Pie Đệ Nhất - Aleksey Nicolaievich Tolstoy

[ngudoc]

Chương 170

Những người đàn bà đầu tóc rũ rượi xông vào ngựa của tướng Horne. Họ túm lấy dây cương, bàn đạp bám vào tà áo chẽn bằng da… Người gầy đét, đen sì vì khói của đám cháy, mắt trợn người, họ la hét: "Nộp thành đi, hãy nộp thành đi!"

Quân giáp kỵ - đội hộ vệ của lão - mặt sa sầm, cũng bị chẹn lại, không tài nào đến chỗ lão được… Tiếng gầm thét của đại bác Nga làm rung chuyển nhà cửa nơi quảng trường ngổn ngang kèo cột cháy đen, gạch ngói vỡ. Trận pháo kích kéo dài đã sáu ngày nay rồi. Hôm qua, tướng Horne đã thẳng tay bác bỏ lời đề nghị phải chăng và nhã nhặn của đại nguyên soái Oginvy đưa ra, nhằm tránh cho thành phố những sự khủng khiếp của một cuộc xung phong và cơn cuồng nộ của các đạo quân sẽ tràn vào. Đề trả lời, tướng Horne đã vo tròn bức thư của dại nguyên soái, ném vào mặt sứ giả. Cả thành phố đã biết chuyện đó.

Viên tướng đưa cặp mắt lờ đục như thể kéo màng, nhìn mặt những người đàn bà đang gào thét, - những khuôn mặt méo xệch đi vì sợ hãi, đói khát - bộ mặt của chiến tranh là thế đó! Lão rút kiếm ra và lấy bản kiếm đập vào đầu mọi người, và giục ngựa. Đám đàn bà kêu lên: "Giết chúng tôi đi, hãy giết chúng tôi đi! Cứ dày xéo chúng tôi cho chết đi!" Lão lão đảo - họ đang lôi lão ra khỏi yên ngựa… Vừa lúc đó một tiếng ầm ầm khủng khiếp nổ vang, khiến trái tim sắt đá của lão cũng phải rung lên. Phía sau các mái ngói của thành phố cũ, vọt lên một cột khói lửa vàng khè và đen ngòm:

- Các hầm thuốc súng đã nổ tung. Cái tháp cao của toà thị sành cũ kỹ nghiêng ngả. Tiếng gào thét cuống cuồng nổi dậy, thiên hạ chạy tán loạn vào các ngõ ngang, quảng trường vắng tanh. Tướng Horne đặt thanh kiếm nằm ngang trên yên, thúc ngựa phi về phía pháo đài Danh dự. Từ bên kia sông, đạn trái phá bay tới, to dần lên trông thấy, vạch thành những đường bay đột ngột, rít lên rơi vào mái những ngôi nhà có đầu hồi nhô ra bên trên đường phố, rơi vào các ngõ hẻm quanh co, xoáy tít rồi nổ tung… Tướng Horne luôn chân thúc cặp đinh thúc ngựa to tướng vào bên sườn rớm máu của con ngựa khiến nó thỉnh thoảng lại lồng lên.

Một đám bụi và khói mù mịt phủ kín pháo đài Danh dự. Tướng Horne nhìn thấy những đống gạch vụn, những khẩu đại bác đổ lật, những con ngựa nằm chổng bốn vó lên trời và một lỗ hổng to tướng về phía quân Nga. Các bức tường đã đổ sập tan tành đến tận móng viên chỉ huy trung đoàn mình mẩy xám xịt cát bụi và bị thương ở mặt tiến lại, tướng Horne bảo hắn: "Ta ra lệnh cho ngươi chặn quân giặc lại". Viên sĩ quan liếc nhìn lão ra điều oán trách hay có lẽ là mỉa mai cũng nên… Tướng Horne quay đi, thúc ngựa phóng qua những ngõ hẻm chạy về phía pháo đài Victoria. Mấy lần lão đã phải đưa ống tay áo da lên che mặt để tránh lửa của các ngôi nhà đang bốc cháy. Khi gần đến nơi, lão nghe thấy tiếng gào rú của những viên đạn trái phá đang bay. Quân Nga bắn rất trúng. Những bức tường gần bị phá sập của pháo đài bị cong lên, tung lên trời rồi rơi xuống. Tướng Horne xuống ngựa. Tên lính mặt tròn vành vạnh, nước da hồng hào, cầm lấy dây cương và cố tình tránh không nhìn thẳng vào mặt lão. Tướng Horne lấy nắm tay đeo găng của mình đấm cho hắn một cái vào cằm, rồi lão leo lên một đống gạch vụn, trèo lên một mảnh tường chưa đổ. Từ nơi đó, lão trông thấy trận xung phong đã bắt đầu.

