Pie Đệ Nhất - Aleksey Nicolaievich Tolstoy

[ngudoc]

Chương 15

Có tiếng sàn nhà cót két. Sofia vội ngồi thẳng người lên, nhìn chằm chằm vào cánh cửa, như thể ác quỷ, với đôi cánh lửa và bộ quần áo bằng vàng, sắp sửa bước vào đến nơi. Cặp môi run lên, Sofia tựa vào thành ghế bọc nhung, ngả đầu vào lòng bàn tay, tim đập thình thình.

Vaxili Vaxilievich Golixyn cúi đầu chui qua mi cửa thấp, thận trọng bước vào rồi đứng lại không nói không rằng. Sofia những muốn ôm ghì lấy hắn, những muốn như một làn sóng biển ấp ủ hắn trong lòng, dào dạt tình yêu thương. Nhưng công chúa giả vờ đang ngủ chập chờn: như thế đứng đắn hơn, công chúa mệt vì đã đứng suốt khoá lễ, giờ đây công chúa nghỉ, một nụ cười nở trên môi. Vaxili Vaxilievich gọi khẽ đến nỗi công chúa chỉ thoáng nghe thấy:

- Sofia em!

Hắn cúi xuống, nhìn vào mặt công chúa, cái áo gấm hắn mặc sột soạt. Cặp môi của Sofia hé mở. Thế là bộ ria thơm phức của hắn chạm vào má làm công chúa thấy buồn buồn rồi cặp môi ấm ấp của hắn sát lại đặt mạnh một cái hôn lên miệng nàng. Toàn thân Sofia run lên, một sự thèm muốn khôn tả truyền từ lưng, tràn vào lòng nàng thành một cơn nóng bỏng quằn quại. Sofia giơ tay lên, định ôm ghì lấy đầu Vaxili Vaxilievich nhưng lại đẩy hắn ra:

- Ồ lùi ra anh. Anh không nhớ ư? Ngày thứ sáu Thánh (1) mà thế nầy là có tội đấy.

Công chúa mở to cặp mắt thông minh và cũng như mọi lần ngạc nhiên về vẻ đẹp của Vaxili Vaxilievich.

Công chúa cảm thấy hắn đang bồn chồn, sốt ruột. Một niềm vui sướng tràn ngập người Sofia: công chúa lắc đầu:

- Sofia em, - hắn nói, - Ivan Mikhailovich và Ivan Andreevich Khovanski đang chờ ở dưới kia; họ mang đến cho em những tin tức quan trọng. Em hãy xuống đi, công việc cấp bách đấy.

Sofia nắm lấy hai bàn tay Vaxili Vaxilievich, ép vào bộ ngực nở nang của mình, rồi lại đưa lên miệng hôn, đôi hàng mi rớm lệ vì dạt dào yêu thương. Công chúa lại gần gương để sửa chiếc mũ miện và đưa cặp mắt lơ đãng liếc nhìn hình ảnh mình trong gương; không đẹp, nhưng có người yêu…

- Nào đi.

Khovanski và Ivan Mikhailovich Miloslavski, người cậu của công chúa, đang đứng trước một cửa sổ có trụ, mũ lông của họ chạm tới vòm trần. Mikhailovich Miloslavski có đôi gò má cao cặp mắt ti hí, nhễ nhại mồ hôi trong bộ áo lông mới của Sa hoàng cho, mặt đỏ bừng vì ăn uống no nê và vì xúc động. Sofia bước nhanh lại gần và nghiêng đầu chào theo lối chào của các nữ tu sĩ Ivan Mikhailovich cố gắng đưa bộ râu và đôi môi về đằng trước, cái bụng lão không cho phép lão lại gần hơn nữa.

- Matveev đã về tới tu viện Ba Ngôi.

Cặp mắt xanh lè của Sofia mở to.

- Bọn tu sĩ đón rước lão như một Sa hoàng. Ngày mười hai tháng năm nầy là lão tới Moskva. Thằng cháu tôi, Petka Tolstoy, vừa đi thẳng một mạch từ tu viện Ba Ngôi đến đây. Hắn kể lại thế nầy: sau buổi lễ, Matveev đứng trước đám dân chúng, đã chửi rủa và nói xấu gia đình Miloslavski chúng ta: "Lũ quạ đen, lão nói, đã sà vào Ngân khố của Sa hoàng… Bây giờ chúng lại định dựa vào giáo mác của bọn xtreletz để nắm quyền bính. Nhưng chúng sẽ không làm thế được! Ta sẽ đè bẹp cuộc nổi loạn, ta sẽ điều các trung đoàn xtreletz đến những tỉnh xa xôi, đến những miền biên cương. Ta sẽ bẻ gãy cánh của bọn quý tộc quyền thế. Ta xin hôn Thánh giá để tỏ lòng trung thành với Sa hoàng Piotr Alekseevich. Nhưng vì Sa hoàng hãy còn nhỏ quá nên hoàng hậu Natalia Kirilovna, mẹ Sa hoàng, sẽ trị vì. Ta còn sống, ta quyết thực hiện xong những điều đó".

