Hôm đó Maxico đến sá»›m - má»i ngÆ°á»i Ä‘ang bắt đầu kéo ra bãi tắm. Chị rút trong túi ra cái khăn bông sạch và cái gÆ°Æ¡ng, rồi đến cái cạo râu và cái kéo gói chung trong má»™t tá» giấy, và đặt tất cả những thứ đó cạnh ngÆ°á»i Ä‘ang ngồi trên giÆ°á»ng.
-Nà y, cầm lấy, cạo râu Ä‘i. Sao cứ để râu nhÆ° ông già thế ? - chị vừa nói, vừa chỉ và o bá»™ râu bá»m xá»m của anh ta. – Còn bác Äô Khôcrô, bác cởi áo ra tôi giặt cho – Và chị đặt lên gÆ°Æ¡ng má»™t bánh xà phòng mà u và ng - thế là bánh xà phòng lại nằm trên bánh xà phòng.
-Tôi sắp Ä‘i rồi - chị nói tiếp và mỉm cÆ°á»i. Phải, các ngÆ°á»i ạ, chị sắp Ä‘i, Ä‘i đến chá»— chồng. Và mặc cho các cô bạn gái trong xưởng may muốn nói gì thì nói, chị không nghe ai cả. Chị vừa nháºn được má»™t lá thÆ°, cuối cùng thÆ° đã đến ! Chị tổ trưởng không chịu cho chị thôi việc ngay - cứ tạm nghỉ phép và đi đến đó đã, phải biết chắc chắn là anh ta Ä‘ang đợi, thì hẵng xin thôi việc, nếu đến lúc đó chị vẫn còn giữ cái ý định ngu ngốc ấy. „Không, Marina Xecgâyepna ạ, chị cứ cho thôi việc Ä‘i, đằng nà o tôi cÅ©ng sẽ Ä‘i mà ...“
„Maxico yêu quý, ngÆ°á»i vợ hết sức đáng kÃnh của anh - bức thÆ° nói, bằng cái giá»ng của chồng chị, và nghe giá»ng nói ấy có thể hiểu được rằng ngÆ°á»i chồng đẹp trai có đôi lông mà y Ä‘en ráºm của chị đã thấm mùi khổ cá»±c – Em yêu quý ... Cứ sáng sáng, tiếng réo buồn tẻ của hồi chuông báo hiệu lại đánh thức bá»n anh dáºy, và anh tỉnh dáºy giữa gian nhà lạnh lẽo, và không biết là sÆ°Æ¡ng rÆ¡i xuống chiếc gối nhà tù của anh, hay là nÆ°á»›c mắt thấm Æ°á»›t nó – những giá»t nÆ°á»›c mắt ân háºn, vợ Maxico đáng quý của anh ạ ! Bởi ngay trong lúc ngủ anh vẫn không thôi dằn vặt nguyá»n rủa mình đã hà nh Ä‘á»™ng má»™t cách hèn hạ để gây cho em và con bao ná»—i Ä‘au khổ - chÃnh vì thế mà anh không viết thÆ°, anh không dám viết. Anh đã bị trừng phạt rất xứng đáng và không há» thÆ°Æ¡ng xót bản thân mình chút nà o – anh chỉ thÆ°Æ¡ng em phải Ä‘au khổ tủi nhục và phải má»™t mình nuôi con gái của chúng ta, không có sá»± giúp đỡ của Ä‘Ã n ông ... Mà biết đâu, Maxico đã gặp ngÆ°á»i khác xứng đáng hÆ¡n, và bây giá» Ä‘ang nghe những lá»i khuyên của ngÆ°á»i ấy ?