- Mệt hả ?
- Còn gì nữa ?
Cô tóc hung cũng nói ,lộ vẻ giận cho Ôxianina
- Thế là tốt – Vaxkốp làm lành nói – Các cô có trông thấy gì không ? Nào , phát biểu lần lượt đi : mời hạ sĩ Ôxianina
- Có lẽ cũng chẳng có gì … - Rita ngập ngừng - Ở chỗ rẽ lúc này có cành cây gẫy
- Hay lắm , đúng rồi .Nào , những người khép hậu .Chiến sĩ Kômenkôva
- Em chả thấy gì cả , mọi thứ đều nguyên vẹn cả
- Có mầy bụi cây rụng hết cả sương – Lida Brichkina đột nhiên vội vàng nói - Những bụi bên phải đường thì còn , mà bên trái đường thì lại hết .
- Mắt thế mới là mắt chứ ! - chuẩn uý hài lòng nói - Chiến sĩ hồng quân Brichkina khá lắm .Ngoài ra trên đường còn có hai dấu vết . Một vết giày cao su lính đổ bộ Đức .Nhìn vệt mũi giày thì biết chúng đi vòng quanh bãi lầy .Cứ để chúng đi vòng đi , còn chúng ta sẽ băng qua đầm lầy .Bây giờ chúng ta sẽ nghỉ mười lăm phút có thể hút thuốc , lấy sức .
Chị em cười khúc khích , tuồng như anh vừa nói một câu ngốc ngếch .Nhưng thực ra đấy là mệnh lệnh có ghi trong điều lệnh . Vaxkốp cau mặt :
- Không được cười nói hoặc đi chơi xa . Hết ! …
Anh chỉ chỗ cho mọi người sắp xếp đồ đạc ,súng ống , rồi cho nghỉ . Trong phút chốc mọi người đã khuất vào sau các lùm cây như một bầy chuột .
Chuẩn uý lấy rìu chặt sáu cây gậy chống ,sau đó mới ra ngồi cạnh đống đồ đạc hút thuốc .Lát sau mọi người tập hợp , chị em đưa mắt nhìn nhau khúc khích .
- Bây giờ cẩn thận hơn đấy nhé - Vaxkốp nói – Tôi sẽ đi đầu còn các cô nối theo sau , nhưng phải đi sát bước nhau . Bên phải bên trái đều có đầm lầy , trượt chân thì không kịp gọi mẹ đâu đấy . Mỗi người cầm lấy một cây hèo , trước khi đặt chân phải dò đường đã .Ai hỏi gì không ?
Lần này mọi người im lặng : cô tóc hung lắc đầu một cái , nhưng vẫn im . Chuẩn uý đứng lên , lấy chân di mẩu thuốc là vào đám rêu xanh .
- Ai thấy còn dư sức nào ?
- Gì cơ ạ ? – Lida Brichkina ngập ngừng hỏi .
- Chiến sĩ Brichkina sẽ mang túi đồ cho chiến sĩ phiên dịch
- Để làm gì ạ ? – Guốcvích cất giọng ong ong nói
- Để đừng có hỏi nữa ! … Kômenkôva !
- Có tôi .
- Mang túi đồ cho chiến sĩ Chetvêrtak .
- Đưa đây , Chetvêrtak , cả súng nữa …
- Đừng nhiều lời ! Lệnh gì làm nấy , súng ai người ấy giữ …
Anh hò hét phát mệt , anh biết đó là điều không nên ! Hò hét nhiều cũng không làm cho người khác có nhận thức được .Anh có thể gào đến vỡ giọng , nhưng không vì thế mà được việc .Tuy nhiên họ nói chuyện với nhau nhiều hơn .Câu chuyện tâm tình với người chiến sĩ lại có sức mạnh như ngọn lê thúc bên sườn vậy .Quả là thế thật …
- Tôi xin nhắc lại để mọi người đừng lầm nhé . Mọi người bám sát tôi .Chân người sau đúng vào vết chân người trứơc . Dò hèo …
- Xin hỏi được không ạ ?
Trời ơi xin cứ việc ! Để mình yên chúng không chịu được hay sao .
- Làm sao , chiến sĩ Kômenkôva ?
- Dò hèo là gì ? đồng chí định nói giò heo phải không ?
Cô gái tóc hung làm ra bộ ngốc nghếChetvêrtak , nhìn mắt kia là biết . Đôi mắt mới nguy hiểm làm sao , như là vực thẳm vậy
- Thế đồng chí đang cầm cái gì đấy ?
- Cái gậy …
- Gậy chính là dò hèo . Rõ chưa ?
- Rõ rồi .Tường giải !
- Tường giải là cái gì ?
- Thưa chuẩn uý , là một loại từ điển ạ .
- Epghênina , im đi ! – Ôxianina nói to
- Đường đi bây giờ nguy hiểm lắm , không đùa được đâu . Trật tự hành trình như sau : tôi đi trước , sau tôi là Guốcvích , Brichkina , Kômenkôva , Chetvêrtak , khép hậu là hạ sĩ Ôxianina . Ai hỏi gì nữa ?
- Nước có sẵn không ạ ?
Người hỏi là Chetvêrtak . Cũng dễ hiểu : với tầm thước của cô thì cái gầu cũng là một cái thúng lớn .
- Một đôi chỗ nước ngập đến …Hừ , đến đúng chỗ ấy , tức là ở các bạn thì đến thắt lưng .Nhớ giữ súng cẩn thận .
Anh bước xuống , nước ngập đến đầu gối , chỉ có tiếng đất lầy oàm oạp .Anh nghiêng người bên này sang bên kia bước lên như đi trên nệm cao súng .Anh cứ thế đi không ngoảnh lại đằng sau , nhưng cứ nghe tiếng thở và những tiếng kêu sợ hãi nho nhỏ cũng đủ biết tiểu đội đi đứng thế nào .
Không khí nơi đầm lầy ẩm ướt và ngột ngạt .Những đàn muỗi đói mới sinh sản vào mùa xuân bu lấy những tấm thân nóng hổi . Khắp nơi nồng nặc mùi cỏ mục , rêu thối và sình lầy .
Các cô gái dồn trọng lượng toàn thân vào đầu gậy mà vẫn khó nhọc lắm mới rút được chân lên khỏi đấm đất lầy lạnh buốt . Những chiếc váy ứơt dính vào bên đùi , báng súng lê xuống bùn bẩn . Từng bước khó khăn , Vaxkốp phải đi chậm lại giúp cô Chetvêrtak bé nhỏ .
Anh nhẩm hướng đến một cái gò có hai cây thông con thấp bé và cằn cỗi vì ẩm ướt . Người chỉ huy không rời mắt khỏi hai cây thong ấy , cố nhắm qua khoảng giữa hai thân cây khẳng khiu một cây bạch khô ở phía xa , bởi vì bên phải và bên trái đề không có chỗ nào nông cả .
- Đồng chí chuẩn uý ! …
Ma quỷ !…Người chỉ huy chống mạnh cây gậy , nặng nhọc quay đầu lại , quả nhiên , hàng quân doing dài ra
- Không được đứng ! Không được đứng ! Sụt đấy ! …
- Đồng chí chuẩn uý ! Tôi bị tuột một chiếc ủng ! …
Chetvêrtak ở dưới cùng kêu lên .Cô chỉ còn nổi lên như một mô đất , cái váy không thấy đâu nữa . Ôxianina đến gần dìu cô .Hai người lấy gậy dò tìm , may ra có thể thấy
- Thấy không ?
- Không ! …
Kômenkôva chuyển gậy , nghiêng người sang một bên .May mà anh kịp trông thấy và kêu to :
- Đi đâu ? Đứng im ! …
- Tôi định giúp …
- Đứng im ! Không có đường quay lại đâu !
Lạy chúa ! Anh với họ đều quẫn mất : lúc thì không được đi , lúc lại không được đứng ! Dù sợ đến đâu cũng không được hoảng , hoảng trong vũng lầy này là chết .
- bình tĩnh , cứ bình tĩnh ! chút xíu nữa đến gò là qua hết . Có thấy chiếc ủng không ?
