõ rà ng rằng lá»±c lượng của mình Ä‘ang bị ép vá» phÃa biển và đang ở trong hoà n cảnh chÃnh trị quá rắc rối đến mức khi chà ng ra lệnh dá»±ng lại tháp chuông nhà thá» bị đạn pháo phá đổ thì cha Nicanô nằm trên giÆ°á»ng bệnh phải thốt lên: "Äây là má»™t trò cÆ°á»i: những ngÆ°á»i bảo vệ đức tin Kitô giáo đã nã pháo phá nhà thá» còn những kẻ Tam Ä‘iểm lại ra lệnh xây dá»±ng nó". Hà ng giá» và hà ng giá» chà ng ở lỳ trong phòng Ä‘iện tÃn nói chuyện vá»›i tÆ° lệnh các thị trấn khác, để tìm má»™t lối thoát.
NhÆ°ng má»—i báºn ra khá»i phòng, chà ng cà ng khẳng định cảm nghÄ© cuá»™c chiến Ä‘ang kết thúc. Khi những tin chiến thắng má»›i của những ngÆ°á»i Tá»± do được chuyển đến và được loan báo ầm Ä© thì chà ng suy tÃnh những kết quả đã già nh được trên các bản đồ và chà ng hiểu rằng quân Ä‘á»™i của mình Ä‘ang ngà y má»™t rút sâu và o rừng để chống chá»i vá»›i ho lao và muá»—i rừng, Ä‘ang rút ngà y má»™t xa thà nh phối "Chúng ta Ä‘ang để mất thá»i gian", chà ng than thở trÆ°á»›c các sÄ© quan. "Chúng ta sẽ còn mất thá»i gian nữa trong lúc những tên chó má trong đảng Tá»± do Ä‘ang xin xá» má»™t chá»— ngồi trên nghị trÆ°á»ng". Trong những đêm mất ngủ nằm ngá»a trên chiếc võng mắc trong chÃnh căn phòng từng là xà lim tá» tù, chà ng nhá»› lại hình ảnh những vị luáºt sÆ° mặc đồ Ä‘en cổ áo khoác dá»±ng lên che kÃn tai và ống tay áo buông chùng che kÃn bà n tay từ trong dinh Tổng thống bÆ°á»›c ra và o lúc giá buốt của buổi đêm vá» sáng, mà rét run cầm cáºp, mà lẩn nhanh và o những vÆ°á»n cà phê ảo não lúc hừng đông để đắn Ä‘o cân nhắc Ä‘iá»u ngà i Tổng thống muốn nói khi ngà i bảo rằng được, hoặc giả Ä‘iá»u ngà i muốn nói khi ngà i bảo rằng không và để dò tìm Ä‘iá»u ngà i Tổng thống Ä‘ang suy nghÄ© khi ngà i nói má»™t chuyện hoà n toà n khác hẳn. Trong khi đó chà ng Ä‘uổi muá»—i, cố chịu Ä‘á»±ng không khà oi nóng tá»›i ba mÆ°Æ¡i nhăm Ä‘á»™, và cảm thấy ngà y cà ng xÃch gần cái buổi mai đáng sợ khi chà ng buá»™c phải ra lệnh cho quân sÄ© của mình nhảy à o xuống biển.
Má»™t đêm nôn nao ná», Pila Tecnêra hát cùng vá»›i đám lÃnh ở trong sân. Chà ng nhá» thị Ä‘oán tÆ°Æ¡ng lai cho mình qua những quân bà i. "Hãy giữ mồm giữ miệng", đó là tất cả những gì Pila Tecnêra thấy rõ sau khi sắp xếp các quân bà i và thu chúng lại.
