Pie Đệ Nhất - Aleksey Nicolaievich Tolstoy

[ngudoc]

Chương 95

Vua Piotr cùng các đại sứ thần không hiểu gì mấy về chính sự ở châu Âu. Đối với người Moskovi, chiến tranh có nghĩa là bảo vệ thảo nguyên chống quân du mục, chế ngự các cuộc đột kích ăn cướp của bọn Tarta ở Krym, bảo đảm việc vận tải đường bộ và đường thuỷ trên những con đường đi sang phương Đông, đánh thông ra đường biển.

Chính sự châu Âu đối với họ là một câu chuyện mờ ám. Họ tin như đinh đóng cột vào những hiệp ước viết thành văn và lời thề của vua chúa. Họ biết là vua nước Pháp cùng một phe với quốc vương Thổ Nhĩ Kỳ và Guiom xứ Orange với tư cách là vua nước Anh và Stathouder của nước Hà Lan đã hứa giúp đỡ vua Piotr trong cuộc chiến tranh chống Thổ Nhĩ Kỳ. Vậy mà giờ đây một tin không thể nào hiểu được bỗng đâu dội đến như một quả bom nổ (một nhà quý tộc, sứ giả của vua Auguste, đưa tin từ Ba Lan đến): hoàng đế Áo Leopol đã mở cuộc đàm phán hoà bình với Thổ Nhĩ Kỳ và chính vua Guiom xứ Orange đặc biệt quan tâm đến cuộc hoà giải đó mà không hề hỏi ý kiến người Nga và người Ba Lan.

Thế còn tất cả những lời thề thốt hữu nghị vừa mới đây của ông ta, những lời chúc tụng thắng lợi của các đội quân Cơ đốc giáo chống lại kẻ thù của Mộ thánh thì ra sao? Thế là nghĩa thế nào? Ông ta đã tặng vua Piotr một chiếc du thuyền. Ông ta đã gọi vua Piotr là tôn huynh… Họ đã cùng nhau yến tiệc… Bây giờ phải suy nghĩ thế nào đây?

Hoàng đế Leopol tiến hành thương thuyết hoà bình với Thổ Nhĩ Kỳ, điều đó còn có thể được: giữa ông ta và vua nước Pháp đã bắt đầu nổ ra cuộc chiến tranh dành ngai vàng Tây Ban Nha; nghĩa là (theo như các vị sứ thần hiểu) ai trong hai người đó sẽ đặt được con trai mình lên ngôi báu ở Madrit… Đó là một vấn đề quan trọng, tất nhiên, nhưng Anh và Hà Lan dính dáng vào việc nầy để làm gì?

Vua Piotr và các sứ thần khó lòng hiểu được rằng các thương gia và nhà công nghiệp Anh và Hà Lan đã từ lâu mong muốn có một cuộc chiến tranh để đánh đổ sự thống trị về thương mại và quân sự của nước Pháp ở Đại Tây Dương và Địa Trung Hải: rằng kế vị ngai vàng Tây Ban Nha không phải là dành ngôi báu cho con trai vua nầy hoặc con trai hoàng đế nọ, không phải là dành chiếc vương miện quý báu của Saclơmanhơ mà là dành lấy con đường thông suốt cho tàu bè chở đầy len dạ, sắt thép, lụa là, hương liệu, là dành lấy những thị trường giàu có, những hải cảng tự do, và đối với người Hà Lan và người Anh thì xúi bẩy kẻ khác đánh nhau tiện lợi hơn là tự bản thân mình tham chiến

Điều đó có vẻ kỳ lạ hơn nữa là trong khi người Anh và Hà Lan vừa muôn đảm bảo cho hoàng để nước Áo được tự do hành động để ông ta có thể gây chiến với Pháp thì họ cũng lại tha thiết mong muốn người Nga tiếp tục chiến tranh chống quốc vương Thổ Nhĩ Kỳ… Đó là đường lối chính trị lớn nước đôi của châu Âu. Vua Piotr trở về Amsterdam. Các thị trưởng khi được hỏi về những tin đồn không hay từ Viên đưa đến, chỉ trả lời lờ mờ và lái câu chuyện sang công việc buôn bán… Họ cũng thoái thác không bàn đến một vấn đề khác, quan trọng đối với người Nga

Năm đó, người thợ rèn cả Demidov tìm thấy quặng sắt có từ tính ở Uran. Viniux viết thư cho vua Piotr: "Trên khắp thế giới chưa từng có và hiện nay cũng không có một thứ quặng nào tốt hơn thứ quặng nầy. Nó chứa nhiều sắt đến nỗi nấu một trăm livrơ quặng là được tới bốn mươi livrơ gang. Hạ thần cúi xin chúa công thúc đẩy các vị sứ thần tìm thợ luyện kim giỏi biết cách đúc thép".