- Không ! …Nó hút xuống , đồng chí chuẩn uý ạ
- Phải đi luôn ! Ở đây đất loãng , không đứng lâu được đâu .
- Còn chiếc ủng thì sao ?
- Làm thế nào tìm được nữa ? Tiến lên !…Tiến lên theo tôi! …- Anh quay về phía trước , tiến bước , không nhìn lại nữa - Người nọ tiếp bước người kia , không được bỏ cách !...
Anh cố kêu to cho có khí thế .Chiến sĩ nghe lệnh bao giờ cũng hăng hơn .Anh suy mình ra thấy quả là như thế .
Cuối cùng họ đến gò .Khoảng cách cuối cùng làm anh lo sợ nhất vì lầy sâu hơn . Chân không rút ra được .Phải quẫy bằng toàn thân mới vượt qua được cái đầm lầy chết tiệt ấy . Phải có thể lực và khéo léo .Cũng may mà mọi việc chót lọt .
Đến chân gò , chỗ đứng được , Vaxkốp đứng lại , kéo cả tiểu đội lên chỗ đất khô .
- Cứ bình tĩnh . Đi đâu mà vội .Chúng ta sẽ nghỉ kia mà .
Chị em lên được gò , ngồi phịch xuống đám cỏ mục từ năm ngoái .Cô nào cũng ướt át , bẩn thỉu , hổn hà hổn hển . Chetvêrtak không những đẫ để lại làm kỷ vật cho đầm lầy một chiếc ủng , mà còn cả một chiếc xà cạp nữa , chân cô chỉ còn một chiếc bít tất , ngón chân cái lạnh xám thò ra lỗ rách .
- Thế nào , các đồng chí chiến sĩ , mệt chứ ?
Mọi người im lặng .Chỉ có Lida nói :
- Mệt thật …
- Thôi , các bạn nghỉ đi . Đoạn sau đi dễ hơn . Đến chỗ cây bạch dương khô kia là sẽ xả hơi .
- Giá được rửa một cái – Rita nói .
- Bờ bên kia có một cái ngòi sạch , bờ cát . Muốn tắm cũng được .Còn , phơi thì đành phải vừa đi vừa phơi thôi.
Chetvêrtak thở dài , e dè hỏi :
- Nhưng em mất ủng thì làm sao ?
- Để nghĩ cách làm cho cô một chiếc hài bằng vỏ cây vậy – Vaxkốp cười – Nhưng phải qua đầm lầy đã , đây không làm được . Cô chịu nổi không ?
- Chịu chứ
- Galia , cậu lúng túng quá – Kômenkôva giận dữ nói - Muốn rút chân thì phải cong ngón lên chứ
- Mình đã cong rồi mà vẫn cứ không được
- Lạnh quá các cậu ạ
- Mình bị ướt đến tận , tận …
- Cậu tưởng mình khô à ? mình bước hụt một cái mà như ngồi hẳn xuống ấy ! …
Mọi người cười ầm .Như thế là không sao – đang thoát nạn .Dù họ là nữ , nhưng còn trẻ , sức chẳng là bao nhưng ít nhiều cũng có .Chỉ mong sao đừng có ai ốm ; nước lạnh như băng ấy …
Vaxkốp lại hút một điếu thuốc , vứt tàn thuốc xuống nước , rồi đứng dậy sảng khoái nói :
- Nào , lấy gậy đi , các đồng chí chiến sĩ .Tất cả theo tôi , trật tự như cũ .Sang bờ bên kia sẽ tắm giặt và sưởi ấm .
Nói đoạn , anh bước từ gốc cây xuống chỗ đất sệt nâu xám , như cháo kiều mạch .Chân đứng thì không vững mà bơi thì không được .Nhúc nhích một tí đã toát mồ hôi hột .
- Thế nào , các đồng chí ?
Anh kêu to , để khích lệ chị em , mắt vẫn nhìn thẳng
- Ở đây có đỉa không ? – Guốcvích hổn hển hỏi
Cô bước theo vệt đường của anh , như thế dễ dàng hơn
- Chả có con gì cả . Đây là đất chết , không con gì sống được .
Phía bên trái , một cái bong bóng sùi lên .Cái bong bong vỡ ra , lập tức cả một chuỗi bong bong cuồn cuộn sùi lên như thể đầm lầy thở hắt ra vậy .Phía sau có người sợ hãi kêu ối lên một tiến . Vaxkốp giải thích :
- Khílầy thoát ra đấy thôi , có gì mà sợ .Chúng ta đụng vào nó …- nghĩ một tí anh nói thêm : - Các cụ bảo rằng những chố ấy có thần linh ở . Chuyện cổ tích ấy mà …
Đội “ cận vệ của anh im lặng “ .Người thở dốc , người kêu ôi ối , người hổn hển . Nhưng mọi người đều xuống nước , xuống một cách bướng bỉnh giận dữ .
Chỗ nước này có dễ đi hơn đôi chút : bùn loãng hơn , đáy vững hơn , thậm chí có những chỗ trồi lên những mô đất . Chuẩn uý cố gắng không đi quá nhanh , cả đội đi nối tiếp , trông thấy gáy nhau . Đi một mạch thì đến chỗ cây bạch dương , tiếp sau đó là rừng cây , là đất thịt và đất rêu .Trông thế đủ thấy chẳng có gì đáng ngại , hơn nữa đất ngày một vượt lên cao hơn , cuối cùng họ tiến vào một khoảng rừng cây khô phủ đầy rêu . Đến đây họ reo ầm lên cùng một nhịp , mọi người lấy làm sung sướng vứt hết cả gậy .Nhưng Vaxkốp bắt mọi người nhặt gậy dựa vào một gốc thong dễ thấy .
- Có thể có người cần đến đấy .
Anh không cho mọi người nghỉ lấy một phút .Ngày đến cô Galia Chetvêrtak chân trần anh cúng không thương :
- Các đồng chí Hồng quân , chỉ còn một chút nữa thôi , cố lên , đến ngòi nước sẽ nghỉ .
Cuối cùng họ leo lên được một mảnh đất cao .Nhìn qua khóm thong non , quả nhiên thấy một ngòi nước trong như một dòng suối tiên hai bên bờ cát là cát váng lấp lánh .
- Hoan hô ! …- cô Epghênina tóc hung reo lên – Có bãi tắm rồi các cậu ơi !
Các cô gái reo lên những lời sung sướng rồi chạy ùa xuống bờ nước theo một con dốc , vừa chạy vừa vứt bỏ đồ đạc trên người …
- Đứng lại ! … - Vaxkốp kêu lên – Nghiêm !…
Mọi người đứng sững lại nhìn anh một cách ngạc nhiên , thậm chí giận dỗi nữa là khác .
- Cát đấy ! …- chuẩn uý bực tức noi tiếp - Thế mà các bạn vứt cả súng xuống đấy à , hả , các chiến sĩ ? Súng phải dựa gốc cây , nghe chưa ? Ba lô , túi xách xếp vào một chỗ .Tắm rửa dọn dẹp trong bốn mươi phút .Tôi sẽ ngồi sau gốc cây cách xa một tầm gọi . Hạ si Ôxianina , cô chịu trách nhiệm quản lý .
- Rõ, thưa chuẩn uý
- Hết , bốn mươi phút nữa mọi người phải xong .Quần áo , giày dép , chỉnh tề, người phải sạch sẽ .
Anh đi xuống phía cuổi ngồi , chọn một chỗ có cát , nước sâu và xung quanh có bụi rậm .Anh bỏ súng ống , giầy dép và cởi quần áo .Xa xa có tiếng chị em truyện trò líu ríu , nhưng chỉ nghe rõ tiếng cười và một vài tiếng rời rạc , và có lẽ chính vì thế mà anh cứ lắng tai nghe mãi
Việc đầu tiên là anh giặt giũ quần áo lót và xà cạp , vắt kiệt hết nước rồi phơi lên bụi cây .Sau đó anh tắm một trận thoả thích , nghỉ ngơi một lát , đi dạo mấy bước ven bờ lấy sức , rồi nhảy ra chỗ nước sâu nhất . Lúc ngoi lên mặt nước , anh thở không được nữa vì dưới đó nước lạnh buốt như cắt thịt . Anh muốn hét to lên một tiếng , nhưng lại sợ làm kinh động đội “cận vệ “ của mình , nên anh chỉ kêu “ cạc “ một tiếng khẽ không lấy gì làm thích thú lắm , cuối cùng anh tắm lại xà phòng rồi lên bờ . Đến khi anh lấy khăn khô chà sát cho đỏ hồng người lên , nhịp thở trở lại đều đặn , bấy giờ anh mới lắng tai nghe ngóng .
