Pie Đệ Nhất - Aleksey Nicolaievich Tolstoy

[ngudoc]

Chương 150

Tiếng con gà trống gáy vang đánh thức vua Charles dậy; nhà vua mở mắt và trong ánh tranh sáng tranh tối trong lều, lắng tai nghe con gà gân cổ lên gáy, lấy hơi một cách ầm ĩ; nó được chở theo cùng với hành lý của quân đội và đến đêm người ta đặt lồng gà bên cạnh lều nhà vua. Rồi tiếng kèn thong thả thổi báo thức và nhà vua như nhìn thấy trong tưởng tượng một khe núi mù sương, nghe thấy tiếng kèn săn, tiếng chó sủa và nhớ lại nỗi nóng ruột của mình muốn chọc tiết con vật… Ngay cạnh lều, một con chó con lên, tiếng sủa, cứ nghe tiếng sủa cũng biết là loại chó rách các bà thường đem theo trong xe ngựa… Có người bắt con chó im đi, nó rên lên ư ử. Nhà vua ghi lại: "Hỏi xem con chó rách ở đâu mà ra?". Cách đó không xa, lũ ngựa bị buộc dây dậm chân và một con hí lên một cách man rợ. Nhà vua lại ghi: "Đáng tiếc, nhưng cần phải thiến con Neptun". Những tiếng chân nặng nề, đều bước, nện thình thịch trên mặt đất. Nhà vua lắng tai nghe tiếng hô của viên chỉ huy trạm gác đang đổi phiên gác.

Chim chóc sải cánh bay qua bên trên lều, rẽ gió vun vút. Nhà vua nhận xét: "Hôm nay sẽ đẹp trời".

Tiếng động và tiếng người nói mỗi lúc một rõ. Cái thứ âm nhạc nhộn nhịp và hùng tráng của doanh trại đang thức giấc nghe thật du dương hơn cả mọi tiếng phong cầm, thụ cầm và đàn thất huyền ở trên đời nầy.

Nhà vua cảm thấy sảng khoái sau giấc ngủ trên chiếc giường vải, đắp chiếc áo choàng quân sự sực mùi mồ hôi ngựa và bụi đường. Quả thực, thức giấc với tiếng gà gáy mà lại có quân địch ở cuối cánh đồng kia, có gió đưa lại mùi khói lửa trại của chúng qua đám sương mù ẩm ướt thì có lẽ nhà vua sẽ thấy khoan khoái gấp ngàn lần… Ôi, choàng đứng dậy, sỏ nhanh ủng vào, nhảy lên ngựa… Rồi cưỡi ngựa đi bước một, cố tìm cách làm dịu bớt ánh mắt long lanh, tiến về phía các đội quân đã bày thành thế trận sẵn sàng, về phía những con người quả cảm rậm na ấy, đứng hiên ngang, hùng dũng.

Chó thật! sau trận đại bác ở Klixov, vua Auguste mất hết tất cả đại bác và cờ xí, một năm nay cứ lùi mãi, chạy vòng vèo khắp đất nước Ba Lan mênh mông, như một con thỏ… Ôi, đồ hèn nhát, đồ dối trá, mưu mẹo, truỵ lạc! Nó sợ một cuộc chạm trán, nó buộc đối thủ phải phung phí cái vinh quang rực rỡ đã dành được ở Narva, Riga và Klixov vào những cuộc truy kích vô hiệu quả đuổi theo những tên lính đói khát của xứ Xăc và những tên kỵ binh Ba Lan lúc nào cũng say… Nó buộc kẻ thù phải nằm ườn trên giường suốt sáng như một con đĩ…

Vua Charles đưa hai ngón tay lên môi vừa huýt sáo.

Lập tức rèm vén lên: bước vào trong lều là nam tước nội thị Bijoockenjem có cái mũi nhỏ huếch lên, điểm thêm một hạt cơm, và người hầu cận vừa là vệ sĩ của nhà vua, một gã cao lớn, đầu chạm tới nóc lều: hắn mang vào đôi ủng đã đánh xi và một cái áo màu xanh lá cây xẫm, vá mạng nhiều chỗ, ghi rõ những vết đạn và mảnh trái phá.

Vua Charles ra khỏi lều và giơ hai bàn tay ra cho gã hầu cận thận trọng rót nước đựng trong một cái bình bạc. Vua Charles quen với đạn trái phá bay trên đầu không khó khăn gì nhưng lại rất sợ nước lạnh chảy vào cổ hay sau mang tai… Vứt cái khăn lau tay cho gã hấu cận, nhà vua chải bộ tóc cắt ngắn không buồn nhìn vào chiếc gương mà nam tước Bijoockenjem giơ ra. Nhà vua xốc lại áo cài khuy lên tận cổ và đưa mắt nhìn khắp các lều cắm thành hàng đều đặn trên sườn ngọn đồi rậm cổ đổ xuống suối. Phía sau các lều, không khí bận rộn như thường lệ xungquanh lũ ngựa buộc ở cọc; một đám lính pháo thủ lấy giẻ lau chùi các nòng súng đại bác bằng đồng đen. Vua Charles khinh bỉ nhận xét: "Giá súng lấm bùn và đồng đen ám khói thuốc súng đen sì sẽ đẹp hơn biết bao nhiêu!" Dưới chân đồi, quân lính giặt giũ áo lót ở suối và phơi lên cành những cây liễu cằn cỗi. Trên bờ bên kia, những con sếu, giống như những giáo sư thần học, nghiêm trang đi tảng bộ trong cánh đồng lầy. Xa hơn một chút, sừng sững những ống khói của một làng bị đất cháy, và xa hơn nữa, trên một ngọn đồi, đằng sau một hàng cây cổ thụ, hai ngọn tháp long lở của một ngôi nhà thờ Thiên Chúa giáo điểm lên một vệt vàng.

Vua Charles đã chán ngấy cái phong cảnh tiêu điều luôn luôn gặp thấy nầy! Mất ba năm dong ruổi trên các nẻo đường của đất nước Ba Lan khốn kiếp? Ba năm lẽ ra đã có thể đem lại cho nhà vua một nửa thế giới, từ sông Vixtuyn đến dẫy núi Ural.

- Bệ hạ định dùng bữa sáng chưa ạ? - Nam tước Bijoockenjem nói, bàn tay chăm chút cẩn thận của hắn trỏ rèm cửa lều đã vén lên, với một cử chỉ duyên dáng.

Bên trong, trên một thùng thuốc súng rỗng, trải khăn trắng tinh, người ta đã dọn ra những lát bánh mì cắt mỏng đặt trên đĩa bạc, một bát cà rốt luộc và một liễn súp nấu bằng thứ lúa mì cứng của lính. Chỉ có thế thôi. Nhà vua bước vào, ngồi xuống và trải khăn ăn lên đầu gối. Nam tước đứng sau lưng nhà vua và một lần nữa hắn lại ngạc nhiên về tính khí kỳ quặc của ông vua bướng bỉnh, cố chấp nầy: làm hại sức khỏe của mình với cái lối ăn uống đạm bạc đến như thế! Có lẽ phải làm như vậy mới có thể được ghi chép vào sử xanh sau nầy chăng? Nhà vua có nhiều tham vọng… Người ta đã rót nước suối, tanh mùi ếch nhái vào một cái cốc mạ vàng, tác phẩm của nhà nghệ sĩ bậc thầy Benvenuto Xelini, trong bộ sưu tập của vua Auguste, đã rơi vào tay quân Thuỵ Điển sau trận Klixov. Gánh vác vinh quang thế giới quả là nặng nề thật!

Vua Charles nhai một củ cà rốt, hỏi:

- Các con chó rách sủa trong doanh trại ở đâu ra vậy? Có ai mới tới chăng"

- Tâu bệ hạ, nữ bá tước Koxenxka, sủng khanh của vua Auguste tới doanh trại đêm qua, khi đã khuya, hy vọng là bệ hạ sẽ gia ân tiếp bà ta.

- Bá tước Pipe có biết việc nầy không?

Nam tước trả lời là có. Vua Charles ăn một bữa ăn buồn rứt, mạnh bạo nốc hết cốc nước, vò nhàu cái khăn ăn rồi bước ra khỏi lều, chụp lên đầu cái mũ nhỏ ba cạnh, không có dải tết. Sau khi hỏi xe của nữ bá tước ở đâu nhà vua đi về phía một bụi cây dẻ; giữa các cành cây tượng thần ái tình mạ vàng và những con chim bồ câu trang điểm nóc xe lấp lánh dưới ánh nắng.

Nữ bá tước Koxenxka ngủ trong xe, trên một đống đệm và đăng ten. Bà ta là một phụ nữ còn tươi tắn, mũm mĩm, da trắng ngần, những búp tóc quần, vàng óng xoã ra ngoài chiếc mũ ngủ đêm nhàu nát. Sực tỉnh vì tiếng con chó con kêu oăng oẳng - nó vô phúc lại xuất hiện ngay trước mũi ủng của nhà vua - nữ bá tước mở cặp mắt to của giống người Slav, màu ngọc bích mà vua Charles rất khinh nếu là đàn ông và rất ghét nếu là mắt đàn bà. Trông thấy ngay bên kính cửa xe một bộ mặt xám xịt và hốc hác, có cái miệng khinh khỉnh của một gã thiếu niên và cái mũi to, dày, nữ bá tước khẽ kêu lên một tiếng và lấy hai tay che mặt.

- Bà đến đây làm gì? - nhà vua hỏi - Cho đóng ngựa ngay lập tức rồi quay trở về cho nhanh nếu không người ta sẽ coi bà là một tên nữ gián điệp của cái thằng Auguste bẩn thỉu vô liêm sỉ ấy… Bà có nghe thấy ta nói không?

Nhưng bà nữ bá tước vốn là người Ba Lan, nên không dễ gì để cho ai doạ. Hơn nữa, ngay từ đầu, nhà vua đã khiến câu chuyện xoay ra bất lợi cho mình vì đã bắt đầu bằng những lời lẽ thiếu lịch sự và những lời hăm doạ… Nữ bá tước bỏ tay che mặt ra, dang hai cánh tay mũm mĩm, để trần đến tận khuỷu, nhỏm dậy trên đống nệm và mỉm cười với vua Charles, vẻ ngây thơ rất dễ thương:

- Bonjour, Sire(1), - bà ta nói với giọng duyên dáng. - Xin bệ hạ hãy rủ lòng tha lỗi cho tiện thiếp đã kêu lên để bệ hạ sợ hãi… Lỗi là tại con "Của Quý", con chó con của tiện thiếp; nó làm tiện thiếp rất đỗi phiền lòng vì đã vụng về rơi vào chân của… Tiện thiếp đã cho nó ra ngoài xe để đi kiếm một mẩu bánh hay một miếng xương gà gì đó… Tâu bệ hạ, cả thiếp và nó đều đói đến chết mất… Hôm qua, xe tiện thiếp suốt ngày đã chạy qua một bãi sa mạc thực sự, qua những làng xóm bị tàn phá và những lâu đài bị đốt cháy… Không làm sao kiếm được một mẩu bánh mì, mặc dù tiện thiếp đã trả một duca(2) một quả trứng gà. Những người dân Ba Lan ấy, không biết ở hang hốc nào chui ra, chỉ giơ hai tay lên trời… Tâu bệ hạ, tiện thiếp muốn được ăn sáng… Tiện thiếp muốn tự đền bù lại tất cả những nỗi kinh hoàng của chuyến đi vừa rồi, tiện thiếp kêu gọi lòng tốt, lòng đại lượng của bệ hạ! A, tâu bệ hạ! Xin cho phép tiện thiếp được ăn sáng với bệ hạ.

Vừa bi bô bằng một thứ tiếng Pháp rất sõi, như thế suốt đời sống ở Vecxay(3), nữ bá tước đã có thì giờ sửa lại mái tóc, thoa son lên môi, sức nước hoa và thay cái mũ ngủ đêm bằng một chiếc khăn vuông kiểu Tây Ban Nha viền đăng ten… Trong khi nhà vua cố nói xen vào mà không được, nữ bá tước nhẹ nhàng nhảy ra khỏi xe và khoác tay vua Charles.

- Ôi tâu bệ hạ! Toàn châu Âu say mê bệ hạ, chẳng còn ai nói đến vương hầu Ogien xứ Xavoa, cũng như quận công Maolbro nữa. Ogien và Maolbro buộc phải nhường vinh quang cho vua Thuỵ Điển. Sự bối rối của tiện thiếp kể cũng đáng tha thứ; để được nhìn thấy bệ hạ một chút thôi, nhìn thấy người anh hùng thiếp mơ ước thiếp sẵn sàng hiến cả cuộc đời mình… Bệ hạ buộc thiếp tội gì cũng được, cuối cùng được nghe thấy tiếng nói của bệ hạ là thiếp sung sướng rồi.

Nữ bá tước lanh lẹn nhặt con chó nhỏ, mũi tẹt, lông xù đang quẩn ở chần, và bám chặt vào khuỷu tay nhà vua đến nỗi nếu nhà vua tìm cách gỡ những ngón tay siết chặt của bà ta ra thì thật là lố bịch.

Nhà vua nói xẵng:

- Ta chỉ ăn rau và uống nước lã thôi. Ta e rằng sau những bữa yến tiệc linh đình của Auguste, bà khó mà có thể bằng lòng với những cái đó được… Mời bà lại lều ta!

Cả doanh trại quân Thuỵ Điển ngạc nhiên không ít khi thấy nhà vua lôi ở trong bụi cây trăn ra một mỹ nhân mũm mĩm, xiêm nhẹ và đăng ten tung bay trước gió lớn, Nhà vua đưa nữ bá tước đi, mũi hếch lên trời một cách tức tối. Hai người đợi trước lều của vua: nam tước Bijoockenjem, cứng nhắc trong một tư thế lịch sự, đầu đội bộ tóc giả to xù xụ, tay cầm một cái kính hai mắt, bằng vàng, và bá tước Pipe, cục mịch, to lớn, nặng nề, vẻ mặt giễu cợt một cách lạnh lùng.

Khi đã đưa nữ bá tước vào trong lều, vua Charles nói qua kẽ răng bảo bá tước Pipe:

- Ta sẽ không tha cái tội nầy cho nhà ngươi đâu.

- Rồi quay sang Bijoockenjem. - Đi tìm một đĩa thịt gì đó cho người nầy chứ!