“. Và trong giá»ng nói của ngÆ°á»i chồng nghe thấy cả ná»—i lo lắng, sá»± giáºn dá»—i ngấm ngầm và lòng ghen tuông, ôi lòng ghen tuông. Những mùa đông lạnh thấu xÆ°Æ¡ng, còn mùa hè thì mồ hôi chảy má» cả mắt, ruồi muá»—i đốt khắp ngÆ°á»i khi là m việc trong rừng. Bữa ăn của ngÆ°á»i tù lại kham khổ, bánh mỳ thì bao giá» cÅ©ng khô cứng, nhÆ°ng không phải cái đói hà nh hạ anh ta, cÅ©ng không phải cái giá buốt hay nắng cháy, mà là ná»—i ân háºn muá»™n mằn cắn rứt, ná»—i ân háºn mà có lẽ giỠđây chẳng cần đến nữa ... Äá»™i lÃnh áp tải canh phòng há» rất nghiêm ngặt, suốt đêm ngà y trên các chòi cao lúc nà o cÅ©ng có lÃnh gác cầm súng đứng, ngoà i hà ng rà o dây thép gai thì má»™t Ä‘Ã n chó dữ chạy Ä‘i chạy lại, tiếng xÃch kêu loảng xoảng. Khi Ä‘oà n ngÆ°á»i tù xếp hà ng năm Ä‘i qua xóm thợ - những ngÆ°á»i phụ nữ buồn bã nhìn theo há», nhÆ°ng trong số đó không có cặp mắt quen thuá»™c thân thiết mà chỉ chúng má»›i có thể an ủi được anh. Anh còn sáu năm nữa, và anh không biết sẽ chịu Ä‘á»±ng sáu năm đó ra sao ... NhÆ°ng chị thì chị biết cách sống sáu năm ấy ! Ngà y ngà y, mùa đông cÅ©ng nhÆ° mùa hè, mÆ°a cÅ©ng nhÆ° tuyết, chị sẽ đứng bên cạnh con Ä‘Æ°á»ng nÆ¡i há» bị giải Ä‘i qua. Chị sẽ đứng và nhìn anh, hôm nà o trá»i đẹp chị sẽ dẫn cả con gái theo. Chị mặc cái váy đẹp nhất và đứa con gái chị cÅ©ng cho ăn mặc chỉnh tá» - để ngÆ°á»i bố nhìn thấy vợ con của anh ta sống ra sao. Chị sẽ xin và o là m thợ may trong cái thị trấn đó, và nếu không có công việc nà y thì chị sẽ là m bất cứ việc gì ... Chị sẽ bán hết đồ đạc và ra Ä‘i, chỉ mang theo chiếc Ä‘Ã n accoocđêông. Há» sẽ không bao giá» quay lại thị trấn nà y nữa – ngà y nà o anh ấy mãn hạn tù, cả ba ngÆ°á»i sẽ lại Ä‘i đến má»™t nÆ¡i tháºt xa. Và ở đó, nÆ¡i xa cách tất cả những ai biết ná»—i Ä‘au khổ tủi nhục của há», há» sẽ ở lại vÄ©nh viá»…n và tạo nên câu chuyện cổ tÃch tốt đẹp của mình. Ká»· niệm của tất cả những năm tháng đáng buồn kia sẽ là cây Ä‘Ã n phong cầm bóng nhoáng, tiếng rất hay của anh ta, cây Ä‘Ã n mà cả đứa con gái sau nà y cÅ©ng được bố dạy chÆ¡i ; con bé có cái tai rất tinh, ngay bây giá» nó đã biết hát nhiá»u bà i rất duyên dáng khiến má»i ngÆ°á»i phải kinh ngạc.
NgÆ°á»i khách lạ bá»—ng cÆ°á»i vang, kéo cái gÆ°Æ¡ng lại sát mặt.
-Masenca nà y, có lẽ tôi không cạo râu đâu – anh ta nói – Vì đằng nà o chị cũng sắp đi rồi.
-Sao lại thế ?! – Maxico có vẻ bực – Anh không biết ngượng sao ?
-Không, không, tôi thÃch thế - ngÆ°á»i đó vẫn bÆ°á»›ng bỉnh – tôi chỉ sá»a qua má»™t chút thôi – Nói rồi anh ta khua kéo lách cách xung quanh mặt, mắt liếc và o gÆ°Æ¡ng, xén bá»›t bá»™ râu. - Thế nà o, trông có được không ? – sau đó anh há»i, đầu Ä‘Æ°a sang hai bên trÆ°á»›c mặt chị, mỉm cÆ°á»i.
-Trông nhÆ° tÆ°á»›ng cÆ°á»›p ấy, - Maxico báºt cÆ°á»i.