Đằng kia vẫn là những tiếng xì xào như đang tranh cãi , mọi người đua nhau nói , mỗi người một câu . Chỉ có tiếng cười là thống nhất , sau đó thấy Chetvêrtak kêu lên vui sướng :
- Ôi , Epghênina ! Ái ! Epghênina !
- Té nữa đi ! .. – Kômenkôva bỗng gào lên , và chuẩn uý nghe thấy có tiếng nước rào rào tung toé .
“Tắm thoả thích nhé …” - anh vui sướng nghĩ .
Bỗng một tiếng rú hào hứng át hẳn tiếng kêu khác : cũng được thôi , bọn Đức còn ở xa lắm . Đầu tiên không biết tiếng rú đó là thế nào , sau đó thấy tiếng Ôxianina gọi giật :
- Epghênina , lên bờ ! … ngay lập tức !
Vaxkốp mỉm cười , quấn một điếu thuốc thật to , bật lửa lên , châm điếu thuốc vào ngọn lửa leo lét rồi bắt đầu khoan khoái thong thả hút , tấm lưng trần phơi ra dưới ánh mặt trời tháng Năm ấm áp .
Bốn mươi phút trôi qua mà quần áo chưa khô , không đợi được nữa Vaxkốp co người lại , xỏ chân vào chiếc quần lót ẩm ướt và quần dài . May mà anh còn đôi xà cạp khô dự trữ nên chân xỏ ủng không bị ướt .Sau đó anh mặc áo , thắt lưng , lấy đồ đạc .Rồi anh gọi to , giọng oang oang :
- Xong chưa các đồng chí ơi ?
- Chờ một lát !
- Biết mà ! …- Vaxkốp quay đầu lại , vừa định há miệng giục họ nhanh lên thì đã lại thấy tiếng Ôxianina hét :
- Anh có thể đi được rồi !
Thì ra một chiến sĩ lại cho phép chỉ huy ! Nghĩ cho cùng thì thật là một sự nhạo báng điều lệnh .Bậy thật .
Nhưng xem ra anh nghĩ thế là vì tắm giặt nghỉ ngơi xong tâm trạng người chỉ huy quả là phấn chấn như nắng tháng Năm . Hơn nữa đội “cận vệ “ của anh đã chờ anh với quần áo tinh tươm , mặt mày hớn hở .
- Thế nào , các đồng chí Hồng quân , xong cả rồi chứ ?
- Xong rồi , thưa chuẩn uý . Epghênina cũng xong rồi đấy
- Tốt lắm Kômenkôva ạ , cô có bị lạnh không ?
- Ở đây có ai sưởi ấm cho đâu !
- Lém đấy ! Nào , các đồng chí chiến sĩ , ta ăn chút xíu rồi lên đường kẻo ngồi lâu quá .
Họ ăn bánh mì với cá muối .Chuẩn uý cất thức ăn béo bổ hơn đi để dành . Sau đó anh làm cho cô Chetvêrtak đi yếu một chiếc giày : đầu tiên quấn cho cô một chiếc xà cạp dự trữ , ngoài buộc them hai chiếc bít tất len ( chị chủ nhà làm và tặng anh ) , sau đó anh lấy vỏ cây bạch dương lót quanh bàn chân rồi quấn băng lại :
- Được chưa ?
- Rất được là khác . Cảm ơn đồng chí chuẩn uý .
- Nào lên đường , các đồng chí chiến sĩ .Chúng ta còn phải mài gót một tiếng rưỡi đồng hồ nữa kia đấy .Lại còn phải quan sát và chuẩn bị xem nên đón khách ở đâu và đón thế nào nữa chứ …
Anh giục các bạn gái rảo bước , cốt sao cho váy áo và các thứ lặt vặt chóng khô . Nhưng chị em , không chịu phục tùng , chỉ đỏ mặt
- Thôi nào , các đồng chí chíên sĩ ! Ráng lên ! chạy theo tôi , chạy ! …
Anh chạy một thôi dài đến lúc thở hút hơi mới chuyển sang rảo bước .Nhưng mấy phút sau đỡ mỏi chân và hết thở dồn , anh lại hô :
- Chạy theo tôi , chạy !
Họ đến hồ Vopi lúc trời đã xế chiều.Bóng mặt trời lung linh chạm vào các mỏm đá và quanh hồ các khóm thông cùng reo lên một khúc ca chiều . Chuẩn uý mỏi mắt nhìn về phía chân trời cũng không thấy một chiếc thuyền nào trên mặt nước , anh cố căng mũi trong hơi gió xì xào cũng không thấy đâu có một làn khói nhỏ .Ngay trước chiến tranh vùng này cũng đã hoang vắng lắm , bây giờ lại càng không còn ai nữa , từ anh em lâm nghiệp , thợ săn, ngư dân , đến những người đi lấy nhựa thông đề đã ra mặt trận cả .
- Yên ắng quá …- Epghênina mọi ngày vẫn to tiếng bỗng thì thào nói – Như đang ngủ vậy .
- Mỏm núi Xiniukhina bắt đầu từ mé hồ bên trái – Vaxkốp giải thích – Phía bên kia núi còn có một cái hồ nữa gọi là hồ Lêgon .Ngày xưa có một nhà lãnh đạo ở ẩn , thánh danh là Lêgôn . Ông tìm yên tĩnh ở đây .
- Ở đây thì yên tĩnh thoải mái - Guốcvích thở dài .
- Bọn Đức thì chỉ có một con đường lọt giữa hai hồ , đi vắt qua dãy núi đá . Mà đường đi thì các bạn biết không , toàn những tảng đá bằng ngôi nhà chắn lối . Chính là chúng ta phải tìm chỗ nấp sai những tảng đá đó : phải có phòng tuyến chính , phòng tuyến dự trữ , điều lệnh đã dạy thế . Lập phòng tuyến rồi chúng ta sẽ ăn , sẽ nghỉ và sẽ chờ đợi . Như thê được chứ , các đồng chí Hồng quân ?
Các đồng chí Hồng quân im lặng . Họ còn suy nghĩ …
Vaxkốp lúc nào cũng cảm thấy mình già trước tuổi .Từ năm mười bốn tuổi anh đã phải nuôi một gia đình đông người , nếu không thì cả nhà đã đi ăn mày. Hồi ấy đang đói , thiếu thốn trăm đường . Anh lại là người đàn ông duy nhất trong nhà nên phải đi kiếm ăn nuôi nấng mọi người . Mùa hè anh đi làm đồng , mùa đông săn thú , mãi đến năm hai mươi tuổi anh mới biết rằng con người ta cũng phải có những ngày nghỉ . Rồi sau đó lại đến quân đội .Mà quân đội có phải là nhà trẻ đâu … Ở đó người ta rất tôn trọng sự nghiêm túc , còn anh thì rất kính trọng quân đội . Thế là , vào quân ngũ rồi anh cũng không tre ra được mà ngược lại , lại làm chuẩn uý , nghĩa là già đi . Đối với các chiến sĩ bao giờ anh cũng là ông già . Thế đấy.
Phêđốt Epgraphôvích quên phắt ngay tuổi tác của mình . Anh chỉ biết có một điều : anh già hơn các chiến sĩ và các sĩ quan cấp uý , bằng tuổi các thiếu tá và bao giờ cũng trẻ hơn các đại tá . Vấn đề ở đây không phải là cấp dưới phục tùng cấp trên mà là thụ cảm thế giới .