Nhà vua ngồi xuống một cái trống đối diện với nữ bá tước ngồi trên mấy cái nệm mà ông nam tước đã đưa ra. Bữa ăn sáng dọn trên thùng thuốc súng vượt quá mọi sự chờ đợi: thịt ngỗng, chả đựng trong bát sành, thịt thú nguội, chiếc cốc, trạm trổ của Benvenuto Xelini đầy rượu vang. Nhà vua bặm môi, nhận xét: "Khá lắm! Bây giờ ta đã biết được gã Bijoockenjem vô tích sự kia ăn gì trong lều của hắn…"

Nữ bá tước ăn rất ngon lành và vứt xương cho con chó con, vừa ăn vừa tiếp tục ríu rít:

- Đức Chúa trời ơi! Việc gì mà phải vờ vẫn vô ích? Tâu bệ hạ, bệ hạ đã đọc thấy rất rõ trong ý nghĩ của thiếp… Tiện thiếp đến đây với hy vọng độc nhất là cứu nước Ba Lan… Đó là một sứ mệnh mà con tim đã vạch ra cho thiếp… Thiếp muốn trả lại cho đất nước của Thiếp cái niềm vô tư, vui vẻ, những bữa yến tiệc huy hoàng, những cuộc đi săn tuyệt mỹ… Đất nước Ba Lan điêu tàn lắm rồi. Tâu bệ hạ xin bệ hạ đừng cau mầy, chính cái tính nông nổi nhẹ dạ của Auguste là nguyên nhân gây ra tất cả tình trạng đó. Ôi, ngày nay hắn hối hận không biết bao nhiêu là đã nghe lời tên ác quỷ Johan Patkun vào một giờ xấu, và trở thành kẻ thù của bệ hạ… Xin bệ hạ hãy tin thiếp, cuộc chiến tranh bất hạnh ở Livoni không phải do ý xấu của vua Auguste gây ra mà chỉ vì Patkun, nó thật đáng tội tứ mã phanh thây. Patkun chỉ có Patkun thôi là kẻ đã tạo ra sự liên minh phản lại tự nhiên giữa vua Auguste, vua Đan Mạch và tên quái vật man rợ kia, Sa hoàng Piotr… Nhưng lỗi lầm không thể sửa chữa được sao? Lòng đại lượng chẳng phải là đức tính cao thượng nhất tất cả sao? Ôi, tâu bệ hạ, bệ hạ là người cao cả, đại lượng.

Cặp mắt dòng giống Slav của nữ bá tước lúc nầy giống như hai viên ngọc bích ướt. Nhưng bà ta không hề ăn kém đi chút nào. Ý nghĩ của bà ta chạy nhanh như ngựa đến nỗi vua Charles phải chật vật mới theo nổi: nhà vua vừa định trả lời bằng một câu nói thật đau thì đã lại phải đối phó với một câu mới. Bijoockenjem cố nén những tiếng thở dài. Pipe đứng tại một góc lều, đôi chân to nặng giạng ra, cái cặp da ôm chặt vào bụng, mỉm cười ra vẻ thông hiểu.

- Vua Auguste muốn hoà bình, chỉ muốn có hoà bình mà thôi, và sẵn sàng khoan khoái mà xé bỏ cái hiệp ước đáng hổ thẹn đã ký kết với Sa hoàng Piotr. Nhưng chính đám phụ nữ như tiện thiếp đây mới ráo riết cầu xin bệ hạ hãy giảng hoà… Ba năm chiến tranh và rối loạn, thật quả là quá nhiều đối với cuộc đời ngắn ngủi của con người ta

- Không, không giảng hoà được mà phải đầu hàng! - Cuối cùng vua Charles thốt lên, giương cặp mắt màu vàng nhạt nhìn chòng chọc vào nữ bá tước. - Ta muốn đàm phán với Auguste không phải ở đây, trên cái đất Ba Lan nầy không còn là của hắn nữa, mà là tại thủ đô xứ Xăc. Thưa bà, bà đã no chưa? Bà không còn có gì trách móc ta nữa chứ?

- Tâu bệ hạ, thiếp thật là lú quẫn, - nữ bá tước vội vàng nói, và lấy lưỡi liếm những ngón tay nhỏ, hồng hồng, sau khi đã xơi hết một con chim dẽ quay rất khéo. - Thiếp quên không nói với bệ hạ việc quan trọng nhất, đã khiến thiếp phải cho xe chạy như bay về đây. - Bà ta mở một cái hộp nhỏ xíu bằng vàng buộc vào cái xuyến đeo ở cổ tay, rút ra một ống giấy nhỏ và mở ra. - Tâu bệ hạ, bức thư nầy, do một con chim câu đưa thư mang tới, nhận được sáng hôm qua. Sa hoàng Piotr dẫn đầu những lực lượng rất lớn, đang tiến về Narva. Bổn phận của thiếp là phải báo cho bệ hạ biết cuộc hành binh nguy hiểm nầy của tên bạo chúa ở Moskva.

Bá tước Pipe không mỉm cười nữa; ông ta lại gần nhà vua và cả hai người lần đọc những giòng chữ nhỏ li ti của bức thư. Nữ bá tước đưa đôi mắt đẹp nhìn Bijoockenjem, khẽ thở dài rồi nâng cái cốc của Venvenuto Xelini lên, uống một ngụm rượu.

Chú thích:

(1) Kính chào hoàng thượng (tiếng Pháp trong nguyên bản)

(2) Tiền vàng.

(3) Cung điện của vua Pháp

[ngudoc]

Chương 151

Ông vua Auguste hào hoa - hình như được tạo hoá sinh ra để hưởng những cuộc hội hè tráng lệ, để bảo vệ các môn nghệ thuật, hưởng những khoái lạc của ái tình những người đàn bà đẹp nhất châu Âu và phỉnh cái lòng kiêu căng của nước Ba Lan đang muốn có một ông vua không thua kém gì các vua ở Viên, Madrit hay ở Vecxay(1) lúc nầy đang ủ rũ đến cực độ. Triều đình của vua Auguste phải lánh vào cái lâu đài gần đổ nát của thị trấn Xokan tiêu điều, trong tỉnh Lvov, thiếu thốn trăm đường. Ở đó, ngày chủ nhật cũng không có chợ, vì tất cả dân chúng người Ukrain ở các làng lân cận đều trốn vào rừng sạch để chờ cho hết chiến tranh hoặc bỏ đi, chẳng ai biết đi đâu, có lẽ là đi về vùng sông Dniep, từ đó đang dội lại những tin đồn mơ hồ về những cuộc cướp phá của bọn haidamac(2)

Để khỏi phải đi ngủ bụng rỗng tuếch, vua Auguste đành phải nhận lời mời ăn bữa tối của đám quý tộc nông thôn ở vùng đó; tại nhà họ, nhà vua buộc phải chúc tụng các bà địa phương bằng tiếng Pháp và uống một thứ rượu tồi tệ. Bất cứ một chúa đất Ba Lan nào, - với bộ ria rậm vểnh lên như hai cái móc, kiêu kỳ nhìn phía cuối bàn, nơi đám quý tộc nghèo đang đánh chén trong tiếng cốc và tiếng gươm loảng xoảng, - cũng tự cảm thấy mình còn vương giả hơn cả vua Auguste.

Nghị hội ở Warsawa đã phế truất nhà vua. Thực thì ra một nửa số tỉnh không tán thành nghị quyết ấy, nhưng tại lâu đài của nhà vua ở Warsawa, ông vua thứ hai của Ba Lan là Xtanixlav Lekzinski đang sống ở đó và thảo ra những bức thông tri lăng nhục vua Auguste và đem áo gấm, bí tất Paris của vua Auguste phân phát cho lũ đày tớ của ông ta. Tất cả miền Đông, bờ bên phải sông Dniep, từ Vinnitxa đến vùng Podoli, đang bị nạn nông dân nổi loạn, đẫm máu không kém gì thời kỳ Bordan Khmenitski. Và vua Charles khép kín vòng vây lại, đóng quân kề ngay bên cạnh, ở một nơi nào đó giữa Lvov và Yaroslav, với một đạo quân tinh nhuệ gồm ba mươi lăm ngàn người, cất đứt con đường rút lui của vua Auguste về quê hương bản quán là xứ Xăc.

Auguste sợ vua Charles một cách nhục nhã, gã ranh con hung tợn ấy, quân phục bám đầy bụi, đi ủng to xém lửa đỏ bẻm, bộ mặt như người bị hoạn và mắt dữ như hổ khiến vua Auguste mất hết cả tự tin, không thể nào mua chuộc, dụ dỗ được vua Charles, hắn chẳng đòi hỏi gì ở cuộc đời hết, ngoài tiếng gầm và khói súng đại bác, tiếng gươm giáo đọ nhau loảng xoảng, tiếng kêu la của quân lính bị thương và quang cảnh một cánh đồng bị giầy xéo, khét lẹt và sực mùi máu, và con ngựa chân khuỳnh ra ngoài của hắn tiến lên giữa cánh đồng ấy, cẩn thận đặt chân giữa những xác chết, quyển sách độc nhất vua Charles cất dưới cái gối mỏng của mình là cuốn Bình luận của Cséza(3). Nhà vua say mê chiến tranh như một người Normandie(4) thời Trung cổ. Thà bị một quả trái phá nặng mười cân bắn bay đầu đi, nhà vua còn thích hơn là ký hoà ước, dù cho hoà ước đó hết sức có lợi cho vương quốc Thuỵ Điển.

Hôm đó, từ sáng, vua Auguste chờ nữ bá tước trở về. Nhà vua không hy vọng bà ta sẽ thành công mặc dù bà ta rất khôn khéo, trong việc thuyết phục vua Charles ký hoà ước. Nhưng những tin tức do một con chim câu đưa thư đem từ Lidva tới, nói về việc Sa hoàng Piotr xuất quân, có tính chất nghiêm trọng và đe doạ nặng nề đến nỗi khả dĩ gây được mối hoài nghi trong lòng vua Charles: liệu có nên trông cậy vào đạo quản duy nhất của Slipenbac và cứ điên cuồng đuổi theo vua Auguste, hay là chuyển quân của mình về các tỉnh vùng Baltic, đương đầu với Sa hoàng Piotr, là điều mà mọi người đều thúc giục nhà vua nên làm: nào là hoàng đế Áo đang sợ đến chết khiếp vua Charles liên minh với vua Pháp và tung quân đánh thủ đô Viên; nào là vua Pháp đang e ngại các nhà ngoại giao ở Viên lôi kéo được vua Charles đứng về phe hoàng đế của họ và đề nghị với vua Charles đem quân đạo chơi về phía biên thuỳ Pháp; nào là vua Phổ đang sợ tất cả mọi người và sợ nhất cái gã Charles ngông cuồng, rất có thể tràn vào đất Phổ ở Brandeburg, chiếm lấy Koenigsberg và sửa cho vua Phổ một trận đến nỗi không còn ngọ nguậy chân tay được nữa.

Rồi Johan Patkun tới, ác độc như một con quỷ; trông hắn hình như càng thêm to béo trong bộ binh phục tướng Nga, cắt vụng, màu xanh lá cây, lai tay áo màu đỏ Hơi thở khò khè, hắn nhăn cấi trán cao, quá hẹp so với bộ mặt béo núng nính và kiêu kỳ, và bằng một thứ tiếng Pháp tồi, hắn than phiền về tính nhát sợ của Sa hoàng Piotr, chỉ lo tránh một cuộc giao phong quyết định với vua Charles.

"Sa hoàng có hai đạo quân lớn. Đáng lẽ ra ông ta phải tiến vào Ba Lan và hội quân với bệ hạ để đánh bại Charles, dù có phải hy sinh đến bao nhiêu đi nữa, - Patkun nói, lúc lắc đôi má đỏ gay - Làm như vậy sẽ là một cuộc hành binh vừa táo bạo lại vừa khôn khoan. Sa hoàng vốn tham lam, như mọi người Nga. Người ta đã để cho Sa hoàng tới tận vịnh Phần Lan, ở đó ông ta đã xây dựng cái thị trấn của ông ta, vội vã như một đứa trẻ con. Ông ta đã lấy được xứ Ingri và hai thành rất tốt: Yam và Koporie; hay lấy thế làm mãn nguyện và hay làm trọn bổn phận đối với châu Âu đi chứ! Nhưng không! Lòng tham của ông ta càng tăng thêm và đẩy ông ta tiến về Narva và Yuriev, ông ta muốn nuốt chửng cả Revan. Sau đó thì rồi ông ta sẽ đòi được cả Livoni và Riga nữa kia? Cần phải hạn chế Sa hoàng lại! Nhưng có nói với đám thượng thư của ông ta cũng vô ích. Chúng là những tên nông dân thô lỗ, đội tóc giả bằng sơ gai nhuộm châu Âu đối với chúng cũng chẳng khác gì một cái giường sạch đối với một con lợn bẩn thỉu… Tâu bệ hạ, thần nói năng quá sống sượng, nhưng tất cả những điều đó làm thần rất đau lòng… Thần chỉ mong ước có một điều: làm sao cho xứ Livoni của thần được trở về dưới vương trượng của bệ hạ. Nhưng khắp nơi, ở Viên, ở Berlin, và ở đây, tại triều đình của bệ hạ, thần chỉ gặp một sự lãnh đám hoàn toàn… Thần không còn biết ra thế nào nữa, - nói tóm lại, ai là kẻ thù lớn nhất của xứ Livoni: là vua Charles, đang đe phanh thây thần, hay là Sa hoàng Piotr, đã quý trọng thần, tin tưởng ở thần, đến nỗi phong thần cấp trung tướng? Vâng, thần đã khoác bộ quân phục Nga và thần sẽ theo con đường nầy một cách trung thực đến cùng… Nhưng tình cảm cá nhân của thần vẫn tồn tại… Nỗi đau lòng của thần càng tăng thêm trước sự bất động và uể oải của bệ hạ. Bệ hạ hãy lên tiếng đi, hãy đòi Sa hoàng cho quân, hãy nài một cuộc giao phong quyết định với vua Charles".

Giá phải một lúc nào khác thì có lẽ vua Auguste đã tống cổ cái tên hỗn xược đó ra ngoài. Nhưng, giờ đây nhà vua phải nín lặng, tay mân mê hộp thuốc lá.

Cuối cùng Patkun rút lui. Nhà vua gọi viên sĩ quan thường trực, đại uý kỵ binh Tarnovski, bảo hắn rằng kẻ nào báo tin trước tiên cho nhà vua biết là nữ bá tước Koxenka đã về, nhà vua sẽ thưởng một trăm duca (mà nhà vua không có).

Người hầu đem đến một cái giá nến ba chạc, sắc xanh đồng, chắc hẳn là mượn của một giáo đường Do Thái giáo nào đó. Nhà vua đứng trước gương và tư lự ngắm nhìn nét mặt mình có phần hơi mệt mỏi.

Nhà vua tự ngắm mình không bao giờ biết chán vì nhà vua tự cho rằng chắc chắn phụ nữ phải yêu cái miệng hơi đa tình, rõ nét kia, như miệng những pho tượng cổ, những hàm răng đẹp kia, cái mũi to và thanh tú, ánh vui vẻ trong đôi mắt đẹp, tấm gương của tâm hồn

Nhà vua nhấc bộ tóc giả lên: không còn có thể nhầm lần được nữa, tóc đã bạc trắng và những nếp nhăn ở đuôi mắt… Tên Charles đáng nguyền rủa!