Chị mở cúc áo, cởi chiếc váy trên ngÆ°á»i ra, chỉ còn bá»™ áo tắm mà u xanh trên ngÆ°á»i, rồi nhìn quanh tìm chá»— treo váy, và chị treo nó lên cái Ä‘inh trên tÆ°á»ng ngay gần cá»a.
Sau khi Äô Khôcrô loay hoay bên cạnh chiếc lò sưởi má»™t lúc má»›i cởi xong áo Ä‘Æ°a cho chị, chị quay sang bảo ngÆ°á»i kia :
-Anh cũng cởi áo ra đưa cho tôi.
Và bây giá» cả hai, ông lão và ngÆ°á»i lạ mặt, Ä‘ang ngồi trên bá» tÆ°á»ng, giÆ¡ vai ra sưởi nắng, tay tì lên những tấm ván ấm, và bên cạnh con suối bắt nguồn từ chá»— thác nÆ°á»›c và đổ và o biển chá»— gần mÅ©i cát, thấp thoáng cái đầu Ä‘en Ä‘en và đôi cánh tay của Maxico. Bầu trá»i xanh cùng mấy đám mây trắng trên đầu há» Ä‘ang lặng lẽ quay tròn. Trên mặt biển, ngà y hôm đó có mà u tối đục, má»™t con hải âu Ä‘ang bay, và nó có vẻ là má»™t sinh váºt quan trá»ng trong cái thế giá»›i hoang vắng nà y, bởi vì ngoà i nó ra, trên ná»n trá»i không có con váºt nà o khác. NgÆ°á»i lạ mặt cúi cái cằm đầy râu chạm sát vai, nhìn ông lão, còn ông lão thì nheo nheo cặp mắt dÆ°á»›i cái mÅ© lưỡi trai nhìn lên con chim. Con hải âu vá»— cánh Ä‘á»u Ä‘á»u, kêu lên những tiếng yếu á»›t, buồn bã và da diết. NgÆ°á»i lạ mặt quan sát thân hình khẳng khiu tiá»u tuỵ của ông lão, vá»›i bá»™ ngá»±c lép kẹp nhÆ° ngá»±c đứa trẻ, có mấy dúm lông bạc cạnh hai cái núm vú không cần thiết của ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông. NgÆ°á»i đó nghÄ© : bên cạnh anh ta đây cÅ©ng là má»™t Ä‘iá»u kỳ diệu, má»™t cuá»™c sống của ngÆ°á»i nà o đó, Ä‘ang chảy qua cái cÆ¡ thể khốn khổ nà y, nhÆ° con suối chảy qua cái dòng của nó, còn ở đằng kia, nÆ¡i con suối toả rá»™ng ra trên bá» cát, và đổ và o biển là đôi vai phẳng phiu nhẵn bóng Ä‘ang ánh lên trong nắng, là cánh tay Ä‘ang vui vẻ giÆ¡ lên, là cái gáºy Ä‘áºp Ä‘áºp và o quần áo, và từ xa vẳng lại những âm thanh – păc ! păc ! păc ! ... – những cá» Ä‘á»™ng và những âm thanh gắn liá»n vá»›i nhau. Ông lão mặc chiếc quần rá»™ng thùng thình mà u xám, gấu rách tua tủa, để hở hai bà n chân nứt nẻ vá»›i những ngón chân quặp và o nhau trông rất tá»™i nghiệp.