Mặt Sofia sạm lại. Công chúa đứng, đầu cúi gầm xuống, hai cánh tay buông thõng. Chỉ có chiếc mũ miện có sừng và bím tóc tết sau lưng là rung động. Vaxili Vaxilievich, vẻ mặt lầm lì, mắt nhìn xuống đất, nói:

- Một cái gì đó sẽ được thực hiện, nhưng không phải như lão ta nói… Matveev sẽ không nắm được quyền bính ở Moskva…

Miloslavski lại hấp tấp thì thầm:

- Lão đã nói xấu và chửi rủa vương hầu Vaxili Vaxilievich hơn tất cả mọi người, "Vaxka Golixyn, lão nói, đang mưu mô, chiếm đoạt ngai vàng, hắn sẽ mất đầu về việc nầy".

Sofia từ từ ngoảnh mặt lại, mắt công chúa bắt gặp luồng mắt của Vaxili Vaxilievich. Hắn mỉm cười - một nếp nhăn nhỏ, thảm hại thoáng hiện trên mép, Sofia đã hiểu: việc nầy có thể nguy hỉểm đến tính mạng hắn, mất đầu như chơi. Để đền bù cho nếp nhăn nhỏ đó, giá phải châm lứa đốt cháy cả thành Moskva ngay lúc đó, Sofia cũng chẳng ngần ngại gì…

Nén cơn xúc động, công chúa hỏi:

- Thế bọn xtreletz nói gì?

Miloslavski thở hổn hển. Vaxili Vaxilievich rón rén đi chung quanh căn phòng, nhìn qua các cửa rồi trở lại đứng sau Sofia. Quận chúa không nhịn được, vội ngắt lời Khovanski đang định nói:

- Thế ra là hoàng hậu Natalia Kirilovna muốn đổ máu… Bà ta làm sao thế? Hay tại bà ta không quên được dòng dõi hèn hạ của mình… Ở nhà với bố mẹ, bà ta mang ủng gai… Mọi người đều biết rằng khi Matveev thương hại bà ta mang về nuôi trong dinh thự của lão, bà ta không có cả đến áo lót thay đổi… Bà ta suốt đời chưa từng biết cái phòng dành riêng cho phụ nữ là thế nào. Bà ta ngồi cùng bàn uống rượu vang với bọn đàn ông. - Cái cổ to xù của Sofia bó chặt trong cổ áo lót có đính ngọc trai quý, bạnh ra vì tức giận, những vết đỏ nổi lên trên má. - Hoàng hậu đã vui chơi thỏa thích với cha chúng ta và giáo trưởng Nikon… Bọn đàn bà chúng ta đều biết rõ cả. Thằng em ta, Petrusa, không giống cha một chút nào, từ nét mặt cho đến dáng đi, thật là một sự kỳ lạ không sao hiểu được - Sofia nắm chặt hai bàn tay lại làm những chiếc nhẫn chạm vào nhau lách cách rồi ép hai nắm tay vào ngực, nói - Ta chỉ là một người con gái thôi, ta thấy ngượng ngùng phải nói chuyện quốc gia đại sự với các ông… nhưng Natalia Kirilovna đã muốn đổ máu thì bà ta sẽ được đổ máu… Nếu không thì tất cả các ông sẽ mất đầu, còn ta, ta sẽ gieo mình xuống giếng.

- Được nghe những lời như vậy, thật quả là một sự vui sướng, - Vaxili Vaxilievich nói dằn từng tiếng. - Vương hầu Ivan Andreevich, ngài hãy trình công chúa biết tình hình các trung đoàn.

- Thưa công chúa Sofia Alekseyevna, trừ xtreletz ra, tất cả các trung đoàn đều ủng hộ công chúa, - Khovanski nói. - Hàng ngày bọn xtreletz tụ tập rất đông trước các trụ sở cảnh sát ném gạch đá, gậy gộc vào các cửa sổ và gọi bọn đại tá là đồ hèn (Nghe thấy thế, Miloslavski nghẹn cổ, hắng giọng. Vaxili Vaxilievich hoảng sợ chớp mắt, riêng có Sofia là bình tĩnh không nhúc nhích…). Đại tá Bukhbustov và bách binh trưởng Boborykin định tỏ ra nghiêm khắc và bắt bọn xtreletz trở lại trật tự, bọn nầy bèn lôi hai người lên một cái gác chuông rồi đẩy họ rơi từ trên đó xuống đất, miệng la hét: "Liubô liubô(1)!" Bọn xtreletz bất tuân thượng lệnh; ở ngoại ô, trong chợ, ở các khu Belygorod và Kitai-gorod, chúng tụ tập rất đông và xúi giục dân chúng; đứng trước những nhà tắm công cộng, chúng hét lên: "Chúng ta không muốn để bọn Narytskin và bọn Matveev cai trị chúng ta, chúng ta sẽ vặn cổ chúng cho mà xem!".

- Chúng chỉ được cái to mồm nhưng chúng ta muốn thấy chúng thực hiện những sự việc lớn, - Sofia ưỡn thắng người lên, hầm hầm cau mầy nói. - Chúng đừng sợ cứ đâm chết những kẻ thù của ta đi, bọn Artamon Matveev, Yazykov, Likhasev và bọn Narytskin và tất cả lũ ổ chúng nó, đừng sợ, cứ lật đổ phăng cái thằng chó con ấy đi. Chà! Dì ghẻ ơi là dì ghẻ, cái tâm địa đáng nguyền rủa… Nầy cầm lấy, - Sofia mạnh tay tháo tuột tất cả nhẫn ra, rồi nắm chặt trong tay đưa cho Khovanski. - Gửi cho chúng những thứ nầy… Bảo chúng là chúng muốn gì cũng được… Lương hậu, đất cát, mọi thứ miễn trừ… Nhưng gặp thời cơ, chúng chớ có do dự. Bảo chúng tôn ta lên ngôi.