Người Anh và người Hà Lan rất chú ý nghe ngóng tin tức về chất quặng có từ tính của vùng Uran; nhưng khi bàn đến chuyện mộ thợ giỏi thì họ trở nên dè dặt, quanh co, nói rằng người Nga không thể điều khiển các nhà máy đó được; họ còn nói thêm rằng họ sẽ đi đến tận nơi xem xét và có lẽ họ sẽ tự đảm nhiệm việc khai thác mỏ… Do đó người Nga không mộ được thợ luyện kim ở Anh cũng như ở Hà Lan.

Bên cạnh tất cả những nỗi lo âu đó lại thêm tin tức về cuộc phiến loạn của quân xtreletz ở Moskva. Một thám tử ở Viên viết thư cho các sứ thần biết ở Áo mọi người cũng đã hay tin - một tu sĩ Cơ đốc giáo phao tin khắp thành phố rằng một cuộc phiến loạn đã nổ ra ở Moskva, vương hầu Vaxili Golitxon đã được gọi từ nơi tù đày về, công chúa Sofia đã trở lại ngôi báu, và dân chúng đã tuyên thệ trung thành với bà ta

"Myn Herr Koning… Trong thư hoàng thượng báo tin cho thần biết về vụ nổi loạn của quân xtreletz và tin chính phủ cùng quân sĩ của hoàng thượng đã dẹp được chúng. Chúng thần rất lấy làm vui mừng… Chỉ có một việc khiến ta không hài lòng; tại sao ngươi không mở cuộc điều tra mà lại để cho bọn kẻ cướp ấy trở lại biên giới? Chúa sẽ phán xứ ngươi… Như vậy là không đúng với những điều chúng ta đã quy ước với nhau ở nơi tiền đình của ngôi nhà nghỉ

"Nếu hoàng thượng tưởng chúng thần đã mất tích vì chuyến thư ở đây về chậm thì, nhờ ơn Chúa, chẳng có ai trong bọn thần chết đâu, chúng thần đều sống cả. Ta không hiểu tại sao các ngươi lại có cái lối lo sợ của bọn đàn bà như vậy… Không nên giận ta vì quả thật ta rất đau lòng mà viết những điều đó… Tuần nầy ta sẽ đi Viên… Ở đó người ta chỉ toàn bàn về việc ta mất tích thôi… Pite…".

[ngudoc]

Chương 96

Đến ngày lễ Ba Ngôi, vào một buổi tối trong trẻo, yên tĩnh, phố xá được quét tước sạch sẽ. Những cành phong úa héo ở các cổng lớn, nhỏ. Chẳng ai ló mặt ra đường, có chăng là một người gác tay cầm gậy hay cầm giáo đứng trước một cửa hiệu đóng kín bằng một chiếc khoá nặng. Cả thành phố Moskva đi dự lễ mixa không khí hầm hập, đầy mùi hương trầm từ các cửa thấp treo cành phong toả ra. Cho đến cả những đám hành khất trên thềm các nhà thờ, cũng cảm thấy mệt lử vì nóng nực, trong tiếng chuông binh boong, vào cái ngày xanh lam nầy. Vầng thái dương rực rỡ thiêu đốt những cái đầu bù tóc rối và những thân hình áo quần rách bươm che không kín. Mùi rượu nho phảng phất đâu đây. Tiếng bánh xe ngựa đột ngột phá vỡ cảnh thanh bình yên lành đó: từ phố Nikonskaia một cỗ xe bốn bánh tốt, vành xe bằng sắt, chạy rất nhanh, nhảy chồm chồm trên các khúc gỗ lát đường; con ngựa béo tốt phi nước đại; trong xe, một thương nhân ngồi lắc lư, đầu trần, bận áo nẹp màu lam đầy bụi; mắt trợn trừng, lão thẳng tay quất ngựa liên hồi… Mọi người đều nhận ra Ivan Artemist Brovkin. Đến Hồng trường, lão vứt dây cương của con ngựa đang thở hồng hộc cho đám hành khất chạy lại, rồi mặt mầy nóng bừng và đỏ rực, lão xông vào nhà thờ Kazan, nơi các quan đại thần đang dự lễ… Lão chen huých xô đẩy những người mà chỉ thoáng nghĩ đến thôi cũng đủ khiếp sợ rồi, lão nhìn thấy cái lưng to bè bè, choàng gấm vóc của vị vương hầu - chấp chính Romodanovski đang đứng trên một tấm thảm con phía trước mọi người, đối diện với thánh môn cổ kính của chính điện; một chuỗi ngọc trai quấn quanh cổ làm khuôn mặt bì bì vàng ệch của lão như rụt lại. Len đến chỗ lão, Brovkin vội vã cúi rạp xuống tận đất chào rồi mạnh dạn nhìn thẳng vào đôi mắt ngầu đục, ghê rợn dưới cặp mi hum húp vì giận dữ của vương hầu