Trông ông lão nhÆ° thiu ngủ, cái lưỡi trai bị tụt xuống sát đôi lông mà y gãy khúc má»™t cách Ä‘au khổ. Vẻ mặt ông lão trông tháºt kỳ dị, thân thể gà y mòn khô héo, còn ngÆ°á»i phụ nữ kia thì khoẻ mạnh, đẹp đẽ, khuôn mặt chị sao mà giống tâm hồn chị đến thế. Chị có ba cái tên - má»™t tên Nga, má»™t tên Nháºt và má»™t tên Triá»u Tiên, - nhÆ°ng không cái tên nà o trong cả ba cái tên đẹp ấy mô tả đúng được chị - tất cả những cái tên ấy chỉ là gợi má»™t cách ngẫu nhiên. Tên ngÆ°á»i – nó chỉ là cái từ ghép bằng mấy âm thanh. Chị có lần há»i anh tên là gì và anh đã nói má»™t từ không dà i lắm. Chị hà i lòng gáºt đầu rồi nhắc lại cái tên ấy để nhá»›, còn anh thì cảm thấy buồn, vì khi phát âm cái tên ấy lên, dÆ°á»ng nhÆ° chị đã nhấn mạnh đến má»™t cái rất không quan trá»ng và rất nhá» bé, vì tưởng rằng đó là cái chÃnh yếu, và do đó đã tách cái chÃnh yếu đó ra khá»i cuá»™c sống lá»›n lao, thÆ°á»ng xuyên không bao giá» thay đổi - mặt khác lại cÅ©ng thay đổi từng khoảnh khắc má»™t - của biển cả, trá»i, đất, mặt trá»i mà lúc nà o anh cÅ©ng ao Æ°á»›c cảm thấy mình là má»™t bá»™ pháºn của nó trong những ngà y cuối cùng nà y của anh. Khi bắt cái tên ấy phải vang lên, ngÆ°á»i phụ nữ lại kéo ra ánh sáng cái sắp sá»a phải biến Ä‘i, phải vÄ©nh viá»…n rá»i bá» cái thế giá»›i dá»… hiểu xung quanh và cái ấm áp giản dị của lòng nhân đạo hết sức con ngÆ°á»i mà chị mang trong mình má»™t cách vô tÆ° vui vẻ : nhÆ° những con chim mang trong há»ng chúng các bà i ca. Con ngÆ°á»i gắn vá»›i bản thân anh ta bởi cái tên, chứ không phải gắn vá»›i cuá»™c sống bởi cái tên. Trong cõi lòng thầm kÃn, con ngÆ°á»i đó lúc nà o cÅ©ng thấy buồn, vì con ngÆ°á»i anh ta - má»™t con ngÆ°á»i đầy đủ - chÆ°a có, và lúc nà o anh cÅ©ng cảm thấy hình nhÆ° con ngÆ°á»i ấy của anh phải có. Äó là vì cái trà nhá»› lâu Ä‘á»i của anh lo lắng, cái trà nhá»› mà khi ra Ä‘á»i anh đã mang theo, và mặc dù anh dã cố hết sức vắt óc, nó vẫn không sáng ra được chút nà o. Thế rồi anh Ä‘i tìm kiếm anh – trên mặt đất, trong đêm tối và trong ánh sáng, trong thị trấn ồn à o náo nhiệt và trong rừng ráºm hoang vu – và anh sáng tác ra những huyá»n thoại vá» mình, anh không chấp nháºn anh chỉ là má»™t ngÆ°á»i con bình thÆ°á»ng của đất, ngÆ°á»i anh em giản dị của cá» cây và muông thú. Ngỡ ngà ng, anh dừng lại trÆ°á»›c vá»±c thẳm, và tháºt may mắn, nếu trên bá» vá»±c ấy anh gặp được má»™t con ngÆ°á»i, dù chỉ là má»™t lão già khốn khổ, ngà y ngà y Ä‘i nhẫn nại Ä‘i nhặt sò, ốc ở ven biển. Và cÅ©ng rất may, nếu anh kịp thá»i nhá»› lại rằng đã lâu lắm, hồi anh còn bé, anh đã sống cạnh biển ngay trên bá» của nó, trong má»™t túp lá»u gá»— tồi tà n kiểu Nháºt, gần má»™t đồn biên phòng hải đảo. Và o những ngà y biển lặng, những ngÆ°á»i lÃnh trần truồng lại lùa ngá»±a xuống biển, cạnh chá»— cá»a sông, để tắm cho chúng – Con ngá»±a chùn lại không dám xuống nÆ°á»›c vì sợ con sóng nhá», và ngÆ°á»i lÃnh giáºt giáºt dây cÆ°Æ¡ng, lấy gót chân thúc và o bụng nó. Xa xa ngoà i chân trá»i, xuất hiện má»™t chiếc tà u thuá»· dÆ°á»›i má»™t cá»™t khói cao, chú bé tưởng nhÆ° nó cÅ©ng là má»™t bá»™ pháºn bình thÆ°á»ng của biển, tá»±a nhÆ° những con hải âu, con cá, doi cát và những tảng đá trên bá», tá»±a nhÆ° những ngÆ°á»i phụ nữ Triá»u Tiên váy giắt cao trên chân, cúi gáºp ná»a ngÆ°á»i trên mặt biển lấp lánh chá»— bãi cạn, để mò ốc, trông nhÆ° những cái xuồng cÅ© bị mắc kẹt mãi mãi trên đám cát ven bá», tá»±a nhÆ° mùi rong biển và mùi nÆ°á»›c mặn, và nhất là cái mùi không gì so sánh của những con cầu gai mà cáºu bé Ä‘i nhặt trên bãi cạn rồi Ä‘em rải chúng trên cát cạnh chiếc xuồng cÅ©.