Nghe thấy những lời đó, Miloslavski khoa tay, vẻ mặt hoảng sợ. Khovanski khoái trá, nhe răng cười.

Vaxili Vaxilievich lấy tay che mắt: có lẽ hắn không muốn người ta trông thấy vẻ kiêu hãnh trên mặt hắn.

Chú thích:

(1) Theo đạo Gia tô, ngày Chúa lên trời

(2) Tiếng kêu tỏ ý tán thưởng hoặc vui sướng của dân Nga thời xưa như ta kêu: "Hay, hay" hoặc "Hoan hô"

[ngudoc]

Chương 16

Alexaska và Alioska suốt cả mùa xuân xơi bánh nướng nên béo quay. Đời sống ở đây sung sướng thật!

Zaiatz cũng phát phì ra, hắn đâm lười: "Tao đã hết thời làm việc rồi, bây giờ đến lượt chúng mầy làm việc cho tao". Hắn ngồi suốt ngày trên thềm nhà, cắn hạt dẻ, hết nhìn đàn gà mái lại nhìn bầy chim sẻ. Ăn không ngồi rồi, béo phị ra, hắn đâm nghĩ vơ nghĩ vẩn: "Có lẽ bọn nhãi ăn bớt tiền chăng? Nhất định là chúng phải xoáy, dù rằng chỉ xoáy ít thôi".

Từ đó, mỗi buổi tối, khi đếm số tiền bán được trong ngày là hắn lại tra khảo bọn trẻ, vặn vẹo chúng, lục túi lùa ngón tay vào mồm chúng để tìm tiền. Ban đêm hắn ngủ không yên, lúc nào hắn cũng nghĩ: "Con người ta, hễ dính dáng đến tiền nong ai mà chẳng ăn cắp. Chỉ còn một cách là doạ nạt đe chừng bọn trẻ".

Một buổi tối, Alexaska và Alioska hớn hở trở về giờ ăn, chúng nộp tiền bán bánh cho chủ. Zaiatz đếm tiền xong quả quyết là thiếu mất một kopeik… "Chúng mầy xoáy rồi? Đồng kopeik đâu?" Hắn nhặt một cái gậy còn tươi vừa chặt lúc sáng, túm lấy tóc Alexaska rồi đánh bọn trẻ, vừa đánh vừa kèm theo những lời lẽ thích hợp: Alexaska bị một gậy thì Alioska cũng bị một gậy. Khi hắn đã đánh chúng chán tay, hắn truyền cho dọn ăn.

- Như thế đấy, - hắn vừa nói vừa ngốn hết miếng thịt đông trộn tiêu dấm nầy đến miếng khác. - Thời buổi nầy, biết được trước để đề phòng là tốt. Đồ nhãi ranh, tao sẽ làm cho chúng mầy thành người. Sau nầy, chúng mầy sẽ đến cảm ơn tao.

Zaiatz ăn xúp bắp cải nấu với mỡ, mề gà nấu với mật ong và gừng, gà nấu mì và thịt quay. Hắn húp lấy húp để cháo bột nấu với sữa. Mỗi lần để thìa xuống cái bàn không trải khăn, hắn lại ợ một cách khoái trá. Đôi má hắn núng nính vì no nê phè phỡn, cặp mắt hắn húp híp mỡ. Hắn cởi một khuy quần:

- Các con yêu quý, các con sẽ cầu Chúa cho ta. Ta là người hiền lành. Ăn đi, uống đi, các con phải thấy được rằng ta đối đãi với các con như một người cha vậy!

Alexaska bĩu môi làm thinh, mắt gườm gườm nhìn trộm. Sau bữa ăn, nó bảo Alioska:

- Tớ không ở với bố tớ nữa là vì bố tớ đánh tớ cho nên tớ lại càng không thể ở với lão nầy được. Là vì cái thằng con lợn ấy rồi sẽ quen thói hành hạ bọn mình cho mà xem.

Nghĩ đến phải từ bỏ cuộc đời no đủ nầy, Alioska hoảng sợ. Lẽ tất nhiên, giá không bị đánh đập thì vẫn hơn! Nhưng trên khắp thế gian nầy tìm đâu ra được một nơi như thế? Đâu mà chẳng bị ăn đòn? Nằm trên mặt lò, nó tỉ tê khóc thầm. Tuy nhiên nó sẽ không bỏ rơi bạn. Buổi sáng, hai đứa trẻ mang những mẹt bánh nướng ra đi.

Buổỉ sáng tháng năm nầy mát rười rượi. Bầu trời xanh ngắt in bóng trên những vũng nước bên đường. Cành lá những cây phong sực nức mùi thơm. Bầy sáo hót líu lo, nghểnh cái đầu bé nhỏ về phía mặt trời.

Có những cô gái ngây ngất vì mùa xuân đứng tần ngần trước cổng: họ không muốn làm việc. Có những cô gái khác, chân không giầy, mắt long lên sòng sọc, trên người bận độc một chiếc áo lót bằng vải gai, đầu chít một cái vành bằng vỏ cây phong, bím tóc có buộc dải màu.

Trên nóc nhà mấy con sáo líu lo như hoạ mi, nghe như gọi các cô vào rừng hoặc ra bãi cỏ. Xuân đến là như vậy "Bánh nóng, bánh chả nóng, ai mua bánh chả nhân mật ong không…".