"Tôi không biết Ä‘iá»u đó có nghÄ©a gì, nhÆ°ng Ä‘iá»m báo hiện rất rõ: hãy giữ mồm giữ miệng"… Hai ngà y sau, có má»™t ai đó thay chà ng ra lệnh cho má»™t ngÆ°á»i cần vụ chuẩn bị má»™t tách cà phê không pha Ä‘Æ°á»ng, rồi ngÆ°á»i cần vụ nà y chuyển lệnh cho ngÆ°á»i khác, ngÆ°á»i nà y lại chuyển cho ngÆ°á»i khác cho tá»›i khi tách cà phê không pha Ä‘Æ°á»ng qua tay nhiá»u ngÆ°á»i được mang đến chá»— ở của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya. Không há» gá»i cà phê nhÆ°ng vì đã có sẵn ở đấy rồi nên đại tá uống luôn. Tách cà phê ấy có má»™t lượng bá»™t mã tiá»n đủ giết má»™t con ngá»±a Ä‘á»±c. Khi ngÆ°á»i ta mang chà ng vá» nhà , chà ng đã cứng Ä‘Æ¡, co rúm, lưỡi thè ra giữa hai hà m răng. Ucsula chiến đấu vá»›i tá» thần để cứu chà ng. Sau khi là m cho chà ng nôn oẹ hết để rá»a ruá»™t, bà dùng khăn trải giÆ°á»ng hÆ¡ nóng đắp kÃn cho chà ng và cho chà ng uống lòng trắng trứng gà trong hai ngà y liá»n, cho tá»›i khi cái cÆ¡ thể yếu á»›t lấy lại được nhiệt Ä‘á»™ bình thÆ°á»ng. Äến ngà y thứ tÆ° chà ng thoát khá»i nguy hiểm. Trái vá»›i ý nguyện của mình, do bị Ucsula và các sÄ© quan của mình ngăn cản, chà ng nằm yên trên giÆ°á»ng thêm má»™t tuần nữa. Chỉ đến lúc nà y chà ng má»›i biết các bà i thÆ¡ của mình vẫn chùa được đốt. "Äêm ấy mẹ không muốn vá»™i và ng", Ucsula thanh minh vá»›i chà ng. "Äêm ấy, khi Ä‘i nhóm bếp, mẹ nghÄ© tốt hÆ¡n hết là hãy đợi cho tá»›i khi tá» thi con được mang vá» nhà ".
Sống giữa những con búp bê của Rêmêđiôt vây quanh, trong Ä‘iá»u kiện sức khoẻ dần dần bình phục, đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya, qua các bà i thÆ¡ của mình, đã hồi tưởng lại những thá»i kỳ sôi nổi nhất của Ä‘á»i mình. Chà ng lại là m thÆ¡. Trong nhiá»u giá» liá»n, bên lá» những sá»± kiện nổi báºt của má»™t cuá»™c chiến tranh không tÆ°Æ¡ng lai, chà ng khẳng định những kinh nghiệm của mình ngay bên bá» vá»±c của cái chết. Váºy là trà não của chà ng ngà y má»™t sáng tá» hÆ¡n đến mức có thể láºt trái láºt phải để xem xét nó. Có má»™t đêm ná», chà ng há»i đại tá Hêrinênđô Mackêt:
- Hãy nói với tôi đi, vì sao anh bạn chiến đấu?
- Vì sao anh lại há»i tôi thế nhỉ, - đại tá Hêrinênđô Mackêt trả lá»i. - Vì đảng Tá»± do vÄ© đại.
- Anh tháºt hạnh phúc vì đã biết mục tiêu chiến đấu của mình, - chà ng trả lá»i. - Còn vá» phần mình, cho đến bây giá» hầu nhÆ° tôi má»›i biết rằng mình chiến đấu vì lòng kiêu hãnh.
- Thế thì tồi quá, - đại tá Hêrinênđô Mackêt trả lá»i.
Sá»± cảnh cáo của Hêrinênđô Mackêt khiến đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya vui thÃch. "DÄ© nhiên rồi", chà ng nói. "NhÆ°ng trong má»i trÆ°á»ng hợp, tốt hÆ¡n hết là chẳng nên biết vì sao mình chiến đấu" Chà ng nhìn và o mắt bạn mỉm lá»i và nói rõ hÆ¡n:
- Hoặc là như anh đã chiến đấu vì một cái gì đó chẳng có nghĩa gì với ai cả.