* * * * *
-Ông chủ ơi, ta đi ra xem cá đi, - anh ta nói với ông lão.
Cá hả ? Äô Khôcrô gáºt đầu bằng lòng, Ä‘i và o nhà khoác cái áo vét rồi bÆ°á»›c ra – lão không quen Ä‘i cởi trần. Còn ngÆ°á»i lạ mặt thì cởi quần, quẳng xuống bá» tÆ°á»ng và chỉ mặc má»™t chiếc quần đùi xanh bạc phếch Ä‘i ra biển. Trên bá», những con sóng à o à o chạy lên cát, nhÆ° những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà to béo, nhảy xuống nÆ°á»›c, và lá»›p cát ẩm lúc đó, khi nÆ°á»›c trôi Ä‘i, nó lại trở nên tối má». Trên chá»— cát đặc và ướt có cắm má»™t cái cá»c ngắn, thân cá»c buá»™c má»™t sợi dây câu. NgÆ°á»i lạ mặt lấy tay cuá»™n sợi dây kéo lên khá»i nÆ°á»›c, còn ông lão thì tay chắp sau lÆ°ng, đứng bên cạnh nhìn sợi dây Ä‘ang cắt sóng và từ từ Ä‘i ngược vá» phÃa tay ngÆ°á»i lạ mặt, dá»c theo sợi dây, những giá»t nÆ°á»›c trong cứ chạy chạy rồi văng xa. Trong bốn lưỡi câu có gắn mồi, có ba lưỡi câu có cá. Má»™t con cămbala to, có cái lÆ°ng mà u xám bẩn và cái bụng trắng mịn thỉnh thoảng lại bám chặt xuống đáy, theo sau nó là hai con nagava mình óng ánh Ä‘ang giãy giụa trên sóng. NgÆ°á»i lạ mặt giÆ¡ cao sợi dây có cá, lắc má»™t cái rồi ném xuống chân ông lão, ông lão ngồi xuống và bắt đầu gỡ con cá cămbala to máºp Ä‘ang quẫy ra khá»i lưỡi câu. Ở chá»— quăng thứ hai, cách chá»— thứ nhất không xa, hòn chì không biết bị vÆ°á»›ng và o cái gì, và ngÆ°á»i lạ mặt phải lá»™i xuống để gỡ. Anh lá»™i ngáºp đến thắt lÆ°ng, giÆ¡ cao hai khuá»·u tay nhảy nghiêng ngÆ°á»i Ä‘i má»—i khi có con sóng áºp tá»›i. Bá»—ng anh kêu ré lên, cÆ°á»i sằng sặc rồi ngụp xuống nÆ°á»›c, là m bá»t bắn tung toé xung quanh. Sau đó anh cứ Ä‘Æ°a hai tay mò dÆ°á»›i đáy, tìm kiếm má»™t hồi, trên mặt nÆ°á»›c chỉ thấy cái đầu anh nhô lên lúc thì quay mặt, lúc thì quay gáy và o bá». Còn ông lão cứ ngồi xổm nhìn và đợi, tay giữ cái túi cá lủng lẳng giữa hai đầu gối. Con cămbala to máºp cứ giãy giụa là m cái túi Ä‘ung Ä‘Æ°a. NgÆ°á»i lạ mặt Ä‘ang đứng dÆ°á»›i nÆ°á»›c bá»—ng nhảy lên cao gần đến đầu gối, giÆ¡ cao cánh tay trên đầu, và trên sợi dây câu không nhìn thấy trÆ°á»›c mặt anh ta có hai con cá Ä‘ang quẫy - má»™t con là cămbala, còn con cá khác nhÆ° con navaga không to lắm, vừa giống con cá hồng. NhÆ°ng đó là cá hồng, và ông lão vui lắm, vì sẽ có món thết Maxicô. Canh cá nấu bằng cá hồng thì không có gì tuyệt bằng.