Alexaska cười:

- Zaiatz tha hồ mà đợi tiền bánh hôm nay.

- Úi chào, Alexaska, làm thế là ăn cắp đấy.

- Nầy, thôi đi, đồ nhà quê… Thế cái thằng quỷ thọt ấy nó có trả công bọn mình không? Bọn mình làm sụn cả lưng cho hắn suốt cả hai tháng ròng rồi! Nầy, ông xtreletz ơi, mua bánh nướng nhân thịt thỏ đã, nóng sốt, nửa kopeik hai chiếc?

Bọn đàn bà con gái đứng ra trước cổng mỗi lúc một nhiều. Dân chúng tụ tập ở các ngã tư. Bỗng một bọn xtreletz chạy ngang qua, tiếng kích kêu loảng xoảng, dân chúng dạt ra nhìn họ một cách khiếp sợ.

Càng đi đến gần cầu Voxkhviatski bắc ngang sông Moskva, bọn xtreletz lại càng nhiều, dân chúng lại càng đông. Suốt bờ sông đầy những người - nhan nhản như ruồi; họ trèo lên cả những đống phân súc vật để nhìn điện Kreml cho rõ hơn. Dưới sông, trên mặt nước phẳng lì như gương, thoáng gợn vì dòng nước chảy, lặng lẽ in bóng những ngọn tháp mái xanh, những lỗ châu mai trên những bức tường gạch và những nóc tròn thép vàng của những nhà thờ lớn nhỏ trong điện Kreml.

Nhưng dân chúng thì lại không bình tĩnh. Bên kia những bức tường dầy nổi lên màu sặc sỡ của những nóc nhà kỳ dị và tao nhã của dinh thự bọn đại thần và cung điện Sa hoàng, nơi đó trong sự tĩnh mịch của tháng năm đang xảy ra một điều gì khác thường. Nhưng đích xác là gì thì chưa ai hay. Bọn xtreletz hò hét om sòm nhưng không vượt qua chiếc cầu có hai khẩu đại bác đặt bên phía điện Kreml bảo vệ. Phía xa xa, người ta trông thấy bọn ziltsy, - đứa cưỡi ngựa, đứa đi bộ, - Con em bọn đại thần, tuỳ tùng của Sa hoàng. Bên ngoài những chiếc áo nẹp trắng, chúng đeo những cánh thiên nga, đính chặt sau lưng bằng những vòng đồng.

Bọn nầy không đông, hoảng sợ ra mặt khi trông thấy đám dân chúng đông đúc đang từ khu Balsuc ùn ùn kéo đến.

Alexaska ra sức chen lấn ở trước cầu. Hai đứa trẻ đã bán hết hàng rất nhanh rồi vứt mẹt đi. Chúng không còn nghĩ đến chuyện bán hàng nữa. Chỗ nầy, chỗ kia, đám dân chúng đã bắt đầu lên tiếng la ó. Ai cũng chán ngấy rồi. Đời sống dưới chế độ nầy không sao chịu nổi được nữa. Những nắm đấm giơ lên đe doạ những ngọn tháp của điện Kreml Một ông lão, dân ngoại ô, trèo lên một đống rác, cất mũ lông ra để lộ cái đầu hói rồi chậm rãi nói:

- Thời còn mồ ma Aleksey Mikhailovich, nhân dân cũng đã nổi dậy như ngày hôm nay… Thời đó, người ta thiếu bánh mì, thiếu muối, đồng tiền không còn giá trị mấy. Ngân khố đúc lại tiền rúp bằng bạc để ra tiền bằng đồng. Bọn quý tộc quyền thế tham tàn hút máu nhân dân. Nhân dân bèn nổi dậy lôi Aleksey Mikhailovich từ trên mình ngựa xuống đất và xé tan nát chiếc áo lông của Sa hoàng… Khi ấy, người ta giết chết rất nhiều tên đại thần, đốt phá nhà cửa của chúng… Và ở miền Nam, Razin, người Cô-dắc có trái tim dũng cảm, đã nổi lên… Nhân dân đáng lẽ đã được sống tự do và giàu có. Nhưng chẳng ai ủng hộ ông ta cả… Nhân dân yếu hèn chỉ biết ngoạc mồm ra mà kêu hét. Bây giờ cũng vậy, các cháu ạ, nếu không đoàn kết, rồi có ngày các cháu sẽ lên đoạn đầu đài hoặc giá xử giảo, bọn đại thần quý tộc sẽ trị các cháu.

Người ta há hốc mồm nghe ông lão nói. Bối rối và khiếp sợ lại càng tăng lên. Người ta chỉ biết rằng lúc nầy ở điện Kreml chưa ai nắm quyền hành và bây giờ là lúc thuận lợi để lay chuyển cái thành trì cổ xưa, nhưng bằng cách nào?

Ở một chỗ khác, một gã xtreletz đang lớn tiếng kêu gọi dân chúng:

- Các bạn còn đợi gì nữa? Sáng sớm hôm nay, lão đại thần Matveev đã cưỡi ngựa đi vào Moskva. Có lẽ các bạn không biết Matveev? Chừng nào bọn quý tộc quyền thế còn tranh dành nhau ở điện Kreml vì thiếu người cầm đầu thì ta còn thở được… Nhưng bây giờ thì khác, một tên có uy thế như một ông vua đã xuất đầu lộ diện: lão ta sẽ gò chặt dây cương, sẽ làm cho tất cả chúng ta chết bẹp dưới thuế má nặng nề chưa từng thấy bao giờ. Chúng ta phải nổi dậy ngay ngày hôm nay. Để đến mai thì muộn mất.