Cũng chính vì thế mà anh nhìn những cô gái dưới quyền anh như nhìn những người thuộc một thế hệ khác . Tựa hồ như anh đã là người tham gia nội chiến và đã được uống trà riêng với người anh hùng Vaxili Ivanôvích Tsapaép gần thành phố Lbisenxk . Không phải vì có những nếp nhăn thiên tài trong óc , hay vì ai hứa hẹn đỡ đần cho anh đạt đến chỗ đó , mà là do bản chất chuẩn uý tự nhiên của anh .
Thực ra cũng chưa bao giờ anh nghe đến chuyên anh già trước tuổi cả . Mà mãi đến đêm đó , cái đêm êm ả và sang sáng , đầu óc anh mới xuất hiện những điều khó hiểu .
Anh nghĩ thế khi trời còn lâu mới thực tế về đêm , lúc mọi người còn đi tìm vị trí nấp .Chiến sĩ của anh nhảy trên những mô đá như một đàn dê và bỗng nhiên anh cũng nhảy theo họ . Anh nhảy khéo léo đến nỗi chính anh cũng phải ngạc nhiên .Hết ngạc nhiên , anh nhăn mặt lại rồi bỗng bắt đầu đi đứng trang nghiêm , và trèo lên các mỏm đá một cách thong thả .
Tuy nhiên , đó không phải là cái chính . Cái chính là anh đã chọn được một vị trí tuyệt vời . Một chỗ sâu , lối ra vào có nguỵ trang , lại có chỗ để quan sát từ rừng ra hồ . Vị trí của anh theo những vách đá im lìm ấy chạy men bờ hồ , chỉ để lại một dải hẹp bên hồ dùng làm lối đi vào mà thôi . Nếu có sự gì xảy ra , bọn Đức phải mất ba tiếng đồng hồ mới qua được dải hẹp đó , còn anh lại có thể né qua đường tắt vượt qua mấy tảng đá đến vị trí dự bị và phải rất lâu sau quân địch mới đến gần được . Thực ra anh chọn chỗ dự bị cũng chỉ để đề phòng thôi , chứ với hai thằng ấy thì anh giải quyết ngay ở vị trí chính này cũng đủ .
Bố trí xong như thường lệ , anh ngồi tính giờ .Theo anh tính thì còn phải đợi bọn Đức chừng bốn tiếng nữa , vì thế anh cho phép đơn vị ăn nóng , cứ hai người một cà mèn . Lida Brichkina xung phong nấu nướng , anh bổ xung them cho cô hao người phụ việc và ra lệnh đun nấu không được có khói .
- Tôi mà thấy khói là tôi đổ cả nồi xuống bếp ngay đấy . Rõ chưa ?
- Rõ – Lida nói , giọng yếu ớt .
- Chưa , chưa rõ đâu , đồng chí chiến sĩ ạ . Tôi chỉ cho là rõ khi đồng chí hỏi mượn tôi cái rìu và cử những người phụ việc đi chặt cành khô mà thôi . Mà phải bảo họ chặt cái cây nào không có meo bám , khô khốc . Như thế mới đượm lửa và không có khói .
Lệnh là lệnh thế thôi , chứ anh vẫn tự mình đi chặt củi và nhóm bếp làm mẫu . Đến lúc anh và hạ sĩ Ôxianina về vị trí , anh vẫn chăm chú nhìn bếp , quả nhiên không thấy chút khói nào cả , chỉ thấy những vầng không khí rung rinh trên mấy tảng đá , phải tinh mắt lắm mới thấy , mà bọn Đức thì làm sao có được những cặp mắt như vậy.
Trong lúc bộ ba đang nấu cháo , Vaxkốp và hạ sĩ Ôxianina và chiến sĩ Kômenkôva đi thămt thú khắp các hốc núi .Họ xác định vị trí đứng bắn , chọn các điểm mốc lấy hướng . Khoảng cách từ các điểm đứng đến điểm mốc Vaxkốp tự mình đo bằng bước chân và ghi vào bản đồ chiến đấu theo đúng quân lệnh .
Lúc ấy có tiếng gọi ăn cơm , họ ngồi thành từng nhóm hai người như lúc đi đường và Vaxkốp ăn chung với Guốcvích .Tất nhiên , cô ăn rất dè dặt , thường chỉ ngồi khua thìa không , còn bao nhiêu cháo để cho anh cả . Chuẩn uý không hài lòng ,bảo :
- Sao cứ khua thìa mãi thế , đồng chí phiên dịch . Đồng chí biết không , tôi có phải là người đang yêu đâu , đừng trút cho tôi như thế . Đồng chí phải ăn như một chiến sĩ thực thụ chứ .
- Em vẫn ăn đấy chứ - và cô mỉm cười .
- Tôi biết rồi ! Cô gầy như con chim chết rét ấy .
- Tạng người em nó thế đấy .
- Tạng người ? …Brichkina cũng có tạng người y như tất cả chúng ta .Mình mẩy người ta cũng là còn để mà nhìn nữa chứ …
Ăn xong lại uống chè đàng hoàng : lúc đi trên đường Vaxkốp đã hái được một ít lá việt quất bây giờ đem ra nấu uống . Họ nghỉ ngơi nửa tiếng , sau đó chuẩn uý ra lệnh tập hợp .
- Nghe lệnh chiến đấu !- anh bắt đầu nói , giọng trang trọng , mặc dù trong lòng anh cũng có phần nghi hoặc không biết mình ra lệnh như thế đúng hay sai – Quân địch gồm hai tên Đức vũ trang tận răng tiến về phía hồ Vôpi nhằm mục đích bí mật đến đường sắt Kirốp và kênh đào Bạch Hải – Bantích mang tên đồng chí Stalin . Đơn vị chúng ta có sáu người được lệnh phòng ngự hẻm núi Xiniukhina nhằm bắt làm tù binh quân giặc .Bên trái chúng ta là hồ Vôpi , bên phải chúng ta là hồ Lêgôn …- Chuẩn uý ngừng lại ho một tiếng , bối rối nghĩ rằng lẽ ra đầu tiên phải viết lệnh này ra giấy , rồi anh lại nói tiếp : - Tôi quyết định sẽ đón bắt địch ở ngay vị trí chính , không nổ sung mà buộc chúng phải đầu hang .Nếu chúng kháng cự ta sẽ giết một tên , còn tên kia ta bắt sống . Ở vị trí dự bị chúng ta sẽ để đồ đạc và cử chiến sĩ Chetvêrtak canh giữ .Mọi hoạt động chiến đấu đều phải có lệnh của tôi .Người dự bị thay thế tôi là hạ sĩ Ôxianina , và nếu Ôxianina không thể chiến đấu được thị Guốcvích sẽ thay .Ai hỏi gì không ?
- - Tại sao tôi lại là dự bị ? – Galia Chetvêrtak hậm hực hỏi .
- Câu hỏi không chính đáng , đồng chí chiến sĩ ạ . Đã lệnh thì đồng chí cứ thi hành .
- Galia , cậu là quân dự bị của bọn mình, - Ôxianina nói
- Hết thắc mắc , mọi việc đều rõ – Kômenkôva vui vẻ nói .
- nếu rõ , tôi đề nghị đi nhận vị trí .
Anh dẫn mọi người đi đến các vị trí mà anh đã cùng Ôxianina hoạch định từ trước , chỉ dẫn cho từng người các mốc định hướng rồi lại căn dặn mọi người phải nằm im như chuột .
- Không ai được động đậy .Tôi sẽ là người đầu tiên nói chuyện với chúng .
- Bằng tiếng Đức chứ ? – Guốcvích hóm hỉnh hỏi .
- Bằng tiếng Nga - chuẩn uý nói , giọng gay gắt - Nếu chúng không hiểu , đồng chí sẽ phiên dịch . Rõ chưa ?.
Mọi người im lặng .
- Nếu đến lúc chiến đấu mà các đồng chí cứ thò đầu ra thế kia thì không có y tá nào bên cạnh đâu .Mà mẹ già cũng không nốt .
Anh nói chuyện mẹ già thật không đúng lúc . Vì thế anh đâm ra cáu : bắn nhau thật chứ có phải trong trường bia đâu !