Sau khi gõ nốt chá»— cá ở sợi dây thứ ba, cuối cùng ông lão Ä‘i vá» nhà , còn ngÆ°á»i khách lạ ở lại mắc mồi má»›i và o lưỡi câu. Äô Khôcrô vừa xách cái túi lÆ°á»›i nặng trÄ©u vừa khoan khoái ngắm từ miệng đến đáy túi. Lão suýt vấp phải cái đầu cắt ngắn không biết của anh chà ng nà o Ä‘ang nằm trên đất.
Ở cạnh nhà ông lão nhìn thấy Maxicô Ä‘ang đứng bên má»™t ngÆ°á»i tay xách má»™t nắm cần câu, chân Ä‘i đôi ủng đánh cá dà i. Hai ống của đôi ủng đã bị sá»n hết, trên má»™t ống lá»›p cao su bong cả ra, lủng lẳng nhÆ° cái tai chó. NgÆ°á»i đánh cá và Maxico đứng cách xa nhau Ä‘ang nói chuyện, Maxico Ä‘ang phÆ¡i những chiếc áo đã giặt lên những cà nh ngÆ°u bà ng chắc, ngoái nhìn qua vai. NgÆ°á»i đánh cá đó là ngÆ°á»i Triá»u Tiên, nhÆ°ng lại mang há» Nga – CudÆ¡nhetxôp. „Ngà y mai có lẽ mÆ°a đấy nhỉ ? – Maxico há»i, Ä‘Æ°a tay chỉ vá» phÃa hòn đảo xa ngoà i biển - từ sáng sá»›m đã thấy hiện rõ trên ná»n trá»i, cÅ©ng tối sẫm nhÆ° biển. „Nà o biết được, - CudÆ¡nhetxôp vừa lấy ngón tay gãi gãi cổ vừa trả lá»i. – Không phải lúc nà o cái Ä‘iá»m ấy cÅ©ng đúng đâu. Có lúc nó hiện rõ hà ng tuần liá»n mà vẫn không sao, không mÆ°a tà nà o“, - „Phải, phải, có lúc nhÆ° thế đấy.“ Maxico vuốt cho thẳng mấy cái cổ tay áo Æ°á»›t, chiếc áo vắt trên cà nh ngÆ°u bà ng trông nhÆ° tay ngÆ°á»i Ä‘ang ôm những chiếc lá „NhÆ°ng cÅ©ng có khi mÆ°a – CudÆ¡nhetxôp nói tiếp nhÆ° nói vá»›i mình, - vì từ sáng vợ tôi thấy Ä‘au ở chá»— ngang thắt lÆ°ng, và chá»— xÆ°Æ¡ng gãy của tôi cÅ©ng thấy hÆ¡i nhức. Ai biết được mÆ°a bất thình lình lúc nà o không hay. Thá»i tiết ở Xakhalin nà y cÅ©ng nhÆ° Ä‘Ã n bà Xakhalin ấy - Chẳng ai biết má»™t tiếng sau đẻ ra chuyện gì.“ Rồi khoát tay má»™t cái, ngÆ°á»i đánh cá lê bÆ°á»›c Ä‘i tiếp, kéo sá»n sệt đôi ủng nặng trên cát.