Những lời đó làm mọi người choáng váng. Đến mai thì quá muộn… Mắt mọi người đỏ ngầu như tiết.

Giống như một ảo ảnh, điện Kreml cổ kín cổng cao tường, nham hiểm, vàng bạc đầy ứ kho tàng, hững hờ in bóng xuống mặt sông… Trên tường thành, cạnh mấy khẩu đại bác, không thấy bóng một tên pháo thủ nào. Mọi vật im lìm như chết. Và tít trên bầu trời cao, mấy con diều hâu bay lượn bên trên điện Kreml.

Bỗng nhiên ở đầu cầu bên kia, đám ziltsy đeo cánh nhốn nháo; người ta nghe thấy tiếng chúng kêu lên yếu ớt. Một kỵ sĩ vùng vẫy trên mình con ngựa trắng như tuyết, hiện ra giữa bọn chúng. Chúng không muốn để hắn đi lui bọn ziltsy, người kỵ sĩ cho ngựa chồm lên, chạy thoát rồi rơi mất mũ, phóng như bay trên chiếc cầu nổi, - nước tung tóe giữa những mảnh ván ghép cầu nghe bì bõm - con ngựa chân thon vừa phi vừa lắc bờm một cách khoan khoát.

Đám đông im bặt. Từ bờ bên kia, một phát súng đơn độc vang lên nhằm bắn vào người kỵ sĩ đang phi nước đại. Người nầy lao vào giữa đám dân chúng rồi đứng thẳng trên bàn đạp: làn da trên cái đầu cạo trọc xanh rì động đậy, khuôn mặt dài kèm theo một cái mũ dài, đỏ ửng vì phi ngựa; hắn thở hổn hển, cặp mắt nâu sáng quắc dưới hàng lông mày rậm, đen như than. Người ta nhận ra hắn.

- Tolstoy… Piotr Andreevich… cháu Miloslavski… Ông nầy về phe chúng ta… Hãy nghe xem ông ta sắp sửa nói gì.

Với một giọng the thé, luôn luôn đứt quãng, Piotr Andreevich lớn tiếng nói:

- Hỡi nhân dân, hỡi các anh em xtreletz! Tai hoạ… Matveev và bè lũ Naryskin vừa bóp chết thái tử Ivan… Nếu các bạn chậm trễ, chúng sẽ bóp chết cả Piotr nữa. Hãy xông nhanh vào điện Kreml đi kẻo muộn…

Đám đông càu nhàu gầm gừ, hò hét rồi ầm ầm xông về phía cầu… Hàng nghìn cái đầu nhấp nhô, con ngựa trắng của Tolstoy quay cuồng ở giữa. Chiếc cầu kêu cót két, chĩu xuống, nước lên tới đầu gối những người chạy qua. Bọn xtreletz từng đoàn trăm người một, xô bừa mọi người, băng qua cầu, nét mặt hầm hầm dữ tợn. Đâu đó có tiếng chuông chuông, boong, boong… mỗi lúc một dồn dập, khắc khoải.

Những tháp chuông khác hưởng ứng, chuông lớn chuông nhỏ kêu vang và bốn mươi tháp chuông trong thành Moskva kéo chuông báo động bốn mươi lần. Trong điện Kreml yên lặng, đó đây, một khuôn cửa sổ nhỏ đóng sập lai, trên ô kính lóe lên một tia sáng mặt trời, rồi lại đến một khuôn cửa sổ khác…

[ngudoc]

Chương 17

Bọn xtreletz sốt ruột, chạy ùa vào, trung đoàn nầy xáo lộn với trung đoàn khác, tới điện Hữu Giác và tới Đại thánh đường Ngự cáo. Nhiều người trong bọn họ, tụt lại đằng sau tìm cách phá vỡ những cánh cửa vững chắc của dinh thự bọn đại thần hay trèo lên tháp chuông để kéo chuông báo động. Chiếc chuông khổng lồ của tháp chuông Ivan Veliki âm vang một cách rùng rợn. Trong những ngõ hẻm, giữa những hàng rào tu viện và những bức tường vàng khè của toà nhà dài nơi đặt các công sở, tụi gia nhân của bọn quý tộc quyền thế nằm sóng sượt, hoặc chết hoặc bị thương; những đứa bị thương rên rỉ, bò lê trên đất. Mấy con ngựa đã đóng yên cương hoảng sợ chạy lung tung. Người ta cười vang, đuổi bắt chúng, hò hét, cầm đá ném vỡ toang những ô cửa sổ.

Bọn xtreletz, nhân dân, và hàng đàn trẻ con (trong đó có Alexaska và Alioska) đứng ngắm cái lâu đài sặc sỡ của Sa hoàng chiếm hết một phần tư điện Kreml.

Những ngôi nhà bằng đá và bằng gỗ, những terem(1) cao, những căn nhà thấp lè tè dựng bằng gỗ súc, những tiền đình, những tháp canh lớn nhỏ, sơn đỏ, xanh lá mạ, xanh da trời, tường lát ván hay để trơ những súc gỗ tròn, tất cả những loại nhà đó được nối với nhau bằng một số hành lang và cầu thang. Hàng trăm nóc nhà hình mái lều, hình củ hành, hình tháp chuông con có đường xoi, thân phình to, lởm chởm những đường răng cưa như mào gà sống sáng loáng, dát đầy vàng bạc. Đây là chỗ ở của ông chúa trái đất, người đứng đầu thiên hạ sau Chúa Trời.

