![Trả lá»i](images/styles/zingblue/buttons/reply.gif) |
|
![Old](images/styles/zingblue/statusicon/post_old.gif)
02-09-2008, 02:34 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 13
Trong những năm đầy náo loạn gần đây, Ucsula có rất Ãt thì giá» rảnh rá»—i chăm lo cho Hôsê AccaÄ‘iô há»c để trở thà nh Giáo hoà ng. Khi cáºu cần chuẩn bị gấp để Ä‘i thi, Mêmê, em gái cáºu, lá»›n lên giữa tÃnh nết hà khắc của PhecnanÄ‘a và tÃnh tình chua ngoa của Amaranta, lúc đó cÅ©ng đã đến tuổi và o trÆ°á»ng nữ tu để được rèn giÅ©a thà nh má»™t nghệ sÄ© tiểu phong cầm. Ucsula rất băn khoăn nghi ngá» hiệu quả của các phÆ°Æ¡ng pháp dùng để rèn giÅ©a tinh thần há»c hà nh trá»… nải của vị Giáo hoà ng tÆ°Æ¡ng lai, nhÆ°ng cụ không đổ lá»—i cho tuổi già lẫn cẫn của mình hay cho con mắt má» những đám mây phủ hầu nhÆ° không để cho cụ nháºn rõ được hình thù của sá»± váºt, mà lại qui tá»™i cho cái mà cụ cÅ©ng không xác định được chÃnh xác nhÆ°ng hiểu nhầm nó vá»›i má»™t sá»± tiêu phà thá»i gian ngà y cà ng tăng. "Năm tháng bây giá» không còn giống nhÆ° năm tháng trÆ°á»›c kia", cụ thÆ°á»ng hay nói nhÆ° váºy mà cảm thấy công việc hà ng ngà y nhÆ° tuá»™t khá»i tầm tay mình. Cụ nghÄ©: trÆ°á»›c kia trẻ em cháºm lá»›n hÆ¡n nhiá»u. Chỉ cần cụ nhá»› lại quãng thá»i gian đủ để Hôsê AccaÄ‘iô, đứa con cả của cụ, Ä‘i theo đám digan và má»i chuyện xảy ra trÆ°á»›c khi cáºu trở vá» ngÆ°á»i xăm loang lổ nhÆ° má»™t con rắn và nói năng nhÆ° má»™t nhà chiêm tinh há»c, và cả những chuyện xảy ra trong nhà trÆ°á»›c khi Amaranta và AccaÄ‘iô bá» nói thổ ngữ của ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng để há»c nói tiếng Tây Ban Nha; chỉ cần cụ nhá»› lại những buổi chiá»u thanh thản rá»±c rỡ nắng trong đó Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đáng thÆ°Æ¡ng phải chịu Ä‘á»±ng dÆ°á»›i bóng cây dẻ, và tất cả những gì cần phải bà y tá» sá»± tiếc thÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c cái chết của chồng mình trÆ°á»›c khi ngÆ°á»i ta Ä‘Æ°a vá» cho cụ má»™t ngà i đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya Ä‘ang hấp hối, mặc dù cụ đã qua bao nhiêu cuá»™c chiến tranh và bao nhiêu Ä‘au khổ vì ngà i, thế mà cụ vẫn chÆ°a tá»›i năm mÆ°Æ¡i tuổi. Hồi trÆ°á»›c, sau khi cả ngà y ngồi là m những chiếc kẹo nặn hình con giống, cụ vẫn còn thá»i gian chăm sóc các con để nhìn và o tròng mắt những đứa trẻ mà biết chúng ốm Ä‘ang cần có má»™t lá» dầu. Trái lại bây giá» khi không có việc gì là m và vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô cưỡi trên lÆ°ng, cụ lang thang từ má» sáng đến táºn đêm khuya, cái loại thá»i giá» xấu nà y đã buá»™c cụ phải bá» dở công việc. Thá»±c ra là Ucsula cưỡng lại tuổi già ngay cả khi không còn nhá»› được tuổi của mình và táºp tá»…nh Ä‘i lại khắp nÆ¡i, và việc gì cụ cÅ©ng cố dá»± phần, rồi trêu chá»c đám khách lạ bằng những câu há»i đại loại nhÆ° hồi chiến tranh có gá»i ở nhà nà y má»™t bức tượng thánh Hôsê bằng thạch cao để gia đình trông nom há»™ trong mùa mÆ°a hay không. Không ai biết Ä‘Ãch xác cụ bị mù từ khi nà o. Ngay cả những năm cuối Ä‘á»i khi cụ đã phải nằm liệt giÆ°á»ng thì ai cÅ©ng tưởng cụ nằm liệt giÆ°á»ng là vì già lão thôi, chứ không ai phát hiện được cụ đã bị mù. Cụ đã nháºn thấy Ä‘iá»u đó từ trÆ°á»›c khi sinh Hôsê AccaÄ‘iô. Thoạt tiên cụ tưởng đâu là mắt chỉ Ä‘au qua loa, bèn uống vụng rượu hổ cất và lấy máºt ong nhá» và o mắt, nhÆ°ng chẳng bao lâu cụ nháºn thấy rằng mắt mình ngà y cà ng má» Ä‘i má»™t cách vô phÆ°Æ¡ng cứu chữa đến ná»—i cụ không bao giá» có được khái niệm rõ rà ng vỠđèn Ä‘iện, vì khi những bóng Ä‘iện đầu tiên được mắc lên thì cụ chỉ còn cảm thấy má»™t luồng sáng lá» má». Cụ không nói vá»›i ai bởi vì nhÆ° váºy có nghÄ©a là công khai thừa nháºn sá»± bất lá»±c của mình. Cụ lặng lẽ há»c phân biệt khoảng cách các váºt thể, giá»ng nói của từng ngÆ°á»i, để tiếp tục nhìn bằng trà nhá»› khi mắt đã má» hẳn. Vá» sau cụ đã bất ngá» phát hiện ra tác dụng của mùi vị giúp mình xác định các váºt thể trong cảnh tối tăm mỠảo còn tốt hÆ¡n cả hình khối và mà u sắc, và chúng đã giúp cụ vÄ©nh viá»…n thoát khá»i mối nhục ăn báo cô. Trong bóng tối của căn phòng cụ có thể xâu kim và thùa được khuyết áo, và biết được khi nà o thì xoong sữa sắp sôi. Cụ nhá»› rõ rà ng vị trà của từng đồ váºt trong nhà tá»›i mức chÃnh cụ có lúc cÅ©ng quên rằng mình đã bị mù. Có má»™t lần, PhecnanÄ‘a là m ầm Ä© cả nhà vì chiếc nhẫn cÆ°á»›i biến đâu mất, thế mà Ucsula lại tìm thấy trên má»™t chiếc giá để đồ váºt trong phòng ngủ của đám trẻ. Chả là trong khi má»i ngÆ°á»i Ä‘i lại lung tung khắp nhà , cụ căng bốn giác quan của mình lặng lẽ theo dõi hỠđể khá»i bị bất ngá», nên sau má»™t thá»i gian cụ phát hiện ra rằng má»—i ngÆ°á»i trong gia đình nà y ngà y nà o cÅ©ng giống nhÆ° ngà y nà o, Ä‘á»u lặp Ä‘i lặp lại chÃnh những lối Ä‘i ấy, chÃnh những công việc ấy, tháºm chà còn lặp lại những câu nói giống nhau và o cùng má»™t giá» nhất định mà không hay biết gì. Chỉ khi nà o há» không tuân theo cái Ä‘Æ°á»ng mòn chi ly ấy thì má»›i có thể mất cái gì đó. Váºy nên khi nghe PhecnanÄ‘a hốt hoảng la lối là bị mất chiếc nhẫn thì Ucsula nhá»› ra rằng việc khác thÆ°á»ng duy nhất mà PhecnanÄ‘a là m hôm đó là đem những chiếc chiếu của lÅ© trẻ ra phÆ¡i vì Mêmê đêm trÆ°á»›c bắt được má»™t con rệp. Vì bá»n trẻ cÅ©ng tham gia và o việc dá»n dẹp, nên Ucsula nghÄ© rằng PhecnanÄ‘a đã để chiếc nhẫn trên chiếc giá cao, nÆ¡i duy nhất chúng không vá»›i tá»›i được. Trái lại, PhecnanÄ‘a chỉ quanh quẩn tìm kiếm theo những chá»— hà ng ngà y quen Ä‘i lại, mà không biết rằng việc tìm kiếm váºt bị mất đã bị thói quen thÆ°á»ng ngà y cản trở, cho nên má»›i phải mất công đến thế.
Việc nuôi dạy Hôsê AccaÄ‘iô đã giúp Ucsula theo sát những thay đổi nhá» nhặt trong nhà vốn là công việc nặng nhá»c đối vá»›i cụ Khi nháºn biết là Amaranta Ä‘ang mặc quần áo cho các thánh bà y ở trong phòng ngủ, cụ bèn giả vá» nhÆ° Ä‘ang dạy cho chú bé há»c phân biệt các mà u sắc khác nhau.
- Nà o, xem nà o, - cụ nói, - chút thỠnói cho cụ xem Thánh Raphaen Accanhen mặc quần áo mà u gì nà o?
Bằng cách đó, chú bé sẽ nói cho cụ biết Ä‘iá»u mà mắt cụ không nhìn thấy, và từ rất sá»›m trÆ°á»›c khi chú bé Ä‘i há»c Ucsula đã có thể phân biệt được mà u sắc khác nhau của y phục các thánh đặt ở trong phòng ngủ. Thỉnh thoảng cÅ©ng xảy ra những Ä‘iá»u bất ngá». Má»™t buổi chiá»u Amaranta Ä‘ang ngồi thêu ở hà nh lang bà y những cháºu thu hải Ä‘Æ°á»ng, thì Ucsula đụng phải.
- Cha mẹ ơi, - Amaranta phản đối, - bà đi đứng ra là m sao thế.
- ChÃnh cô, - Ucsula nói, - má»›i là ngÆ°á»i ngồi không phải chá»—.
Cụ nói đúng. Từ hôm đó cụ bắt đầu nháºn thấy má»™t Ä‘iá»u chÆ°a ai nháºn ra, đó là việc mặt trá»i dần dần chuyển chá»— theo từng mùa trong má»™t năm, do váºy những ngÆ°á»i thÆ°á»ng ngồi ở hà nh lang cÅ©ng dần dần thay đổi chá»— ngồi mà chÃnh há» không há» biết. Từ bữa đó, Ucsula chỉ cần nhá»› ngà y tháng để biết chÃnh xác chá»— ngồi của Amaranta. Mặc dù tay cụ ngà y cà ng run và chân cụ ngà y cà ng nhÆ° không nhấc lên được, nhÆ°ng chÆ°a bao giá» ngÆ°á»i ta lại thấy hình bóng quen thuá»™c của cụ có mặt ở nhiá»u nÆ¡i trong cùng má»™t lúc đến thế. Hầu nhÆ° cụ còn nhanh nhẹn nhÆ° lúc cai quản má»i công việc trong nhà . Tuy nhiên, trong ná»—i cô Ä‘Æ¡n không dò thấu được của tuổi già , cụ vẫn minh mẫn để ý tá»›i má»i sá»± thay đổi nhá» nhặt nhất trong gia đình, váºy nên lần đầu tiên cụ nháºn rõ những sá»± tháºt mà trÆ°á»›c đây công việc đã không cho phép nhìn thấy. Và o thá»i gian cụ chuẩn bị cho Hôsê AccaÄ‘iô Ä‘i thi, cụ đã tóm lược lại cuá»™c sống của gia đình từ ngà y thà nh láºp là ng Macônđô, và đã hoà n toà n thay đổi ý kiến vỠđám con cháu của mình. Cụ nháºn thấy không phải nhÆ° mình tưởng vì cuá»™c chiến tà n bạo mà đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya đã đánh mất tình cảm gia đình, mà thá»±c ra ngà i chÆ°a há» yêu mến ai, ngay cả Rêmêđiôt - ngÆ°á»i vợ của ngà i, hoặc vô khối các cô gái từng má»™t đêm chăn gối vá»›i ngà i, lại cà ng không thể nói ngà i yêu các con ngà i. Cụ nháºn thấy rằng ngà i đã tham gia nhiá»u cuá»™c chiến tranh nhÆ° váºy không phải vì sá»± say mê lý tưởng nhÆ° má»i ngÆ°á»i nghÄ©, và ngà i đã từ bá» thắng lợi trông thấy cÅ©ng không phải chỉ vì mệt má»i nhÆ° thiên hạ nghÄ©, mà chÃnh là ngà i đã thắng hoặc bại Ä‘á»u do má»™t nguyên nhân: Ä‘Ãch thị là thói kiêu ngạo đầy tá»™i lá»—i. Cụ Ä‘i đến kết luáºn rằng đứa con mà mình đẻ ra kia là má»™t chà ng trai bất lá»±c trÆ°á»›c tình yêu. Má»™t đêm, khi còn hoà i thai cụ đã nghe thấy nó khóc. Ãó là má»™t tiếng than não nuá»™t nghe tháºt rõ rà ng đã là m Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya thức giấc bên cạnh và bá»—ng thấy vui vui khi nảy ra ý nghÄ© rằng nó sẽ là ngÆ°á»i cá» tà i nói giá»ng bụng. Những ngÆ°á»i khác Ä‘oán rằng nó sẽ là nhà tiên tri, trái lại, cụ rùng mình trÆ°á»›c ý nghÄ© sáng tá» rằng cái tiếng gầm sâu lắng kia là dấu hiệu đầu tiên của cái Ä‘uôi lợn khủng khiếp, và cầu trá»i hãy để cho nó chết luôn từ trong bụng. NhÆ°ng sá»± minh mẫn của tuổi già lại giúp cụ nháºn ra rằng tiếng khóc của đứa trẻ trong bụng mẹ không phải là dấu hiệu của tà i nói giá»ng bụng hay khả năng tiên tri, mà là dấu hiệu không lầm lẫn được của sá»± bất lá»±c đối vá»›i tình yêu, và điá»u nà y cụ cứ nhắc Ä‘i nhắc lại nhiá»u lần. Cái Ä‘iá»u đánh giá không tốt đẹp gì vỠđứa con trai bá»—ng gợi nên trong lòng cụ tất cả lòng thÆ°Æ¡ng cảm. Trái lại, Amaranta, mà sá»± cứng rắn trong tình cảm của bà là m cụ cảm thấy kinh hãi, mà sá»± chua ngoa được dồn tụ lại trong tình cảm của bà là m cụ cảm thấy chua xót, qua sá»± thá» thách cuối cùng đã là m cho cụ thấy rõ bà là má»™t phụ nữ hiá»n dịu chÆ°a từng thấy. Cụ hiểu ra vá»›i má»™t sá»± rõ rà ng đáng tiếc rằng những sá»± dằn vặt vô lý đối vá»›i Piêtrô Crêspi không phải là do ý muốn trả thù nhÆ° má»i ngÆ°á»i vẫn nghÄ©, ngay cả sá»± già y vò dai dẳng là m thất vá»ng cuá»™c Ä‘á»i đại tá Hêrinênđô Mackêt cÅ©ng không phải là do ná»—i đắng cay Ä‘au buồn của bà nhÆ° thiên hạ vẫn tưởng, đúng ra cả hai việc đó Ä‘á»u là sá»± đấu tranh sống còn giữa má»™t bên là tình yêu vô hạn Ä‘á»™ và má»™t bên là sá»± hèn yếu không gì thắng nổi, và cuối cùng thì ná»—i sợ hãi vô lý mà Amaranta vốn có đã thắng chÃnh trái tim bị vò xé của mình. Ãúng và o lúc ấy Ucsula bắt đầu gá»i đến Rêbêca, nhắc đến bà vá»›i tình cảm thắm thiết vốn có nay được tăng thêm bởi sá»± hối háºn muá»™n mà ng và sá»± khâm phục bất ngá» do hiểu rằng chỉ có bà Rêbêca, đứa con không bú sữa cụ mà trái lại lá»›n lên nhỠăn đất, đất và vôi của bốn bức tÆ°á»ng, là đứa con trong huyết quản không mang dòng máu của cụ nhÆ°ng lại mang má»™t dòng máu của những ngÆ°á»i xa lạ mà nắm xÆ°Æ¡ng tà n của há» còn rá»n rÄ© dÆ°á»›i mồ, chỉ có Rêbêca, ngÆ°á»i con gái có trái tim xao Ä‘á»™ng, có cái dạ dà y to, ngÆ°á»i duy nhất có lòng can đảm khôn cùng là ngÆ°á»i mà Ucsula từng mong má»i cho dòng dõi nhà mình.
- Rêbêca, - cụ nói, lần lần tay trên tÆ°á»ng, - cả nhà đối vá»›i con bất công biết bao!
Má»i ngÆ°á»i trong nhà cứ tưởng cụ lẩm cẩm, nhất là từ khi cụ Ä‘i lại lúc nà o cÅ©ng giÆ¡ tay phải lên trá»i nhÆ° là thánh Gabrien. Tuy nhiên, PhecnanÄ‘a nháºn thấy má»™t sá»± minh mẫn sáng suốt ẩn trong cái bóng Ä‘en của sá»± lẩm cẩm kia, chẳng hạn Ucsula có thể nói ngay không chút ngáºp ngừng số tiá»n cả nhà tiêu pha trong năm vừa qua. Amaranta đã có ý nghÄ© nhÆ° váºy và o má»™t ngà y ná» khi bà mẹ Ä‘ang bÆ°ng nồi xúp trong bếp và mặc dù không há» biết là má»i ngÆ°á»i Ä‘ang lắng nghe, cụ nói rằng chiếc cối xay ngô mua của những ngÆ°á»i digan đầu tiên, chiếc cối đã từng biến mất trÆ°á»›c khi Hôsê AccaÄ‘iô sáu mÆ°Æ¡i lăm lần lang thang vòng quanh khắp thế giá»›i vẫn còn ở nhà Pila Tecnêra, ngÆ°á»i cÅ©ng đã sống ngót nghét trăm tuổi, nhÆ°ng còn khá»e và nhanh nhẹn. Mặc dù thân xác béo quá cỡ là m lÅ© trẻ phát khiếp cÅ©ng nhÆ° xÆ°a kia tiếng cÆ°á»i từng là m kinh hoà ng Ä‘Ã n bồ câu, Pila Tecnêra không ngạc nhiên trÆ°á»›c sá»± minh mẫn của Ucsula, bởi vì kinh nghiệm của chÃnh bà lão bắt đầu cho thấy tuổi già có đầu óc sáng láng có thể còn đáng tin cáºy hÆ¡n cả phép bói bà i.
Tuy nhiên, khi Ucsula nháºn thấy không đủ thá»i gian để củng cố lòng ham thÃch của Hôsê AccaÄ‘iô, cụ đâm ra hốt hoảng sợ hãi. Cụ bắt đầu mắc sai lầm khi cố sức nhìn bằng mắt những gì bản năng vẫn cho phép mình nhìn kỹ hÆ¡n. Má»™t buổi sáng cụ hất cả lá» má»±c và o đầu cáºu bé, nghÄ© rằng đó là lá» nÆ°á»›c thánh. Vì cứ muốn nhúng tay và o hết má»i chuyện nên cụ đã gây nên nhiá»u sá»± va chạm đến ná»—i cáu gắt lung tung, và cố sức thoát ra khá»i đám mây Ä‘en bao quanh mình nhÆ° má»™t chiếc áo thụng bằng mạng nhện. ChÃnh lúc đó là khi cụ nghÄ© rằng sá»± vụng vá» thô kệch của mình không phải là chiến thắng đầu tiên của tuổi già và bóng tối, mà là sá»± thất bại của thá»i gian. Cụ nghÄ© rằng trÆ°á»›c đây, khi Thượng đế vá»›i tháng năm chÆ°a đặt chÃnh những cái bẫy mà những ngÆ°á»i Thổ NhÄ© Kỳ đã dùng và o lúc Ä‘o má»™t thÆ°á»›c vải lụa, thì má»i việc khác xa thế nà y. Ngà y nay không những trẻ con lá»›n nhanh hÆ¡n, mà ngay cả tình cảm cÅ©ng biến chuyển má»™t cách khác. Ngay sau khi Rêmêđiôt - NgÆ°á»i đẹp vá» trá»i thì PhecnanÄ‘a chẳng ý tứ gì cứ là u bà u khắp nÆ¡i vá» chuyện nà ng đã mang theo cả những chiếc chăn trải giÆ°á»ng. Khi những anh em Aurêlianô vừa má»›i mồ yên mả đẹp thì Aurêlianô Sêgunđô lại đã má»i đến đầy nhà những khách rượu say bà tỉ kéo Ä‘Ã n phong cầm, mở sâm banh lốp bốp nhÆ° thể không có chuyện những con chiên của Chúa vừa má»›i lìa Ä‘á»i mà là những con chó vừa chết mà thôi, là m nhÆ° thể ngôi nhà của những kẻ rồ dại từng là m nhức óc biết bao ngÆ°á»i và từng sản xuất không biết bao kẹo bánh nặn hình con giống kia đã được định sẵn để biến thà nh bãi rác chứa đầy bá»n vô lại. Trong khi xếp đồ đạc và o chiếc rÆ°Æ¡ng cho Hôsê AccaÄ‘iô và nhá»› lại những Ä‘iá»u đó, Ucsula tá»± há»i phải chăng là mình nên chá»n con Ä‘Æ°á»ng vá» yên nghỉ nÆ¡i chÃn suối để ngÆ°á»i ta lèn chặt đất lên chiếc quan tà i, và bấy giá» có thể há»i Thượng đế mà chẳng sợ hãi gì xem thá»±c sá»± Ngà i có nghÄ© rằng con ngÆ°á»i vốn sinh ra là dã thú để phải chịu bao Ä‘au Ä‘á»›n trá»› trêu nhÆ° váºy không. Hết câu há»i nà y đến câu há»i khác là m cụ dần dần mụ cả ngÆ°á»i và muốn nhảy ra múa may quay cuồng nói huyên thuyên nhÆ° ngÆ°á»i ngoại quốc. Cuối cùng cụ muốn tá»± cho mình má»™t khoảnh khắc nổi loạn, cái khoảnh khắc bao lần cụ khát khao và bao lần đã cam chịu để phục tùng lý trì, cụ muốn phóng uế và o tất cả và tuôn ra cho hết cái kho từ ngữ thô tục mà cụ đã phải quết nhịn trong cả má»™t thế ká»· luôn luôn đấu dịu.
- Tiên sÆ° cha nhà nó! - cụ rÃt lên.
Amaranta, bấy giỠđang bắt đầu xếp quần áo và o rương, tưởng rằng có con bò cạp vừa cắn cụ.
- Nó ở đâu? - bà vá»™i và ng há»i.
- Cái gì?
- Con bò cạp ấy. - Amaranta nói thêm.
Ucsula lấy ngón tay chỉ và o ngực mình:
- Nó ở đây, - cụ trả lá»i. - ở đây nà y?
Và o lúc hai giá» chiá»u má»™t ngà y thứ năm, Hôsê AccaÄ‘iô Ä‘i thi. Có lẽ Ucsula thÆ°á»ng vẫn nhá»› đứa chút nhÆ° cụ tưởng tượng ra khi tiá»…n nó Ä‘i, vẻ bình thản và nghiêm nghị, không bao giá» khóc thút thÃt, dẫu phải chịu ngá»™t ngạt trong bá»™ quần áo nhung xanh vá»›i những chiếc cúc bằng đồng và sợi dây bạc Ä‘eo và o cổ. Cáºu bé rá»i khá»i nhà ăn để lại mùi thÆ¡m dịu mát của thứ nÆ°á»›c hoa PhloriÄ‘a mà cụ vẫn bôi lên đầu nó để có thể lần theo dấu vết của cáºu ở trong nhà . Trong lúc cả nhà đang ăn bữa trÆ°a tiá»…n biệt cáºu, ai cÅ©ng giấu vẻ bôi rối bằng cách là m ra vẻ vui mừng, và khen ngợi quá lá»i những chuyện cÆ°á»i vá» cha Antôniô Isaben. NhÆ°ng khi ngÆ°á»i ta mang chiếc rÆ°Æ¡ng bá»c nhung có các góc bịt bạc Ä‘i thì cảnh đó giống nhÆ° vừa khiêng ra khá»i nhà má»™t chiếc quan tà i. NgÆ°á»i duy nhất không chịu tham gia và o cuá»™c tiá»…n Ä‘Æ°a là đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya.
- Ãây à cái trò vá»› vẩn cuối cùng trong nhà còn thiếu, - ngà i lẩm bẩm. - Má»™t ông cha đạo!
Ba tháng sau, Aurêlianô Sêgunđô và PhecnanÄ‘a Ä‘Æ°a Mêmê đến trưởng há»c và trở vá» mang theo chim Ä‘Ã n tiểu phong cầm đặt và o chá»— chiếc Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng. Hồi ấy, Amaranta bắt đầu khâu khăn liệm cho chÃnh mình. CÆ¡n sốt xung quanh chuyện trồng chuối đã giảm bá»›t. Những ngÆ°á»i dân vốn sinh trưởng ở Macônđô bị đám dân ngoại quốc dồn và o má»™t khu, khó nhá»c lắm má»›i giữ được những phÆ°Æ¡ng tiện Ãt á»i ngà y xÆ°a, nhÆ°ng lại được khÃch lệ vì cảm nghÄ© là hỠđã sống sót sau má»™t nạn đắm tà u. Khách khứa vẫn đến ăn trÆ°a ở nhà , nhÆ°ng trên thá»±c tế thì thói quen cÅ© đã không được láºp lại cho mãi đến khi Công ty chuối cuốn gói Ä‘i Ãt năm sau đó. Tuy nhiên, cÅ©ng đã có những thay đổi cÆ¡ bản trong truyá»n thống hiếu khách của gia đình, bởi vì lúc ấy là khi PhecnanÄ‘a ra nắm tay hòm chìa khoá. Ucsula lùi và o bóng tối, còn Amaranta suốt ngà y luẩn quẩn vá»›i những khăn tang và vải liệm, cho nên cái em gái há»c là m hoà ng háºu nay được quyá»n tá»± do lá»±a chá»n thá»±c khách và áp đặt những qui định chặt chẽ há»c được của cha mẹ mình. Sá»± nghiêm khắc của PhecnanÄ‘a là m cho cả nhà giữ được những thói quen vốn có trong má»™t là ng đã bị xáo trá»™n bởi những thói hÆ° táºt xấu của đám ngoại bang từng bá»™c lá»™ trong việc tiêu xà i xả láng những của cải kiếm được má»™t cách dá»… dà ng. Bà nói không chút úp mở rằng ngÆ°á»i tốt là những ngÆ°á»i không có liên quan gì đến Công ty chuối. Ngay cả Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô, anh chồng bà , cÅ©ng không thoát khá»i tÃnh khắc nghiệt đó, bởi vì má»™t buổi mai ầm Ä© ná», ông ta đã giết hết những con gà chá»i tuyệt vá»i của mình và chuẩn bị và o là m đốc công trong Công ty chuối.
- Anh đừng có mà bÆ°á»›c chân và o nhà nà y nữa nếu anh mang ghẻ của bá»n ngoại quốc vỠđây. - PhecnanÄ‘a nói.
Kỉ cÆ°Æ¡ng trong nhà chặt chẽ đến ná»—i Aurêlianô Sêgunđô chỉ cảm thấy thoải mái khi đến nhà Pêtra Côtêt. TrÆ°á»›c hết vá»›i lý do để bá»›t gánh nặng cho bà vợ, ông chuyển những buổi liên hoan, dạ há»™i tá»›i đó. Sau đấy, lại viện cá»› Ä‘Ã n súc váºt sinh sản ngà y má»™t giảm, ông cho chuyển cả chuồng bò, chuồng ngá»±a sang đó. Cuối cùng lấy lý do là ở nhà nhân tình mát mẻ hÆ¡n, ông chuyển văn phòng nhá» của mình sang đó để lo việc buôn bán. Khi PhecnanÄ‘a biết rằng mình là má»™t bà goá nhÆ°ng chồng mình lại chÆ°a chết thì đã quá muá»™n để cho má»i chuyện trở lại nhÆ° cÅ©.
Aurêlianô Sêgunđô hầu nhÆ° chẳng ăn cÆ¡m ở nhà và những biểu hiện bá» ngoà i duy nhất mà ông cố giữ, tỉ nhÆ° cái việc ngủ vá»›i vợ ở nhà đã không đủ sức để thuyết phục được ai. Vì sÆ¡ ý, má»™t lần nỠông đã ngủ lại vá»›i Pêtra Côtêt cho mãi đến sáng bạch. Khác vá»›i Ä‘iá»u ông chỠđợi, PhecnanÄ‘a không há» trách móc, cÅ©ng không há» than thở gì, nhÆ°ng ngay trong ngà y hôm đó bà sai ngÆ°á»i mang hai chiếc rÆ°Æ¡ng Ä‘á»±ng quần áo của ông sang nhà nhân tình. Bà công khai sai đầy tá»› khiêng những chiếc rÆ°Æ¡ng Ä‘i nghênh ngang giữa Ä‘Æ°á»ng cho má»i ngÆ°á»i thấy vì nghÄ© rằng là m thÆ° váºy thì ông chồng lầm lạc sẽ không chịu được xấu hổ và sẽ ăn năn hối háºn mà trở vá». NhÆ°ng cá» chỉ anh hùng đó chỉ là má»™t bằng chứng nữa cho thấy PhecnanÄ‘a đã không hiểu những tÃnh cách của chồng mình mà cả đến những thuần phong mỹ tục của má»™t là ng vốn không há» giống nhÆ° là ng của bố mẹ bà , bởi vì má»i ngÆ°á»i trông thấy đám đầy tá»› khiêng những chiếc rÆ°Æ¡ng Ä‘i Ä‘á»u nói rằng đó là kết cục tất nhiên của má»™t câu chuyện ai cÅ©ng rõ.
Aurêlianô Sêgunđô cho mở tiệc tùng, ăn uống ba ngà y liá»n mừng được tá»± do. Ãiá»u bất lợi lá»›n nhất đối vá»›i bà vợ là trong khi bà bắt đầu Ä‘i và o tuổi già vá»›i những bá»™ quần áo mà u tối, những chiếc vòng hoa kiểu cổ, và sá»± hãnh diện không phải lối, thì ả thân tình hình nhÆ° lại Ä‘ang ở và o tuổi hồi xuân, lúc nà o cÅ©ng ăn váºn váy áo lụa má»ng mà u sặc sỡ, và đôi mắt lúc nà o cÅ©ng long lên rừng rá»±c. Aurêlianô Sêgunđô lại lao và o ả vá»›i khà thế hừng há»±c của thá»i trẻ, nhÆ° trÆ°á»›c kia, khi Pêtra Côtêt, không phải do yêu ông mà vì nhầm ông vá»›i ngÆ°á»i anh em sinh đôi và há» là đã ngủ vá»›i cả hai ngÆ°á»i cùng má»™t lúc, vá»›i ý nghÄ© rằng thượng đế đã cho mình cái may mắn được có má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông lủ sức của hai ngÆ°á»i khì ăn nằm vá»›i mình. Dá»±c tình được khÆ¡i ai mạnh mẽ đến ná»—i đã hÆ¡n má»™t lần há» nhìn và o mắt nhau khi lắp ăn cÆ¡m, và há» chẳng nói chẳng rằng chụp lồng bà n lên mâm Æ¡m và kéo nhau và o buồng ngủ mà lịm Ä‘i trong cái đói và ái inh Bắt chÆ°á»›c những gì đã nhìn thấy trong những chuyến Ä‘i vụng trá»™m vá»›i các ả là ng chÆ¡i theo lối Pháp, Aurêlianô Sêgunđô sắm cho Pêtra Côtêt má»™t chiếc giÆ°á»ng có trÆ°á»›ng rủ, treo rèm nhung lên các cá»a sổ và lát trần và tÆ°á»ng phòng ngủ bằng những tấm gÆ°Æ¡ng khổng lồ. Bấy giá» trông ông cà ng có vẻ nháºu nhẹt bê tha hÆ¡n. Từ các chuyến tà u thÆ°á»ng đến và o lúc mÆ°á»i má»™t giá», ngà y nà o ông cÅ©ng nháºn được những hòm sâm banh và rượu mạnh Brandy. Trên Ä‘Æ°á»ng từ nhà ga trở vá» gặp ai ông cÅ©ng chèo kéo nhảy cho bằng được, dù cho đó là ngÆ°á»i cùng là ng hay ngÆ°á»i nÆ°á»›c ngoà i, bất kể quen hay lạ, sang trá»ng hay nghèo hèn. Ãến cả ngà i Brao, vốn chỉ lẩm bẩm bằng tiếng nÆ°á»›c ngoà i, cÅ©ng còn bị lôi cuốn bởi những Ä‘iệu bá»™ hấp dẫn của Aurêlianô Sêgunđô, và nhiá»u lần đã rượu say bà tỉ ở nhà Pêtra Côtêt, đến mức những con chó becgiê Ãức dữ tợn thÆ°á»ng theo ngà i khắp nÆ¡i cÅ©ng nhảy theo những Ä‘iệu hát xứ Têchxat mà ngà i lẩm nhẩm chẳng ra kiểu cách gì theo kịp cây Ä‘Ã n phong cầm.
- Hỡi những con bò cái hãy giạng háng ra! - Aurêlianô Sêgunđô gà o lên trong cảnh há»—n loạn của đêm há»™i. - Hãy giạng háng ra kẻo cuá»™c Ä‘á»i tháºt là ngắn ngủi?
ChÆ°a bao giỠông có bá»™ mặt phấn chấn đến nhÆ° váºy, và má»i ngÆ°á»i cÅ©ng chẳng cần hÆ¡n thế, và đà n gia súc của ông sinh sản cÅ©ng chÆ°a bao giá» nhiá»u đến thế. Bao nhiêu là bò, lợn, gà đem giết trong các buổi tiệc tùng triá»n miên không dứt, đến ná»—i đất trong sân trở nên xám xỉn và nhầy nhụa những tiết. Sâm nhà trở thà nh nÆ¡i chất đống những xÆ°Æ¡ng xấu lòng ruá»™t và đủ thứ cặn bã, và ngÆ°á»i ta đã phải đốt từng gói thuốc nổ suốt cả ngà y để những đám diá»u, quạ khá»i móc cả mắt khách khứa. Aurêlianô Sêgunđô béo phì ra, lúc nà o mặt cÅ©ng Ä‘á» tÃa nhÆ° gà chá»i, Ä‘i đứng cháºm chạp vì ăn khoẻ nhÆ° Hôsê AccaÄ‘iô sau khi Ä‘i lang thang khắp nÆ¡i trở vá». Tà i phà m ăn chÆ°a từng có, sức tiêu xà i xả láng ghê gá»›m và lòng hiếu khách có má»™t không hai đã là m cho uy tÃn của ông vượt qua má»i bến bá» vùng đầm lầy, hấp dẫn những tay phà m ăn nhất trong vùng duyên hải. Những tay ăn cá»± phách từ khắp nÆ¡i đổ vá» tham gia những cuá»™c ă thi ăn kỳ quặc được tổ chức ở nhà Pêtra Côtêt. Aurêlianô Sêgunđô luôn luôn là ngÆ°á»i chiến thắng, cho tá»›i má»™t ngà y thứ bảy bất hạnh khi xuất hiện Camila Xagastumê, má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà kỳ lạ nổi danh khắp nÆ°á»›c vá»›i cái tên "Voi cái". Cuá»™c thi ăn kéo dà i suốt từ thứ bảy cho đến sáng thứ ba. Trong hăm bốn giỠđầu sau khi đã ngốn hết má»™t con cừu quay cùng vá»›i sắn, khoai và chuối rán, nốe má»™t thùng rưỡi sâm banh, Aurêlianô Sêgunđô tin chắc mình sẽ thắng. Trông ông có vẻ phấn chấn, đầy sức sống so vá»›i nữ đối thủ lặng lẽ, có phong thái lão luyện hÆ¡n, nhÆ°ng vì thế Ãt xúc Ä‘á»™ng hÆ¡n đối vá»›i đám công chúng đủ má»i hạng ngÆ°á»i đứng ngồi cháºt nÃch khắp nhà . Trong khi Aurêlỉanô Sêgunđô nhai nhồm nhoà m, ngấu nghiến vì háo hức trÆ°á»›c thắng lợi thì "Voi cái" xắt những miếng thịt vá»›i tà i nghệ của má»™t bác sÄ© ngoại khoa và ăn cháºm rãi, tháºm chà còn thưởng thức sá»± thú vị trong khi ăn. Ãó là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà cao lá»›n, béo khoẻ, nhÆ°ng vẻ dịu dà ng của phụ nữ vẫn át Ä‘i cái phì lá»™n khổng lồ của thân hình. Nà ng có bá»™ mặt đẹp, đôi bà n tay thon thả được chăm chút và má»™t vẻ hấp dẫn ghê gá»›m là m cho Aurêlianô Sêgunđô khi trông thấy nà ng bÆ°á»›c và o đã nói nhá» rằng ông thÃch thi đấu vá»›i nà ng trên giÆ°á»ng hÆ¡n là trên bà n ăn. Vá» sau khi thấy nà ng lịch sá»± ăn chiếc đùi cừu, ông bình phẩm má»™t cách nghiêm chỉnh rằng loại "Voi cái" lịch thiệp, hấp dẫn và chÆ¡i không biết chán kia có lẽ là má»™t loại Ä‘Ã n bà lý tưởng. Ông đã không lầm: cái danh tiếng dữ tợn nhÆ° chim Æ°ng mà trÆ°á»›c đây ngÆ°á»i ta gán cho "Voi cái" hoà n toà n không có cÆ¡ sở. Nà ng không phải là cái cối xay thịt, cÅ©ng không phải là ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà có râu trong gánh xiếc Hy Lạp nhÆ° ngÆ°á»i ta vẫn nói, nà ng là giám đốc má»™t trÆ°á»ng nhạc. Nà ng bắt đầu há»c ăn khi đã là ngÆ°á»i mẹ trong gia đình Ä‘i tìm phÆ°Æ¡ng kế sao cho các con được ăn uống tốt hÆ¡n, và không phải bằng cách kÃch thÃch giả tạo mà bằng sá»± bình tÄ©nh tuyệt đối của tinh thần. Lý thuyết của nà ng, được chứng tá» trong thá»±c tế, dá»±a trên nguyên tắc cho rằng ngÆ°á»i nà o hoà n toà n thoải mái vá» mặt ý thức thì có thể ăn không ngừng cho tá»›i khi mệt không sao ăn được nữa. Tức là vì lý do tinh thần, chứ không phải lòng ham mê thể thao đã là m cho nà ng bá» nhà trÆ°á»ng và gia đình để Ä‘i thi tà i vá»›i má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nổi tiếng khắp nÆ°á»›c là ngÆ°á»i có tà i ăn khoẻ nhÆ°ng không theo má»™t nguyên tắc nà o. Ngay từ khi má»›i gặp, nà ng đã nháºn thấy rằng Aurêlianô Sêgunđô sẽ thua vì tÃnh cách của ông chứ không phải vì cái dạ dà y. Hết đêm đầu tiên, trong khi nà ng thản nhiên nhÆ° không thì Aurêlianô Sêgunđô hầu nhÆ° mệt má»i vì cÆ°á»i nói luôn miệng. Há» Ä‘i ngủ trong bốn giá». Khi tỉnh dáºy, má»—i ngÆ°á»i uống bốn mÆ°Æ¡i quả cam vắt nÆ°á»›c, tám lÃt cà phê và ba mÆ°Æ¡i quả trứng sống. Hết đêm thứ hai, sau nhiá»u giá» không ngủ và sau khi đã ăn hết hai con lợn, má»™t buồng chuối, uống bốn thùng sâm banh, nà ng cảm thấy hình nhÆ° Aurêlianô Sêgunđô cÅ©ng đã phát hiện ra phÆ°Æ¡ng pháp của mình, nhÆ°ng lại Ä‘i theo con Ä‘Æ°á»ng ngu ngốc dÆ°á»›i sá»± hÆ°á»›ng dẫn của má»™t thái Ä‘á»™ vô trách nhiệm hoà n toà n. Ãó là ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nguy hiểm hÆ¡n là nà ng nghÄ©. Mặc dù váºy, khi Pêtra Côtêt mang ra thêm hai chú gà tây quay thì Aurêlianô Sêgunđô cÅ©ng sắp sá»a đứt mạch máu.
- Nếu ông không thể ăn nữa thì thôi, - nà ng nói, - chúng ta sẽ nháºn hoà .
Nà ng nói chân thà nh và hiểu rằng mình cÅ©ng không thể ăn thêm miếng nà o nữa và vì lÆ°Æ¡ng tâm cắn rứt trÆ°á»›c việc là m cho đối thủ Ä‘i nhanh tá»›i chá»— chết. NhÆ°ng Aurêlianô Sêgunđô lại coi đó là lá»i thách thức má»›i và tiếp tục nhai món gà tây cho tá»›i khi vượt quá xa cái khả năng ăn kinh khủng của ông. Ông lăn ra ngất Ä‘i. Ông ngã gục mặt xuống Ä‘Ä©a xÆ°Æ¡ng, sùi bá»t mép, thở phì phì trong cÆ¡n hấp hối. Ãầu óc tối sầm, ông cảm thấy nhÆ° mình bị ném từ trên tháp cao xuống má»™t cái vá»±c không đáy, và trong khoảnh khắc minh mẫn còn sót lại, ông nháºn ra rằng thần chết Ä‘ang đến vá»›i ông khi kết thúc cú rÆ¡i kéo dà i vô táºn nà y.
- Hãy Ä‘em ta vá» vá»›i PhecnanÄ‘a - ông chỉ còn kịp nói lá»i trăng trối cuối cùng.
Những ngÆ°á»i bạn Ä‘Æ°a ông vỠđến nhà , Ä‘á»u nghÄ© rằng ông đã giữ lá»i hứa vá»›i vợ là không chết trên giÆ°á»ng của nhân tình.
Pêtra Côtêt đã đánh xi đôi ủng mà ông muốn mang khi nằm trong quan tà i, và đang tìm ngÆ°á»i mang Ä‘i thì có ngÆ°á»i đến cho hay rằng Aurêlianô Sêgunđô đã qua khá»i cÆ¡n nguy hiểm. Quả nhiên, ông lại bình phục sau gần má»™t tuần, và mÆ°á»i lăm ngà y sau đó đã lại tổ chức má»™t bữa tiệc linh đình mừng được cải tá» hoà n sinh. Ông tiếp tục đến ở nhà Pêtra Côtêt, nhÆ°ng ngà y nà o ông cÅ©ng vá» thăm PhecnanÄ‘a và thỉnh thoảng ở lại ăn cÆ¡m vá»›i gia đình, giống nhÆ° thể định mệnh đã thay đổi tình huống, đặt ông và o vị trà là chồng của nhân tình và là nhân tình của ngÆ°á»i vợ Ä‘Ãch thá»±c váºy.
Ãó cÅ©ng là má»™t Ä‘iá»u nhẹ nhõm đối vá»›i PhecnanÄ‘a. Trong cảnh chán chÆ°á»ng bị bá» rÆ¡i, trò giải trà duy nhất của bà là dạo những bản nhạc trên cây Ä‘Ã n tiểu phong cầm và o giá» nghỉ trÆ°a và đá»c thÆ° của các con. Trong những bức thÆ° chi tiết gá»i cho chúng Ä‘á»u đặn mÆ°á»i lăm ngà y má»™t lần, không có má»™t dòng nà o là sá»± tháºt. Bà giấu giếm ná»—i Ä‘au khổ của mình. Bà không cho chúng biết ná»—i buồn của má»™t ngôi nhà mà mặc dù có những bóng đèn chiếu trên những cháºu thu hải Ä‘Æ°á»ng, mặc dù có cái ngá»™t ngạt của các buổi chiá»u, mặc dù có những loạt pháo há»™i hè từ ngoà i Ä‘Æ°á»ng vá»ng và o, nó vẫn ngà y cà ng giống vá»›i ngôi nhà thá»i thuá»™c địa của cha mẹ bà . PhecnanÄ‘a lững lỡ Ä‘i lại giữa ba bóng ma sống và má»™t bóng ma đã chết của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, cái bóng ma nà y thỉnh thoảng lại tá»›i ngồi chăm cllú trÆ°á»›c cá»a phòng trong lúc bà chÆ¡i cây Ä‘Ã n tiểu phong cầm. Ãại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya là má»™t cái bóng. Từ cái lần cuối cùng ngà i ra phố để cùng vá»›i đại tá Hêrinênđô Mackêt trù liệu má»™t cuá»™c chiến tranh không tÆ°Æ¡ng lai, hầu nhÆ° ngà i không ra khá»i buồng ngoại trừ việc Ä‘i tiểu tiện dÆ°á»›i gốc cây dẻ. Ngà i cÅ©ng không tiếp ai ngoà i bác phó cạo thÆ°á»ng tá»›i ba tuần má»™t lần. Ngà i nhấm nháp bất cứ thứ gì mà Ucsula mang cho má»—i ngà y má»™t lần, và mặc dù vẫn tiếp tức say sÆ°a là m những con cá và ng nhÆ° cÅ©, nhÆ°ng ngà i không bán nữa khi biết rằng thiên hạ không mua không để là m đồ trang sức mà để là m di váºt lịch sá». Ngà i cÅ©ng Ä‘em tất cả những con búp bê của Rêmêđiôt, mặc dù chúng vẫn được trang trà trong phòng ngủ từ ngà y ngà i cÆ°á»i vợ, ra ngoà i sân chất thà nh đống rồi châm lá»a đốt. Ucsula vốn cảnh giác nên nháºn ra được những việc là m của con trai, nhÆ°ng cÅ©ng không ngăn cản được ngà i.
- Sao tim mà y sắt đá thế? - cụ há»i.
- Ãây không phải là chuyện trái tim? - ngà i nói. - Trong phòng đầy những gián là gián.
Amaranta vẫn khâu đồ liệm của mình. PhecnanÄ‘a không hiểu vì sao bà trẻ vẫn thÆ°á»ng viết thÆ° cho Mêmê, còn gá»i cả quà cho nó, trái lại tháºm chà không há» nói tá»›i Hôsê AccaÄ‘iô. "Ãến chết không cÅ©ng chẳng hiểu tại sao", Amaranta trả lá»i khi PhecnanÄ‘a há»i qua Ucsula, và câu trả lá»i ấy đã để lại trong tim bà má»™t ẩn số không bao giỠđược là m sáng tá». Amaranta ngÆ°á»i cao dong dá»ng, vẻ Ä‘Ä©nh đạc, lúc nà o cÅ©ng ăn mặc Ä‘Æ°á»ng hoà ng, vá»›i má»™t thái Ä‘á»™ cao nhã trÆ°á»›c thá»i gian và những ká»· niệm đắng cay. Amaranta dÆ°á»ng nhÆ° mang trên trán dấu chữ tháºp tro trinh tiết. Thá»±c ra thì bà mang dấu thánh trên tay, trên dải băng Ä‘en mà cả khi Ä‘i ngủ bà vẫn mang theo, và đó là dải băng do bà tá»± giặt và là lấy. Suốt Ä‘á»i bà lúc nà o cÅ©ng khâu vá khăn tang, vải liệm. Có thể nói rằng ban ngà y bà khâu, ban đêm lại tháo ra, và bằng cách ấy không phải bà muốn đánh bại sá»± cô Ä‘Æ¡n, mà hoà n toà n ngược lại, bà muốn duy trì nó.