ChÃnh niá»m kiêu hãnh ấy đã ngăn cản chà ng liên hệ vá»›i các nhóm vÅ© trang trong vùng ná»™i địa, trong khi đó các nhà lãnh đạo của đảng Tá»± do lại không công khai Ä‘Æ°a ra những tuyên bố nhằm đánh tan luáºn Ä‘iệu cho chà ng là má»™t tên tÆ°á»›ng cÆ°á»›p. Tuy nhiên, chà ng biết rằng nếu gạt bá» những trở ngại ấy thì ngay láºp tức sẽ phá tan vòng vây chiến tranh nguy hiểm. Sức khoẻ bình phục đã cho phép chà ng suy nghÄ©. Váºy là chà ng xin được của Ucsula không chỉ số và ng còn lại mà cả số vốn liếng nhiá»u vô kể do bà tÃch luỹ được, chà ng phong cho đại tá Hêrinênđô Mackêt là m Quan tổng trấn trông coi các vấn Ä‘á» quân sá»± và dân sá»± ở Macônđô, rồi chà ng lên Ä‘Æ°á»ng để thiết láºp quan hệ vá»›i các nhóm khởi nghÄ©a ở vùng ná»™i địa.
Äại tá Hêrinênđô Mackêt không chỉ là ngÆ°á»i thân tÃn nhất của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya mà còn là ngÆ°á»i được Ucsula coi là ngÆ°á»i trong nhà . Dù là ngÆ°á»i thanh lịch, e lệ, ngoan nết chà ng vẫn là ngÆ°á»i được rèn luyện để thÃch hợp vá»›i tráºn mạc hÆ¡n là vá»›i công việc lãnh đạo. Những cố vấn chÃnh trị của chà ng dá»… dà ng lái chà ng và o những mê cung lý thuyết. NhÆ°ng chà ng cÅ©ng đã ổn định được má»™t không khà thanh bình kiểu thôn dã ở Macônđô vốn là điá»u đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya mÆ¡ Æ°á»›c cho tuổi già chuyên sống bằng cách sản xuất những con cá và ng. Tuy sống chung vá»›i cha mẹ mình, nhÆ°ng chà ng ăn cÆ¡m trÆ°a ở nhà Ucsula má»™t tuần tá»›i hai hoặc ba bữa. Chà ng dạy Aurêlianô Hôsê há»c sá» dụng vÅ© khÃ, dạy bảo những kiến thức quân sá»± cÆ¡ bản và vá»›i sá»± đồng tình của Ucsula chà ng mang nó đến sống trong doanh trại để rèn cặp nó thà nh ngÆ°á»i. Nhiá»u năm vá» trÆ°á»›c dù hãy còn trẻ con, đã có lần Hêrinênđô Mackêt ngá» tình vá»›i Amaranta. Lúc ấy Amaranta còn Ä‘ang thầm yêu trá»™m nhá»› Piêtrô Crêspi do đó đã giá»…u cợt chà ng. Hêrinênđô Mackêt vẫn chỠđợi. Có lần từ trong nhà tù chà ng gá»i cho Amaranta má»™t bức thÆ° nhá» cô thêu chữ cái mở đầu tên và há» của cha mình lên má»™t tá khăn mùi soa. Chà ng còn gá»i tiá»n cho cô nữa. Trong vòng má»™t tuần lá»… Amaranta mang đến nhà tù cho chà ng má»™t tá khăn mùi soa đã thêu cùng vá»›i số tiá»n ấy, và cô đã ở lại và i giá» liá»n để nói chuyện vá» quá khứ. "Khi ra khá»i nÆ¡i đây, anh sẽ cÆ°á»›i em là m vợ", Hêrinênđô Mackêt nói khi tạm biệt cô. Amaranta cÆ°á»i nhÆ°ng vẫn nghÄ© vá» chà ng trong lúc "dạy đám trẻ nhá» há»c Ä‘á»c và muốn là m sống trở lại trong trái tim mình tình yêu bồng bá»™t thá»i trẻ vốn là ná»—i Ä‘am mê đối vá»›i Piêtrô Crêspi; để hiến dâng cho chà ng. Những ngà y thứ bảy, ngà y và o thăm tù, cô qua nhà bố mẹ Hêrinênđô Mackêt rồi cùng hỠđến nhà tù. Có má»™t ngà y thứ bảy, Ucsula ngạc nhiên bắt gặp cô đứng ở nhà bếp Ä‘ang đợi bánh quy ra lò để chá»n những chiếc ngon nhất nhét và o má»™t cái túi đã thêu sẵn chá» dịp nà y.