Dẫu sao họ cũng cảm thấy rụt rè ngài ngại. Một người dân đen có đâu lại dám cầm khí giới đến gần cung điện khi mà chính bọn quý tộc quyền thế cũng phải xuống ngựa, để ngựa lại ở ngoài cửa rồi bỏ mu ra, bì bõm lội trong bùn, mắt liếc về mấy khuôn cửa sổ của Sa hoàng. Đám đông dừng lại, trố mắt nhìn. Tiếng chuông tháp Ivan Veliki não nùng vang dội trong lồng ngực mọi người. Họ rụt rè, cảm thấy lo sợ. Thấy vậy, mấy người lanh lợi nhảy ra, đứng trước đám đông nói:

- Nầy anh em, sao lại đứng ngẩn người ra dấy làm gì hả? Chúng đã bóp chết thái tử Ivan và đang kết liễu đời Sa hoàng Piotr! Hãy mạnh bạo lên, dựng thang lên, trèo lên thềm mau?

Có tiếng ồn ào trong đám đông trùng trùng điệp điệp Bỗng một hồi trống nổi lên dữ dội rồi có tiếng gào thét man rợ: "Mạnh bạo lên, mạnh bạo lên nào!".

Ước chừng hai mươi gã xtreletz rút gươm ra, xông lên, trèo qua hàng rào sắt rồi rảo cẳng leo lên Thềm Đỏ.

Họ đập ầm ầm vào cánh cửa bằng đồng đen rồi tì vai vào cửa dùng hết sức đẩy. Tiếng hò reo dồn dập lan đi trong đám đông: "Mạnh bạo lên! Mạnh bạo lên! Mạnh bạo lên!". Những chiếc thang không hiểu từ đâu đưa tới, nhấp nhô trên đầu bể người. Họ dựng thang bên những khuôn cửa sổ của điện Hữu Giác, lên những chỗ vịn ở hai bên cạnh thềm. Bốn người trèo lên trước, nghiến răng ken két, hét lớn: "Giao Matveev cho chúng tôi giao bọn Naryskin cho chúng tôi".

Chú thích:

(1) Phần trên cung của một ngôi nhà ở nước Nga cổ.

[ngudoc]

Chương 18

- Họ sẽ giết chúng ta mất. Làm thế nào hả Artamon Xergeevich?

- Lòng Chúa nhân từ, hoàng hậu cứ yên tâm. Tôi xin ra báo họ… Nầy? Đã cho người tìm giáo trưởng chưa? Đi tìm nữa đi!

- Đích là bọn thù địch của tôi rồi, Artamon Xergeevich ạ; chính Yazykov đã trông thấy hai tên Miloslavski giả trang đi cùng với tụi xtreletz…

- Hoàng hậu là phụ nữ. Việc của hoàng hậu là đọc kinh cầu Chúa…

Có tiếng nói to trong tiền sảnh:

- Đến kia rồi, đến kia rồi!

Giáo trưởng Ioakim bước vào phòng, vừa đi vừa chọc đầu trượng nhọn xuống sàn nhà bằng gỗ sồi. Cặp mắt long lanh sâu hoắm của vị giáo trưởng nhìn chằm vào những khuôn cửa sổ thấp dưới vòm trần. Bên ngoài, bọn xtreletz đứng trên thang, dán mắt vào những ô kính màu. Giáo trưởng giơ bàn tay khô đét, đe doạ chúng làm chúng vội thụt đầu xuống.

Natalia Kirilovna chạy lại gần vị giáo trưởng. Khuôn mặt tròn vành vạnh của nàng trắng bệch như vôi dưới chiếc mũ con bằng lông cáo xanh. Nàng nắm lấy hai bàn tay lạnh ngắt của vị giáo trưởng, hôn lấy hôn để rồi nghẹn ngào nói:

- Cứu chúng con, lạy Đức Cha, cứu chúng con với.

- Thưa Đức Cha, tình hình rất xấu, - Artamon Xergeevich dằn giọng nói. Vị giáo trưởng quay lại trừng mắt nhìn Matveev. Matveev hất bộ râu hoa râm xén vuông.

- Đây là một âm mưu, một cuộc nổi loạn có kẻ xúi bẩy. Chúng hò hét nhưng chính chúng cũng không hiểu chuyện gì cả.

Trông tựa một thần tượng cổ xưa với đôi mắt diều hâu và cái mũi mảnh, Matveev tỏ ra bình tĩnh. Trong đời lão, lão đã chứng kiến nhiều chuyện, lão đã chết hụt nhiều phen. Lão chỉ còn có mỗi một tham vọng - lòng khao khát quyền hành. Cố nén cơn tức giận đang sôi sục trong đôi mi mắt già nua, lão nói:

- Chỉ cần làm cho chúng ra khỏi điện Kreml đã. Sau đó ta sẽ trị được chúng.