- Đánh thằng Đức thì phải đánh từ xa . Cứ lúng túng với súng thì nó găm đạn vào mặt như ruồi ngay . Vì thế tôi ra lệnh dứt khoát là phải nằm im .Cứ nằm im , bao giờ tôi ra lệnh “bắn !“ mới được động tĩnh . Còn nếu không thì thân đàn bà …- Nói đến đây Vaxkốp ngừng lại , khoát tay một cái - Hết .Chỉ thị có thế thôi !
Anh bố trí bộ phận quan sát , cứ hai người một lần cho bốn mắt cùng nhìn rõ .Còn chính anh trèo lên một chỗ cao hơn đưa ống nhòm quan sát một góc rừng , anh nhìn đến lúc chảy nước mắt ra mới thôi .
Mặt trời đã gác núi , nhưng tảng đá Vaxkốp nằm lúc nãy bây giờ vẫn âm ấm . Chuẩn uý đặt ống nhòm xuống , nhắm mắt lại cho đỡ mỏi . Và ngay lập tức tảng đá âm kia bỗng tròng trành nhẹ nhàng và bỗng trôi vào chốn nào đó tịch mịch . Vaxkốp không kịp nhận ra rằng mình đã thiu thiu ngủ .Dường như anh cảm thấy và nghe thấy được tiếng gió reo rì rào , tựa hồ như anh đang nằm trên chiếc lò sưởi kiểu Nga , như anh đã quên không trải vải gai , mà đáng nhẽ điều đó anh phải nói cho mẹ anh biết .Thế rồi anh bỗng nhìn thấy mẹ anh dáng người nhanh nhẹn , thấp bé , đã nhiều năm bà chỉ được ngủ chập chờn từng giấc ngắn ngủi một cách trộm lén như phải ăn cắp từ chính cuộc đời nông dân khó nhọc của bà .Anh nhìn thấy đôi bàn tay gầy guộc đến mức không thể tưởng tượng được với những ngón tay chịu lam lũ và giá lạnh đã từ lâu không co lại được nữa .Anh cũng nhìn thấy cả khuôn mặt nhăn nheo như chiếc bánh nướng , những giọt nước mắt trên đôi má héo hon và anh hiểu rằng cho đến bây giờ mẹ anh vẫn đang ngồi khóc thằng em Igo đã chết và than thân trách phận .Anh muốn nói với mẹ anh một lời âu yếm , thì có một người nào đó đụng vào chân anh , anh coi cha là cha của anh và sợ chết khiếp .Anh mở choàng mắt ra : Ôxianina trèo lên phiến đá và chạm phải chân anh
- Bọn Đức hả ?…
- Ở đâu ? …- Ôxianina sợ hãi hỏi .
- Quỷ thật …Cứ tưởng .
Rita Ôxianina nhìn anh một hồi lâu , mỉm cười :
- Anh Phêđốt Epgraphôvích , anh ngủ đi .Em mang áo cho anh đắp nhé .
- Ôxianina , không phải .Tôi rất mệt .Phải hút một điếu mới được .
Anh chui xuống dưới .Sau mộ tảng đá Kômenkôva đang ngồi chải đầu .Mái tóc cô tung ra không thấy lưng đâu cả . Cô đưa lược ra sau lưng , tay với không tới nên cứ phải chộp chộp .Mái tóc của cô dày dặn , mượt mà và óng ánh như những sợi đồng . Đôi tay cô di động trên đó trông thật nhẹ nhàng uyển chuyển .
- Tóc nhuộm đấy à ? - chuẩn uý hỏi xong bỗng thấy sợ hãi vì cô ấy sẽ cho một câu độc địa và thế là hết chuyện , sự đời thường vẫn vậy .
- Tóc trờ cho đấy . Bù xù quá phải không anh ?
- Không hề gì
- Anh không sợ Lida Brichkina trông thấy à .Mắt nó tinh lắm đấy .
- Được , được , chỉnh đốn quân phục đi …
Quỷ thật , lại buột miệng ra cái câu ấy ! Chả là trong điều lệnh có dạy .Không làm thế nào quên được , Vaxkốp , mày là một con gấu , một con gấu đần độn !…
Chuẩn uý cau mày .Anh hút một hơi thuốc .Khói thuốc cuộn quanh người mù mịt
- Đồng chí chuẩn uý này , đồng chí đã có vợ chưa ?
Anh nhìn cô và thấy qua mái tóc màu hung rực rỡ như lửa một con mắt xanh lơ nhìn ra . Đôi mắt này có sức tàn phá như một cỗ đại bác một trăm năm mươi hai ly vậy .
- Có vợ rồi , đồng chí chiến sĩ Kômenkôva ạ
Anh bật ra câu nói dối ấy một cách tự nhiên . Như thế là càng tốt . Chả là anh đang đi bố trí trận địa cho tiểu đội mà .
- Thế chị ấy ở đâu ?
- Ở đâu ấy à ? Ở nhà
- Thế còn các cháu ?
- Các cháu ? …- Vaxkốp thở dài – Có một thằng bé con mà nó chết ngay trước chiến tranh rồi .
- Mất rồi ? …
Cô hất mái tóc ra sau lưng , nhìn anh . Cô như nhìn thẳng vào tâm hồn anh , đúng là xoáy vào tâm can anh .Rồi cô không nói gì thêm .Không an ủi .Không đùa cợt .Không vu vơ . Chính thế Vaxkốp lại không chịu được . Anh thở dài :
- Mẹ tôi không giữ được cháu …
Anh nói rồi lại thấy hối tiếc , đến nỗi anh nhảy bật lên , sửa lại quần áo như đi hội thao vậy .
- Ôxianina , phía đằng ấy thế nào ?
- Không có gì lạ , đồng chí chuẩn uý ạ
- Tiếp tục quan sát !
Rồi anh đi tiếp hết chỗ người này sang chỗ người kia .
Mặt trời đã lặn lâu nhưng vẫn còn sang tựa hồ như trước lúc rạng đông cho nên ngồi sau tảng đá chiến sĩ Guốcvích vẫn đọc sách được .Cô lẩm nhẩm ngâm ngợi cái gì như thể cầu kinh .Chưa đến gần , Vaxkốp đã nghe thấy :
Đất Nga đau khổ thê lương
Sinh ta vào những năm trường gian khổ
Ấu thơ nào biết đi đâu
Tử sinh cũng đã qua cầu , nào quên
Biết bao năm tháng triền mien !
Quật cương có phải ? ước mong có là ?
Máu xương dành lấy tự do
Buồn vui thành nếp nhăn cho mặt người…
- Cô đọc cho ai nghe thế ! - anh lại gần hỏi .
Cô phiên dịch bối rối ( lẽ ra theo lệnh là cô phải quan sát , quan sát thật kỹ ) .Cô liền bỏ sách xuống định đứng dậy , chuẩn uý khoát tay
- Tôi hỏi là cô đọc cho ai nghe kia mà ?
- Chả cho ai cả .Em đọc cho em thôi .
- Thế việc gì phải đọc thành tiếng ?
- Thơ mà lại .
- À … - Vaxkốp không hiểu .Anh cầm sách lên xem : một quyển sách mỏng dính bằng cuốn hướng dẫn cách bắn bằng súng phóng lựu .Anh giở thử vài trang thấy cay cả mắt .
- Trời vẫn sáng đấy , đồng chí chuẩn uý ạ .
- Nói chung là tối …Nhưng này , cô đừng ngồi trên mặt đá như thế . Đá chóng lạnh , nó sẽ lấy hơi ấm của cô mà cô không biết . Cô nên trải áo ra mà ngồi .
- Đúng đấy .Xin cám ơn đồng chí chuẩn uý .
- Còn đọc thì không nên đọc thành tiếng .Buổi tối thì không khí ẩm thấp mà hoàng hôn thì lại yên tĩnh quá . Đứng xa 5 cây số cũng nghe thấy .Mà còn phải quan sát nữa chứ , chiến sĩ Guốcvích .
Brichkina chiếm vị trí quan sát ở hồ , nhìn từ xa Vaxkốp đã mỉm cười hài lòng : cô này khá thật ! Cô chặt một ít cành thong , trải xuống chỗ đất giữa hai tảng đá rồi lấy áo khoác phủ lên làm đệm : con người từng trải thật . Cô làm anh tò mò , phải hỏi :
- Brichkina , cô quê ở đâu ?