Melsikov chạy trên chiếc cầu nổi giữa đám tân binh bé nhỏ của trung đoàn Inghecmanlan, vừa chạy vừa vung kiếm lên và hò hét inh ỏi. Tất cả quân lính cũng đều làm như vậy. Từ trên tường thành cao của pháo đài Ivan-gorod, những khẩu đại bác bằng gang bắn tới tấp vào họ: những quả trái phá rẽ không khí rơi xuống nước ầm ầm, bay vèo vèo, qua trên đầu. Đến đầu cầu Melsikov nhảy lên tả ngạn và quay lại: hắn dậm chân, phất vạt chiến bào: "Tiến lên! Tiến lên!" Đám tân binh, túi đeo ở lưng khiến người nom như gù, chạy thành đám dày đặc trên cái cầu đã lún võng xuống.

Song Melsikov có cảm giác như họ vẫn dậm chân tại chỗ… "Nhanh lên! Nhanh lên!" Và như một người say rượu, hắn văng ra những câu chửi rủa dữ tợn mà hắn vừa mới đặt ra.

Ở đó trên bờ bên trái, trên dải đất hẹp ngăn cách bờ sông với bức tường ẩm ướt của pháo đài Victoria, chỗ đứng không được bao nhiêu; quân lính đã vượt được qua cầu, chen chúc nhau, xô đẩy nhau, đi chậm lại và toả ra mùi mồ hôi nồng nặc. Melsikov bèn chạy bì bõm dưới nước ngập lên đến đầu gối, vượt qua đoàn quân: "Trống đâu, tiến lên! Cờ đâu, tiến lên!". Giờ đây đại bác của pháo đài Ivan-gorod bắn qua sông, nã vào đám quân Nga, văng trúng vào người họ nghe phầm phập… Chân trượt, tay chới với, các hàng đầu đã leo lên được những đống gạch vụn của lỗ hổng rồi trèo lên đỉnh… Tiếng trống nổi lên… Tiếng hò reo càng to, ào ào trên đầu đoàn tân binh đã leo lên tới mặt tường thành. Đằng xa, phía bên kia, một giọng nói khàn khàn gào lên một hiệu lệnh bằng tiếng Thuỵ Điển.

Một loạt súng nổ xé trời… Tất cả mọi thứ biến mất trong đám khói… Vượt qua lỗ hổng ở tường thành quân tân binh ào ào ùa vào thành phố.

Đội quân xung phong thứ nhì tiến qua trước mặt tướng Samber. Hắn cười một con ngựa rất cao; con ngựa ngúc ngoắc đầu theo nhịp trống đánh. Samber mặc áo giáp đồng đánh bóng bằng gạch hắn chỉ đem ra dùng trong những dịp long trọng: hắn đã bỏ cái mũ sắt nặng ra cầm ở tay để quân lính có thể nhìn thấy rõ bộ mặt hắn đỏ gay với cái mũi khoằm, nom giống như một quả trái phá đỏ rực. Giọng bình thản và khàn khàn, hắn nhắc đi nhắc lại: "Hỡi quân Nga dũng cảm, tiến lên… Hỡi quân Nga dũng cảm, tiến lên!"

Đi đầu đội quân, - vượt qua cánh đồng cò tiến về phía pháo đài Danh dự, - một tiểu đoàn của trung đoàn Preobrazenski đang chạy, quân lính toàn những người cao lớn, để ria rậm, béo tốt, đội mũ ba cạnh nhỏ chụp xuống tận lông mày lưỡi lê cắm ở đầu súng, đã được lệnh chỉ đâm mà không bắn. Trung tá Karpop dẫn đầu tiêu đoàn. Y biết mọi người đang nhìn y, cà quân Nga lẫn quân Thuỵ Điển nấp trong lỗ hổng. Y tiến tới, áo quần lịch sự, ngực ưỡn ra như một con chim bồ câu, mũi hếch lên trời, không ngoái đầu nhìn lại tiểu đoàn của y. Sau lưng y, bốn người lính đánh trống, thẳng tay nện dồn dập tang trống căng da lừa. Họ còn cách lỗ hổng toang hoác trong bức tường thành dày xây bằng gạch, chừng năm chục bước. Karpop không dấn bước, chỉ hơi so vai lên. Thấy vậy, quân lính mất nhịp bước đều người đi sau thúc vào lưng kẻ đi trước. "Tờ-rùng, tùng tùng, tờ-rùng, tùng, tùng" tiếng trống đánh dồn.