- Tâu chúa công, thần đã phi nước đại suốt đêm từ Xytsevka đến đây, nơi đó là quê thần, gần Novo- Yeruxalim… Thần đến trình với chúa công những tin khủng khiếp

- Từ Xytsevka đến à? - Romodanovski nặng nề nhìn Ivan Artemist tỏ vẻ không hiểu. - Mi say rượu hay sao mà lại không tôn trọng nghi thức thế hả? - Lão tức giận đến nỗi cổ bạnh ra, bộ ria quặp của lão rung lên.

Brovkin, không hề hoảng sợ, thì thầm vào tai lão:

- Bốn trung đoàn xtreletz đang tiến về Moskva. Chúng chỉ cách Yeruxalim có hai ngày đường Chúng tiến chậm vì các đoàn xe quân dụng… Xin chúa công hãy tha thứ cho thần đã làm phiền chúa công để báo tin ấy!

Romodanovski dựa cây trượng vào ngực, túm lấy cánh tay Ivan Artemist, siết thật mạnh. Mặt lão đỏ tía lên. Lão quay lại, trông thấy bọn đại thần ăn bận sang trọng, vẻ mặt tò mò… Mọi người vội cúi đầu nhìn xuống đất trước vị vương hầu - chấp chính… Lão thong thả gật đầu ra hiệu gọi Boris Alekseevich Golixyn lại:

- Sau buổi lễ đến gặp ta… Ông hãy giục lão tu viện trưởng nhanh lên, đừng có lề mề… Bảo Artamon và Viniux đến ngay chỗ ta, không được chậm trễ.

Rồi cảm thấy có tiếng xì xào của đám đại thần sàu lưng, lão hơi quay người lại; cặp mắt lão không còn cái vẻ ngầu đục lúc nãy nữa… Mọi người khiếp vía, quên cả làm dấu phép… Người ta nghe thấy tiếng lư trầm leng keng và một con chim bồ câu vỗ cánh dưới vòm trấn, ở một cửa sổ đầy bụi.

[ngudoc]

Chương 97

Bốn trung đoàn của Hundermac, Tsubarov, Konzakov và Tsecmony - hạ trại trong một cánh đồng ẩm ướt dưới chân tường tu viện Vokrexenski, tục gọi là Novo- Yeuxalim. Một vì sao lấp lánh trong ánh chiều tà màu lục sau tháp chuông xây nhiều tầng theo kiểu Babilon. Tu viện tối om om, cửa đóng kín mít. Bóng tối cũng dầy đặc trên cánh đồng; người ta đã dẫm tắt các đống lửa; có tiếng xe ngựa rít ken két, những giọng nói dữ tợn vang lên, - quân xtreletz muốn cùng với các đoàn xe vận tải của chúng vượt qua con sông nhỏ Ixtra và tiến vào con đường đi Moskva.

Chúng đã phải dừng lại trước tu viện để kiếm rơm cỏ cho ngựa ở làng Xytsepka. Quân trinh sát từ vùng phụ cận Moskva trở về nói rằng kinh thành đang hết sức nhốn nháo: bọn đại thần và đám thương gia lớn bỏ kinh thành chạy về các làng mạc và đất đai của họ.

Các xloboda đang chờ đón quân xtreletz; hễ chúng đến là họ sẽ đâm chết bọn cảnh vệ ở các cửa ô và để các trung đoàn tiến vào kinh thành. Đại nguyên soái Sein đã tập hợp được chừng ba nghìn lính của trung đoàn cận vệ trẻ Butyrski và trung đoàn Lơfo và sẽ giao chiến; nhưng có thể dự đoán là toàn thể dân chúng sẽ ủng hộ quân xtreletz; vợ con họ đã mài sẵn giáo, rìu và chạy khắp xloboda như những mụ rồ, chờ đợi chồng con, anh em trở về

Suốt cả ngày hôm ấy trôi đi trong những cuộc thảo luận tại các trung đoàn người thì muốn tiến thẳng vào Moskva, kẻ thì lại có ý kiến phải đánh vòng ra sau thủ đô, hạ trại ở Serpukhov hay ở Tula rồi từ đó phái liên lạc tới vùng sông Đông và đến các thành phố Ukraina đế cầu quân Cô-dắc và quân xtreletz đến tiếp.