Bên ngoài tiếng đập cửa thình thình và tiếng la hét mỗi lúc càng thêm hăm doạ. Một gã rón rén chạy qua căn phòng lớn từ cửa nầy đến cửa khác: đó là Ivan Kirilovich Naryskin, đẹp trai, lịch sự, mới có hai mươi bốn tuổi mà đã là đại thần. Bọn xtreletz cũng như bọn quý tộc quyền thế đều ghét cay ghét đắng Ivan Kirilovich Naryskin, hơn cả ghét quỷ Satan. Người ta đồn rằng hắn đã ướm thử vương miện của Sa hoàng.

Bộ ria đen nhỏ xíu của hắn hình như dán vào cái khuôn mặt tái mét vì sợ: như thể hắn đã trông thấy những sự tra khảo sắp tới và cái chết thê thảm của hắn trên đoạn đầu đài. Vung đôi tay áo may theo kiểu Ba Lan hắn kêu to:

- Sofia đã hạ cố đến! - Rồi hắn biến mất sau cánh cửa, theo sau là một tên lùn tập tễnh trên đôi chân vòng kiềng, người không lớn hơn một em bé. Tên lùn nầy hai tay ôm lấy đầu trên có đội cái mũ cửa bọn hề, bộ mặt nhăn nhúm mếu máo khóc như thể hắn cũng cảm thấy rằng rồi mai đây hắn sẽ phản lại chủ hắn.

Sofia, Vaxili Vaxilievich Golixyn và Khovanski bước vội vào căn phòng. Đôi má Sofia bôi son đỏ choét. Mặc toàn gấm dát vàng, công chúa đội trên đầu một cái mũ miện cao đính ngọc trai. Hai bàn tay bắt chéo chữ thập trên ngực công chúa cúi rạp xuống chào hoàng hậu và giáo trưởng. Natalia Kirilovna vội tránh ra một bên như trông thấy một con rắn độc, chớp chớp mắt nhưng không nói gì cả.

- Dân chúng đang nổi giận mà kể ra cũng có lý, - Sofia lên tiếng nói. - Hoàng hậu phải cùng với các em tôi đi ra để cho dân chúng trông thấy mặt. Có Trời biết họ hò hét gì, họ bảo rằng hai đứa trẻ bị giết rồi.

Hoàng hậu hãy ra nói cho họ yên tâm, hãy hứa hẹn đi, nếu không họ ùa vào cung điện đến nơi rồi…

Trong khi Sofia nói, hai hàm răng trắng đập vào nhau chan chát, cặp mắt màu lá mạ long lanh. Matveev bước lại chỗ công chúa:

- Bây giờ không phải lúc mang những chuyện đàn bà ra mà thanh toán với nhau.

- Vậy thì ông cứ việc ra để cho họ trông thấy mặt…

- Tôi không sợ chết đâu, Sofia Alekseyevna ạ!

- Thôi đừng bàn cãi nữa, - vị giáo trưởng nói, gõ đầu trượng xuống sàn nhà - Hãy đưa hai đứa bé Ivan và Piotr ra cho họ trông thấy…

- Không, - Natalia Kirilovna kêu lên, tay ôm lấy thái dương - Thưa Đức Cha, ôi không để cho làm như thế đâu. Tôi sợ lắm!…

- Bế hai đứa bé ra ngoài Thềm Đỏ, - vị giáo trưởng nhắc lại.

[ngudoc]

Chương 19

Cuối cùng, ổ khoá của cái cửa bằng đồng đen trông ra Thềm Đỏ rít lên. Đám đông tiến lại gần, im lặng, hau háu nhìn. Tiếng trống cung im bặt.

Alexaska quặp chặt lấy một chiếc cột phình to ở giữa. Alioska không rời nó một bước mặc dầu nó sợ hết vía. Bỗng cánh cửa mở toang. Người ta trông thấy hoàng hậu Natalia Kirilovna, mặc áo quả phụ màu đen và áo khoác bằng gấm thêu kim tuyến. Trông thấy hàng nghìn cặp mắt nhìn mình chằm chặp, hoàng hậu bủn rủn cả người. Mấy cánh tay giơ một đứa bé con, mình mặc áo nẹp sặc sỡ, cho bà ta bế. Hoàng hậu ưỡn người sốc đứa bé lên để nó đứng trên chỗ tay vịn ở thềm. Chiếc mũ lông Monamakh(1) tụt xuống mang tai đứa bé để lộ bộ tóc nâu cắt ngắn. Thằng bé nghểnh cổ, má phúng phính, cái mũi xinh xinh, đôi mắt tròn như mắt chuột, cái miệng nhỏ mím chặt vì sợ hãi.

Hoàng hậu muốn nói điều gì nhưng hết hơi, đành ngửa đầu ra phía sau. Matveev bước ra đứng sau hoàng hậu. Tiếng gầm thét từ đám đông nổi lên. Matveev dắt một đứa bé khác, nhiều tuổi hơn, khuôn mặt gầy còm, vẻ dửng dưng, môi trễ xuống. Cau cặp lông mày bạc trắng, Matveev nói giọng một ông già nhưng oang oang:

- Ai đã nói dối các ngươi rằng Sa hoàng và thái tử đã bị bóp chết? Các người hãy nhìn xem, đây là Sa hoàng Piotr Alekseevich, hoàng hậu đang bế trong tay. Sa hoàng vẫn vui vẻ, khỏe mạnh. Và đây là thái tử Ivan,

Lão bế đứa bé vẻ mặt đứng dưng giơ lên cho dân chúng trông.

- Nhờ ơn Chúa, cả hai đều vẫn sống.