Lo lắng lá»›n nhất của PhecnanÄ‘a trong những năm bị bá» rÆ¡i là nếu Mêmê vá» nghỉ những mùa hè đầu tiên mà lại không gặp Aurêlianô Sêgunđô ở nhà thì sao? Câu chuyện chết hụt vì ăn no đã kết thúc ná»—i lo sợ đó. Khi Mêmê trở vá», bố mẹ cô đã thoả quáºn vá»›i nhau không những để cho cô gái tin rằng Aurelianô Sêgunđô vẫn là ngÆ°á»i chồng thuần háºu của mẹ cô mà còn để cho cô gái không cảm thấy ná»—i buồn tẻ trong nhà . Năm nà o cÅ©ng váºy, Aurêlianô Sêgunđô đóng vai ngÆ°á»i cha mẫu má»±c trong vòng hai tháng. Ông bà y ra các buổi vui chÆ¡i có kem và ánh ngá»t cùng vá»›i tiếng Ä‘Ã n rá»™n rã của cô sinh viên hồ hởi và hiếu Ä‘á»™ng. TÃnh cách của cô từ lúc đó đã rõ rà ng không giống mẹ mấy. Có lẽ đó chỉ là hình bóng của Amaranta khi còn chÆ°a giết mùi cay đắng và lúc nà o cÅ©ng nhảy nhót múa hát là m ồn nhà cá»a và o những năm bà mÆ°á»i hai hay mÆ°á»i bốn tuổi, tức là trÆ°á»›c khi những khát khao thầm kÃn đối vá»›i Piêtrô Crêspi đã là m thay đổi hẳn chiá»u hÆ°á»›ng của trái tim. NhÆ°ng khác vá»›i Amaranta, khác vá»›i tất cả má»i ngÆ°á»i, Mêmê chÆ°a thể hiện dấu iệu cô Ä‘Æ¡n của gia đình, dÆ°á»ng nhÆ° cô hoà n toà n hoà hợp vá»›i thế giá»›i ngay cả khi cô ngồi má»™t mình trong phòng khách luyện Ä‘Ã n má»™t cách hết sức chăm chỉ. Rõ rà ng là cô thÃch thú vá»›i ngôi nhà , vì cả năm cô mong ngóng cái hồ hởi của đám trẻ đón mình vá» và cô cÅ©ng không khác cha ở cái thiên hÆ°á»›ng thÃch vui chÆ¡i và lòng hiếu khách lạ thÆ°á»ng. Dấu hiệu đầu tiên của sá»± kế thừa di hại đó được lá»™ ra và o mùa hè thứ ba, khi Mêmê trở vá» vá»›i bốn bà xÆ¡ và sáu mÆ°Æ¡i tám cô bạn cùng lá»›p. Cô tá»± nhiên nảy ra nghÄ© má»i há» vá» nhà chÆ¡i má»™t tuần và chẳng báo trÆ°á»›c gì hết.
- Thế có khổ không - PhecnanÄ‘a than thở. - Cái con bé nà y cÅ©ng gá»›m ghiếc hệt nhÆ° bố nó ở nhà đã phải Ä‘i mượn giÆ°á»ng, mượn võng của hà ng xóm, ắp xếp là m chÃn đợt ăn cÆ¡m, định giá» và o nhà tắm và kiếm cho được bốn mÆ°Æ¡i chiếc ghế dá»±a để cho các cô gái mặc đồng phục anh Ä‘i già y con trai không nhảy nhót suốt ngà y khắp nhà . Lá»i má»i đã biến thà nh má»™t thất bại, bởi vì các cô há»c trò ồn à o vừa ăn sáng xong thì lại đã bắt đầu ăn trÆ°a theo từng đợt, và lại tiếp tục ăn bữa tối, và trong suốt cả tuần chỉ Ä‘i chÆ¡i được có má»™t buổi. Tối đến, các bà xÆ¡ mệt phá», không còn sức đâu mà đi lại, chứ đừng nói gì đến hò hét những mệnh lệnh trong khi đám nữ sinh trẻ không há» biết mệt má»i vẫn hát ầm Ä© ở ngoà i sân. Má»™t báºn, đám con gái tà nữa thì đạp cả lên cụ Ucsula vốn cứ muốn là m má»™t việc gì đó chÃnh ngay ở chá»— cụ không thể là m được. Lại má»™t hôm khác các bà xÆ¡ là m um lên vá» chuyện ngà i đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya đứng đái ngay dÆ°á»›i gốc dẻ chẳng thèm để ý đến các cô gái Ä‘ang tụ táºp ở sân. Amaranta suýt nữa thì là m má»i ngÆ°á»i phát hoảng, vì má»™t bà xÆ¡ bÆ°á»›c và o bếp lúc bà đang tra muối và o nồi súp, và câu há»i duy nhất mà ngÆ°á»i nữ tu sÄ© kia báºt ra là cái nắm bá»™t trà ng đó là thứ gì. "Thạch tÃn đấy", Amaranta trả lá»i.
Cái đêm má»›i đến, các cô gái đã là m ồn à o lên vì chuyện Ä‘i và o nhà vệ sinh trÆ°á»›c lúc Ä‘i ngủ, thế mà mãi đến má»™t giá» sáng vẫn còn có ngÆ°á»i đứng chá» ngoà i nhà tiểu. PhecnanÄ‘a bèn mua bảy mÆ°Æ¡i hai chiếc bô, nhÆ°ng việc đó chỉ là m cho câu chuyện phức tạp và o ban đêm được chuyển sang buổi sáng, bởi vì từ lúc rạng đông các cô gái đã xếp hà ng trÆ°á»›c nhà vệ sinh má»—i ngÆ°á»i cầm bô của mình để đến lượt rá»a bô. Mặc dù có và i cô bị sốt và mấy cô bị muá»—i đốt mẩn ngứa, hầu hết các cô gái Ä‘á»u tá» rõ sức chịu Ä‘á»±ng vững và ng trÆ°á»›c những khó khăn ghê gá»›m nhất, và ngay cả và o những giá» nóng bức nhất, các cô vẫn rÃu rÃt ngoà i vÆ°á»n. Cuối cùng khi các cô đã ra Ä‘i thì các bồn hoa Ä‘á»u tan hoang, đồ đạc gãy vỡ lung tung và tÆ°á»ng nhà đầy những hình vẽ và chữ viết, nhÆ°ng PhecnanÄ‘a tha thứ cho má»i sá»± đổ vỡ để đổi lấy cái nhẹ nhõm khi há» ra Ä‘i. Bà đem trả giÆ°á»ng, ghế và đem cất bảy mÆ°Æ¡i hai chiếc bô và o phòng của Menkyađêt. Căn phòng bá» không vốn trÆ°á»›c đây là của con ngÆ°á»i mang cuá»™c sống tinh thần của cả nhà , từ đó trở Ä‘i được gá»i là phòng để bô. Ãối vá»›i đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya, đó là cái tên đúng nhất, bởi vì trong khi má»i ngÆ°á»i vẫn thán phục trÆ°á»›c việc căn buồng của Menkyađêt không bị hÆ° hại và chẳng có bụi bặm gì thì ngà i lại thấy nó biến thà nh má»™t cái chuồng phân. Dù sao vấn Ä‘á» ai đúng ai sai đối vá»›i ngà i cÅ©ng không quan trá»ng. Sở dÄ© ngà i biết được số pháºn của căn buồng là vì PhecnanÄ‘a cứ Ä‘i lại là m cản trở công việc của ngà i suốt cả má»™t buổi chiá»u để xếp mấy chục chiếc bô và o đó.
Và o những ngà y ấy, lại thấy Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô có mặt ở nhà . Ông ta bÆ°á»›c Ä‘i vá»™i vã ngoà i hà nh lang, chẳng chà o há»i ai, và ngồi lì trong xưởng nói chuyện vá»›i đại tá. Dù không nhìn thấy ông, nhÆ°ng Ucsula chỉ nghe tiếng gót già y nện của thầy cai là đủ để cụ ngạc nhiên nháºn thấy cái khoảng cách không gì cứu vãn được đã ngăn chia giữa ông và gia đình, ngay cả vá»›i ngÆ°á»i anh em sinh đôi ngà y bé vẫn cùng chÆ¡i trò trốn tìm ngây thÆ¡ và nay thì chẳng còn lại nét nà o giống nhau. Ông dong dá»ng cao, trịnh trá»ng, vẻ trầm tÆ°, buồn buồn và trên gÆ°Æ¡ng mặt xanh xao để lá»™ má»™t tia sáng thê thảm. Ãó là ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông giống Santa Sôphia đê la Piêđat, bà mẹ ông hÆ¡n cả. Ucsula đã đổ tá»™i cho ý hÆ°á»›ng muốn quên ông Ä‘i khi bà n chuyện nhà chuyện cá»a, nhÆ°ng khi cụ cảm thấy ông má»™t lần nữa lại có mặt ở nhà và nháºn ra rằng ngà i đại tá tiếp ông trong nhiá»u giá» ngay tại xưởng kim hoà n của ngà i, thì cụ láºp tức kiểm lại những ký ức xa xÆ°a của mình rồi cà ng khẳng định hÆ¡n nữa má»m tin cho rằng và o má»™t thá»i Ä‘iểm nà o đó của tuổi thÆ¡ ông đã đổi tên mình cho ngÆ°á»i anh em sinh đôi, bởi vì ông chứ không phải ngÆ°á»i kia đã là ngÆ°á»i được gá»i là Aurêlianô. Không má»™t ai hay biết những chi tiết nhá» nhặt trong Ä‘á»i riêng của ông. Có những thá»i kỳ ngÆ°á»i ta được biết ông không ở má»™t chá»— nà o cho thá»±c cụ thể, có lúc ông nuôi gà chá»i ở nhà Pila Tecnêra, và thỉnh thoảng ông ngủ lại đấy, nhÆ°ng hầu hết các đêm ông ngủ lại tại các phòng ngủ của bá»n gái là ng chÆ¡i. Ông sống lang bạt kỳ hồ, không mảy may xúc cảm, không mảy may ham muốn, nhÆ° thể má»™t ngôi sao rá»±c sáng trong vÅ© trụ của Ucsula.
Thá»±c ra, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô không phải là ngÆ°á»i của gia đình nà y và cÅ©ng sẽ chẳng bao giá» là ngÆ°á»i của má»™t gia đình nà o khác, kể từ buổi sáng sá»›m xa xÆ°a kia, cái buổi sáng sá»›m đại tá Hêrinênđô Mackêt dẫn ông và o trại lÃnh không phải để xem buổi hà nh hình mà là để cho đến chết ông sẽ không bao giá» quên cái nụ cÆ°á»i buồn thảm có pha chút mai mỉa của kẻ bị hà nh hình. Ãó không chỉ là ká»· niệm xÆ°a nhất mà còn là ká»· niệm duy nhất thá»i niên thiếu của ông. Còn ká»· niệm khác, ká»· niệm vá» má»™t cụ già mặc chiếc áo khoác cổ lá»—, Ä‘á»™i chiếc mÅ© cánh quạ ngồi ngay trÆ°á»›c cá»a sổ rá»±c sáng kể những Ä‘iá»u kỳ diệu, ông vẫn không xác định được nó thuá»™c vá» thá»i kỳ nà o. Ãó là má»™t ká»· niệm mỠảo, hoà n toà n không cần thiết cho những sá»± dạy dá»— hay cho ná»—i hoà i nhá»›, nó trái vá»›i ká»· niệm của kẻ bị hà nh hình mà trên thá»±c tế ká»· niệm nà y đã định hÆ°á»›ng cho Ä‘á»i ông, và nó trở vá» trong trà nhá»› của ông ngà y má»™t trong sáng hÆ¡n giữa lúc ông đã già dặn, cứ nhÆ° thể sá»± diá»…n tiến của thá»i gian Ä‘Æ°a ông từ từ tá»›i đó Ucsula định lợi dụng ông để ông khiến cho đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya từ bá» xưởng kim hoà n, nÆ¡i ngà i tá»± giam hãm mình. "Chắt hãy thuyết phục ông trẻ Ä‘i xem phim Ä‘i", cụ nói vá»›i ông. "Dẫu rằng nó không thÃnh phim ảnh thì Ãt ra nó cÅ©ng có dịp được thở hÃt không khà trong là nh chứ". Song cÅ©ng chẳng bao lâu cụ nháºn ra rằng ông cÅ©ng y hệt nhÆ° ngà i đại tá, chẳng đếm xỉa gì đến những lá»i van nà i của mình, và nháºn ra rằng ông cÅ©ng đã bị bá»c kÃn bởi sá»± chai lì trÆ°á»›c má»i tình cảm âu yếm. Mặc dù cụ không biết và không má»™t ai biết hai ngÆ°á»i bà n bạc cái gì trong những lúc trò chuyện rất lâu tại xưởng kim hoà n, cụ đã hiểu rằng đó là hai thà nh viên duy nhất của gia đình dÆ°á»ng nhÆ° gắn bó vá»›i nhau bởi những mối đồng cảm sâu sắc.
Thá»±c ra, ngay cả Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô cà ng không thể lôi được ngà i đại tá ra khói nÆ¡i ngà i tá»± giam hãm mình. Việc các cô nữ sinh, bạn của Mêmê, ồn Ä© kéo đến nhà đã vượt qua những giá»›i hạn của sá»± bình tâm của ngà i đại tá. Viện cá»› phòng ngủ của hai vợ chồng mình hiện có quá nhiá»u gián đã cắn nát những con búp bê đẹp mắt của Rêmêđiôt- ngà i bèn mắc võng ngay tại xưởng kim hoà n, rồi từ đó ngà i ở lý trong xưởng, chỉ ra ngà i khi cần phải ra. Ucsula không tìm được dịp nói chuyện vá»›i ngà i. Cụ biết rõ rằng ngà i không nhìn mâm cÆ¡m mà chỉ để nó ở đầu bà n lá»›n trong lúc ngà i là m xong con cá và ng và cÅ©ng chẳng để ý đến bát xúp đã đóng váng và thịt sà o đã nguá»™i lạnh. Ngà i ngà y má»™t khó tÃnh hÆ¡n kể từ dạo đại tá Hêrinênđô Mackêt từ chối không giúp ngà i má»™t tay để khÆ¡i dáºy má»™t cuá»™c chiến đẫm máu không tÆ°Æ¡ng lai. Ngà i tá»± giam mình kỹ hÆ¡n, dÆ°á»ng nhÆ° ngà i còn cà i then lòng mình lại và do đó gia đình nghÄ© vá» ngà i nhÆ° má»™t ngÆ°á»i đã chết. NgÆ°á»i ta không thấy bóng dáng ngà i nữa mãi cho tá»›i khi ngà i bÆ°á»›c ra cá»a chÃnh để xem đám xiếc Ä‘ang diá»…u qua, đó là ngà y mÆ°á»i má»™t tháng mÆ°á»i. Ãối vá»›i đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya, đó là má»™t ngà y nhÆ° tất cả những ngà y trong những năm cuối cùng của Ä‘á»i mình. Và o lúc năm giá» sáng, tiếng kêu loạn xạ của cóc nhái cÅ©ng nhÆ° tiếng trùng rá»n rÄ© ở ngoà i bốn bức tÆ°á»ng là m ngà i thức dáºy. CÆ¡n mÆ°a dầm kéo suốt từ ngà y thứ bảy, và ngà i không cần phải nghe tiếng mÆ°a rÆ¡i rả rÃch trên những tà u lá ngoà i vÆ°á»n hoa, bởi vì bằng má»i cách ngà i cảm nháºn ra cÆ¡n mÆ°a ngay từ trong cái rét thấu xÆ°Æ¡ng mình. NhÆ° má»i báºn, ngà i đã mặc chiếc áo khoác nỉ vá»›i chiết quần lót ống dà i dệt bằng sợi bông thô và dẫu nó bám đầy bụi cÅ© kỹ chÃnh ngà i vẫn gá»i nó là "chiếc quần lót của kẻ mạnh". Ngà i mặc quần dà i ống hẹp nhÆ°ng không đóng cúc quần và cÅ©ng không dùng chiếc cúc và ng vốn thÆ°á»ng dùng để đóng kÃn cổ áo sÆ¡ mi lại, bởi vì ngà i vẫn có ý Ä‘i và o nhà tắm. Sau đó ngà i Ä‘á»™i chiếc áo khoác nỉ lên đầu nhÆ° má»™t chiếc mÅ© chùm đầu, lấy ngón tay chải bá»™ râu ráºm chảy xuống, rồi Ä‘i tiểu tiện ngay ở ngoà i sân. Còn lâu mát trá»i má»›i dáºy và do đó Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya vẫn Ä‘ang ngủ váºt vá» trong túp lá»u lá cá» mục vì mÆ°a dầm. Ngà i không nhìn thấy cụ nhÆ° chẳng bao giá» ngà i nhìn thấy và cÅ©ng không nghe thấy câu nói không thể hiểu được mà bóng ma cha ngà i nói vá»›i ngà i khi cụ giáºt mình thức dáºy vì dòng nÆ°á»›c đái nóng bá»ng rÆ¡i lá»™p bá»™p trên đôi già y cụ. Ngà i chÆ°a và o nhà tắm vá»™i không phải vì lạnh và vì ẩm mà vì sÆ°Æ¡ng mù dà y đặc của tháng mÆ°á»i. Khi trở vá» xưởng kim hoà n ngà i ngá»i thấy mùi nồng khét của các bếp nấu do Santa Sôphia đê la Piêđat Ä‘ang nhóm, và ngà i đứng ở nhà bếp đợi cho đến khi cà phê sôi để mang má»™t tách cà phê không pha Ä‘Æ°á»ng vá» phòng mình. NhÆ° tất cả má»i buổi sáng, Santa Sôphia đê la Piêđat há»i ngà i hôm nay là ngà y thứ mấy, ngà i trả lá»i rằng hôm nay là thứ tÆ° ngà y mÆ°á»i má»™t tháng mÆ°á»i. Vì nhìn ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà bạo dạn rạng rỡ trong ánh lá»a, mà ngay cả trong lúc ấy cÅ©ng nhÆ° bất cứ thá»i Ä‘iểm nà o khác trong Ä‘á»i mình ngà i thấy bà hiển hiện má»™t cách trá»n vẹn, và do đó ngay láºp tức ngà i nhá»› lại má»™t ngà y mÆ°á»i má»™t tháng mÆ°á»i, Ä‘ang lúc chiến tranh ác liệt, má»™t niá»m tin chắc khá thô bạo nói rằng ngÆ°á»i con gái ngủ vá»›i ngà i đã chết khiến ngà i thức dáºy. Thá»±c thế, cô gái đã chết và ngà i không bao giá» quên cái ngà y ấy bởi vì chÃnh cô ta trÆ°á»›c đó má»™t giỠđã há»i ngà i hôm nay là thứ mấy. Mặc dù đã có sá»± gợi nhá»› ấy, ngay lần nà y ngà i cÅ©ng chÆ°a ý thức đầy đủ vá» các Ä‘iá»m báo đã từ bá» ngà i đến mức Ä‘á»™ nà o, rồi trong lúc cà phê sôi, hoà n toà n vì tò mò chứ không vẩn má»™t chút hoà i nhá»› nhá» nhặt nà o, ngà i vẫn tiếp tục nghÄ© vá» ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà , mà tên của cô ta ngà i không bao giá» biết, mà gÆ°Æ¡ng mặt cô ta ngà i chÆ°a từng nhìn rõ, bởi vì ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà ấy đã va vấp trong bóng tối để lần mò cho tá»›i chiếc võng ngà i nằm. Tuy nhiên, trong ná»—i trông trải của biết bao cô gái đã đến vá»›i cuá»™c Ä‘á»i ngà i bằng chÃnh hình thức ấy, ngà i đã không nhá»› rằng cô ta chÃnh là ngÆ°á»i trong phút giây gặp gỡ lần đầu đầy cảm kÃch ấy đã suýt chết chìm trong nÆ°á»›c mắt, và chÆ°a đầy má»™t giá» trÆ°á»›c khi chết còn hứa sẽ yêu ngà i mãi mãi, yêu ngà i cho đến khi chết. Ngà i không nghÄ© đến cô ta nữa, cÅ©ng sẽ không nghÄ© đến bất kỳ ai ở nÆ¡i nà o, sau khi ngà i đã bÆ°á»›c và o xưởng kim hoà n, châm đèn sáng để đếm những con cá và ng trong há»™p sắt tây. MÆ°á»i con cả thảy, kể từ Ä‘á»™ quyết định sẽ không bán chúng nữa, ngà i chỉ là m hai con má»—i ngà y, và khi nà o đủ số hai mÆ°Æ¡i nhăm con ngà i lại Ä‘em nung chảy ra để là m lại từ đầu. Ngà i cặm cụi là m việc suốt buổi sáng, hoà n toà n táºp trung tÆ° tưởng và o công việc không há» nghÄ© ngợi gì hết, không há» hay biết rằng và o lúc mÆ°á»i giá» trá»i bắt đầu đổ mÆ°a, rồi có ai đó Ä‘i qua trÆ°á»›c cá»a xưởng kim hoà n gà o má»i ngÆ°á»i đóng các cá»a lại kẻo nÆ°á»›c ngáºp nhà , và ngà i hoà n toà n không còn biết đến chÃnh mình nữa, cho tá»›i khi Ucsula bÆ°á»›c và o xưởng mang theo suất cÆ¡m trÆ°a cho ngà i và tắt đèn.
- Trá»i Æ¡i, mÆ°a chi mà dữ thế, - Ucsula nói.
- MÆ°a tháng mÆ°á»i mà ! - ngà i nói.
Lúc nói câu ấy, ngà i vẫn không rá»i mắt khá»i con cá và ng đầu tiên là m trong ngà y, bởi vì ngà i cố khảm con ngÆ°Æ¡i và ng và o đôi mắt nó. Chỉ khi là m xong, và đặt nó và o thùng sắt tây lúc ấy ngà i má»›i xì xụp húp xúp. Sau đó ngà i ăn, rất cháºm rãi, miếng thịt xà o vá»›i hà nh, cÆ¡m trắng cùng vá»›i những lát chuối rán, tất cả những món ăn nà y Ä‘á»u để chung trong má»™t cái Ä‘Ä©a to. Cái lối ăn ngon miệng của ngà i không bị đảo lá»™n trong hoà n cảnh tất đẹp nhất cÅ©ng nhÆ° trong những hoà n cảnh khó khăn ác liệt nhất. Khi sắp ăn xong, ngà i cảm thấy muốn được nghỉ ngÆ¡i.
Theo má»™t quan niệm khoa há»c, ngà i không bao giá» là m việc, Ä‘á»c sách, tắm táp và kể cả nháºp phòng nếu chÆ°a được hai giá» cho bá»™ máy tiêu hoá là m việc và đó là má»™t niá»m tin rất bá»n vừng đến mức đôi lúc ngà i để cháºm việc thá»±c hiện các tráºn đánh nhằm tránh cho quân sÄ© khá»i mắc bệnh sung huyết. Váºy là ngà i lên võng nằm, dùng con dao nhÃp gỡ cục sáp đút nút tai, rồi sau đó mấy phút ngà i đã ngủ khì. Ngà i mÆ¡ thấy mình Ä‘i và o má»™t ngôi nhà trống, tÆ°á»ng trắng và ná»—i lo lắng mình là ngÆ°á»i đầu tiên bÆ°á»›c và o ngôi nhà nà y khiến ngà i băn khoăn. Trong giấc mÆ¡ ấy, ngà i nhá»› là đêm trÆ°á»›c mình đã mÆ¡ thấy nhÆ° thế và không chỉ đêm trÆ°á»›c đó mà tất cả các đêm trong những năm cuối cùng của Ä‘á»i mình ngà i từng mÆ¡ thấy nhÆ° váºy rồi. Ngà i biết rằng hình ảnh ấy bị xoá nhoà khá»i trà nhá»› khi mình thức dáºy, bởi vì giấc mÆ¡ lặp Ä‘i lặp lại ấy có đặc tÃnh chà được nhá»› lại trong chÃnh giấc mÆ¡. Quả nhiên, sau đó má»™t lát, khi bác phó cạo gõ cá»a xưởng kim hoà n, đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya đã thức dáºy vá»›i cảm giác mình vô tình ngủ thiếp Ä‘i trong mấy phút ngắn ngủi và rằng mình chÆ°a kịp mÆ¡ thấy gì hết.
- Hôm nay không cắt tóc đâu, - ngà i nói với bác phó cạo. - Xin hẹn bác và o ngà y thứ sáu nhé.
Bá»™ râu lốm đốm những sợi trắng của ngà i đã ba ngà y chÆ°a cạo, nhÆ°ng ngà i cảm thấy chÆ°a cần thiết phải cạo, nếu nhÆ° ngà y thứ sáu tá»›i ngà i sẽ cắt tóc thì sẽ là m luôn má»™t thể. Mồ hôi nhá»›p nhúa của giấc ngủ trÆ°a không há» mong muốn đã là m tấy Ä‘á» những vết sẹo bị mò cắn ở nách ngà i. Trá»i đã tạnh mÆ°a nhÆ°ng mặt trá»i vẫn chÆ°a hiện ra. Ãại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya nấc má»™t cú ợ hÆ¡i đến to và cú ợ hÆ¡i nà y đã trả lại nÆ¡i đầu lưỡi ngà i cái vị chua của bát xúp vừa ăn. Và nó nhÆ° má»™t mệnh lệnh của cÆ¡ thể buá»™c ngà i phải khoác chiếc áo khoác lên vai và đi ra cầu tiêu ngay. Ngà i ngồi trong cầu tiêu quá thá»i gian cần thiết, ngồi chồm há»—m trên đám phân lầy nhầy trà o ra khá»i miệng chiếc thùng gá»— hứng ở dÆ°á»›i, cho đến khi thói quen nhắc ngà i nhá»› là đã đến giá» là m việc buổi chiá»u. Trong lúc ngồi đợi, ngà i lại nhá»› rằng hôm nay là ngà y thứ tÆ° và rằng Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô chÆ°a có mặt ở xưởng kim hoà n vì hôm nay là ngà y trả lÆ°Æ¡ng tại các đồn Ä‘iá»n của Công ty chuối. Cái ká»· niệm nà y nhÆ° tất cả các ká»· niệm khác trong những năm cuối Ä‘á»i, ngà i mang theo nó không phải để nhá»› lại những năm tháng chiến tranh. Ngà i nhá»› rằng đại tá Hêrinênđô Mackêt có má»™t lần đã hứa vá»›i mình rằng sẽ tìm cho mình má»™t con ngá»±a có ngôi sao trắng ở ngay trán và rằng đã lâu rồi vẫn không thấy đại tá nhắc lại chuyện nà y. Sau đó ngà i lại nghÄ© đến những câu chuyện tản mạn khác, nhÆ°ng ngà i nhá»› lại chúng không theo má»™t trình tá»± nà o. Vì để khá»i nghÄ© đến những chuyện khác, ngà i đã há»c để suy nghÄ© vá» chúng trong ná»—i giá lạnh của Ä‘á»i mình, để những ká»· niệm không thể tránh được ấy có trở lại vẫn không khiến ngà i phải mủi lòng. Khi trở vá» xưởng kim hoà n, do thấy bầu trá»i đã khô ráo, ngà i quyết định lúc nà y mà đi tắm thì tuyệt, nhÆ°ng Amaranta đã cản trở ngà i. Váºy là ngà i bắt tay và o là m con cá và ng thứ hai trong ngà y. Trong lúc ngà i Ä‘ang móc Ä‘uôi và o con cá thì mặt trá»i ló ra rất mạnh đến mức ánh sáng gầm lên thà nh tiếng nhÆ° tiếng má»™t chiếc tà u đánh cá. Bầu trá»i được tráºn mÆ°a kéo dà i ba ngà y là m cho thanh sạch nay lại đông đặc kiến cánh bay. Láºp tức ngà i lại thấy mình buồn đái, rồi ngà i cố nhịn cho đến khi là m xong con cá và ng. Ngà i bÆ°á»›c ra sân và o lúc bốn giá» mÆ°á»i lăm, nghe thấy từ xa vá»ng đến tiếng kèn đồng, tiếng trống inh á»i và tiếng reo vui đùa của trẻ nhá», và lần đầu tiên kể từ ngà y còn là má»™t chà ng thanh niên tá»›i nay, ngà i đã giẫm lên cạm bẫy của ná»—i hoà i nhá»› má»™t cách có ý thức, rồi ngà i sống lại buổi chiá»u kỳ diệu của những ngÆ°á»i digan mà cha ngà i đã dẫn ngà i Ä‘i xem nÆ°á»›c đá. Santa Sôphia đê la Piêđat bá» dở những công việc Ä‘ang là m trong nhà bếp, chạy ra cá»a chÃnh:
- Xiếc! - bà gà o lên.
Ãáng lẽ Ä‘i ra gốc cây dẻ, đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya lại Ä‘i ra cổng cánh, rồi lẫn và o đám ngÆ°á»i tò mò Ä‘ang đứng xem gánh xiếc diá»…u hà nh qua. Ngà i nhìn thấy má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà mặc quần áo mà u và ng cưỡi trên bà nh má»™t con voi. Ngà i nhìn thấy má»™t chú lạc Ä‘Ã má»™t bÆ°á»›u buồn bã. Ngà i nhìn thấy má»™t chú gấu cầm chiếc muôi gõ và o má»™t cái xoong theo nhịp phách của âm nhạc. Ngà i nhìn thấy những anh há» Ä‘ang là m xiếc leo dây Ä‘i sau cùng. Má»™t lần nữa ngÆ°á»i ta lại nhìn thấy trên gÆ°Æ¡ng mặt ngà i ná»—i cô Ä‘Æ¡n đáng thÆ°Æ¡ng của ngà i khi Ä‘oà n xiếc đã Ä‘i qua và trên Ä‘Æ°á»ng cái chỉ còn lại khoảng không rá»±c sáng, bầu không khà lại Ä‘en đặc những con kiến cánh bay và nhá»™t số kẻ tò mò thò đầu rúc và o vá»±c thẳm không cùng của sá»± mÆ¡ hồ. Lúc ấy ngà i má»›i Ä‘i trở lại gốc cây dẻ, rồi trong lúc đái, ngà i cố tiếp tục nghÄ© đến gánh xiếc, nhÆ°ng ngà i không bắt gặp kà ức nữa. Ngà i giÆ¡ hai cánh tay lên ôm lấy đầu mình, giống nhÆ° má»™t chú gà con, rồi ngà i đứng yên, trán tì và o thân cây dẻ. Gia đình không hay biết chuyện đó. Mãi đến ngà y hôm sau, và o lúc mÆ°á»i má»™t giá» sáng, khi Santa Sôphia đê la Piêđat Ä‘i và o sân sau để đổ rác, bà rợn tóc gáy thấy đám diá»u hâu Ä‘ang sà xuống, sà xuống.
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 10:12 AM.
|
![Old](images/styles/zingblue/statusicon/post_old.gif)
02-09-2008, 02:36 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 14
Kỳ nghỉ hè cuối cùng của Mêmê trùng đúng và o thá»i gian để tang ngà i đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya. Trong ngôi nhà cá»a đóng im ỉm suốt ngà y nà y không có chá»— cho các cuá»™c vui. NgÆ°á»i ta thì thầm nói chuyện, lặng lẽ ăn, cầu kinh má»™t ngà y ba buổi và ngay đến các buổi chÆ¡i Ä‘Ã n tiểu phong cẩm cÅ©ng mang âm Ä‘iệu tang tóc. Mặc dù thầm ghét ngà i đại tá, nhÆ°ng do cảm kÃch trÆ°á»›c lòng thà nh kÃnh trang trá»ng mà chÃnh phủ đã bà y tỠđể tưởng niệm kẻ tá» thù của mình, PhecnanÄ‘a là ngÆ°á»i đã tổ chức tháºt chu đáo đám tang đó. NhÆ° thÆ°á»ng lệ Aurêlianô Sêgunđô lại ngủ ở nhà trong lúc con gái ông nghỉ hè, và PhecnanÄ‘a cần phải là m má»™t việc gì đó ngõ hầu lấy lại danh dá»± má»™t ngÆ°á»i vợ chÃnh thức, vì năm sau, Mêmê đón nháºn đứa em gái vừa má»›i sinh, được đặt tên là Amaranta Ucsula, má»™t cái tên do má»i ngÆ°á»i đặt bất chấp nguyện vá»ng của bà mẹ.
Mêmê đã há»c xong. Văn bằng chứng thá»±c cô là má»™t nghệ sÄ© Ä‘Ã n tiểu dÆ°Æ¡ng cầm đã được công nháºn nhá» trình Ä‘á»™ Ä‘iêu luyện mà cô đã sá» dụng để chÆ¡i các bản nhạc dân gian thế ká»· XVII trong buổi lá»… mừng kết quả há»c táºp và vá»›i buổi lá»… ấy ngÆ°á»i ta cÅ©ng là m lá»… Ä‘oạn tang cho ngà i đại tá. Các vị khách má»i khâm phục cô không chỉ ở nghệ thuáºt biểu diá»…n mà hÆ¡n nữa còn ở tÃnh cách nhị nguyên của cô… TÃnh nết bông lông và có khi nhõng nhẽo trẻ con của cô dÆ°á»ng nhÆ° không phù hợp vá»›i bất kỳ má»™t hoạt Ä‘á»™ng nghiêm chỉnh nà o nhÆ°ng khi ngồi xuống bên cạnh cây Ä‘Ã n tiểu dÆ°Æ¡ng cầm láºp tức cô trở nên má»™t cô gái khác hẳn. Nét chÃn chắn không lá»™ trÆ°á»›c đã Ä‘em đến cho cô dáng vẻ ngÆ°á»i lá»›n. Cô luôn luôn nhÆ° thế. Thá»±c ra Mêmê không có thiên hÆ°á»›ng nà o rõ rệt, nhÆ°ng cô đã già nh được những kết quả cao nhất nhá» luôn luôn là m việc vá»›i má»™t ká»· luáºt nghiêm khắc cất để tránh mâu thuẫn vá»›i mẹ mình. Giá có buá»™c cô há»c bất kỳ nghá» nà o khác thì chắc chắn cô cÅ©ng sẽ già nh được kết quả tÆ°Æ¡ng tá»±. Ngay từ khi còn rất nhá» tuổi, tÃnh cách nghiêm khắc của PhecnanÄ‘a đã là m cô khó chịu, nhÆ°ng cô vốn có thói quen hy sinh vì ngÆ°á»i khác, và nhiá»u lúc thói quen nà y còn lá»›n hÆ¡n cả việc há»c tiểu dÆ°Æ¡ng cầm mà cô theo Ä‘uổi chỉ để khá»i va chạm vá»›i bà mẹ cố chấp của mình. Trong buổi lá»… bế giảng, cô có cảm giác hân hoan rằng tấm bằng được viết vá»›i những con chữ gôtÃch và những chữ viết hoa có hình trang trà kèm theo sẽ giải thoát cô khá»i lá»i cam kết mà cô đã chấp nháºn không phải chỉ để vâng lá»i, cÅ©ng chẳng phải để yên thân, và cô tin rằng kể từ phút giây nà y, ngay cả PhecnanÄ‘a cố chấp cÅ©ng sẽ khá»i phải báºn tâm đến cây Ä‘Ã n đã bị các cô nữ tu sÄ© coi là váºt lá»—i thá»i trong viện bảo tà ng. Trong những năm đầu tiên, cô tin rằng những tÃnh toán của mình sai bét bởi vì sau khi má»™t ná»a thị trấn đã ngủ rồi, thì không chỉ trong phòng khách nhà cô, mà trong không biết bao nhiêu buổi vui chung, các buổi há»p mặt ở nhà trÆ°á»ng và các buổi lá»… kỉ niệm được tổ chức ở Macônđô, mẹ cô vẫn tiếp tục má»i đến những thÃnh giả má»›i mà bà biết chắc há» có khả năng đánh giá những phẩm chất của cô con gái. Sau khi Amaranta mất và chỉ đến khi ấy thôi, khi mà má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u không bÆ°á»›c chân ra khá»i nhà trong thá»i gian để tang, Mêmê má»›i có thể hoà n toà n không bị lệ thuá»™c và o cây Ä‘Ã n tiểu dÆ°Æ¡ng cầm và có thể bá» quên chùm chìa khoá ở bất kỳ tủ quản áo nà o mà không còn phải lo PhecnanÄ‘a sẽ khó chịu lục soát xem lúc nà o và ai đã là m mất thìa khoá. Mêmê chịu Ä‘á»±ng những sá»± phô trÆ°Æ¡ng của mẹ vá»›i lòng nhẫn nại mà cô đã có trong lúc há»c. Ãó là cái giá cô phải trả cho tá»± do của mình. PhecnanÄ‘a quá Ä‘á»—i sung sÆ°á»›ng trÆ°á»›c thái Ä‘á»™ hiá»n là nh của con gái, quá Ä‘á»—i tá»± hà o trÆ°á»›c lòng thán phục của má»i ngÆ°á»i đối vá»›i tà i nặng của cô, đến mức bà không ngăn cản việc các cô bạn gái đến chÆ¡i cháºt cả nhà , việc cô Ä‘i chÆ¡i cả buổi chiá»u ở ngoà i đồng chuối và đi xem những bá»™ phim luôn được cha Antôniô Isaben công khai cho phép chiếu cùng vá»›i Aurêlianô Sêgunđô hoặc vá»›i các bà bạn tin cáºy của gia đình. Trong những lúc vui vẻ ấy, những sở thÃch Ä‘Ãch thá»±c của Mêmê được bá»™c lá»™ rõ nét. Hạnh phúc của cô ở đầu bên kia của ká»· cÆ°Æ¡ng ná»n nếp, trong các cuá»™c vui ồn Ä©, trong các cuá»™c nói chuyện tầm phà o vá» tình yêu, trong những buổi các cô gái khoá trái cá»a buồng để cùng nhau táºp hút thuốc lá và nói vá» bá»n con trai, và đã có lần há» chuyá»n tay nhau tu hết ba chai rượu trắng rồi cuối cùng há» khoả thân để so Ä‘á» các bá»™ pháºn trên cÆ¡ thể mình. Sẽ chẳng bao giá» Mêmê quên dược cái đêm cô bÆ°á»›c và o nhà miệng nhai rá»… cam thảo và vì không ai phát hiện ra mình Ä‘ang bị rượu váºt đổ, cô ngồi xuống bên chiếc bà n PhecnanÄ‘a và Amaranta Ä‘ang lặng lẽ ăn cÆ¡m tối. TrÆ°á»›c đó cô đã trải qua hai giá» khủng khiếp ở trong phòng má»™t ngÆ°á»i bạn gái, khóc lóc hoà i vì buồn và vì sợ hãi, và ở bá» bên kia cuá»™c khủng hoảng tâm trạng ấy cô bắt gặp má»™t cảm giác dạn dÄ© rất lạ lùng mà mình vẫn còn thiếu để trốn khá»i trÆ°á»ng há»c, để nói vá»›i mẹ mình bằng những lá»i nà y lá»i ná» khiến bà phải nổi cáu vá» cây Ä‘Ã n tiểu dÆ°Æ¡ng cầm. Ngồi ở ngay đầu bà n ăn, Ä‘ang húp bát nÆ°á»›c canh gà mà khi và o tá»›i dạ dà y nó giống nhÆ° má»™t thứ thuốc tiên là m sống lại ngÆ°á»i chết, Mêmê nhìn thấy PhecnanÄ‘a và Amaranta chìm trong vắng ánh sáng khắc nghiệt của thá»±c tại. Cô phải cố gắng tá»± kìm mình để khá»i nói thẳng và o mặt há» vá» những sá»± giả tạo, vá» trà tuệ nghèo nà n và những thèm khát danh dá»± hão của há». Kể từ kỳ nghỉ hè thứ hai trở Ä‘i, cô biết rằng cha mình chỉ sống ở nhà để giữ thể diện và nhá» hiểu PhecnanÄ‘a nhÆ° đã hiểu bà và nhỠđã giúp bà để sau đó hiểu Pêtra Côtêt, cô đã tán thà nh cha mình. CÅ©ng có lúc cô muốn là m con gái của ngÆ°á»i tình của cha mình. Trong hÆ¡i men chếnh choáng, Mêmê đã nghÄ© rằng nếu nhÆ° thá»i Ä‘iểm ấy cô bà y tá» những suy tÆ° của mình thì chắc má»i ngÆ°á»i không khá»i ngạc nhiên và niá»m vui thầm lặng của trò ranh mãnh lá»™ ra quá Æ° mạnh mẽ đến mức PhecnanÄ‘a đã nháºn ra:
- Con là m sao váºy? - bà há»i.
- Chẳng là m sao cả, - Mêmê trả lá»i. - Hầu nhÆ° đến táºn bây giá» con má»›i phát hiện ra là con yêu bà trẻ và mẹ biết nhÆ°á»ng nà o.
Amaranta giáºt mình nháºn thấy rất rõ trong câu trả lá»i ấy có hà m chứa ý tứ căm giáºn. Trái lại PhecnanÄ‘a rất cảm Ä‘á»™ng đến ná»—i bà thấy mình lại phát Ä‘iên khi Mêmê thức dáºy và o lúc ná»a đêm đầu cứ ngá» nguy vì Ä‘au Ä‘á»›n và cứ nghẹn thở vì những cứ nôn ra máºt. Bà đưa cô má»™t lá» dầu hải ly, đắp lên bụng cô má»™t lá cao mù tạc và chÆ°á»m lên đầu cô má»™t túi nÆ°á»›c đá, rồi bà bắt cô ăn kiêng và ở trong nhà kÃn gió suốt năm ngà y liá»n theo Ä‘Æ¡n thuốc của viên bác sÄ© ngông cuồng ngÆ°á»i Pháp má»›i đến, ngÆ°á»i sau hai giá» khám bệnh đã Ä‘i đến kết luáºn quái gở: cô gái bị rối loạn kinh nguyệt. Trong trạng thái tinh thần suy sụp, Mêmê không còn cách nà o hÆ¡n là nÃn lặng. Ucsula lúc nà y tuy đã mù hẳn nhÆ°ng vẫn hoạt bát và sáng láng, là ngÆ°á»i duy nhất đã chẩn Ä‘oán chÃnh xác. "Ãối vá»›i ta, - cụ nghÄ©, - những triệu chứng nà y là những triệu chứng biểu hiện rõ ở bá»n say rượu. NhÆ°ng không những cụ bác bỠý nghÄ© ấy mà cụ còn tá»± trách sá»± há»i hợt trong suy nghÄ© của mình. Aurêlianô Sêgunđô cảm thấy nhức nhối lÆ°Æ¡ng tâm khi nhìn thấy tình trạng kiệt sức của Mêmê do đó ông hứa trong tÆ°Æ¡ng lai sẽ quan tâm đến cô nhiá»u hÆ¡n. Quan hệ thân máºt và vui vẻ giữa ngÆ°á»i cha và cô con gái đã nảy sinh nhÆ° thế đấy, và quan hệ nà y trong má»™t thá»i gian đã giải thoát ông khá»i những cuá»™c vui cô Ä‘Æ¡n và nó cÅ©ng giải thoát Mêmê khá»i sá»± quản thúc của PhecnanÄ‘a mà không gây ra những cuá»™c cãi vã không thể tránh khá»i trong gia đình. Thế là lúc ấy, Aurêlianô Sêgunđô phá»›t lá» má»i lá»i cam kết để ở bên cạnh. Mêmê, dà nh cho cô phần lá»›n thá»i gian rảnh rá»—i của mình để dẫn cô Ä‘i xem phim hay xem xiếc. Trong những ngà y gần đây, thân xác ục ịch cháºm chạp không cho phép ông cúi xuống buá»™c nút già y, và sá»± sung mãn đã khiến cho ông bắt đầu kim hồ hởi. Sá»± phát hiện vá» cô con gái đã là m sống lại trong ông tâm tÃnh hồ hởi của thá»i trẻ, và ná»—i thÃch thú được ở gần con gái đã dần dằn tách ông khá»i sá»± ăn chÆ¡i phung phÃ. Mêmê nở rá»™ trong tuổi trưởng thà nh. Cô không đẹp cÅ©ng nhÆ° Amaranta không bao giỠđẹp, nhÆ°ng cô cởi mở, dá»… gần và ngay từ phút gặp gỡ đầu tiên đã cho ta cảm giác dá»… mến. Cô có đầu óc tân tiến. Và cái đầu óc tân tiến nà y thÆ°Æ¡ng hại cho tÃnh kiêu ngạo lá»—i thá»i và trái tim chai sạn của PhecnanÄ‘a, và được Aurêlianô Sêgunđô rất hà i lòng ủng há»™. Ông chÃnh là ngÆ°á»i đã quyết định lôi cô ra khá»i phòng ngủ từ lúc còn bé, nÆ¡i những con mắt hãi hùng của các vị thánh vẫn tiếp tục là m cô sợ hãi ngay khi cô đã ở tuổi thà nh niên, và ông đã sắp đặt cho cô má»™t phòng có giÆ°á»ng đệm, má»™t phòng trang Ä‘iểm rá»™ng rãi và những tấm rèm cá»a bằng nỉ mà ông không biết rằng đó chÃnh là hình ảnh thứ hai của căn phòng Pêtra Côtêt. Ông quá Æ° hà o phóng đối vá»›i cô đến ná»—i ngay cả số tiá»n ông có bao nhiêu ông cÅ©ng không biết, vì rằng chÃnh cô đã móc chúng từ các túi ra, và ông đã cung cấp cho cô biết bao đồ trang sức má»›i má»—i khi cô đến các đại lý của Công ty chuối. Căn phòng của Mêmê đầy những túi Ä‘á»±ng đá bá»t đánh bóng móng tay, những lô uốn tóc, những cái đánh bóng răng, những há»™p thuốc tô cho xanh mi mắt, rồi cÆ¡ man nà o là thuốc mỹ phẩm và các đồ trang sức lạ lẫm đến ná»—i cứ má»—i báºn bÆ°á»›c và o phòng PhecnanÄ‘a lại đâm lo lắng vá»›i ý nghÄ© rằng phòng trang Ä‘iểm của cô con gái chẳng khác gì phòng trang Ä‘iểm của bá»n Ä‘iếm tân thá»i. Tuy nhiên, trong thá»i kỳ ấy, PhecnanÄ‘a hoạt Ä‘á»™ng theo má»™t thá»i gian biểu được chia sẻ giữa nhiệm vụ chăm sóc bé Amaranta Ucsula lúc nà y hãy còn là m nÅ©ng và hay bệnh táºt vá»›i việc viết những bức thÆ° đầy cảm Ä‘á»™ng cho các vị thầy thuốc không thể nhìn thấy Váºy là , khi phát hiện ra sá»± đồng loã giữa chồng vá»›i con gái, thì lá»i hứa duy nhất bà đòi há»i ở Aurêlianô Sêgunđô là ông sẽ không dẫn Mêmê tá»›i nhà Pêtra Côtêt. Ãó là má»™t sá»± đòi há»i vô nghÄ©a vì ả nhân tình Ä‘ang lá»™n ruá»™t trÆ°á»›c tình thân máºt giữa cha con Aurêlianô Sêgunđô, đến mức ả chẳng thiết là m quen vá»›i Mêmê nữa. Má»™t ná»—i lo chÆ°a há» biết tá»›i là m cho ả Ä‘au Ä‘á»›n khắc khoải nhÆ° thể bản năng đã mách cho ả hay rằng Mêmê chỉ cần yêu á»ng ta thôi là đã có thể già nh lầy cái Ä‘iá»u mà PhecnanÄ‘a không thể già nh được: chiếm mất của ả má»™t thứ tình yêu vốn được coi là tình yêu bá»n chặt gắn bó vá»›i nhau cho đến chết. Lần đầu tiên Aurêlianô Sêgunđô phải chịu Ä‘á»±ng cảnh mặt sÆ°ng mà y sỉa và những cú đá thúng đụng nia khủng khiếp của nhân tình đến ná»—i ông đâm sợ rằng những chiếc hòm từng mang Ä‘i mang lại của mình lại lên Ä‘Æ°á»ng trở vá» nhà vợ. NhÆ°ng Ä‘iá»u nà y không xảy ra. Không má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nà o hiểu kỹ má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nhÆ° Pêtra Côtêt hiểu nhân tình của mình, và ả biết rằng những chiếc hòm ấy sẽ ở nguyên vị trà từ khi chúng được mang đến, bởi vì nếu có cái gì mà Aurêlianô Sêgunđô ghê tởm thì đó chÃnh là việc phải đảo lá»™n cuá»™c Ä‘á»i vì những sá»± tu tỉnh và thay đổi nếp sống. Váºy những chiếc hòm đã ở đâu thì cứ ở nguyên đấy, và Pêtra Côtêt lao và o việc già nh lại ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông ấy bằng cánh mà i sắc thứ vÅ© khà duy nhất mà cô con gái không thể nà o địch nổi. Ãó cÅ©ng là má»™t cố gắng không cần thiết, vì rằng Mêmê không bao giá» có ý định tham dá»± và o những vấn Ä‘á» riêng của cha mình. Cô không có thừa thá»i gian để mà là m phiá»n ai. ChÃnh cô tá»± quét lấy phòng và sá»a sang giÆ°á»ng chiếu đúng nhÆ° các nữ tu sÄ© đã dạy bảo cô. Buổi sáng cô lo thêu may váy áo của mình, lúc thì ngồi thêu ở ngoà i hà nh lang, lúc thì ngồi may bên chiếc máy may quay tay của Amaranta. Trong lúc má»i ngÆ°á»i ngủ trÆ°a, cô ngồi luyện Ä‘Ã n tiểu dÆ°Æ¡ng cầm trong hai giá» liá»n vì biết rằng sá»± cần mẫn hà ng ngà y sẽ giữ yên lòng PhecnanÄ‘a. CÅ©ng chÃnh vì lý do đó, cô vẫn tiếp tục trình diá»…n các bản giao hưởng trong các buổi bán hà ng từ thiện và các buổi vui trong trÆ°á»ng há»c mặc dù những lá»i má»i ngà y má»™t thÆ°a hÆ¡n. thiá»u đến, cô chải chuốt, mặc bá»™ quần áo giản dị nhất, Ä‘i đôi già y cao cổ và nếu nhÆ° không cần phải Ä‘i theo Aurêlianô Sêgunđô, cô sẽ đến nhà các bạn gái là nÆ¡i cô sẽ ở chÆ¡i cho đến giá» cÆ¡m tối. Hãn hữu lắm Aurêlianô Sêgunđô má»›i không đến tìm cô để dẫn Ä‘i xem phim.