- Đến Serpukhov làm gì? Chúng ta đi về nhà thôi, về các xloboda!

- Chúng tôi không muốn bao vây kinh thành đâu!

- Sein ấy à? Có nghĩa lý gì đối với chúng ta kia chứ? Chúng ta sẽ lôi kéo toàn dân Moskva nổi dậy

- Lần trước chúng ta có lôi kéo được họ nổi dậy đâu nào… Việc nầy nguy hiểm lắm!

- Quân đội do tướng Gorden và đại tá Kraghe chỉ huy… Những tay nầy, họ không đùa đâu.

- Vả lại chúng ta đã mệt nhoài cả rồi. Lại thiếu rượu… Nên bao vây thì hơn.

Opsey Rezov trèo lên một cỗ xe ngựa… Hắn đã được bầu làm chỉ huy năm trăm quân. Ở Toropetz nơi khởi đầu cuộc phiến loạn, quân xtreletz đã đuổi cổ tất cả các sĩ quan và đại tá. Tikhol Hundermac thoát chết nhờ con ngựa của mình. Konzakov vỡ cả đầu kịp thời trốn thoát bằng cách băng qua sông trên những dầm cầu. Sau đó chúng đã triệu tập một cuộc họp và bầu các thủ lĩnh… Opsey gào khàn cả tiếng:

- Ai có một manh áo lót trên người nào? Áo của tôi đã mục cả ra rồi… Một năm nay tôi chưa hề chải râu mà cũng chưa hề được tắm rửa… Ai có áo lót mặc rồi thì cứ việc bao vây… Còn chúng tôi, chúng tôi chỉ muốn có một điều là: trở về nhà!

- Về nhà! về nhà! - quân xtreletz vừa thét vừa trèo lên xe ngựa. - Anh em quên mất những điều lệnh bà Sofia viết cho chúng ta rồi sao? Phải đến cứu lệnh bà càng sớm càng tốt. Nếu không, việc của chúng ta thất bại mất… Chúng ta sẽ mãi mãi bị tên Fransitska Lơfo cưỡi lên lưng lên cổ chúng ta đến ngày tận số… Tốt hơn cả là đánh ngay tức khắc để kịp thời tôn Sofia lên ngai vàng… Công chúa sẽ trả lương cho chúng ta, sẽ cấp cho chúng ta lương thực và miễn cho ta các thứ thuế má. Chúng ta sẽ trồng lại cột kỷ niệm của chúng ta ở Hồng trường. Chúng ta sẽ quăng bọn đại thần từ trên gác chuông nhà thờ xuống đất, sẽ chia nhau của cải của chúng rồi bán lấy tiền, công chúa sẽ cho chúng ta tất cả mọi thứ. Còn cái xloboda Đức, thiên hạ sẽ không còn nhớ nó ở vào chỗ nào nữa kia

Bọn cầm đầu Tuma, Proxkuriakov, Zorin và Yors nhảy phốc lên cỗ xe có Opsey đứng. Chúng lấy gươm gõ vào vỏ gươm:

- Hăng hái lên, anh em, ta hãy bắt đầu qua sông đi.

- Ai không tiến về Moskva sẽ bị đóng cọc vào người

Nhiều tên xtreletz chạy đến chỗ để xe, thét lên những tiếng man rợ để kích thích bầy ngựa. Các đoàn xe tải và các đám quân xtreletz tiến về phía con sông sương mù mờ mịt. Nhưng ở bờ bên kia, trong các bụi cây lờ mờ không rõ, có cái gì động đậy như một lá cờ đuôi nheo.

Có tiếng gào lên:

- Hãy dừng lại, dừng lại!

Nhìn kỹ, quân xtreletz trông thấy trên mặt nước một người mặc áo giáp, đội mũ sắt có đính lông chim.

Nhận ra đó là Gorden, chúng bèn im lặng.

- Anh em xtreletz - Gorden nói to. - Ta đã đưa đến bốn ngàn quân trung thành với chúa thượng… Quân ta chiếm một vị trí chiến đấu rất tốt… Nhưng ta không muốn làm đổ máu của những người anh em một chút nào cả. Hãy nói cho ta hay: các ngươi nghĩ gì và đi đâu?

- Đi đến Moskva… Về nhà… Chúng tôi không thể chịu được nữa rồi… Chúng tôi đang chết đói… Quần áo rách tan cả.