- Tâu bệ hạ, cho phép thần nhắc nhở rằng ngài Xobesanski lần thứ ba đã cho một gia thần đến trình với bệ hạ rằng ngài và phu nhân đang chờ bệ hạ để vào tiệc. Thức ăn để lâu trên bếp sợ hỏng hết.

Nhà vua rút trong túi áo lụa sực nức mùi xạ ra một hộp phấn và lấy búp bông thoa lên mặt, phủi phấn và thuốc lá rơi trên lá sen cổ áo bằng đăng-ten và hững hờ hỏi:

- Thế họ có món ăn gì đặc biệt vậy?

- Thần đã hỏi vị gia thần của ngài Xobesanski; ông ta nói rằng, từ hôm qua, đã mổ lợn và giết gà vịt trong sân sau của nhà chúa, làm xúc xích và thịt băm.

Phu nhân Xobesanxka được biết khẩu vị tinh vi của bệ hạ, đã tự tay làm món đỉa quay tiết ngỗng.

- Tốt lắm… Đưa ta thanh gươm, ta đi…

Cơ ngơi của lãnh chúa Xobesanski cách thành phố không xa mấy. Một đám mây dông che mờ dải, ánh sáng đang tàn ở phía mặt trời lặn, trong không khí sặc mùi bụi đường và mùi mưa sắp đổ xuống, khi vua Auguste ngồi trên chiếc xe da đã khá hư hỏng vì những cơn đen vận bí, tới gần khu vực của lãnh chúa. Vị gia thần, phóng ngựa đi trước, đã báo tin nhà vua sắp tới.

Dưới những cành lá tối om của một lối đi cổ kính, đám gia nhân cầm đuốc chạy tới… Chiếc xe lượn quanh bức tường thành và trong tiếng chó sủa, dừng lại trước một toà nhà dài một tầng, mái lợp sậy. Ở đó cũng có đám gia nhân, đầu tóc bù xù một cách man rợ, áo sơ mi rách rưới cầm đuốc chạy đi chạy lại rối rít. Trước thềm nhà, tụ tập chừng năm chục gã quý tộc nghèo ăn bám tại lâu đài Xobesanski: những tay chiến sĩ lão thành tóc đã bạc trắng trong những cuộc xung đột giữa các lãnh chúa, mặt sứt sẹo vì những nhát kiếm khủng khiếp, những gã phàm ăn tục uống, bụng phệ, hãnh diện về bộ ria vuốt sáp của mình, dài quá khổ và cứng như một mũi đao găm; những chàng trai trẻ mặc những bộ áo đã sờn, do một vị chúa nào thải ra, nhưng cũng không vì thế mà kém phần kiêu căng ngạo nghễ. Tất cả đều đứng, một bàn tay nắm lại chống nạnh, một bàn tay để trên đốc gươm là bằng chứng tư cách quý tộc của họ. Khi vua Auguste, cúi cái thân hình cao lớn từ trên xe bước xuống, tất cả đều đồng thanh hô to lời chào mừng bằng tiếng la tinh. Lãnh chúa Xobesanski; đã đứng tuổi, từ trên bậc thềm bước xuống, hai cánh tay mở rộng. Vào lúc đó, ông ta sẵn sàng tặng khách tất cả những gì khách muốn, theo cái lối đãi khách hào phóng của người Ba Lan: đàn chó săn của ông ta, bầy ngựa trong chuồng của ông ta, toàn bộ đám gia nhân, dạ mâu lam tươi, cho đến cả cái áo chẽn của ông ta viền lông thú. Phải, ông ta sẽ cho tất, có lẽ chỉ trừ phu nhân Xobesanxka trẻ măng mà thôi… Anna phu nhân đứng sau chồng, trắng đẹp biết bao, với cái mũi nhỏ hơi hếch cặp mắt ngạc nhiên, cái mũ kiểu Tây Ban Nha có chỏm cao và cắm lông chim, khiến vua Auguste bỗng thấy nỗi buồn của lòng mình tiêu tan hết.

Nhà vua cúi rạp chào và cấm lấy đầu những ngón tay thanh thanh của Anna phu nhân, khẽ nâng bàn tay của người phụ nữ trẻ tuổi như để nhảy một điệu vũ Ba Lan và đưa bà ta vào phòng ăn. Theo sau hai người là lãnh chúa Xobesanski, mắt mờ lệ vì cảm động, rối đến ông tu sĩ rửa tội, thuộc dòng chỉ đi dép, không đi tất lưng thắt một sợi dây có nhiều nút, người hôi như mùi dê đực, cằm xanh rì; rồi đến các gia thần của ngài Xobesanski, đi theo tôn ti quý tộc.

Bàn ăn trải một lượt cỏ khô dưới khăn bàn rắc đầy hoa, mọi người phải thán phục kêu lên; thậm chí một gã quý tộc to lớn, dáng người thô kệch, chỉ có độc chiếc áo chẽn trên thân hình để trần, ôm lấy đầu, vừa lắc lư vừa rống lên, làm mọi người cười rộ. Trên những chiếc đĩa, bằng bạc, bằng thiếc hay bằng sứ có tô màu, chồng chất nào là xúc xích, gà vịt quay, đùi bê, đùi lợn quay, gà vịt để nửa con một và lưỡi bò sấy, nào là dưa muối, thịt ướp, táo ngâm rượu, mứt, bánh nhỏ, kẹo giòn, bánh nướng và bánh trứng. Những thùng nhỏ đựng rượu vang Hungary, những vò rượu bia, những chai của vùng Ukrain bằng thuỷ tinh sắc lục pha lam hình con gấu, đựng đầy vodka, để la liệt trên bàn… Nến đã thắp lên; ngoài ra, cửa sổ còn được chiếu sáng từ bên ngoài bởi những bó đuốc khói mù của đám đầy tớ đang ghé nhìn lãnh chúa yến tiệc qua những ô kính mờ.

Vua Auguste hy vọng rằng có mặt mình, chủ nhân sẽ bãi bỏ cái lệ bắt khách phải uống cho đến kỳ không ai còn đứng vững được nữa. Nhưng ngài Xobesanski cương quyết theo đúng phong tục tập quán Ba Lan.

Ông ta nâng cốc chúc mừng sức khỏe của tất cả khách khứa, dù họ đông bao nhiêu cũng mặc. - bắt đầu từ vua cho đến gã quý tộc cuối cùng, ngồi ở cuối bàn bên dưới, chính là gã có dáng người thô kệch chỉ mặc có chiếc áo chẽn và chân cũng không có ủng nữa - và uống mừng sức khỏe của họ một cốc rượu vang Hungary.

Toàn thể mọi người đứng cả dậy, hét lên: "Hoan hô!".

Chủ nhân đưa một cốc rượu đầy cho khách và khách uống để chúc mừng lại sức khỏe của lãnh chúa và phu nhân. Sau khi đã nâng cốc chúc mừng sức khỏe của tất cả khách khứa, ngài Xobesanski lại bắt đầu lại từ đầu bàn, trước hết uống mừng nước Ba Lan, rồi đến vua Auguste chí kính, "người duy nhất mà chúng ta sẽ hiến dâng lưỡi gươm và máu của chúng ta", "Hoan hô! Đả đảo Xtanixlav Lekzinski", đám quý tộc hò reo điên cuồng… Rồi người ta nâng cốc chúc mừng những đặc quyến bất khả huỷ diệt của quý tộc Ba Lan, với những lời lẽ đại ngôn. Lần nầy thì các vị khách đầu đã bốc nóng, mất hết cả bình tĩnh, họ rút gươm ra cái bàn nghiêng ngửa, nến đổ lăn xuống đất. Một gã quý tộc to béo và chột mắt, hùng dũng chém vỡ đôi một đĩa xúc xích to tướng, hét lên: "Kẻ thù của chúng ta bọn ly phái và bọn Moskva sẽ chết như thế nầy!"

Ngồi bên trái vua Auguste, bên phía trái tim là Xobesanxka phu nhân, tươi như một đoá hoa hồng. Cứ như một phù thuỷ thực sự, bà lãnh chúa vừa hỏi nhà vua về những mỹ tục ở Vecxay, về những hạnh vận của nhà vua ở đó, cười khanh khách và sẽ chạm vào khuỷu tay, vào vai nhà vua, lại vừa theo dõi các khách khứa, nhất là đám ngồi ở cuối bàn, nơi có gã quý tộc, say mụ cả người, đút một cái lưỡi bò sấy hay cả một nửa con ngỗng vào cái túi quần rộng thùng thình bằng vải thô; bà ta khẽ đưa con mắt sắc sảo gọi đầy tớ đến ra lệnh.

Nhiều lần nhà vua đã định ôm ngang lưng tấm thân mềm mại của bà chủ nhà; nhưng mỗi lần, ngài Xobesanski lại đưa cho nhà vua một cốc rượu đầy để chúc mừng sức khỏe một lần nữa. "Chúc sức khỏe của hoàng thượng chí kính của chúng thần". Vua Auguste tìm cách không uống hết hoặc lén đồ cốc rượu xuống gầm bàn, nhưng vô ích: lập tức một tên gia nhân đứng sau ghế hoặc một tên khác, ngồi dưới gầm bàn với một chai rượu, lại rót rượu đầy ắp cốc của nhà vua. Cuối cùng, người ta mời vị khách quý món ăn trứ danh: đỉa quay; bà chủ nhà tự tay mời vua một đĩa đầy.

- Thực ra, bệ hạ đã làm cho tiện thiếp xấu hổ khi bệ hạ ca ngợi các món ăn nhà quê nầy, - bà ta nói với một giọng nhỏ nhẻ, ngây thơ, nhưng trong con mắt bà ta, nhà vua lại nhìn thấy điều khác hẳn. - Có khó gì đâu, chỉ cần là con ngỗng phải non và không béo quá… Khi đỉa đã no thì đem chúng cùng với con ngỗng bỏ vào lò, đỉa ở ức con ngỗng rơi ra, thế là đem bỏ vào chảo rán.

- Tội nghiệp con ngỗng! - vua Auguste vừa nói, vừa lấy hai ngón tay nhón một con đỉa, bỏ vào mồm nhai rau ráu. - Còn có gì mà những bà phụ nữ xinh đẹp không bày đặt ra để thoả mãn cái tính thích ăn ngon của mình!

Anna phu nhân cười, chiếc lông chim cắm hơi xiên trên, cái mũ chỏm cao rung rinh một cách ngang tàng.

Nhà vua thấy mọi việc có vẻ thuận chiếu và chỉ chờ khai mạc cuộc khiêu vũ là sẽ được thoải mái tỏ tình. Vừa lúc đó một người sợ hãi, mồ hôi nhễ nhại, bụi bặm đen sì mặc chiếc áo chẽn rách, chạy bổ vào trong phòng, xô đẩy đám quý tộc say rượu đứng ở gần cửa.

- Thưa chúa công, thưa chúa công, tai hoạ đến nơi rồi! - Hắn kêu lên và quỳ xuống trước ghế vị chủ nhà. - Chúa công sai con đến tu viện lấy một thùng rượu mật ong cũ… Con đã làm tất cả những điều chúa công dặn. Nhưng ma quỷ đã sui khiến con trở về bằng đường cái. Con đã mất hết, cả thùng rượu, cả ngựa, cả gươm, cả mũ… Phúc bảy mươi đời con mới thoát được chết. Người ta đã đánh xé con tơi bời. Một đạo quân đông vô kể đang tiến gần tới Xokan.

Vua Auguste sa sầm mặt. Anna phu nhân bấu chặt móng tay vào cánh tay nhà vua. Còn đạo quân nào có thể tiến về Xokan nữa, ngoài đạo quân của Charles, trong cuộc truy lùng ráo riết của hắn?

Đám quý tộc hét lên những tiến hét man, rợ:

- Quân Thuỵ Điển? Chạy đi thôi!

Ngài Xobesanski đấm nắm tay xuống bàn, mạnh đến nỗi làm nẩy tung các cốc:

- Im ngay, các ngài? Tất cả các ngài, những ai không tỉnh rượu ngay lập tức sẽ bị bắt nằm ra thảm, đánh năm mươi roi… Nghe ta đây, đồ chó đẻ… Vua là khách của ta và ta sẽ không để cho mái đầu bạc của ta mang nỗi nhục muôn đời… Bọn Thuỵ Điển có thể đem tất cả quân đội của chúng tới đây chúng ta cũng sẽ không đem nộp vị khách của chúng ta.

- Chúng ta sẽ không đem nộp vị khách của chúng ta? - đám quý tộc thét lên trong tiếng gươm rút ra loảng xoảng.

- Hãy đóng ngựa… Nạp đạn vào súng… Chúng ta sẽ chết nhưng chúng ta sẽ không làm ô danh đất nước Ba Lan!

- Chúng ta sẽ không làm ô danh đất nước Ba Lan!

- Hoan hô!

Vua Auguste hiểu rất rõ rằng giải pháp khôn ngoan duy nhất là nhảy ngay lên yên và lợi dụng đêm tối mà chạy trốn. Nhưng như ta đây, Auguste, Người hào hoa, mà lại bỏ chạy như một kẻ hèn nhát để tiện, rời bỏ một bữa tiệc vui vẻ và một người đàn bà xinh đẹp vẫn còn đang nắm lấy cánh tay ta không rời ra! Không, Charles không thể làm cho nhà vua phải chịu cái nhục ấy được! Mặc kệ mọi sự khôn ngoan!

- Thưa các ngài, - nhà vua nói, - trẫm ra lệnh cho các ngài ngồi vào bàn. Chúng ta hãy tiếp tục bữa tiệc.

Nhà vua ngồi xuống, hất những búp tóc quăn của bộ tóc giả ra khỏi đôi má nóng bừng bừng như bốc lửa.

- Nói cho cùng, nếu quân Thuỵ Điển có tới đây thì người ta sẽ đem nhà vua giấu vào một nơi nào đó, sẽ đưa nhà vua đi, bậc vua chúa không bao giờ làm sao hết…

Nhà vua tự rót một cốc rượu, nâng cốc lên, bàn tay to đẹp, vững vàng không run… Anna phu nhân liếc mắt nhìn thán phục, quả thật, để có được một cái liếc như thế, có thể đem dâng cả giang sơn của mình được.

- Thế mới thật là hay! Hoàng thượng ra lệnh cho chúng ta cứ tiệc tùng! - Ngài Xobesanski vỗ tay, ra lệnh cho gã quý tộc đã chém vỡ đĩa xúc xích đi cùng với một số bạn bè ra đứng canh ngoài đường cái; ông ta lại ra lệnh rót thứ rượu vang Hungary ngon nhất cho tất cả khách, kể cả những người ngồi ở cuối bàn, chừng nào mà thùng rượu cuối cùng chưa cạn khô, và trong các hầm rượu, trong các tủ đựng thức ăn còn có thức gì ngon lành đều đem ra hết và cho gọi nhạc công đến.