- Con hãy lấy nó Ä‘i con ạ! - bà nói vá»›i cô. - Hãn hữu lắm má»›i có má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nhÆ° nó đấy.
Amaranta là m ra vẻ khó chịu:
- Con chẳng cần phải mồi chà i ai cả - cô cãi lại mẹ. - Con mang cho Hêrinênđô những chiếc bánh quy nà y chăng qua là vì thÆ°Æ¡ng anh ấy sá»›m muá»™n cÅ©ng sẽ bị ngÆ°á»i ta bắn chết.
Không hỠđắn Ä‘o cô buá»™t miệng nói ra. NhÆ°ng lúc ấy chÃnh phủ công khai Ä‘e doạ sẽ bắn đại tá Hêrinênđô Mackêt nếu nhÆ° các lá»±c lượng khởi nghÄ©a không ná»™p Riôacha. Các buổi đến thăm ngÆ°á»i tù bị đình chỉ. Amaranta đóng cá»a, má»™t mình ở trong nhà khóc lóc tá»± khổ sở vì ý nghÄ© cho mình là kẻ có tá»™i giống nhÆ° ý nghÄ© đã day dứt cô khi Rêmêđiôt chết, cÅ©ng nhÆ° má»™t lần khác những lá»i nói thiếu cân nhắc của cô đã là trách nhiệm đối vá»›i má»™t cái chết khác, cái chết của Piêtrô Crêspi. Ucsula an ủi cô. Bà đảm bảo vá»›i cô rằng đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya sẽ có hà nh Ä‘á»™ng thá»±c tế mạnh mẽ để ngăn cản vụ hà nh hình, bà hứa rằng chÃnh bà sẽ đón Hêrinênđô Mackêt vá» nhà khi nà o chiến tranh kết thúc. Bà đã thá»±c hiện lá»i hứa trÆ°á»›c thá»i hạn dá»± định. Khi Hêrinênđô Mackêt tá»›i nhà vá»›i chức trách Quan tổng trấn trông coi các vấn Ä‘á» quân sá»± và dân sá»± thì bà đón tiếp chà ng nhÆ° má»™t ngÆ°á»i con, vuốt ve chiá»u chuá»™ng chà ng để chà ng ở lại, và tá»± đáy lòng mình bà cầu khẩn chà ng hãy nhá»› lại ý định lấy Amaranta là m vợ. Những lá»i cầu khẩn của bà dÆ°á»ng nhÆ° được linh nghiệm. Những ngà y tá»›i nhà để ăn cÆ¡m trÆ°a, đại tá Hêrinênđô Mackêt lÆ°u lại cả má»™t buổi chiá»u để chÆ¡i cá» Ä‘am vá»›i Amaranta ở ngoà i hà nh lang bà y những cháºu thu hải Ä‘Æ°á»ng. Ucsula mang đến cho đôi trai gái nà o cà phê sữa, nà o bánh quy, trông nom đám trẻ nhỠđể chúng khá»i quấy rầy hai ngÆ°á»i. Trên thá»±c tế, Amaranta cố nhóm lại tình yêu say mê thá»i trẻ của mình mà lúc nà y nó nhÆ° má»™t đám tro nguá»™i lạnh bị lãng quên trong trái tim mình. Vá»›i niá»m khát khao đã đạt tá»›i Ä‘á»™ không thể thay đổi được, cô chỠđón những ngà y chà ng sẽ đến nhà mình ăn trÆ°a, chỠđón những buổi chiá»u chÆ¡i cá» Ä‘am và chá» cho thá»i gian Ä‘i trong lúc mình ngồi bên cạnh má»™t chiến binh có tên gợi bao niá»m lÆ°u luyến mà những ngón tay của ngÆ°á»i ấy cứ run lên khi Ä‘i quân cá». NhÆ°ng trong ngà y đại tá Hêrinênđô Mackêt nhắc lại nguyện vá»ng tha thiết của mình được cÆ°á»›i Amaranta thì cô đã từ chối:
- Em sẽ chẳng lấy ai, - cô nói, - lại cũng không lấy anh đâu. Anh yêu Aurêlianô quá tới mức anh sẽ lấy em vì anh không thể lấy anh ấy mà .