- Tại sao các ông lại đày chúng tôi vào những vùng rừng rú ẩm ướt như vậy?

- Người của chúng tôi bị chém giết, chết ở Azop như vậy chưa đủ hay sao… Chúng tôi ăn thịt thối trong thời gian rút lui như thế còn chưa đủ hay sao?

- Chúng tôi xây đồn đắp luỹ đã gãy cả lưng rồi!

- Hãy để chúng tôi trở về Moskva… Chúng tôi sẽ sống ở nhà ba ngày thôi rồi chúng tôi sẽ xin tạ tội.

Khi quân xtreletz hò hét đã chán, Gorden đưa tay lên làm loa trước miệng:

- Thế thì rất tốt… Nhưng chỉ có kẻ ngu mới vượt sông ban đêm… Đồ ngốc! Sông Ixtra sâu lắm, xe vận tải của các ngươi sẽ chìm nghỉm ngay… Hãy đợi ở bờ bên đó thì hơn, còn ta, ta sẽ đợi ở bờ bên nầy… Rồi ngày mai sẽ nói chuyện!

Gorden nhảy lên một con ngựa cao lớn rồi phi nước đại biến vào trong đêm tối. Quân xtreletz lưỡng lự không biết nên làm thế nào; chúng ta hét một chặp rồi nhóm lửa để nấu cháo bột

Khi mặt trời mọc trên bầu trời không gợn mây, quân xtreletz trông thấy trên một ngọn đồi, bên kia sông Ixtra, hàng ngũ chỉnh tề của trung đoàn Preobrazenski và bên trên là mười hai khẩu đại bác bằng đồng hun đặt trên những giá súng màu xanh lục. Ngòi đạn đang cháy, toả khói. Bên cánh trái là năm trăm lính long kỵ binh với cờ xí của họ. Các đơn vị khác đứng bên cánh phải, sau những dãy cự mã chắn đường đi Moskva

Quân xtreletz kêu thất thanh, vội vã thắng ngựa vào xe và xếp xe ngựa thành hình vuông theo kiểu Cô-dắc… Gorden đi thủng thẳng bước một từ trên đồi xuống, theo sau có sáu tên long kỵ binh ông ta lại gần sông, con ngựa ô khịt khịt ngửi nước rồi nhảy vọt vài bước đưa chủ nó qua chỗ cạn sang bờ bên kia. Quân xtreletz vây quanh vị tướng.

- Hãy nghe đây… - Gorden giơ bàn tay đeo bao tay sắt lên - Anh em là những người tốt, biết điều… Chúng ta đánh nhau để làm gì mới được chứ? Anh em, hãy nộp cho ta những tên cầm đầu, tất cả những quân ăn cướp trước đây đã chạy về Moskva ấy.

Opsey, râu xồm xoàm, mắt đỏ ngầu, nhảy phắt lại phía con ngựa:

- Trong chúng ta không có ai là kẻ cướp… chính các ngươi, đồ khốn kiếp, mới gọi người Nga là kẻ cướp.

Chúng ta đều đeo thánh giá cá… Cây thánh giá nầy có lẽ làm cho thằng Fransitsko Lơfo không hài lòng chắc?

Quân xtreletz, gầm ghè dậm doạ, tiến lại vây chặt lấy Gorden. Ông ta ngồi im trên ngựa, cặp mắt lim dim.

- Ta sẽ không để cho các ngươi vào Moskva đâu! Hãy nghe lời của một lão chiến binh là ta đây, hãy chấm dứt cuộc phiến loạn đi, nếu không, các ngươi sẽ mang vạ đấy!

Quân xtreletz mỗi lúc một hăng máu thêm, gào lên những lời tục tĩu. Gã Tuma cao lớn, tóc đen, mắt diều hâu, leo lên một khẩu đại bác, tay vung một tờ giấy.

- Mọi nỗi bất bình của chúng ta đều ghi trong nầy cả Hãy để ba người trong bọn chúng ta qua sông - chỉ ba người thôi - chúng ta sẽ đọc đơn thỉnh cầu của chúng ta trong binh đoàn!

- Đọc ngay đi…

- Gorden, hãy nghe đây!

Tuma đọc, giọng lắp bắp vừa đọc vừa vung nắm tay đấm không khí:

- Khi còn ở Azop, để làm tổn thương đến danh dự người Nga, tên tà đạo Fransitsko Lơfo đã đưa những lính xtreletz Moskva ưu tú nhất đến chân tường thành quá sớm, đặt họ vào những nơi ác liệt nhất, khiến họ bị giết chết một số lớn… Cũng vẫn theo ý muốn độc ác của hắn, người ta đào một cái hầm ngầm, hơn ba trăm lính xtreletz đã thiệt mạng ở đó!…

Gorden thúc ngựa tới định dằn lấy tờ giấy. Tuma lùi lại. Quân xtreletz thét lên những tiếng giận dữ.