Trong đám bạn của Mêmê có ba cô gái Mỹ đã phá bá» cái hà ng rà o của khu nhà chung cÆ° giống "khu chuồng gà mắc Ä‘iện" và có quan hệ bạn bè vá»›i các cô gái là ng Macônđô. Má»™t trong ba cô ấy là cô Patrixia Brao. Do cảm kÃch trÆ°á»›c tấm lòng hà o hiệp của Aurêlianô Sêgunđô, ngà i Brao đã mở cá»a nhà mình cho Mêmê và má»i cô tham dá»± các buổi khiêu vÅ© ngà y thứ bảy vốn là những dịp duy nhất ngÆ°á»i Mỹ cùng vui chÆ¡i vá»›i ngÆ°á»i bản xứ. Khi PhecnanÄ‘a biết chuyện, bà tạm thá»i gác chuyện chăm sóc bé Amaranta Ucsula và việc viết thÆ° cho các thầy thuốc không thể nhìn thấy của bà , để là m cho to chuyện thêm. "Con hãy nghÄ© mà xem, - bà nói vá»›i Mêmê, - ngà i đại tá nằm dÆ°á»›i mồ sẽ nghÄ© gì nà o?". Bà tìm sá»± đồng tình ủng há»™ của Ucsula. NhÆ°ng cụ già mù loà nà y, trái vá»›i Ä‘iá»u má»i ngÆ°á»i chỠđợi đã cho rằng chẳng có gì đáng phải lo ngại trong việc Mêmê tham dá»± các buổi khiêu vÅ© cÅ©ng nhÆ° chăm chút các quan hệ bạn bè vá»›i những ngÆ°á»i Mỹ cùng lá»a tuổi, miá»…n sao cô chắt gái lúc nà o cÅ©ng biết giữ vững quan Ä‘iểm của mình và đừng để mình trở thà nh đồ đệ của đạo Tin là nh là được rồi. Mêmê lÄ©nh há»™i rất đúng tÆ° tưởng của cụ cố ná»™i, và và o ngà y hôm sau các buổi khiêu vÅ© cô dáºy sá»›m hÆ¡n thÆ°á»ng lệ để Ä‘i lá»… mixa. Sá»± phản đối của PhecnanÄ‘a được duy trì cho đến ngà y Mêmê báo tin ngÆ°á»i Mỹ muốn nghe cô chÆ¡i Ä‘Ã n tiểu dÆ°Æ¡ng cầm và điá»u nà y đã là m bà thay đổi láºp trÆ°á»ng. Lại má»™t lần nữa cây Ä‘Ã n được Ä‘Æ°a ra khá»i nhà và được Ä‘Æ°a đến nhà ngà i Brao, nÆ¡i cô nghệ sÄ© Ä‘Ã n tiểu dÆ°Æ¡ng cầm trẻ tuổi đã nháºn những trà ng vá»— tay chân thà nh nhất và những lá»i chúc mừng nhiệt liệt nhất. Kể từ dạo ấy, cô được má»i đến nhà không chỉ và o các buổi khiêu vÅ© chiá»u thứ bảy mà còn và o các buổi tắm ngà y chủ nháºt ở bể bÆ¡i, và má»—i tuần má»™t bữa cÆ¡m trÆ°a. Mêmê táºp bÆ¡i nhÆ° má»™t váºn Ä‘á»™ng viên chuyên nghiệp, chÆ¡i tennis và táºp ăn xúc xÃch xứ Virginia vá»›i dứa lát. Cô há»c tiếng Anh rất nhanh trong các buổi khiêu vÅ©, táºp bÆ¡i và táºp tennis. Aurêlianô Sêgunđô phấn chấn quá Ä‘á»—i trÆ°á»›c những bÆ°á»›c tiến của cô con gái đến mức ông đã mua má»™t cuốn từ Ä‘iển bách khoa tiếng Anh dà y sáu táºp gồm nhiá»u tranh ảnh mà u của má»™t ngÆ°á»i bán sách rong, để cô Ä‘á»c và o những lúc rá»—i rãi. Việc Ä‘á»c sách lôi cuốn hết tâm tri mà trÆ°á»›c đây cô vẫn dà nh cho cô bạn gái đáng yêu hoặc cho các buổi đóng kÃn phòng để ở trong đó vá»›i các bạn gái, đó không phải vì ngÆ°á»i ta buá»™c cô phải Ä‘á»c nhÆ° má»™t thứ ká»· luáºt mà vì cô không có thú tán nhảm vốn là má»™t thứ bệnh chung của má»i ngÆ°á»i. Cô nhá»› lại lần bị say rượu nhÆ° má»™t cú mạo hiểm ngây thÆ¡ mà cô cảm thấy hết sức ngá»™ nghÄ©nh, đến mức cô kể lại cho Aurêlianô Sêgunđô nghe, và khi nghe, cha cô còn cảm thấy thÃch thú hÆ¡n cả cô. "Nếu mẹ con mà biết được", ông nói vá»›i con gái trong lúc sặc sụa cÆ°á»i. NhÆ° vẫn thÆ°á»ng nói vá»›i cô rằng hãy tin ở mình, ông cÅ©ng đã nói vá»›i cô rằng vá»›i chÃnh lòng tin ấy cô có thể lá»™ cho ông biết mối tình đầu của cô. Và do đó Mêmê đã kể cho ông biết cô thân vá»›i má»™t chà ng thanh niên Mỹ tóc Ä‘á», ngÆ°á»i đã đến đây nghỉ hè vá»›i bố mẹ anh ta. "Bợm nhỉ?", Aurêlianô Sêgunđô cÆ°á»i: "Nếu mẹ con mà biết được". NhÆ°ng Mêmê còn kể cho ông biết chà ng trẻ tuổi ngÆ°á»i Mỹ ấy đã trở vá» nÆ°á»›c và cô vẫn chÆ°a được biết tin tức gì của anh ta. Váºy là sá»± chÃn chắn trong cách suy nghÄ© của cô đã bảo đảm cho gia đình được êm ấm yên vui. Lúc nà y Aurêlianô Sêgunđô dà nh nhiá»u thá»i gian hÆ¡n cho Pêtra Côtêt, và dẫu rằng thể xác và tâm hồn ông không cho phép ông lao và o các cuá»™c vui chÆ¡i bạt mạng nhÆ° trÆ°á»›c đây, ông vẫn không để lỡ dịp tổ chức chúng và không để yên cho cây phong cầm lúc nà y đã có nhiá»u phÃm phải buá»™c lại bằng dây già y. Ở nhà , Amaranta khâu khăn liệm cho mình mà không biết đến bao giá» thì xong, còn Ucsula cứ để mặc cho tuổi già lôi kéo mình đến đáy sâu của sá»± mù loà , là nÆ¡i cái hình ảnh duy nhất có thể nhìn thấy được là hình ảnh cụ Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya ở dÆ°á»›i gốc cây dẻ. PhecnanÄ‘a củng cố quyá»n lá»±c của mình. Những bức thÆ° Ä‘á»u đặn gá»i hà ng tháng cho con trai bà là Hôsê AccaÄ‘iô lúc nà y không há» có lấy má»™t dòng nói dối, ngoại trừ quan hệ thÆ° từ vá»›i các thầy thuốc không thể nhìn thấy, những ngÆ°á»i đã chuẩn Ä‘oán rằng bà có má»™t chá»— viêm tấy ở ruá»™t già và há» Ä‘ang chuẩn bị cho bà được thá»±c nghiệm má»™t cách chữa bệnh bằng Ä‘iá»u khiển từ xa.
NgÆ°á»i ta đồn rằng trong ngôi nhà mệt má»i của dòng há» BuênÄ‘ya sẽ êm ấm và hạnh phúc Ä‘á»i Ä‘á»i nếu nhÆ° cái chết Ä‘á»™t ngá»™t của Amaranta không là m cho cả thị trấn lại má»™t lần nữa nhốn nháo lên. Ãó là má»™t sá»± kiện không ngá». Dẫu rằng bà đã già và sống hoà n toà n cách biệt má»i ngÆ°á»i nhÆ°ng ngÆ°á»i ta vẫn thấy bà chắc chân mạnh tay, Ä‘i đứng ngay ngắn vá»›i cái sức khoẻ bá»n chắc nhÆ° đá mà xÆ°a nay bà vốn có. Không má»™t ai biết được ý nghÄ© của bà kể từ khi bà dứt khoát từ chối đại tá Hêrinênđô Mackêt và đóng chặt cá»a buồng để má»™t mình ở trong nhà mà khóc lóc. Khi ra khá»i phòng bà đã cạn sạch nÆ°á»›c mắt.
NgÆ°á»i ta không thấy bà khóc trÆ°á»›c việc Rêmêđiôt - NgÆ°á»i đẹp bay lên trá»i, trÆ°á»›c việc trong má»™t thá»i gian ngắn cả mÆ°á»i bảy ngÆ°á»i con trai của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya bị tà n sát, trÆ°á»›c cái chết của chÃnh ngà i đại tá, vốn là ngÆ°á»i bà yêu mến nhất trần Ä‘á»i. Tuy bà đã biểu lá»™ lòng thÆ°Æ¡ng của mình khi má»i ngÆ°á»i bắt gặp thi hà i ngà i ở dÆ°á»›i gốc cây dẻ, nhÆ°ng tuyệt nhiên bà không nhá» má»™t giá»t nÆ°á»›c mắt. Bà đã giúp má»™t tay dá»±ng tá» thi dáºy. Bà mặc cho ngà i bá»™ trang phục chiến binh, cạo râu, chải tóc cho ngà i và bà trang Ä‘iểm bá»™ râu cho ngà i còn đẹp hÆ¡n cả ngà i trang Ä‘iểm nó trong những năm tháng vinh quang của mình. Không má»™t ai nghÄ© rằng trong cá» chỉ ấy, bà đã để lá»™ tình yêu vì má»i ngÆ°á»i đã quen vá»›i sá»± thông thạo tang lá»… của Amaranta. PhecnanÄ‘a đùng đùng nổi cáu cho rằng Amaranta không hiểu những mối quan hệ của đạo CÆ¡ đốc vá»›i cuá»™c sống mà chỉ duy nhất hiểu những quan hệ của nó vá»›i cái chết, nhÆ° thể nó không phải là má»™t tôn giáo mà chỉ là má»™t tá» giấy quảng cáo cho thói câu nệ hình thức ma chay. Amaranta chìm đắm quá sâu trong những kà ức bá» bá»™n của mình để hiểu cho được những lá»i nói ngụ ý sâu xa ấy. Bà đã bÆ°á»›c tá»›i tuổi già vá»›i tất cả ná»—i hoà i nhá»› tÆ°Æ¡i roi rói. Khi nghe những bản nhạc van của Piêtrô Crêspi, bà vẫn có những khao khát muốn khóc nhÆ° cái thuở má»›i lá»›n, nhÆ° thể thá»i gian và sá»± tá»± trừng phạt mình chẳng có nghÄ©a lý gì. Những băng nhạc mà chÃnh bà từng ném và o sá»t rác vá»›i cái cá»› chúng bị hÆ¡i ẩm là m cho mục hết, cứ tiếp tục quay và gõ nhịp trong kà ức bà . Bà đã định nhấn chìm những khao khát ấy trong ná»—i Ä‘am mê tá»™i lá»—i ở giá»›i hạn được phép vá»›i ngÆ°á»i cháu của mình là Aurêlianô Hôsê và bà đã định ẩn nấp dÆ°á»›i sá»± che chở là nh mạnh và cao thượng của đại tá Hêrinênđô Mackêt, nhÆ°ng bà đã không tìm được cách đánh đổ hoà n toà n những khát vá»ng ấy ngay cả trong hà nh Ä‘á»™ng tuyệt vá»ng nhất của tuổi già ; ấy là lúc tắm cho thằng bé Hôsê AccaÄ‘iô ba năm trÆ°á»›c khi gá»i nó Ä‘i há»c và bà đã mân mê nó không nhÆ° má»™t ngÆ°á»i bà đối vá»›i đứa cháu mà lại nhÆ° má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đối vá»›i ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông, nhÆ° chÃnh cô Ä‘iếm tân thá»i đã là m theo lá»i đồn của thiên hạ và nhÆ° chÃnh bà ở tuổi mÆ°á»i hai, mÆ°á»i bốn từng muốn là m đối vá»›i Piêtrô Crêspi, khi thấy chà ng váºn quần áo khiêu vÅ© và tay cầm cây gáºy chỉ huy huyá»n diệu để lấy nhịp từ chiếc máy Ä‘o nhịp. Ãôi lúc cái vết sẹo trên tay kia khiến bà đau khổ vì đã để nó theo mình và đôi lúc nó khiến bà giáºn dữ quá Ä‘á»—i đến mức phải lấy kim châm và o các ngón tay, nhÆ°ng cái vÆ°á»n ổi chÃn rá»™ thÆ¡m lá»±ng của tình yêu Ä‘ang tiến dần tá»›i cõi chết là m bà đau khổ hÆ¡n cả, khiến bà giáºn dữ hÆ¡n cả và cay đắng hÆ¡n cả. NhÆ° đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya nghÄ© đến chiến tranh, Amaranta nghÄ© tá»›i Rêbêca, nghÄ©a là không thể đừng được. NhÆ°ng trong lúc anh trai bà đã tìm được cách là m cho những ká»· niệm ấy khô cằn Ä‘i thì bà chỉ tìm cách khiến chúng nóng bá»ng thêm. Ãiá»u duy nhất bà cầu khẩn Thượng đế trong rất nhiá»u năm là ngà i đừng để bà chết trÆ°á»›c Rêbêca. Cứ má»—i báºn bà đi qua nhà Rêbêca và nháºn thấy ngôi nhà đang ngà y má»™t đổ nát thì bà cảm thấy sung sÆ°á»›ng vá»›i ý nghÄ© Thượng đế Ä‘ang nghe lá»i cầu khẩn của mình.
Có má»™t buổi chiá»u, khi Ä‘ang may vá ở ngoà i hà nh lang, má»™t ý nghÄ© sáng tá» bá»—ng nảy sinh trong tâm trà bà và bà thấy rằng bà sẽ ngồi ở ngay chÃnh cái chá»— ấy, trong chÃnh tÆ° thế ấy và cÅ©ng trong chÃnh ánh sáng ấy, khi ngÆ°á»i ta mang tin Rêbêca đến cho mình. Bà ngồi đợi tin ấy nhÆ° ai đó đợi má»™t bức thÆ°, và rõ rà ng là có thá»i kỳ bà dứt hết cúc để rồi Ä‘Æ¡m lại, chả là vì ngồi rồi không thể địch nổi vá»›i ngồi chá» vốn dà i lê thê và đau khổ hÆ¡n nhiá»u. Trong gia đình không má»™t ai biết rằng Amaranta lúc nà y dệt má»™t tấm khăn liệm quý giá cho Rêbêca. Sau đó, khi Aurêlianô Tristê kể chuyện rằng anh đã thấy bà ta biến thà nh má»™t bóng ma da dẻ nhăn nheo và trên đầu lÆ¡ thÆ¡ còn lại mấy má»› tóc và ng thì bà chẳng ngạc nhiên tà nà o bởi vì hình ảnh được miêu tả ấy đúng y hệt vá»›i hình ảnh Rêbêca mà bà đã mÆ°á»ng tượng thấy từ rất lâu. Bà đã quyết định dá»±ng lại thi hà i Rêbêca, lấy sáp đánh cho da mặt Rêbêca căng má»ng lên và lấy tóc của các bức tượng thánh để là m cho Rêbêca má»™t bá»™ tóc giả. Bà sẽ chế tạo ra má»™t thi hà i đẹp vá»›i khăn liệm bằng vải lanh và má»™t chiếc quan tà i bá»c nỉ có những tua dải Ä‘á» và bà sẽ đặt quan tà i nà y trong sá»± túc trá»±c của những kẻ hầu ngÆ°á»i hạ vốn thÆ°á»ng thấy ở những đám tang lá»™ng lẫy. Bà xây dá»±ng kế hoạch nà y vá»›i biết bao háºn thù đến mức bà phải rùng mình trÆ°á»›c ý nghÄ© rằng bà đã là m đám tang nà y nhÆ° thể vá»›i tất cả lòng yêu của mình, nhÆ°ng bà đã không thể để cho sá»± nhắm lẫn là m cho mình lúng túng mà trái lại bà tiếp tục hoà n thiện những chi tiết hết sức nhá» nhặt đến mức bà trở thà nh má»™t ngÆ°á»i còn tinh thông hÆ¡n cả má»™t nhà chuyên môn trong các lá»… tang. Ãiá»u duy nhất bà không nháºn ra trong kế hoạch dà y công xây dá»±ng nà y là bà có thể chết trÆ°á»›c Rêbêca, mặc dù bà đã tha thiết khẩn cầu Thượng đế Quả nhiên Ä‘iá»u đó đã xảy ra. NhÆ°ng trong những ngà y cuối cùng của Ä‘á»i mình, Amaranta không cảm thấy Ä‘au khổ, trái lại bà cảm thấy mình được giải thoát khá»i má»i ná»—i đắng cay, bởi vì thần chết đã Ä‘em lại cho bà vinh dá»± được báo trÆ°á»›c vá» cái chết sẽ xảy ra sá»›m hÆ¡n dá»± định của mình và i năm. Có má»™t buổi trÆ°a trá»i oi ả sau khi Mêmê đến trÆ°á»ng được Ãt bữa, trong lúc Ä‘ang ngồi khâu ở hà nh lang bà đã nhìn thấy thần chết. Bà nháºn ra ngay nó, và nó chẳng có gì là đáng sợ cả, bởi vì nó là má»™t phụ nữ váºn đồ xanh mà u thanh thiên vá»›i mái tóc dà i nhÆ° suối, nom nó có vẻ lá»—i thá»i má»™t tÃ, từa tá»±a nhÆ° hình ảnh Pila Tecnêra trong cái thá»i ả vẫn đến nấu nÆ°á»›ng giúp gia đình mình. Ãôi lúc PhecnanÄ‘a đứng ngay trÆ°á»›c mặt bà nhÆ°ng bà không nháºn ra mặc dù PhecnanÄ‘a hiển hiện má»™t cách rất Ä‘Ãch thá»±c, rất con ngÆ°á»i, ngay cả lúc nhá» bà xâu há»™ kim. Thần chết không báo cho bà biết khi nà o bà chết và cÅ©ng không nói cho bà biết giá» chết của mình có phải xảy ra trÆ°á»›c giá» chết của Rêbêca không, mà chỉ bảo bà hãy bắt đầu khâu khăn liệm cho chÃnh mình và o ngà y mồng sáu tháng tÆ° tá»›i. Thần chết đã cho phép bà là m khăn liệm tháºt cầu kỳ và tháºt đẹp mắt nhÆ° bà mong muốn, nhÆ°ng cÅ©ng hết sức danh giá nhÆ° bà đã là m khăn liệm cho Rêbêca. Và thần chết còn cho bà biết rằng bà sẽ chết không Ä‘au Ä‘á»›n, không sợ sệt, không cay đắng và o ngay đêm may xong tấm vải liệm cho chÃnh mình. Vì cố ý kéo dà i thá»i gian, Amaranta tá»± mình kéo lấy sợi lanh, rồi tá»± tay dệt lấy tấm vải. Bà là m rất cẩn tháºn đến mức chỉ vá»›i công việc nà y bà đã tốn mất bốn năm. Sau đó bà bắt đầu công việc thêu thùa trên tấm khăn liệm. Váºy là ngà y kết thúc công việc không thể tránh được ấy cứ ngà y má»™t nhÃch gắn đến và do đó bà ngà y cà ng hiểu rõ rằng chỉ có phép mà u má»›i cho phép bà kéo dà i công việc đến sau ngà y chết của Rêbêca, nhÆ°ng chÃnh sá»± táºp trung sức là m việc lại trả lại cho bà lòng thanh thản bà vốn còn thiếu để chấp nháºn ý nghÄ© bất hạnh. Ãó là lúc bà hiểu được cái vòng luẩn quẩn có phần bệnh hoạn trong việc sản xuất - tiêu thụ để rồi sản xuất - tiêu thụ những chú cá và ng của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya. Thế giá»›i bên ngoà i thu lại trên mặt là n da của ngà i, còn ná»™i tâm ngà i ở ngoà i má»i ná»—i đắng cay. Bà lấy là m Ä‘au Ä‘á»›n trÆ°á»›c việc đã không hiểu Ä‘iá»u đó trong rất nhiá»u năm trÆ°á»›c đây, khi mà bà vẫn còn có thể thanh lá»c những ká»· niệm và dá»±ng lại má»™t thế giá»›i má»›i dÆ°á»›i má»™t ánh sáng má»›i và nhá»› lại mìn oải hÆ°Æ¡ng của Piêtro Crêspi và o lúc chiá»u xuống mà không rùng mình, và giải thoát Rêbêca khá»i sá»± thù hằn của mình, không há» căm giáºn cÅ©ng chẳng há» yêu thÆ°Æ¡ng mà chỉ bởi lòng cảm thông vá»›i ná»—i cô Ä‘Æ¡n. Lòng căm thù mà bà nháºn ra trong những lá»i nói của Mêmê má»™t đêm ná» là m cho bà bị kÃch Ä‘á»™ng không phải bởi nó xúc phạm tá»›i bà , mà vì bà cảm thấy mình được lặp lại trong má»™t tuổi dáºy thì khác dÆ°á»ng nhÆ° cÅ©ng rất trong sáng nhÆ° cái tuổi dáºy thì bà nên có, và rằng rất đáng tiếc nó đã bị sá»± hằn há»c cá nhân là m cho vẩn đục Ä‘i NhÆ°ng đó chÃnh là lúc sá»± cam c ỉu vá»›i số pháºn mình cÅ©ng rất sâu sắc đến mức nó không là m cho bà dao Ä‘á»™ng trÆ°á»›c sá»± tháºt hiển nhiên rằng những cánh cá»a mở lối cho việc cải hối đã bị đóng kÃn hết cả. Mục Ä‘Ãch duy nhất của bà lúc nà y là hoà n thà nh chiếc khăn liệm. Ãáng lẽ phải là m cháºm hÆ¡n nữa nhÆ° lúc đầu đã là m, nay bà vá»™i vã là m cho mau xong. Má»™t quắn trÆ°á»›c bà đã tÃnh rằng và o đêm ngà y mồng bốn tháng hai bà sẽ may mÅ©i khâu cuối cùng. Và không hỠđể lá»™ lý do, bà yêu cầu Mêmê biểu diá»…n sá»›m hÆ¡n buổi hoà nhạc Ä‘Ã n tiểu dÆ°Æ¡ng cầm đã dá»± định và o ngay ngà y hôm sau, nhÆ°ng cô cháu không chịu. Thế là Amaranta tìm cách kéo dà i công việc thêm bốn mÆ°Æ¡i tám giá» nữa và bà nghÄ© thần chết đã đồng tình vá»›i mình vì đêm ngà y mồng bốn tháng hai má»™t cÆ¡n bão đã là m đổ cá»™t Ä‘iện. NhÆ°ng sang ngà y hôm sau, và o lúc tám giá» sáng bà đã khâu mÅ©i chỉ cuối cùng cho chiếc khăn liệm cá»±c kỳ đẹp đẽ mà không má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nà o đã là m được, rồi không há» Ä‘au khổ bà báo tin rằng mình sẽ chết và o buổi chiá»u. Bà không chỉ báo trÆ°á»›c cho gia đình mình mà còn bác cho cả là ng biết. Bởi vì Amaranta nghÄ© rằng má»™t cuá»™c Ä‘á»i nhá» má»n đã có thể dừng lại vá»›i việc giúp đỡ cho cả bà n dân thiên hạ, và bà cho rằng không có má»™t ân huệ nà o lại hay hÆ¡n việc mang há»™ thÆ° cho những ngÆ°á»i chết.
Tin tức nói rằng và o lúc hoà ng hôn Amaranta BuênÄ‘ya sẽ ra Ä‘i khá»i cõi Ä‘á»i nà y có nháºn mang thÆ° từ cho ngÆ°á»i chết được truyá»n Ä‘i khắp thị trấn Macônđô và đến ba giá» chiá»u tại phòng khách đã có má»™t thùng đầy ắp thÆ°. Những ai không muốn viết thì nhá» Amaranta nhắn miệng há»™ và bà đã ghi lại trong má»™t cuốn sổ lá»i nhắn cùng vá»›i tên và ngà y chết của ngÆ°á»i được nháºn lá»i nhắn. "Ãừng lo", bà an ủi những ngÆ°á»i nhắn tin, "Ãiá»u tôi là m trÆ°á»›c tiên khi đến nÆ¡i sẽ là việc há»i thăm ông ta và tôi sẽ nhắn lại giùm bác". DÆ°á»ng nhÆ° đó là má»™t trò há». Amaranta không hỠđể lá»™ má»™t ná»—i lo lắng nà o, cÅ©ng không há» nhăn nhó vì Ä‘au Ä‘á»›n, hÆ¡n nữa nhiệm vụ được thá»±c hiện còn là m cho bà trẻ ra chút Ãt. NhÆ° má»i bữa, bà vẫn son sẻ và hoạt bát. Nếu nhÆ° đôi má không nhăn nhúm, và cái miệng không bị rụng mất và i chiếc răng thì chắc hẳn nom bà sẽ bá»›t già hÆ¡n cái hình hà i già nua hiện tại. Chinh bà đã ra lệnh rằng cần phải để thÆ° và o má»™t cái hòm sÆ¡n và chỉ dẫn cách đặt cái hòm ấy trong ngôi má»™ nhừ thếnà o để bảo quản nó tốt hÆ¡n trÆ°á»›c sức phá hoại của hÆ¡i ẩm.
Ngay buổi sáng bà đã cho gá»i má»™t bác phó má»™c tá»›i và bà đứng ở phòng khách để bác ta Ä‘o kÃch thÆ°á»›c đóng chiếc quan tà i nhÆ° thể bác phó may vẫn là m để cắt má»™t bá»™ quần áo váºy. Cái sức lá»±c ấy bá»—ng sống dáºy trong bà ở những phút chót của cuá»™c Ä‘á»i khiến cho PhecnanÄ‘a nghÄ© rằng bà đãng trêu chá»c, đùa giỡn tất cả má»i ngÆ°á»i. Ucsula, vá»›i kinh nghiệm của bản thân cho thấy những ngÆ°á»i thuá»™c dòng há» BuênÄ‘ya nà y sẽ chết vô bệnh táºt đã không nghi ngá» răng Amaranta nháºn được Ä‘iá»m báo của thần chết, nhÆ°ng trÆ°á»›c hết cụ lại sợ rằng trong cái việc chuyển thÆ° cho ngÆ°á»i chết và sá»± nôn nóng muốn cho thÆ° mau đến tay ngÆ°á»i nháºn, ngÆ°á»i ta sẽ chôn sống Amaranta mất. Thế là cụ Ä‘Ãch thân Ä‘i Ä‘uổi bá»›t ngÆ°á»i ta ra khá»i nhà , có lúc cụ phải gà o lên để cãi nhau vá»›i những kẻ quá Æ° mặt dạn mà y dà y, cuối cùng đến bốn giá» chiá»u cụ cÅ©ng đã là m cho ngôi nhà vãn khách Ä‘i nhiá»u. cÅ©ng và o giỠấy, Amaranta phấn phát xong đồ dùng cá nhân của mình cho những ngÆ°á»i nghèo và bà chỉ để lại trên chiếc quan tà i má»™c mạc được là m bằng những tấm ván không bà o má»™t bá»™ quần áo sẽ thay và má»™t đôi hà i nhung kẻ mà bà sẽ Ä‘i trong cõi chết. Cái sá»± tháºn trá»ng ấy không vô Ãch khi bà nhá»› lại rằng lúc đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya chết, bà đã phải sắm cho ngà i má»™t đôi già y má»›i vì ngà i chỉ còn lại có đôi dép lê dùng trong xưởng kim hoà n. TrÆ°á»›c lúc năm giá» má»™t Ãt, Aurêlianô Sêgunđô vá» tìm Mêmê để cùng Ä‘i dá»± má»™t buổi hoà nhạc và ông ngạc nhiên thấy ngôi nhà đã được chuẩn bị cho đám tang. Nếu có ai Ä‘ang sống và o giá» nà y chÃnh lại là Amaranta khoẻ mạnh, ngÆ°á»i mà thá»i gian vẫn còn đủ cho bà cắt Ä‘i những nốt sần chai trên da dẻ. Aurêlianô Sêgunđô và Mêmê tạm biệt bà bằng những lá»i chà o chế giá»…u và hứa vá»›i bà rằng ngà y thứ bảy tá»›i cha con mình sẽ tổ chức má»™t cuá»™c vui của ngà y phục sinh. Bị lôi cuốn bởi những lá»i đồn của dân chúng nói rằng Amaranta BuênÄ‘ya Ä‘ang nháºn thÆ° để chuyển đến tay ngÆ°á»i chết, cha Antômô Isaben mang bánh thánh ban cho ngÆ°á»i hấp hối tá»›i nhà và o lúc năm giá» và cha buá»™c phải chá» mÆ°á»i lăm phút để Ä‘á»i ngÆ°á»i sắp chết từ nhà tắm Ä‘i ra. Khi thấy bà xuất hiện vá»›i chiếc áo ngủ bằng vải bông và mái tóc buông xoã ngang lÆ°ng thì vị cha cố già lão tin rằng đó là má»™t trò cÆ°á»i rồi láºp tức bãi bá» việc là m lá»… sám hối. Tuy nhiên, cha nghÄ© rằng cần tranh thủ dịp nà y để buá»™c Amaranta xÆ°ng tá»™i vì sao hai mÆ°Æ¡i năm hay không há» Ä‘i nhà thá». Amaranta đã trả lá»i cha má»™t cách tháºt giản dị rằng bà thấy chẳng cần phải tham dá»± bất kỳ má»™t buổi lá»… nhà thá» nà o vì lÆ°Æ¡ng tri mình lúc nà o cÅ©ng rất trong sạch. PhecnanÄ‘a đâm bá»±c bá»™i không cắn phải giữ mồm giữ miệng, đã há»i tháºt to rằng Amaranta sẽ còn phạm má»™t tá»™i kinh tởm nà o hÆ¡n khi bà ta mong muốn má»™t cái chết phạm thánh không chịu xÆ°ng tá»™i vì xấu hổ. Thế là Amaranta Ä‘i nằm, và buá»™c Ucsula công khai chứng thá»±c con ngÆ°á»i trinh tiết của mình.
- Ãừng có mà tưởng nhé, - bà gà o tháºt to cốt để PhecnanÄ‘a nghe rõ, - Amaranta BuênÄ‘ya sẽ Ä‘i khá»i thế gian nà y nhÆ° đã sinh ra trên thế gian nà y.
Bà không ngồi dáºy nữa. Bà nằm dá»±a trên gối nhÆ° thể ốm thá»±c, tết những bÃm tóc Ä‘uôi sam dà i rồi cuá»™n lại ngang tai, nhÆ° thần chết đã bảo bà rằng nên nằm và o quan tà i. Sau đó bà đòi Ucsula mang cho mình chiếc gÆ°Æ¡ng, và lần đầu tiên trong bốn mÆ°Æ¡i năm nay bà nhìn gÆ°Æ¡ng mặt xÆ°Æ¡ng xấu Ä‘i vì tuổi già và đau khổ, và ngạc nhiên thấy nó giống y hệt gÆ°Æ¡ng mặt tưởng tượng mà bà tá»± nghÄ© ra cho mình. Qua cái lặng lẽ ngoà i hà nh lang, Ucsula hiểu rằng trá»i bắt đầu tối.
- Con hãy từ biệt PhecnanÄ‘a Ä‘i, - cụ khuyên - Má»™t phút là m là nh còn hÆ¡n cả Ä‘á»i chÆ¡i thân vá»›i nhau, con ạ.
- Bây giỠthì không cần nữa rồi, mẹ ạ.
Mêmê không thể không nghÄ© đến Amaranta khi đèn báo kết thúc phần má»™t đã báºt sáng và phần hai đêm biểu diá»…n sắp bắt đầu. Khi cô chÆ¡i được má»™t ná»a bản nhạc thì có ngÆ°á»i nói nhá» và o tai cho biết tin Amaranta đã từ trần và thế là cuá»™c vui bị bá» dở. Khi vá» tá»›i nhà , Aurêlianô Sêgunđô buá»™c phải lấy cùi tay hÃch đám đông để lấy lối và o nhìn mặt tá» thi của bà già trinh nguyên, má»™t gÆ°Æ¡ng mặt xấu và xám ngoét, bà n tay vẫn mang dải băng Ä‘en và cả ngÆ°á»i được cuốn trong tấm khăn liệm đẹp đẽ. Quan tà i được quà n ở phòng khách bên cạnh hòm thÆ°.
Ucsula nằm liệt giÆ°á»ng từ sau chÃn giỠđêm ngà y Amaranta chết. Santa Sôphia đê la Piêđat lo chăm nom cụ. Bà mang và o phòng cho cụ nà o cÆ¡m ăn từng bữa, nà o nÆ°á»›c rá»a hà ng ngà y và tất cả tin tức xảy ra ở thị trấn Macônđô. Aurêlianô Sêgunđô thÆ°á»ng xuyên và o thăm cụ, mang cho cụ áo quần. Cụ để chúng ở đầu giÆ°á»ng cùng vá»›i những đồ thiết dụng hà ng ngà y. Váºy là chẳng bao lâu má»™t thế giá»›i các đồ váºt được thiết láºp trong tám tay cụ. Cụ đã đánh thức được tình cảm kÃnh trá»ng sâu sắc trong cô bé Amaranta Ucsula, ngÆ°á»i giống cụ y hệt và là ngÆ°á»i được cụ dạy há»c Ä‘á»c. Cái sáng suốt của cụ, sá»± hoạt bát đủ để cụ tá»± phục vụ lấy mình khiến má»i ngÆ°á»i không nghÄ© rằng cụ đã hoà n toà n bị sức nặng của tuổi già má»™t trăm năm đánh bại, và ngay cả việc cụ Ä‘i lại phải quá» quạng cÅ©ng không má»™t ai nghÄ© rằng cụ đã hoà n toà n mÅ© mắt. Váºy là cụ dà nh tất cả thá»i gian, tất cả sá»± lặng lẽ bên trong tâm hồn để theo dõi cuá»™c sống trong gia đình và vì váºy cụ là ngÆ°á»i đầu tiên nhản ra ná»—i Ä‘au khổ thầm lặng của Mêmê.
- Lại đây chắt, - cụ nói - Bây giỠchỉ có hai chúng ta với nhau thôi, chắt hãy tâm sự cho bà già đáng thương nà y nghe chuyện gì đã xảy ra với chắt nà o.
Vá»›i tiếng cÆ°á»i đứt quãng, Mêmê đã lảng tránh buổi nói chuyện. Ussula không nà i nỉ nhÆ°ng cụ đã Ä‘i đến khẳng định những nghi ngá» của mình khi không thấy Mêmê đến thăm nữa. Cụ biết rằng cô trang Ä‘iểm quá sá»›m, rằng cô không lúc nà o được thÆ° thả tâm hồn trong lúc đợi tá»›i giá» Ä‘i chÆ¡i, rằng suốt đêm cô quằn quại trên giÆ°á»ng ở căn phòng bên cạnh, và rằng cánh bay của má»™t thứ bÆ°á»›m là m day dứt tâm hồn cô. Có lần cụ đã nghe thấy ngÆ°á»i ta bảo mình rằng cô Ä‘i xem phim cùng vá»›i Aurêlianô Sêgunđô và Ucsula ngạc nhiên thấy rằng PhecnanÄ‘a quá Æ° nghèo nà n trà tưởng tượng đến mức không nghi ngá» gì khi chồng bà vá» nhà há»i con gái đâu. Rõ rà ng là Mêmê Ä‘ang Ä‘am mê trong những chuyện bà máºt, trong những lá»i hẹn hò khấn cấp trong những khát vá»ng bị dồn nén, ngay từ đã lâu rồi trÆ°á»›c cái đêm PhecnanÄ‘a là m ồn cả nhà vá» việc bà bắt gặp cô cùng má»™t gã Ä‘Ã n ông Ä‘ang hôn nhau trong rạp phim…
Lúc nà y chÃnh Mêmê lại hết sức lo ngại đến mức cô đổ tá»™i cho Ucsula là ngÆ°á»i đã tố cáo mình. Thá»±c ra chÃnh cô đã tá»± tố cáo mình. Từ lâu cô đã để lại sau lÆ°ng mình má»™t vệt dà i nhÅ©ng dấu ấn có thể là m thức tỉnh kẻ say ngu nhất, và nếu PhecnanÄ‘a quá Æ° cháºm chạp trong việc phát hiện ra những dấu ấn ấy chỉ là vì bà cÅ©ng Ä‘ang tối mà y tối mặt và o những chuyện riêng tÆ° vá»›i các thầy thuốc không thể nhìn thấy. Tuy váºy bà cÅ©ng vừa nháºn ra sá»± im lặng thầm kÃn, những cú nhảy cẫng không đúng lúc những lúc thay đổi tÃnh tình bất thÆ°á»ng và cả những lá»i cãi cá» của cô con gái. Bà lao mình và o má»™t cuá»™c dò la tuy không gay gắt nhÆ°ng rất kiên trì. Bà để cho cô Ä‘i chÆ¡i vá»›i nhau ngÆ°á»i bạn gái quen biết xÆ°a nay, giúp cô diện quần áo để Ä‘i dá»± cáo buổi vui ngà y thứ bảy, và chẳng bao giá» há»i cô má»™t câu há»i không đúng lúc có thể là m cô giáºt thót. Bà đã có rất nhiá»u bằng chứng chứng tá» rằng Mêmê nói má»™t đằng là m má»™t nẻo và bà vẫn nghi ngá» và chá» dịp tốt đến. Có má»™t đêm, Mêmê bảo bà rằng cô Ä‘i xem phim cùng vá»›i cha. Sau đó Ãt lâu, PhecnanÄ‘a nghe thấy tiếng pháo tiệc tùng và tiếng Ä‘Ã n phong cầm không thể nhầm lẫn của Aurêlianô Sêgunđô ở phÃa nhà Pêtra Côtêt. Thế là bà vá»™i và ng mặc quần áo để ra Ä‘i, bà bÆ°á»›m và o rạp phim và ở phÃa sau các hà ng ghế bà nháºn ra ngay con gái mình. Vì quá Æ° xúc Ä‘á»™ng trÆ°á»›c sá»± thá»±c hiển nhiên nên bà không kịp nhìn gã Ä‘Ã n ông Ä‘ang cùng con gái mình hôn nhau. NhÆ°ng bà nghe rõ giá»ng nói run run nổi báºt lên trên những tiếng huýt gió và tiếng cÆ°á»i ầm Ä© của công chúng: "Em yêu, anh buồn lắm". Bà nghe thấy gã nói thế và bà kéo Mêmê đứng dáºy, lôi ra khá»i rạp phim mà không nói má»™t lá»i. Bà là m cho cô ngượng chết ngÆ°á»i khi dẫn cô Ä‘i qua Ä‘Æ°á»ng Thổ NhÄ© Kỳ vốn ồn Ä©. Rồi bà giam cô trong phòng ngủ.
Và o lúc sáu giá» chiá»u ngà y hôm sau, PhecnanÄ‘a nháºn ra giá»ng nói của kẻ đến thăm Mêmê. Ãó là má»™t thanh niên trẻ, da xanh xao và ng vá»t, đôi mắt sẫm tối và mÆ¡ mà ng không là m bà ngạc nhiên nhiá»u nhÆ° thể bà quen thấy ở những ngÆ°á»i digan, và cái vẻ mÆ¡ mà ng nà y đã khiến cho ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà có trái tim Ãt he khắt biết ngay những lý do là m thay đổi tÃnh tình con gái lình. Anh ta váºn quẩn áo vải lanh thông dụng, Ä‘i đôi già y ánh xi trắng nom đến thảm hại, tay cầm chiếc mÅ© rÆ¡m mua gáy thứ bảy gần đây. Trong Ä‘á»i mình, anh chÆ°a từng hoảng hốt nhÆ° trong lúc nà y, nhÆ°ng anh lại có lòng tá»± trá»ng và tá»± chủ, những đức tÃnh quý giá đã cứu anh khá»i rÆ¡i và o thế phải quỵ luỵ và anh có má»™t cÆ¡ thể cân đối, nhÆ°ng chỉ phải đôi tay sần tù và móng tay long tróc vì công việc nặng nhá»c. Ãối vá»›i PhecnanÄ‘a, chỉ thoáng nhìn má»™t lần, cÅ©ng đã đủ để bà nháºn ra nghá» thợ máy của anh. Bà nháºn ra rằng anh vẫn mặc bá»™ quẩn áo duy nhất ngà y chủ nháºt và bên trong áo sÆ¡ mi hiện ra má»™t lá»›p da bị bệnh ngứa của Công ty chuối là m cho loang lổ, bong vảy. Bà không cho phép anh nói, không cho phép anh bÆ°á»›c chân qua cá»a mà sau đó bà phải đóng lại ngay vì nhà đã đầy bÆ°á»›m và ng…
- Xéo ngay, - bà đuổi anh, - không việc gì đến anh mà phải tá»›i đây tìm ngÆ°á»i nà o cả. Ở đây toà n là ngÆ°á»i đứng đắn thôi.