Äại tá Hêrinênđô Mackêt là ngÆ°á»i Ä‘iá»m tÄ©nh. "Anh sẽ kiên trì chỠđợi", chà ng nói. "Sá»›m muá»™n gì anh cÅ©ng sẽ cÆ°á»›i em".
Chà ng tiếp tục đến chÆ¡i nhà . Tá»± giam mình ở trong phòng ngủ để khóc vụng, Amaranta lấy hai đầu ngón tay bịt kÃn lá»— tai để khá»i nghe thấy tiếng ngÆ°á»i theo Ä‘uổi mình Ä‘ang kể cho Ucsula nghe những tin tức chiến sá»± má»›i nhất, và mặc dù thèm nhìn chà ng đến chết được nhÆ°ng cô vẫn đủ nghị lá»±c để không ra tiếp chà ng.
Lúc ấy, đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya đã sắp xếp thá»i gian để cá» hai tuần má»™t lần gá»i má»™t thông báo tỉ mỉ vá» Macônđô. NhÆ°ng chỉ có Ä‘á»™c má»™t lần, sau gần tám tháng ra Ä‘i, chà ng má»›i viết thÆ° riêng cho Ucsula. Má»™t sứ giả đặc nhiệm đã mang đến nhà má»™t phong thÆ° được viết vá»›i lối chữ rất đẹp của đại tá: "Hãy trông nom cha tháºt cẩn tháºn vì cha sẽ mất". Ucsula thảng thốt. "Nếu Aurêlianô nói thì Aurêlianô đã biết", Ucsula nói, và nhá» ngÆ°á»i khiêng Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya và o phòng ngủ. Cụ không chỉ nặng nhÆ° trÆ°á»›c đây vốn đã nặng mà còn nặng thêm lên rất nhiá»u trong suốt thá»i kỳ nằm dÆ°á»›i bóng cây dẻ đến mức bảy ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông lá»±c lưỡng không khiêng nổi, buá»™c há» phải kéo lê cụ và o nhà . Mùi rêu non lẫn mùi má»™c nhÄ©, thứ mùi của không khà ẩm lâu năm và đáºm đặc, là m sá»±c nức cả căn phòng khi cụ già lá»±c lưỡng dầm mÆ°a đãi nắng đã lâu ngà y bắt đầu thở. Ngà y hôm sau, cụ không thức dáºy ở trên giÆ°á»ng đặt trong phòng. Sau khi Ä‘i khắp các phòng tìm kiếm, Ucsula lại má»™t lần nữa thấy cụ nằm dÆ°á»›i bóng cây dẻ. Thế là há» trói cụ và o giÆ°á»ng. Dẫu khá»e mạnh nhÆ°ng Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã bị loại ra ngoà i vòng chiến đấu… Cụ bằng lòng vá»›i tất cả, không phân biệt được nữa. Nếu cụ trở lại nằm dÆ°á»›i bóng cây dẻ không phải vì sở nguyện mà vì thói quen của cÆ¡ thể. Ucsula chăm nom cụ, cho cụ ăn và kể cho cụ nghe những tin tức vá» Aurêlianô. NhÆ°ng thá»±c ra, ngÆ°á»i duy nhất mà cụ tiếp xúc từ đã lâu là Pruđênxiô Aghila.