Trong lỗ hổng, mũ sắt, nòng súng từ từ nhô lên. Karpop thét lớn: "Vứt vũ khí xuống, quân khốn kiếp, hãy đầu hàng đi!" Rồi một tay cầm kiếm, tay kia cầm súng ngắn, y xông vào trước mũi súng… Một tia chớp lóe lén; súng nổ ầm ầm, phả khói thuốc súng vào mặt y. Y mừng thầm: "Thế là ta văn còn sống ư?" Y gạt bỏ nỗi sợ hãi phút trước đã làm cho vai y phải so lại. Y khao khát chiến đấu… Nhưng quân lính đã vượt lên trước rồi. Y hoài công tìm kiếm một kẻ địch để vung kiếm xông vào… Y chỉ nhìn thấy những tấm lưng to bè bè của binh sĩ trung đoàn Preobrazenski đang xỉa lưỡi lê như cầm chĩa xúc rơm, theo kiểu nhà nông.

Cánh quân thứ ba - cánh quân của Anikita Ivanovich Repnin - cầm thang lao tới xung phong lên pháo đài Gloria đã bị phá vỡ đến một nữa. Từ trên tường thành, quân bị bao vây bắn rất rát, ném đá và lao kèo cột xuống: chúng đốt những thùng nhựa thông để đổ lên đầu quân tấn công. Anikita Ivanovich cưỡi con ngựa bé nhó, bồn chồn dậm chân tại chỗ, trước mặt ngọn tháp; hai tay áo to tướng xắn cao, ông ta vung nắm đấm nhó nhắn lên và hét bằng một giọng yếu ớt để cổ vũ quân sĩ; ông ta lo họ nao núng khi đứng ở trên thành. Một người trong bọn họ, rồi một người nữa, rồi vài người nữa bị chém trúng, bị đâm xuyên qua người, ngã nhào từ trên mặt tường xuống… Nhưng nhờ ơn Chúa phù hộ, từng đám quân sĩ dày đặc bừng bừng giận dữ đã leo lên thang.

Quân Thuỵ Điển chưa kịp trút các thùng nhựa thông bốc cháy thì quân ta đã lên tới mặt tường thành rồi.

Nữ bá tước Xpeclinh túm lấy cánh tay lũ con, dường như cứ mỗi lần mụ lại muốn đếm lại chúng. Mụ choàng đứng dậy, lắng tai nghe ngóng, - tiếng súng nổ và tiếng la thét giận dữ của những kẻ đang chiến đấu đội tới mỗi lúc càng gần hơn… Mụ vặn tay và miệng dúm lại, căm uất thì thầm: "Chính ngươi đã muốn thế, đồ quái vật, chính ngươi, ngươi, con người ương bướng, lòng lang dạ thú!" Mấy đứa con gái vừa kêu vừa khóc: "Mẹ ơi, mẹ im đi, đừng nói thế…". Thằng bé thấy các chị nó khóc, ấn nắm tay vào miệng

Có tiếng bánh xe ngựa lăn ầm ầm gần đấy, nữ bá tước chạy bổ ra cửa sổ, - một con ngựa què một chân, khập khiễng kéo một cỗ xe hai bánh chở đầy các thứ linh tinh; một lũ phụ nữ ôm gói, ôm bọc chạy theo sau… Họ kêu lên: "Vào lâu đài, vào lâu dài, trốn đi!".

Bốn người lính khiêng một cái cáng đi qua… Rồi lại có thêm nhiều cáng nữa, rất nhiều: mặt mũi thương binh nhợt nhạt như sáp… Rồi mụ thấy một ông già lưng còng đeo một cái bị - lão ta là một người giàu có, có tiếng tăm, chuyên nghề cầm cố đồ đạc. Lão hấp tấp bước đi kéo lết đôi dép tay ôm một con lợn con kêu eng éc… Thình lình lão vứt cả lợn cà bị đâm đầu bỏ chạy… Gần đấy, một tấm kính vỡ loảng xoảng… "Ôi" - một giọng đau đớn kêu lên… Mãi tít cuối quãng trường mụ nhác thấy tướng Horne. Lão vẫy tay chỉ một cái gì đó. Quân giáp kỵ nặng nề phi ngựa qua trước mặt lão. Tướng Horne lấy kiếm đập mấy lần vào sườn con ngựa đang lảo đảo. Khuôn mặt đen sạm của lão để lộ cà hàm răng nhe ra như một con sói, và nhấp nhổm rất cao trên yên ngựa, lão phi biến vào một ngõ ngang.