Anh ta tên là Maurixiô Babilônia. Anh đã sinh ra và lá»›n lên thị trấn Macônđô và là thợ há»c nghá» cÆ¡ khà trong các xưởng ủa Công ty chuối. Chỉ nhá» có má»™t buổi chiá»u cùng vá»›i Patrixia Brao Ä‘i tìm ôtô để dạo chÆ¡i quanh các đồng chuối mà Mêmê quen biết anh má»™t cách ngẫu nhiên. Vì ngÆ°á»i tà i xế ốm nên ngÆ°á»i ta giao cho anh lái xe Ä‘Æ°a các cô Ä‘i chÆ¡i, và Mêmê đã thoả Æ°á»›c ao Æ°á»›c của mình là ngồi gần tay lái để được táºn mắt nhìn anh lái ôtô. Khác vá»›i ngÆ°á»i tà i xế thá»±c thụ, Maurixiô Babilônia biểu diá»…n cho cô xem. Ãó là thá»i kỳ Mêmê thÆ°á»ng có mặt ở nhà ngà i Brao và cÅ©ng là thá»i ngÆ°á»i ta còn khinh thị Ä‘Ã n bà lái tô. Váºy mà Mêmê chỉ bằng lòng vá»›i việc há»c lý thuyết và trong và i tháng liá»n cô không tá»›i thăm Maurixiô Babilônia. NhÆ°ng sau đó Ãt lâu có thể cô đã nhá»› rằng trong lúc Ä‘i chÆ¡i cái thân thể cÆ°á»ng tráng rất đẹp ngoại trừ đôi bà n tay thô kệch của anh đã là m cô phải chú ý, nhÆ°ng sau đó cô lại bình phẩm vá»›i Patrixia Brao vá» sá»± khó chịu của mình do lòng tá»± tin có phần kiêu hãnh của anh gây ra. Ngà y thứ bảy đầu tiên Ä‘i xem phim cùng cha mình, cô lại thấy Maurixiô Babilônia vẫn mặc bá»™ quần áo lanh ngồi cách không xa há» lắm, và cô cảm thấy anh không hà o hứng theo dõi phim để quay đầu lại nhìn mình, không chỉ để nhìn cô mà còn để cho cô biết rằng anh Ä‘ang nhìn cô. Mêmê khó chịu trÆ°á»›c kiểu chÆ¡i thô lá»— ấy. Ãến cuối buổi xem phim, Maurixiô Babilônia đến gần để chà o Aurêlianô Sêgunđô và chỉ đến lúc nà y Mêmê má»›i biết rằng há» quen nhau, bởi vì anh từng là m việc trong nhà máy phát Ä‘iện đầu tiên ở thị trấn Macônđô của Aurêlianô Tristê và anh cÆ° xá» vá»›i cha cô vá»›i thái Ä‘á»™ của kẻ bá» dÆ°á»›i. ChÃnh việc mắt thấy tai nghe nà y đã xoa dịu ná»—i khó chịu mà thái Ä‘á»™ tá»± kiêu của anh đã gây ra cho cô. HỠđã không gặp riêng nhau, cÅ©ng chẳng trao đổi vá»›i nhau lá»i nà o ngoà i những lá»i chà o há»i xã giao, nhÆ°ng cái đêm cô mÆ¡ thấy anh cứu mình thoát khá»i chết Ä‘uối thì cô không biết Æ¡n mà còn nổi cáu vá»›i anh. Vì giấc mÆ¡ ấy cho thấy cứ nhÆ° là cô đã cho anh cÆ¡ há»™i mà anh hằng ao Æ°á»›c, trong khi Mêmê ao Æ°á»›c Ä‘iá»u ngược lại, không chỉ vá»›i Maurixiô Babilônia mà còn vá»›i bất kỳ ngÆ°á»i con trai nà o yêu mến cô. Vì váºy mà cô giáºn anh quá tá»›i mức sau giấc mÆ¡ đáng lẽ ghét bá» anh thì cô lại thấy cần phải Ä‘i gặp anh ngay. Sá»± háo hức muốn gặp lại anh ngà y má»™t da diết hÆ¡n trong suốt tuần lá»…. Và ngà y thứ bảy đã đến quá Æ° gấp gáp tá»›i mức cô phải cố gắng lắm để cho Maurixiô Babilônia, và o lúc chà o mình ở rạp phim, không nháºn thấy trái tim nhÆ° muốn nhảy ra khá»i lồng ngá»±c cô. Do mất bình tÄ©nh trÆ°á»›c cảm giác lẫn lá»™n giữa vui và giáºn, lần đầu tiên cô chìa bà n tay cho anh và chỉ lúc nà y Maurixiô Babilônia má»›i tá»± cho phép xiết chặt tay cô. Trong má»™t tÃch tắc Mêmê bắt đầu cảm thấy ân háºn vì sá»± dấn thân của mình, nhÆ°ng ná»—i ân háºn ngay láºp tức chuyển thà nh má»™t tình cảm mãn nguyện mãnh liệt khi biết rằng bà n tay anh cÅ©ng nhÆ¡m nhá»›p mồ hôi và lạnh buốt. Ãêm ấy cô hiểu rằng mình sẽ chẳng có lấy má»™t phút thanh thản nếu nhÆ° chÆ°a chứng tá» cho Maurixiô Babilônia sá»± trống trải của tâm hồn mình và thế là suốt tuần cô cứ quẩn quanh vÆ¡ vẩn trong ná»—i khát khao ấy. Cô tìm má»i thủ Ä‘oạn để nhá» Patrixia Brao Ä‘Æ°a mình Ä‘i tìm chiếc ôtô nhÆ°ng vô Ãch. Cuối cùng cô phải nhỠđến chà ng thanh niên ngÆ°á»i Mỹ tóc Ä‘á», ngÆ°á»i tá»›i Macônđô nghỉ hè cùng gia đình, và lấy cá»› xem những kiểu ôtô má»›i cô buá»™c anh chà ng dẫn mình tá»›i xưởng cÆ¡ khÃ. Kể từ lúc nhìn thấy anh, Mêmê không còn tá»± lừa dối mình nữa và hiểu rằng trong thá»±c tế cô không thể ghìm nổi nhÆ°ng ao Æ°á»›c được ở má»™t mình bên cạnh Maurixiô Babilônia, nhÆ°ng cái Ä‘iá»u chắc tin rằng anh đã hiểu được lòng mình khi vừa nhìn thấy mình đã là m cho cô nổi cáu.
- Tôi đến để xem các kiểu ôtô mới, - Mêmê nói.
- Ãó cÅ©ng là má»™t lý do nghe được đấy, - anh nói.
Mêmê biết rằng mình Ä‘ang bị rang nóng lên trong ngá»n lá»a kiêu hãnh của anh và cô vá»™i tìm cách là m nhục anh. NhÆ°ng anh đã không để cho cô có thá»i gian. "Cô đừng giáºt thốt nhé", anh nói nhá» nhẹ: "Chẳng phải là lần đầu tiên má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà phát Ä‘iên lên vì má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông đâu". Cô cảm thấy bị xúc phạm quá mức đến ná»—i cô bá» xưởng cÆ¡ khà ra Ä‘i không thèm xem các kiểu ôtô má»›i và đêm ấy cô cứ trằn trá»c giở mình trên giÆ°á»ng để mà khóc vì ná»—i tấm tức trong lòng. Chà ng thanh niên Mỹ tóc Ä‘á», mà thá»±c ra lúc nà y đã bắt đầu thÃch cô, cảm thấy cô là má»™t đứa con nÃt. Ãó là thá»i kỳ cô bắt đầu nháºn ra những con bÆ°á»›m và ng báo hiệu sá»± có mặt của Maurixiô Babilônia. TrÆ°á»›c đó cô đã nhìn thấy chúng, đặc biệt là ở xưởng cÆ¡ khÃ, và cô nghÄ© rằng chúng bị mùi sÆ¡n kÃch thÃch mà bay tá»›i. Có má»™t và i lần cô cảm thấy chúng bay lượn ngay trên đầu mình ở trong rạp phim. NhÆ°ng khi Maurixiô Babilônia bắt đầu theo Ä‘uổi cô giống nhÆ° má»™t bóng ma mà chỉ má»™t mình cô nháºn ra giữa đám đông, thì cô hiểu rằng những con bÆ°á»›m và ng nà y có mối liên hệ máºt thiết vá»›i anh. Maurixiô Babilônia luôn luôn có mặt ở giữa đám đông trong các buổi hoà nhạc, trong rạp phim, trong lá»… mixa và cô chẳng cần phải nhìn thấy anh má»›i phát hiện ra anh vì những con bÆ°á»›m và ng đã chỉ chá»— anh đứng. Có má»™t lần, Aurêlianô Sêgunđô cảm thấy khó chịu lắm trÆ°á»›c cánh bay rá»™n rà ng đến ngạt thở của những con bÆ°á»›m và ng, do đó cô cảm thấy náo nức muốn bá»™c lá»™ vá»›i ông chuyện thầm kÃn của mình nhÆ° đã hứa, nhÆ°ng bản năng lại mách cho cô biết rằng lần nà y- ông sẽ không cÆ°á»i nhÆ° má»i báºn. "Mẹ con sẽ nói gì khi bà ấy biết mặt hắn". Có má»™t buổi sáng, trong lúc hai mẹ con Ä‘ang tỉa cà nh các khóm hồng, PhecnanÄ‘a bá»—ng hoảng hốt gà o toáng lên và vá»™i và ng kéo Mêmê Ä‘i khá»i chá»— Ä‘ang đứng vì đó chÃnh là vÆ°á»n hoa mà Rêmêđiôt - NgÆ°á»i đẹp đã bay lên trá»i. Bà thoáng có cảm giác rằng phép mà u nhiệm lại sẽ xảy ra vá»›i con mình vì tiếng bay vù vù bá»—ng chốc xuất hiện là m bà giáºt thót. Ãó là tiếng bay của những con bÆ°á»›m và ng. Mêmê nhìn thấy chúng nhÆ° thể kháng vừa sinh ra trong ánh sáng, và trái tim cô Ä‘áºp rá»™n rà ng. Vừa lúc đó Maurixiô Babilônia xuất hiện, tay bÆ°ng má»™t cái há»™p, mà theo lá»i anh nói, là quà tặng của cô Patrixiacá Brao. Mêmê cố lấy vẻ tá»± nhiên, kìm bá»›t cho mặt mình khá»i Ä‘á» á»ng, nén bá»›t cÆ¡n bão lòng, cho đến khi nhoẻn được má»™t nụ cÆ°á»i Ä‘iá»m nhiên để nhá» anh là m Æ¡n đặt há»™ nó lên bao lÆ¡n hiên nhà vì tay mình lấm đất. Ãiá»u duy nhất PhecnanÄ‘a ghi nháºn ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông mà mấy tháng sau nà y bà không cho bÆ°á»›c và o nhà , và không há» nháºn ra đã có lần nhìn thấy anh ta rồi, là nÆ°á»›c da xanh xao và ng vá»t của anh.
- Ãó là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông quái dị, - bà nói. Nhìn mặt là biết ngay anh ta sẽ chết.
Mêmê nghÄ© rằng mẹ mình thÃch thú những con bÆ°á»›m ấy. Khi hai mẹ con tỉa hồng xong, cô Ä‘i rá»a tay rồi mang há»™p quà và o phòng riêng để mở. Ãó là má»™t thứ đồ chÆ¡i của Tà u, gồm năm cái há»™p đồng tâm, và ở há»™p trong cùng có má»™t thiếp được má»™t ngÆ°á»i hầu nhÆ° vừa biết viết vẽ chữ rất nắn nót: "Chúng ta sẽ gặp nhau và o ngà y thá» bảy ở rạp phim". Mêmê cảm thấy mình tháºt ngá»› ngẩn đã để há»™p quà quá lâu ở bao lÆ¡n ngay trÆ°á»›c con mắt tò mò của PhecnanÄ‘a, dù cho lúc nà y cô Ä‘ang mãn nguyện trÆ°á»›c đức tÃnh khôn khéo và mạnh bạo của Maurixiô Babilônia, trÆ°á»›c tÃnh ngây thÆ¡ của anh Ä‘ang khÃch lệ cô thá»±c hiện lá»i hẹn hò. Kể từ đó Mêmê biết rằng Aurêlianô Sêgunđô đã có lá»i hẹn hò vá»›i nhân tình và o đêm ngà y thá» bảy. Tuy nhiên, ngá»n lá»a thèm khát Ä‘ang nhÆ° nung đốt cô suốt cả tuần lá»… và do đó ngà y thứ bảy cô đã thuyết phục được cha mình hãy để cô má»™t mình ở rạp phim và sẽ đến đón cô khi buổi chiếu kết thúc. Má»™t con bÆ°á»›m bay bay trên đầu cô trong lúc đèn Ä‘ang chiếu sáng. Thế là câu chuyện bắt đầu từ đấy. Khi đèn tắt hết, Maurixiô Babilônia ngồi xuống bên cạnh cô. Mêmê cảm thấy mình Ä‘ang lặn ngụp trong má»™t đầm lầy Ä‘au khổ và chỉ má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nồng nặc mùi dầu máy má»›i có thể giải thoát cô khá»i nó.
- Nếu em không đến, - anh nói, - sẽ chẳng bao giỠem còn được thấy anh nữa.
Mêmê cảm nháºn sức nặng của bà n tay anh đặt lên đẩu gối mình và cô biết rằng trong lúc ấy cả hai cùng Ä‘i đến bá» bên kia của ná»—i trống trải.
- Ghét anh lắm cÆ¡, - cô mỉm cÆ°á»i, - vì lúc nà o anh cÅ©ng nói Ä‘iá»u không nên nói.
Cô lại phát Ä‘iên phát cuồng vì anh. Cô mất ngủ, mất ăn và ngà y má»™t chìm sâu trong ná»—i cô Ä‘Æ¡n đến mức cha cô đã trở thà nh má»™t váºt chắn cho cô. Cô bà y đặt cả má»™t mạng nhện chằng chịt những lá»i hứa suông để đánh lừa PhecnanÄ‘a, không đến thăm các bạn gái, vượt qua má»i lệ tục để đến gặp Maurixiô Babilônia và o bất cứ lúc nà o và bất kỳ ở đâu. Thoạt đầu vẻ thô thiển của anh là m cô khó chịu. Lần đầu tiên gặp riêng nhau, ngay ở ngoà i bải trống ở sau xưởng cÆ¡ khÃ, anh đã vần cho cô mệt lá» mà không chút thÆ°Æ¡ng hại. Phải mất má»™t thá»i gian cô má»›i vỡ lẽ rằng đó cÅ©ng là má»™t hình thức mÆ¡n trá»›n, và vì nó mà cô nôn nóng được gặp anh. Cô sống chỉ vì anh, chỉ vì ná»—i khát khao muốn đắm mình trong hÆ¡i thở nồng nặc mùi dầu của anh.
TrÆ°á»›c khi Amaranta chết Ãt lâu, trong lúc Ä‘ang yêu cuồng say, cô bá»—ng bắt gặp má»™t tia sáng trà tuệ và cô đâm run sợ trÆ°á»›c tÆ°Æ¡ng lai của mình. Lúc ấy cô nghe nói vá» má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà có tà i bói bà i và cô đã bà máºt tìm đến ngÆ°á»i ấy. Ãó là Pila Tecnêra.
Ngay từ lúc nhìn thấy cô bÆ°á»›c và o nhà , bà lão nà y đã biết ngay lý do xem bói của Mêmê. "Nà o, ngồi xuống nà o", bà lão nói: "Ta chẳng cần đến các quân bà i má»›i xem được tÆ°Æ¡ng lai của má»™t ngÆ°á»i thuá»™c dòng há» BuênÄ‘ya". Mêmê không biết, và mãi mãi không biết, rằng cái cô đồng má»™t trăm tuổi kia lại chÃnh là cụ cố của mình. Cô cÅ©ng đã không tin và o thá»±c tế khủng khiếp mà cô đồng đã chứng minh cho cô biết: ná»—i thèm khát yêu Ä‘Æ°Æ¡ng chỉ được giải quyết ở trên giÆ°á»ng. Ãó chÃnh là quan Ä‘iểm của Maurixiô Babilônia, nhÆ°ng Mêmê cố không cho phép anh, bởi trong thâm tâm cô Ä‘oán rằng ná»—i thèm khát của mình đã được nảy nở bởi ý nghÄ© tồi tệ của ngÆ°á»i công nhân cÆ¡ khà ấy. Lúc nà y cô nghÄ© rằng má»™t tình yêu kiểu nà y sẽ đánh đổ tình yêu kiểu kia, bởi vì cô biết tá»ng tÆ° chất của những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông sẽ hết đói má»™t khi được ăn thoả mãn. Pila Tecnêra không những chỉ an ủi cô mà còn cho cô mượn chiếc giÆ°á»ng cÅ© nÆ¡i bà lão hoà i thai AccaÄ‘iô, ngÆ°á»i ông ná»™i của Mêmê, và sau đó hoà i thai Aurêlianô Hôsê. Ngoà i ra bà lão còn dạy cô tránh thụ thai bằng cách ngá»i hÆ¡i thuốc cao lá mù tạc nhÆ° thế nà o và cho cô những bà i thuốc uống mà trong những trÆ°á»ng hợp gay cấn nhất chúng cÅ©ng tống ra "cả những ná»—i dằn vặt của lÆ°Æ¡ng trì". Cuá»™c trao đổi tâm tình ấy đã truyá»n cho Mêmê chÃnh tình cảm mạnh bạo mà cô đã thể hiện trong đêm say rượu. Tuy nhiên, cái chết của Amaranta đã buá»™c cô phải trì hoãn thá»±c hiện quyết định táo bạo của mình. Trong khi lá»… tang kéo dà i suốt chÃn ngà y, cô không phút nà o chịu rá»i khá»i Maurixiô Babilônia, ngÆ°á»i thÆ°á»ng trà trá»™n trong đám đông ùa và o nhà . Sau đó vì thá»i gian để tang kéo dà i và vì bắt buá»™c phải ở nhà , hai ngÆ°á»i không gặp nhau Ãt lâu Ãó là những ngà y của lòng nôn nao, của những thèm khát không thể kìm được, của những Æ°á»›c muốn bị dồn nén quá mức đến ná»—i ngay buổi chiá»u mà Mêmê được phép ra khá»i nhà cô đã đến thẳng nhà Pila Tecnêra. Cô đã hiến thân cho Maurixiô Babilôna, hiến thân mà không há» kháng cá»±, không xấu hổ, không kiểu cách và hiến thân vá»›i má»™t thiên hÆ°á»›ng quá dá»… dãi và má»™t trá»±c giác quá thông hiểu đến mức má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông Ä‘a nghi nhÆ° ngÆ°á»i của cô hẳn sẽ phải nhầm lẫn chúng vá»›i má»™t kinh nghiệm từng trải. Bá»n há» là m tình vá»›i nhau má»—i tuần hai buổi trong hÆ¡n ba tháng trá»i. Các cuá»™c mây mÆ°a vụng trá»™m nà y đã được Aurêlianô Sêgunđô đồng tình che chở cốt để được thấy cô con gái thoát khá»i sá»± quản thúc ngặt nghèo của bà mẹ.
Cái đêm PhecnanÄ‘a bắt quả tang bá»n há» Ä‘ang hôn nhau trong rạp thiếu phim, Aurêlianô Sêgunđô cảm thấy ngá»™t ngạt vì sức đè của lÆ°Æ¡ng tri mình và ông đã và o thăm Mêmê trong phòng, nÆ¡i cô bị PhecnanÄ‘a nhốt, và hy vá»ng rằng cô sẽ chia sẻ niá»m tin mà ông Ä‘ang còn chịu Æ¡n cô. NhÆ°ng Mêmê đã từ chối tất cả. Cô quá tin tưởng ở bản thân, quá bám chặt và o ná»—i cô Ä‘Æ¡n của mình đến mức Aurêlianô Sêgunđô có cảm giác giữa há» chẳng còn má»™t mối liên hệ nà o, rằng tình thân cha con cÅ©ng nhÆ° sá»± đồng loã của há» chỉ còn là má»™t ảo ảnh của quá khứ. Ông nghÄ© sẽ nói chuyện vá»›i Maurixiô Babilônia và đinh ninh rằng quyá»n lá»±c ông chủ cÅ© của mình sẽ buá»™c anh ta phải từ bá» má»i ý định, nhÆ°ng Pêtra Côtêt lại thuyết phục ông rằng đó là chuyện của bá»n Ä‘Ã n bà con gái. Vì thế mà ông đâm ra lưỡng lá»± không biết sẽ quyết định nhÆ° thế nà o và hầu nhÆ° ông chỉ còn hy vá»ng rằng việc nhốt kÃn Mêmê trong phòng sẽ chấm dứt được những ná»—i khổ tâm của cô con gái.
Mêmê không hỠđể lá»™ ná»—i Ä‘au khổ của mình. Trái lại, từ phòng bên cạnh Ucsula cảm nháºn hÆ¡i thở nhịp nhà ng của cô trong khi ngủ, sá»± bình thản trong những công việc thÆ°á»ng ngà y cô là m, cái tráºt tá»± Ä‘á»u đặn của những bữa cô ăn và sức tiêu hoá khoẻ mạnh của cô. Việc duy nhất khiến Ucsula băn khoăn sau gần hai tháng cô bị phạt giam, là việc Mêmê không tắm và o buổi sáng nhÆ° trÆ°á»›c đây cô vẫn thÆ°á»ng tắm mà cô lại tắm và o lúc bảy giá» tối. Có lần cụ nghÄ© sẽ phải nhắc nhở Mêmê Ä‘á» phòng bá» cạp, nhÆ°ng vì cô rất khó chịu vá»›i cụ bởi tá»± nghÄ© rằng cụ đã tố cáo cô nên cụ không muốn là m cho cô chắt phải suy nghÄ© lao lung trÆ°á»›c những lá»i nói không đúng lúc của mình. Ngay từ chiá»u, bÆ°á»›m và ng lại và o đầy nhà . Tối nà o cÅ©ng váºy, cứ ra khá»i nhà tắm, Mêmê lại bắt gặp PhecnanÄ‘a Ä‘ang hoảng hốt giết bÆ°á»›m và ng bằng ống bÆ¡m thuốc muá»—i. "Ãây là má»™t ná»—i bất hạnh", bà nói, "Cả Ä‘á»i ta chỉ nghe thấy ngÆ°á»i ta bảo bÆ°á»›m đêm gá»i váºn rủi tá»›i nhà ". Má»™t tối ná», trong lúc Mêmê Ä‘ang ở trong nhà tắm, PhecnanÄ‘a ngẫu nhiên bÆ°á»›c và o phòng cô và bà thấy trong phòng đông đặc bÆ°á»›m và ng đến mức hầu nhÆ° không còn không khà để mà thở nữa. Thế là bà vá»› quà ng lấy bất cứ tấm quần áo nà o để xua Ä‘uổi chúng và trái tim bà bá»—ng nhói lạnh khi liên hệ những buổi tắm tối của con gái mình vá»›i những lá cao mù tạc nằm lăn lóc trên sà n nhà . Bà không đợi dịp tốt nhÆ° trÆ°á»›c đây bà đã đợi. Ngà y hôm sau, bà tức tối má»i ngà i thị trưởng má»›i đến nhà dùng cÆ¡m trÆ°a vá»›i gia đình. cÅ©ng nhÆ° bà , ông ta vừa từ vùng cao xuống sống ở miá»n duyên hải. Bà nhá» ngà i cho lÃnh đến gác đêm ở sân sau, bởi vì Ãt lâu nay kẻ trá»™m Ä‘ang rinh ăn trá»™m gà . Ngay đêm ấy, lÃnh gác đã bắn trúng Maurixiô Babilônia khi anh láºt ngói để chui và o nhà tắm nÆ¡i Mêmê Ä‘ang đợi anh. Nà ng khoả thân và đang run lên vì tình giữa những con bò cạp và đà n bÆ°á»›m và ng nhÆ° nà ng vẫn là m và o hầu hết các buổi tối trong những tháng gần đây. Má»™t viên đạn găm và o cá»™t sống buá»™c anh suốt Ä‘á»i nằm liệt trên giÆ°á»ng.
Anh chết già trong ná»—i cô Ä‘Æ¡n, không má»™t tiếng rên rỉ, không má»™t lá»i chá»i bá»›i, không má»™t âm mÆ°u bá»™i phản. Anh mòn má»i sống trong hoà n cảnh bị những ká»· niệm dằn vặt và đà n bÆ°á»›m và ng không để cho anh có lấy má»™t phút yên tÄ©nh. Anh bị xã há»™i bá» rÆ¡i vì là má»™t tên ăn trá»™m gà .
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 10:14 AM.
|
![Old](images/styles/zingblue/statusicon/post_old.gif)
02-09-2008, 02:38 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 15
Những sá»± kiện từng đánh đòn chà tá» và o thị trấn Macônđô đã bắt đầu lá»™ rõ khi ngÆ°á»i ta mang đứa con trai của Mêmê BuênÄ‘ya tá»›i nhà . Hoà n cảnh chung lúc ấy hết sức mÆ¡ hồ đến mức chẳng má»™t ai quan tâm tá»›i những chuyện rắc rối của riêng từng gia đình, vì thế mà PhecnanÄ‘a có Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi để giấu kÃn thằng bé Ä‘i, là m nhÆ° thể chẳng bao giá» có nó cả. Bà phải nháºn nó bởi khi ngÆ°á»i ta mang nó vế nhà hoà n cảnh không cho phép bà từ chối. Bà đà nh phải chịu Ä‘á»±ng việc nuôi nấng nó trong suốt những năm còn lại của Ä‘á»i mình bởi vì và o lúc cần phải ra tay thì bà đã không có đủ dÅ©ng cảm để thá»±c hiện ý định thầm kÃn là sẽ dìm ngáºp nó ngay trong bể nÆ°á»›c nhà tắm. Bà nhốt nó ở trong xưởng kim hoà n cÅ© của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya. Bà là m cho Santa Sôphia đê la Piêđat tin rằng bà đã bắt được thằng bé nằm trong chiếc là n bá»nh bồng nổi trên mặt nÆ°á»›c. Có lẽ Ucsula đến khi chết vẫn không biết được gốc gác của thằng bé. Cô bé Amaranta Ucsula có lần và o xưởng đúng lúc PhecnanÄ‘a Ä‘ang cho cháu ăn, và cÅ©ng tin và o câu chuyện chiếc là n trôi trên sông kia. Do hoà n toà n xa lánh vợ nhằm phản đối cái lối vô là mà bà đã áp dụng để xá» là tấn bi kịch của Mêmê, táºn ba năm sau khi ngÆ°á»i ta mang nó đến nhà , Aurêlianô Sêgunđô má»›i biết có sá»± tồn tại của thằng cháu ngoại. Ông biết được do có má»™t hôm PhecnanÄ‘a sÆ¡ suất, để thằng bé thoát khá»i sá»± giam cầm, bÆ°á»›c ra ngoà i hà nh lang trong khoảnh khắc thôi. Nó để truồng, vá»›i má»› tóc xoăn và "con chim" có cái má» nhÆ° má» gà tây, nhÆ° thể nó không phải là trẻ em mà là má»™t kẻ ăn thịt đồng loại theo đúng nhÆ° bá»™ từ Ä‘iển bách khoa toà n thÆ° đã miêu tả.
PhecnanÄ‘a không đếm xỉa đến số pháºn phÅ© phà ng không cách nà o sá»a đổi của mình. Thằng nhá» cứ nhÆ° là sá»± trở vá» của má»™t ná»—i nhục nhã mà bà ta muốn mãi mãi tống khứ nó khá»i nhà mình. Hầu nhÆ° ngÆ°á»i ta vừa khiêng Maurixiô Babilônia bị gẫy cá»™t sống Ä‘i khá»i nhà thì PhecnanÄ‘a đã thai nghén đến từng chi tiết nhá» má»™t kế hoạch nhằm xoá sạch má»i dấu vết nhuốc nhÆ¡ nà y. Không há»i ý kiến chồng, ngay ngà y hôm sau bà bắt tay chuẩn bị hà nh lÃ, nhét và o va-li nhá» ba bá»™ quần áo mà cô con gái cần dùng để thay đổi rồi trÆ°á»›c khi tà u tá»›i ga Ä‘á»™ ná»a giá» bà đến phòng ngủ tìm con gái:
- Ãi thôi, Rênata, - bà bảo cô con gái.
Bà không há» giải thÃch cho cô gái. Vá» phần mình Mêmê không đợi và cÅ©ng không muốn có lá»i giải thÃch. Không những cô không biết mình và mẹ mình Ä‘i đâu mà nếu ngÆ°á»i ta dẫn mình đến lò sát sinh cô cÅ©ng chẳng phản đối. Cô câm bặt và cÅ©ng sẽ không mở miệng trong phần Ä‘á»i còn lại của mình kể từ lúc nghe thấy tiếng súng nổ ở sân sau, đồng thá»i tiếp đó là tiếng kêu Ä‘au Ä‘á»›n của Maurixiô Babilônia. Khi mẹ cô ra lệnh cho cô ra khá»i giÆ°á»ng ngủ, cô không chải đầu cÅ©ng không rá»a mặt và cô váºt vá» bÆ°á»›c lên tà u hoả nhÆ° má»™t kẻ má»™ng du mà không há» biết ngay đến cả Ä‘Ã n bÆ°á»›m và ng vẫn bay theo cô. PhecnanÄ‘a không bao giá» hiểu, và cÅ©ng không chịu tìm hiểu xem sá»± im lặng nhÆ° đá của cô có phải là do cô tá»± nguyện quyết định nhÆ° váºy hay là cô bị câm do ảnh hưởng tai hại của tấn bi kịch.
Mêmê dÆ°á»ng nhÆ° không hay biết con tà u Ä‘ang chạy qua cái vùng mình thÃch thú nhất trÆ°á»›c đây. Cô không nhìn những đồng chuối um tùm và ngút ngà n ở hai bên Ä‘Æ°á»ng ray. Cô không nhìn những ngôi nhà sÆ¡n trắng của ngÆ°á»i Mỹ, cÅ©ng không nhìn những vÆ°á»n hoa héo úa vì bụi và hÆ¡i nóng, cÅ©ng không nhìn những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà mặc quần đùi và áo sÆ¡ mi kẻ sá»c xanh Ä‘ang đánh bà i ở ngoà i cá»a. Cô không nhìn những chiếc xe bò chở chuối trên những con Ä‘Æ°á»ng lầm bụi. Cô không nhìn những cô gái trẻ nhÆ° những chú cá măng nhảy tung tăng trong dòng sông trong vắt đã khiến du khách trên tà u tê tái lòng trÆ°á»›c những bá»™ ngá»±c căng má»ng lá»™ng lẫy của há», cÅ©ng không nhìn những túp lá»u tồi tà n của ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng nÆ¡i những con bÆ°á»›m và ng của Maurixiô Babilônia Ä‘ang bay lượn, cÅ©ng không nhìn những em nhá» xanh tái và bẩn thỉu, cả những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà chá»a Ä‘ang gà o lên những lá»i tục tÄ©u má»—i khi Ä‘oà n tà u chạy qua. Cái quang cảnh thoáng qua ấy đối vá»›i cô là quang cảnh vui nhÆ° há»™i má»—i báºn từ trÆ°á»ng vá» nhà thì nay nó không há» là m cô rung Ä‘á»™ng. Cô không thèm nhìn ra cá»a sổ ngay cả khi con tà u Ä‘ang qua vùng đồng bằng trồng thuốc phiện nÆ¡i vẫn còn mạn chiếc tà u thuá»· Tây Ban Nha đã hoá thà nh than, để rồi ngay sau đó nó chạy tá»›i vùng không khà thoáng đãng ká» ngay bên cái biển ngầu bá»t và bẩn tưởi, nÆ¡i cách đây gần đúng má»™t thế kỉ những ý tưởng đẹp đẽ của cụ Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã phá sản.
Và o lúc năm giá» chiá»u, khi con tà u đến ga cuối cùng thuá»™c miá»n đầm lầy, cô theo mẹ xuống tà u hoả. Hai mẹ con trèo lên má»™t chiếc xe giống nhÆ° má»™t con dÆ¡i khổng lồ, được má»™t chú ngá»±a hen kéo, và bá»n há» Ä‘i qua má»™t thà nh phố hiu quạnh, nÆ¡i trên những con Ä‘Æ°á»ng dà i vô táºn, nứt nẻ vì hÆ¡i diêm sinh, vẫn vang lên bản nhạc táºp Ä‘Ã n pianô y hệt bản nhạc táºp mà PhecnanÄ‘a từng nghe và o giá» ngủ trÆ°a trong thá»i xuân trẻ. Há» lại lên má»™t chiếc tà u thuá»· chạy trên sông có chiếc bánh lái bằng gá»— kêu ầm ầm nhÆ° tiếng Ä‘á»™ng má»™t đám cháy lá»›n, và những tấm sắt bị gỉ thủng lá»— chá»— phản chiếu ánh mặt trá»i nhÆ° miệng những chiếc lò nấu. Mêmê tá»± giam mình trong má»™t phòng ngủ riêng trên tà u. Má»™t ngà y hai lần, PhecnanÄ‘a đặt ở cạnh giÆ°á»ng cô má»™t khay thức ăn và má»™t ngà y hai lần bà lại mang nguyên xi nó ra, không phải vì Mêmê đã quyết chà chết đói mà chỉ hÆ¡i cÆ¡m thôi cÅ©ng đã đủ là m cô phát sợ và khiến cho cái dạ dà y của cô cứ thắt lại nôn ra những nÆ°á»›c là nÆ°á»›c. ChÃnh bản thân cô cÅ©ng không biết rằng mùi thuốc cao lá mù tạc không còn tác dụng ngừa thai nữa và PhecnanÄ‘a không biết Ä‘iá»u nà y mãi cho đến má»™t năm sau khi ngÆ°á»i ta mang đến cho bà má»™t thằng bé. Vì ở trong phòng ngủ riêng ngá»™t ngạt, lại bị tiếng rung của thà nh tà u và mùi bùn nồng nặc khó chịu do bánh lái khuấy lên, Mêmê nằm mê man không còn biết đến ngà y giá» Ä‘ang trôi Ä‘i. Ãã qua Ä‘i lâu rồi khi Mêmê nhìn thấy con bÆ°á»›m và ng cuối cùng bị cánh quạt nghiá»n nát và cô cảm thấy nó nhÆ° má»™t sá»± tháºt hiển nhiên: Maurixiô Babilônia đã chết rồi. Tuy nhiên cô không chịu để cho sá»± cam chịu thắng mình. Cô vẫn nghÄ© tá»›i anh trong suốt cuá»™c hà nh trình qua thảo nguyên mênh mông nÆ¡i trÆ°á»›c đây Aurêlianô Sêgunđô bị lạc khi ông Ä‘i tìm ngÆ°á»i con gái đẹp nhất trần gian, và khi há» trèo lên đỉnh đèo men theo những lối mòn của ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng để rồi và o má»™t thà nh phố buồn tẻ, nÆ¡i trên những con Ä‘Æ°á»ng đá cháºt hẹp của nó vẫn vang lên tiếng chuông đồng rè rè buồn bã của ba mÆ°Æ¡i hai nhà thá». Ãêm ấy mẹ con cô ngủ lại trong má»™t ngôi nhà thá» thá»i thuá»™c địa bị bá» hoang, nằm trên những tấm ván mà PhecnanÄ‘a bắc trên sà n má»™t căn buồng bị cá» dại má»c um tùm, và hỠđắp lên ngÆ°á»i những mẩu rèm cá»a sổ mà cứ má»—i báºn cá»±a mình chúng rách toà ng toạc. Mêmê biết rõ cô Ä‘ang ở đâu rồi bởi vì trong cÆ¡n mất ngủ đầy sợ hãi cô đã nhìn thấy Ä‘i qua đây má»™t công tá» váºn đồ Ä‘en mà trong đêm trÆ°á»›c lá»… Noen xa xÆ°a ngÆ°á»i ta mang ngà i tá»›i nhà trong má»™t chiếc hòm bằng chì. Sang ngà y hôm sau, sau khi là m lá»… mixa, PhecnanÄ‘a dẫn cô tá»›i má»™t toà lâu Ä‘Ã i rợp bóng cây và Mêmê nháºn ra nó ngay láºp tức nhá» những hồi ức mẹ cô thÆ°á»ng kể vá» tu viện nÆ¡i bà được giáo dưỡng để trở thà nh hoà ng háºu và thế là Mêmê hiểu mình đã Ä‘i hết cuá»™c hà nh trình. Trong lúc PhecnanÄ‘a nói chuyện vá»›i má»™t ngÆ°á»i nà o đó ở trong phòng bên, cô ở lại trong phòng khách treo những bức tranh sÆ¡n dầu vẽ các đức giám mục thá»i thuá»™c địa, mà ngÆ°á»i eá» run lên vì rét, bởi vì cô vẫn chỉ mặc má»™t bá»™ quần áo bằng vải da thêu hoa Ä‘en, và đi đôi ủng Æ°á»›t trÆ°Æ¡ng lên vì ngấm băng tuyết vùng thảo nguyên. Cô đứng ngay ở giữa phòng khách dÆ°á»›i luồng ánh sáng và ng lá»t qua những tấm kÃnh mà u để mà nghÄ© tá»›i Maurixiô Babilônia, cho đến khi má»™t nữ tu trẻ rất đẹp mang theo chiếc va-li nhá» của cô cùng ba bá»™ quần áo từ trong phòng bên bÆ°á»›c ra. Khi Ä‘i qua trÆ°á»›c mặt Mêmê, không dừng bÆ°á»›c, cô ta chìa tay cho cô.
- Chúng ta đi thôi, Rênata, - cô nữ tu nói.
Mêmê cầm lấy tay cô ta và để cô ta Ä‘Æ°a mình Ä‘i. Lần cuối cùng PhecnanÄ‘a nhìn thấy cô Ä‘ang lúc cô sánh bÆ°á»›c vá»›i ngÆ°á»i nữ tu, ấy là lúc phÃa sau cô cánh cá»a sắt của nhà tu kÃn cÅ©ng vừa từ từ đóng lại. Cô vẫn nghÄ© tá»›i Maurixiô Babilônia, tá»›i mùi dầu mỡ và những con bÆ°á»›m và ng hoá thân, nghÄ© tá»›i anh trong suốt cả cuá»™c Ä‘á»i cô, má»™t cuá»™c Ä‘á»i vá»›i những tên luôn luôn bị thay đổi và không há» hé răng nói lấy má»™t lá»i cho đến buổi sáng sá»›m má»™t mùa thu cô chết già trong má»™t bệnh viện ở Ccracôvia.
PhecnanÄ‘a trở vá» Macônđô trên má»™t chuyến tà u được linh cảnh sát có vÅ© trang bảo vệ: Trong suốt chuyến Ä‘i bà nháºn ra ná»—i lo lắng căng thẳng của hà nh khách, nháºn ra những biện pháp quân sá»± được áp dụng ở các là ng Ä‘á»c Ä‘lÃá»ng xe lá»a và cái không khà sợ hãi do tin rằng sẽ xảy ra má»™t sá»± kiện nghiêm trá»ng, nhÆ°ng bà hoà n toà n không được biết tin tức gì trong lúc chÆ°a vỠđến Macônđô. Vá» tá»›i nhà , bà được ngÆ°á»i ta kể cho biết rằng Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô Ä‘ang xúi giục những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng thuá»™c Công ty chuối biểu tình. "Ôi, đây là cái duy nhất mà chúng ta còn thiếu, PhecnanÄ‘a nói vá»›i cánh mình, "Má»™t tên vô chÃnh phủ ở ngay trong nhà ". Hai tuần lá»… sau đó, cuá»™c đình công đã nổ ra và không gây ra những háºu quả bi thÆ°Æ¡ng nhÆ° ngÆ°á»i ta đã sợ. Những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng chỉ đòi không phải chặt chuối và chở chuối và o ngà y chủ nháºt, và yêu sách nà y rất hợp tình hợp là đến mức ngay cả cha Antôniô Isaben cÅ©ng đã tham gia vì cha thấy nó hợp vá»›i luáºt lệ của Thượng đế. Thắng lợi của cuá»™c đình công nà y cÅ©ng nhÆ° má»™t số hoạt Ä‘á»™ng khác xảy ra trong những tháng sau đã khiến cho Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô, má»™t ngÆ°á»i vô danh tiểu tốt mà thiên hạ vẫn thÆ°á»ng bảo rằng chẳng được tÃch sá»± gì ngoà i việc là m cho là ng đông nghịt bá»n gái Ä‘iếm tân thá»i, trở nên nổi tiếng. CÅ©ng vá»›i chÃnh cái quyết tâm dứt khoát mà ông đã có để giết hết bà y gà chá»i của mình nhằm xây dá»±ng má»™t kế hoạch mở Ä‘Æ°á»ng thuá»· từ Macônđô ăn thông vá»›i thế giá»›i, ông đã cáo từ chức đốc công của Công ty chuối để đứng vá» phÃa những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng. Ngay láºp tức ông bị tình nghi là phần tá» thuá»™c má»™t tổ chức quốc tế chống lại tráºt tá»± công cá»™ng. Trong cái tuần lá»… buồn bã trÆ°á»›c những lá»i đồn bi quan, có má»™t đêm ông đã thoát chết má»™t cách tà i tình trÆ°á»›c bốn viên đạn súng lục do má»™t kẻ lạ mặt nhắm bắn và o ông lúc ông vừa từ má»™t cuá»™c há»p kÃn bÆ°á»›c ra. Không khà chÃnh trì những tháng sau đó rất căng thẳng, đến mức Ucsula ngồi trong bóng tối cÅ©ng cảm nháºn được nó và cụ có cảm giác mình Ä‘ang sống lại những ngà y tháng bất hạnh trong đó con trai cụ, đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya luôn luôn mang trong túi áo những viên thuốc vi lượng đồng căn của má»™t tổ chức nổi loạn. Cụ muốn nói chuyện vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô để hiểu chuyện xây ra trÆ°á»›c đấy nhÆ°ng Aurêlianô Sêgunđô báo cho cụ biết rằng kể từ đêm bị bắn chết hụt ấy không ai biết ông ngụ lại ở đâu. Nó y hệt cái thằng Aurêlianô BuênÄ‘ya, - cụ thốt lên. - Cứ nhÆ° thể thá»i gian Ä‘ang quay vòng ấy.
Trong những ngà y mÆ¡ hồ ấy, PhecnanÄ‘a thÆ°á»ng xuyên sống cách ly vá»›i cuá»™c Ä‘á»i bên ngoà i. Bà để mất liên hệ vá»›i thế giá»›i bên ngoà i kể từ vụ cãi lá»™n kịch liệt vá»›i ông chồng vì đã tá»± ý quyết định số pháºn của Mêmê mà không có sá»± đồng tình của ông. Aurêlianô Sêgunđô đã sẵn sà ng Ä‘i tìm cho được cô con gái, nếu cần phải nhỠđến cảnh sát ông cÅ©ng sẵn sà ng nhá», nhÆ°ng PhecnanÄ‘a cho ông xem những giấy tá» xác nháºn rằng con gái ông đã tá»± nguyện và o tu trong nhà tu kÃn. Quả là nhÆ° thế, Mêmê đã kà và o những tá» giấy ấy khi cô đã ở bên trong cá»a sắt của tu viện và cô đã kà vá»›i chÃnh sá»± hững há» mà cô để cho bà đưa mình Ä‘i. Trong thâm tâm, Aurêlianô Sêgunđô không tin rằng những giấy tá» nà y hợp pháp cÅ©ng nhÆ° không bao giỠông tin rằng Maurixiô Babilônia đã lẻn và o sân sau để ăn trá»™m gà , nhÆ°ng những giấy tá» nà y đã giúp ông yên lòng và do đó lúc nà y ông có thể thảnh thÆ¡i trở lại núp dÆ°á»›i bóng Pêtra Côtêt. Ông lại tổ chức các cuá»™c vui ồn Ä© và ăn nháºu xả láng. Vì sống xa lạ vá»›i ná»—i lo lắng của dân chúng, và cố tình không nghe những lá»i tiên Ä‘oán khủng khiếp của Ucsula, PhecnanÄ‘a xiết lại lần cuối cùng các ốc vÃt của kế hoạch đã được mình hoà n chỉnh. Bà viết má»™t bức thÆ° dà i cho cáºu con trai Hôsê AccaÄ‘iô, ngÆ°á»i lúc nà y sẽ nháºn phẩm tráºt nhá» má»n, và trong bức thÆ° nà y bà còn báo cho cáºu biết cô em gái Mêmê của cáºu đã vá» hầu Chúa do bị thổ ra máu Ä‘en. Sau đó, bà để bé Amaranta Ucsula cho Santa Sôphia đê la Piêđat chăm nom và quyết tâm nối lại quan hệ thÆ° từ vá»›i các thầy thuốc không thể nhìn thấy được, mà lòng tá»± dằn vặt trÆ°á»›c ná»—i bất hạnh của Mêmê. Việc đầu tiên mà bà là m là định ngà y chắc. chắn cho việc Ä‘iá»u trị bằng thần giao cách cảm. NhÆ°ng các thầy thuốc không thể nhìn thấy ấy đã trả lá»i bà rằng trong lúc Macônđô Ä‘ang loạn thì việc là m đó là không phải lúc. Bà đang quá bối rối và không nắm được tình hình thá»±c tế nên trong má»™t bức thÆ° khác bà giải thÃch cho há» rằng ở Macônđô không há» có tình trạng mất ổn định xã há»™i, rằng tất cả những việc ấy là kết quả của công việc Ä‘iên rồ do ngÆ°á»i anh chồng mình gây nên, cÅ©ng nhÆ° trÆ°á»›c đây ông ấy đã đùng đùng giết hết lÅ© gà chá»i và há»™c tốc Ä‘i mở Ä‘Æ°á»ng sông từ Macônđô ra thế giá»›i. Thế là há» vẫn chÆ°a thoả thuáºn được vá»›i nhau. Ngà y thứ tÆ° nóng ná»±c, có má»™t nữ tu sÄ© già tay khoác má»™t chiếc là n đã đến nhà gá»i cá»a. Và o lúc mở cá»a, Santa Sôphia đê la Piêđat đã nghÄ© rằng đó là má»™t món quà và bà định ôm lấy chiếc là n có phủ má»™t chiếc khăn lụa quý giá. NhÆ°ng nữ tu sÄ© đã kịp ngăn bà lại bởi vì bà ta đã được dặn trÆ°á»›c là phải trao nó táºn tay cho ngÆ°á»i nháºn là bà PhecnanÄ‘a Ä‘en Cacpiô đê BuênÄ‘ya. Ãó là đứa con trai của Mêmê. Vị cha linh hồn cÅ© của PhecnanÄ‘a trong má»™t bức thÆ° dà i đã giải thÃch cho bà rằng thằng bé đã chà o Ä‘á»i hai tháng trÆ°á»›c đây và rằng nó được đặt tên là Aurêlianô nhÆ° tên gá»i của ông ngoại nó vì bà mẹ không chịu hé môi nói nguyện vá»ng cuối cùng của mình. PhecnanÄ‘a bá»±c mình lắm trÆ°á»›c sá»± nhạo báng ấy của số pháºn nhÆ°ng bà vẫn còn đủ sức lá»±c để chống chế trÆ°á»›c mặt nữ tu sÄ©:
- Chúng ta sẽ loan tin rằng chúng ta bắt được thằng bé nà y nằm trong một chiếc là n trôi trên sông nhé.
- Chẳng ai tin Ä‘iá»u đó đâu, bà ạ, - nữ tu sÄ© nói.
- Nếu đã tin và o Kinh thánh, - PhecnanÄ‘a cãi lại, - thì tại sao lại không tin tôi nói Ä‘iá»u đó nhỉ!
Nữ tu sÄ© ăn cÆ¡m trÆ°a tại nhà trong lúc đợi con tà u trở lại và đồng ý giữ má»™t lá»i hứa mà má»i ngÆ°á»i đòi há»i ở bà ta là sẽ không bao giá» nhắc đến thằng nhá» nữa, nhÆ°ng PhecnanÄ‘a đã khẳng định rằng nữ tu sÄ© là má»™t nhân chứng không mong đợi của ná»—i tủi hổ của bà và lấy là m tiếc tục lệ thá»i Trung cổ thÆ°á»ng treo cổ những ngÆ°á»i Ä‘Æ°a tin dữ đã bị bãi bá». Ãó cÅ©ng là lúc bà quyết định sẽ dìm thằng bé và o bể nÆ°á»›c trong nhà tắm ngay sau khi nữ tu sÄ© ra khá»i nhà mình, nhÆ°ng trái tim đã không cho phép bà là m và bà đà nh phải kiên nhẫn đợi cho đến lúc lòng là nh vô biên của Thượng đế sẽ giải thoát bà khá»i cái tai ách nà y.