Bữa tiệc lại tiếp tục, càng thêm ồn ào, vui vẻ. Anna phu nhân khiêu vũ với nhà vua. Bà ta nhảy như thể có ý định cám dỗ đích thân Thánh Piotr để được mở cửa Thiên đàng. Mũ của bà đã trật sang một bên, tiếng nhạc của điệu murka(5) lượn lờ như sóng trong búp tóc Anna phu nhân, chiếc xiêm ngắn của bà quay cuồng, quấn quýt, vuốt ve, quanh cặp chân thon, đôi giầy nhỏ, gót đỏ khi thì nện mạnh xuống đất, khi thì bay bổng lên, tưởng chừng như không chạm tới mặt sàn nữa.

Nhà vua nhảy với bà ta nom cũng rất đẹp; cao lớn, sang trọng, tái mặt đi vì rượu và thèm muốn:

- Anna phu nhân, ta mất trí mất rồi, mất trí mất rồi hãy vì tất cả đấng thánh thần, phu nhân hãy gia ân cho ta, - nhà vua khẽ nói qua kẽ răng.

Và Xobesanxka phu nhân đưa mắt trả lời rằng ân huệ không còn phải chờ đợi nữa, cửa thiên đàng đã rộng mở.

Bên ngoài có tiếng nói sợ hãi của đám đầy tớ, tiếng ngựa phì hơi. âm nhạc im bặt… chẳng ai kịp lấy một thanh gươm hay nạp đạn vào súng ngắn… Chỉ có nhà vua, mắt nhìn mọi vật đã thấy nghiêng ngả chập chờn, ôm chặt ngang lưng Anna phu nhân và rút gươm ra.

Hai người bước vào phòng tiệc: một người to lớn, chột mắt, bộ ria hoe hoe vàng rủ xuống dưới một cái mũi to, đầu đội mũ lông cừu cao có đính ngù vàng; người kia, thấp hơn, có dáng điệu một nhà quý tộc cao sang, mặt mũi thanh tú, dễ coi, mặc bộ binh phục đầy bụi, đai đại tướng khoác chéo qua vai.

- Có phải hoàng thượng Auguste ở đây không? - Ông ta hỏi và trông thấy vua Auguste đứng với một vẻ hăm doạ, gươm lăm lăm trong tay, ông ta bèn bỏ mũ và cúi rạp người chào:

- Tâu bệ hạ, xin bệ hạ hãy nghe thần báo cáo theo lệnh của Sa hoàng Piotr Alekseevich thần tới đây với mười một trung đoàn bộ binh và năm trung đoàn kỵ binh Cô-dắc đặt dưới quyền bệ hạ điều khiển.

Đó là Dimitri Mikhailovich Golixyn, tổng trấn Kiev và tư lệnh đạo quân phụ trợ, anh Mikhail Mikhailovich, người anh hùng ở Sluxenburg. Người kia, mặc áo nẹp đỏ như máu và khoác chiến bào dài chấm gót là ataman quân Cô-dắc, Danila Apoxton. Đám quý tộc Ba Lan ngó ngoáy bộ ria với một vẻ hăm doạ nhìn gã Cô-dắc.

Hắn đứng ở ngưỡng cửa, nắm tay chống nạnh, vẻ uể oải nghịch cây trượng chỉ huy của mình; đôi môi đẹp của hắn thoáng một nụ cười chế giễu, cặp lông mày trông như hai mũi tên và con mắt độc nhất của hắn chẳng khác gì một đêm rực sáng ánh lửa các đám cháy do các cuộc đốt phá của bọn haidamac gây ra.

Vua Auguste cười vang, đút gươm vào vỏ, ôm hôn Golixyn và đưa tay cho gã ataman hôn. Người ta lại dọn tiệc lần thứ ba. Một chiếc cốc lớn đựng rượu vang Hungary được chuyển qua tay các vị khách. Mọi người uống mừng sức khỏe Sa hoàng Piotr đã giữ đúng lời hứa, gửi viện binh từ Ukrain tới, người ta uống mừng tất cả các trung đoàn đã tới ngay hôm đó và chúc cho quân Thuỵ Điển sẽ bị đánh bại. Đám quý tộc tinh nghịch cố ý đổ rượu cho ataman Danila Apoxton say nhưng hắn chỉ nhếch cặp lông mày lên mà bình tĩnh nốc hết cốc nầy đến cốc khác; không sao làm cho hắn say ngã lăn xuống gầm bản được.

Tang tảng sáng, khi người ta đã khiêng khá nhiều gã quý tộc đem ra đặt nằm ở ngoài trời, gần giếng, vua Auguste bảo Anna phu nhân:

- Ta không có ngọc ngà châu báu để ném xuống dưới chân phu nhân. Ta là một kẻ lưu vong sống bằng của bố thí. Nhưng hôm nay, ta đã lại giàu và mạnh. Anna phu nhân, ta muốn rằng phu nhân sẽ lên xe đi theo đạo quân của ta… Phải xuất chinh ngay tức khắc, không để lỡ một giờ nào? Ta sẽ đánh lừa vua Charles như một thằng trẻ ranh… Anna phu nhân kiều diễm, ta muốn hiến dâng phu nhân cái thành phố Warsawa tốt lành của ta trên một đĩa vàng

Nhà vua đứng dậy và cánh tay giơ thẳng ra trong một cử chỉ vô cùng đẹp mắt, nói với những vị khách hãy còn giương to mắt và vểnh bộ ria vuốt sáp:

- Thưa các ngài, trẫm yêu cầu và ra lệnh cho các ngài hãy thắng ngựa, trầm tuyển tất cả các ngài vào đoàn tuỳ tòng riêng của trẫm.

Mặc cho vương hầu Dimitri Mikhailovich Golixyn trình bày một cách hết sức lễ phép và nhân đạo rằng quân lính cần phải nghỉ hai hay ba ngày, cần phải cho ngựa ăn và chờ hành trang tới, vua Auguste khăng khăng không nghe.

Mặt trời chưa làm ráo hết sương sớm, nhà vua đã trở về tới Xokan cùng với Golixyn và gã ataman. Phố xá trong thành ngổn ngang những xe, ngựa và súng đại bác; quân lính Nga rậm ria, mệt lử ngủ lăn trên đám cỏ rậm. Lửa trại bốc khói. Qua cửa xe, vua Auguste nhìn đám bộ binh đang ngủ và bọn lính Cô-dắc sóng xoài trên các xe trong những kiểu nằm ngộ nghĩnh.

- Những người lính mới oai hùng làm sao? - nhà vua nhắc đi nhắc lại luôn mồm. - Oai hùng làm sao! Thật là những dũng sĩ?

Đại uý kỵ binh Tarnovski đón vua ở cửa lâu đài và thì thầm, giọng sợ hãi:

- Nữ bá tước đã về, lệnh bà không chịu đi ngủ, rất tức giận.

- A, chuyện vặt! - và nhà vua vui vẻ bước vào phòng ngủ, trần cuốn thành vòm, ẩm ướt, có những cây nến chảy thành những thạch nhũ dài bằng sáp, đang lụi trên cái giá sắc xanh đồng của giáo đường Do Thái.

Nữ bá tước đứng đón nhà vua, im lặng ngó nhìn và chờ đợi nhà vua nói lên một lời là sẽ đáp lại cho đáng kiếp.

- Sofia, ái khanh đã về! - nhà vua nói, vồn vã quá mức cần thiết. - Thế nào? Ái khanh đã gặp vua Charles rồi chứ?

- Vâng, thiếp đã gặp vua Charles, cám ơn bệ hạ, - Bộ mặt nữ bá tước, như rắc bột mì, có vẻ nhẽo và xấu.

- Vua Charles chẳng mong gì hơn là treo cổ bệ hạ lên một cây phong. Nếu bệ hạ muốn biết chi tiết cuộc nói chuyện của thiếp với vua Charles, thiếp sẽ xin nói. Nhưng bây giờ thiếp muốn biết chính bệ hạ đánh giá hành động của bệ hạ như thế nào? Bệ hạ phái thiếp đi, như một con sen con đỏ mạt hạng, để bệ hạ ngấm ngầm mưu toan những chuyện riêng tư bẩn thỉu… Thiếp phải chịu đựng những sự nhục mạ trong cuộc hành trình, trải qua muôn ngàn nguy hiểm, có thể bị hiếp dâm, cắt cổ, ăn cướp… Còn bệ hạ thì đi vui thú trong tay mụ Xobesanxka… mụ chủ lâu đài hèn mọn ấy mà thiếp có dùng làm hầu phòng thiếp cũng thấy xấu hổ.

- Ồ, Sofia, chuyện vặt ấy mà! - Vua Auguste thốt lên lời nói đó thật là khinh xuất.

Nữ bá tước tiến lại gần và bàn tay bà ta, lanh lẹn như chân một con mèo, tát bốp vào mặt nhà vua.

Chú thích:

(1) Thủ đô Áo, Tây Ban Nha và thành phố ở Pháp

(2) Nông dân Cô-dắc vùng Ukraina nổi dậy chống bọn phong kiến quý tộc Ba Lan ở thế kỷ 17 và 18.

(3) Hoàng đế La Mã cổ, nổi tiếng về tài quân sự.

(4) Người vùng Bắc Âu xưa kia nổi tiếng hung dữ và hiểu chiến.

(5) Một điệu nhảy Ba Lan.

[ngudoc]

Chương 152

Trên các gò có dựng một tháp canh, Piotr Alekseevich từ trên lưng ngựa nhảy xuống và leo những bậc thang dốc đứng lên đỉnh tháp. Samber, Melsikov, Anikita Ivanovich Repnin lên theo và cuối cùng là Piotr Matveevich Apraxin rất khó chịu vì thân hình to béo và chóng mặt; leo lên cao cách mặt đất mười toadơ(1) không phải là một trò đùa! Piotr Alekseevich vốn đã quen leo cột buồm, không hề thở mạnh: nhà vua rút ống nhòm trong túi ra và đứng vững trên đôi chân xoạc rộng, quan sát chân trời.

Narva trông như nằm trên một cái đĩa xanh, với những ngọn tháp lùn, cổng và cầu treo; ở các góc tường, những pháo đài bằng đá tảng nhô ra, cái khối đồ sộ của toà lâu đài cũ với tháp để thuốc súng, những ngõ ngoằn ngoèo của thành phố, mái các nhà thờ nhọn hoắc như những cái đinh vươn lên trời. Phía bên kia sông, sừng sững tám ngọn tháp âm thầm, mái lợp chì và những bức tường của thành Ivan-gorod bị đại bác bắn thủng, xây từ thời Ivan Hung đế.

- Thành nầy sẽ về ta! - Melsikov thốt lên, hắn cũng đang chiếu ống nhòm nhìn.

Piotr Alekseevich nói qua kẽ răng:

- Nầy, đừng có phồng mồm trợn mắt khoác lác trước như thế!

Phía dưới thành phố về mé hạ lưu, nơi có pháo đài bằng đất của Piotr Matveevich Apraxin dựng trên con suối Roxogne, quân lính và xe cộ đang từ từ tiến lên, lờ mờ trong đám bụi bay mù mịt. Các trung đoàn bộ binh và kỵ binh vượt qua cầu nổi và đóng vị trí trên tả ngạn, cách thành phố chừng năm dặm. Tại đó người ta đã trông thấy trắng xoá những lều, khói lửa trại bay lên trong không khí yên tĩnh, những con ngựa đã tháo yên cương đi tha thẩn trong cánh đồng cỏ… Có tiếng rìu bổ và những cây thông cổ thụ, rung rinh ngọn đổ vật xuống.

- Quân ta mới chỉ xếp xe cộ và những chướng ngại vật cự mã vây quanh; để cho thêm cẩn thận, bệ hạ sẽ ra lệnh cho đào hào và dựng rào chăng? - vương hầu Anikita Ivanovich Repnin hỏi. Ông là một người cẩn thận, biết điều và thông thạo việc quân, can đảm và không huênh hoang, nếu cần, sẵn sàng chết vì một sự nghiệp lớn, không lùi. Trông bộ dạng ông không có vẻ gì đặc sắc mặc dầu ông tự cho mình dòng dõi quý tộc còn lâu đời hơn cả Sa hoàng Piotr ông ta gầy gò ốm yếu, cận thị, nhưng cặp mắt nhỏ, với mí mắt nhăn nheo, long lanh một ánh thông minh.

- Hào và rào cũng sẽ chẳng cứu được ta. Chúng ta tới đây không phải là để ẩn nấp sau hàng rào, - Piotr Alekseevich càu nhàu và quay ống nhòm mỗi lúc một xa về phía Tây.

Samber vốn có thói quen uống một cốc vodka lớn từ sáng sớm để lấy tinh thần hăng hái, nói với một giọng khàn khàn vì rượu:

- Có thể ra lệnh cho quân lính không bỏ giầy, vũ khí sẵn sàng mà ngủ. Nhưng ích gì? Nếu quả thực tướng Slipenbac hiện ở Vedenberg thì phải, hơn một tuần lễ nữa hắn mới tới đây được

- Không phải lần đầu tiên ta đợi quân Thuỵ Điển tại đây. Xin đủ! Ta sẽ không để bị lừa một lần nữa, - Piotr Alekseevich nói với một giọng lạ lùng. Melsikov bật một tiếng cười to.

Về phía Tây, về phía mặt biển mà Piotr Alekseevich đang chăm chú nhìn, không một làn gió nào gợn mặt nước màu xám nhờ nhờ đang ngủ lặng dưới ánh sáng chan hoà. Cố gắng một chút, có thể nhận ra trên chân trời rõ nét, những cột buồm của vô số chiến thuyền đã hạ buồm. Đó là hạm đội của thuỷ sư đô đốc De Pru có cánh tay bằng bạc, buộc phải đứng im tại chỗ vì gió lặng.

Apraxin, hai tay nắm lấy lan can của bệ đứng đang lung lay nói:

- Tâu Ngài pháo thủ, làm sao mà thần không sợ một lực lượng như vậy, năm chục chiến thuyền và một thuỷ sư đô dốc dũng cảm như thế… Thực ra, chính Chúa đã phù hộ thần, làm cho tên khốn kiếp kia không có gió.

