|
|
09-09-2008, 12:03 AM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Phần 26
Chứng đau lưng
Äau lÆ°ng là má»™t chứng bệnh thÆ°á»ng gặp. Có rất nhiá»u nguyên nhân gây Ä‘au lÆ°ng, nhÆ°ng thÆ°á»ng gặp nhất là lao Ä‘á»™ng không đúng cách. Äau lÆ°ng do chấn thÆ°Æ¡ng hoặc do bệnh của cá»™t sống cÅ©ng tÆ°Æ¡ng đối hay gặp.
Nguyên nhân:
- Thoái hoá Ä‘Ä©a đệm: ÄÄ©a đệm là phần nằm giữa 2 đốt xÆ°Æ¡ng của cá»™t sống, có tÃnh chất má»m và co giãn (nhá» váºy mà cá»™t sống cong, ưỡn được). Các Ä‘Ä©a đệm có tác dụng giảm "xóc" khi có sức dồn nén. Các bệnh của Ä‘Ä©a đệm dẫn đến Ä‘au lÆ°ng thÆ°á»ng lxuất hiện do sá»± thoái hoá của Ä‘Ä©a đệm, do tuổi tác ngà y cà ng tăng, lao Ä‘á»™ng nhiá»u khiến Ä‘Ä©a đệm phải chịu nhiá»u dồn ép lâu ngà y, là m giảm Ä‘i tác dụng thun giãn.
- Thoát vị Ä‘Ä©a đệm: Khi mang hay vác má»™t váºt nặng, cá»™t sống phải chịu sá»± đè nén của váºt đó, và lẽ dÄ© nhiên, Ä‘Ä©a đệm cÅ©ng phải nháºn gánh nặng nà y. Nếu váºt quá nặng, sức dồn ép quá mức, Ä‘Ä©a đệm phải phình ra, chèn ép lên các dây thần kinh, gây ra cảm giác Ä‘au. Những Ä‘Ä©a đệm nằm ở vị trà thấp thì sẽ chịu nặng nhiá»u hÆ¡n, Ä‘iá»u đó giải thÃch tại sao ngÆ°á»i ta hay Ä‘au cá»™t sống ở vùng thắt lÆ°ng.
Trong má»™t số trÆ°á»ng hợp, Ä‘Ä©a đệm còn đủ khả năng chịu Ä‘á»±ng và chỉ phình ra có giá»›i hạn, ngÆ°á»i bệnh Ä‘au và i ba ngà y là đỡ. Nếu váºt nặng quá sức chịu Ä‘á»±ng của Ä‘Ä©a đệm, nhân của Ä‘Ä©a đệm phải di chuyển đẩy ra là m vỡ bao gối sụn và lồi ra ngoà i Ä‘Ä©a đệm, chèn chặt và o các dây thần kinh, gây Ä‘au lÆ°ng dữ dá»™i, có thể gây Ä‘au thần kinh toạ, nặng hÆ¡n có thể bị liệt chân. Trong trÆ°á»ng hợp nà y, bệnh nhân Ä‘au thắt lÆ°ng cấp do thoát vị Ä‘Ä©a đệm.
- Thoái hoá cá»™t sống: Äây là nguyên nhân thÆ°á»ng gây Ä‘au lÆ°ng nhất. Khi ngÆ°á»i yếu thì Ä‘au cà ng tăng lên. Bệnh gây Ä‘au lÆ°ng từng đợt, giảm má»™t thá»i gian rồi Ä‘au lại.
- Gai đốt sống: ThÆ°á»ng là gai đốt sống thắt lÆ°ng và đốt sống cùng. Nếu có gai đốt sống cổ, bệnh nhân sẽ Ä‘au vùng gáy.
- TÆ° thế trong lao Ä‘á»™ng: TrÆ°á»ng hợp nà y rất thÆ°á»ng xảy ra do trong quá trình lao Ä‘á»™ng do không chú ý nhÆ° cúi lÆ°ng để nâng váºt nặng quá sức, là m cho lÆ°ng cong, ưỡn ra, Ä‘Ä©a đệm dá»… bị trượt, gây chứng Ä‘au lÆ°ng cấp. Má»™t số ngÆ°á»i có chứng Ä‘au lÆ°ng kinh niên do phải là m việc trong má»™t tÆ° thế Ãt thay đổi nhÆ° thợ may, thÆ° ký ngồi văn phòng, ngÆ°á»i nông dân Ä‘i cà y phải cúi liên tục, những công nhân phải đứng máy liên tục, những tà i xế xe...
- Bệnh dÃnh các khá»›p cá»™t sống.
- Bệnh viêm cột sống do nhiễm trùng.