"Karx! Karx!" Nữ bá tước chạy ra phòng ngoài, mở cánh cửa trông ra phố: "Karx! Karx!". Vừa lúc đó, mụ trông thấy quân Nga, - họ đi tới, men sát tường, trong quảng trường vắng tanh vắng ngắt và nhòm ngó các cửa sổ. Họ có những bộ mặt bè bè, tóc dài và trên mũ lông có đính con chim ưng bằng đồng.

Nữ bá tước sợ chết khiếp, sững sờ nhìn quân Nga đến gần, họ chỉ trỏ mụ và lá cờ tướng treo trên cổng.

Quân lính vây quanh mụ vừa giơ tay chỉ trò vừa quát tháo… Một gã nom gớm chết, có bộ mặt bẹt, gạt mụ ra để vào nhà… Khi hắn xô mụ như xô một mụ đàn bà tầm thường ngoài chợ, thì tất cả lòng căm hờn ứ nghẹn trong lòng mụ bấy lâu nay, nổ bùng ra - lòng căm hờn người chồng già đã đầu độc cả cuộc đời mụ bao nhiêu đau khổ và hãi hùng… Nhe nanh vươn móng, mụ nhảy bổ vào người lính có bộ mặt bẹt và kéo gã ra khỏi phòng ngoài; vừa rít lên vừa lắp bắp vì tức nghẹn lên cố, mụ cào cấu mặt mầy mắt mũi gã, cắn xé gã, lấy đầu gối thúc vào người gã.

Tên lính vùng vẫy cuống cuồng để cố thoát khỏi tay mụ đàn bà phát khùng… Hai người ngã lăn ra đất… Bạn đồng đội của tên lính, kinh ngạc trước thái độ điên cuồng của người đàn bà và cùng nổi xung lên, xông lại cứu bạn: cuối cùng họ gỡ được hai người ra; khi họ lùi lại thì mụ nữ bá tước nằm úp sấp mặt xuống đất, đầu nghẹo sang một bên, mặt mũi tím bầm nom khủng khiếp… Một người lính cầm gấu xiêm đã bị tốc lên kéo xuống chân mụ, một người khác quay phắt về phía ba đứa con gái nhỏ và thằng con trai đang đứng trên ngưỡng cửa. Thằng bé, dẫm chân đành đạch, khóc không ra tiếng, không có nước mắt… Người lính nói: "Quỷ bắt chúng nó đi! Anh em ơi chuồn đi thôi!".

Trong khoảng ba khắc đồng hồ, mọi việc đã xong xuôi. Như một trận cuồng phong, quân Nga ào ào ùa vào quảng trường, vào các đường phố của thành Narva cũ. Không thể nào chặn hay đẩy lùi họ lại được nữa.

Tướng Horne ra lệnh cho quân của mình rút lui về luỹ đất ngăn cách thành phố cũ với thành phố mới. Luỹ cao và dày, lão hy vọng các trung đoàn của Sa hoàng Piotr sẽ phải đổ máu tươi đẫm bờ luỹ dốc đứng.

Tướng Horne ngồi trên ngựa, đầu ngựa rũ xuống tận gần vó. Ngọn gió mát mẻ nổi lên thổi bay phần phật lá cờ hiệu đuôi nheo của lão; màu vàng đen, cắm ở đầu một cái cán dài. Dăm chục lính giáp kỵ mặt mũi lầm lì đứng im không nhúc nhích theo hình móng ngựa sau lưng lão. Từ trên mặt luỹ, lão nhìn thấy mấy khu phố. Quân đội sẽ phải rút lui qua phía đó, nhưng phố xá vẫn vắng tanh. Tướng Horne nhìn và chờ đợi, cắn cắn đôi môi cau lại và kìa, ở đầu một đường phố rồi ở đầu một đường phố khác, có những bóng người bé nhỏ đang chạy, mỗi bước là một bước nhảy. Tướng Horne không hiểu nổi. Những người đó là ai và tại sao họ lại nhảy như vậy? Quân giáp kỵ sau lưng lão bắt đầu rì rầm sì sào. Một kỵ sĩ xuất hiện, phóng nước đại tới. Hắn nhảy xuống ngựa dưới chân luỹ và tay phải đỡ bàn tay trái máu me bê bết, hắn trèo lên bờ luỹ dốc đứng. Đó là viên sĩ quan phụ tá Bixtrom; không gươm, không súng, không mũ, một vạt áo quân phục rách toạc:

- Thưa tướng quân! - hắn ngẩng bộ mặt như điên như dại về phía lão. - Thưa tướng quân? Chao, lạy Chúa tôi, lạy Chúa tôi!