Anh ta cÆ°á»›i má»™t ngÆ°á»i phụ nữ Nga, má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nhanh nhẹn, giá»ng oang oang tên là Clava, mà anh ta rất sợ nhÆ°ng cÅ©ng rất yêu, tháºm chà anh ta còn mang há» của vợ. Anh ta suốt ngà y mất mặt ở ngoà i biển vá»›i mấy cái cần câu, và chị vợ cứ rà y là mãi vá» chuyện đó, chị ta muốn anh mua con bò và đi chăn nó. NhÆ°ng anh CudÆ¡nhetxôp nà y lại rất ghét bò, chỉ thÃch Ä‘i câu cá thôi – nên không phải tá»± dÆ°ng ngÆ°á»i ta đặt cho anh cái biệt hiệu „con quá»· biển“. NhÆ°ng nghe nói, mặc dù nhÆ° thế, hai vợ chồng CudÆ¡nhetxôp sống rất hòa thuáºn . Má»™t hôm chÃnh lão Äô Khôcrô đã nhìn thấy cặp vợ chồng ấy trong giây phút hạnh phúc của há» : há» trốn ra má»m Camarôn nghỉ. CudÆ¡nhetxôp tất nhiên là cứ đứng rình mấy cái cần câu của anh, còn Clava thì ngồi phÃa sau, duá»—i dà i chân trên cát ấm. Chị ta là ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà hiá»n là nh, Ãt nói, chị cứ ngồi cúi đầu ra phÃa trÆ°á»›c, rồi lại ngả sang má»™t bên, lấy lược gá»— chải má»› tóc thÆ°a mà u sáng. Äô Khôcrô lúc ấy Ä‘ang hái rong biển trên bá». Lão Ä‘i qua chá»— há», cúi ngÆ°á»i chui qua những sợi dây câu trong suốt của CudÆ¡nhetxôp căng dà i giữa biển và những đầu cần câu dẻo. Cả hai vợ chồng chà o lão, rồi ngạc nhiên nhìn ngÆ°á»i lạ mặt râu ria xồm xoà m Ä‘ang Ä‘i vá» phÃa há» - ngÆ°á»i nà y vác má»™t ôm rong biển.
Mắc giun và o lưỡi câu xong, anh quay quay hòn chì và quăng nó ra tÃt ngoà i xa. Mấy sợi dây câu, rÃt lên trong không khÃ, rồi rÆ¡i đánh tõm xuống nÆ°á»›c. Má»™t ngá»n sóng dâng lên, đổ xuống, bẹp ra rồi tản Ä‘i các phÃa. Anh khoắng khoắng tay và o dòng nÆ°á»›c Ä‘ang trà n tá»›i. „Nói dối – anh ngÆ°á»›c nhìn hòn đảo xanh ngoà i xa miệng lẩm bẩm – không mua được“. Cái bầu trá»i bao la kia không dá»… gì mây có giăng kÃn được. Äến đêm nó sẽ sáng rá»±c má»™t mà u xanh ngoan cÆ°á»ng vô táºn , và các vì sao sẽ chen chúc nhau trên đó. Và sáng hôm sau, má»™t mà u xanh lá cây sẽ bắt đầu lan dần từ mép của nó, rồi hình nhÆ° sẫm lại, và má»™t mặt trá»i Ä‘á» rá»±c nặng ná» sẽ nhô lên từ dÆ°á»›i biển, con ngÆ°á»i sẽ được thấy má»™t ngà y má»›i, cÅ©ng ấm áp và trong trẻo nhÆ° ngà y hôm nay.