Vá»›i dáng vẻ tiá»u tụy vì tuổi già trong cõi âm phủ, Pruđênxiô Aghila cứ má»™t ngà y hai lẳn đến nhà nói chuyện vá»›i cụ. Hai ngÆ°á»i nói chuyện vá» gà chá»i. Hai ngÆ°á»i hứa hẹn vá»›i nhau sẽ xây dá»±ng má»™t chuồng nuôi những chú gà chá»i tuyệt vá»i, không chỉ để vui vẻ trÆ°á»›c má»™t số tráºn thắng mà còn để giải khuây trong những ngà y chủ nháºt man mát buồn ở cõi âm phủ. Pruđênxiô Aghila là ngÆ°á»i tắm rá»a cho cụ, cho cụ ăn, kể cho cụ nghe những thắng lợi hiển hách của má»™t ngÆ°á»i hoà n toà n xa lạ được gá»i là Aurêlianô và ngÆ°á»i nà y là đại tá trong chiến đấu. Khi ở má»™t mình, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya khuây khá»a đôi phần vá»›i giấc mÆ¡ trong căn buồng vô cùng táºn. Cụ mÆ¡ thấy mình đứng dáºy khá»i giÆ°á»ng, mở cá»a chÃnh mà đi sang phòng bên có cái giÆ°á»ng vá»›i đầu giÆ°á»ng là m bằng thép tôi, má»™t chiếc ghế xÃch Ä‘u bằng gá»— liá»…u giá» vá»›i chÃnh má»™t bức chân dung Thánh bà Äồng trinh Rêmêđiôt treo trên bức tÆ°á»ng cuối phòng. Từ phòng nà y cụ Ä‘i sang phòng khác giống y hệt, mà cá»a của nó mở ra dẫn sang phòng khác giống y hệt, rồi sau đó sang phòng khác cÅ©ng giống y hệt, cứ nhÆ° thế cho đến vô cùng táºn. Cụ thÃch Ä‘i từ phòng nà y sang phòng khác, nhÆ° Ä‘i trong má»™t hà nh lang hai bên tÆ°á»ng Ä‘á»u gắn gÆ°Æ¡ng, cho tá»›i khi Pruđênxiô Aghila vá»— vai cụ. Thế là cụ trở vá» lẳn lượt Ä‘i qua các phòng, trong lúc quay lại mà tỉnh giấc dần, cụ chạy trên con Ä‘Æ°á»ng ngược lại, để rồi lại gặp Pruđênxiô Aghila trong cái phông của Ä‘á»i thá»±c. NhÆ°ng rồi có má»™t đêm ná», sau hai tuần Ucsula Ä‘Æ°a cụ và o nhà , Pruđênxiô Aghila vá»— vai cụ ngay ở phòng trung gian giữa cõi thá»±c và cõi má»™ng và cụ mãi mãi dừng lại ở đấy, mà cứ tưởng rằng đó là phòng của Ä‘á»i thá»±c. Sáng ngay hôm sau, khi mang bữa Ä‘iểm tâm cho cụ, Ucsula bắt gặp má»™t ngÆ°á»i từ ngoà i hà nh lang Ä‘i lại phÃa mình. NgÆ°á»i ấy béo lùn, mặc bá»™ quần áo Ä‘en, Ä‘á»™i má»™t chiếc mÅ© Ä‘en rá»™ng và nh chụp gần hết đôi mắt buồn rầu của ông ta. "Trá»i Æ¡i", - Ucsula nghÄ© bụng. "Ai nhÆ° là Menkyađêt… NgÆ°á»i đó là Cataurê, em trai Visitaxiôn, ngÆ°á»i tá»± bá» nhà ra để tránh dịch mất ngủ và từ đó đến nay không có tin tức gì. Visitaxiôn há»i em mình trở lại để là m gì thì ông ta dùng tiếng thổ dân trả lá»i:
- Em đến dự đám tang của hoà ng đế.
Thế là má»i ngÆ°á»i đổ xô và o phòng Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya dùng hết sức lay cụ, gà o to lên để gá»i cụ, lấy gÆ°Æ¡ng soi chiếu và o lá»— mÅ©i cụ để gá»i, nhÆ°ng không là m sao gá»i cụ tỉnh được. Sau đó Ãt lâu, khi ngÆ°á»i thợ má»™c Ä‘o cụ để đóng áo quan, qua cá»a sổ, ngÆ°á»i ta thấy trá»i đổ xuống tráºn mÆ°a hoa li ti mà u và ng. Cả đêm ấy, những bông hoa nhá» li ti mà u và ng rÆ¡i xuống má»™t cái là ng Ä‘ang trong ná»—i âm thầm Ä‘au khổ. Hoa phủ kÃn các nóc nhà và hoa lấp kÃn các lối ra và o. Bầu trá»i sá»±c nức mùi hoa khiến cho những con váºt ngủ ngoà i trá»i phải ngá»™t thở. Hoa trá»i rÆ¡i xuống không biết cÆ¡ man nà o mà kể, đến mức khi trá»i sáng các con Ä‘Æ°á»ng phủ đầy hoa phẳng lỳ nhÆ° má»™t tấm chăn. NgÆ°á»i ta buá»™c phải dùng gáºy, sà o mà hất hoa Ä‘i để lấy lối cho đám tang Ä‘i qua.
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 10:03 AM.
|
|
|
| |