- Biết bao nhiêu thứ ngon lành sẽ bị mất đi ở ngoài đó hả! - Melsikov lấy ngón tay đếm các cột buồm ở chân trời. - Hẳn là khoang thuyền của hắn đầy ắp những lươn sấy, cá dìa, cá mòi, giăm bông Revan… Mà thứ giăm bông mới ngon làm sao! Ở Revan họ ăn sành lắm? Nóng nực thế nầy, mọi thứ sẽ thiu thối hết, cái thằng quỷ cụt tay ấy sẽ phải vứt tất cả xuống biển. Apraxin, Apraxin, ông ở ngay bên bờ biển nầy mà để thế ư? Ê đồ chỉ quen sống trên đất liền! Sao không có thuyền? Trời lặng gió như thế nầy, chỉ cần chở một đại đội lính pháo thủ ra là De Pru sẽ không còn biết chui vào đâu nữa.

- Một con hải âu đỗ trên cát! - Piotr Alekseevich bỗng kêu lên. - Ta quả quyết với các ngươi rằng nó sẽ đỗ xuống? - Mặt nhà vua rất vui vẻ, hai con mắt tròn xoe. - Ta đánh cuộc mười eccus rằng thời tiết sẽ thay đổi… Ai muốn cuộc nào? Thế mà cũng tự cho mình là thuỷ thủ đấy! Đừng rên rẩm nữa, Danilys, rất có thể chúng ta sẽ được nếm giăm bông của thuỷ sư đô đốc!

Nhà vua đút ống nhòm vào trong áo và đâm bổ xuống thang. Đại tá Ron vội chạy tới đỡ nhà vua nhảy xuống đất.

- Phái ngay một đội kỵ binh đi trước, - Sa hoàng bảo đại tá, - và mang một đội kỵ binh khác theo ta!

Nhà vua lên ngựa và quay về phía Narva, cho ngựa phi nước kiệu; con ngựa thiến sắc hồng, lực lưỡng, tai to, là quà tặng của nguyên soái Seremetiev, đã bắt được của chính Slipenbac tại trận Erexfe, người ta nói thế. Piotr Alekseevich không ưa cưỡi ngựa lắm và khi ngựa chạy nước kiệu, nhà vua nhổm rất cao trên yên.

Trái lại Alekxandr Danilovich thúc con ngựa nòi của mình, trắng như bông, cũng bắt được địch; con ngựa có con mắt tươi tỉnh, có vẻ như đùa nghịch với người cưỡi nó; khi thì con ngựa phi tạt sang một bên trên cánh đồng cỏ xanh, khi thì nó chồm lên, vó đen đá vào không khí, đuôi quất mạnh, rồi lại phóng đi như điên; chiếc áo choàng ngắn bằng dạ đỏ rực mà Alekxandr Danilovich khoác trên vai, tung bay sau lưng hắn, những chiếc lông chim cắm trên mũ và đẩu chiếc khăn quàng lụa bay lượn. Tuy trời nóng nhưng ngày hôm đó rất đẹp chim chóc hót vang và ríu nt trong các lùm cây, trong các khu vườn bỏ hoang.

Anikita Ivanovich Repnin, quen đi ngựa từ thuở bé như người Tarta, bình tĩnh nhấp nhổm trên cái yên cao, trên lưng con ngựa nhỏ thuần thục, chạy ở một bên.

Apraxin nhễ nhại mồ hôi dưới bộ tóc giả to sù; đối với người Nga, bộ tóc giả thật chẳng tiện mà cũng chẳng đẹp. Xa xa phía trước, đội long kỵ binh tản ra len lỏi qua các bụi rậm. Đội thứ hai theo sau, hàng ngũ chặt chẽ, đi đầu là đại tá Ron, một gã đẹp trai, giỏi rượu, cũng phiêu bạt giang hồ như tướng Samber, đã đem lưỡi gươm và danh dự của mình phục vụ Sa hoàng Piotr.

Piotr Alekseevich trỏ cho Samber, đang cưỡi ngựa đi bên cạnh những hào hố, những luỹ cao mọc đầy bụi rậm và cỏ dại, những cọc đã gần mục nát nhô lên khắp măt đất.

- Nơi đây quân của ta đã bị tiêu diệt, - nhà vua bình thản nói. - Nơi đây, vua Charles đã dành được vinh quang và chúng ta đã dành được sức mạnh. Nơi đây, chúng ta đã học được cách phải bắt đầu từ đâu nếu ta muốn thắng, nơi đây chúng ta đã mãi mãi chôn chặt cuộc đời xưa kia chúng ta đã sống, mòn mỏi mục nát, và xuýt nữa đã đưa chúng ta đến cho tiêu ma hoàn toàn

Nhà vua quay đi. Nhìn quanh, Piotr Alekseevich trông thấy gần đó có một túp nhà bỏ hoang, mái đã sụp đổ.

Nhà vua cho ngựa đi chậm lại, khuôn mặt tròn của nhà vua bỗng trở nên lầm lì. Melsikov lại gần vui vẻ nói:

- Myn Herz, đúng là cái túp nhà nầy… Bệ hạ nhớ chứ?

- Có.

Piotr Alekseevich cau mầy quất ngựa và lại bắt đầu nhấp nhổm trên yên. Làm sao nhà vua có thể quên được cái đêm không ngủ ấy trước ngày thất bại? Ngồi trong căn nhà nhỏ, nhà vua nhìn ngọn nến cháy hết một nửa đang chảy; Alexaska nằm trên tấm thảm bằng nỉ, âm thầm khóc. Thật khó khăn lắm mới khắc phục được nỗi tủi hổ, niềm thất vọng và sự giận dữ bất lực trong lòng mình, thật khó khăn lắm mới có thể nhẫn nhục chịu để vua Charles đánh bại một cách chắc chắn vào ngày hôm sau. Thật là đau khổ phải tính đến cái nước không thể tưởng tượng được, không thể nào chịu nổi là rời bỏ quân đội vào một lúc như thế, lên xe trượt tuyết phóng về Novgorod để làm lại tất cả từ đầu. Kiếm ra tiền, lúa mì, sắt… Dùng mọi cách, thậm chí bán cả chiếc áo lót cuối cùng của mình cho bọn thương nhân ngoại quốc để mua vũ khí. Đúc đại bác, đúc đạn… Và điều chủ yếu là tìm ra người, tìm nữa, tìm mãi! Kéo dân chúng ta khỏi vùng lầy ngàn đời, mở mắt họ ra, thúc giục họ… Vật lộn để cho họ tinh khôn lên, dạy dỗ họ. Đi hàng ngàn cây số trong bùn, trong tuyết… Phá huỷ, xây dựng… Gạt bỏ muôn ngàn cạm bầy của trường chính trị châu Âu. Và ngoái cổ nhìn lại đằng sau, lo lắng thốt lên: "Công việc còn lại phải làm mới lớn làm sao!

Toán long kỵ binh đi tiên phong vượt ra ngoài bóng thông ấm áp tiến vào một cánh đồng cỏ rộng, trước tường thành Narva dựng sừng sững bên kia cái hào đầy nước. Dân chúng hốt hoảng vừa chạy vừa kêu, vội vã lùa gia súc vào trong thành. Chẳng mấy chốc cánh đồng đã vắng tanh, chiếc cầu treo kêu cót két, từ từ rút lên và đóng sầm vào cửa.

Piotr Alekseevich cho ngựa đi bước một, leo lên ngọn đồi. Tất cả lại rút ống nhòm ra quan sát những bức tường thành cao và dày, cỏ mọc ở các kẽ đá.

Trên đỉnh ngọn tháp dựng liền bên cửa thành kiên cố có thể trông thấy bọn Thuỵ Điển đội mũ sắt và đeo cổ áo bằng da trâu. Một tên giơ thẳng cánh tay cầm một lá cờ vàng. Một tên khác, nổi bật lên vì tầm vóc cao lớn, lại gần lan can, tựa khuỷu tay vào chỗ lỗ châu mai và cũng cầm ống nhòm chiếu nhìn đám kỵ sĩ đứng trên đồi, rồi chĩa vào Piotr Alekseevich.

- Những thằng mới gớm làm sao! Cứ trông thấy chúng trên tháp cũng đã đủ sợ rồi, - Apraxin vừa thì thầm bảo Repnin, vừa cầm mũ quạt. - Bây giờ ông đã hiểu tất cả những nông nỗi tôi phải chịu đựng một mình với chín khẩu đại bác ở cửa sông Narova, khi hạm đội của chúng tiến đánh tôi rồi chứ… Cái thằng cha cao lớn, cầm ống nhòm kia là một thằng nguy hiểm đấy, có thể tin ở lời tôi được… Ngay trước khi các ông đến, tôi đã gặp nó ở giữa đồng bằng, tôi định bắt nó. Đừng hòng?

- Cái tên cao lớn ở trên tháp kia là đứa nào thế? - Piotr Alekseevich hỏi, giọng khàn khàn.

- Tâu bệ hạ, đó chính là tướng Horne, tư lệnh Narva.

Apraxin vừa nói ra cái tên đó, Alekxandr Danilovich đã thúc ngựa, phóng nước đại qua cánh đồng cỏ về phía tháp "Đồ ngu xuẩn!". Piotr Alekseevich tức giận điên người hét theo sau lưng hắn. Nhưng gió rít bên tăi Melsikov khiến hắn không nghe thấy. Tới gần sát cửa thành Narva, hắn dừng ngựa lại, bỏ phất mũ ra vẫy, vừa vẫy vừa hét, giọng kéo dài:

- Ô hê! bớ bọn trên tháp kia? Ô hê! Bớ ngài tư lệnh? Ta sẽ để cho bay ra khỏi thành với danh dự quân nhân trọn vẹn, với quân trang quân bị, cờ dong, quân nhạc đi đầu! Hãy biết điều mà rút đi!

Tướng Horne hạ ống nhòm xuống để nghe gã người Nga kia, quần áo lòe loẹt như một con gà trống, đang lồng lộn trên con ngựa trắng. Lão quay về phía một tên Thuỵ Điển, chắc hẳn là phiên dịch. Khuôn mặt khắc khổ của lão già nhăn lại như thể vừa uống phải dấm chua, lão cúi qua bờ tường thành và nhổ về phía Melsikov.

- Câu trả lời của ta đó, đồ xuẩn! lão hét to, - Mi sẽ nhận được ngay bây giờ một cái còn thẳng cánh hơn kia.

Trên tháp, quân Thuỵ Điển phá lên một tiếng cười nhục mạ… Một ánh lửa lóe sáng, một đám mây nhỏ bốc lên, viên đạn trái phá xé không khí bay rít qua đầu Melsikov.

- Ô hê hê hê! Bớ quân Thuỵ Điển! - Anikita Ivanovich Repnin cất giọng yếu ớt hét lên. - Bay bắn tồi lắm, hãy gửi bọn pháo thủ của bay sang bên ta, ta dạy dỗ cho

Trên đồi, tiếng cười cũng vang lên. Alekxandr Danilovich biết rằng dẫu thế nào thì cũng không thoát khỏi ăn roi của vua Piotr Alekseevich, cứ tế ngựa lượn đi lượn lại, vẫy chiếc mũ nỉ và nhe răng giễu bọn Thuỵ Điển cho đến khi viên đạn trái phá thứ hai nổ cách hắn có hai bước và con ngựa nòi, chồm sang một bên, phóng đi, đưa người ngồi trên lưng nó chạy xa khỏi tháp.

Sau khi đã đi một vòng và đếm được ít ra là ba trăm khẩu đại bác trên tường thành, Piotr Alekseevich quay về và tạt vào căn nhà bỏ hoang nổi tiếng kia; nhà vua xuống ngựa, bảo mọi người đợi và ra lệnh cho Melsikov đi theo vào căn phòng mà bốn năm trước đây nhà vua đã cam lòng chịu nhận lấy nỗi tủi hổ và nhục nhã vì lợi ích của Quốc gia Nga. Trước kia, phòng nầy có một cái lò tốt; giờ đây chỉ còn trông thấy một đống gạch đen sì ngổn ngang trên mặt đất đầy rơm và phân súc vật. Có vẻ căn nhà nầy là nơi nhốt dê cừu ban đêm. Piotr Alekseevich ngồi lên bậu cửa sổ, kính đã vỡ hết; Alexaska, vẻ mặt tiu nghỉu, đứng trước mặt nhà vua.

- Danilys, ngươi hãy nhớ kỹ điều nầy: ta mà còn thấy ngươi huyênh hoang một cách ngu dại nữa thì thề có Chúa, ta sẽ lấy roi tuốt xác ngươi ra. - Piotr Alekseevich nói. - Ngươi im đi, đừng có cãi… Hôm nay, tự ngươi đã chọn lấy số phận mình… Ta vẫn tự hỏi: không biết nên trao quyền chỉ huy đội quân vây thành cho ai: cho ngươi hay đại nguyên soái Oginvy? Trong việc nầy ta muốn dùng một người Nga hơn… Nhưng anh bạn ơi, ngươi đã làm hỏng hết mọi việc. Ngươi đã nhảy nhót trên lưng ngựa như một thằng leo dây múa rối trước mặt tướng Horne! Thật xấu hổ! Cho đến nay, ngươi vẫn chưa quên được các bãi chợ và các buổi chợ phiên của Moskva. Lúc nào ngươi cũng muốn làm hề, như ở bàn ăn của ta vậy! Vậy mà toàn thể châu Âu nhìn vào ngươi đấy, đồ ngu! Im đi, đừng có cãi. - Nhà vua khịt khịt mũi, nhồi thuốc lá vào tẩu - Và còn điều nầy nữa, Danilys: ta đã nhìn lại những bức tường kia, ta rất phân vân. Chúng ta không thể bỏ Narva một lần thứ hai được. Narva là cái chìa khoá của toàn bộ cuộc chiến tranh. Nếu Charles chưa hiểu điều đó thì ta, ta đã hiểu… Ngày mai, toàn thể quân đội của ta sẽ bao vây thành, không một người nào, ngay cả một con chim, có thể lọt ra được. Đại bác công thành của ta hai tuần lễ nữa mới tới nơi… Và rồi sau đó thì ta sẽ làm gì? Tường thành rất kiên cố, tướng Horne lại bướng bỉnh, Slipenbac đang đuổi theo chúng ta bén gót… Nếu chúng ta cứ ở đây mà dậm chân tại chỗ thì rồi chúng ta lại còn phải chống chọi cả với vua Charles sẽ kéo quân từ Ba Lan tới Cần phải đánh chiếm thành nầy cho nhanh và ta không muốn đổ máu quân lính của ta vô ích… Danilys, ngươi thấy thế nào?

- Chắc có thể nghĩ ra một kế gì đó… Cũng chẳng khó khăn gì… Nhưng đã có đại nguyên soái Oginvy chỉ huy ở đây, ông ta cứ việc đọc trong sách của ông ta xem nên làm gì. Còn thần thì biết nói gì được? Có nói thì lại chỉ là một điều ngu ngốc nữa, một điều thô lỗ của một gã nhà quê.