Cáºu nhóc Aurêlianô vừa đầy tuổi tôi, tình hình xã há»™i bá»—ng trở nên căng thẳng. Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô và má»™t số cán bá»™ công Ä‘oà n, thÆ°á»ng vẫn hoạt Ä‘á»™ng bà máºt cho đến táºn lúc nà y, đã xuất đầu lá»™ diện má»™t cách không đúng lúc, để tổ chức nhiá»u cuá»™c biểu tình tại các là ng thuá»™c Công ty chuối. Cảnh sát tuân lệnh trên, ngà y ngà y theo dõi chặt chẽ bá»n há». NhÆ°ng đêm hôm thứ hai các cán bá»™ công Ä‘oà n đã bị bắt ngay tại nhà mình, bị cùm chân bằng chiếc cùm nặng năm ki lô, rồi bị tống giam trong nhà lao của tỉnh. Trong số những ngÆ°á»i bị bắt có Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô và Lôrenxô Gavilăng, má»™t đại tá của cuá»™c cách mạng Mêhicô hiện Ä‘ang lÆ°u vong ở Macônđô, ngÆ°á»i vẫn thÆ°á»ng tá»± hà o nói rằng ông là chứng nhân của chủ nghÄ©a anh hùng của Actêmiô Crut, má»™t ngÆ°á»i bạn thân của ông. Tuy váºy, trong khoảng thá»i gian chÆ°a đầy ba tháng, bá»n hỠđã được tá»± do; bởi chÃnh phủ và Công ty chuối đã không thể thống nhất vá»›i nhau xem ai là ngÆ°á»i phải nuôi bá»n há» trong nhà tù. Lần nà y sá»± phản đối của những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng đã dá»±a trên những yếu tố sau đây: nhà ở không bảo đảm sức khoẻ cho công nhân, ngà nh phục vụ y tế thì giả nhân giả nghÄ©a, Ä‘iá»u kiện lao Ä‘á»™ng thì rát bất công. Ngoà i ra những ngÆ°á»i công nhân còn khẳng định rằng Công ty đã không trả lÆ°Æ¡ng cho há» bằng tiá»n mặt mà trả bằng bông (tem phiếu) chỉ dùng để mua giăm-bông Virginia trong những cá»a hà ng uá»· thác của Công ty. Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô bị bắt vì anh đã chứng minh được rằng chế Ä‘á»™ trả lÆ°Æ¡ng bằng bông chẳng qua chỉ là má»™t thủ Ä‘oạn kinh tế của Công ty nhằm nuôi những con tà u chở hoa quả của nó. Giả sá» không có hà ng cho các cá»a hà ng uá»· thác, những con tà u ấy đã phải chạy không tải từ Niu Oóclêăng đến các cảng để nháºn chuối. Còn những tá»™i trạng khác má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u biết. Thầy thuốc của công ty không khám bệnh cho ngÆ°á»i ốm mà chỉ bắt há» xếp hà ng má»™t ngay trÆ°á»›c bệnh xá và má»™t nữ y tá đặt và o lưỡi há» má»™t viên thuốc có mà u sun phát đồng bất kể há» bị bệnh sốt rét, bệnh láºu hay mắc chứng táo bón. Ãó là phÆ°Æ¡ng pháp trị bệnh hết sức phổ biến đến mức bá»n trẻ con có khi xếp hà ng và i ba lượt và đáng lẽ phải uống những viên thuốc ấy thì chúng lại mang vá» nhà để chÆ¡i. Công nhân sống chui rúc trong những căn lán tồi tà n. Lẽ ra phải là m cầu tiêu công cá»™ng thì và o những dịp lá»… chúa giáng sinh bá»n kÄ© thuáºt của Công ty mang tá»›i đây những chiếc cầu tiêu di Ä‘á»™ng dùng cho năm mÆ°Æ¡i ngÆ°á»i và còn hÆ°á»›ng dẫn cách sá» dụng nhÆ° thế nà o để dùng được lâu. Những luáºt sÆ° già lụ khụ mặc đồ Ä‘en, những kẻ trong thá»i gian trÆ°á»›c đây cứ bám lấy đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya để là m phiá»n ngà i giỠđây là đại diện cho Công ty chuối, bằng những lá»i phán xỠđổi trắng thay Ä‘en y nhÆ° trò ảo thuáºt Ä‘ang tìm cách gỡ bà cho Công ty chuối. Khi những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng thống nhất chỉ thảo ra má»™t lá Ä‘Æ¡n gồm những yêu sách chung thì trong suốt thá»i gian dà i những yêu sách nà y vẫn không được chÃnh thức đệ trình lên Công ty chuối.
Khi ngà i Brao biết tin có lá Ä‘Æ¡n má»›i của công nhân, láºp tức ngà i mắc ngay toa xe lá»™ng lẫy mái lợp thuá»· tinh của mình và o Ä‘oà n tà u rồi cùng vá»›i các vị đại diện thÆ°á»ng trá»±c của Công ty vá»™i và ng biến mất tăm khá»i Macônđô. Tuy váºy, công nhân đã túm được má»™t trong số những vị đại diện ấy ngay tại má»™t nhà thổ ná» và buá»™c ông ta phải kà và o tá» sao của lá Ä‘Æ¡n khi ông nà y còn Ä‘ang trần nhÆ° nhá»™ng vá»›i má»™t phụ nữ. NgÆ°á»i nà y tá»± nguyện là m mÄ© nhân kế để dẫn ông ta và o bẫy. Trong má»™t buổi phán xá», các luáºt sÆ° buồn thảm ná» liá»n cãi rằng cái con ngÆ°á»i ấy không há» có liên quan gì vá»›i Công ty chuối, và để cho má»i ngÆ°á»i không nghi ngá» luáºn Ä‘iệu của mình, bá»n luáºt sÆ° liá»n ra lệnh tống giam hắn vì tá»™i mạo nháºn. Sau đó Ãt lâu, ngà i Brao đã bị thá»™p ngá»±c trong má»™t chuyến vi hà nh trên toa xe loại ba, và những ngÆ°á»i công nhân bắt ngà i kà và o má»™t tá» sao khác của lá Ä‘Æ¡n. Ngà y hôm sau, ngà i xuất hiện trÆ°á»›c các vị quan toà vá»›i mái tóc nhuá»™m Ä‘en và nói tiếng Tây Ban Nha rất lÆ°u loát. Các luáºt sÆ° liá»n giải thÃch rằng ngÆ°á»i nà y không phải là ngà i Giăc Brao, Tổng quản trị của Công ty chuối, sinh tại Britvin, bang ÊlÆ¡bêmÆ¡ mà chỉ là má»™t ngÆ°á»i bán thuốc hiá»n là nh, sinh tại Macônđô, và cÅ©ng hà nh tại đây ông được đặt tên là Äugôbectô Phônseca. Sau đó Ãt lâu để đối phó vá»›i những hà nh Ä‘á»™ng má»›i của công nhân, tại các địa Ä‘iểm công cá»™ng, các luáºt sÆ° đã trÆ°ng lên má»™t tá» cáo phó được viên lãnh sá»± và các nhà ngoại giao Mỹ chứng thá»±c nói rằng ngà i Brao đã bị xe cứu hoả cán chết trên má»™t Ä‘Æ°á»ng phố ở Chicagô và o ngà y mồng chÃn tháng sáu vừa qua. Vì ngán ngẩm trÆ°á»›c những trò giải thÃch quà ng xiên ấy, những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng phá»›t lá» các nhà chức trách ở Macônđô, và há» kiện lên toà án tối cao. ChÃnh tại đây, các quan toà giá»i múa ba tấc lưỡi và biến báo pháp luáºt cứ nhÆ° những kẻ là m xiếc đã tuyên bố rằng những lá»i khiếu tố của công nhân là hoà n toà n không có giá trị, bởi rất Ä‘Æ¡n giản rằng Công ty chuối không có, chÆ°a bao giá» có, cÅ©ng chẳng bao giá» sẽ có công nhân mà chỉ thuê ngÆ°á»i là m vá»›i tÃnh cách tạm bợ thôi. Váºy là bằng cách đó, bá»n luáºt sÆ° đã đánh đổ lá Ä‘Æ¡n của công nhân tố giác cái trò lừa phỉnh vá» giăm bông Virginia, vá» những viên thuốc quái quá»· và những chuồng tiêu di Ä‘á»™ng chỉ xuất hiện và o dịp lá»… Chúa giáng sinh, còn Toà án thì đã phán quyết và công bố trong những thông báo trang trá»ng khẳng định sá»± không tồn tại của những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng.
Tổng bãi công bùng nổ. Việc trồng chuối bị bá» dở, chuối quả nằm ngay tại gốc và những Ä‘oà n xe lá»a dà i má»™t trăm hai mÆ°Æ¡i toa dừng lại ngay giữa Ä‘Æ°á»ng…Công nhân nghỉ việc trà n ra thị trấn. Phố Thổ NhÄ© Kỳ trở nên nhá»™n nhịp khác thÆ°á»ng. Phòng chÆ¡i bi-a trong khách sạn Giacôp mở cá»a suốt hÆ¡n bốn giá» liên tục để đón khách. Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô có mặt tại đây và o đúng cái ngà y có tin nói rằng quân Ä‘á»™i đã được lệnh láºp lại tráºt tá»± công cá»™ng. Dẫu không phải là ngÆ°á»i có linh cảm nhÆ°ng cái tin đó đối vá»›i ông là điá»m báo trÆ°á»›c của cái chết mà ông từng chỠđợi từ cái buổi sáng xa xÆ°a khi đại tá Hêrinênđô Mackêt cho Ä‘i xem má»™t cuá»™c hà nh hình. Tuy nhiên cái Ä‘iá»m gở ấy đã không là m ông lúng túng. Ông chÆ¡i bi-a và không há» bắn chệch má»™t cú bắn trúng nhiá»u viên. Sau đó, tiếng trống cà rình, tiếng kèn đồng, tiếng la thét và sá»± náo Ä‘á»™ng của đám đông báo cho ông biết rằng cuối cùng má»i chuyện đã kết thúc, kể cả trò chÆ¡i bi-a lẫn cái trò chÆ¡i Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c và thầm lặng mà ông từng chÆ¡i vá»›i chÃnh mình, kể từ buổi mai có cuá»™c hà nh hình. Ông bÆ°á»›c ra Ä‘Æ°á»ng và nhìn thấy bá»n lÃnh. Ãó là má»™t Ä‘oà n quân gồm ba trung Ä‘oà n, theo nhịp trống cà rình, Ä‘ang hà nh tiến là m rung chuyển cả mặt đất. Luồng xú khà toát ra từ Ä‘oà n quân ấy giống nhÆ° hÆ¡i thở của con rồng nhiá»u khúc đã là m vẩn đục cả bầu trá»i trong sáng lúc Ä‘ang trÆ°a. Cả đám lÃnh ấy, đứa nà o cÅ©ng thấp lùn, ục ịch và thô lá»—. Chúng nhá»… nhại mồ hôi ngá»±a, hôi hám nhÆ° mùi thịt ôi phÆ¡i ngoà i nắng, và dữ tợn nhÆ° những ngÆ°á»i vùng thảo nguyên. Dù đã diá»…u hà nh qua đây mất hÆ¡n má»™t giá», song ngÆ°á»i ta vẫn nghÄ© rằng cái Ä‘oà n quân ấy chỉ vẻn vẹn và i đại Ä‘á»™i Ä‘i theo kiểu đèn cù, bởi bá»n lÃnh giống nhau nhÆ° tạc, chúng nhÆ° những đứa con cùng má»™t mẹ, vá»›i má»™t vẻ ngu dại nhÆ° nhau. Chúng mang ba lô và bi đông nặng trịch, mang những khẩu súng cắm lê trần trÆ¡ tráo, mang ná»—i bá»±c dá»c chỉ biết có tuân lệnh má»™t cách mù quáng và cái mặc cảm vá» lòng danh dá»±. Từ trên chiếc giÆ°á»ng tối mù mịt của mình, Ucsula nghe thấy bá»n linh diá»…u qua và cụ giÆ¡ tay là m dấu thánh. Bà Santa Sôphia đê la Piêđat đứng im hồi lâu, cúi mình xuống chiếc khăn vừa là , bà nghÄ© tôi con trai bà , Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô, ngÆ°á»i mà bà vừa nhìn thấy Ä‘i qua cá»a khách sạn Giacôp không há» run sợ trÆ°á»›c những tên lÃnh cuối cùng của Ä‘oà n quân ấy…
Lệnh thiết quân luáºt đã trao quyá»n cho quân Ä‘á»™i thá»±c hiện chức năng trá»ng tà i trong vụ tranh chấp nà y, nhÆ°ng quân Ä‘á»™i vẫn không há» tá» ra có ý định giải hoà . Quân Ä‘á»™i nhanh chóng triển khai khắp Macônđô. Bá»n lÃnh đặt súng xuống má»™t chá»—, rồi toả Ä‘i chặt chuối, xếp chuối lên toa và xê dịch các Ä‘oà n tà u.
Những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng, mà cho đến táºn lúc nà y vẫn yên lặng chỠđợi, đã à o lên núi không mang theo má»™t thứ vÅ© khà nà o khác ngoà i con dao rá»±a, công cụ lao Ä‘á»™ng của há», và há» bắt đầu cÆ°á»›p lại những cái hỠđã bị cÆ°á»›p. HỠđốt cháy các dãy nhà kho, các cá»a hà ng uá»· thác của Công ty, phá các Ä‘Æ°á»ng ray để chặn đứng việc qua lại của những Ä‘oà n tà u đã bắt đầu mở Ä‘Æ°á»ng bằng hoả lá»±c súng máy, há» chặt đứa tung các Ä‘Æ°á»ng dây Ä‘iện á»±n và dây Ä‘iện thoại. Các mÆ°Æ¡ng rãnh của đồng chuối đã thẫm máu. Ngà i Brao vốn sống trong má»™t khu chung cÆ° giống trại nuôi gà có mắc Ä‘iện, cùng vá»›i gia quyến và má»™t số đồng bà o của ngà i đã được bà máºt Ä‘Æ°a Ä‘i khá»i Macônđô để đến nÆ¡i an toà n dÆ°á»›i sá»± che chở của quân Ä‘á»™i. Tình hình chung căng thẳng Ä‘ang Ä‘e doạ sẽ phát triển thà nh má»™t cuá»™c chiến tranh không cân sức và đẫm máu, nhất là khi các nhà cầm quyá»n ra má»™t lá»i kêu gá»i nhÅ©ng ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng táºp trung tại Macônđô. Lá»i kêu gá»i cho biết rằng Quan tỉnh trưởng sẽ tá»›i đây và o ngà y thứ sáu, sẵn sà ng giải quyết vụ xung Ä‘á»™t nà y.
Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đứng trong đám đông đã tụ táºp trên sân ga ngay từ sáng ngà y thứ sáu. Ông đã tham dá»± cuá»™c há»p của cán bá»™ công Ä‘oà n và được phân công cùng vá»›i đại tá Gavilan trà trá»™n và o khối quần chúng đông đảo để lãnh đạo há» tuỳ theo hoà n cảnh cụ thể. Ông không được khoẻ lắm và hÆ¡n nữa, miệng ông đắng nhÆ° ngáºm bồ hòn khi biết rằng quân Ä‘á»™i đã đặt những ụ súng máy ở chung quanh sân ga, và ông còn biết rằng khu nhà lầu có rà o thép gai của công ty cÅ©ng đã được các khẩu pháo bảo vệ. Ãã gần mÆ°á»i hai giá» trÆ°a, do phải chá» Ä‘oà n xe lá»a không tá»›i, hÆ¡n ba nghìn ngÆ°á»i, bên cạnh những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng còn có cả trẻ em và phụ nữ, đã đứng cháºt nÃch cả sân ga và đám đông ấy còn trà n xuống cả những con Ä‘Æ°á»ng kế cáºn bị súng máy bịt mất lối ra. Quang cảnh ấy giống má»™t há»™i chợ đông vui hÆ¡n là má»™t đám tiệc tùng. Các quầy hà ng ăn cÅ©ng nhÆ° các quán giải khát trên Ä‘Æ°á»ng phố Thổ NhÄ© Kỳ đã được chuyển Ä‘i nÆ¡i khác và đám công chúng vẫn nhẫn nại và vui vẻ chịu Ä‘á»±ng ná»—i phiá»n toái do phải chầu chá»±c dÆ°á»›i trá»i nắng nhÆ° đổ lá»a. Lúc ba giá» kém má»™t chút, có tin đồn rằng cho đến táºn ngà y mai chuyến xe lá»a chÃnh thức vẫn chÆ°a chắc tá»›i. Ãám đông mệt má»i thở dà i ngao ngán. Giữa lúc ấy, có má»™t trung uý quân Ä‘á»™i trèo lên nóc nhà ga là nÆ¡i đã đặt bốn khẩu súng máy xếp thà nh hà ng hÆ°á»›ng nòng ra phÃa đám đông. Má»™t hồi kèn đồng rúc lên báo cho đám đông yên lặng. Ãứng bên cạnh Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô là má»™t bà béo phị Ä‘i chân đất, mang theo hai đứa trẻ, má»™t lên bốn và má»™t lên bảy. Bà ta bế đứa nhá» và mặc dù không quen biết, bà nhỠông bế đứa lá»›n để nó có thể nghe được cái Ä‘iá»u ngÆ°á»i ta sắp nói.
Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô công kênh cáºu bé trên vai. Qua nhiá»u năm sau nà y, cáºu bé ấy đã kể Ä‘i kể lại, dù không ai tin, rằng cáºu đã nhìn thấy má»™t trung uý qua chiếc loa máy tăng âm Ä‘á»c bản Sắc lệnh số bốn của Quan Tỉnh trưởng do tÆ°á»›ng Caclôt CÆ¡rtêt Vacgat và Thiếu tá Enrikê Gaxcia Ixaxa, thÆ° ký của ngà i, đã cùng ngà i ký. Vá»›i ba Ä‘iá»u khoản gồm khoảng tám mÆ°Æ¡i từ, bản Sắc lệnh số bốn đã gá»i những ngÆ°á»i đình công là má»™t ổ cÆ°á»›p và do đó đã ra lệnh cho quân Ä‘á»™i bắn giết há».
Bản sắc lệnh đã được Ä‘á»c xong. Giữa tiếng huýt sáo và la ó phản đối của đám đông, má»™t đại uý bÆ°á»›c ra thay thế trung uý ná». Hắn đứng trên nóc nhà ga, cầm lấy loa máy tăng âm ra hiệu muốn nói. Ãám đông trở lại im lặng.
- ThÆ°a các ông, các bà , - viên đại uý nói vá»›i má»™t giá»ng trầm trầm, cháºm chạp, có vẻ hÆ¡i mệt má»i. - Tôi ra lệnh cho các ngÆ°á»i phải giải tán sau năm phút.
Tiếng huýt sáo, tiếng la thét lại nổi lên inh á»i dìm ngay tiếng kèn đồng được dùng để tÃnh khoảng thá»i gian năm phút ấy. Tuy nhiên không má»™t ai Ä‘á»™ng Ä‘áºy.
- Ãã quá năm phút. - hắn nói vá»›i chÃnh cái giá»ng ban nãy. Gia hạn thêm má»™t phút nữa, và nếu các ngÆ°á»i không giải tán quân Ä‘á»™i sẽ xả súng.
Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô toát mồ hôi lạnh. Ông thôi không kiệu cáºu bé trên vai nữa và đưa trả nó cho bà mẹ, "Cái đám dê cụ nà y dám bắn lắm chứ chả chÆ¡i", bà mẹ nói nhá»". Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô không kịp nói gì, vì và o lúc ấy ông nháºn ra tiếng nói của đại tá Gavilan Ä‘ang khÃch lệ má»i ngÆ°á»i đồng thanh hô phản đối vá»›i chÃnh những lá»i mà ngÆ°á»i phụ nữ vừa thốt ra xong. Vì xúc Ä‘á»™ng mạnh trÆ°á»›c tình huống căng thẳng, trÆ°á»›c cái sâu lắng kì diệu của sá»± im lặng và nhất là khi thấy rằng không má»™t sức mạnh nà o có thể lay chuyển được cái khối quần chúng đông đảo sẵn sà ng đón nháºn cái chết nà y, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đã kiá»…ng chân đứng cao hÆ¡n hẳn những cái đầu ở phÃa trÆ°á»›c, và lần đầu tiên trong Ä‘á»i ông cất tiếng:
- Bá»› bá»n dê cụ! Chúng ta cóc cần cái phút ấy đâu!
Và o lúc ông thét xong, má»™t sá»± kiện đã xảy ra và cái sá»± kiện nà y đã không là m ông sợ mà chỉ mang đến cho ông má»™t ảo giác. Tên đại uý ra lệnh phát hoả và thế là cả mÆ°á»i bốn ụ súng máy nổ súng đáp lá»i ông. Song ông cảm thấy tất cả những cái ấy chỉ là má»™t trò há». Hình nhÆ° những khẩu súng kia Ä‘á»u bắn ra những viên đạn pháo hoa, bởi mặc dù những tiếng nổ rá»n vang nghe đến đứt hÆ¡i đã được má»i ngÆ°á»i nghe thấy, mặc dù những viên đạn nóng bá»ng Ä‘á» lừ tá»›i tấp bay ra đã được má»i ngÆ°á»i trông thấy, ấy thế mà vẫn không thấy đám đông có lấy má»™t phản á»ng dù chỉ là hÆ¡i thở dà i hay tiếng kêu la, đám đông cứ trÆ¡ ra nhÆ° đá. Bá»—ng nhiên, ở bên cạnh nhà ga có má»™t tiếng kêu tắt thở "Ôi, mẹ Æ¡i" đã là m mất Ä‘i cái hà o khà ấy. Má»™t sức sục sôi của tráºn Ä‘á»™ng đất, má»™t hÆ¡i thở hừng há»±c của núi lá»a, má»™t tiếng gẩm rú của bão tố đã bùng nổ ngay ở trung tâm đám đông vá»›i sức triển khai nhanh chóng thần kì. Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô hầu nhÆ° chỉ còn kịp bế phốc cáºu bé, trong khi đó bà mẹ và em nó đã bị đám đông nhốn nháo chạy nuốt chá»ng mất.
Nhiá»u năm sau, dù cho những ngÆ°á»i hà ng xóm vẫn tin cáºu chỉ là má»™t thằng há», cáºu bé ấy vẫn cứ tiếp tục kể rằng Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đã nâng bổng cáºu trên đầu và cứ thế cho cáºu lÆ°á»›t Ä‘i, nhÆ° thể trên không trung ấy, trên ná»—i kinh hoà ng của đám đông đổ vá» phÃa má»™t trong những Ä‘Æ°á»ng phố cạnh đó. Vá»›i cái vị trà cao ấy, cáºu bé đã nhìn thấy đám công chúng nhốn nháo bắt đầu ùa vá» má»™t góc phố và chÃnh ở phố nà y, và o đúng cái thá»i Ä‘iểm nà y, hà ng súng máy cÅ©ng bắt đầu phát hoả. Rồi những ngÆ°á»i đứng ở hà ng đầu cùng ngã gục xuống trÆ°á»›c là n đạn liên thanh quét. Những ngÆ°á»i sống sót, đáng lẽ phải nằm xuống thì há» lại vá»™i và ng xô đẩy nhau chạy trở lại sân ga. Lúc ấy ná»—i khủng khiếp đã chụp lên đầu há» bằng những là n đạn súng máy giống nhÆ° Ä‘uôi con rồng Ä‘ang quất và o há», dồn há» và o má»™t dòng ngÆ°á»i đông nghịt đối nghịch vá»›i dòng ngÆ°á»i đông nghịt khác cÅ©ng Ä‘ang xô đẩy nhau vá» má»™t con Ä‘Æ°á»ng ở hÆ°á»›ng khác. Cái dòng ngÆ°á»i nà y cÅ©ng Ä‘ang bị súng máy đặt đối diện nhả đạn lại nhÆ° mÆ°a y nhÆ° má»™t cú quất Ä‘uôi khác của con rồng. Những ngÆ°á»i đình công bị vây tròn lại, cứ xoay tÃt mù nhÆ° con lốc khổng lồ Ä‘ang ngà y má»™t thu hẹp chấn tâm lại bởi những vòng ngÆ°á»i ở ngoà i của con lốc nà y Ä‘ang bị lưỡi dao sắc ngá»t của nghệ thuáºt bắn súng máy gá»t chung quanh nhÆ° thể bóc củ hà nh váºy. Cáºu bé nhìn thấy má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà quỳ gối, chắp hai cánh tay lại theo hình cây thánh giá đứng trong má»™t bãi đất sạch được giữ gìn má»™t cách kì ảo không cho đám ngÆ°á»i trà n và o. TrÆ°á»›c khi đám đông lấp bằng cái bãi đất trống ấy, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đã đặt cáºu bé xuống đấy và cÅ©ng ngay tại nÆ¡i ấy, vá»›i khuôn mặt đầm đìa máu ông ngã xuống bên cạnh ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đang quỳ gối, dÆ°á»›i ánh sáng chói chang từ trên vòm trá»i cao Ä‘ang mùa nắng rá»i xuống, vá»›i thế giá»›i huyá»n bà nÆ¡i Ucsula Igoaran từng bán những chiếc kẹo tuyệt vá»i nặn hình con giống.
Khi tỉnh dáºy, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô Ä‘ang nằm ngá»a trong bóng tối. Ông nháºn ra rằng mình Ä‘ang nằm trên má»™t Ä‘oà n tà u dà i dằng dặc và im lìm, rằng tóc mình bê bết máu khô và khắp mình ông, xÆ°Æ¡ng hóc Ä‘au nhÆ° dần. Ông cảm thấy buồn ngủ không chịu được. Ãịnh bụng ngủ má»™t giấc rõ dà i để cho qua ná»—i kinh hoà ng và khủng khiếp, ông liá»n xoay ngÆ°á»i vá» bên Ãt Ä‘au hÆ¡n, và chỉ lúc ấy ông má»›i phát hiện ra là mình Ä‘ang nằm trên những ngÆ°á»i chết. Trong toa không có lấy má»™t chá»— hở, ngoà i lối Ä‘i chÃnh giữa. Có thể vụ thảm sát đã xảy ra cách đây được và i giá» rồi, bởi những thi thể nà y Ä‘á»u đã lạnh cóng nhÆ° cao lanh mùa thu, và những ai xếp những tá» thi nà y lên toa xe hẳn đã có thá»i gian để xếp chúng theo thứ tá»± chẳng khác gì những buồng chuối được chở trên xe lá»a. Vốn định chạy trốn cái âm khà nặng nỠđó, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô bò lết hết toa nà y sang toa khác theo hÆ°á»›ng con tà u Ä‘ang chạy, và nhỠánh đèn lá»t qua các khe hở giữa những tấm ván ghép khi con tà u vượt những xóm là ng Ä‘ang ngủ rá»i và o, ông đã nhìn thấy những thi thể của Ä‘Ã n ông, những thi thể của Ä‘Ã n bà , những thi thể của trẻ em mà rồi đây sẽ bị ngÆ°á»i ta đổ xuống biển nhÆ° chuối bị vứt Ä‘i, ông chỉ nháºn ra má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà bán giải khát ở sân ga và đại tá Gavilan, ngÆ°á»i nà y còn mang trong tay chiếc thắt lÆ°ng có khoá bằng bạc xứ Môrêlia được cuá»™n lại, nó là cái mà đại tá dùng để mở Ä‘Æ°á»ng vượt qua ná»—i khủng khiếp. Khi đến toa thứ nhất, ông liá»n nhảy má»™t cú từ trên tà u xuống đất, lẩn và o bóng tối, rồi nằm im hồi lâu dÆ°á»›i mÆ°Æ¡ng nÆ°á»›c đợi cho Ä‘oà n tà u Ä‘i khá»i. Ãó là má»™t Ä‘oà n tà u dà i chÆ°a từng thấy gồm khoảng hai trăm toa hà ng, má»—i đầu móc má»™t đầu máy và ở chÃnh giữa móc thêm má»™t chiếc nữa. Nó không thắp đèn, ngay cả đèn hiệu xanh Ä‘á» cÅ©ng không thắp nốt, và cứ vun vút lao Ä‘i trong đêm khuya vắng lặng. Trên nóc toa nổi lên những hình thù tối sẫm của bá»n lÃnh vá»›i những khẩu súng máy sẵn sà ng nhả đạn.
Ná»a đêm vá» sáng má»™t tráºn mÆ°a rà o đổ xuống. Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô không biết mình nhảy xuống ở nÆ¡i nà o nhÆ°ng ông biết chắc rằng cứ Ä‘i ngược hÆ°á»›ng Ä‘i của Ä‘oà n tà u là sẽ vá» tá»›i Macônđô. Sau hÆ¡n ba giá» Ä‘i bá»™, nhỠánh bình minh ông nháºn ra những mái nhà đầu tiên, khi ấy ông đã bị ngấm nÆ°á»›c mÆ°a tá»›i táºn xÆ°Æ¡ng và đau đầu kinh khủng. Bị hÆ°Æ¡ng cà phê lôi cuốn ông bÆ°á»›c và o má»™t căn bếp; ông thấy có má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà tay bế con khom lÆ°ng bên bếp lá»a.
- Chà o bà , - ông nói. - Tôi là Hôsê Accađiô Sêgunđô Buênđya đây ạ?
Ông xÆ°ng tên hỠđầy đủ, rõ rà ng từng chữ má»™t để ngÆ°á»i nghe nháºn ra rằng ông vẫn sống. Ông đã là m má»™t việc rất phải lúc bởi bà mẹ suýt nữa thì tưởng ông là ma khi nhìn thấy ngay trÆ°á»›c cá»a nhà mình má»™t thân hình tiá»u tuỵ, đầu tóc và áo quần bê bết những máu và chắc rằng cái thân hình ấy vừa chạm phải oai phong của thần chết. Bà mẹ nháºn ra ông, mang cho ông má»™t tấm áo khoác để ông mặc tạm trong khi đợi cho quần áo Æ°á»›t hong trên bếp khô hẳn. Rồi bà đưa nÆ°á»›c nóng cho ông rá»a vết thÆ°Æ¡ng, và cái vết thÆ°Æ¡ng ấy thá»±c ra chỉ là má»™t vết sây sát ngoà i da, và còn cho ông má»™t mảnh vải để ông băng đầu. Sau đó bà cho ông uống má»™t tách cà phê Ä‘en không Ä‘Æ°á»ng, nhÆ° ngÆ°á»i ta vẫn thÆ°á»ng nói vá»›i bà : những ngÆ°á»i thuá»™c dòng há» BuênÄ‘ya chỉ uống thứ cà phê đó.
Hôsê Accađiô Sêgunđô lặng lẽ uống hết cà phê.
- Có lẽ đến ba nghìn ngÆ°á»i chứ không Ãt, - ông nói lẩm nhẩm.
- Cái gì váºy?
- Những ngÆ°á»i chết, - ông nói. - Có lẽ tất cả những ai có mặt tại sân ga Ä‘á»u bị bắn chết hết.
Vá»›i ánh mắt thÆ°Æ¡ng hại bà mẹ nhìn ông vẻ dò há»i. "Ở đây, không có nhiá»u ngÆ°á»i chết nhÆ° thế", bà nói, "Kể từ thá»i mồ ma ngà i đại tá, cái ông trẻ của ông ấy mà , ở Macônđô không có chuyện gì xảy ra cả". TrÆ°á»›c khi vá» tá»›i nhà mình, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đã ghé thăm ba gia đình, gia đình nà o cÅ©ng nói vá»›i ông má»™t Ä‘iá»u duy nhất: "Không có nhiá»u ngÆ°á»i chết nhÆ° thế".
Ông vượt qua sân ga, nhìn thấy những bà n bán thức ăn chồng chất lên nhau và ngay tại đây ông cÅ©ng không thấy má»™t dấu vết nà o của vụ thảm sát. DÆ°á»›i trá»i mÆ°a nặng hạt, phố xá im lìm vắng ngắt, các nhà đá»u đóng cá»a im ỉm, không há» có má»™t biểu hiện nhá» của cuá»™c sống ở bên trong. Chỉ có tiếng chuông nhà thá» gá»i con chiên Ä‘i lá»… là hoạt Ä‘á»™ng duy nhất của con ngÆ°á»i. Dừng ngay ở cá»a nhà đại tá Gavilan, ông gá»i. Má»™t phụ nữ có thai, ngÆ°á»i ông từng gặp gỡ nhiá»u lần, khi nhìn thấy ông liá»n đóng sáºp ngay cá»a lại. "Ãi vắng", bà ta trả lá»i vá»›i vẻ đầy sợ hãi: "vá» quê rồi". Cá»a chÃnh dẫn và o khu nhà há»™p được rà o dây thép gai xung quanh, nhÆ° thÆ°á»ng lệ, đã được những tên dân vệ mặc áo khoác Ä‘á»™i mÅ© cối lợp vải nhá»±a, nhÆ° những tượng đá đứng gác dÆ°á»›i trá»i mÆ°a. Trên những phố nhá» của mình, bá»n ngÆ°á»i da Ä‘en vùng Antidat Ä‘ang đồng thanh hát thánh ca. Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô nhảy qua hà ng rà o trÆ°á»›c sân nhà rồi theo lối nhà bếp và o nhà . Bà Santa Sôphia đê la Piêđat chỉ kịp thốt lên "Chá»› để PhecnanÄ‘a nhìn thấy con". Bà bảo: "Nó vừa má»›i dáºy xong". NhÆ° má»™t thoả thuáºn hiển nhiên, bà đưa con trai mình và o phòng để những cái bô, sá»a lại chiếc giÆ°á»ng khấp khểnh của cụ Menkyađêt để cho con mình dùng rồi và o lúc hai giá» chiá»u trong khi PhecnanÄ‘a Ä‘ang ngủ trÆ°a bà đưa qua cá»a sổ và o cho con trai mình má»™t Ä‘Ä©a cÆ¡m.
Aurêlianô Sêgunđô ngủ lại ở nhà vì cÆ¡n mÆ°a bất thình lình đổ xuống đã giữ ông lại, và đến táºn ba giá» chiá»u ông vẫn đợi trá»i tạnh. Vì được Santa Sôphia đê la Piêđat bà máºt báo cho biết nên cÅ©ng và o giá» nà y ông đến thăm ngÆ°á»i anh em sinh đôi của mình ở phòng cụ Menkyađêt. Ông cÅ©ng không tin và o câu chuyện vá» vụ thảm sát cÅ©ng nhÆ° con tà u chở ngÆ°á»i chết nặng ná» bò vá» phÃa biển. Ãêm trÆ°á»›c ngÆ°á»i ta đã Ä‘á»c má»™t bản thông cáo đặc biệt để báo cho má»i ngÆ°á»i biết rằng những ngÆ°á»i công nhân đã tuân lệnh giải tán khá»i nhà ga và hỠđã láºp thà nh từng Ä‘oà n ngÆ°á»i hiá»n là nh rồi Ä‘i vá» nhà mình. Bản thông cáo còn cho biết rằng các nhà lãnh đạo công Ä‘oà n, vá»›i má»™t tinh thần yêu nÆ°á»›c cao, đã rút bá»›t các yêu sách của mình lại thà nh hai Ä‘iểm: cải tiến cách phục vụ y tế và xây dá»±ng chuồng tiêu ở các khu lán trại cho công nhân. Sau đó ngÆ°á»i ta còn thông báo thêm rằng khi các quan chức quân Ä‘á»™i nháºn được lá Ä‘Æ¡n của những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng bèn vá»™i và ng cấp báo cho ngà i Brao biết, và rằng ngà i không chỉ chấp thuáºn những yêu sách má»›i mà còn xuất tiá»n chi ba ngà y há»™i để mừng cuá»™c xung Ä‘á»™t đã được giải quyết ổn thoả… Chỉ phiá»n ná»—i rằng khi các quân nhân há»i ngà i liệu ngà y nà o có thể thông báo việc lá Ä‘Æ¡n đã được ký thì ngà i nhìn bầu trá»i nhì nhằng những tia chá»›p hiện qua khung cá»a sổ, và ngà i là m má»™t Ä‘á»™ng tác không dứt khoát:
- Khi nà o trá»i tạnh đã, - ngà i nói. - Chúng tôi sẽ đình chỉ má»i hoạt Ä‘á»™ng khi trá»i còn mÆ°a.
Ãã ba tháng trá»i không mÆ°a và lúc nà y Ä‘ang ở mùa khô. NhÆ°ng khi ngà i Brao tuyên bố quyết định của mình thì tráºn mÆ°a rà o đã đổ xuống khắp vùng Công ty chuối và Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đã bị mÆ°a trên Ä‘Æ°á»ng trở vá» Macônđô. Má»™t tuần lá»… sau trá»i vẫn mÆ°a. Lá»i giải thÃch chÃnh thức, vốn được lắp Ä‘i lắp lại hà ng ngà n lần và được lan truyá»n nằm trong tay chinh phủ, đã là m cho má»i ngÆ°á»i tin rằng không có ngÆ°á»i chết, những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng thoả lòng thoả dạ đã trở vá» vá»›i gia đình mình và Công ty chuối đã ngừng má»i hoạt Ä‘á»™ng trong lúc trá»i mÆ°a. Luáºt giá»›i nghiêm vẫn tiếp tục được thi hà nh để Ä‘á» phòng khi cần phải áp dụng những biện pháp khẩn cấp nhằm tránh những thiệt hại chung do mÆ°a dai dẳng không dứt cÆ¡n gây ra, quân Ä‘á»™i vẫn đóng đồn ở Macônđô. Ban ngà y bá»n lÃnh, quần xắn tá»›i bẹn, Ä‘i lại ngoà i Ä‘Æ°á»ng nÆ°á»›c chảy nhÆ° thác để chÆ¡i trò vá»›t ngÆ°á»i chết Ä‘uối vá»›i trẻ em. Ban đêm, sau khi lệnh báo giá»›i nghiêm vang lên, chúng sục sạo má»i nhà , dùng báng súng nện tung cá»a, bắt những ngÆ°á»i bị tình nghi Ä‘ang nằm trên giÆ°á»ng rồi lôi há» Ä‘i biệt tÃch. Ãó là thá»i kì truy lùng và tiêu diệt nốt "những tên gây rắc rốiâ€, "những tên giết ngÆ°á»i, đốt nhà ", bị Sắc luáºt số bốn trừng trị, nhÆ°ng bá»n quân nhân lại chối phắt những hà nh Ä‘á»™ng bắt bá»›, giết chóc của chÃnh mình trÆ°á»›c những thân nhân của những ngÆ°á»i bị nạn, khi những ngÆ°á»i nà y tá»›i văn phòng các sở chỉ huy để há»i tin tức. "Chắc chắn đó chỉ là má»™t giấc mÆ¡ thôi", các sÄ© quan nói. "Ở Macônđô đã không xảy ra, hiện thá»i không xảy ra và sẽ không bao giá» xảy ra những chuyện giết chóc bắt bá»› khủng khiếp cả. Ãây là má»™t thị trấn hạnh phúc mà ". HỠđã kết thúc việc tiêu diệt các nhà lãnh đạo công Ä‘oà n nhÆ° thế đấy.
NgÆ°á»i sống sót duy nhất là Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô. Có má»™t đêm tháng hai, tiếng báng súng nện và o cá»a không thể nhầm lẫn được bá»—ng vang lên ở ngoà i hiên. Aurêlianô Sêgunđô, ngÆ°á»i vẫn đợi cho trá»i tạnh để ra Ä‘i, đã mở cá»a cho sáu tên lÃnh dÆ°á»›i sá»± chi huy của má»™t sÄ© quan. NgÆ°á»i Æ°á»›t sÅ©ng nÆ°á»›c mÆ°a, lầm lý không nói lấy má»™t lá»i, chúng lục soát rất kỹ ngôi nhà : lần lượt từng phòng má»™t, lần lượt từng chiếc tủ má»™t, lục từ các phòng khách đến táºn kho lÆ°Æ¡ng thá»±c. Ucsula thức dáºy khi đèn phòng báºt sáng, và cụ không thở dà i não nuá»™t trong khi bá»n lÃnh lục soát, nhÆ°ng cụ vẫn giữ những ngón tay là m dấu thánh giá hÆ°á»›ng nó vá» phÃa bá»n lÃnh Ä‘ang là m việc. Santa Sôphia đê la Piêđat đã kịp báo trÆ°á»›c cho Hôsê Aurêlianô Sêgunđô Ä‘ang ngủ trong phòng cụ Menkyađêt, nhÆ°ng ông hiểu rằng nếu định chạy trốn lúc nà y thì quá cháºm mất rồi. Váºy là Santa Sôphia đê la Piêđat lại khoá cá»a phòng lại, và ông mặc áo, Ä‘i già y, ngồi trên giÆ°á»ng đợi chúng đến. Trong lúc ấy, bá»n lÃnh Ä‘ang lục soát ở xưởng kim hoà n. Viên sÄ© quan ra lệnh mở then cà i và vá»›i luồng sáng ngá»n đèn pin lia nhanh loang loáng y đã nhìn thấy chiếc bà n là m việc, chiếc tủ kÃnh vá»›i các chai lá» Ä‘á»±ng a-xÃt cùng những dụng cụ là m việc vẫn nguyên chá»— do chủ chúng đã sắp đặt, và hình nhÆ° y hiểu rằng ở phòng ấy không có ai ở. Tuy nhiên, y ranh mãnh há»i Aurêlianô Sêgunđô rằng có phải ông là thợ kim hoà n không, và ông nà y đã trả lá»i y rằng phòng ấy từng là xưởng kim hoà n của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya. "A hả" viên sÄ© quan đằng hắng, rồi y báºt đèn và ra lệnh lục soát tháºt cẩn tháºn căn phòng đến mức mÆ°á»i tám chú cá và ng chÆ°a tôi và được Ä‘á»±ng trong má»™t há»™p sắt tây giấu ở đằng sau các chai a-xÃt không thể thoát khá»i mắt chúng. Viên sÄ© quan kiểm tra kỹ từng con má»™t ở trên chiếc bà n là m việc, và lúc nà y y hoà n toà n nhân háºu. "Tôi muốn lấy má»™t con, nếu ông đồng ý cho", y nói: "Có má»™t thá»i những con cá và ng nà y là ám hiệu của những kẻ nổi loạn, nhÆ°ng giỠđây chúng là má»™t di tÃch đấy". Y trẻ măng, gần nhÆ° hãy còn trong tuổi thiếu niên, hồn nhiên vá»›i cái vẻ thân máºt tá»± nhiên cho đến lúc nà y má»›i lá»™ rõ. Aurêlianô Sêgunđô tặng y má»™t con cá và ng. Viên sÄ© quan cất nó và o túi áo sÆ¡ mi, còn những con khác y lại để và o há»™p sắt tây rồi cất há»™p và o đúng chá»— cÅ©.
- Ãó là má»™t kỉ váºt vô giá, - y nói. Ãại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya là má»™t trong những vÄ© nhân của chúng ta. Tuy nhiên, cái tia chá»›p nhân bản vừa lóe sáng ấy không là m thay đổi cách xá» sá»± vốn có của y. TrÆ°á»›c cá»a buồng cụ Menkyađêt, vừa má»›i được cà i then lại, Santa Sôphia đê la Piêđat lại cầu cứu tá»›i niá»m hi vá»ng cuối cùng. "ThÆ°a, gần má»™t thế kỉ nay, không ai sống trong phòng nà y cả ạ", bà nói. Viên sÄ© quan vẫn ra lệnh mở cá»a, y lia đèn pin khắp phòng, Aurêlianô Sêgunđô và Santa Sôphia đê la Piêđat nhìn thấy đôi mắt A-ráºp của Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô và o lúc ánh đèn pin rá»i thẳng và o mặt ông và há» hiểu rằng đó là điểm kết thúc của má»™t ná»—i Ä‘au khổ, đồng thá»i là điểm mở đầu của má»™t ná»—i Ä‘au khổ khác mà chỉ có thể được an ủi trong sá»± nhẫn nhục chịu Ä‘á»±ng. NhÆ°ng viên sÄ© quan vẫn tiếp tục chiếu đèn pin lục tìm khắp phòng và không để lá»™ má»™t dấu hiệu thÃch thú nà o cho đến khi nhìn thấy bảy mÆ°Æ¡i hai cái bô úp trên các giá kệ. Thế là y báºt đèn. Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đã ngồi ở mép giÆ°á»ng, sẵn sà ng ra Ä‘i vá»›i vẻ nghiêm trang và suy tÆ° hÆ¡n bao giá» hết. Ở phÃa trong nữa là các, kệ sách vá»›i những cuốn sách bong gáy, những cuá»™n giấy da thuá»™c, và chiếc bà n viết vẫn gá»n gà ng và sạch sẽ, má»±c trong lá» vẫn tÆ°Æ¡i mà u. Căn phòng vẫn giữ nguyên không khà trong là nh và thoáng đãng, vẫn giữ nguyên vinh dá»± chống trả bụi báºm và sá»± phá phách mà Aurêlianô Sêgunđô từng nhìn thấy ở tuổi thiếu thá»i và chỉ má»™t mình đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya là ngÆ°á»i không thể nhìn thấy. NhÆ°ng viên sÄ© quan chỉ để ý tnì những cái bô.
- Có bao nhiêu ngÆ°á»i sống ở trong ngôi nhà nà y? - y há»i.
- Năm ngÆ°á»i.
Rõ rà ng viên sÄ© quan không hiểu được. Y dừng mắt ở nÆ¡i mà lúc nà y Aurêlianô Sêgunđô và Santa Sôphia đê la Piêđat Ä‘ang chăm chú nhìn và o. Ãó là nÆ¡i Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô Ä‘ang ngồi và ông nà y cÅ©ng hiểu rằng viên sÄ© quan Ä‘ang nhìn mình mà không thấy mình. Sau đó y tắt đèn và khép cá»a buồng lại. Khi y nói chuyện vá»›i bá»n lÃnh, Aurêlianô Sêgunđô hiểu rằng viên sÄ© quan đã nhìn căn buồng vá»›i chÃnh đôi mắt mà đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya từng nhìn.
- Quả là không có ai sống trong căn phòng ấy Ãt ra cÅ©ng đã má»™t thế kỉ nà y - viên sÄ© quan nói vá»›i bá»n lÃnh. - Trong đó có lẽ chỉ có rắn Ä‘á»™c ở thôi.