- Ta nghe đây, trung uý Bixtrom, ngươi hãy nói cho bình tĩnh!

- Thưa tướng quân, quân ta đã bị bao vây. Quân Nga chém giết điên cuồng. Tôi chưa bao giờ thấy một cuộc tàn sát như vậy… Thưa tướng quân, mời ngài hãy chạy về lâu đài.

Tướng Horne cảm thấy bối rối. Giờ lão mới hiểu ra những người vừa chạy qua phố ở đằng xa kia là ai.

Ý nghĩ của lão vốn chậm chạp và thường đưa đến những quyết định vững chắc, lần nầy làm đầu óc lão rối bời. Lão không thể quyết định gì được. Chân lão tuột ra khỏi bàn đạp, thõng xuống đến quá dưới bụng con ngựa.

Lão cũng không định thần lại được, ngay cả khi lão nghe thấy những tiếng kêu lo sợ của đội quân giáp kỵ của lão… Hai bên luỹ dày, quán Cô-dắc râu xồm, đội mũ lông cáo, lệch xuống mang tai nom rất ngang tàng, phi nước đại lao vào với những tiếng hò reo mỗi lúc một to. Họ vung những thanh gươm cong và giơ những khẩu súng trường nhằm bắn. Để khỏi nhìn thấy cái cảnh ghê rợn đó. Bixtrom úp mặt vào mình con ngựa của tướng Horne. Quân giáp kỵ nhìn nhau rồi bắt đầu rút kiếm ra, vứt xuống đất và xuống ngựa.

Đại tá Ron, mồ hôi nhễ nhại phi ngựa đến đầu tiên và túm lấy dây cương con ngựa của tướng Horne.

- Tướng Horne, ngươi là tù binh của ta!

Khi ấy như một người mơ ngủ, lão nhấc bàn tay cầm kiếm lên và để lấy thanh kiếm, đại tá Ron phải dùng sức kéo từng ngón tay của viên tướng co quắp trên đốc kiếm.

Giá không có mặt đại nguyên soái Oginvy thì Piotr Alekseevich đã phóng đến chỗ quân sĩ từ lâu rồi; trong có ba khắc, họ đã hoàn thành một việc mà nhà vua đã chuẩn bị từ bốn năm nay, cái việc khiến nhà vua phải băn khoăn lo nghĩ, day dứt nhà vua như một vết thương sưng tấy… Nhưng làm thế nào được? Cần phải xử sự đúng như một vị hoàng đế, theo tục lệ châu Áu chứ. Piotr Alekseevich vẫn nghiêm trang ngồi trên con ngựa trắng; nhà vua bận quân phục trung đoàn Preobrazenski có đai, đội mũ ba cạnh mới bằng nhung có đính quân hiệu, tay cầm ống nhòm tì vào hông bên phải. Từ nơi đây, trên đỉnh ngọn đồi, không còn có gì mà xem nữa. Gương mặt nhà vua lộ vẻ uy nghi đường bệ. Sự việc nầy có một tầm quan trọng đối với toàn châu Âu đấy; thử nghĩ mà xem! Đánh chiếm được một trong những pháo đài bất khả xâm phạm nhất thế giới.

Tướng tá phi ngựa đến, vua Piotr hất hàm chỉ Oginvy, và báo cáo với đại nguyên soái về biến diễn của trận đánh… Bao nhiêu phố xá, quảng trường đã bị chiếm… Quân ta tiến như một bức tường, đâu đâu quân địch cũng phải rút chạy hỗn loạn. Cuối cùng ba sĩ quan phóng ngựa qua cái cổng bị phá vỡ của pháo đài Gloria, phi nước đại về, Oginvy giơ một ngón tay lên nói:

- Ồ! Họ đem tin mừng đến, thần đoán vậy?