Melsikov dậm chân tại chỗ, ngập ngừng không muốn nói, bỗng hắn ngẩng đầu lên: gương mặt Piotr Alekseevich buồn rầu và bĩnh tĩnh, ít khi hắn thấy nhà vua như vậy… Alexaska thương hại thấy nhói ở tim như bị dao đâm.

- Myn Herz, - hắn khẽ nói, lông mày cau lại, - Myn Herz, sao, bệ hạ làm sao vậy? Bệ hạ hãy chờ cho đến tối nay, thần sẽ tới lều của bệ hạ, nhất định thần sẽ tìm ra được một kế gì… Bệ hạ không biết người của ta sao? Bây giờ không phải là năm 1700 nữa… Lạy Chúa, xin bệ hạ đừng phiền muộn!

Chú thích:

(1) Đơn vị đo lường thời xưa, một toadơ bằng 1,949 mét.

[ngudoc]

Chương 153

Trong cái lều vải rộng rãi, cũng y như trong căn nhà nhỏ tại Petersburg, Nartov đã chú ý bày trên cái bàn gập các thứ dụng cụ, những hộp com-pa, giấy và các bản đồ quân sự. Qua cửa lều hơi đất nóng hồi phả vào như qua miệng một cái lò; trong cỏ, tiếng dế kêu lanh lảnh, chói tai đến phải lấy bông tẩm hắc ín mà đút nút hai lỗ tai lại.

Piotr Alekseevich ngồi ở bàn làm việc, hai bàn chân để trần xỏ vào đôi giầy vải, mặc sơ-mi mở phanh ngực và quấn chẽn kiểu Hà Lan ngắn đến đầu gối. Chốc chốc, nhà vua lại đứng dậy, đi tới một góc lều để Nartov dội lên đầu một bình nước suối. Từ đầu chiến dịch Narva vả lại bao giờ cũng thế - công việc khẩn cấp cứ ùn lên.

Aleksey Vaxilievich Makarov, một thanh niên nhũn nhặn, làm nhiệm vụ thư ký từ ít láu nay đứng ở gần bàn, trước một mớ giấy tờ và đưa các công văn cho Sa hoàng ký; hắn nói rành rọt, cất cao giọng vừa đủ để át tiếng côn trùng kêu lanh lảnh: "Chiếu chỉ cho Aleksey Xidorovich Xiniavin lãnh nhiệm vụ quản lý các nhà tắm công cộng ở Moskva và các thành phố khác", hắn nói và nhẹ nhàng đặt xuống trước mặt Sa hoàng tờ giấy có viết bản chiếu chỉ ở cột bên trái. Piotr Alekseevich đưa mắt đọc lướt qua, chấm bút lông ngỗng vào lọ mực và vội vàng bỏ sót cả chữ, viết chéo bên phải tờ giấy, những hàng chữ to đọc không rõ: "Ở bất cứ nơi nào có thể được đặt bên cạnh các nhà tắm công cộng, những phòng cạo râu để làm cho mọi người quen dần với việc cạo râu. Thêm nữa: tại các nhà tắm, nên dùng những người lấy chai chân giỏi".

Makarov đặt trước mặt nhà vua một tờ khác: "Chiếu chỉ cho Piotr Vanlievich Kikin lãnh nhiệm vụ quản lý các nơi đánh cá và các cối xay chạy bằng nước trong toàn lãnh thổ vương quốc…". Bàn tay Piotr Alekseevich với một giọt mực đọng ở đầu ngòi bút, dừng lại bên trên tờ giấy:

- Ai thảo chiếu chỉ nầy?

- Tâu bệ hạ, chiếu chỉ nầy do vương hầu chấp chính gửi từ Moskva tới để bệ hạ tự tay ký.

- Moskva đầy những kẻ vô công rồi nghề ngồi ngáp dài bên cửa sổ, hốc dâu chua cho đỡ buồn. Nhưng khi có công việc nghiêm chỉnh thì chẳng còn tìm thấy đứa nào… Thôi được, cứ thử dùng tên Kikin nầy xem sao. Nếu nó có thói tắt mắt, ta sẽ tuốt da nó ra. Ngươi hãy viết thư cho vương hầu chấp chính biết rằng ta có những điều nghi ngại về tên Kikin nầy

- Đây là một bản báo cáo của trung tá Aleksey Brovkin, một liên lạc viên đã đem từ Petersburg tới, - Makarov nói tiếp. - Sáu cây thược dược do Tikhon Ivanovich Xtresnev gửi từ Moskva tới cho vườn hoa của bệ hạ, đã đến nơi, nhưng người làm vườn Leonov không kịp đem trồng. Vì ông ta chết rồi.

- Sao, chết rồi à? - Piotr Alekseevich hỏi. - Ngươi nói cái gì vậy?

- Ông ta tắm ở sông Neva, chết đuối.

- Chắc hắn lại say rượu rồi… Ngươi thấy không, như thế đấy: những người tốt không bền được lâu… Mà hắn lại là một tay làm vườn rất giỏi… Thật đáng tiếc! Viết đi.

Piotr Alekseevich đến góc lều để người hầu dội nước lên đầu và vừa rũ tóc vừa tiếp tục đọc cho Makarov; gã nầy, vẫn đứng viết một cách khéo léo trên góc bàn:

Gửi Xtresnev: "Thược dược của ngươi đã tới nơi, toàn vẹn, nhưng tiếc rằng ngươi gửi ít quá. Ngươi hãy chú ý đừng để mùa hoa qua đi, và gửi từ Izmailovo tới cho ta các thứ hoa nhất là loại hoa thơm, như phụng tiên, bạc hà và hương mộc… Hãy cử đến Petersburg cho ta một người làm vườn khéo cùng với gia đình hắn để hắn khỏi buồn… Và lạy Chúa, ngươi hãy viết, thư cho ta biết Catherine Vaxilievskaia, Anixia Tolstaia và những người xung quanh sống ở Izmailovo thế nào… Ngươi chớ quên cho ta biết tin luôn luôn… Đồng thời ngươi cũng cho ta biết việc tuyển mộ lính long kỵ binh đã đến đâu rồi: cần phải tuyển mộ cho nhanh một trung đoàn gồm những lính giỏi nhất có thể tìm được và đưa ngay tức khắc đến Narva…"

Nhà vua trở về bàn, đọc lại những điều Makarov vừa viết và vừa ký vừa khe khẽ cười trong miệng.

- Còn gì nữa không? Nhưng đừng có đưa tất cả mớ giấy tờ nầy lần lượt cái một, hãy đưa cho ta những cái quan trọng nhất.

- Một bức thư của Grigori Fedorovich Dolgoruki, viết từ Xokan cho biết quân đội của ta đã tới nơi bình an vô sự.

- Đọc lên.

Piotr Alekseevich nhắm mắt lại và vươn cổ ra, hai bàn tay to lớn, khỏe, đầy những vết sây sát, đặt trên bàn.

- Dolgoruki viết: từ khi quân Nga tới Xokan, vua Auguste đã lấy lại được một dũng khí quá hung hăng và muốn dàn trận đánh nhau ngay với vua Charles, hy vọng rằng, với sự phù hộ của Chúa, sẽ có thể rửa được nỗi nhục ở Klixov. Đặc biệt là đám nhân tình của nhà vua đã thúc giục nhà vua làm cái việc điên rồ đó; hiện nay có hai người và vua Auguste sống một cuộc sống rất sóng gió. Dimitri Mikhailovich Golixyn chật vật lắm mới thuyết phục được nhà vua từ bỏ ý định giao tranh ngay với Charles. (Vua Thuỵ Điển, như một con sói dữ, chỉ chờ một cơ hội tốt như thế thôi), và chỉ cho nhà vua con đường tiến về Warsawa, nơi đây vua Charles chỉ để một lực lượng yếu ớt phòng thủ. Sự thể rồi sẽ ra sao, chỉ có Chúa biết.

Piotr Alekseevich kiên nhẫn ngồi nghe hết bức thư dài, môi nhà vua, điểm một vạch ria, cong lên, để hở hàm răng. Nhà vua lắc mạnh cổ: "Ta có một ông bạn đồng minh mới báu chứ!" nhà vua lẩm bẩm và rút một tờ giấy trắng, lấy móng tay gãi gáy, thảo thư trả lời Dolgoruki; ngòi bút hầu như theo không kịp dòng ý nghĩ của nhà vua:

"Ta cũng ra lệnh cho các hạ ráng sức làm cho vua Auguste từ bỏ cái ý đồ tai hại và nguy hiểm đó đi. Nhà vua mơ tưởng dốc toàn lực đánh một trận quyết đính, trông chờ vào số phận, nói một cách khác là trông chờ vào vận may của mình nhưng chỉ có đức thượng đế mới quyết định cái đó… Còn như người trần chúng ta đây, lý trí buộc chúng ta phải xem xét đến những cái gần gũi, những sự việc ở cõi trần… Vậy mà ý định giao chiến đó thật rất nguy hiểm cho vua Auguste, nhà vua có thể mất sạch tất cả trong một tiếng đồng hồ, nếu trận đánh kết thúc một cách tai hại. Cầu Chúa tránh cho nhà vua cũng như cho tất cả chúng ta đều đó - hoàng thượng Auguste không những sẽ bị quân địch làm tình làm tội mà sẽ còn bị bọn Ba Lan điên cuồng - giận dữ vì tai hoạ nhà vua đã gây ra cho tổ quốc họ phế truất và đuổi khỏi ngai vàng một cách nhục nhã. Tự chuốc lấy những điều bất hạnh ấy làm gì? Còn những chuyện các hạ báo cho ta biết về các nhân tình của nhà vua thì quả thật, chẳng có phương thuốc gì cứu chữa nổi cơn sốt nóng ấy… Ta chỉ nói một điều nầy: hãy cố gây cảm tình với các phu nhân ấy là liên minh với họ…".

Khói thuốc lá làm không khí không thể thở được.

Piotr Alekseevich ký "Ptr", ngòi bút bật mực ra giấy, rồi ra khỏi lều, giữa cái nóng như thiêu như đốt. Từ trên đồi nơi Sa hoàng đứng, nhà vua trông thấy về phía Narva một đám bụi mù mịt bốc lên dưới đoàn xe cộ và đám quân lính đang từ doanh trại đi về các vị trí chiến đấu trước mặt thành. Piotr Alekseevich đưa bàn tay lên xoa ngực, trên làn da trắng: tim nhà vua đập thong thả, rành rọt. Nhà vua đưa mắt nhìn về phía các chiến thuyền của đô đốc De Pru đang vật vờ trên mặt biển mông mênh trong suốt như pha lê, đầy ấp lương thực đủ cung cấp cho toàn bộ quân đội Nga. Trời, đất và biển như thẫn thờ trong chờ đợi, tựa hồ ngay dòng thời gian cũng dừng lại. Bỗng một đàn chim đen đông vô kể bay tán loạn qua ngọn đồi, sải cánh bay miết về phía rừng. Piotr Alekseevich ngẩng đầu lên; đúng thế!

Từ phía Tây Nam, những đám mây trong suốt ùn lên rất nhanh và rất cao trong bầu trời nóng sực, loang loáng như ánh sắt tây.

- Makarov! - nhà vua gọi. - Ngươi có muốn đánh cuộc mười đồng eccus không?

Lập tức gã thư ký trẻ, mũi nhọn, da mặt khổ cứng vì mệt mỏi và thức đêm, cặp môi mỏng và thẳng không bao giờ cười, bước ra khỏi lều.

- Xin tuỳ ý bệ hạ, - hắn nói và rút trong túi ra một bọc tiền.

Piotr Alekseevich giơ tay ngăn lại:

- Ngươi đi bảo Nartov lấy cho ta áo khoác thuỷ thủ, mũ vải dấu và, đôi ủng cao… Và bảo buộc lại lều cho thật chắc, nếu không một cơn gió sẽ có thể thổi tung đi đấy… Bão sẽ to lắm.

Bao giờ cũng vậy, biển hấp dẫn, lôi cuốn Piotr Alekseevich… Mặc chiếc áo thuỷ thủ rộng, đội mũ vải đầu sụp xuống tận gáy, Sa hoàng tế ngựa ra bờ biển, có một nửa trung đội long kỵ binh hộ tống. Nhà vua đã sai người đến doanh trại Apraxin lấy hai khẩu đại bác và một lính thủ pháo. Mặt trời rọi ánh nắng gay gắt như một con bọ cạp giương ngòi trước khi chết.

Từng cột bụi quay cuồng trên các nẻo đường. Gió giật từng cơn thổi trên mặt sóng. Một đám mây đen ùn lên từ phía chân trời tối sầm. Cuối cùng, biển phả vào một mùi rong biển và vẩy cá. Gió mỗi lúc một mạnh thêm, gào rít với tất cả lồng ngực của Hải vương thần.

Tay giữ cái mũ vải dầu, Piotr Alekseevich vui vẻ cười, hàm răng nhe ra trước gió. Nhà vua từ trên lưng ngựa nhảy xuống bãi cát. Một lần cuối cùng, mặt trời lóe sáng, xuyên qua đám mây lổn nhổn, một thứ ánh sáng nhờ nhờ lướt trên mặt sóng cuồn cuộn. Đột nhiên trời đất tối sầm. Sóng lô xô mỗi lúc một cao và đổ xuống, tung tóe thành mưa bụi. Những ánh sáng nhợt nhạt rọi vào khắp đám mây ầm ầm tiếng sấm động, sáng rực như bốc cháy. Một tia chớp lằng nhằng lóe lên, chói loà và đánh xuống nước, ngay gần đó. Tiếng nổ mạnh đến nỗi những người trên bờ ngồi thụp cả xuống, tưởng như trời sụp.

Melsikov xuất hiện bên cạnh Piotr Alekseevich, cũng mặc áo khoác thuỷ thủ và đội mũ vải dầu như nhà vua.

- Chà! Bão to nhỉ! Gió mạnh lắm! - Piotr Alekseevich hét lên.

- Myn Herz, bệ hạ tinh thật!

- Bây giờ ngươi mới biết à?

- Sẽ có chiến lợi phẩm chứ?

- Hãy kiên nhẫn, hãy kiên nhẫn!

Không phải chờ đợi lâu. Trong ánh chớp, các chiến thuyền và thuyền vận tải của đô đốc De Pru hiện ra, rất gần - cơn bão đã đánh giạt chúng vào bờ biển, vào các bãi cát ngầm. Chúng như nhảy múa trên sóng, cột buồm chao đảo, trên cột chỉ còn những mảnh buồm đập phành phạch, các mũi thuyền cao chạm trổ, gắn tượng Hải vương thần và tiên nữ mình người đuôi cá chồm lên. Hình như chỉ một lát nữa thôi là cả đoàn tàu tan tác sẽ bị xô vào bờ.