Tuma đọc tiếp:

- Cũng vẫn thể theo ý muốn độc ác của tên Fransitsko, người ta đã làm nhục dân chúng cả nước, người ta cạo râu, hút thuốc lá, hoàn toàn bất chấp tất cả những phép tắc cổ xưa của lòng ngoan đạo…

Biết không thể nào làm cho quân xtreletz nghe ra được lẽ phải, Gorden đành thúc ngựa cho chồm lên rồi rẽ đám đông, phi ra sông. Quân xtreletz thấy ông xuống ngựa trước lều tổng tư lệnh. Chẳng bao lâu, ở đó áo lễ của các giáo sĩ chói loà dưới những tia nắng xiên khoai. Tức thì quân xtreletz cũng ra lệnh cho giáo sĩ của chúng cầu kinh trước giờ chiến đấu. Chúng phủ một tấm mã y lên giá một khẩu đại bác, bên cạnh đặt một cái thùng vẫn dùng cho ngựa uống đựng nước để rửa tội. Quân xtreletz bỏ mũ ra. Các giáo sĩ đi chân đất áo quần rách bươm, bắt đầu làm lễ một cách thành kính: "Cầu Chúa hãy phù hộ chúng con thắng quân Agareen và quân Philixtanh(1), thắng quân tà giáo!".

Ở bên bờ bên kia, trước lều của tướng Sein, quân lính đã bắt đầu hôn cây thánh giá, trong khi quân xtreletz vẫn còn quỳ và hát. Chúng vừa làm dấu phép vừa chạy đi lấy súng, dùng răng xé bao đạn nạp vào súng. Các giáo sĩ cuốn khăn choàng làm lễ rách bươm của họ lại rồi ra đứng sau đám xe ngựa. Vừa lúc ấy từ đỉnh đồi, mười hai khẩu dại bác nhất loạt nhả đạn… Đạn đại bác bay qua đoàn xe tải và nổ dưới chân tường tu viện, đất bắn tung lên từng mảng lớn.

Opsey Rezov, Tuma Zorin, Yors, vung kiếm lên:

- Anh em ơi, xông lên!

- Chiếm lấy Moskva!

- Tập hợp lại thành đại đội

- Đại bác đâu, đưa đại bác lại!

Quân xtreletz vội vã tập hợp lại thành từng đại đội hỗn độn, tung mũ lên trời và điên cuồng gào lên tiếng hô chiến đấu của chúng:

- Xergeyev! Xergeyev!

Đại tá Kraghe ra lệnh hạ thấp đường bắn và đội trọng pháo nhả đạn vào đoàn xe vận tải, - gỗ ván bắn tung tóe, ngựa lồng lộn, dãy dụa. Quân xtreletz bắn trả bằng những loạt súng hoả mai và đạn trái phá của bốn khẩu đại bác. Lần thứ ba, pháo từ ngọn đồi bắn trúng giữa chỗ quân xtreletz dày đặc nhất. Một bộ phận quân xtreletz xông về phía các chướng ngại vật cự mã nhưng chúng bị quân của trung đoàn Butyrski và trung đoàn Lơfo chặn lại lần thứ tư, súng đại bác gầm lên, khói dầy đặc mù mịt phủ kín ngọn đồi. Các đại đội xtreletz hỗn loạn, cuống cuồng tháo chạy. Bỏ cả cờ xí, vũ khí, áo mũ, chúng chạy thục mạng tán loạn. Quân long kỵ binh vượt sông, đuổi theo quân xtreletz chạy trốn và dồn chúng trở lui về phía đoàn xe vận tải như bầy chó dồn một đàn gia súc.

Cùng ngày hôm đó, đại tướng tổng tư lệnh Sein dời doanh trại đến gần tu viện và mở cuộc điều tra.

Không một tên xtreletz nào tố giác Sofia hoặc nói gì về bức thư của mụ. Chúng khóc lóc, giơ những vết thương ra, giũ mớ quần áo tả tơi; chúng nói chúng tiến về Moskva vì một cơn điên giận khủng khiếp lộn xộn; nhưng giờ đây định thần lại, chúng đã tự hiểu rõ tội lỗi của chúng.