Viên chỉ huy đội quân Cô-dắc đến trước tiên, ngựa vẫn đang đà phi nhanh, y đã nhảy xuống và ngẩng bộ râu đen nhánh về phía vua Piotr, nói to:

- Tướng Horne, tư lệnh thành Narva, đã nộp gươm đầu hàng.

- Tốt lắm! - Oginvy thốt lên. Và ông ta lịch sự khoát bàn tay xỏ găng bằng da nai trắng mời Piotr Alekseevich:

- Tâu bệ hạ, kính mời bệ hạ quá bộ vào trong thành, thành đã thuộc về bệ hạ.

Vua Piotr rảo bước đi vào gian phòng lớn của toà lâu đài trần cuốn vòm… Nhà vua dường như cao lên, lưng ưỡn thẳng; nhà vua thở mạnh… Tay cầm thanh kiếm tuốt trần… Sa hoàng giận dữ lườm Alekxandr Danilovich, áo giáp sắt của hắn bị đạn bắn lồi lõm méo mó, nét mặt hắn nom phờ phạc, tóc đẫm mồ hôi cặp môi khô nẻ; Sa hoàng nhìn tướng Repnin bé nhỏ, đang hể hả mỉm cười với cặp mắt sếch; Sa hoàng nhìn đại tá Ron, hắn đã có thì giờ nốc một cốc rượu vang đôi má đỏ ửng của hắn chứng tỏ điều đó; Sa hoàng nhìn tướng Samber, nom hí hửng dường như hôm đó chính là ngày lễ mừng sinh nhật y.

Piotr Alekseevich hét lên bảo họ:

- Ta muốn biết tại sao cuộc chiến đấu vẫn chưa chấm dứt trong thành phố cũ? Tại sao lại để cướp phá thành phố như vậy? - Nhà vua giơ cánh tay cầm thanh kiếm. - Ta đã chém một tên lính của ta… Hắn say mèm và đang lôi một đứa con gái… - Nhà vua quăng mạnh thanh kiếm lên bàn. - Ngài pháo thủ, trung uý Melsikov, ta phong ngươi làm thống đốc của thành phố… Ta hạn cho ngươi một giờ: phải chấm dứt việc đổ máu và cướp bóc. Ngươi phải lấy đầu ngươi, chứ không phải lưng đâu, mà đảm bảo việc đó.

Melsikov tái mặt và lập tức đi ra, kéo lết theo sau chiếc chiến bào rách. Anikita Repnin nói, giọng nhỏ nhẻ:

- Quân địch đã xin hàng quá chậm vì thế nên rất khó kìm quân sĩ của ta lại. Họ nổi xung lên, thật là tai hoạ… Các sĩ quan thần phái đi phải túm lấy tóc họ mới giải tán được họ… Chính dân chúng cũng cướp bóc trong thành phố

- Hãy tóm lấy những tên ăn cướp và treo cổ chúng lên làm gương!

Piotr Alekseevich ngồi vào bàn nhưng lại đứng dậy ngay. Đại nguyên soái Oginvy đang bước vào; theo sau ông ta, hai người lính và các sĩ quan dẫn tướng Horne.

Không khí trở nên im lặng; chỉ nghe thấy tiếng lách cách thong thả của đôi cá sắt hình hoa khế ở đinh thúc ngựa của tướng Horne. Lão bước lại gần Sa hoàng Piotr, ngẩng mặt lên và đưa cặp mắt đùng đục nhìn tránh đi nơi khác; miệng lão co dúm méo xệch… Mọi người đều trông thấy; vua Piotr giật bàn tay khỏi mặt bàn phủ dạ đỏ và nắm chặt tay lại, ai nhà vua rung lên vì kinh tởm; nhà vua đứng như vậy chẳng nói chẳng rằng một lúc lâu đến nỗi mọi người nín thở hết cả hơi. Oginvy sợ hãi, bước tới một bước. Cuối cùng vua Piotr thấp giọng dằn từng tiếng:

- Đừng hòng ta trọng đãi ngươi! Đồ ngu! Đồ sói già! Đồ dã thú ương ngạnh… - Bỗng nhà vua đưa mắt nhìn đại tá Ron. - Dẫn nó vào nhà giam, bắt nó đi bộ qua khắp thành phố để cho nó thấy cái công trình thảm hại tự tay nó gây ra…(*)

(*) Aleksey Tolstoy đã chết trước khi hoàn thành cuốn truyện nầy.

1929 – 1945

Hết