Và o lúc cánh cá»a buồng đóng lại, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô nháºn thức rõ rà ng rằng cuá»™c chiến tranh của ông đã kết thúc. Những năm trÆ°á»›c đây, đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya đã nói vá»›i ông vá» niá»m vui chiến tranh và ngà i định chứng minh nó bằng những và dụ nhiá»u vô kể được rút từ chÃnh kinh nghiệm sống của ngà i. Ông đã tin ngà i. NhÆ°ng cái đêm bá»n lÃnh nhìn ông mà không thấy ông, trong lúc nghÄ© đến tình hình căng thẳng những tháng gắn đây, đến ná»—i cá»±c khổ trong nhà tù, đến ná»—i kinh hoà ng ở ngoà i sân ga, đến con tà u chở ngÆ°á»i chết, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đã Ä‘i đến kết luáºn rằng đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya chỉ là má»™t thằng há» hoặc má»™t thằng hèn không hÆ¡n không kém. Ngà i đã không hiểu rằng ngà i đã phải dùng quá nhiá»u lá»i lẽ để diá»…n tả cái ngà i cảm nháºn được trong chiến tranh mà không biết rằng chỉ cần má»™t từ thôi đã đủ để diá»…n đạt nó rồi. Từ đó là ná»—i sợ hãi. Trái lại, trong căn phòng của Menkyađêt, được bảo vệ bởi ánh sáng siêu tá»± nhiên, bởi tiếng mÆ°a rÆ¡i rằm rì và bởi cảm giác mình là ngÆ°á»i không thể bị nhìn thấy, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đã được sống trong sá»± nghỉ ngÆ¡i mà ông không có nổi trong quãng Ä‘á»i trÆ°á»›c đây vá»›i má»™t ná»—i sợ hãi lởn vởn đây đó trong ông, đó là ná»—i sợ bị ngÆ°á»i ta chôn sống mình. Ông Ä‘em Ä‘iá»u đó nói lại vá»›i Santa Sôphia đê la Piêđat, ngÆ°á»i vẫn mang cÆ¡m Ä‘á»u đặn má»™t ngà y hai lần và o cho ông, và bà hứa vá»›i ông rằng bà sẽ cố sống cho tá»›i khi sức tà n lá»±c kiệt để đảm bảo chắc chắn rằng ông sẽ được chôn khi đã chết tháºt rồi. Nhá» thoát khá»i má»i sợ hãi, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô lại chúi đầu Ä‘á»c những tá» giấy da thuá»™c của cụ Menkyađêt, và cà ng hà o hứng Ä‘á»c bao nhiêu thì ông hiểu chúng cà ng Ãt hÆ¡n. Do đã quen vá»›i tiếng mÆ°a rả rÃch mà khi kéo dà i được hai tháng nó đã trở thà nh má»™t hình thức yên tÄ©nh má»›i, cái duy nhất khuấy Ä‘á»™ng ná»—i cô Ä‘Æ¡n của ông lại là việc ra và o của Santa Sôphia đê la Piêđat. Bởi váºy ông đã xin bà hãy để cÆ¡m cho mình ở ngoà i báºu cá»a sổ và hãy khoá trái cá»a buồng lại. Những ngÆ°á»i khác trong gia đình đã quên ông, kể cả PhecnanÄ‘a vốn không tán thà nh để ông sống ở trong ấy khi bà ta biết rằng bá»n lÃnh đã nhìn ông mà không thấy ông. Khi Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô tá»± giam mình ở trong phòng được sáu tháng rồi, và bây giá» là lúc bá»n lÃnh đã rút khá»i Macônđô, Aurêlianô Sêgunđô tháo then cá»a buồng để tìm ngÆ°á»i nói chuyện trong lúc đợi trá»i tạnh mÆ°a. Kể từ khi mở cá»a, ông cảm thấy ngá»™t ngạt bởi mùi hôi bốc lên từ những chiếc bô đầy á»±a phân và nÆ°á»›c giải đặt ở dÆ°á»›i sà n nhà . Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô bị nÆ°á»›c ăn da, không há» biết đến cái khung cảnh buồn bã do mÆ°a gây nên, vẫn mải mê Ä‘á»c Ä‘i Ä‘á»c lại thứ văn chÆ°Æ¡ng khó hiểu viết trên những tấm da thuá»™c. Ông được má»™t luồng ánh sáng thiên thần soi sáng. Hẩu nhÆ° ông vừa ngÆ°á»›c mắt lên khi nghe thấy cánh cá»a mở thì ánh mắt ấy cÅ©ng đã đủ để ngÆ°á»i anh em sinh đôi của ông nhìn thấy số pháºn cố hữu của cụ cố ná»™i đã được lặp lại trong nó.
- HÆ¡n ba ngà n ngÆ°á»i, - đó là tất cả những gì Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô nói. - Bây giá» thì tôi đã hiểu chắc nhÆ° Ä‘inh đóng cá»™t rằng đó là tất cả những ngÆ°á»i có mặt ở ngoà i sân ga.
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 10:15 AM.
|
![Old](images/styles/zingblue/statusicon/post_old.gif)
02-09-2008, 02:40 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 16
MÆ°a suốt bốn năm mÆ°á»i má»™t tháng hai ngà y. Có dạo mÆ°a phùn rả rÃch đến ná»—i hết thảy má»i ngÆ°á»i ai ai cÅ©ng mặc đồ tế lá»… và là m ra mặt nghiêm trang để cầu khẩn cho trá»i tạnh, nhÆ°ng chẳng bao lâu ngÆ°á»i ta đã là m quen vá»›i cảnh tạnh ráo tạm bợ báo trÆ°á»›c những tráºn mÆ°a dai dẳng hÆ¡n sẽ tá»›i. Bầu trá»i nhÆ° vỡ ra trong cÆ¡n bão táp sầm sáºp và từ phÆ°Æ¡ng Bắc, những tráºn cuồng phong áºp tá»›i láºt tung các mái nhà , quáºt đổ các bức tÆ°á»ng và cuốn phăng những dây nho cuối cùng còn lại trên các cánh đồng. Giống nhÆ° hồi xảy ra dịch mất ngủ mà lúc nà y Ucsula Ä‘ang nhá»› lại, dÆ°á»ng nhÆ° tai hoạ nà y xảy ra là để trừng phạt há» bằng lối sống nhà m chán. Aurêlianô Sêgunđô là má»™t trong số những ngÆ°á»i chịu là m việc hÆ¡n cả để không chịu rÆ¡i và o cảnh ăn không ngồi rồi. Ông đã trở vá» nhà nháºn má»™t và i việc vặt trong cái đêm ngà i Brao hô phong hoán vÅ© gây ra cảnh mÆ°a gió và PhecnanÄ‘a đã tìm giúp cho ông chiếc ô cÅ© trong má»™t chiếc tủ. "Không cần", ông nói: "Anh ở lại đây cho đến khi tạnh mÆ°a". Tất nhiên đó không phải là má»™t lá»i hứa chắc nhÆ° Ä‘inh đóng cá»™t, nhÆ°ng ông đã thá»±c hiện đúng nhÆ° váºy. Vì quần áo ông để cả ở nhà Pêtra Côtêt, nên cứ ba ngà y ông thay quần áo ngoà i má»™t lần, và mặc quần đùi cho đến khi quần áo giặt khô. Ãể khá»i buồn chán, ông lao và o việc sá»a chữa vô số những thứ hÆ° há»ng trong nhà : lúc thì gắn lại cái bản lá», tra dầu và o ổ khoá, lúc thì vặn lại những chiếc Ä‘inh ốc, nắn lại những chiếc Ä‘inh khuy. Trong và i tháng liá»n, ngÆ°á»i ta thấy ông lượn lỠđây đó khắp nhà vá»›i bá»™ đồ nghá» của ngÆ°á»i digan bá» quên từ lúc sinh thá»i cụ cố Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, và không má»™t ai biết rằng ông là m nhÆ° váºy là do miá»…n cưỡng phải hoạt Ä‘á»™ng hay vì mùa đông khiến ông buồn chán, hoặc vì ông tá»± buá»™c mình phải ăn chÆ¡i có Ä‘iá»u Ä‘á»™. Ông Ä‘am mê là m việc tá»›i mức cái bụng phệ của ông ngà y má»™t teo tóp Ä‘i, nó cứ nhăn nhúm lại nhÆ° má»™t tấm da, và khuôn mặt bầu bÄ©nh rất đẹp nhÆ° mu rùa của ông dần dán kém sắc, cái cằm sệ của ông cÅ©ng ngà y má»™t bá»›t sệ xuống cho đến khi ông đỡ phì ná»™n hÆ¡n và lại có thể cúi xuống buá»™c được giây già y. Trong lúc nhìn ông gắn lại các bản lá», tháo những chiếc đồng hồ, PhecnanÄ‘a tá»± há»i lòng phải chăng ông chồng mình cÅ©ng Ä‘ang mắc cái bệnh là m để rồi phá nhÆ° đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya là m những con cá và ng, nhÆ° Amaranta Ä‘Æ¡m cúc và may tấm vải liệm, nhÆ° Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô Ä‘á»c những chữ ghi trên tấm da thuá»™c và nhÆ° Ucsula nhá»› lại những kà ức Ä‘á»i mình. NhÆ°ng không hẳn là nhÆ° váºy. Ãiá»u tệ hại hÆ¡n cả là mÆ°a đã là m thay đổi tất cả, ngay đến những chiếc máy vốn khô là thế cÅ©ng lên meo lốm đốm nếu ba ngà y không tra dầu, những sợi dây thép và những tấm lÆ°á»›i đồng han rỉ hết, quần áo Æ°á»›t má»c rêu xanh. Không khà quá Æ° ẩm Æ°á»›t đến mức cá có thể bÆ¡i lá»™i trong đó để qua cá»a chÃnh và o nhà và khi ra thì qua các cá»a sổ. Có má»™t buổi sáng ná», Ucsula thức dáºy cảm thấy mình Ä‘ang xỉu Ä‘i, đã đòi Ä‘Æ°a cụ đến cha xứ Antôniô Isaben dù phải Ä‘i bằng cáng cÅ©ng được, thì cÅ©ng lúc ấy Santa Sôphia đê la Piêđat thấy trên lÆ°ng cụ đầy những đỉa bám. NgÆ°á»i ta phải lấy những mẩu con cháy Ä‘á» than chà m và o chúng để gỡ từng con má»™t trÆ°á»›c khi chúng hút hết máu cụ. Phải Ä‘Ã o nhiá»u mÆ°Æ¡ng rãnh để tiêu nÆ°á»›c trong nhà và quét cho sạch những con cóc, những con ốc, để có thể lau khô sà n nhà , vứt bá» những viên gạch kê dÆ°á»›i chân giÆ°á»ng và má»™t lần nữa được Ä‘i già y trong nhà . Mải mê vui thú vá»›i biết bao nhiêu công việc nhá» nhặt Ä‘ang hấp dẫn mình, Aurêlianô Sêgunđô không biết rằng mình Ä‘ang già đi cho đến má»™t chiá»u ná», ông đã nháºn ra mình trong lúc ngồi trên chiếc ghế xÃch Ä‘u ngắm nhìn buổi chiá»u đến sá»›m mà lòng dá»ng dÆ°ng nhá»› tá»›i Pêtra Côtêt. Không há» có gì cản trở ông trong việc trở vá» vá»›i tình yêu nhạt nhẽo của PhecnanÄ‘a, mà sắc đẹp của bà lúc nà y đã lẩn Ä‘i sau vẻ chÃn chắn của tuổi tác, nhÆ°ng mÆ°a đã giải thoát ông khá»i tất cả những cÆ¡n hứng tình Ä‘á»™t ngá»™t và nó đã truyá»n cho ông tình yêu Ä‘iá»m tÄ©nh không háo hức. Ông vui vá»›i cÆ¡n mÆ°a dầm dỠđã gần được má»™t nạm mà nghÄ© đến các việc ông có thể là m trong những ngà y tháng trÆ°á»›c đây ông từng là má»™t trong số những ngÆ°á»i đầu tiên mang tôn lá vá» Macônđô, trÆ°á»›c khi Công ty chuối biến việc dùng tôn lá thà nh má»™t cái mốt, và ông chỉ dùng chúng để lợp phòng ngủ cho Pêtra Côtêt và thÃch thú nằm nghỉ dÆ°á»›i mái tôn trong cảm hứng thân thiết sâu sắc mà thá»i kì đó mÆ°a rÆ¡i gõ lanh canh lên chúng đã gợi cho ông. NhÆ°ng ngay cả đến những kỉ niệm Ä‘iên rồ của thá»i thanh niên thác loạn ấy cÅ©ng không là m cho ông vui lên được. Trong bữa chè chén gần đây nhất, ông đã để mất Ä‘i cái hứng thú dâm bôn của mình. Ở ông chỉ còn lại niá»m vui duy nhất là vá»›i má»™t thái Ä‘á»™ dá»ng dÆ°ng, tổ chức các bữa ăn nháºu. Có thể nghÄ© rằng mÆ°a lụt đã tạo Ä‘iá»u kiện cho ông ngồi mà ngẫm nghÄ©, và công việc lặt vặt vá»›i kìm và lá» dầu nhá»n đã đánh thức những nuối tiếc muá»™n mà ng trong ông vá» các nghá» nghiệp thiết thá»±c ông có thể là m nhÆ°ng đã không há» là m trong cuá»™c Ä‘á»i mình, tiếc rằng không má»™t nghá» nà o là cụ thể, bởi vì nguyện vá»ng muốn được ngồi yên và công việc gia đình từng kÃch thÃch ông không phải là kết quả của má»™t sá»± suy nghÄ© cÅ©ng chẳng phải là má»™t bà i há»c kinh nghiệm đã được ông rút ra. Ná»—i hoà i nhá»› ấy được Ä‘Ã o lên bởi mùa mÆ°a đến vá»›i ông từ rất xa, từ những ngà y ông ngồi Ä‘á»c ở trong phòng cụ Menkyađêt những câu chuyện huyá»n thoại vá» chiếc thảm bay và chú cá voi khổng lồ nuốt chá»ng cả tà u thuyá»n. Ãó cÅ©ng là những ngà y thằng bé Aurêlianô xuất hiện ở ngoà i hà nh lang do má»™t sá»± sÆ¡ suất của PhecnanÄ‘a và nhỠđó ông ngoại đã biết được nguồn gốc của nó.
Ông cắt tóc, mặc quần áo cho nó, dạy nó là m quen vá»›i đám đông, rồi chẳng bao lâu thằng bé đã có diện mạo của má»™t Aurêlianô BuênÄ‘ya Ä‘Ãch thá»±c: cÅ©ng hai gò má cao, cÅ©ng ánh mắt nhìn thảng thốt, cÅ©ng vẻ cô Ä‘Æ¡n của mình. Ãối vá»›i PhecnanÄ‘a đó là má»™t sá»± nghỉ ngÆ¡i. Ãã có lần bà suy tÃnh tá»›i danh dá»± to lá»›n của mình nhÆ°ng bà vẫn chÆ°a tìm được cách nên là giải nhÆ° thế nà o, bởi vì cà ng nghÄ© tá»›i các giải pháp bà cà ng cảm thấy chúng Ãt thuyết phục hÆ¡n. Do biết rằng Aurêlianô Sêgunđô sẽ xá» má»i việc nhÆ° đã xá» sá»±, nghÄ©a là vá»›i tất cả sá»± thÃch thú của ngÆ°á»i ông ngoại, bà đã không theo dõi và ngăn cấm cáºu bé khắt khe nhÆ° trÆ°á»›c nữa mà trái lại kể từ năm ngoái bà đã giải thoát nó khá»i ná»—i nhục nhã. Ãối vá»›i Amaranta Ucsula lúc nà y đã thay răng sữa, thằng cháu nhÆ° má»™t thứ đồ chÆ¡i biết chạy nhảy sẽ mua vui cho mình trÆ°á»›c cảnh mÆ°a dầm dá» buồn bã. Lúc nà y Aurêlianô Sêgunđô nhá»› tá»›i bá»™ bách khoa bằng tiếng Anh để trong phòng ngủ của Mêmê. TrÆ°á»›c tiên ông cho bá»n nhóc xem tranh ảnh, đặc biệt là tranh ảnh vẽ con váºt, sau đó cho chúng xem các bản đồ và ảnh các nÆ°á»›c xa xôi và cổ xÆ°a, các vÄ© nhân. Vì ông không biết tiếng Anh và vì hầu nhÆ° ông chỉ biết các thà nh phố quen thuá»™c nhất và các nhân váºt hay được nói đến nhiá»u nhất, ông liá»n phịa ra các tên và chuyện huyá»n thoại để thoả trà tò mò của đám trẻ.
PhecnanÄ‘a tháºt dạ tin rằng chồng bà đợi cho trá»i tạnh để rồi trở vá» nhà nhân tình. Trong những tháng mÆ°a đầu tiên bà sợ rằng ông ta sẽ lần mò tá»›i phòng ngủ của mình và rằng bà sẽ xấu hổ chết được khi phải cho ông biết rằng mình hoà n toà n không còn khả năng để chiá»u theo ý ông ngay từ khi sinh bé Amaranta Ucsula. Ãó là nguyên nhân của mối quan hệ thÆ° từ tha thiết vá»›i các thầy thuốc không thể nhìn thấy, má»™t quan hệ đã bị Ä‘Æ°á»ng thÆ° thÆ°á»ng xuyên thất thÆ°á»ng là m cho gián Ä‘oạn.
Trong những tháng đầu, khi được biết rằng tà u hoả bị láºt bánh vì mÆ°a bão, má»™t bức thÆ° của các thầy thuốc không thể nhìn thấy đã báo cho bà biết rằng thÆ° của bà bị thất lạc hết đã không đến tay há». Sau đó, khi các quan hệ vá»›i những ngÆ°á»i nháºn thÆ° xa lạ bị gián Ä‘oạn hoà n toà n, bà nghiêm chỉnh nghÄ© đến cách phải Ä‘eo tấm mặt nạ con hổ mà chồng mình đã Ä‘eo trong vÅ© há»™i Cacnavan đẫm máu ấy, vá»›i má»™t cái tên mạo xÆ°ng để nhá» các thầy thuốc Công ty chuối khám bệnh cho. NhÆ°ng má»™t trong số những ngÆ°á»i vẫn thÆ°á»ng mang đến nhà nà y đủ má»i tin tức bất hạnh vá» tráºn mÆ°a lụt đã báo cho bà biết rằng Công ty chuối bãi bá» má»i hoạt Ä‘á»™ng của các cÆ¡ sở phúc lợi của nó ở Macônđô để chuyển tá»›i vùng đất tạnh ráo. Thế là bà mất hết má»i hi vá»ng. Bà quyết chà ngồi chá» cho đến khi tạnh ráo và dÆ°á»ng thÆ° được láºp lại bình thÆ°á»ng, và trong lúc đó bằng cách an ủi, bà xoa dịu những cÆ¡n Ä‘au thầm lặng của mình, bởi vì bà đã thá» rằng thà chết chứ không chịu rÆ¡i và o tay viên thầy thuốc duy nhất hà nh nghỠở Macônđô, má»™t ngÆ°á»i Pháp quái dị chuyên sống bằng các thứ rau cá» vốn dùng để nuôi lừa. Bà lân la đến gần Ucsula vì tin rằng cụ già trăm tuổi nà y có thể biết phÆ°Æ¡ng thuốc nà o đó ngõ hầu là m giảm những cÆ¡n Ä‘au đến lả ngÆ°á»i của mình. NhÆ°ng thói quen không gá»i tên sá»± váºt bằng chÃnh tên nó đã Ä‘Æ°a bà đến việc dùng tráo các khái niệm để đỡ thẹn thò hÆ¡n; đáng lẽ nói đằng trÆ°á»›c bà lại nói đằng sau, đáng lẽ nói vá» việc chá»a đẻ bà lại nói vá» việc bà i tiết, đáng lẽ nói đến cảm giác choáng váng bà lại nói đến cảm giác nóng rát. Váºy là việc đánh tráo khái niệm trong lúc miêu tả các triệu chứng lâm sà ng của bà đã là m cho Ucsula Ä‘i đến kết luáºn đáng tin rằng những cÆ¡n Ä‘au ấy không phải là đau tá» cung mà là đau Ä‘Æ°á»ng ruá»™t và cụ khuyên bà nhịn ăn để dùng thuốc tẩy. Nếu không phải là thứ bệnh chẳng có gì đáng phải xấu hổ ấy và nếu thÆ° từ của bà không bị thất lạc, thì mÆ°a đối vá»›i PhecnanÄ‘a chẳng có ý nghÄ©a quan trá»ng gì vì rằng cuối cùng cuá»™c Ä‘á»i đối vá»›i bà cÅ©ng buồn bã chẳng khác gì trá»i Ä‘ang dầm dá» mÆ°a. Bà không thay đổi giá» giấc cÅ©ng không bá» bê các buổi cầu kinh. Khi chiếc bà n ăn còn phải kê chân trên những viên gạch xếp chồng lên nhau, và những chiếc ghế ngồi vẫn phải đặt trên những tấm ván để khách ăn khá»i Æ°á»›t chân, bà vẫn trải những tấm vải lanh và đặt lên bà n bá»™ đồ ăn bằng sứ Tà u và đến bữa ăn tối bà vẫn thắp sáng những cây đèn cắm nến, bởi vì bà cho rằng không thể lấy tai hoạ để là m cá»› cho việc buông lá»ng các táºp quán. Không má»™t ai thò mặt nhìn ra Ä‘Æ°á»ng. Nếu bị phụ thuá»™c và o PhecnanÄ‘a thì há» sẽ chẳng bao giá» thò đầu nhìn ra Ä‘Æ°á»ng, không chỉ từ khi trá»i bắt đầu mÆ°a mà từ trÆ°á»›c đó rất lâu, bởi bà ta cho rằng cá»a rả được là m ra là để đóng kÃn nhà lại, và thói tò mò vá» những chuyện xảy ra ngoà i Ä‘Æ°á»ng là thói xấu của bá»n á»› Ä‘iếm. Tuy nhiên, chÃnh bà lại là ngÆ°á»i đầu tiên trong gia đình đã thò đầu nhìn ra Ä‘Æ°á»ng khi ngÆ°á»i ta loan báo đám tang của đại tá Hêrinênđô Mackêt Ä‘ang Ä‘i qua, dẫu rằng cái Ä‘iá»u bà nhìn thấy qua cá»a sổ hé mở đã Ä‘Æ°a bà đến tình trạng xấu hổ mà đã từ lâu bà ân háºn vì sá»± hèn yếu của mình.
ChÆ°a há» thấy má»™t đám tang nà o buồn bã hÆ¡n đám tang nà y. NgÆ°á»i ta đặt cá»— quan tà i trong túp lá»u lá chuối dá»±ng trên má»™t chiếc xe bò, nhÆ°ng vì mÆ°a quá nặng hạt và đưá»ng sá lầy lá»™i bùn, đến mức cứ má»—i bÆ°á»›c Ä‘i các bánh xe lại bị sa lầy và cái túp lá»u ấy xiêu vẹo suýt nữa thì đổ. Những giá»t nÆ°á»›c buồn bã rÆ¡i trên cá»— quan tà i dần dẩn là m Æ°á»›t sÅ©ng lá cá» phủ bên trên, và thá»±c tế đó là lá cá» vấy bẩn máu và bụi trÆ°á»ng chinh, và nó đã từng bị các cá»±u chiến binh danh dá»± nhất từ chối. Trên nắp cá»— quan ngÆ°á»i ta còn đặt cả thanh kiếm vá»›i các tua ngù bằng lụa, chÃnh là thanh kiếm mà đại tá Hêrinênđô Mackêt treo lên giá mắc áo ở phòng khách để bÆ°á»›c và o phòng máy may của Amaranta. Ãằng sau chiếc xe bò là những ngÆ°á»i sống sót cuối cùng sau khi ký hiệp định NeclanÄ‘ia, có má»™t số Ä‘i chân đất còn tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u xắn quần ngang bẹn, bì bõm lá»™i trong bùn, má»™t tay mang chiếc ba-toong, tay kia mang vòng hoa giấy bị nÆ°á»›c mÆ°a là m cho phai mà u. Bá»n há» xuất hiện nhÆ° hình ảnh không có thá»±c trên con Ä‘Æ°á»ng vẫn mang tên đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya và tất cả Ä‘á»u nhìn và o nhà BuênÄ‘ya khi há» Ä‘i qua, rồi há» rẽ ngoặt qua quảng trÆ°á»ng, ở đây há» phải cầu cứu má»i ngÆ°á»i giúp tay vì xe bị sa lầy. Ucsula đã được Santa Sôphia đê la Piêđat dìu ra tá»›i cá»a. Cụ chăm chú theo dõi má»i diá»…n biến của đám tang đến mức không má»™t ai nghi ngá» rằng cụ Ä‘ang nhìn, nhất là vì cái cánh tay thánh của cụ cứ chỉ trá» theo đám tang.
- Tạm biệt nhé, Hêrinênđô con trai ta, - cụ gà o. - Hãy thay ta chà o những ngÆ°á»i thân của ta và bảo vá»›i há» rằng chúng ta sẽ gặp nhau khi trá»i tạnh ráo.
Aurêlianô Sêgunđô giúp cụ Ä‘i vá» giÆ°á»ng và vá»›i thái Ä‘á»™ trêu chá»c thÆ°á»ng có, ông há»i cụ ý nghÄ©a của lá»i từ biệt ban nãy.
- Tháºt đấy cụ nói. - Ta chỉ đợi cho trá»i tạnh ráo để chết mà .
Quang cảnh trên các Ä‘Æ°á»ng phố khiến Aurêlianô Sêgunđô phải tỉnh ngá»™. Vì lo lắng quá muá»™n mà ng cho số pháºn của Ä‘Ã n gia súc, nên ông đã Ä‘á»™i tấm vải sÆ¡n và vá»™i và ng Ä‘i đến nhà Pêtra Côtêt. Ông gặp ả ở ngoà i sân, ngâm nÆ°á»›c tá»›i ngang lÆ°ng Ä‘ang cố đẩy xác chết má»™t con ngá»±a Ä‘i nÆ¡i khác. Aurêlianô Sêgunđô cầm lấy má»™t cái thang chèn cá»a giúp ả đẩy xác con váºt và cái xác chết trÆ°Æ¡ng khổng lồ nà y xoay trong má»™t vòng rồi bị dòng nÆ°á»›c ngầu bùn cuốn phăng Ä‘i. Kể từ khi trá»i bắt đầu mÆ°a, Pêtra Côtêt không là m việc gì khác hÆ¡n là lùa xác những con váºt chết cho nÆ°á»›c cuốn Ä‘i khá»i sân nhà mình. Trong các tuần đầu, ả nhắn tin cho Aurêlianô Sêgunđô để ông lấy là m trá»ng mà vá», và ông đã trả lá»i rằng chÆ°a vá»™i gì, rằng tình huống chÆ°a đáng phải lo lắng lắm, rằng khi nà o trá»i tạnh sẽ nghÄ© cách khác. Ả nhắn đến tai ông rằng các ruá»™ng cá» cho ngá»±a ăn đã bị ngáºp nÆ°á»›c, rằng Ä‘Ã n gia súc đã chạy ráo lên các miá»n đất cao, và ở đấy chúng Ä‘ang không có cái ăn và phải là m mồi cho hổ và dịch bệnh. "Không cần phải là m gì cả", Aurêlianô Sêgunđô trả lá»i ả: "Khi nà o trá»i tạnh ráo chúng lại đẻ ra vô khối, lo gì". Pêtra Côtêt đã nhìn thấy gia súc chết hà ng Ä‘Ã n hà ng Ä‘Ã n và hầu nhÆ° ả không đủ sức để xả xác những con còn mắc cạn. Vá»›i thái Ä‘á»™ bất lá»±c, ả háºm há»±c nhìn nạn lụt đã phá không thÆ°Æ¡ng tiếc cả má»™t gia sản nhÆ° thế nà o, má»™t gia sản từng có thá»i được coi là lá»›n nhất và đảm bảo nhất ở Macônđô và giỠđây nó chỉ còn lại má»™t mùi thối khăn khẳn. Khi Aurêlianô Sêgunđô quyết định trở vỠđể xem Ä‘iá»u gì đã xảy ra, ông chỉ còn thấy xác chết má»™t con ngá»±a Ä‘á»±c và má»™t con lừa cái gầy còm còn sống Ä‘ang bị nhất trong cái chuồng ngá»±a đổ nát. Pêtra Côtêt nhìn ông trở vá» mà không há» thảng thốt, không há» mừng vui, cÅ©ng chẳng rầu rÄ©, và hÆ¡n nữa, hầu nhÆ° ả còn nhoẻn má»™t nụ cÆ°á»i khẩy:
- VỠđúng lúc nhỉ, - ả nói.
Ả đã già khá»m Ä‘i, xÆ°Æ¡ng hóc bà y ra, đôi mắt xanh nhÆ° mắt mèo, vì nhìn mÆ°a mà trở nên ủ dá»™t và hiá»n là nh hÆ¡n. Aurêlianô Sêgunđô ở lại nhà ả ba tháng liá»n, không phải vì ở đấy ông thấy dá»… chịu hÆ¡n ở nhà mình mà vì ông phải cần tá»›i ngần ấy tháng má»›i quyết định Ä‘á»™i lại tấm vải sÆ¡n để trở vá» nhà . "Không có gì phải vá»™i vã", ông nói nhÆ° trÆ°á»›c đây đã nói khi ở nhà mình, "chúng ta đợi trá»i tạnh trong những giá» tá»›i". Trong suốt tuần đầu ông dần dần là m quen vá»›i cái vẻ tà n tạ mà thá»i gian và cÆ¡n mÆ°a dầm dỠđã gây nên cho sức khá»e của ngÆ°á»i tình và dần dần ông lại thấy ả nhÆ° xÆ°a, qua cách nhá»› lại những má»m vui buông thả của ả cÅ©ng nhÆ° tÃnh chất mắn đẻ nhÆ° Ä‘iên mà tình yêu của ả đã kÃch thÃch Ä‘Ã n gia súc, rồi má»™t tối ná» trong tuần lá»… thứ hai, phần vì tình, phần vì thÃch thú, ông đã cò kè để đánh thức ả dáºy. Pêtra Côtêt vẫn thá» Æ¡, không hà o hứng. "Hãy ngủ yên nà o", ả nói thầm thì, "Những ngà y nà y chẳng phải là lúc để chúng ta hú hà nữa đâu". Aurêlianô Sêgunđô nhìn mình trong tấm gÆ°Æ¡ng gắn trên trần nhà , nhìn sống lÆ°ng Pêtra Côtêt giÆ¡ những chiếc xÆ°Æ¡ng sÆ°á»n thiểu não, ông hiểu rằng ả có lÃ, và không phải vì thá»i gian mà chÃnh vì há» lúc nà y đã quá thì rồi.
Aurêlianô Sêgunđô xách hòm xiểng của mình trở vá» nhà mà lòng Ä‘inh ninh tin chắc rằng không chỉ má»™t mình Ucsula, mà tất cả dân chúng Macônđô, Ä‘ang đợi cho trá»i tạnh ráo để chết. Khi Ä‘i ngang qua nhà ông đã nhìn thấy há» ngồi trong các phòng khách vá»›i ánh mắt đỠđẫn, hai tay ôm lấy đầu mà lắng nghe thá»i gian Ä‘ang qua Ä‘i, đó là má»™t thá»i gian trá»n vẹn, má»™t thá»i gian không há» hao phÃ, bởi vì tháºt là vô Ãch việc chia nó thà nh năm, tháng và chia ngà y thà nh giá» khi ngÆ°á»i ta không thể là m gì khác hÆ¡n là ngồi ngắm mÆ°a rÆ¡i. Bá»n trẻ reo mừng đón Aurêlianô Sêgunđô vì ông sẽ chÆ¡i cây Ä‘Ã n phong cầm đã long phÃm cho chúng nghe. NhÆ°ng buổi hoà nhạc không lôi cuốn bá»n trẻ nhÆ° các buổi xem từ Ä‘iển bách khoa, váºy là cha con, ông cháu há» lại kéo nhau tụ há»p tại phòng ngủ của Mêmê, và ở đây trà tưởng tượng của Aurêlianô Sêgunđô đã biến khinh khà cầu thà nh con voi bay Ä‘ang tìm chá»— ngủ giữa các đám mây. Có lần ông bắt gặp hình ảnh má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông cưỡi ngá»±a mà bất chấp bá»™ quần áo rất lạ ông ta mặc, ông vẫn nháºn thấy cái dáng vẻ thân thuá»™c và sau khi kiểm tra kÄ© ông đã Ä‘i đến kết luáºn đó là chân dung của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya. Ông Ä‘em nó cho PhecnanÄ‘a xem, và bà ta cÅ©ng nháºn thấy dáng vẻ bên ngoà i của chà ng kị sÄ© không những chỉ giống đại tá mà còn giống tất cả các thà nh viên của gia đình nà y, mặc dù đây thá»±c ra là chân dung má»™t chiến binh ngÆ°á»i Tácta. Rồi cứ thế ông để cho thá»i gian trôi Ä‘i trong lúc xem tượng Ä‘Ã i Rôđa(l) và những bức tranh kì thú vá» loà i rắn, cho đến khi bà vợ báo cho ông hay rằng trong kho lÆ°Æ¡ng thá»±c chỉ còn lại sáu kilá» thịt Æ°á»›p và má»™t tải gạo.
- Bây giá» em muốn anh là m gì nà o? - ông há»i.
- Em không biết, - bà trả lá»i. - Cái đó là chuyện của Ä‘Ã n ông.
- Thôi được, - Aurêlianô Sêgunđô nói. - Sẽ là m má»™t cái gì đó khi nà o trá»i tạnh.
Ông vẫn mải mê xem từ Ä‘iển bách khoa hÆ¡n là lo lắng cho cái ăn hà ng ngà y, ngay cả khi buá»™c phải bằng lòng ăn thịt cà y và má»™t Ãt cÆ¡m và o bữa trÆ°a. "Quả tháºt là lúc nà y không thể là m gì được", ông nói: "NhÆ°ng mÆ°a không thể mÆ°a suốt cả Ä‘á»i được". Và trong lúc ông cà ng cháºm trá»… lo lắng cái ăn Ä‘ang thức bách bao nhiêu thì PhecnanÄ‘a cà ng nổi cÆ¡n tam bà nh kịch liệt hÆ¡n, kể cả những lá»i chá»i bá»›i, những câu văng tục Ãt thấy của bà cứ tuôn ra trong má»™t cái thác không thể nà o kìm được, nó bắt đầu từ sáng sá»›m nhÆ° má»™t khúc dạo đầu Ä‘Æ¡n Ä‘iệu của má»™t cây Ä‘Ã n ghita, và nó tiến triển theo kiểu ngà y cứ trôi Ä‘i thì nó cà ng cao giá»ng hÆ¡n, má»—i lúc má»™t du dÆ°Æ¡ng hÆ¡n và hấp dẫn hÆ¡n. Aurêlianô Sêgunđô vẫn chÆ°a ý thức được những lá»i chá»i bá»›i nhÆ° hát hay ấy mãi cho đến ngà y hôm sau, sau bữa Ä‘iểm tâm, khi ông cảm thấy khó chịu bởi tiếng vo ve mà lúc nà y nghe át cả tiếng mÆ°a rÆ¡i và đó là PhecnanÄ‘a, ngÆ°á»i Ä‘ang Ä‘i lại khắp nhà để ta thán rằng cha mẹ bà đã nuôi dạy bà nhÆ° má»™t bà hoà ng để đến ná»—i giỠđây bà là con ở trong má»™t cái nhà toà n những ngÆ°á»i Ä‘iên, vá»›i má»™t ông chồng lÆ°á»i chảy thây, lại trai lÆ¡ và buông tuồng, rằng ông ta lúc nà o cÅ©ng nằm ngá»a há miệng chá» sung rÆ¡i trong lúc bà phải thẳng da lÆ°ng trùng da bụng là m lụng để duy trì má»™t gia đình sắp khánh kiệt, nÆ¡i phải là m việc nhiá»u, phải chịu Ä‘á»±ng và phải chỉnh đốn lại kể từ khi trá»i sáng cho đến khi Ä‘i nằm mà lúc lên giÆ°á»ng mắt đã cá»™m lên nhức nhối, thế mà chẳng má»™t ai há»i đêm qua có ngủ ngon không PhecnanÄ‘a lấy má»™t lá»i, cÅ©ng chẳng ai há»i bà dù chỉ là xã giao thôi vì sao dạo nà y lại xanh xao thế, vì sao đôi mắt lại thâm quầng thế mặc dù rằng bà không đợi, dÄ© nhiên rồi, rằng Ä‘iá»u đó lại được thốt lên từ miệng má»™t ngÆ°á»i nà o trong cái gia đình vốn lúc nà o cÅ©ng coi bà là má»™t trở ngại, là má»™t cái bã lau, là má»™t con khỉ vẽ trên tÆ°á»ng, và rằng cả nhà há» thi nhau lên tiếng nói xấu bà ở khắp nÆ¡i khắp chốn, để mà gá»i bà nà o là kẻ là m ra vẻ má»™ đạo, là kẻ giả dối, là con thạch thùng, và ngay đến Amaranta, mà lúc nà y đã yên nghỉ, gay gắt bảo bà là kẻ tôm Ä‘á»™i *** lên đầu, lạy Chúa tha tá»™i cho, ôi ngôn từ gì mà quá thể thế, và bà đã cố gắng chịu Ä‘á»±ng hết vá»›i sá»± nhẫn nhục vì ý định của Cha thánh thần, nhÆ°ng bà đã không thể chịu Ä‘á»±ng được hÆ¡n khi Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đểu cáng nói rằng gia đình nà y khánh kiệt là do đã mở cá»a rÆ°á»›c mụ gián Ä‘iệp vá», hãy tưởng tượng mà xem, ôi lạy Chúa, má»™t mụ gián Ä‘iệp Ä‘á»™c Ä‘oán, ôi lạy Chúa, má»™t mụ gián Ä‘iệp mang dòng máu hạ đẳng, cùng má»™t bản chất vá»›i những tên máºt vụ được chÃnh phủ phái tá»›i để bắn giết những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng, hãy nói cho bà biết, và điá»u đó ám chỉ ai nếu không phải là ám chỉ bà , con gái nuôi của nữ công tÆ°á»›c Anba, má»™t mệnh phụ trâm anh thế phiệt từng đẻ ra các phu nhân tổng thống, má»™t tiểu thÆ° quý tá»™c Ä‘Ãch thá»±c nhÆ° bà có quyá»n kà vá»›i mÆ°á»i má»™t tên há» lừng lẫy ở Tây Ban Nha, và rằng bà là ngÆ°á»i duy nhất ở cái là ng của những đứa con hoang cảm thấy hãnh diện trÆ°á»›c mÆ°á»i sáu bá»™ đồ ăn bà y trên bà n để cho ngay sau đó con á»› thông dâm vá»›i chồng bà cÆ°á»i nhÆ° nắc nẻ nói rằng nhiá»u thìa dÄ©a, dao ăn thế. kia chẳng phải là đồ ăn của các con chiên của Chúa mà là đồ ăn của loà i rắn, và bà là ngÆ°á»i duy nhất nhắm mắt lại đã có thể khẳng định được khi nà o thì phục vụ rượu mà u, róc ở phÃa nà o, và o cốc nà o, chứ không nhÆ° thói quê mùa của Amarnta, ngÆ°á»i đã yên nghỉ, lại cứ tưởng rằng rượu trắng uống và o buổi ban ngà y còn rượu mà u và o ban đêm, và bà là ngÆ°á»i duy nhất ở cả vùng duyên hải nà y khi ỉa đái thì ngồi và o bô và ng chứ không ngồi chồm há»—m nhÆ° những kẻ khác, để đến ná»—i sau nà y đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya, ngÆ°á»i đã ngủ giấc ngà n thu, vá»›i buồng máºt tệ hại của bá»n Tam Ä‘iểm đã dám há»i bà thói kiêu kì ấy khởi sá»± từ đâu, là m nhÆ° thể bà không ỉa ra *** mà ỉa ra hoa Axtrômêlia(2), các ông các bà hãy nghÄ© mà xem, ngà i lại nói những từ nhÆ° thế đấy, và để cho Rênata, chÃnh con gái bà , mà do vô tình đã nhìn thấy phân của bà ở ngay trong phòng ngủ, đã trả lá»i rằng sá»± tháºt cái bô ấy bằng và ng có khảm gia huy nhÆ°ng cái có ở bên trong lại là *** tháºt, nhÆ°ng còn tồi tệ hÆ¡n các thứ *** đái khác, đó là *** của con mụ gián Ä‘iệp, các ngà i hãy tưởng tượng mà xem, chÃnh là con gái bà đấy, váºy là bà sẽ chẳng bao giá» còn trông mong và o má»™t ngÆ°á»i nà o của cái gia đình nà y, nhÆ°ng dù sao bà vẫn có quyá»n chỠđợi má»™t chút coi trá»ng nà o đó của chồng mình, bởi vì dù tất dù xấu thế nà o Ä‘i nữa, ông là chồng bà , là tác giả của bà , là ngÆ°á»i phán định hợp pháp của bà , là ngÆ°á»i đã tá»± nguyện quà ng lên cổ mình cái trá»ng trách dẫn bà ra khá»i nhà bố mẹ bà , vốn là nÆ¡i bà đan những chiếc mÅ© tang bằng lá cây palma, bởi vì cha đỡ đầu của bà đã gá»i cho Aurêlianô Sêgunđô má»™t bức thÆ° tá»± tay ngÆ°á»i viết có in dấu chiếc nhẫn, chỉ để bảo ông rằng đôi tay cô con nuôi của ngÆ°á»i được tạo ra không phải để là m những công việc tầm thÆ°á»ng ở cõi thế tục nà y, mà chỉ để đánh Ä‘Ã n tiểu phong cầm thôi, nhÆ°ng tuy nhiên, ông chồng gà n dở đã lôi bà ra khá»i nhà cùng vá»›i những lá»i dặn dò ấy nhÆ°ng đã Ä‘Ã y ải bà và o xứ sở địa ngục nÆ¡i không thể thở được vì nóng bức, và trÆ°á»›c khi bà là m xong việc kiêng kị trong lá»… Hạ trần thì ông chồng đã xách va li và cây Ä‘Ã n phong cầm của những kẻ bợm nghịch đến chung chạ vá»›i má»™t ả bất hạnh, ngÆ°á»i mà ngÆ°á»i ta đã nói chỉ cẩn nhìn bá»™ mông, đúng thôi, chỉ cần nhìn ả ngoáy bá»™ mông ngá»±a cái non là đã Ä‘oán được rằng ả là má»™t, là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà hoà n toà n trái ngược vá»›i bà - vốn là má»™t mệnh phụ, - dù ở trong dinh phủ hay trong chuồng ngá»±a, dù ở trên bà n hay trên giÆ°á»ng, ở đâu cÅ©ng váºy vẫn cứ là má»™t mệnh phụ quốc gia, vốn kÃnh nể Thượng đế và là nô lệ của NgÆ°á»i và vâng theo NgÆ°á»i, và là ngÆ°á»i không thể Ä‘em so sánh, dÄ© nhiên rồi, vá»›i các vÅ© nữ leo dây và cái bá»n Ä‘Ã n bà lang thang lêu lổng hiến thân cho ngÆ°á»i khác, dÄ© nhiên, đã hiến thân cho tất cả Ä‘Ã n ông, nhÆ° những mụ tú bà hà nh nghá» theo mất Pháp, hoặc giả lại còn tồi tệ hÆ¡n, xin các ngà i hãy nghÄ© kÄ© mà xem, bởi vì những con Ä‘iếm theo mốt Pháp nà y còn chút danh giá đã biết thắp ngá»n đèn hồng ngay trÆ°á»›c cá»a để rÆ°á»›c khách, Ãt ra là nhÆ° thế, bá»n Ä‘Ã n bà ấy không còn thiếu má»™t thứ xấu xa nà o, xin hãy tưởng tượng xem, và không thể Ä‘em há» so sánh vá»›i bà , vốn là ngÆ°á»i con gái duy nhất và được cÆ°ng chiá»u của đônha Rênata Acgôtê và đông Phecnanđô Ä‘en Cacpiô, trÆ°á»›c hết là cụ bởi vì cụ là má»™t ông thánh, má»™t con chiên của những con chiên vÄ© đại, là công tỠđược tặng Huân chÆ°Æ¡ng Má»™ chúa Giêsu, cụ thuá»™c và o lá»›p ngÆ°á»i trá»±c tiếp nháºn từ tay Thượng đế đặc ân khi chết thì thi hà i được bảo tồn nguyên vẹn trong phần má»™ vá»›i nÆ°á»›c da mịn mà ng nhÆ° nÆ°á»›c da mỡ mà ng của cô gái Ä‘ang thì yêu Ä‘Æ°Æ¡ng và đôi mắt tÆ°Æ¡i và sáng nhÆ° mà u ngá»c lục bảo.
- Ãiá»u đó không đúng, - Aurêlianô Sêgunđô cắt ngang lá»i bà , - Khi được mang tá»›i đây cụ đã thối ra rồi.
Ông đã đủ kiên tâm nghe bà chá»i suốt má»™t ngà y cho tá»›i khi túm được má»™t chá»— nói sai là m bà giáºt mình. PhecnanÄ‘a không nghe lá»i ông, nhÆ°ng cÅ©ng phải chịu hạ giá»ng. Ãêm ấy, trong lúc ăn tối, tiếng chá»i Ä‘inh tai nhức óc của PhecnanÄ‘a đã bị tiếng mÆ°a rÆ¡i át Ä‘i. Aurêlianô Sêgunđô ăn rất Ãt, đầu cúi gằm xuống và ông đứng dáºy lui vá» phòng ngủ rõ sá»›m. Trong bữa Ä‘iểm tâm ngà y hôm sau, PhecnanÄ‘a run lẩy bẩy vá»›i dáng vẻ mệt má»i vì đêm qua kém ngủ và dÆ°á»ng nhÆ° bà hoà n toà n trÆ¡ trẽn vì bá»±c tức. Tuy nhiên, khi chồng bà há»i liệu có thể được ăn trứng nóng không, thì bà không Ä‘Æ¡n giản trả lá»i rằng kể từ tuần trÆ°á»›c nhà đã hết trứng rồi, mà lại nói rằng bà đã là m má»™t bà i văn tế đả kÃch kịch liệt đám Ä‘Ã n ông suốt ngà y chỉ biết ngắm vuốt cái bụng thế mà lại dám đòi ăn gan chim chiá»n chiện đấy. NhÆ° thÆ°á»ng lệ, Aurêlianô Sêgunđô dẫn bá»n trẻ Ä‘i xem từ Ä‘iển bách khoa, và PhecnanÄ‘a vá» vịt và o phòng Mêmê dá»n dẹp đồ đạc để chỉ thầm thì nói cho má»™t mình ông nghe thôi: rõ dÆ¡ cái mặt thá»›t dám bảo bá»n trẻ là đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya được in ảnh trong từ Ä‘iển bách khoa đấy. Buổi chiá»u ngà y hôm đó, trong lúc bá»n trẻ ngủ, Aurêlianô Sêgunđô ngồi ở ngoà i hà nh lang thì PhecnanÄ‘a đã theo ông ra táºn đấy, bằng lá»i chá»i bá»›i lầm rầm nhÆ° tiếng nhặng xanh để mà khiêu khÃch ông, để mà xỉ vả ông, bảo ông rằng trong lúc nhà chẳng còn gì ngay đến cả đá để mà ăn thì chồng bà ngồi nhÆ° má»™t ông vua Ba TÆ° để ngắm mÆ°a rÆ¡i, chỉ quen sống bám bá»n Ä‘Ã n bà và sẵn lòng cÆ°á»›i mụ vợ của thánh Giônat, ngÆ°á»i ngồi lặng yên nghe câu chuyện cá voi. Aurêlianô Sêgunđô không nhúc nhÃch, cứ nhÆ° má»™t thằng Ä‘iếc nghe bà chá»i liá»n trong hai giá». Ông không ngắt lá»i bà , cứ để bà chá»i cho đến chiá»u tà , khi ông không thể chịu Ä‘á»±ng hÆ¡n nữa cái tiếng kêu bong bong là m nhức nhối đầu ông.