- Ở tỉnh Brianxk , đồng chí chuẩn uý ạ .
- Cô có làm việc ở nông trang không đấy ?
- Có chứ , nhưng chủ yếu là giúp việc cho bố em .Bố em coi rừng và bố con em cùng ở đội biên cảnh .
- Hèn nào cô bắt chước tiếng vịt thật giống .
Cô gái bật cười .Các cô thích cười lắm , chưa thể bỏ được cái tính ấy .
- Cô có thấy gì không ?
- Vẫn yên ạ .
- Cô phải để ý chi tiết , cô Brichkina ạ , phải xem cây cối có đung đưa không , chim chóc có xao xác không .Cô đã ở rừng chắc biết rõ .
- Rõ .
- Có thế chứ …
Chuẩn uý giậm chân , ra hiệu rằng đã nói hết , đã chỉ thị xong , rằng bây giờ anh phải đi chỗ khác nhưng chân không muốn bước . Cô gái ở rừng này mới độc đáo làm sao , cô trải cái giường nằm mới êm đẹp làm sao , con người cô toả ra cái hương vị mới ấm cúng làm sao , tựa hồ đó là lò sưởi kiểu Nga thân thương ở làng quê mà anh vừa thấy trong mơ hôm nay .
- “ Lida , Lida , Lidaveta (tên thân mật của Lida ) , sao em không chào anh lấy được một lời , sao em không hát cho người em yêu , hay người của em chẳng đáng yêu chiều “- bỗng dưng anh nhịp nhịp tay cất giọng khê nồng hát lên mấy câu rồi giải thích : - Ở quê tôi người ta hay hát câu ấy lắm .
- Còn ở quê em …
- Sau này tôi sẽ hát cùng với cô , Lida ạ . Chiến đấu xong chúng ta sẽ hát .
- Thật chứ ? – Lida mỉm cười .
- Thì tôi đã nói rồi .
Chuẩn uý bỗng dạn dĩ nháy mắt với cô một cái , rồi tự mình lại thấy bối rối trước , liền sửa lại mũ rồi lại bước đi .Lida Brichkina gọi theo :
- Nhớ đấy , đồng chí chuẩn uý ! Hứa rồi đấy nhé !
Anh không trả lời , nhưng cứ mỉm cười suốt dọc đường đi trong hẻm núi ra đến vị trí dự phòng mới thôi . Đến đây anh không để lộ một nét cười nào nữa và bắt đầu đi tìm xem chiến sĩ Chetvêrtak nấp ở đâu .
Lúc ấy chiến sĩ Chetvêrtak đang ngồi dưới chân một tảng đá lớn , trên đống bao đồ , mình quấn áo khoác , hai tay xỏ trong tay áo. Cổ áo dựng ngược lên che kín cả đầu lẫn mũ, chỉ còn chiếc mũi nhỏ xương xẩu đỏ hồng là thò ra ngoài một cách rầu rĩ mà thôi.
- Sao buồn rầu thế đồng chí chiến sĩ ?
- Lạnh …
Anh chìa tay ra , nhưng cô nguẩy đi . Cô ngốc nghếch cho rằng anh đến đây là để nắm tay cô …
- Lạy Chúa , đừng có vùng vằng như thế ! Đưa trán đây .Nào! …
Cô thò cổ ra .Chuẩn uý áp tay vào trán cô nghe ngóng : trán nóng hầm hập. Trời đất quỷ thần ơi , thế có chết không !
- Sốt rồi, đồng chí chiến sĩ ạ . Đồng chí có thấy không ?
Cô yên lặng và đôi mắt cô buồn như mắt bê con, tựa hồ trách móc tất cả mọi người mọi vât . Đấy , tại chiếc ủng mất, đồng chí cứ vội vội vàng vàng , tại gió lạnh tháng Năm .Thế là anh đã phải gánh chịu một người mất sức chiến đấu, một gánh nặng không những cho cá nhân anh, mà cho toàn đơn vị.
Vaxkốp lấy ba lô của mình ra lục tìm tít trong đáy lôi ra một vật quý báu nhất của anh: một bi đông rượu cồn bảy trăm năm mươi gam nút chặt. Anh rót ra ca .
- Uống luôn hay pha loãng hơn ?
- Cái gì đấy ?
- Thuốc. Rượu đấy !
Cô xua tay ,lùi lại .
- Ôi, ôi ! Sao lại thế , sao lại thế …
- Tôi ra lệnh phải uống !…- Chuẩn uý suy nghĩ một lát rồi pha thêm một ít nước sôi - Uống đi, uống xong chiêu một ít nước sôi để nguội là hết .
- Không đâu, anh…
- Uống đi, đừng lôi thôi !…
- Ô hay, sao anh cứ thể nhỉ ! Ở nhà mẹ em là thầy thuốc…
- Không có mẹ miếc gì cả .Bây giờ chỉ có chiến tranh, có bọn Đức, có chuẩn uý Vaxkốp, chứ không có mẹ .Người nào sống qua chiến tranh rồi sẽ có mẹ. Rõ chưa ?
Cô nín thở , uống một hơi hết, nước mắt lã chã .Rồi cô ho lên. Vaxkốp khẽ đấm lưng cho cô. Lát sau, cô né sang một bên, lấy tay lau nước mắt, mỉm cười .
- Em bị choáng !…
- Ngày mai sẽ khỏi hẳn .
Ạnh làm cho cô một bộ giát giường cành cây .Anh trải ra rồi lấy áo khoác phủ lên :
- Ngủ đi , đồng chí chiến sĩ .
- Anh không có áo khoác thì sao ?
- Đừng ngại , tôi khoẻ lắm .Ngày mai cô phải khoẻ. Tôi hết sức yêu cầu như vậy .
Yên lặng. Cả rừng cây , cả hồ nước, cả không khí xung quanh. Tất cả đều chìm vào yên tĩnh. Bây giờ đã quá nửa đêm, đã sang một ngày mới, mà bọn Đức thì tuyệt nhiên không có tăm hơi gì cả. Thỉnh thoảng Rita lại nhìn Vaxkốp , và có lúc chỉ có hai người , cô hỏi :
- Có lẽ chúng ta chờ hoài công cũng nên ?
- Cũng có thể chúng không đến - chuẩn uý thở dài – Tuy nhiên tôi không nghĩ như vậy. Tất nhiên, chỉ trừ trường hợp cô nhầm chúng là những gốc cây thì không kể .
Đến bây giờ thì chuẩn uý bãi lệnh canh gác. Anh bảo mọi người về vị trí dự bị bẻ cành cây trải giường nằm ngủ, bao giờ anh đánh thức hãy dậy. Còn anh ở lại phòng tuyến chính, Ôxianina cũng cứ theo anh .
Bọn Đức không thấy xuất hiện . Điều ấy khiến anh bực bội. Cũng có thể bọn chúng không bao giờ đến đây, cũng có thể chúng mò đi đường khác, cũng có thể chúng thực hiện một nhiệm vụ không phải như anh đã nghĩ hộ chúng .Có thể chúng đã kịp thời gây ra bao nhiêu thiệt hại cho ta như bắn chết người trong bộ tham mưu, phá huỷ một cơ sở nào đó quan trọng. Có lẽ rồi anh sẽ phải trả lời trước toà án binh vì sao đáng lẽ phải đi càn trong rừng, phải tiêu diệt bọn Đức, thì anh lại chui rúc vào tận đây. Vì anh thương chiến sĩ chăng ? Vì anh sợ phải đẩy chiến sĩ vào cuộc đụng đầu trực tiếp với quân thù chăng ? Đó không phaỉ là cái cớ để bào chữa, nếu anh không hoàn thành được mệnh lệnh. Không, không thể bào chữa được .
- Đồng chí chuẩn uý, đồng chí đi ngủ đi . Đến gần sang em sẽ gọi…
Khỉ thật, làm sao ngủ được ! Bây giờ đến rét anh cũng không cảm thấy nữa, dù chỉ mặc có một áo …
- Ôxianina , cô đợi đấy mà ngủ . Tôi mà để xổng mấy thằng Đức thì tôi sẽ ngủ một giấc vĩnh viễn, hiểu không .