- Má»™t số di căn của ung thÆ° lan đến cá»™t sống: Các trÆ°á»ng hợp ung thÆ° phổi, ung thÆ° vú, ung thÆ° tuyến tuyá»n láºp ở nam giá»›i... cÅ©ng có thể di căn lên cá»™t sống.
- Bệnh loãng xÆ°Æ¡ng: ThÆ°á»ng gặp ở phụ nữ tuổi mãn kinh. Khi có bệnh loãng xÆ°Æ¡ng, các xÆ°Æ¡ng rất dá»… bị gãy, nguy hiểm nhất là gãy chá»m xÆ°Æ¡ng đùi.
- Bệnh trượt cá»™t sống do chấn thÆ°Æ¡ng: Hay Ä‘au ở vùng thắt lÆ°ng do trượt đốt sống lÆ°ng thứ 5, thÆ°á»ng do chấn thÆ°Æ¡ng hoặc dị dạng cá»™t sống.
- Bệnh ở má»™t số cÆ¡ quan trong cÆ¡ thể: NhÆ° bệnh vá» Ä‘Æ°á»ng tiết niệu và sinh dục, thÆ°á»ng gặp là bệnh sá»i tháºn, viêm tháºn, bể tháºn, u ở tháºn, viêm tiá»n láºp tuyến.
- Rối loạn ná»™i tiết: Má»™t số phụ nữ có rối loạn vá» kinh nguyệt cÅ©ng thÆ°á»ng bị Ä‘au lÆ°ng, viêm tiá»n liệt tuyến ở nam giá»›i...
- Má»™t số bệnh ở Ä‘Æ°á»ng tiêu hoá: ThÆ°á»ng gặp là loét dạ dà y, tá trà ng, bệnh viêm tuỵ, bệnh sá»i máºt...
- Các bệnh vá» thần kinh: ThÆ°á»ng là các bệnh của tủy sống.
- Bệnh cùng hoá cá»™t sống: ThÆ°á»ng gặp ở đốt sống thắt lÆ°ng 5 do đốt sống bị lún xuống.
- Các bệnh toà n thân dẫn đến đau lưng: Như các bệnh nhiễm trùng gây sốt cao (sốt rét, thương hà n, sốt xuất huyết...)
- Bệnh vôi hoá cột sống (mục xương).
Ngoà i các nguyên nhân kể trên, các yếu tố ảnh hưởng đến tâm thần cũng đóng vai trò gây đau lưng.
Phòng ngừa đau lưng
Äể phòng ngừa Ä‘au lÆ°ng, chúng ta phải luôn luôn chú ý đến tÆ° thế sinh hoạt, lao Ä‘á»™ng đúng. Äây là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu nhất. Những tÆ° thế tuy Ä‘Æ¡n giản nhÆ°ng rất cần được quan tâm giữ đúng đắn là : nằm, ngồi, đứng, Ä‘i, nhấc váºt nặng, mang xách váºt nặng. Sau đây là những tÆ° thế quan trá»ng cần chú ý.
Nằm
Không nên nằm trên giÆ°á»ng quá cứng (nhÆ° giÆ°á»ng gá»—) hay quá má»m và trÅ©ng (nhÆ° giÆ°á»ng có lò xo mất Ä‘á»™ giãn). Nên nằm nệm chắc Ä‘á»u nhÆ°ng má»m, có thể lót má»™t miếng ván cứng dÆ°á»›i nệm nếu cần để tránh giÆ°á»ng quá trÅ©ng. Không nên nằm gối quá cứng và quá cao khiến cổ gáºp, vai nhô lên. Nên chá»n gối có kÃch thÆ°á»›c nhá» hoặc má»m vừa đủ lăn trở đầu mà cổ không bị quẹo. Khi nằm phải giữ sao cho đầu, cổ, thân thẳng. Tránh các tÆ° thế vặn vẹo. Tránh nằm sấp vì sẽ gia tăng lá»±c chịu Ä‘á»±ng lên cá»™t sống thắt lÆ°ng. Nên nằm ngá»a ngay thẳng hay nằm nghiêng, ôm má»™t gối dà i trong tÆ° thế thoải mái. Tránh nằm vá»›i tay lấy váºt gì quá xa hay Ä‘an chéo tay vá»›i lấy đồ khiến thân hình vặn vẹo.
Từ nằm chuyển sang ngồi phải tránh vặn vẹo thân mình. Tránh hẳn tÆ° thế báºt ngồi lên thình lình khiến cá»™t sống chịu lá»±c bất thÆ°á»ng hay gây Ä‘au. Khi phải ngồi lên trong tÆ° thế ngá»a, chúng ta nên chống 2 tay ra phÃa sau lÆ°ng, từ từ ngồi lên má»™t cách nhẹ nhà ng, không Ä‘á»™t ngá»™t.