Trong đám dân chúng, người ta nhìn nhau nói: "Đúng rồi, không còn nhầm gì nữa".

- Anh em xtreletz, hãy bình tĩnh trở về nhà… Nếu anh em cần điều gì, muốn yêu cầu hay khiếu nại điều gì, hãy cử người đến…

Khovanski và Vaxili Vaxilievich từ thềm đi xuống chỗ dân chúng. Đặt tay lên vai mấy gã xtreletz và mấy người thường dân họ khuyên chúng giải tán nhưng với một giọng có vẻ chế diễu. Trong đám đông đã tạm nguôi được một lúc, lại nổi lên những lời gay gắt:

- Hai đứa bé vẫn sống thế thì đã sao…

- Ai chẳng trông thấy hai đứa bé sống sờ sờ ra đấy mà còn phải nói.

- Dầu sao đi nữa thì chúng ta cũng chẳng rời khỏi điện Kreml.

- Chẳng dại gì… Ai chẳng biết những lời đường mật của cảnh sát chứ gì.

- Giao bọn Matveev và bọn Naryskin cho chúng - Giao Ivan Kirilovich Naryskin cho chúng tôi… Hắn đã ướm mũ miện của Sa hoàng.

- Bọn đại thần là bọn quỷ hút máu người không tanh. Giao Yazykov, Dolgoruki cho chúng tôi…

Tiếng la ó mỗi lúc một thêm căm tức, vạch mặt chỉ tên bọn đại thần bị họ ghét cay ghét đắng. Natalia Kirilovna lại tái mặt, ôm chặt lấy con. Piotr quay cái đầu tròn nhìn tứ phía. Có tiếng người phá lên cười nói "Nhìn hắn kìa! Trông hệt một con mèo?" Vương hầu Mikhail Dolgoruki, con trai của vị tư lệnh quân xtreletz, trải chuốt, hợm hĩnh, mặc quần áo bằng nhung đỏ và lông hắc điêu thử, trên người loảng xoảng đầy khí giới, ở trên thềm chạy xuống. Hắn vung roi, quát bọn xtreletz:

- Đồ chó đẻ, chúng mầy lợi dụng lúc cha ta ốm liệt giường. Đồ khốn nạn! Cút ngay khỏi nơi nầy, đồ chó, quân nô lệ kia.

Bọn xtreletz lúc đầu chùn lại trước ngọn roi quất vun vút… Nhưng thời buổi đã đổi thay: ăn nói như vậy là không được… Bọn xtreletz trấn tĩnh lại, sấn sổ thở vào mặt hắn:

- Mầy ở trên trời rơi xuống đấy à? Mầy là ai mà dám nói với bọn tao như vậy, đồ chó con? Đánh bỏ mẹ nó đi, anh em ơi!

Họ túm lấy quai đeo gươm của hắn buộc ngang vai giật đứt phăng; cái áo nẹp bằng nhung bị xé tan từng mảnh. Mikhail Dolgoruki tuốt gươm ra, rồi, lúng túng trong chiếc áo choàng rộng vừa chống đỡ vừa lùi lên thềm. Bọn xtreletz cầm giáo đuổi theo, túm lấy hắn.

Hoàng hậu Natalia Kirilovna bỗng rú lên một tiếng man rợ. Dolgoruki bị giăng chân, giăng tay, tung lên trời rồi rơi xuống biến mất trong đám đông và bị mọi người giầy xéo nát xác. Matveev và hoàng hậu lùi về phía cửa. Nhưng đã muộn. Opsey Rezov và đồng đội từ tiền sảnh điện Hữu Giác nhảy sang, miệng hét:

- Bắt lấy thằng Matveev!

- Liubô, liubô! đám đông gầm lên.

Opsey Rezov từ phía sau đánh Matveev. Hoàng hậu vội nép vào người Artamon Xergeevich. Thái tử Ivan bị đẩy ngã lăn ra khóc oà lên. Khuôn mặt tròn của Piotr tái mét, nhăn nhúm lại, hai tay đứa bé níu chặt lấy bộ râu hoa râm của Matveev.

- Lôi nó ra, đừng sợ, xé xác nó ra, - bọn xtreletz hét lên, tay vung giáo. - Ném nó xuống đây cho chúng tôi.

Họ đẩy hoàng hậu ra, gạt Piotr sang một bên như một con mèo con. Bỗng cái thân hình to lớn của Matveev bị tung lên trời, miệng há hốc, chân xoạc ra, rồi nặng nề rơi xuống cắm phập vào những ngọn giáo của bọn xtreletz dựng lên tua tủa. Nhân dân và tụi trẻ con (Alexaska và Alioska) ùa vào trong cung, chạy ráng vào mấy trăm căn phòng. Hoàng hậu Natalia Kirilovna vẫn nằm ngất ở ngoài thềm với hai thái tử.

Khovanski và Golixyn lại tới gần bọn người còn đứng lại trên quảng trường. Trong đám đông có tiếng kêu:

- Chúng tôi muốn Ivan làm Sa hoàng. Cả hai đều làm Sa hoàng. Chúng tôi muốn Sofia… Liubô, liubô… chúng tôi muốn Sofia lên ngôi. Chúng tôi muốn người ta trồng một cột trụ trên Hồng trường, một cột trụ kỷ niệm, để vĩnh viễn xác nhận chế độ miễn trừ cho chúng tôi.

Chú thích:

(1) Mũ của Sa hoàng đội vào những dịp đại lễ.