- Có khi bây giờ chúng cũng thì sao, hả anh Phêđốt Epgraphôvích ?
- Chúng cũng ngủ à ?
- Chứ sao ! Thì chúng cũng là người mà. Chính anh nói rằng mỏm núi Xiniukhina là lối đi duy nhất ra đường xe lửa. Mà chúng thì …
- Khoan đã, Ôxianina ! Năm mươi cây số, đúng thế, có khi còn hơn nứa. Mà lại không quen địa hình. Lại còn lo sợ từng khóm cây bụi cỏ…Có phải thế không ?…Rôi nghĩ thế có phải không ?
- Phải đây, đồng chí chuẩn uý ạ .
- Nếu thế thì có lẽ chúng cũng phải ngủ giữa rừng thật. Mà phải ngủ đến sang bảnh mắt ra ấy. Lúc đó thì…Phải thế không nhỉ?
Ôxianina mỉm cười, rồi lại nhìn anh hồi lâu như mẹ nhìn con.
- Vì thế anh có thể ngủ đến sang được. Em sẽ đánh thức
- Tôi không ngủ được , đồng chí Ôxianina …Phụ danh của cô là gì ?
- Anh cứ gọi em là Rita cũng được .
- Chúng ta hút nhé, đồng chí Rita ?
- Em không hút
- Ừ ! Chũng cũng là con người , điều ấy làm sao tôi vẫn không hiểu hết .Cô nói đúng đấy : chúng cũng phải nghỉ. Thôi, Rita cô đi đi, đi đi !
- Em không muốn ngủ .
- Thì nằm một tí cho đỡ mỏi chân tay. Cô có lẽ không quen đi xa à ?
- Em lại có thói quen ấy rất tốt, anh Phêđốt Epgraphôvích ạ - Rita cười nói
Nhưng chuẩn uý đã thuyết phục được Rita nằm ngay chỗ tiền tiêu trên cái giường cành cây mà Lida Brichkina đã trải cho bản thân mình. Cô trùm tấm áo khoác, định bụng ngủ đến lúc rạng đông rồi thiếp đi ngay. Giấc ngủ thật sâu, không một cơn mê, tựa như độn thổ đi vậy. Cô choàng mở mắt ra khi chuẩn uý kéo áo .
- Cái gì thế ?
- Khẽ chứ ! Có nghe thấy không ?
Rita bỏ áo khoác ra, sửa lại áo váy rồi đứng dậy. Mặt trời đã tách khỏi đường chân trờ, các tảng đá ánh lên màu hồng tươi .Cô lắng nghe : phía rừng xa có tiếng chim xáo xác.
- Chim kêu…
- Chim ác là ! – Vaxkốp khẽ cười – Chim ác là kêu đấy, Rita ạ. Như thế nghĩa là có người đến làm kinh động chúng. Đúng là khách đến, Rita, cô đi gọi các bạn dậy đi. Mau lên! Nhưng phải bí mật, không được có tiếng động !…
Rita chạy đi .
Chuẩn uý về chỗ của mình ở phía trước mọi người và cao hơn mọi người .Anh kiểm tra lại súng lục, lắp đạn vào súng trường, rồi lấy ống nhòm ra quan sát khắp bìa rừng quanh mình đang phơi dưới ánh mặt trời mới mọc.
Chim ác là vẫn lượn vòng trên các bụi cây ríu rít gọi bầy. Các chiến sĩ lặng lẽ nối đuôi nhau về các vị trí.
Guốcvích đến gần anh.
- Xin chào đồng chí chuẩn uý .
- Xin chào. Chetvêrtak đằng ấy thế nào ?
- Nó đang ngủ, chúng em chưa đánh thức
- Đúng đấy. Cô ở đây làm liên lạc, nhưng chớ thò đầu ra nhé.
- Vâng, - Guốcvích đáp.
Chim bay mỗi lúc một gần, có những chỗ ngọn cây rung động và Vaxkốp thấy như những cành khô gãy răng rắc dưới chân người bước nặng nề. Rồi bỗng nhiên mọi vật như lắng lại, chim chóc cũng thôi kêu, nhưng chuẩn uý biết rằng ở chỗ bìa rừng kia vẫn có người đang ngồi trong bụi. Họ ngồi đó nhìn ngắm bờ hồ, nhìn khu rừng phía bên này, nhìn dãy núi có con đường chúng đang đi qua, con đường mà anh đang giấu mình và các đội viên của anh hồng hào sau một giấc ngủ yên cũng đang rình rập.
Đã đến cái giây phút thần kỳ, lúc các sự cố dồn dập đến, lúc kết quả thay thế nguyên nhân, lúc ca này sản sinh ca khác. Trong cuộc đời thường, con người không bao giờ nhận thấy được nó, nhưng trong chiến tranh, lúc thần kinh căng thẳng cực độ, lúc đứng trước bước ngoặt đầu tiên thì lại xuất hiện cái ý nghĩ nguyên thuỷ của sự tồn tại là phải lành lặn chân tay. Cái giây phút ấy đã trở thành hiện thực, đã sờ nắn thấy được và đang kéo dài như vĩnh cửu .
- Nào, chúng mày ra đi chứ, ra đi… - Vaxkốp thì thầm
Một bụi cây xa xa rung lên và có hai thằng bước ra. Chúng khoác áo rằn ri màu xám, nhưng mặt trời chiếu thẳng vào mặt chúng nên anh nhận rõ từng cử chỉ một.
Chúng vẫn tiến về phía hồ, tay dính cò súng , lưng cúi xuống, chân bước những bước dè dặt như mèo…
Nhưng Vaxkốp không nhìn chúng nữa. Anh không nhìn vì những bụi cây sau lưng chúng vẫn cứ rung động, và từ trong những bụi cây ấy vẫn cứ tiếp tục tuôn ra những khuôn người xanh xám, lăm lăm súng máy.
- Ba…năm…tám…mười – Guốcvích đếm thầm - Mười hai…mười bốn…mười lăm…mười sáu…Mười sáu tên, đồng chí chuẩn uý ạ….
Các bụi cây im lặng trở lại.
Đàn chim ác là ríu rít bay đi.
Mười sáu tên Đức lấm la lấm lét chậm chạp đi ven hồ nước về phía mỏm núi Xiniukhina.
Suốt đời mình Vaxkốp toàn phải thi hành mệnh lệnh cả. Anh thi hành răm rắp, nhanh chóng, toàn tâm toàn ý, tựa hồ trong việc thực thi nghiêm chỉnh ý chỉ của người khác đã tìm thấy toàn bộ ý nghĩa tồn tại của mình. Với tư cách là người thi hành, anh đã được cấp trên đánh giá cao và không đòi hỏi gì hơn nữa. Anh đã là một bánh xe truyền động của một bộ máy lớn hoàn thiện : anh đã tự quay và đã làm quay những bánh răng khác mà không cần biết sự quay ấy bắt đầu từ đâu, hướng tới đâu và kết thúc thế nào .
Bọn Đức vẫn chậm chạp và lì lợm tiến lên, chúng vẫn đi mé bờ hồ Vôpi , đi thẳng về phía anh và đồng đội anh, những người giờ đây đang nằm sau các phiến đá, đang theo đúng lệnh anh tì má vào những báng súng giá lạnh.
- Mười sáu tên, đồng chí chuẩn uý ạ - Guốcvích nhắc lại gần như không thành tiếng.
- Thấy rồi, - anh nói, không quay đầu lại - Truyền lệnh xuống dưới đi, Guốcvích . Cô bảo Ôxianina đưa ngay chị em về vị trí dự bị . Hết sức bí mật!… Đứng im, cô đi đâu thế?…Bảo Brichkina đến gặp tôi ngay ! Nhớ phải bò đấy, đồng chí phiên dịch ạ. Bây giờ chỉ có bò mới sống được.