Anh nhìn vá» phÃa thị trấn - bá» biển hình nhÆ° Ä‘ang chuyển Ä‘á»™ng dÆ°á»›i đám ngÆ°á»i tụ táºp trên nó. Há» chiếm toà n bá»™ bãi tắm và đáng tiến dần vá» phÃa Camarôn. Má»™t chà ng thanh niên lấy tay tung quả bóng chuyá»n, ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà giÆ¡ tay, đứng lên trên cái chăn. Hai cô bé ngÆ°á»i mảnh dẻ ôm nhau, tay cô nỠđể lên cổ cô kia, Ä‘ang Ä‘i ra biển. Má»™t nhóm cô cáºu choai choai Ä‘ang ngồi túm tụm chÆ¡i bà i, má»™t cáºu Ä‘á»™i chiếc mÅ© rá»™ng và nh rất kỳ dị. Tất cả bá»n há» Ä‘á»u mong cho mặt trá»i kéo dà i tháºt lâu, và chắc chắn sẽ nhÆ° váºy, vì nếu những đám mây nặng nhÆ° đá kia lại kéo tá»›i và trá»i lại mÆ°a xuống những giá»t mÆ°a xám xịt tối sẫm, thì anh cÅ©ng không thể chịu nổi. Anh Ä‘i vá» nhà , tay rÅ© rÅ© những hạt nÆ°á»›c Ä‘á»ng ở đầu ngón tay. Anh nhìn thấy má»™t con chó gầy nhom lông và ng nhạt Ä‘ang chạy xiên theo sÆ°á»n núi từ trên quả núi sau má»m cát xuống. Sau đó con chó biến mất sau mấy bụi tÆ°á»ng vi, còn lá»›p cát bị xáo lên dÆ°á»›i chân nó thì chuyển dịch và lăn tròn từng lá»›p xuống theo sÆ°á»n dốc. Bên trên lá»›p cát ấy, ở chá»— khác, cát cÅ©ng bắt đầu chuyển Ä‘á»™ng, và sau đó - ở má»™t chá»— cao hÆ¡n, rồi tiếp đến cả sÆ°á»n cát khẽ chuyển Ä‘á»™ng, rÆ¡i xuống lả tả. Và cái chuyển Ä‘á»™ng lặng lẽ cháºm chạp ấy của cát dÆ°á»ng nhÆ° bá»—ng biến thà nh anh, trong con ngÆ°á»i anh cÅ©ng có cái gì bắt đầu rá»i ra má»™t cách lặng lẽ, mÆ¡ hồ và không kìm giữ nổi, đầu anh quay cuồng nhÆ° Ä‘ang bị lắc lÆ° trên má»™t nÆ¡i rất cao so vá»›i đất. Anh loạng choạng, dang hai tay ra phÃa trÆ°á»›c, nhÆ°ng vẫn Ä‘i tiếp. Anh nhìn thấy ông lão và Maxico và muốn Ä‘i đến chá»— há».
Maxico ngồi trên má»™t gốc cây cong queo, trăng trắng, bị nÆ°á»›c biển và nÆ°á»›c mÆ°a mà i nhẵn, còn ông già đứng trÆ°á»›c mặt chị. NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà đang chá»n cá trong túi lÆ°á»›i, còn ông già nhìn theo tay chị. Chị ngÆ°á»›c mắt nhìn con ngÆ°á»i Ä‘ang Ä‘i tá»›i. Và anh, loạng choạng, dÆ°á»ng nhÆ° Ä‘i và o cái nhìn của chị, ngã và o trong má»™t cảm giác bá»—ng hiện sáng lên trên khuôn mặt ngÆ°á»i phụ nữ.
Äôi môi má»m mại của chị thoáng rung Ä‘á»™ng, hai góc môi kéo dà i sang hai bên, hà m răng trắng muốt lấp lánh – đó là nụ cÆ°á»i, nụ cÆ°á»i ấy trùm cả lên đôi gò má thanh tú mịn mà ng của chị và truyá»n lên mấy nếp nhăn cong cong hai bên khóe mắt, sau đó Ä‘i và o đôi mắt ấy, rồi từ đấy nó hiện ra - bằng má»™t thứ ánh sáng đặc biệt mà không má»™t nÆ¡i nà o trên thế gian nà y có nữa. Ngồi phịch xuống cạnh ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà , anh ngó và o cái cá»a sổ nhá» của vÅ© trụ loà i ngÆ°á»i, và anh nhìn thấy trong đó hình ảnh của anh, bầu trá»i, và những đám mây.
-Thế nà o Masenca, ta nấu canh cá chứ ? – anh há»i, cảm thấy đất nặng ná» tròng trà nh dÆ°á»›i chân, khẽ thụt xuống và trôi Ä‘i khá»i thân ngÆ°á»i anh.
-Anh là chủ, anh đi nấu đi, - Maxico đáp.
Chị và ông lão Ä‘ang đứng trên mảnh đất tròng trà nh ấy, và đến được chá»— đất ấy còn rất gần – có thể vá»›i tay được. Má»™t con ruồi xanh Ä‘ang bay vo ve bên cạnh mặt, ngÆ°á»i đó yếu á»›t xua tay Ä‘uổi nó Ä‘i. Äất vẫn lặng lẽ, từng milimét má»™t, từ từ trôi đến gần anh và anh, nhìn ra hòn đảo, nÃn thở, hồi há»™p chá» cho nó chạm và o chân.