- Giỏi lắm! Giỏi lắm! - Piotr Alekseevich bỗng kêu lên. - Hãy xem kìa! Thật là một tay đô đốc cừ! Hắn kéo buồm cạnh mũi, kéo buồm mũi giả, dựng các buồm mũi, hắn thả các buồm giữa! Thằng cha gớm thật, Danilys, hãy học tập làm được như hắn!

- Ồ! hắn sắp chuồn, hắn thoát khỏi tay ta mất! - Melsikov rền rĩ.

Phải chăng gió đã đổi chiều hay là tài nghệ của viên đô đốc đã thắng trong cuộc vật lộn với biển cả, dẫu sao thì thuyền của hắn, chạy vát với những cánh buồm tạm bợ, cứ xa dần và cuối cùng biến mất ở chân trời, chỉ có ba tàu vận tải, chở rất nặng, là tiếp tục bị thổi giạt vào các bãi cát. Các trục buồm va chạm nhau chan chát và cánh buồm rách tả tơi đập phành phạch trước gió, chúng đâm vào một chỗ nước cạn, cách bờ chừng ba trăm bước. Những đợt sóng lớn xô ba chiếc tàu đổ nghiêng về một bên, quét sạch cầu tàu, cuốn đi các xuồng và thừng, bẻ gãy các cột buồm.

- Gắng lên! Bắn! Nhưng bắn ngắn, cốt để cho chúng sợ thôi! - Melsikov ra lệnh cho lính pháo thủ.

Súng đại bác gầm lên và đạn trái phá nổ tung nước dọc mạn một chiếc tàu; trên tàu bắn trả bằng súng ngắn Piotr Alekseevich lên ngựa và thúc ngựa đi xuống biển. Lính thủ pháo theo sau, vừa chạy vừa hò reo. Melsikov phải xuống ngựa, ngựa của hắn ì ra không chịu đi: hắn cũng lội xuống nước đục ngầu; vừa lội vừa nhổ và gọi bọn Thuỵ Điển:

- Ê! bớ bọn kia trên các tàu! Hãy nhảy xuống nước! Đầu hàng đi!

Chắc hắn quân Thuỵ Điển rất hoảng sợ người kỵ sĩ đang phi ngựa giữa sóng biển và những tên lính thủ pháo cao lớn, râu xồm, đang xông lên cận chiến, nước ngập đến ngang ngực và vừa giơ những quả thủ pháo xì khói hăm doạ, vừa nguyền rủa chửi bới. Thuỷ thủ và quân lính bèn nhảy cả xuống nước. Chúng giơ súng, giơ gươm, luôn miệng kêu: "Moskv, Moskv(1), bạn!" rồi từ từ leo lên bờ; tới nơi, quân long kỵ binh vây chúng lại. Về phía hắn, Melsikov, theo sau là đám lính thủ pháo trèo lên mạn lái chạm trổ của một chiếc tàu và bắt tên thuyền trưởng; nhưng chỉ một lát sau, Alekxandr Danilovich đã vỗ vào lưng y với một vẻ bề trên và trả lại y thanh gươm ngắn; rồi từ trên thuyền, hắn gọi to:

- Tâu Ngài pháo thủ, trong hầm tàu hơi có mùi, nhưng viên thuyền trưởng quả quyết rằng cá mòi và thịt muối vẫn ăn được.

Chú thích:

(1) Moskva

[ngudoc]

Chương 154

Để bao vây Narva, quân đội Nga đã dàn ra thành hình móng ngựa, hai cánh dựa vào con sông, mé trên và mé dưới toà thành. Trên bờ sông bên kia, thành Ivan-gorod cũng bị bao vây y như vậy. Người ta đảo hào, dựng rào và những chướng ngại vật cự mã. Doanh trại quân Nga ồn ào, ầm ĩ, khói bụi mù mịt. Từ trên các tường thành, quân Thuỵ Điển theo dõi công cuộc chuẩn bị đó với một con mắt rủ rũ. Sau cơn bão đã làm tan tác hạm đội của đô đốc De Pru, chúng điên khùng nã đại bác vào cả những người cưỡi ngựa đi lẻ loi, vì muốn gần, băng tắt qua cánh đồng cỏ, trước mặt các pháo đài đáng sợ của quân Thuỵ Điển.

Theo lệnh Sa hoàng Piotr, các thùng cá mòi và thịt muối, giỡ ở các tàu vận tải xuống, được đưa về doanh trại, trên những cỗ xe có cắm cành cây, cho quân Thuỵ Điển trông thấy rõ, theo sau đoàn xe là một toán lính khiêng một người to béo trần truồng, quấn đầy rong biển, và gào lên một bài tục tĩu về đô đốc De Pru và tướng Horne. Thịt và cá được phân phát hàng thùng cho các đại đội và các khẩu đội pháo. Quân lính, vung lưỡi lê xiên một con cá mòi hoặc một miếng mỡ, hét to: "Ô hê! bớ quân Thuỵ Điển, bay muốn có đồ nhắm không"" Thế là quân Thuỵ Điển không thể chịu được nữa. Tiếng kèn nổi lên, trống đánh thùng thùng, chiếc cầu rút hạ xuống và một trung đội quân giáp kỵ, tử trong thành xông ra, những con ngựa lực lưỡng xô lấn nhau khi qua cửa. Đầu đội mũ sắt có múi cúi rạp xuống, những thanh gươm to bản chĩa ra, giữa hai tai ngựa quân Thuỵ Điển nặng nề lao vào các vị trí của quân Nga.

Phải bỏ các thức ăn đấy, vớ được cái gì dùng cái nấy, để đánh lui cuộc tấn công: gậy gộc, xẻng, chổi lau nòng súng đại bác. Cuộc đánh lộn diễn ra khắp nơi, không gian vang động tiếng hò hét. Nhưng trông thấy quân long kỵ binh Nga xông ra đánh tập hậu và những lính thủ pháp dữ tợn đang leo qua rào, quân giáp kỵ Thuỵ Điển quay ngựa bỏ chạy. Chỉ có vài đứa nằm lại tại chiến trường và người ta thấy những con ngựa hoảng sợ, không người cưỡi, chạy lồng lên một hồi lâu trong cánh đồng cỏ và lính Nga phi ngựa đuổi bắt. Ngoài những trận đột kích đó, quân Thuỵ Điển không tỏ vẻ gì là lo ngại. Theo lời bọn tù binh khai thì tướng Horne đã bảo: "Ta không sợ quân Nga, chúng mà dám liều mạng xung phong với sự phù hộ của Thánh George chiến thắng của chúng, ta sẽ sửa cho chúng một trận còn đau hơn năm 1700…". Tướng Horne có đầy đủ lúa mì, thuốc súng và đạn đại bác, nhưng trên tất cả, ông ta tin vào Slipenbac, viên tướng nầy chỉ đợi có quân tiếp viện là sẽ cho quân Nga nếm mùi thất bại đẫm máu. Slipenbac đóng quân ở Vedenberg, một thành phố nhỏ nằm trên đường đi Revan. Tin nầy do Alekxandr Danilovich cho biết, hắn đã thân chinh đi do thám. Quân đội Nga cũng chẳng hoạt động gì: toàn bộ pháo hãm thành gửi từ Novgorod tới, những khẩu thần công lớn để phá thành và những khẩu súng cối để đốt thành, vẫn còn đang trên đường, lê lết qua những con đường không tài nào đi được. Không có trọng pháo thì không thể nghĩ đến chuyện xung phong đánh thành được Tin tức nhận được của đại nguyên soái Boris Petrovich Seremetiev cũng chẳng vui gì hơn: ông đã bổ vây thành Yuriev; sau khi lập đồn luỹ, dựng hàng rào, ông đã nã trái phá vào trong thành, đồng thời cho đào một đường hầm ngầm để phá vỡ tường thành.

"Quân Thuỵ Điển khó đánh lắm, - Ông viết thư cho Alekxandr Danilovich, tại doanh trại ở Narva - Cho đến nay, tôi vẫn chưa làm câm được đại bác và súng cối của địch, bọn quỷ tha ma bắt ấy, chúng bắn từng loạt đạn một với nhiều khẩu pháo, nã hàng chục quả pháo trái phá cùng một lúc vào các khẩu đội của ta, và nhất là hay bắn vào xe cộ của ta. Đồng thời, chúng tôi cũng không bắt được một tù binh nào của thành nầy cả; chỉ có hai đứa sang hàng, hai tên Phần Lan, chúng chẳng biết được cái gì đích xác và lúc nào cũng chỉ líu lô một điều: "Slipenbac hứa là chẳng bao lâu nữa sẽ đến cứu viện”.

Quả thực Slipenbac là một cái gai cần phải nhổ đi ngay. Vấn đề đó choán hết mọi ý nghĩ của Piotr Alekseevich. Đêm nọ, Melsikov đã giữ lời hứa, hắn đã đến gặp Sa hoàng trong lều của nhà vua và sau khi đã đuổi hết mọi người ra ngoài, kể cả Nartov, Melsikov đã trình bày một mưu kế do hắn nghĩ ra, khiến cho tướng Horne mất hết hy vọng trông chờ vào Slipenbac.

Lúc đầu Piotr Alekseevich còn nổi giận: "Khi ngươi tìm ra kế nầy ngươi không say rượu đấy chứ?". Nhưng sau khi đã đi đi lại lại một hồi lâu trong lều, vừa đi vừa rít tầu thuốc lá, nhà vua đột nhiên phá lên cười:

- Nghĩ cho cùng, đánh lừa được thằng già ấy cũng hay.

- Và ta sẽ đánh lừa được nó, Myn Herz, thần xin cam đoan với bệ hạ.

- Lời cam đoan của ngươi chẳng đáng giá bao nhiêu… Nếu kế của ngươi không thành thì sao? Ông bạn nầy, ngươi sẽ phải chịu trách nhiệm với ta về việc đó và coi chừng đấy?

- Vâng, thần xin chịu trách nhiệm… Đây chẳng phải là lần đầu… Suốt đời thân chỉ làm có thế thôi.

- Được rồi, ngươi làm đi!

Ngay đêm hôm đó, trung uý Paska Yaguzinski, sau khi đã uống cốc rượu trước khi lên ngựa, lên đường đi Pskov, nơi đặt tổng kho của quân đội. Với một sự mau lẹ không ngờ, hắn đã chở về trên những xe tam mã đủ mọi thứ cần thiết để thực hiện ý đồ của Melsikov. Thợ may của các đại đội và các tiểu đoàn thức hai đêm liền để cắt lại sửa lại áo chẽn, áo bào, đai sĩ quan, quân kỳ, đính viền trắng vào các mũ ba sừng của quân lính.

Trong những đêm hè ngắn ngủi ấy, hai trung đoàn long kỵ binh của Axafiep và Gorbov, trung đội nầy nối tiếp trung đội kia, cùng với trung đoàn Xemionovski và trung đoàn Inghecmanlan, có đại bác theo sau, giá súng trước kia sơn xanh nay đã sơn lại màu vàng, bí mật đi theo con đường Revan và đóng vị trí tại khu rừng Tarviegi, cách Narva mười dặm. Toàn thể áo quần do các thợ may sửa lại cũng được đưa đến khu rừng nầy. Quân Thuỵ Điển không hay biết gì cả.

Vào một buổi sớm sáng sủa, ngày mồng tám tháng sáu trong doanh trại quân Nga đóng dưới thành Narva bỗng nhốn nháo một cách khác thường. Trống đánh báo động, chiêng vang boong boong, sĩ quan phóng ngựa quát tháo om xòm. Quân lính từ trong các lều vải và các túp nhà làm bằng cành cây nhảy choàng ra. Cài vội khuy áo khuy ủng, vuốt ra sau vai những món tóc dài xoã ra ngoài mũ ba sừng, họ xếp thành hai hàng.

Lính pháo thủ hò hét, đặt các khẩu pháo vào vị trí, họng súng chĩa về phía con đường đi Revan. Những quân kỵ xua đàn ngựa kéo xe ra khỏi cánh đồng cỏ, lùa chúng về trại, sau các xe cộ.

Từ trên tường thành, quân Thuỵ Điển ngạc nhiên nhìn cảnh rối loạn không thể tả xiết trong doanh trại quân Nga. Tướng Horne đầu trần leo cầu thang đá phía ngoài, trèo lên tháp kề bên cạnh cửa thành và chĩa ống nhòm về phía đường đi Revan. Từ phía đó vọng lại hai phát súng đại bác, một phút sau lại có hai phát nữa và cứ như thế tiếp tục đến sáu lần. Khi ấy quân Thuỵ Điển nhận ra tín hiệu là Slipenbac đang tới gần. Ngay tức khắc pháo đài Gloria đáp lại bằng vương hiệu đã hẹn trước, nổ hai mươi mốt phát đại bác. Tất cả các chuông trong thành khua vang inh ỏi như một ngày hội.

Đã bao ngày nay, kể từ khi thành Narva bị vây hãm lần đầu tiên viên tướng Horne khắc khổ, khẽ nhếch mép mỉm cười khi trông thấy, ở bên kia hào luỹ, Melsikov, tên Nga láo xược nhất, ăn mặc lòe loẹt như một bức tranh thánh, đang nhảy chồm chồm trên lưng con ngựa trắng, trước mặt quân đội Moskva, xếp thành hai hàng. Làm như mình là một viên tướng tài ba thật sự, hắn vung gươm lên và ra lệnh cho quân lính ở hàng sau quay mặt về phía thành; bọn lính như một bầy súc vật, lốc nhốc chạy đến đứng vào các công sự, sau các hàng rào. Bây giờ thì hắn thúc cho ngựa chồm lên rồi phi dọc trước mặt hàng thứ nhất, đối diện với con đường đi Revan. Đối với tướng Horne đã già đời trong chinh chiến, sự thể thật đã rõ ràng; con gà trống mặc chiến bào đỏ và cắm lông đà điểu kia, sắp sửa phạm một sai lầm không tài nào cứu vãn nổi; hắn sẽ dẫn hàng quân bộ dàn mỏng tiến ra trước quân giáp kỵ sắt thép đầy mình của Slipenbac để hứng lấy đạn trái phá bắn như mưa, rồi bị cắt vụn ra, dẫm nát và tiêu diệt. Hai lỗ mũi lông lá của tướng Horne hít một hơi dài. Mười hai trung đội kỵ binh và bốn tiểu đoàn bộ binh đang đợi sau các cửa thành đóng kín, sẵn sàng khi Slipenbac xuất hiện, là xông vào đám quân Nga, đánh bọc hậu.