Guốcvích bò đi, cố gắng len lỏi giữa các khe đá. Vaxkốp muốn nghĩ ra một kế gì, muốn quyết định ngay một việc, nhưng đầu anh trống rỗng một cách tuyệt vọng và chỉ còn một mong ước bao nhiêu năm nay anh nuôi dưỡng, bây giờ cứ liên miên thôi thúc anh, đó là phải báo cáo. Ngay giờ này, ngay phút giây này phải báo cáo ngay cho toàn đơn vị biết rằng tiểu đội anh không đủ sức bảo vệ đường sắt Kirốp, cả kênh đào mang tên đồng chí Xtalin .
Tiểu đội anh đã bắt đầu rút lui : có tiếng súng cạch cạch, có tiếng đá rơi. Những tiếng động ấy cứ dội lên trong anh, mặc dù bọn Đức hãy còn ở xa và chúng không thể nghe thấy được, nhưng Vaxkốp đã cảm thấy sợ hãi thật sự. Trời ơi, giá bây giờ có một khẩu súng máy đầy một hộp đạn với một người trợ thủ đắc lực ! Thậm chí anh cũng không cần súng máy, mà chỉ cần độ ba khẩu tiểu liên và mấy tay đàn ông lanh lợi mà thôi…Đằng này súng máy thì không, đàn ông cũng chẳng có, chỉ có 5 cô con gái rúc ra rúc rich và mỗi khẩu súng trường cũng chỉ có 5 kẹp đạn. Nghĩ thế chuẩn uý Vaxkốp toát mồ hôi hột giữa buổi sang thàng Năm đầy sương này…
- Đồng chí chuẩn uý…Đồng chí chuẩn uý .
Anh cố gắng lấy tay áo gạt hết mồ hôi rồi mới quay lại nhìn đôi mắt mở to hết cỡ bên cạnh rồi nháy mắt :
- Vui lên chứ Brichkina . Chúng có mười sáu đứa, thế là tốt đấy. Hiểu chưa ?
Vì sao mười sáu tên lại tốt hơn là hai đứa, điều ấy chuẩn uý không giải thích được, nhưng Lida cũng gật đầu tỏ vẻ đồng tình và mỉm cười một cách mơ hồ.
- Đường về nhà cô vẫn nhớ kỹ đấy chứ ?
- Vâng ạ, thưa chuẩn uý .
- Trông nhé : bên trái bọn Đức có một rặng thông , cô qua đó rồi đi đường bìa rừng dọc theo hồ nước…
- Ở chỗ anh chặt củi chứ gì ?
- Đúng đấy, cô gái ngoan ạ ! Từ đó cô đi về phía ngòi nước . Cô đi đường thẳng thì không bị lạc.
- Em biết rồi, đồng chí…
- Chờ đấy, Lida, đừng có mà nhanh nhẩu đỏang. Cái chính là phải chú ý đầm lầy, hiểu chưa ?Có một chỗ nông rất hẹp, bên phải bên trái đều là hồ bùn. Mốc ngắm là cây bạch dương. Từ cây bạch dương thẳng ra hai cây thông là đến gò đất.
- Vâng .
- Đến đó cô nghỉ một lát chứ đừng xuống nước ngay. Từ gò đất nhằm hướng đến cái gốc cây cháy mà tôi đã đứng đó rồi bước xuống nước ấy. Cứ nhắm cái gốc ấy mà đi, trông rõ lắm đấy.
- Vâng ạ
- Cô báo cáo tình hình cho Kirianôva . Ở đây chúng tôi sẽ làm bọn Đức rối trí ít lâu, nhưng không thể kìm chân chúng nhiều được , chắc cô cũng hiểu .
- Vâng ạ
- Súng ống, đồ đạc cô để cả đây mà đi cho nhẹ.
- Nghĩa là em phải đi luôn bây giờ ?
- Trước khi xuống đầm đừng quên cây gậy nhé .
- Vâng. Thôi em chạy đây .
- Ừ, đi đi, Lida .
Lida lặng lẽ gật đầu đi ra. Cô dựa súng vào vách đá, tháo hộp đạn ở thắt lưng ra, mắt vẫn không rời chuẩn uý như chờ đợi điều gì. Nhưng Vaxkốp đã quay nhìn bọn Đức và không thấy đôi mắt đầy lo âu của cô nữa. Lida khẽ thở dài, thắt chặt dây lưng rồi cúi mình xuống chạy về phía bụi thông , chân hơi lệt sệt như tất cả mọi người đàn bà trên đời.
Bọn Đức đã đến rất gần, đến nỗi có thể nhìn rõ mặt, nhưng Vaxkốp vẫn nằm yên. Vừa ghé mắt quan sát bọn Đức anh vừa nhìn ra chỗ rừng thông bắt đầu mọc từ sát mép núi và kéo dài đến tận bìa rừng. Ở đó có hai lần anh thấy ngọn cây lay động, nhưng lay động thật nhẹ, tựa hồ như có một con chim đậu xuống và anh nghĩ thầm rằng minh đã làm thật đúng khi cử chính Lida Brichkina trở lại .
Khi tin chắc rằng bọn Đức không biết gì về người chiến sĩ liên lạc, anh khoá chốt an toàn và bước ra sau một tảng đá. Anh đặt vũ khí của Lida để lại rồi chạy tắt ra phía sau, nhờ giác quan thứ sáu , anh đặt chân không có một tiếng động nào.
- Đồng chí chuẩn uý !…
Cả tiểu đội chạy về phía anh như đàn kiến trên cây. Chetvêrtak đang trùm áo cũng chui bật ra. Tất nhiên là hỗn loạn.
Anh thấy cần phải quát tháo ra lệnh, cần phải bảo Ôxianina rằng cô ấy đã không biết bố trí canh gác. Anh đã mở miệng và cau mặt chuẩn bị ra lệnh, nhưng nhìn thấy những đôi mắt chăm chú của họ, anh lại xuống giọng như nói ở nhà :
- Hỏng rồi, các cô ạ
Anh định ngồi xuống một phiến đá, nhưng Guốcvích đã ngăn anh lại để lấy áo khoác của mình lót xuống cho anh. Anh gật đầu tỏ ý cảm ơn, ngồi xuống, rồi lấy gói thuốc lá ra. Chị em ngồi thành hàng trước mặt anh, lặng yên ngắm anh quấn một điếu thuốc. Vaxkốp nhìn Chetvêrtak .
- Cô thấy người thế nào ?
- Không sao cả - Cô nở một nụ cười gượng gạo, môi chuyển động một cách khó khăn – Em ngủ ngon.
- Như thế là chúng có mười sáu tên - Chuẩn uý cố gắng nói một cách bình thản , vì thế anh cân nhắc từng từ một - Mười sáu cây súng máy là một lực lượng lớn đấy. Trực diện không thể ngăn chúng được đâu. Mà không ngăn được chúng cũng không được. Chừng ba tiếng nữa chúng sẽ tới đây, vì thế cần phải tính toán.
Ôxianina và Kômenkôva đưa mắt nhìn nhau. Guốcvích xoa xoa tay trên mặt váy nơi đầu gối. Còn Chetvêrtak thì giương mắt nhìn anh không chớp. Anh nhận thấy tất cả những cử chỉ đó, nhìn và nghe thấy hết mọi người, dù anh đang thoải mái hút thuốc và mắt nhìn điếu thuốc của mình .
- Tôi đã cử Brichkina đi có việc – anh khoan thai nói - Viện binh thì phải đến đêm mới có thể có , chứ không sớm hơn được . Mà từ nay tới đêm phải chiến đấu, chúng ta sẽ không chịu đựng nổi. Không một vị trí nào có thể đứng vững được, bởi vì chúng có tới mười sáu cây súng máy.
- Biết làm sao được , đành ngồi nhìn để chúng đi qua thôi ? – Ôxianina khẽ nói .
- Không thể cho chúng vượt qua hẻm núi này được – Vaxkốp nói - Cần phải đánh bật chúng ra khỏi hướng đi, phải làm cho chúng rối trí, bắt chúng vòng qua hồ Lêgôn . Muốn thế thì sao ? Nếu chỉ đánh nhau thì chúng ta sẽ không đương nổi. Vì thế cần các bạn cho biết ý kiến .
Chuẩn uý sợ nhất là các cô biết được rằng anh lúng túng .