Tuma bị treo lên cột điếu hình, lưng rách nát vì roi quất không hé răng nói nửa lời; hắn chỉ nhìn trừng trừng vào mặt những kẻ tra hỏi hắn với một cái nhìn hằn học. Tuma, Proxkuriakov và năm mươi sáu tên xtreletz hung hăng nhất bị treo cổ dọc con đường đi Moskva. Những tên khác bị giam vào các nhà tù và tu viện.

Chú thích:

(1) Những người không theo đạo Cơ đốc (theo kinh thánh Cơ đốc giáo)

[ngudoc]

Chương 98

Cả đời họ, người Nga chưa bao giờ thấy ai đạo đức giả và dối trá như triều thần của hoàng đế ở Viên.

Họ đón tiếp vua Piotr long trọng nhưng với tư cách là một người thường. Hoàng đế Leopol nhã nhặn gọi Sa hoàng là hiền đệ nhưng chỉ gọi thế khi nào có riêng hai người thôi, và vi hành, đeo mặt nạ đến nơi hẹn vào buổi tối.

Bàn đến chuyện giảng hoà với Thổ Nhĩ Kỳ, viên tể tướng tán thành mọi việc không chối từ điều gì, hứa hẹn đủ mọi thứ nhưng khi đi đến quyết định thì ông ta lẩn như chạch. Vua Piotr nói với ông ta: "Người Anh và người Hà Lan chỉ chăm lo đến tiền lời buôn bán của họ thôi. Không thể nhất nhất cái gì cũng nghe theo họ được. Vị giáo trưởng thành Giesusalem đã viết thư yêu cầu chúng tôi bảo vệ Mộ Thánh… Lẽ nào hoàng đế lại không tha thiết đến Mộ Thánh?" Viên tể tướng trả lời: "Đức hoàng đế hoàn toàn thừa nhận những ý nghĩ cao thượng và đáng kính trọng đó, nhưng cuộc chiến tranh mười lăm năm đã hao tổn những món tiền không thể kể xiết được, cho nên hiện nay hành động duy nhất đúng đắn là hoà bình".

"Hoà bình, hoà bình, - vua Piotr nói, - thế nhưng các ngài lại đang chuẩn bị chiến tranh với Pháp. Làm thế nào hiểu được điều đó?"

Nhưng để đáp lại, viên tể tướng chỉ nhìn vua Piotr bằng cặp mắt vui vẻ, đục ngầu và khó hiểu. Vua Piotr nói mình đang cần thành Kesk của Thổ Nhĩ Kỳ; khi ký hoà ước với Thổ Nhĩ Kỳ hoàng đế chỉ việc đòi Kesk cho Moskva. Viên tể tướng trả lời rằng: không còn nghi ngờ gì nữa, những yêu sách đó được toàn thể triều đình Viên nhiệt liệt tán thành nhưng ông ta dự tính trong vấn đề Kesk nầy sẽ có những khó khăn lớn vì quân Thổ Nhĩ Kỳ thường không quen nộp thành mà không chiến đấu.

Nói tóm lại, cuộc thăm viếng Viên chẳng đem lại kết quả gì đáng kể. Thậm chí người ta cũng không nhận lời tổ chức một cuộc tiếp kiến long trọng cho các sứ thần Nga trong dịp đệ trình quốc thư và trao tặng phẩm. Các sứ thần đã phải chịu nhận để đầu trần, đi qua phòng của các công tử và chỉ đem theo có bốn mươi tám công dân thường để mang tặng phẩm; nhưng họ đã khăng khăng đòi hỏi là ở cửa phòng khách, viên thị vệ đại thần phải xướng to tước vị của Sa hoàng, nói vắn tắt cũng được, và các tặng phẩm của Sa hoàng không phải đặt xuống thảm dưới chân hoàng đế.

"Chúng tôi đâu phải là dân Chuvas (1), - họ nói, - cũng đâu phải là chư hầu của hoàng đế, chúng tôi là một dân tộc ngang hàng với dân tộc các ngài…"

Viên thượng thư Bộ Nội điện dang hai tay ra nói: "Tuyệt nhiên không thể nào thoả mãn những yêu sách lạ lùng đó được."

Ở đây còn chua chát hơn cả ở Hà Lan, người Nga hiểu ra thế nào là đường lối chính trị của châu Âu. Vì buồn chán, họ lui tới rạp ca kịch và rất ngạc nhiên. Họ đi thăm các toà lâu đài quanh vùng. Họ dự một cuộc dạ hội hoá trang lớn của triều đình… Vua Piotr sắp đi Vơnidơ thì có thư từ Moskva gửi tới: Romodanovski và Viniux báo tin về cuộc phiến loạn của quân xtreletz ở Novo-Yeuxalim.