Melsikov, như thể bay đi đón tử thần, không cần thiết cũng bỏ mũ ra vẫy vẫy trước các tiểu đoàn đang chạy theo ngựa hắn, khiến quân lính hô lên "hura". Tiếng hô vang tới tường thành Narva và tướng Horne già mỉm một nụ cười giễu cợt. Các tiểu đoàn của Melsikov tiến về phía một khu rừng thông; từ trong khu rừng bỗng thấy kỵ binh Nga lao ra, có tiếng súng bắn đuổi theo. Và cuối cùng, khắp mọi chỗ, từ sau các cây thông, các đại đội cận vệ oai hùng của Slipenbac xuất hiện, sát cánh nhau tiến lên, mặc binh phục đại lễ như để diễu binh, súng cầm tay, lưỡi lê cắm ở đầu súng. Vừa đi hàng thứ hai vừa bắn từng loạt một, qua đầu hàng thứ nhất, trong khi hàng thứ ba nạp đạn vào súng và chuyển lên. Cờ xí của nhà vua, màu vàng, phất phới bay cao trước gió. Lão Horne rời chiếc ống nhòm trong chốc lát, rút khăn tay bằng vải trong túi đạn, mở ra và lau mặt. Lão lẩm bẩm: "Thật là những vị thần chiến tranh!".

Melsikov đã đội mũ vào, lấy tay giữ mũ, phóng ngựa qua trước mặt các tiểu đoàn của mình ra lệnh dừng lại.

Những khẩu đại bác do sáu ngựa kéo, cùng các xe chở đạn do hai ngựa kéo phóng như bay tới hai bên cánh.

Lính pháo thủ Nga rất nhanh nhẹn, họ đã học hỏi được nhiều trong những năm gần đây. Vận động khéo léo, các khẩu đại bác sạch bóng - mỗi bên cánh tám khẩu - quay ngoắt lại, họng súng chĩa về phía quân Thuỵ Điển (ngựa kéo pháo, vừa được tháo ra, đã phóng đi luôn lập tức) và đồng thời cũng khạc ra những làn khói trắng dày đặc, điều đó chứng tỏ là thuốc súng tốt. Quân Thuỵ Điển chưa đi được hai mươi bước, các khẩu pháo đã lại bắn một loạt nữa. Lão Horne vò nhàu chiếc khăn trong tay: bắn nhanh như thế thật là kỳ lạ. Quân Thuỵ Điển dừng lại. Quái! Thế là thế nào? Slipenbac đâu có thế: sợ đại bác ư? Hoặc giả ông ta định cho quân giáp kỵ tiến lên trước để xung phong… Hoặc giả có lẽ ông ta chờ pháo binh chăng? Horne chiếu ống nhòm khắp các phía để tìm Slipenbac nhưng bị vướng khói mỗi lúc một dày đặc thêm, phủ kín bãi chiến trường. Thậm chí lão còn thấy quân Thuỵ Điển hình như núng thế dưới làn mưa đạn… Tuy nhiên lão vẫn đợi… Cuối cùng, may quá! đại bác Thuỵ Điển với giá súng sơn vàng từ trong rừng lao ra và lên tiếng dữ dội… Khi đó, - lão trông thấy rất rõ - hàng ngũ quân lính của Melsikov bắt đầu rối loạn… Đã đến lúc rồi! Bộ mặt nhăn nheo của tướng Horne rời khỏi ống nhòm và nhe hàm răng vàng khè trông thấy cả lợi, lão bảo viên phó tướng, đại tá Marka:

- Tôi ra lệnh mở cửa thành và tấn công cánh phải của quân Nga.

Các cầu rút rít ầm ầm, các trung đội quân giáp kỵ từ bốn cửa thành cùng xông ra một lúc, bộ binh chạy theo sau. Đại tá Marka dẫn đầu cuộc tấn công của quân thành Narva, xếp thành hình tam giác và định một mạch vượt qua các hàng rào, các chướng ngại vật cự mã của quân Nga để đánh bọc hậu Melsikov ở cánh phải, dồn quân Melsikov về phía quân Slipenbac và đè bẹp chúng trong cái gọng kìm sắt ấy.

Lúc đầu, tình hình tướng Horne trông thấy trong ống nhòm khiến lão rất hể hả nhưng rồi lại làm cho lão bối rối. Đội quân của đại tá Marka, sau khi đã nhanh chóng vượt qua các chướng ngại vật cự mã, không bị tổn thất mấy, leo qua các hàng rào và lọt vào phía bên trong các công sự. Theo sau đội quân, dân chúng trong thành đi bộ và ngồi xe, cũng kéo ra để cướp phá doanh trại quân Nga, các tiểu đoàn của Melsikov bắn loạn xạ bỗng chuyển động một cách quái lạ: cánh bên phải bị Marka tấn công, vội vã rút về chỗ các hàng rào và chướng ngại vật cự mã của họ, trong khi đó thì quân bên cánh trái cũng vội vã chạy bổ về phía quân Thuỵ Điền của Slipenbac, như để đầu hàng. Đại bác của cả hai bên bỗng im bặt, Marka đang tiến công hùng dũng, bỗng trơ ra ở giữa một khoảng đất trống, giữa quân của Melsikov và của Slipenbac. Quân giáp kỵ của hắn, áo giáp sáng choang, kìm ngựa, tản ra thành hình cánh cung và hoang mang, dừng lại. Bộ binh đuổi theo kịp, cũng dừng lại:

- Sao thể nầy? Ta thật không hiểu! Gã Marka quỷ bắt kia? - Horne kêu lên.

Bixtrom, sĩ quan phụ tá của lão đứng bên cạnh dáp:

- Thưa tướng quân, tôi cũng không hiểu ra thế nào cả.

Rồi mỗi lúc càng thêm bồn chồn lia ống nhòm quan sát Horne trông thấy Melsikov: con gà trống ấy đang phóng như bay về phía quân Thuỵ Điển. Để làm gì? Để xin hàng ư? Nhận ra Melsikov, Marka theo sau là hai tên lính giáp kỵ, phóng ngựa ra chặn đường.

Nhưng Melsikov đã vượt lên trước và nhảy xuống ngựa trên một ngọn đồi đầy cỏ mọc, có một nhóm sĩ quan đang đứng đó: cứ trông chiến bào và lá cờ màu vàng có thêu con sư tử bò thì đúng là bộ tham mưu của Slipenbac. Nhưng còn chính Slipenbac thì ông ta đâu?

Tướng Horne lại chĩa ống nhòm và trông thấy Marka đang đuổi theo Melsikov đã tới gần nhóm sĩ quan; đột nhiên hắn vung tay lên một cách quái lạ, như xua tà và định quay ngựa bỏ chạy; nhưng quân lính đã ập tới, lôi hắn từ trên yên ngựa xuống… Một kỵ sĩ cưỡi một con ngựa cao lớn, tai dài, leo lên ngọn đồi và lá cờ hạ xuống trước mặt người đó. Chỉ có thể là Slipenbac chứ không còn ai khác… Một giọt nước mắt làm mờ mắt lão Horne; lão mạnh tay chùi ngay đi và ấn mạnh ống kính bằng đồng của chiếc ống nhòm vào mắt. Người kỵ sĩ cưỡi con ngựa tai dài nom không giống Slipenbac. Trông có vẻ như giống….

- Thưa tướng quân, đây là một gian kế, - viên sĩ quan phụ tá Bixtrom thì thào.

- Không cần ngươi ta cũng đã thấy đó là Sa hoàng Piotr mặc binh phục Thuỵ Điển… Chúng đã đánh lừa ta một cách đê tiện, không cần có ngươi ta cũng đã hiểu. Hãy bảo mang đến cho ta một bộ áo giáp và thanh gươm của ta… - Và bỏ cái ống nhòm lúc nầy đã trở thành vô ích, tướng Horne lao xuống cầu thang dốc đứng của ngọn tháp, nhảy bốn bậc một, như một chàng trai trẻ.

Ngoài kia, trên bãi chiến trường của trận đánh vờ vẫn, bắt đầu diễn ra cái phải xảy ra khi một người cầm quân bị mắc lừa. Một bên là quân lính của các trung đoàn Xemionovski và Inghecmanlan mặc giả làm quân Thuỵ Điển, cùng với quân long kỵ binh của Axafiev và Gorbov, nấp ở trong rừng đợi thời cơ, và một bên là các tiểu đoàn của Melsikov, tất cả đều hung dữ xông vào đám quân của viên đại tá Marka xấu số. Marka, sau khi đã nộp gươm cho Sa hoàng Piotr và ném cái mũ của mình xuống cỏ, đứng trên đồi, giữa các sĩ quan Nga, đầu cúi gằm vì hổ thẹn và tuyệt vọng, để khỏi nhìn thấy đội quân oai hùng của mình bị tiêu diệt - một phần ba số quân đồn trú trong thành Narva.

Quân giáp kỵ của Marka bảo vệ cho bộ binh, giữ vững hàng ngũ, vừa lùi vừa lẻ tẻ bắn trả lại được một lát Nhưng khi đại tá Ron dẫn đầu các trung đội long kỵ binh nấp trong rừng phong xông ra đánh tập hậu, thì trận đánh trở thành một cuộc hỗn chiến khủng khiếp. Tiếng súng đã dứt. Chỉ còn nghe thấy tiếng quân Nga hò reo điên cuồng, vung gươm chém lia lịa, tiếng rên rỉ của những tên lính Thuỵ Điển hấp hối và tiếng gươm chém vào áo giáp, vào mũ loảng xoảng. Ngựa chồm lên, cắn lẫn nhau. lá cờ của nhà vua rơi xuống.

Những kỵ binh lẻ loi, thoát ra khỏi vòng chiến, phi ngựa như mù, thục mạng băng qua cánh đồng, húc phải nhau, ngã lăn ra đất hai tay dang thẳng… Toàn thể quân đội vây thành từ các chiến hào xông ra, như đám đông chạy đi xem săn một con gấu, trong tuần mặn. Quân lính hò reo, vui thích nhảy cẫng lên, tung mũ lên trời.

Chỉ có môt bộ phận nhỏ của đội quân Thuỵ Điển mở được một đường máu rút về thành Narva. Tướng Horne không còn biết làm thế nào khác là giữ chặt cửa thành để ngăn không cho quân Nga thừa thắng theo đà xông vào trong thành. Dân chúng Narva chạy ra để ăn cướp, cuống cuồng lên xe, trước hào. Lính Nga vượt qua rào và trong lúc hăng hái, bết chấp đạn từ trên tường thành bắn xuống, bắt được rất nhiều dân cùng với xe, ngựa, giải về trại bán lại cho các ngài sĩ quan.

Tối hôm đó, trong cái lều rộng rãi của Melsikov có một bữa tiệc linh đình. Mọi người uống rượu "rhoom" cháy bỏng của đô dốc De Pru, ăn giăm bông Revan và cá dìa sấy, mà các vị khách trước đây ít người đã được trông thấy. Cá hơi nặng mùi nhưng vẫn ngon.

Alekxandr Danilovich đau ê ẩm cả lưng vì bị những người cầm cốc đến chúc mừng mưu kế của hắn thành công, đấm thùm thụp. "Ngươi đã chơi cho viên tướng rất khôn ngoan là tướng Horne một vố giỏi lắm? Quả thật, hôm nay, ngươi là nhân vật chính của ngày hội!"

Piotr Alekseevich nói, giọng trầm trầm; nhà vua đã say mềm, cười oang oang, rung cả hai vai và nện một quả đấm vào giữa hai bả vai Melsikov như búa bổ.

- Ta đánh cuộc là ngươi có thể lừa được ngay cả vua Oduxeut(1)!

Samber kêu lên và cũng đấm vào lưng vị toàn quyền.

- Không ai ranh mãnh hơn người Nga!

Ngắt lời lẫn nhau, các vị khách cùng nhau thảo một bức thư, viết đi viết lại nhiều lần, báo cho tướng Horne biết rằng lão được phong tặng huân chương "Mũi to". Đoạn đầu bức thư viết khá đạt: "Gửi nhà ngươi, kẻ bị vây hãm trong thành Narva, thằng già ngu độn đã *** dầm ra quần, con mèo thiến mà lại muốn gầm như sư tử".

Rồi trong tiếng ồn ào hỗn độn của cả bàn tiệc đã say khướt, vang lên những lời lẽ tục tĩu đến nỗi viên thư ký Makarov cũng ngập ngừng không dám viết lên giấy.

Anikita Ivanovich Repnin, sau khi đã cười một trận hả hê với cái giọng run rẩy của ông ta, cuối cùng nói:

- Tâu hoàng thượng, có thực là nên làm nhục lão già đó không? Mà công việc cũng chưa phải là xong.

Mọi người la ó ông, đấm tay xuống bàn. Piotr Alekseevich cầm lấy bức thư viết dở trong tay Makarov, vò nhàu rồi dút vào túi.

- Mọi người đã được một mẻ cười, thế là đủ rồi!

Piotr Alekseevich đứng dậy, loạng choạng và bám vào vai Makarov; khuôn mặt tròn, mềm nhẽo, bỗng do một sự cố gắng trở lại cứng cỏi. Sa hoàng lắc đầu, vươn cái cổ dài ra, và như mọi lần, lại tự chủ được:

- Thôi, chấm dứt cuộc chè chén!

Và nhà vua bước ra khỏi lều. Trời rạng sáng. Cỏ ướt đẫm sương, vương vất những làn khói nhẹ của các đống lửa trại, trông như trắng xoá. Piotr Alekseevich hít thật mạnh không khí mát mẻ của buổi sớm:

- Tốt lắm! Đã đến lúc rồi!

Ngay khi đó, Anikita Ivanovich Repnin và đại tá Ron rời khỏi đám sĩ quan đứng sau lưng Sa hoàng, tiến lại chỗ nhà vua.

- Một lần nữa, ta nhắc lại với cả hai ngươi rằng, ta không cần những báo cáo chiến thắng hoa mỹ, ta không mong đợi cái đó. Chúng ta còn có một nhiệm vụ gay go. Cần phải đánh bại quân địch đến mức nó không thể nào hồi sức lại được nữa. Muốn đi vào một cuộc chiến đấu như vậy, chúng ta phải giữ vững lòng sắt đá chống lại mọi sự yếu hèn… Thôi các ngươi đi đi!

Anikita Ivanovich Repnin và đại tá Ron cúi rạp chào và rời khỏi lều: tiến lên trong đám cỏ rậm cao đến ngang bắp chân, hai người đi về phía khu rừng tối, trong đó những người tham dự cuộc chiến đấu giả trang hôm qua, - long kỵ binh và bộ binh ngồi trên xe ngựa, - lại mặc binh phục vào, sẵn sàng. Hôm nay, không phải là một trò đùa đang đợi họ: họ có nhiệm vụ bao vây và tiêu diệt đạo quân của Slipenbac trước thành Vedenberg.

Chú thích:

(1) Tức Uylitxơ: theo thần thoại Hy Lạp, là vua xứ Itac, nổi tiếng về tính thận trọng và khôn ngoan, mưu mẹo, anh hùng trong chiến tranh thành Troje, đã bày ra kế dùng ngựa gỗ chiếm thành nầy; nhân vật chính của truyện Odytxe bằng thơ của Home