- Là m ơn, có im đi không nà o?
Ngược lại PhecnanÄ‘a cà ng cao giá»ng hÆ¡n. "Tôi chẳng việc gì phải im mồm cả", bà nói: "Ai không muốn nghe tôi thì cứ việc cút Ä‘i" Thế là Aurêlianô Sêgunđô không tá»± chủ được nữa. Ông từ từ đứng dáºy, là m nhÆ° thể để giãn gân giãn cốt thôi, rồi vá»›i cÆ¡n giáºn dữ nhÆ°ng lại rất bình tÄ©nh và có phÆ°Æ¡ng pháp, ông đã bÆ°ng hết cháºu thu hải Ä‘Æ°á»ng nà y đến cháºu khác, hết cháºu dÆ°Æ¡ng xỉ nà y đến cháºu khác, rồi hết cháºu kinh giá»›i ô nà y đến cháºu khác, cứ thế ông ném từng cháºu má»™t xuống sà n nhà . PhecnanÄ‘a hoảng hốt; bởi vì thá»±c ra bà vẫn chÆ°a ý thức được sức mạnh bên trong của những lá»i chá»i bá»›i ấy, nhÆ°ng khi nháºn ra thì đã muá»™n, không thể nà o sá»a đổi được tình huống nữa. Vì Ä‘iên tiết trÆ°á»›c lá»i chá»i bá»›i không ngá»›t ấy, Aurêlianô Sêgunđô Ä‘áºp vỡ tấm gÆ°Æ¡ng của chiếc tủ kÃnh, rồi ông thong thả gỡ từng bá»™ pháºn tủ má»™t Ä‘áºp vụn ra, sau đó theo thứ tá»±, vẫn vá»›i vẻ Ä‘iá»m tÄ©nh và hà i hoà mà trÆ°á»›c đây ông đã có khi dán những đồng tiá»n giấy lên tÆ°á»ng, ông Ä‘áºp vỡ bá»™ đồ thuá»· tinh Bôhêmia, những bông hoa giả, những bức tranh vẽ các cô gái đồng trinh đứng trên những con thuyá»n chở đầy hoa hồng, những tấm gÆ°Æ¡ng ghép trong khung thếp và ng, ông Ä‘áºp hết cả những gì có thể Ä‘áºp được từ trong nhà cho đến kho lÆ°Æ¡ng thá»±c, cuối cùng ông kết thúc vá»›i việc Ä‘áºp vỡ chum nÆ°á»›c trong tiếng nổ vang vá»ng sâu lắng. Sau đó ông lau tay, quà ng tấm vải sÆ¡n rồi ra Ä‘i, và trÆ°á»›c lúc ná»a đêm ông mang vá» má»™t số vại thịt Æ°á»›p, và i tải gạo và ngô cùng mấy buồng chuối. Kể từ lúc ấy, nhà lại không thiếu cái ăn.
Có lẽ Amaranta Ucsula và chú bé Aurêlianô sẽ nhá»› tráºn mÆ°a lụt nà y nhÆ° má»™t thá»i kì đầy hạnh phúc. Mặc dù PhecnanÄ‘a luôn khắt khe Ä‘e nẹt, bá»n trẻ vẫn bì bõm lá»™i ở ngoà i sân, săn bắt những chú thằn lằn để mổ bụng chúng và chÆ¡i trò đầu Ä‘á»™c nồi xúp bằng cách bá» và o đó phấn cánh bÆ°á»›m nếu Santa Sôphia đê la Piêđat không trông nom cẩn tháºn. Ucsula là má»™t thứ đồ chÆ¡i là thú hÆ¡n cả của bá»n trẻ. Chúng nó coi cụ nhÆ° má»™t con búp bê cÅ© kÄ© để trang Ä‘iểm cho cụ: lấy nhá» nồi và phẩm Ä‘á» bôi lên mặt cụ, buá»™c các mảnh vải đủ mà u sắc lên ngÆ°á»i cụ rồi khiêng cụ Ä‘i lại khắp các xó xỉnh trong phòng, và suýt nữa chúng lấy mÅ©i kéo là m vÆ°á»n để móc mắt cụ nhÆ° từng móc mắt những con cóc. Không có gì là m cho chúng thÃch thú bằng những câu nói lảm nhảm của cụ. Quả thế tháºt, kể từ năm thứ ba của tráºn mÆ°a lụt nà y đã có cái gì đó không bình thÆ°á»ng xảy ra trong tâm trà cụ, bởi vì cụ đã dần dần đánh mất ý niệm vá» thá»±c tại Ä‘ang sống, và nhầm lẫn thá»i Ä‘ang sống vá»›i các thá»i kì xa xÆ°a của cuá»™c Ä‘á»i mình, cho đến lúc cụ khóc lóc thảm thiết ba ngà y liá»n cho cái chết của Pêtrônila Igoaran, bà cố ná»™i của cụ, từng được chôn cất gần má»™t thế kỉ nay. Cụ chìm sâu trong trạng thái nhầm lẫn hết sức kì quắc đến mức cụ tin rằng chú bé Aurêlianô nà y là con trai mình, ngà i đại tá ấy, và o lúc chà ng được cha dẫn Ä‘i xem nÆ°á»›c đá và anh chà ng Hôsê AccaÄ‘iô Ä‘ang theo há»c chuyên đỠđể trở thà nh Giáo hoà ng ấy là đứa con trai đầu lòng của cụ, kẻ đã bá» nhà để Ä‘i theo bá»n digan. Cụ nói Ä‘i nói lại vá» gia đình mình quá nhiá»u đến mức bá»n trẻ thuá»™c lòng tên ngÆ°á»i để tổ chức cho cụ những chuyến du chÆ¡i tưởng tượng vá»›i những ngÆ°á»i không những là những ngÆ°á»i đã chết từ lâu rồi mà còn là những ngÆ°á»i sống ở các thá»i kì khác nhau. Ngồi trên giÆ°á»ng vá»›i mái tóc đã xám nhÆ° tro và má»™t chiếc khăn Ä‘á» che lấy mặt, Ucsula tháºt là hạnh phúc sống giữa những ngÆ°á»i thân trong gia đình được bá»n trẻ tưởng tượng và miêu tả lại không thiếu má»™t chi tiết, là m nhÆ° thể chúng thá»±c sá»± có quen biết há».
Ucsula nói chuyện vá»›i các báºc bá» trên của mình vá» những sá»± kiện từng xảy ra trÆ°á»›c khi cụ chà o Ä‘á»i, cụ vui sÆ°á»›ng trÆ°á»›c những tin tức há» cho cụ biết rồi cụ cùng há» khóc lóc cho những ngÆ°á»i chết gần đây hÆ¡n so vá»›i những ngÆ°á»i chết Ä‘ang nói chuyện vá»›i cụ. Không lâu bá»n trẻ biết được rằng trong suốt các buổi Ä‘i chÆ¡i tưởng tượng ấy, Ucsula luôn luôn nêu má»™t câu há»i nhằm xác định xem ai là ngÆ°á»i trong lúc chiến tranh đã mang tá»›i nhà nà y má»™t bức tượng thánh Hôsê bằng thạch cao to bằng ngÆ°á»i thá»±c để gia đình trông nom há»™ cho qua mùa mÆ°a bão.
Nhá» thế Aurêlianô Sêgunđô nhá»› lại kho của được chôn ở má»™t nÆ¡i nà o đó mà chỉ má»™t mình Ucsula biết, nhÆ°ng tất cả các câu há»i cÅ©ng nhÆ° má»i thủ Ä‘oạn ranh ma mà ông nghÄ© ra được để dò há»i Ucsula Ä‘á»u trở nên vô Ãch, bởi vì trong lúc lang thang trong các ngõ ngách bà hiểm của cÆ¡n mê muá»™i, lúc nà o Ucsula cÅ©ng giữ má»™t Ä‘iểm sáng trà tuệ để bảo vệ Ä‘iá»u bà máºt mà cụ vốn rắp tâm sẽ chỉ nói cho má»™t ai đó biết nếu ngÆ°á»i nà y chứng minh được rằng mình là ngÆ°á»i chủ Ä‘Ãch thá»±c của số và ng được chôn giấu kÄ© cà ng. Cụ quá Æ° lanh lợi và khôn khéo đến mức khi Aurêlianô Sêgunđô đạo diá»…n cho má»™t trong số những ngÆ°á»i bạn nháºu nhẹt của mình đóng vai ngÆ°á»i chủ của số của cải bị chôn giấu ấy và đưa y tá»›i gáºp cụ cố mình, thì y đã phải thất bại trÆ°á»›c hà ng loạt câu há»i tỉ mỉ có gà i bẫy sẵn của cụ.
Do đã tin rằng Ucsula sẽ mang Ä‘iá»u bà máºt nà y xuống mồ nên Aurêlianô Sêgunđô thuê má»™t Ä‘á»™i thợ đấu vá»›i là do để Ä‘Ã o các mÆ°Æ¡ng rãnh thoát nÆ°á»›c cho sân trÆ°á»›c và sân sau và chÃnh bản thân ông dùng cuốc chim và các dụng cụ dò tìm kim loại đã Ä‘Ã o bá»›i khắp nÆ¡i mà vẫn không thấy gì chứng tá» có và ng trong ba tháng khai quáºt vô vá»ng. Sau đó, tin rằng quân bà i nhìn rõ hÆ¡n mắt những ngÆ°á»i thợ đấu, ông vá»™i tìm đến Pila Tecnêra; nhÆ°ng bà lão lại cÅ©ng báo trÆ°á»›c cho ông biết rằng sẽ không tìm thấy nó trÆ°á»›c khi trá»i tạnh mÆ°a và hạn hán liên tục ba năm liá»n biến bùn lẩy thà nh bụi đất. Những số liệu có vẻ thâm thuý và không xác thá»±c của lá»i tiên Ä‘oán ấy đã khiến cho Aurêlianô. Sêgunđô có cảm giác nó giống nhÆ° truyện ngụ ngôn có tÃnh chất thông minh muốn buá»™c ông dừng công việc của mình lại và phải chá» Ãt nhất là ba năm nữa để thoả mãn những dữ kiện của lá»i Ä‘oán. Ãiá»u đầu tiên khiến ông ngạc nhiên đồng thá»i khiến ông cà ng thêm bối rối là sá»± thá»±c nà y: từ giÆ°á»ng Ucsula đến hà ng rà o ở sân sau rá»™ng má»™t trăm hai mÆ°Æ¡i hà i mét, đúng hệt nhÆ° lá»i Ä‘oán của Pila Tecnêra. PhecnanÄ‘a sợ rằng ông chồng mình lại Ä‘iên rồ nhÆ° ngÆ°á»i anh em sinh đôi khi bà nhìn ông đăm chiêu tÃnh toán, và còn tệ hại hÆ¡n thế nữa, khi ông ra lệnh cho bá»n thợ đấu Ä‘Ã o sâu thêm má»™t mét nữa ở những lòng mÆ°Æ¡ng đã Ä‘Ã o. Vì Ä‘am mê trong các cuá»™c Ä‘Ã o bá»›i đầy hà o hứng - sá»± Ä‘am mê nà y hoà n toà n có thể so sánh vá»›i sá»± Ä‘am mê của cụ cố ná»™i khì cụ Ä‘i tìm con Ä‘Æ°á»ng của những phát minh lá»›n - Aurêlianô Sêgunđô gầy tá»p Ä‘i và do đó sá»± giống nhau nhÆ° đúc vá»›i ngÆ°á»i anh em sinh đôi trÆ°á»›c đây lại cà ng thêm Ä‘áºm nét hÆ¡n, không chỉ do hình hà i ông hao gầy Ä‘i mà còn do cái vẻ xa lạ và thái Ä‘á»™ trầm tÆ° của ông nữa. Ông không lo lắng quan tâm đến bá»n trẻ. Ông ăn và o bất cứ lúc nà o, ngay cả khi ngÆ°á»i ông lấm lem bùn đất từ chân lên táºn đầu, ông ngồi ăn ngay trong xó bếp và hầu nhÆ° không trả lá»i những câu há»i bâng quÆ¡ của Santa Sôphia đê la Piêđat. Vì thấy ông là m lụng trong hình thức khổ cá»±c ấy, mà chÆ°a bao giá» bà dám mÆ¡ rằng ông sẽ là m việc hăng say nhÆ° váºy PhecnanÄ‘a tin rằng sá»± rụt rè của ông lại là sá»± cẩn tháºn, rằng tÃnh hám của của ông lại là đức hi sinh, rằng tÃnh Æ°Æ¡ng ngạnh của ông lại là đức kiên trì và tá»± đáy lòng mình bà ân háºn A-ráºp thuá»™c thế hệ thứ ba vẫn ngồi ở chÃnh nÆ¡i đây và vá»›i thái Ä‘á»™ của cha ông mình, nghÄ©a là vẫn trầm tÆ°, hiên ngang, không há» Ä‘au Ä‘á»›n trÆ°á»›c thá»i gian và hoạn nạn, vẫn sống và chết nhÆ° hỠđã từng trải qua dịch mất ngủ và ba mÆ°Æ¡i hai cuá»™c ná»™i chiến của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya. Tâm hồn khoẻ mạnh và kiên trinh của há» trÆ°á»›c sá»± đổ nát của những bà n cá», những quán ăn, những quán chÆ¡i trò bắn súng, và cái ngõ hẻm nÆ¡i ngÆ°á»i ta vẫn đến để xem số và đoán má»™ng, là hết sức đáng ngạc nhiên đến mức Aurêlianô Sêgunđô vá»›i thái Ä‘á»™ bông lÆ¡n vốn có đã phải há»i rằng bằng những thủ thuáºt thần bà nà o mà há» không bị chết Ä‘uối trong tráºn mÆ°a lụt vừa qua, cứ y nhÆ° có bà n tay ma quá»· nà o đã giúp cho há» không bị chết chìm, và hết ngÆ°á»i nà y đến ngÆ°á»i khác, từ cá»a nhà nà y sang cá»a nhà khác há» Ä‘á»u trả lá»i ông bằng cái nhìn mÆ¡ mà ng và má»™t nụ cÆ°á»i ranh mãnh, và tất cả không ai bảo ai, Ä‘á»u nói vá»›i ông má»™t câu trả lá»i nhÆ° sau: Bằng cách bÆ¡i. - Có lẽ Pêtra Côtêt là ngÆ°á»i địa phÆ°Æ¡ng duy nhất có trái tim A-ráºp. Ả táºn mắt nhìn thấy những mảnh gá»— cuối cùng của các chuồng gia súc của mình bị nÆ°á»›c lụt cuốn Ä‘i, nhÆ°ng chÃnh ả đã giữ cho ngôi nhà của mình vẫn đứng vững trÆ°á»›c mÆ°a sa bão táp Trong năm cuối cùng của thá»i kì mÆ°a lụt, ả đã nhắc Aurêlianô Sêgunđô phải mau mau trở vá», và ông nà y đã trả lá»i rằng sẽ không trở vá» nhà ả đâu, rằng ả hãy quên câu há»i đến bao giỠông sẽ trở vá» nhà ả Ä‘i, nhÆ°ng thế nà o ông cÅ©ng mang má»™t hòm tiá»n và ng vỠđể lát ná»n buồng ngủ của ả. Thế là ả trằn trá»c suy nghÄ© tá»± Ä‘Ã o bá»›i lòng mình để tìm má»™t sức mạnh ngõ hầu giúp ả sống qua cái Ä‘áºn khó khăn nà y, và ả đã tìm thấy má»™t tình cảm há»n giáºn được nung nấu suy nghÄ© kÄ©, vừa là thứ há»n giáºn chân chÃnh và vá»›i chÃnh tình cảm há»n giáºn nà y ả đã thá» vá»›i lòng mình là sẽ già nh lấy bằng được số tà i sản đã bị ngÆ°á»i tình xà i phà và bị mÆ°a lụt là m cho khánh kiệt. Ãó là má»™t quyết tâm không gì phá vỡ nổi đến mức tám tháng sau khi ả nhắn lá»i cuối cùng, Aurêlianô Sêgunđô trở vá» nhà và thấy ả xanh rá»›t, tóc tai bù xù, mắt sâu trÅ©ng và da mẩn Ä‘á» loang lổ vì ngứa, thế mà vẫn Ä‘ang cặm cụi ngồi viết số trên những tá» giấy nhỠđể mở xổ số. Aurêlianô Sêgunđô đứng chết lặng, và vì lúc nà y ông cÅ©ng gầy nhom vá»›i dáng vẻ trang nghiêm nên Pêtra Côtêt không thể tưởng được rằng ngÆ°á»i trở lại tìm ả là ngÆ°á»i tình suốt Ä‘á»i mà lại tưởng rằng ngÆ°á»i ấy là ngÆ°á»i anh em sinh đôi của ông.
- Mình điên rồi sao, - ông nói. - Mình định lấy xương trắng ra mà trả thưởng sao?
Ả vá»™i bảo ông nhìn và o buồng ngủ và Aurêlianô Sêgunđô nhìn thấy má»™t con la cái. Nó gầy guá»™c, chỉ còn da bá»c xÆ°Æ¡ng nhÆ° chủ nhân của nó, nhÆ°ng nó linh lợi và kiên quyết nhÆ° bà chủ.
Pêtra Côtêt đã nuôi nó bằng chÃnh ná»—i há»n giáºn của mình và khi hết nhẵn cá», ngô, rá»… cây, ả đã mắt nó và o buồng ngủ của mình, cho nó ăn những tấm ga trải giÆ°á»ng bằng phin nõn, những tấm thảm Ba TÆ°, những chiếc chăn dạ, những tấm rêm nỉ, tấm áo thụng thêu chỉ kim tuyến rồi đến cả những chiếc tua bằng lụa trang trà quanh chiếc giÆ°á»ng đức Giáo chủ của ả.
Chú thÃch:
(1) Tượng Ä‘Ã i bá» mặt trăng được dá»±ng ngay ở cứa và o của Roda (thuá»™c Hy Lạp) là má»™t trong bảy kì quan thế giá»›i, đã bị Ä‘á»™ng đất là m sáºp đổ.
(2) Má»™t thứ hoa nhà u và ng có nhiá»u ở vùng đất Trung Mỹ quanh biển Caribê.
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 10:17 AM.
|
![Old](images/styles/zingblue/statusicon/post_old.gif)
02-09-2008, 02:42 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 17
Ucsula phải cố gắng lắm để thá»±c hiện lá»i thá» nguyện là sẽ chết khi nà o trá»i tạnh ráo. Những tia chá»›p minh mẫn vốn rất hiếm thấy ở cụ trong những ngà y mÆ°a lụt, bắt đầu từ tháng tám lại thÆ°á»ng xuyên xuất hiện, đó là khi những cÆ¡n gió khô thổi tá»›i là m những khóm hoa hồng nghẹt thở và bùn lầy đông cứng lại, gió tung bụi nóng trên vùng Macônđô, báo phủ mãi những mái tôn hoen gỉ và những cây hạnh Ä‘Ã o trăm tuổi. Ucsula khóe vì buồn tủi khi biết rằng đã hÆ¡n ba năm qua mình chỉ là trò đùa của lÅ© trẻ nhá». Cụ rá»a bá»™ mặt bôi bác nhoè nhoẹt, vứt bá» những sợi dây sặc sỡ, những xác thằn lằn và cóc nhái Æ°á»›p khô cùng những chiếc dây chuyá»n A-ráºp giả và cổ xÆ°a mà ngÆ°á»i ta đã Ä‘eo quấn trên mình cụ; và lần đầu tiên từ khi Amaranta chết, cụ ra khá»i chiếc giÆ°á»ng mà không cần ngÆ°á»i giúp đỡ, để lại má»™t lần nữa hoà nháºp vá»›i cuá»™c sống gia đình. à chà của trái tim bất khuất đã dẫn dắt Ucsula trong cảnh mịt mù. Những ai đã từng dừng lại nhÆ°á»ng cho cụ chệnh choạng bÆ°á»›c Ä‘i và chạm phải cánh tay nhÆ° tay thánh của cụ thÆ°á»ng giÆ¡ cao ngang tầm đầu, Ä‘á»u nghÄ© rằng cụ khó mà gượng nổi tấm thân nặng nhá»c, nhÆ°ng vẫn chÆ°a tin. rằng cụ đã bị mù. Chẳng cần nhìn, Ucsula cÅ©ng biết những bồn hoa được trồng rất cẩn tháºn từ lần đầu tiên xây dá»±ng lại ngôi nhà đã bị mÆ°a và các cuá»™c Ä‘Ã o bá»›i tìm và ng của Aurêlianô Sêgunđô huá»· hoại hết, các bức tÆ°á»ng và sà n xi măng đã rạn nứt, đồ dùng trong nhà đã bạc mà u và rêu rã, các cá»a đã lung lay và cả gia đình bị Ä‘e doạ bởi má»™t tinh thần yếu Ä‘uối mang tÃnh khuất phức và ná»—i buồn chán không thể nà o có trong những ngà y cụ còn chắc chân mạnh tay: Dò dẫm trong những phòng ngủ trống trÆ¡n, Ucsula nháºn ra tiếng má»t kèn kẹt nghiến gá»— liên tục, tiếng mối rà o rà o xông hòm quần áo và tiếng ầm ầm khủng khiếp của những con kiến Ä‘á» to sụ, từng sinh sôi nảy nở rất nhanh trong nạn hồng thuá»·, Ä‘ang Ä‘Ã o bá»›i ná»n móng của ngôi nhà . Má»™t hôm Ucsula mở chiếc hòm Ä‘á»±ng đồ lá»… thánh và cụ đã phải nhá» Santa Sôphia đê la Piêđat Ä‘uổi những con gián vừa từ trong hòm nhảy tung lên khắp ngÆ°á»i, những con gián ấy đã cắn nát vụn quần áo trong hòm. "Không thể sống trong tình trạng để hoang toà ng nhÆ° thế nà y được", Ucsula nòi: "Cứ Ä‘Ã nà y thì chúng ta đến bị những con váºt kia nhai sống nuốt tÆ°Æ¡i mất thôi". Từ dạo ấy Ucsula chẳng có phút nà o được nghỉ ngÆ¡i yên tÄ©nh. Cụ dáºy từ sá»›m tinh mÆ¡, đòi má»™t ngÆ°á»i nà o đó giúp đỡ, kể cả trẻ nhá». Cụ Ä‘em so xống áo còn rất Ãt á»i nhÆ°ng có thể dùng được ra phÆ¡i nắng, dùng thuốc trừ sâu để xua Ä‘uổi lÅ© gián, miết chặt những lô má»t ở cá»a ra và o và cá»a sổ, dùng vôi sống là m nghẹt thở lÅ© kiến ở trong hang. Cái bệnh muốn sá»a sang nhà cá»a khiến Ucsula tìm đến những căn phòng nÆ¡i cụ Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã vắt óc để chế tạo đá giả kim, sắp xếp lại xưởng kim hoà n đã bị bá»n lÃnh xáo trá»™n lung tung và sau cùng cụ đòi lấy chìa khoá phòng của Menkyađêt để và o xem tình hình ở đó ra sao. Trung thà nh vá»›i ý muốn của Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô là không để ai và o phòng má»™t khi chÆ°a có dấu hiệu là mình đã chết, Santa Sôphia đê la Piêđat đã dùng má»i mÆ°u mẹo để đánh lừa Ucsula. NhÆ°ng quyết định của Ucsula không buông tha lÅ© sâu má»t ngay cả ở những xó kÃn và những phần vô dụng của ngôi nhà là quyết định không thể thay đổi, nó chiến thắng má»i sá»± ngăn trở. Và , sau ba ngà y kiên quyết đòi há»i, Ucsula đã buá»™c má»i ngÆ°á»i phải mở cá»a phòng cho mình. Ucsula phải vịn và o khung cá»a để khá»i bị ngã vì mùi tanh hôi, nhÆ°ng chÆ°a đầy hai giây sau cụ đã lại nhá»› rằng ở đó ngÆ°á»i ta còn giữ bảy mÆ°Æ¡i hai cái bô của các nữ sinh, và nhá»› rằng và o má»™t trong những đêm mÆ°a đầu tiên má»™t toán lÃnh tuần đã sục sạo ngôi nhà tìm kiếm Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô mà chẳng thấy đâu.
- Cầu chúa phù hộ! - Ucsula nói oang oang như thể cụ nhìn thấy tất cả ấy. - Anh cứ khư khư giữ những thói quen tốt đẹp của mình để đến nỗi sống chẳng khác gì một con lợn.
Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô tiếp tục xem lại những thứ được ghi chép trên các tấm da thuá»™c. Chỉ có thể nhìn thấy ở cái đám râu tóc bù xù kia của ông những chiếc răng đầy những vết mốc rêu xanh và đôi mắt đỠđẫn. Nháºn ra tiếng cụ cố ná»™i của mình, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô quay đầu vá» phÃa cá»a sổ, cố mỉm cÆ°á»i và vô tình nhắc lại câu nói xa xÆ°a của Ucsula:
- Cần quái gì kia chứ, - Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô lẩm bẩm, - thá»i gian qua Ä‘i mà !
- Ãúng thế đấy, - Ucsula nói, - nhÆ°ng không đến mức nhÆ° váºy đâu?
Khi nói thế, Ucsula nháºn ra rằng mình Ä‘ang nhắc lại lá»i đối đáp của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya trong xà lim tá» tù, và má»™t lần nữa cụ run lên bởi Ä‘iá»u mình cảm nháºn dược là thá»i gian không qua Ä‘i mà nó quay vòng. NhÆ°ng ngay lúc đó cụ cÅ©ng không chịu nhân nhượng. Ucsula gắt gá»ng vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô nhÆ° vá»›i má»™t đứa trẻ và khăng khăng bắt ông phải tắm gá»™i, cạo mặt và góp sức mình và o việc sá»a sang nhà cá»a. Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô bị già y vò. Cái ý nghÄ© giản Ä‘Æ¡n vá» việc phải rá»i bá» căn phòng từng Ä‘em lại cho mình sá»± yên tÄ©nh là m cho Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô sợ hãi. Ông gà o lên rằng chẳng ai có thể là m cho ông ra khá»i căn phòng nà y, vì ông không muốn nhìn thấy Ä‘oà n xe lá»a hai trăm toa chở ngÆ°á»i chết mà cứ chiá»u đến lại chạy từ Macônđô vá» phÃa biển. "Ãó là tất cả những ngÆ°á»i ở ngoà i nhà ga", Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô gà o lên nhÆ° váºy, "ba ngà n bốn trăm lẻ tám ngÆ°á»i". Ãến lúc ấy Ucsula má»›i biết rằng Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô ở trong má»™t thế giá»›i má» mịt sÆ°Æ¡ng mù còn khó hiểu hÆ¡n cả thế giá»›i của cụ, nó Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c và khó phá vỡ nhÆ° cái thế giá»›i của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, cụ cố ná»™i ông.
Ucsula để Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô ở lại căn phòng đó, nhÆ°ng không cho những ngÆ°á»i khác chốt cá»a lại nhÆ° trÆ°á»›c, bắt phải dá»n dẹp hà ng ngà y, vứt những chiếc bô kia và o đống rác, chỉ để lại má»™t chiếc mà thôi, và phải giữ cho Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô luôn luôn sạch sẽ, Ä‘Ã ng hoà ng nhÆ° cụ cố ná»™i trong lúc bị trói dÆ°á»›i gốc cây dẻ. Thoạt tiên, PhecnanÄ‘a coi trạng thái hÆ°ng phấn đó là sá»± lẩm cẩm do tuổi già đưa lại, và vất vả lắm bà má»›i kiá»m chế nổi sá»± cáu bẳn. NhÆ°ng giữa lúc ấy, từ Rôm, Hôsê AccaÄ‘iô báo cho bà biết là anh ta dá»± định vá» Macônđô trÆ°á»›c khi phát lá»i thá» nguyện tu hà nh trá»n kiếp, và tin vui đó đã khiến PhecnanÄ‘a phấn chấn quá nhiá»u đến mức hà ng ngà y, từ tối đến sáng bà tÆ°á»›i hoa bốn lần để con trai mình không có ấn tượng xấu vá» ngôi nhà . ChÃnh sá»± kÃch thÃch đó đã khiến PhecnanÄ‘a vá»™i và ng viết thÆ° liên hệ vá»›i các thầy thuốc không thể nhìn thấy, bà y lại các cháºu cảnh trồng cây dÆ°Æ¡ng xỉ, cây kinh giá»›i dại và cây thu hải Ä‘Æ°á»ng ở ngoà i hà nh lang, trÆ°á»›c khi Ucsula biết rằng tất cả những thứ đó đã bị Aurêlianô Sêgunđô Ä‘áºp phá tan tà nh trong má»™t cÆ¡n giáºn dữ khủng khiếp. Sau đó PhecnanÄ‘a bán những bá»™ đồ ăn bằng bạc rồi mua cốc chén bằng hợp kim; thế là vá»›i những đồ dùng nà y bà đã khiến cho những chiếc tủ vốn Ä‘á»±ng đồ sứ của Công ty Ấn Ãá»™ và đồ thuá»· tinh Bôhêmia má»—i ngà y má»™t trở nên nghèo nà n. Ucsula luôn luôn cố Ä‘i tháºt xa. "Hãy mở tất cả các cá»a ra!", cụ gà o lên nhÆ° váºy. "Hãy là m các món ăn bằng thịt và cá, hãy mua những con rùa to nhất; hỡi các vị khách lạ, hãy tá»›i đây bà y biện hà nh là của mình ở các xó xỉnh, và cứ việc đái và o những bồn hồng, hãy ngồi và o bà n ăn và ăn bao nhiêu bữa tuỳ ý, xin cứ nôn má»a và nói năng không ngá»›t lá»i, cứ việc Ä‘i ủng là m bẩn tất cả, muốn là m gì chúng ta thì cứ là m, bởi vì đó là cách duy nhất để tránh khá»i sá»± khánh kiệt". NhÆ°ng đấy chỉ là má»™t ảo tưởng. Cụ đã quá già rồi, và đã sống má»™t cách quá thừa để nhắc lại những chuyện thần kì vá» những chiếc kẹo nặn hình con giống, và chẳng có ngÆ°á»i nà o trong đám con cháu kế thừa được nghị lá»±c của cụ. Ngôi nhà tiếp tục đóng kÃn cá»a theo lệnh của PhecnanÄ‘a.
Sau khi chuyển các hòm xiểng của mình tá»›i nhà Pêtra Côtêt, Aurêlianô Sêgunđô tìm ngay cách cứu gia đình khá»i chết đói. Vá»›i kết quả của việc mang con la ra để đánh bạc, hỠđã mua được má»™t số con váºt khác và từ đó há» láºp được má»™t sòng xổ số Ä‘Æ¡n giản. Aurêlianô Sêgunđô Ä‘i hết nhà nà y đến nhà khác để bán những chiếc vé xổ số do chÃnh tay mình vẽ bằng cái loại má»±c mà u để có sức hấp dẫn và thuyết phục, và không hay biết rằng rất nhiá»u ngÆ°á»i mua những chiếc vé đó là để cho không mà thôi, và phần lá»›n mua là vì thÆ°Æ¡ng hại. NhÆ°ng cÅ©ng có những ngÆ°á»i mua vé để hòng được cÆ¡ may: chỉ mất có hai mÆ°Æ¡i xu mà được má»™t con lợn hoặc ba mÆ°Æ¡i hai xu mà được má»™t con bê, những ngÆ°á»i nà y phấn chấn vá»›i niá»m hi vá»ng, và và o đêm hôm thứ ba há» xúm đông xúm Ä‘á» trong sân nhà Pêtra Côtêt chỠđợi cái giây phút má»™t đứa trẻ nà o đó được chỉ định má»™t cách ngẫu nhiên, rút từ trong túi ra con số trúng thưởng. Chẳng bao lâu sau, trò xổ số đó trở thà nh má»™t chợ phiên hà ng tuần, vì ngay từ buổi chiá»u những chá»— ăn nháºu đã được tổ chức trong sân và nhiá»u ngÆ°á»i trong số những ngÆ°á»i may mắn trúng giải lại mất những con váºt được thưởng đó để được nghe nhạc và uống rượu, vì thế, mặc dù bản thân chẳng muốn, Aurêlianô Sêgunđô lại má»™t lần nữa chÆ¡i phong cầm và tham gia những cuá»™c chè chén nho nhá». Những bữa ăn nháºu xoà ng xÄ©nh nà y so vá»›i những ngà y há»™i hè trÆ°á»›c đây khiến cho Aurêlianô Sêgunđô nháºn ra rằng tinh thần của mình đã suy sụp khá nhiá»u và cái tà i nhảy nhót hát hò xuất chúng của mình cÅ©ng đã giảm sút biết bao. Ông là ngÆ°á»i đã thay đổi hoà n toà n. Cái hồi mà Aurêlianô Sêgunđô bị "Voi cái" đánh bại, ông nặng đến má»™t trăm hai chục ki lô, bây giá» chỉ còn bảy mÆ°Æ¡i tám kà thôi; khuôn mặt ông trÆ°á»›c đây đầy đặn nhÆ° mu rùa bây giá» trông hốc hác nhÆ° mặt kì nhông, và ông luôn luôn có vẻ chán chÆ°á»ng mệt má»i. NhÆ°ng Pêtra Côtêt lại thấy chÆ°a bao giá» Aurêlianô Sêgunđô khá được nhÆ° lúc nà y, có thể là bà lẫn lá»™n giữa tình yêu và lòng thÆ°Æ¡ng đối vá»›i ông, và cảnh khốn khó đã là m nảy sinh tình cảm gắn bó giữa hai ngÆ°á»i. Lúc nà y chiếc giÆ°á»ng mất rèm che không còn là nÆ¡i diá»…n ra các cuá»™c truy hoan nữa, mà là nÆ¡i há» bà n bạc, tâm sá»±. Chẳng còn những tấm gÆ°Æ¡ng phản chiếu vì chúng đã bị bán Ä‘i để lấy tiá»n mua các con váºt treo giải xổ số, và cÅ©ng hết những thứ lụa là khÆ¡i gợi sắc dục vì đã bị con la ăn hết, há» thức rất khuya vá»›i sá»± trong sáng của hai ông bà già mất ngủ để tÃnh toán tiá»n nong, khoảng thá»i gian ấy trÆ°á»›c đây thÆ°á»ng bị há» phung phà và o việc tiêu hao sức lá»±c. Ãôi khi, tiếng gà gáy canh má»™t là m há» giáºt mình giữa lúc Ä‘ang bá» và o bá»›t ra những chồng tiá»n nho nhá», há» lấy ở chá»— nà y ra má»™t Ãt rồi Ä‘áºp và o chá»— kia má»™t Ãt sao cho khoản nà y đủ là m vui lòng PhecnanÄ‘a, khoản kia để mua già y cho Amranta Ucsula, khoản khác dà nh cho Santa Sôphia đê la Piêđat vì từ ngà y bị phá sản đến nay bà chÆ°a há» có má»™t bá»™ quần áo má»›i, khoản nữa để đóng quan tà i cho Ucsula khi cụ chết, khoản nà y để mua cà phê vá»›i giá má»—i libra(2) cứ ba tháng lại tăng má»™t xu, khoản kia để mua thứ Ä‘Æ°á»ng má»—i ngà y má»™t kém ngá»t, khoản khác để mua củi vẫn còn đẫm nÆ°á»›c lụt, khoản nỠđể mua giấy má»±c là m vé xổ số, khoản nữa thừa đủ để bù lá»— vá» cái chết của con bò hồi tháng tÆ° bởi vì nó mắc dịch khi tất cả các vé xổ số đã được bán hết, mà tháºt may mắn là m sao là há» vẫn còn gỡ lại được bá»™ da. Những buổi "tụng niệm" ấy tháºt trong sạch, ở đó luôn luôn dà nh cho PhecnanÄ‘a phần Æ°u tiên số má»™t, và há» là m nhÆ° váºy không phải vì sá»± ăn năn hối háºn hay vì lòng bác ái, mà vì tà i sản của PhecnanÄ‘a đối vá»›i há» còn quan trá»ng hÆ¡n tà i sản của chÃnh há» nữa kia. Ãiá»u có tháºt xảy ra vá»›i hai ngÆ°á»i mặc dù chẳng ai trong số há» hay biết là cả hai Ä‘á»u nghÄ© vá» PhecnanÄ‘a nhÆ° nghÄ© vỠđứa con gái mà há» hằng ao Æ°á»›c mà không có được, đến ná»—i má»™t lần hỠđã Ä‘Ã nh chịu ăn bánh ngô ba ngà y liá»n để có tiá»n cho PhecnanÄ‘a mua má»™t chiếc khăn phủ bà n của Hà Lan. NhÆ°ng, mặc dù há» là m việc cáºt lá»±c, xoay xở lừa lá»c được nhiá»u tiá»n và có lắm mÆ°u mô, các vị thần há»™ mệnh đã ngủ thiếp Ä‘i vì mệt má»i, trong khi đó há» Ä‘ang thêm và o bá»›t ra các khoản tiá»n ấy, cố gắng tÃnh sao để chà Ãt cÅ©ng có đủ tiá»n mà sống.
Trong lúc mất ngủ vì những tÃnh toán khổ sở, há» tá»± há»i rằng Ä‘iá»u gì đã xảy ra trên thế gian khiến cho các loà i gia súc không mắn đẻ nhÆ° trÆ°á»›c đây, tại sao đồng tiá»n trong tay cứ mất dần Ä‘i, tại sao cách đây không lâu ngÆ°á»i ta đốt hà ng nắm tiá»n trong cuá»™c khiêu vÅ© dân gian còn bây giá» thì lại coi việc mua mÆ°á»i hai xu má»™t chiếc vé xổ số hòng được thưởng sáu con gà mái là má»™t sá»± bạt mạng. Aurêlianô Sêgunđô thầm nghÄ© rằng ná»—i bất hạnh chẳng phải ở nÆ¡i nà o khác trên thế gian nà y mà ở má»™t nÆ¡i sâu kÃn trong trái tim bà ẩn của Pêtra Côtêt, nÆ¡i đã xảy ra chuyện gì đó trong những ngà y mÆ°a lụt khiến cho gia súc không sinh đẻ được và tiá»n cứ cạn dần Ä‘i. Băn khoăn vá» Ä‘iá»u bà hiểm nà y, Aurêlianô Sêgunđô thâm nháºp quá sâu và o tình cảm của Pêtra Côtêt đến mức Ä‘á»™ vì Ä‘i tìm lợi lá»™c mà lại gặp tình yêu, vì trong khi cố gắng là m cho Pêtra Côtêt yêu mình thì chÃnh Aurêlianô Sêgunđô lại yêu ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đó. Vá» phÃa Pêtra Côtêt, bà ta yêu Aurêlianô Sêgunđô vì cà ng ngà y cà ng thấy ông ta âu yếm mình hÆ¡n, và thế là giữa mùa thu của cuá»™c Ä‘á»i, Pêtra Côtêt lại tin và o Ä‘iá»u mê tÃn của thá»i trẻ cho rằng sá»± nghèo khó chÃnh là kẻ há»— trợ cho tình yêu. Lúc ấy há» coi những cuá»™c há»™i hè thác loạn, coi sá»± già u có xa hoa phù phiếm và sá»± dầm bôn vô Ä‘á»™ là má»™t chÆ°á»›ng ngại của cuá»™c Ä‘á»i, và há» tiếc rằng đã bá» phà mất bao nhiêu phần Ä‘á»i rồi má»›i tìm thấy thiên Ä‘Æ°á»ng của ná»—i cô Ä‘Æ¡n được chia sẻ. Há» yêu nhau nhÆ° Ä‘iên nhÆ° dại sau bao nhiêu năm chung đụng mà không sinh đẻ, há» hưởng thụ tình yêu má»™t cách lạ kì: yêu nhau trong khi ăn cÅ©ng nhÆ° trong khi ngủ, và há» tháºt hạnh phúc, cho đến khi già nua kiệt sức há» vẫn đùa giỡn nhÆ° bầy thá» và trêu chá»c nhau nhÆ° lÅ© chó. Các cuá»™c xổ số không bao giá» là m cho há» khá hÆ¡n. Thoạt đầu, Aurêlianô Sêgunđô để ra ba ngà y trong tuần giam mình trong căn phòng trÆ°á»›c đây là nÆ¡i là m việc của ngÆ°á»i chăn nuôi gia súc để vẽ hết tá» phiếu nà y đến tá» phiếu khác, tô cẩn tháºn má»™t con bò mà u Ä‘á», má»™t con lợn mà u xanh lá cây hoặc má»™t Ä‘Ã n gà mà u xanh nÆ°á»›c biển, đó là những con váºt được treo là m giải thưởng, và bắt chÆ°á»›c rất khéo những con chữ của nhà in để là m khuôn in tên vé xổ số, cái tên mà Pêtra Côtêt rất thÃch "Xổ số của đấng Toà n năng thiêng liêng"… NhÆ°ng rồi Aurêlianô Sêgunđô cảm thấy quá mệt má»i sau khi đã vẽ hai ngà n vé số trong má»™t tuần lá»… nên đã là m khuôn bằng cao su để in hình các con váºt, tên vé xổ số và các con số, và từ ấy chỉ còn phải là m má»—i má»™t việc nhuá»™m mà u nữa thôi. Trong những năm cuối, há» nghÄ© ra cách thay thế các con số bằng những câu đố và nhÆ° váºy là giải thưởng được Ä‘em chia cho tất cả những ngÆ°á»i Ä‘oán đúng, nhÆ°ng cách là m đó rất phức tạp và gây nhiá»u ngá» vá»±c nên sau đó bị há» bá» Ä‘i.
Aurêlianô Sêgunđô mải lo củng cố tÃn nhiệm cho xổ số của mình, nên không còn thá»i gian để quan tâm đến lÅ© trẻ. PhecnanÄ‘a Ä‘Æ°a Amaranta Ucsula đến má»™t trÆ°á»ng tÆ° nhá», nÆ¡i ngÆ°á»i ta không nháºn quá sáu há»c trò, nhÆ°ng lại không cho Aurêlianô Ä‘i há»c trÆ°á»ng công. PhecnanÄ‘a cho rằng để Aurêlianô ra khá»i phòng đã là nhân nhượng lắm rồi. HÆ¡n nữa, thá»i ấy các trÆ°á»ng há»c chỉ nháºn những em bé là con hợp pháp của các cặp vợ chồng theo đạo CÆ¡ đốc, mà trên tá» giấy khai sinh được buá»™c ở áo của Aurêlianô khi ngÆ°á»i tá mang chú vá» nhà có xác nháºn rõ rằng chú là đứa trẻ vô thừa nháºn. Váºy là chú bé chỉ sống quẩn quanh ở trong phòng. Do sá»± chăm sóc nhân háºu của Santa Sôphia đê la Piêđat và do sá»± mất thăng bằng vá» thần kinh của Ucsula, Aurêlianô nháºn thức thế giá»›i nhá» hẹp của ngôi nhà nà y theo sá»± giảng giải của những cụ cố nà y. Aurêlianô là má»™t chú bé mảnh mai, kiêu kì, tò mò, má»™t thứ tò mò dá»… là m ngÆ°á»i lá»›n nổi giáºn nhÆ°ng ánh mắt chú long lanh mà lại lÆ¡ Ä‘á»…nh chứ không nhÆ° ánh mắt dữ dằn và nhiá»u khi rá»±c sáng của đại tá khi ngà i ở Ä‘á»™ tuổi chú. Trong khi Amaranta ở nhà trẻ thì Aurêlianô tìm bắt giun và hà nh hạ lÅ© sâu bá» ngoà i vÆ°á»n. NhÆ°ng có má»™t lần PhecnanÄ‘a bắt gặp chú Ä‘ang nhét bò cạp và o há»™p để bá» và o chiếu của Ucsula, bà liá»n bắt chú vá» phòng ngủ cÅ© của Mêmê. Ở đó, để rút ngắn những giá» phút Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c, chú xem Ä‘i xem lại các tá» tranh ảnh minh hoạ trong cuốn bách khoa toà n thÆ°. Má»™t buổi chiá»u, khi Ucsula cầm bó cây tầm ma rảy nÆ°á»›c mát cho căn nhà thì gặp Aurêlianô ở đấy, và mặc dù đã ở bên cạnh chú nhiá»u lần, cụ vẫn há»i chú là ai.
- Cháu là Aurêlianô Buênđya, - chú nói.
- Ờ phải rồi, - cụ nói, - đã đến lúc cháu bắt đầu há»c nghá» kim hoà n rồi đấy.