"Myn Herr Koning… Bức thư của hoàng thượng đề ngày 17 tháng sáu đã được trao cho thần, trong đó hoàng thượng viết cho biết là cái nòi của tên Ivan Miloslavski đã nảy nở, - về khoản đó, thần đề nghị hoàng thượng phải cứng rắn vì không có cách nào khác để dập tắt ngọn lửa đó được.

"Mặc dù chúng thần rất lấy làm tiếc phải dời bỏ công việc hữu ích đang tiến hành ở đây nhưng vì lý do đó chúng thần sẽ trở về sớm hơn là hoàng thượng tưởng… Pite"

Chú thích:

(1) Dân tộc thiểu số ở vùng trung lưu sông Volga nước Nga.

[ngudoc]

Chương 99

Cuối buổi lễ chầu ở nhà thờ Thánh Mẫu thăng thiên, lão vương hầu - chấp chính hôn cây thánh giá, bước lên giảng đài, hướng về phía đám đại thần và gõ cây trượng xuống nền nhà loảng xoảng:

- Đức chúa thượng Piotr Alekseevich của chúng ta đã hạ cố lên đường về Moskva.

Rồi lão khệnh khạng đi qua đám đông, lên cỗ xe ngựa thếp vàng, đứng đằng sau xe có hai tên lính bộ binh Hungary to lớn như hộ pháp, mặt mày dữ tợn; cỗ xe lăn ầm ầm chạy trên đường phố Moskva.

Tin ấy giáng xuống bọn đại thần như một tiếng sét đánh. Trong khoảng thời gian mười tám tháng trời, họ đã quen sống êm ả, trong một sự phồn vinh yên tĩnh… làm sao mà số phận oái oăm lại đưa con chim ưng nhạt màu đó trở về! Thế là đi đời cả giấc ngủ trưa? Lại phải nai lưng ra làm đày tớ rồi. Mà rồi ai sẽ chịu trách nhiệm về các vụ nổi loạn của quân xtreletz đây?

Về cuộc chiến tranh tiến hành qua quít cho xong với quân Tarta? Về ngân khố trống rỗng? Về tất cả công việc cứ định sắp sửa bắt đầu mà rồi vẫn chưa làm gì được? Ôi, lạy Chúa thật là tai vạ!

Bây giờ không còn là lúc nghỉ ngơi, phè phỡn nữa rồi. Viện Duma lớn họp một ngày hai lần. Lệnh truyền cho thư ký các nhà buôn phải đóng cửa hiệu lại, đi đến Bộ Đại Ngân khố để đếm tất cả số tiền đồng, hạn trong ba ngày phải xong… Người ta yêu cầu đám thơ lại, người ta van lạy họ hãy vì Chúa nếu như có điều gì còn sơ suất ở các bộ thì hãy thu xếp ngay lại cho gọn gàng.

Những ngày đó, người ta sẽ không để cho bọn thơ lại, ký lục nhỏ về nhà ngủ, người ta sẽ trói chân những kẻ bướng bỉnh vào bàn của họ

Đám triều thần chuẩn bị dự những cuộc chiêu đãi của Sa hoàng. Có kẻ lôi trong rương ra những bộ quần áo tóc giả đáng ghét, rắc đầy bạc hà để chống nhậy.

Họ sai bỏ những tranh thánh thừa ở các phòng ăn và treo thêm vài tấm gương, vài bức chân dung. Evdokia cùng với hoàng thái tử và Nataliaa, người em gái của vua Piotr được nhà vua yêu quý nhất, vội vã rời tu viện Ba Ngôi trở về cung.

Ngày mồng bốn tháng chín, vào buổi tối, hai cỗ xe đầy bụi dừng lại trước cổng sắt của nhà vị vương hầu chấp chính. Vua Piotr, Lơfo, Golovin và Melsikov bước xuống. Họ gõ cửa. Những con chó lớn hung dữ sủa ầm lên trong sân. Tên lính mở cổng không nhận ra Sa hoàng. Vua Piotr ẩy vào ngực hắn rồi cùng với các người trợ tá của mình đi qua cái sân bẩn thỉu về phía một bậc thềm thấp có mái bằng chì, dựng trên hàng cột xoắn với những quả cầu tròn. Một con gấu đã được dạy dỗ thuần thục xích ở gần ngưỡng cửa. Trên gác, Romodanovski nâng cánh cửa sổ lên thò đầu ra, bộ mặt húp híp của lão run lên vì mừng rỡ.