Ucsula lại lẫn chú vá»›i con trai mình bởi vì những cÆ¡n gió nóng tiếp theo những ngà y mÆ°a lụt từng Ä‘em lại cho cụ những tia chá»›p minh mẫn bất ngá», nay đã thôi không thổi nữa. Là tÃnh của cụ không hồi phục được. Khi và o phòng ngủ, Ucsula gặp Pêtrônila Igoaran mặc chiếc váy xòe vÆ°á»›ng vÃu và đeo chiếc túi nhá» Ä‘ang chá» khách đến chÆ¡i theo lá»i hẹn, gặp bà của mình là Trankilina Maria Miniata Alacôkê BuênÄ‘ya Ä‘ang ngồi trên chiếc ghế dà nh cho ngÆ°á»i bại liệt và quạt bằng má»™t chiếc lông công, gặp cụ ông của mình là Aurêlianô AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya vá»›i chiếc áo khoác bắt chÆ°á»›c theo kiểu áo của những ngÆ°á»i lÃnh gác của Phó vÆ°Æ¡ng, gặp cha mình là Aurêlianô Igoaran, ngÆ°á»i đã nghÄ© ra câu niệm chú khiến cho các loại sâu bá» hại bò bị chết thiêu, gặp bà mẹ nhút nhát của mình, gặp ngÆ°á»i anh há» có Ä‘uôi lợn, gặp Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya vá»›i những ngÆ°á»i con đã chết của ông, tất cả Ä‘á»u ngồi trên những chiếc ghế đặt dá»±a và o tÆ°á»ng, cứ nhÆ° há» Ä‘ang ở trong má»™t đám viếng ngÆ°á»i chết chứ không phải trong má»™t cuá»™c gặp gỡ thăm há»i. Ucsula vừa khâu vá»™i khâu và ng chiếc áo mà u sặc sỡ vừa bà n luáºn vá» các sá»± kiện xảy ra ở những nÆ¡i khác nhau và ở những thá»i Ä‘iểm khác nhau; váºy là khi Amaranta Ucsula từ trÆ°á»ng vá» và Aurêlianô đã mệt má»i vá»›i bá»™ bách khoa toà n thÆ°, thì há» thấy cụ Ä‘ang ngồi nói chuyện má»™t mình trên giÆ°á»ng và chìm đắm trong má»™t tráºn đồ bát quái của những ngÆ°á»i đã chết. "Cháy!", có má»™t lần Ucsula hét lên khủng khiếp khiến cả nhà được má»™t phen hoảng hồn, nhÆ°ng đó là cụ Ä‘ang nói vỠđám cháy ở má»™t trại ngá»±a bốn mÆ°Æ¡i năm vá» trÆ°á»›c. Cứ nhÆ° váºy, Ucsula lẫn lá»™n giữa quá khứ và hiện tại, cho đến trÆ°á»›c lúc chết tuy hai hoặc ba lần những tia chá»›p minh mẫn xuất hiện ở cụ, nhÆ°ng những lúc đó cÅ©ng chẳng ai biết chắc chắn rằng cụ nói vá» Ä‘iá»u mình Ä‘ang cảm nháºn hay là nói vá» Ä‘iá»u mình Ä‘ang nhá»› lại. Má»—i ngà y Ucsula má»™t choắt lại, má»™t gà y nhom, má»™t khô đét thêm đến mức và i tháng trÆ°á»›c khi chết cụ chỉ nhÆ° má»™t trái máºn lá»t thá»m trong chiếc áo rá»™ng, và cánh tay trÆ°á»›c kia thÆ°á»ng giÆ¡ cao lúc đó chỉ giống nhÆ° tay khỉ.
Ucsula không Ä‘á»™ng Ä‘áºy trong và i ngà y. Santa Sôphia đê la Piêđat phải đến táºn nÆ¡i để xem cụ còn sống hay không và đặt cụ lên đùi để cho uống và i thìa nhá» nÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng. Lúc ấy Ucsula giống nhÆ° má»™t bà lão vừa má»›i chà o Ä‘á»i. Amaranta Ucsula và Aurêlianô ẵm cụ từ chá»— nà y đến chá»— khác trưởng phòng ngủ và đặt cụ lên bà n thỠđể xem cụ có lá»›n hÆ¡n Chúa hà i đồng hay không, và má»™t buổi chiá»u chúng Ä‘em giấu cụ và o trong má»™t chiếc hòm Ä‘á»±ng thóc, nÆ¡i lÅ© chuá»™t có thể ăn thịt cụ. Má»™t ngà y chủ nháºt, trong khi PhecnanÄ‘a Ä‘ang cầu kinh, Amranta Ucsula và Aurêlianô và o phòng ngủ, túm lấy gáy và cổ chân Ucsula, khiêng cụ Ä‘i.
- Cụ cố tháºt tá»™i nghiệp, - Amaranta Ucsula nói, - cụ đã chết vì tuổi già !
Ucsula giãy lên:
- Ta còn sống đây!
- Thấy chÆ°a, - Amaranta Ucsula nÃn cÆ°á»i và nói, - ngay cả hÆ¡i thở cung chẳng còn.
- Ta đang nói đây! - Ucsula gà o lên.
- Nói đâu mà nói, - Aurêlianô bảo - Cụ cố chết như một con dế nhỠấy.
Lúc đó Ucsula Ä‘Ã nh chịu. "Trá»i Æ¡i!", Ucsula thầm kêu: "Váºy ra đây là cái chết". Ucsula bắt đầu Ä‘á»c lá»i cầu nguyện không dứt, vá»™i vã và sâu sắc, lá»i nguyện cầu kéo dà i tá»›i hÆ¡n hai ngà y, và hôm thứ ba thì biến thà nh sÃt pha tạp giữa lá»i cầu Chúa vá»›i những lá»i chỉ bảo thiết thá»±c để cho những con kiến Ä‘á» không là m đổ ngôi nhà , để ngá»n đèn ở trÆ°á»›c tấm ảnh của Rêmêđiôt không bao giá» tắt, để má»i ngÆ°á»i hãy giữ gìn không để bất kì ngÆ°á»i nà o trong dòng há» BuênÄ‘ya lấy ngÆ°á»i cùng chung huyết thống, bởi vì những cuá»™c hôn nhân nhÆ° váºy sẽ cho ra Ä‘á»i những đứa con có Ä‘uôi lợn. Aurêlianô Sêgunđô cố lợi dụng tình trạng mê sảng của Ucsula để cụ nói cho biết nÆ¡i chôn cất và ng, nhÆ°ng lại má»™t lần nữa những lá»i van nà i ấy không có kết quả. "Khi nà o chủ của số và ng ấy xuất hiện, - Ucsula nói, - thì trá»i sẽ chiếu sáng để ngÆ°á»i ấy nhìn thấy". Santa Sôphia đê la Piêđat thì tin chắc rằng chỉ má»™t sá»›m má»™t chiá»u là Ucsula sẽ chết thôi, vì trong những ngà y đó bà đã nhìn thấy Ä‘iá»m gở của trá»i đất: những bông hồng lại có mùi hÆ°Æ¡ng của loà i rau muối, má»™t quả bà đựng hạt Ä‘áºu xanh rÆ¡i xuống đầu bà và những hạt dáºu ở trên ná»n nhà nằm theo má»™t tráºt tá»± hình há»c hoà n chỉnh và có hình con sao biển, rồi má»™t đêm bà thấy có má»™t hà ng Ä‘Ä©a mà u da cam rá»±c sáng bay ngang trá»i.
Ucsula chết và o sáng sá»›m ngà y thứ năm lá»… thánh. Lần cuối cùng mà ngÆ°á»i ta giúp cụ tÃnh tuổi thá», dá»±a và o những năm tháng của Công ty chuối, đã Æ°á»›c tÃnh rằng cụ đã sống khoảng từ má»™t trăm mÆ°á»i lăm đến má»™t trăm hai mÆ°Æ¡i hai năm. NgÆ°á»i ta đặt Ucsula trong má»™t chiếc há»™p nhỠđể Ä‘Æ°a Ä‘i chôn cất, cái há»™p ấy có lẽ không lá»›n hÆ¡n cái là n mà ngÆ°á»i ta đã xách Aurêlianô vá» nhà thuở chú má»›i sinh; và có rất Ãt ngÆ°á»i Ä‘Æ°a đám Ucsula, má»™t phần vì chẳng mấy ai nhá»› đến cụ, phần nữa vì trÆ°a hôm ấy trá»i nóng quá, nóng đến mức những con chim lạc Ä‘Æ°á»ng bay bổ nhà o cả và o tÆ°á»ng, là m rách các tấm lÆ°á»›i kim loại ở cá»a sổ, chui tá»t và o phòng ngủ và chết trong đó.
Thoạt tiên, ngÆ°á»i ta tin rằng đó là má»™t nạn dịch hạch. Những bà ná»™i trợ mệt nhoà i vì phải quét dá»n xác chim, nhất là và o lúc giữa trÆ°a, còn Ä‘Ã n ông thì Ä‘em hà ng xe bò những xác chim ấy quẳng xuống sông. Trong ngà y chủ nháºt lá»… phục sinh, từ trên bục lá»… vị cha cố trăm tuổi Antôniô Isaben quả quyết rằng những con chim kia chết do ảnh hưởng xấu xa của quá»· dữ GiuÄ‘iô Erantê(2) mà chÃnh cha đã nhìn thấy đêm hôm trÆ°á»›c. Vị cha cố ấy miêu tả nó nhÆ° là đứa con lai giữa má»™t con dê Ä‘á»±c vá»›i má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà phản đạo, đó là má»™t con quá»· sứ mà hÆ¡i thở của nó thiêu đốt không khÃ, nó Ä‘i đến nÆ¡i nà o thì những cô gái má»›i lấy chồng ở nÆ¡i ấy sẽ mất khả năng thai nghén. Chẳng mấy ai chú ý đến bà i thuyết giảng vá» ngà y khải huyá»n của cha, vì dân là ng tin rằng tuổi tác già nua đã khiến cha nói năng nhảm nhÃ. NhÆ°ng sáng sá»›m hôm thứ tÆ° má»™t phụ nữ đã đánh thức má»i ngÆ°á»i dáºy, vì bà ta đã thấy những dấu vết của má»™t con váºt hai chân có móng guốc. Những dấu vết quá Æ° rõ rà ng và không thể nhầm lẫn được, đến mức những ngÆ°á»i tá»›i xem chúng không nghi ngá» gì vá» sá»± tồn tại của má»™t con váºt đáng sợ giống hệt nhÆ° vị cha cố miêu tả, và há» cùng nhau đặt bẫy trong các sân vÆ°á»n nhà mình. Thế rồi há» bắt được nó. Hai tuần lá»… sau khi Ucsula chết, Pêtra Côtêt và Aurêlianô Sêgunđô giáºt mình tỉnh thức khi nghe thấy tiếng gà o khóc của má»™t con bê từ gần đó vẳng lại.
Khi há» dáºy thì dã thấy má»™t đám ngÆ°á»i Ä‘ang gỡ con quái váºt khá»i những chiếc chông nhá»n cắm dÆ°á»›i đáy má»™t cái hố được phủ lá khô ở trên. Con váºt không còn kêu được nữa rồi. Tuy nó không cao hÆ¡n má»™t đứa trẻ, nhÆ°ng nặng nhÆ° má»™t con bò, và từ các vết thÆ°Æ¡ng, má»™t chất máu nhá»n mà u xanh chảy ra. Trên mình con váºt ấy phủ kÃn má»™t lá»›p lông thô cứng mà ráºm rạp, da nó đã há»a đá bởi má»™t lá»›p vảy cá ép; nhÆ°ng khác vá»›i sá»± miêu tả của cha cố, các bá»™ pháºn của cÆ¡ thể con váºt ấy giống các bá»™ pháºn cÆ¡ thể của má»™t vị thần gầy yếu hÆ¡n là của con ngÆ°á»i, vì đôi tay nó nhẵn nhụi và khéo léo, đôi mắt mở to và mỠảo, và trên bả vai có những vết chai sẹo là dấu vết của má»™t đôi cánh to khá»e đã bị rìu chặt Ä‘i. NgÆ°á»i ta cá»™t chân nó và o má»™t cây hạnh Ä‘Ã o ở bãi đất rá»™ng để má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u được nhìn thấy, và đến khi nó bắt đầu thối rữa thì há» Ä‘em thiêu trên già n lá»a bởi lẽ không thể xác định được bản chất của nó thuá»™c loà i váºt hay thuá»™c má»™t con chiên của đạo CÆ¡ đốc, để có cách xá» là thÃch hợp: quẳng xác nó xuống sông hay là đem mai táng. Chẳng bao giá» biết chắc rằng có phải đúng nó đã là m những con chim kia chết hay không, nhÆ°ng số ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà vừa má»›i lấy chồng đã không có thai và cái nóng cÅ©ng chẳng giảm Ä‘i.
Cuối năm đó Rêbêca chết. ArhêniÄ‘a, ngÆ°á»i suốt Ä‘á»i ở cho Rêbêca, nhá» nhà đương cục giúp đỡ để phá cá»a phòng ngủ, nÆ¡i thấy Rêbêca nằm trên má»™t chiếc giÆ°á»ng Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c, mình co quắp trong miệng. Aurêlianô Sêgunđô mai táng cho Rêbêca và cố gắng tu sá»a nhà cá»a để bán Ä‘i, nhÆ°ng ngôi nhà đã bị hÆ° hại quá nặng đến mức các bức tÆ°á»ng đã hỉ lở vỡ ngay sau khi sởn những cây vạn niên thanh là m há»ng các cá»™t trụ.
Tất cả sá»± phá sản đã diá»…n ra nhÆ° váºy từ khi mÆ°a lại. Sá»± lÆ°á»i biếng của má»i ngÆ°á»i được chứng nghiệm bằng sá»± lãng quên gáºm nhấm dần những kỉ niệm má»™t cách không thÆ°Æ¡ng tiếc, đến mức Ä‘á»™ cao nhất là trong thá»i gian ấy, và o dịp kỉ niệm ngà y kà hiệp định NeclanÄ‘ia, mấy vị đại diện của Tổng thống nÆ°á»›c cá»™ng hoà đến Macônđô để trao tặng tấm huân chÆ°Æ¡ng từng nhiá»u lần bị đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya khÆ°á»›c từ đã phải mất trá»n má»™t buổi chiá»u kiếm ngÆ°á»i chỉ cho biết nÆ¡i có thể tìm thấy má»™t ngÆ°á»i nà o đó thuá»™c dòng dõi của đại tá. Aurêlianô Sêgunđô háo hức nháºn tấm huân chÆ°Æ¡ng đó vì tin rằng nó bằng và ng, nhÆ°ng trong khi các vị đại diện của Tổng thống chuẩn bị dà n nhạc và diá»…n văn cho buổi lá»…, Pêtra Côtêt đã thuyết phục ông rằng là m nhÆ° váºy là nhục nhã. CÅ©ng và o thá»i gian ấy, những ngÆ°á»i digan trở lại, đó là những ngÆ°á»i cuối cùng kế thừa được khoa há»c của Menkyađêt, há» thấy thôn xóm quá xÆ¡ xác và dân là ng quá biệt láºp vá»›i thế giá»›i bên ngoà i, đến mức há» lại và o từng nhà và kéo theo những thá»i sắt đã nhiá»…m từ, cứ nhÆ° thể những thá»i sắt ấy tháºt sá»± là phát hiện má»›i nhất của các nhà thông thái xứ Babilon, há» lại dùng thấu kÃnh há»™i tụ khổng lồ để táºp trung ánh sáng mặt trá»i; và chẳng phải là không có ngÆ°á»i há hốc mồm nhìn những chiếc xoong bị đổ và những chiếc chảo lăn lông lốc, cÅ©ng chẳng thiếu gì kẻ bá» ra năm mÆ°Æ¡i xu để kinh ngạc trÆ°á»›c việc má»™t cô gái digan tháo hà m răng giả ra rồi lại lắp và o. Má»™t Ä‘oà n xe lá»a xá»™c xệch mà u và ng chẳng chở ai đến cÅ©ng chẳng chở ai Ä‘i và hầu nhÆ° không dừng lại ở má»™t nhà ga vắng vẻ, đó là hình ảnh duy nhất còn lại của má»™t Ä‘oà n tà u đông ngÆ°á»i - ở đó, ngà i Brao giữ má»™t toa có mái che bằng kÃnh và những chiếc ghế bà nh nhÆ° ghế của Giáo chủ - và của những Ä‘oà n tà u chở hoa quả gồm má»™t trăm hai chục toa mà chiá»u nà o cÅ©ng cháºm chạp chạy qua đây hết đúng má»™t buổi chiá»u. Các vị đại diện của toà án Ä‘i xác minh tin tức vá» cái chết lạ lùng của những con chim và cái chết của con quá»· GiuÄ‘iô Erantê đã gặp cha cố Antôniô Isaben Ä‘ang chÆ¡i trò bịt mắt bắt dê vá»›i lÅ© trẻ nhá», há» cho rằng thông báo của cha là sản phẩm của sá»± lẩm cẩm của tuổi già , nên đã Ä‘Æ°a cha vá» má»™t trại an dưỡng. Sau đó không lâu ngÆ°á»i ta phái cha Augustô Anhên vá». Ãó là má»™t ngÆ°á»i lÃnh tháºp tá»± chinh má»›i được Ä‘Ã o luyện, má»™t ngÆ°á»i kiên quyết, dÅ©ng cảm và liá»u lÄ©nh, muá»—i ngà y tá»± tay kéo chuông và i lần để tinh thần khá»i trì trệ, Ä‘i từ nhà nà y qua nhà khác để đánh thức những kẻ ngủ quá nhiá»u dáºy Ä‘i lá»…; nhÆ°ng chÆ°a được má»™t năm thì cha cÅ©ng bị gục vì đã hÃt thở phải những uế tạp trong không khÃ, vì bụi nóng đã là m cha già xá»m và đi đứng khó khăn, vì món thịt băm viên của những bữa cÆ¡m trÆ°a trong cái nóng không thể chịu nổi đã là m cha mắc chứng ngủ gà ngủ gáºt.
Từ khi Ucsula chết, ngôi nhà lại rÆ¡i và o tình trạng bị bá» hoang không gì có thể khắc phục được, kể cả má»™t ý chà rất kiên trì và mạnh mẽ nhÆ° của Amaranta Ucsula, ngÆ°á»i mà nhiá»u năm sau đó, vì là má»™t phụ nữ cởi mở, vui tÆ°Æ¡i, và thá»i thượng, gắn bó vá»›i xã há»™i bên ngoà i, đã mở rá»™ng cá»a để tránh sá»± suy sụp, sá»a sang lại vÆ°á»n hoa, diệt lÅ© kiến Ä‘á» giữa ban ngà y ban mặt dám bò ra táºn hà nh lang, và cố gắng là m thức dáºy tinh thần hồ hởi hiếu khách đã bị lãng quên. Ná»—i Ä‘am mê mang mà u sắc tu viện của PhecnanÄ‘a đã dá»±ng cả má»™t con đê vững chắc trÆ°á»›c cuá»™c Ä‘á»i trăm năm sôi Ä‘á»™ng à o ạt nhÆ° thác nÆ°á»›c của Ucsula. PhecnanÄ‘a chẳng những không mở cá»a ra và o khi cÆ¡n gió nóng đã qua mà còn lấy then gá»— cà i chặt cá»a sổ lại, là m theo lá»i dặn của cha thánh thần, tức là bà đã tá»± chôn mình giữa cuá»™c Ä‘á»i. Việc thÆ° từ liên lạc đầy tốn kém vá»›i các thầy thuốc không thể nhìn thấy đã thất bại. Sau rất nhiá»u lần trì hoãn, và o má»™t ngà y giá» thÃch hợp, PhecnanÄ‘a đã tá»± giam mình trong phòng ngủ, chỉ đắp má»™t chiếc khăn trắng, quay đầu vá» hÆ°á»›ng bắc, và lúc má»™t giá» sáng bà cảm thấy ngÆ°á»i ta phủ lên mặt mình má»™t chiếc khăn thấm nÆ°á»›c lạnh. Khi PhecnanÄ‘a thức dáºy mặt trá»i đã chiếu sáng cá»a sổ, và trên mình bà có má»™t Ä‘Æ°á»ng khâu chạy suốt từ bẹn lên đến chá»— xÆ°Æ¡ng mỠác. NhÆ°ng trÆ°á»›c khi thá»±c hiện sá»± yên nghỉ theo dá»± kiến, PhecnanÄ‘a đã nháºn được má»™t bức thÆ° khó hiểu của các thầy thuốc không thể nhìn thấy, trong thÆ° há» nói rằng đã khám nghiệm bà trong suốt sáu giỠđồng hồ nhÆ°ng chẳng thấy những triệu chứng mà nhiá»u lần bà đã miêu tả tỉ mỉ. Quả tháºt, thói quen không gá»i sá»± váºt bằng cái tên của nó của PhecnanÄ‘a là má»™t thói quen có hại, nó chÃnh là nguồn gốc của má»™t sá»± lầm lẫn má»›i, bởi vì các nhà giải phẫu viên cảm chỉ thấy bà bị sa tá» cung thôi và có thể chữa bằng má»™t chiếc vòng treo. PhecnanÄ‘a muốn có má»™t thông báo cụ thể, nhÆ°ng những ngÆ°á»i viết thÆ° không quen biết kia không viết thêm cho bà nữa. Quá băn khoăn vá» má»™t từ lạ, PhecnanÄ‘a đã vượt qua sá»± ngượng ngùng, đánh bạo há»i xem vòng treo tá» cung là cái gì, nhÆ°ng cho đến lúc ấy bà má»›i biết rằng ba tháng vá» trÆ°á»›c ông thầy thuốc ngÆ°á»i Pháp đã treo cổ trên xà nhà và được má»™t chiến hữu cÅ© của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya mai táng, trái vá»›i ý muốn của dân là ng. PhecnanÄ‘a Ä‘Ã nh phải trông cáºy anh con trai mình, Hôsê AccaÄ‘iô, và anh ta đã gá»i từ Rôm vá» cho bà những chiếc vòng kèm tá» chỉ dẫn mà bà đã giấu biệt sau khi há»c thuá»™c lòng để không ai biết thá»±c trạng bệnh táºt của mình. Cẩn tháºn nhÆ° váºy là vô Ãch, bởi vì những ngÆ°á»i sống trong ngôi nhà nà y hình nhÆ° chẳng há» quan tâm đến Ä‘iá»u ấy. Santa Sôphia đê la Piêđat sống trong tuổi già cô quạnh, bà nấu nÆ°á»›ng thức ăn cho cả nhà , và dÆ°á»ng nhÆ° dà nh tất cả sức lá»±c cho việc chăm sóc Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô. Amaranta Ucsula, ngÆ°á»i thừa kế những vẻ quyến rÅ© của Rêmêđiôt - NgÆ°á»i đẹp lo dà nh toà n bá»™ thá»i gian cho việc há»c hà nh mà trÆ°á»›c đây cô thÆ°á»ng lãng phà và o việc trêu chá»c Ucsula, bắt đầu tá» ra có ý thức tốt và cố gắng trong há»c táºp, Ä‘iá»u đó là m hồi sinh những hi vá»ng tốt đẹp mà Mêmê đã khÆ¡i gợi lên ở Aurêlianô Sêgunđô. Aurêlianô Sêgunđô đã hứa là sẽ gá»i cô sang Bruxen để há»c tiếp, theo táºp quán của thá»i kì Công ty chuối, và má»™ng Æ°á»›c đó đã khiến ông cố công phục hoá số ruá»™ng đất từng bị mÆ°a lụt tà n phá. Hồi ấy, rất Ãt khi ngÆ°á»i ta thấy Aurêlianô Sêgunđô ở nhà . Ông Ä‘i là m việc vì Amaranta Ucsula, váºy nên đối vá»›i PhecnanÄ‘a ông đã trở thà nh má»™t ngÆ°á»i khác lạ. Còn Aurêlianô cà ng đến tuổi phát dục cà ng xa lánh má»i ngÆ°á»i và đăm chiêu suy tÆ° hÆ¡n. Aurêlianô Sêgunđô tin rằng tuổi già sẽ là m má»m dịu trái tim của PhecnanÄ‘a, để Aurêlianô có thể hoà mình và o cuá»™c sống của má»™t là ng mà ở đó chắc chắn sẽ không có ai mất công tìm hiểu gốc gác của chú. NhÆ°ng chÃnh Aurêlianô lại thÃch sống tá»± giam mình trong ná»—i cô Ä‘Æ¡n và chẳng tá» ra có má»™t chút thÃch thú nà o vá»›i việc là m quen thế giá»›i bên ngoà i khung cá»a. Khi Ucsula mở cá»a phòng Menkyađêt, Aurêlianô cứ lượn lá» xung quanh, tò mò nhìn cánh cá»a khép há», và chẳng ai biết rằng quan hệ thân máºt qua lại giữa chú và Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đã nảy sinh từ lúc nà o. Mãi vá» sau, khi nghe Aurêlianô nói vá» vụ thảm sát ở nhà ga xe lá»a, Aurêlianô Sêgunđô má»›i phát hiện ra quan hệ đó. Số là , má»™t hôm trong bữa ăn, có ngÆ°á»i nà o đó than vãn vá» sá»± suy sụp và chìm đắm của là ng xóm khi bị Công ty chuối bá» rÆ¡i, và Aurêlianô đã bác bỠý kiến đó vá»›i sá»± chÃn chắn và cách nói năng của ngÆ°á»i lá»›n. Theo quan Ä‘iểm của chú đối láºp vá»›i cách hiểu của má»i ngÆ°á»i nói chung, thì trÆ°á»›c khi bị Công ty chuối là m cho Ä‘iêu đứng, suy thoái và sau đó bị áp bức, Macônđô là má»™t vùng già u có và đang Ä‘i lên, và chÃnh các kÄ© sÆ° của Công ty chuối đã gây nên nạn lụt để lấy cá»› huá»· bá» hợp đồng vá»›i những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng. Khi miêu tả vá»›i những chi tiết chÃnh xác và có tÃnh thuyết phục việc quân Ä‘á»™i bắn chết hÆ¡n ba ngà n ngÆ°á»i bị vây chặt ở nhà ga rồi dùng má»™t Ä‘oà n xe lá»a hai trăm toa chở xác há» quăng xuống biển, Aurêlianô đã nói rõ rà ng đến mức là m cho PhecnanÄ‘a có cảm tưởng nhÆ° chú Ä‘ang bắt chÆ°á»›c Chúa Giêsu má»™t cách vô lá»… khi Chúa nói vá»›i các tông đồ của mình. CÅ©ng nhÆ° phần lá»›n những ngÆ°á»i khác, tin và o lẽ phải chÃnh thống cho rằng không có chuyện ấy, PhecnanÄ‘a đùng đùng nổi giáºn và bắt Aurêlianô phải ngừng lá»i vì nghÄ© rằng chú đã kế thừa những thói xấu vô chÃnh phủ của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya. Ngược lại, Aurêlianô Sêgunđô chấp nháºn ý kiến của ngÆ°á»i anh em sinh đôi Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô. Trên thá»±c tế, mặc dù bị coi là điên dại, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô là ngÆ°á»i sáng láng nhất nhà . Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đã dạy chú bé Aurêlianô biết Ä‘á»c biết viết, hÆ°á»›ng dẫn chú bắt đầu nghiên cứu những thứ được ghi chép trên các tấm da thuá»™c và in sâu và o chú những cách là giải rất riêng vỠý nghÄ©a của Công ty chuối đối vá»›i Macônđô mà nhiá»u năm sau nà y, khi đã hoà mình và o cuá»™c sống chung, Aurêlianô vẫil còn nghÄ© rằng Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô đã kể chuyện huyá»n thoại, bởi vì nó khác hẳn vá»›i sá»± giảng giải lừa bịp mà các nhà sá» há»c đã thừa nháºn và đưa và o các bà i giảng ở trÆ°á»ng há»c. Trong căn phòng nhá» hẹp, nÆ¡i không bao giá» có gió khô, bụi Ä‘á» và sá»± nóng ná»±c, Aurêlianô và Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô nhá»› lại hình ảnh cha truyá»n con nối vá» má»™t ông già đội chiếc mÅ© cánh quạ Ä‘ang nói vá» thế giá»›i ở đằng sau cánh cá»a có từ rất nhiá»u năm trÆ°á»›c khi há» ra Ä‘á»i. Cả hai cùng nháºn ra rằng ở đó luôn luôn là tháng ba và luôn luôn là ngà y thứ hai, cÅ©ng khi đó, há» hiểu rằng cụ cố Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya không phải Ä‘iên dại nhÆ° những ngÆ°á»i trong gia đình kể lại, mà là ngÆ°á»i duy nhất trong gia đình, vá»›i trà tuệ khá minh mẫn, đã thấy mÆ¡ hồ má»™t chân là là thá»i gian cÅ©ng bị vấp váp và bị tai nạn, bởi váºy nó có thể tá»± tan vỡ ra, và để lại trong phòng má»™t mảnh đã được vÄ©nh cừu hoá. Ngoà i ra, Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô còn phân loại được những mã chữ ghi trên các tấm da thuá»™c. Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô quả quyết rằng những mã chữ đó thuá»™c má»™t loại hình văn tá»± có từ bốn mÆ°Æ¡i bảy đến năm mÆ°Æ¡i hai nét chữ cái, khi tách rá»i ra chúng nhÆ° những con nhện và những con bá», và vá»›i cách viết nắn nót của Menkyađêt chúng lại giống nhÆ° những mảnh quần áo phÆ¡i trên dây. Aurêlianô nhá»› lại rằng chú đã thấy má»™t bảng chữ nhÆ° váºy trong bá»™ bách khoa toà n thÆ° của Anh, và thế là chú mang bảng của mình đến phòng để đối chiếu giá»›i bảng của Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô. Hai bảng ấy hoà n toà n giống nhau.
Trong thá»i kì mở xổ số vá»›i các câu đố, Aurêlianô Sêgunđô thÆ°á»ng thức dáºy khi bị nghẹn cứng ở cổ há»ng nhÆ° thể phải cố nÃn khóc váºy. Pêtra Côtêt coi đó nhÆ° là má»™t trong những sá»± trắc trở do hoà n cảnh xấu Ä‘Æ°a lại, và trong suốt thá»i gian hÆ¡n má»™t năm, sáng nà o cÅ©ng bôi và o vòm há»ng Aurêlianô Sêgunđô má»™t Ãt máºt ong và cho uống nÆ°á»›c củ cải. Khi cái cổ há»ng sÆ°ng tấy lên đến mức gây khó thở, Aurêlianô Sêgunđô tìm đến Pila Tecnêra xem bà lão có biết dùng thứ cá» gì để chữa hay không. NgÆ°á»i bà ná»™i có tÃnh cách cứng rắn ấy, ngÆ°á»i đã sống đến trăm tuổi ngay trÆ°á»›c má»™t nhà chứa bà máºt, không tin ở thuốc thang, mà chữa bằng cách bói bà i tây. Bà lão thấy má»™t con ngá»±a và ng bị thÆ°Æ¡ng ở cổ há»ng vì mÅ©i gÆ°Æ¡m của con "J" và bói rằng PhecnanÄ‘a Ä‘ang cố lôi chồng trở vá» nhà bằng má»™t thuáºt chẳng linh nghiệm gì là đóng Ä‘inh ghim lên ảnh chồng, nhÆ°ng do má»™t sá»± hiểu biết ngu dốt vá» cái thuáºt xấu xa ấy mà là m cho chồng bị má»c mụn nhá»t ở bên trong. Vì không có tấm chân dung nà o khác ngoà i nhÅ©ng tấm hình chụp ngà y cÆ°á»›i mà tất cả vẫn nằm trong táºp ảnh gia đình, nên nhân những lúc vợ không để ý, Aurêlianô Sêgunđô tiếp tục lục lá»i khắp nÆ¡i trong nhà , cuối cùng ông tìm thấy ở dÆ°á»›i đáy hòm quần áo ná»a tá vòng treo tá» cung vẫn còn nằm nguyên trong há»™p. Tin rằng những chiếc vòng đó là bùa chú, Aurêlianô Sêgunđô bá» má»™t chiếc và o túi rồi mang đến cho Pila Tecnêra xem. Pila Tecnêra không thể xác định được bản chất của nó, nhÆ°ng đầy nghi ngá», bà lão bảo Aurêlianô Sêgunđô Ä‘Æ°a cả ná»a tá vòng ấy đến, rồi Ä‘em đốt trên má»™t đống lá»a nhóm ở trong sân. Ãể giải bùa của PhecnanÄ‘a, bà lão bảo Aurêlianô Sêgunđô Ä‘em con gà mái Ä‘ang ấp nhúng Æ°á»›t rồi chôn ở dÆ°á»›i gốc cây dẻ; Aurêlianô Sêgunđô là m theo lá»i bà lão vá»›i lòng đầy tin tưởng, đến mức ngay sau khi lấy lá khô che phủ chá»— đất má»›i Ä‘Ã o, ông đã cảm thấy dá»… thở rồi. PhecnanÄ‘a thì còi việc những chiếc vòng treo tá» cung kia bị biến mất là sá»± báo thù của các thầy thuốc không thể nhìn thấy bởi váºy bà khâu má»™t chiếc túi nhỠở bên trong chiếc áo khoác để Ä‘á»±ng những chiếc vòng má»›i rnà con trai bà gá»i vá».
Sáu tháng sau khi chôn con gà , má»™t hôm giữa đêm Aurêlianô Sêgunđô thức dáºy vì má»™t cÆ¡n ho và cảm thấy nhÆ° có những chiếc cà ng cua Ä‘ang kẹp xé ở bên trong. Lúc đó Aurêlianô Sêgunđô hiểu rằng dù có đất nhiá»u vòng cao su và nhúng Æ°á»›t nhiá»u gà mái Ä‘ang ấp để giải bùa thì vẫn không tránh khá»i cái sá»± tháºt Ä‘au buồn cuối cùng là ông Ä‘ang chết dần. Aurêlianô Sêgunđô không nói Ä‘iá»u ấy vá»›i ai. Day dứt vì lo rằng chết mà vẫn không kịp gá»i Amaranta Ucsula sang há»c ở Brucxen, Aurêlianô Sêgunđô là m việc nhiá»u hÆ¡n bao giá» hết, và nếu trÆ°á»›c đây má»—i tuần ông chỉ mở má»™t kì xổ số thì bây giá» mở đến ba kì. Má»›i sáng sá»›m đã thấy Aurêlianô Sêgunđô Ä‘i khắp nÆ¡i trong là ng, và còn đến táºn những xóm hẻo lánh và nghèo nà n nhất, cố gắng bán các vé xổ số, vá»›i má»™t khát vá»ng mà chỉ có thể thấy ở má»™t ngÆ°á»i hấp hối: "Vé số Ãấng Toà n năng linh thiêng đây!", Aurêlianô Sêgunđô rao, "đừng bá» qua váºn may trăm năm có má»™t". Aurêlianô Sêgunđô cố gắng má»™t cách đầy cảm Ä‘á»™ng, là m ra vẻ vui tÆ°Æ¡i, hồ hởi và cởi mở, nhÆ°ng chỉ nhìn mồ hôi và sắc mặt tái nhợt của ông, cÅ©ng biết rằng ông không thể thá»±c hiện được Ä‘iá»u mong muốn. Ãôi khi Aurêlianô Sêgunđô rẽ và o các khu ruá»™ng hoang, ở đó không ai nhìn thấy, ông nghỉ ngÆ¡i chốc lát để giảm bá»›t cÆ¡n Ä‘au nhÆ° kìm bóp kẹp ở bên trong. Ãến ná»a đêm, Aurêlianô Sêgunđô vẫn còn ở trong khu gái Ä‘iếm, cố an ủi những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà cô Ä‘Æ¡n Ä‘ang sùi sụt khóc bên cạnh những chiếc máy hát quay tay, bằng những lá»i diá»…n thuyết vá» váºn may: "Số nà y bốn tháng nay chÆ°a vỠđấy!". Aurêlianô Sêgunđô nói và chìa các vé số ra: "Ãừng để váºn may Ä‘i mất, vì cuá»™c Ä‘á»i còn ngắn hÆ¡n là ngÆ°á»i ta tưởng!". Aurêlianô Sêgunđô không còn được coi trá»ng nữa, ngÆ°á»i ta nhạo báng ông, và những tháng sau cùng ngÆ°á»i ta không gá»i ông là Ngà i Aurêlianô nữa mà gá»i thẳng và o mặt ông là "Ãấng Toà n năng linh thiêng". Giá»ng nói của Aurêlianô Sêgunđô ngà y má»™t lạc Ä‘i và cuối cùng, sau má»™t cÆ¡n rống lên nhÆ° tiếng chó, thì mất hẳn giá»ng, nhÆ°ng Aurêlianô Sêgunđô vẫn mong rằng niá»m hi vá»ng của ông không bị tiêu tan trong cuá»™c mở xổ số ở sân nhà Petra Côtêt. NhÆ°ng vì mất tiếng nói nên Aurêlianô Sêgunđô biết rằng chẳng bao lâu nữa ông sẽ không còn chịu Ä‘á»±ng nổi cÆ¡n Ä‘au, và ông thấy không thể bằng cách mở xổ số vá»›i những con lợn, con dê mà con gái ông có thể Ä‘i Bruxen, váºy nên ông nảy ra ý định mở xổ số vá»›i giải thưởng là miá»n đất đã bị nạn lụt lá»™i tà n phá, đất Ä‘ai ấy sẽ được phục hồi do ngÆ°á»i bá» nhiá»u vốn. Ãó là má»™t sáng kiến đầy hấp dẫn, đến mức khiến cho ông thị trưởng đả Ä‘Ãch thân cùng vá»›i má»™t dà n nhạc Ä‘i quảng cáo, và ngÆ°á»i ta đã và o há»™i vá»›i nhau để mua xổ số vá»›i giá má»—i vé má»™t trăm pêxô, do đó vé đã được bán hết trong thá»i gian chÆ°a đầy má»™t tuần. Trong đêm mở xổ số những ngÆ°á»i trúng thưởng tổ chức má»™t cuá»™c vui linh đình có thể so sánh vá»›i những cuá»™c há»™i hè trong thá»i kì tốt đẹp nhất của Công ty chuối, và đêm ấy là lần cuối cùng Aurêlianô Sêgunđô biểu diá»…n những bà i hát bị lãng quên của cụ Phranxiscô - Con NgÆ°á»i bằng Ä‘Ã n phong cầm, ông không thể hát được nữa rồi.
Hai tháng sau đó, Amaranta Ucsula sang Bruxen, Aurêlianô Sêgunđô chẳng những Ä‘Æ°a cho con gái số tiá»n thu được trong cuá»™c xổ số đặc biệt mà còn Ä‘Æ°a cả tiá»n tiết kiệm trong mấy tháng trÆ°á»›c đó cùng má»™t Ãt tiá»n bán Ä‘Ã n pianô tá»± Ä‘á»™ng, Ä‘Ã n tiểu phong cầm, và má»™t và i đồ váºt cÅ©. Theo Aurêlianô Sêgunđô tÃnh toán thì số vốn đó đủ để Amaranta Ucsula ăn há»c, váºy là chỉ còn thiếu tiá»n mua vé trở vá» nữa thôi. PhecnanÄ‘a chống lại chuyến Ä‘i đó, bà bá»±c bá»™i vì nghÄ© rằng Bruxen ở quá gần cái thà nh phố Paris đồi truỵ, nhÆ°ng cuối cùng, bà đã yên lòng khi xem bức thÆ° của cha Anhen gá»i má»™t nhà trá» dà nh cho những thanh niên theo đạo Thiên chúa, nhà trỠấy do những ngÆ°á»i phụ nữ có đạo trông nom, và Amaranta Ucsula đã hứa là sẽ ở đó cho đến khi há»c xong. HÆ¡n nữa, vị cha cố còn tạo cÆ¡ há»™i cho Amaranta Ucsula Ä‘i cùng má»™t nhóm nữ tu sÄ© dòng Phranxiscô, những ngÆ°á»i nà y đến Tôlêđô, ở đó há» hi vá»ng gặp được ngÆ°á»i có thể tin tưởng để gá»i gắm cô ta sang Bỉ. Trong khi sá»± liên hệ được gấp rút thá»±c hiện để có thể phối hợp được nhÆ° váºy thì Aurêlianô Sêgunđô, vá»›i sá»± giúp đỡ của Pêtra Côtêt, lo sắp xếp hà nh trang cho Amaranta Ucsula. Và o buổi tối mà há» sắp xếp má»™t trong những chiếc rÆ°Æ¡ng Ä‘á»±ng đồ cÆ°á»›i của PhecnanÄ‘a, má»i chuyện đã được chuẩn bị kÄ© cà ng đến mức cô há»c sinh Amaranta Ucsula nhá»› nhÆ° in chá»— nà o để bá»™ lá»… phục và đôi dép nhung dùng khi qua Ãại Tây DÆ°Æ¡ng, chá»— nà o để chiếc áo khoác bằng len dà y mà u xanh có khuy đồng cùng đôi già y da dê dùng khi cáºp bến. Amaranta Ucsula còn biết cách Ä‘i nhÆ° thế nà o để khá»i ngã xuống nÆ°á»›c khi leo lên bá», rằng không lúc nà o được rá»i các nữ tu sÄ© hoặc ra khá»i phòng ngủ trên tà u nếu không phải là di ăn, rằng khi ở ngoà i biển khÆ¡i không được trả lá»i bất kì câu há»i nà o của bất kì ai, kể cả Ä‘Ã n ông và đà n bà . Cô mang theo má»™t lá» thuốc để chống say sóng và má»™t cuốn sổ có sáu câu cầu nguyện để tránh bão tố, do chÃnh cha Anhen viết. PhecnanÄ‘a may cho cô má»™t chiếc thắt lÆ°ng bằng vải bạt để Ä‘á»±ng tiá»n và chỉ dẫn cho cô cách dùng, dặn cô luôn luôn buá»™c nó và o ngÆ°á»i, không lúc nà o được tháo ra, kể cả khi ngủ cÅ©ng váºy. PhecnanÄ‘a còn định cho cô má»™t chiếc bô nhá» bằng và ng đã được tráng kiá»m và tẩy rá»a bằng cồn, nhÆ°ng Amaranta Ucsula không nháºn vì sợ rằng các bạn gái ở trÆ°á»ng sẽ chế nhạo. Và i tháng sau, và o lúc sắp qua Ä‘á»i, Aurêlianô Sêgunđô còn nhá»› lại lần cuối cùng ông nhìn thấy Amaranta Ucsula khi cô Ä‘ang cố hạ tấm kÃnh cá»a sổ bám đầy bụi ở má»™t toa hạng hai để nghe những lá»i căn dặn cuối cùng của PhecnanÄ‘a, nhÆ°ng không hạ được. Hôm Ä‘i, Amaranta Ucsula mặc bá»™ lá»… phục bằng lụa hồng vá»›i má»™t chùm hoa giả nho nhá» cà i trên cầu vai bên trái, Ä‘i đôi già y da dê gót thấp có dây thắt, đôi bÃt tất vá»›i những dây nịt bằng cao su nổi báºt trên bắp chân. Amaranta Ucsula có thân hình thon thả, mái tóc dà i buông toả và đôi mắt linh lợi nhÆ° mắt Ucsula khi bà ở tuổi cô. Lúc từ biệt, Amaranta Ucsula không khóc cÅ©ng không cÆ°á»i, Ä‘iá»u đó cÅ©ng biểu lá»™ tÃnh vững và ng nhÆ° tÃnh cách của Ucsula. Ãi bên cạnh toa lúc tà u chuyển bánh, vịn và o cánh tay PhecnanÄ‘a để khá»i vấp ngã, Aurêlianô Sêgunđô vẫn còn có thể giÆ¡ má»™t tay lên chà o lại khi con gái ông Ä‘Æ°a ngón tay lên miệng gá»i cha chiếc hôn giã từ. Vợ chồng Aurêlianô Sêgunđô ngồi yên dÆ°á»›i ánh nắng gay gắt và nhìn theo Ä‘oà n tà u cho đến khi nó chỉ còn nhÆ° má»™t chấm nhỠở phÃa chân trá»i, và lúc ấy, lần đầu tiên kể từ ngà y cÆ°á»›i, hỠôm lấy cánh tay nhau.
Ngà y mồng chÃn tháng tám, trÆ°á»›c khi có thÆ° từ Bruxen gá»i vá», Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô trò chuyện vá»›i Aurêlianô trong phòng của Menkyađêt và bá»—ng nói bâng quÆ¡:
- Hãy luôn luôn nhá»› rằng há», hÆ¡n ba ngà n ngÆ°á»i, đã bị quăng xuống biển đấy!
Sau đó Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô gục xuống những tấm da thuá»™c đầy chữ và chết vá»›i đôi mắt vẫn mở to. Cùng lúc đó, trên giÆ°á»ng của PhecnanÄ‘a, ngÆ°á»i anh em sinh đôi của ông đã không còn phải chịu Ä‘á»±ng ná»—i Ä‘au kéo dà i nhÆ° thể do những chiếc cà ng cua bằng thép kẹp chặt má»™t cách khủng khiếp trong cổ há»ng gây nên nữa. Má»™t tuần trÆ°á»›c đó, để thá»±c hiện lá»i nguyá»n là sẽ chết bên cạnh vợ, Aurêlianô Sêgunđô đã trở vá» nhà , nói không được, thở không được, dÆ°á»ng nhÆ° chỉ còn da bá»c xÆ°Æ¡ng, mang theo vá» những chiếc hòm của kẻ lang thang nay đây mai đó và chiếc phong cầm cÅ© kÄ©. Pêtra Côtêt đã giúp ông thu dá»n quần áo để mang vá», và đã Ä‘Æ°a tiá»…n ông mà không há» nhá» má»™t giá»t nÆ°á»›c mắt, nhÆ°ng lại quên không Ä‘Æ°a cho Aurêlianô Sêgunđô đôi ủng da mà ông muốn được bá» và o quan tà i của mình. Ãến khi biết rằng Aurêlianô Sêgunđô đã chết, Pêtra Côtêt liá»n mặc má»™t bá»™ đồ Ä‘en và lấy báo gói đôi ủng lại, đến xin phép PhecnanÄ‘a và o viếng ngÆ°á»i quá cố. PhecnanÄ‘a không cho Pêtra Côtêt bÆ°á»›c qua cá»a.
- Bà hãy đặt mình và o địa vị tôi, - Pêtra Côtêt nói, - và bà hãy tưởng tượng xem tôi yêu ông ấy như thế nà o để đến nỗi phải chịu sự khổ nhục nà y.
- Chẳng có sự khổ nhục nà o mà lại không xứng với một con ở, - Phecnanđa nói. - Hãy chỠđến khi có một kẻ nà o khác trong đám đà n ông ấy chết đi, để mà đặt đôi ủng đó và o quan tà i!
Thá»±c hiện lá»i hứa của mình, Santa Sôphia đê la Piêđat dùng má»™t con dao là m bếp cắt cổ há»ng Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô để đảm bảo chắc chắn rằng ông ta không bị chôn khi vẫn còn sống. Hai từ thi được đặt trong hai chiếc quan tà i giống nhau, và ở đó ngÆ°á»i ta thấy há» trở lại giống nhau nhÆ° đúc cÅ©ng nhÆ° há» từng giống nhau từ thuở lá»t lòng đến khi thà nh niên. Những ngÆ°á»i trong đám bạn ăn chÆ¡i ngà y trÆ°á»›c của Aurêlianô Sêgunđô đặt lên quan tà i của ông má»™t vòng hoa Ä‘Ãnh má»™t dải băng Ä‘en mang dòng chữ: "Những con bò cái hãy giạng háng ra, kẻo cuá»™c Ä‘á»i ngắn lắm!". PhecnanÄ‘a rất bá»±c bá»™i vá»›i sá»± bất kÃnh đó và sai quẳng vòng hoa và o đống rác. Trong sá»± lá»™n xá»™n của những giá» phút cuối cùng, khi Ä‘Æ°a thi hà i hai ngÆ°á»i ra khá»i nhà , đám thanh niên say rượu và buồn bã đã lầm lẫn quan tà i và do đó chôn quan tà i ngÆ°á»i ná» và o huyệt ngÆ°á»i kia.
Chú thÃch:
(1) ÃÆ¡n vị Ä‘o trá»ng lượng, má»—i libra bằng 0.445kg.
(2) Nghĩa: tên Do Thái lang thang.
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 10:18 AM.
|
![Trả lá»i](images/styles/zingblue/buttons/reply.gif) |
|
| |