Thế chuyển từ nằm giÆ°á»ng sang ngồi tốt nhất là :
- Gáºp má»™t chân, lăn theo trục thân. Gáºp cả hai chân, chống khủyu bên phÃa lăn và chống bà n tay bên kia để ngồi lên từ từ bên mép giÆ°á»ng, nhẹ nhà ng thÆ° duá»—i hai chân.
- Thế chuyển từ nằm đất sang ngồi và sang đứng dáºy tốt nhất là nhá» sức cÆ¡ hai tay và hai chân, cháºm rãi, tránh Ä‘á»™t ngá»™t: Nằm sấp, chống tay ngồi, mông dá»±a lên cẳng chân. Quì thẳng lên gối, gáºp má»™t chân ra phÃa trÆ°á»›c. Tì tay và o gối rồi đứng dáºy từ từ.
Khi chuyển từ ngồi sang nằm cÅ©ng nên nhẹ nhà ng, không nên ngã váºt xuống giÆ°á»ng hay vặn vẹo thân mà nên là m tiến trình ngược lại: Ngồi ngay thẳng bên mép giÆ°á»ng, chống tay, nghiêng ngÆ°á»i dần dần. Nằm nghiêng xuống vừa co gối lại, nằm ngá»a ra từ từ. Duá»—i chân nà y rá»—i duá»—i chân kia ra. Những tÆ° thế thÆ°á»ng ngà y nà y lại chÃnh là tÆ° thế chống Ä‘au khi bị bệnh.
|
09-09-2008, 12:04 AM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Phần 27
Phòng ngừa đau lưng (tiếp)
Ngồi
Lá»i khuyên nà y đặc biệt được áp dụng cho các bệnh nhân Ä‘ang Ä‘au lÆ°ng: TrÆ°á»›c khi ngồi, nên đến đứng trÆ°á»›c cái ghế muốn ngồi má»™t cách từ từ, lÆ°ng thẳng ngay trÆ°á»›c ghế tá»±a. Ngồi xuống trong tÆ° thế thẳng lÆ°ng rồi sá»a tÆ° thế ngồi ngay ngắn trong tÆ° thế sau cho lÆ°ng tá»±a thẳng và o thà nh ghế.
Các bước ngồi như sau:
Äứng thẳng trÆ°á»›c ghế; bá» má»™t chân ra trÆ°á»›c và má»™t chân dÆ°á»›i ghế; ngồi thẳng xuống mép ghế; sá»a tÆ° thế ngồi; nhÃch sát chá»— tá»±a ghế; ngồi ngá»a lÆ°ng ra cháºm rãi, mắt nhìn ngang tầm. Khi chuyển từ ngồi sang đứng thì là m ngược lại tiến trình trên. Không nên ngồi xuống hay đứng dáºy thình lình. Không nên gáºp ngÆ°á»i trÆ°á»›c khi ngồi. Không nên gáºp ngÆ°á»i trÆ°á»›c khi đứng dáºy.
Chá»n ghế ngồi tốt:
Ghế ngồi tốt có chá»— dá»±a lÆ°ng hÆ¡i ngả ra sau khoảng 30 Ä‘á»™, hoặc chá»— tá»±a lÆ°ng kÃn, có thể lót má»™t gối nhá» sau thắt lÆ°ng. Các ghế có Ä‘á»™ nhún giúp bạn thay đổi dá»… dà ng tÆ° thế phù hợp. Ghế chá»n phải vừa tầm chân ngÆ°á»i ngồi, nghÄ©a là khi ngồi, gối cao hÆ¡n háng má»™t chút, lÆ°ng hÆ¡i ngá»a ra thoải mái.
Nên tránh ghế quá sâu, quá má»m, quá thấp, quá ngá»a khi ngồi và o chá»— trÅ©ng, gáºp thân là m đôi, ảnh hưởng xấu đến tÆ° thế chuyển đổi từ ngồi sang đứng và do đó ảnh hưởng đến cá»™t sống.
Äứng
Khi đứng, nên đứng thẳng lÆ°ng, ngá»±c ưỡn, hai vai hÆ¡i ra phÃa sau, cổ thẳng, đầu không vẹo lệch hay cúi, hai chân dang ra để tăng diện tÃch mặt chân đế và đứng vững hÆ¡n. Má»™t chân có thể gác lên bục trÆ°á»›c mặt và thay đổi chân khi đứng lâu. Không nên đứng rÅ© ngÆ°á»i, lệch thân sang bên, tá»±a nghiêng ngÆ°á»i và o cá»™t nhà hay tÆ°á»ng. Khi đứng trên xe buýt, xe công cá»™ng, không nên nắm tay vá»›i trên cao là m thân bị vẹo lệch. Nên nắm thanh tá»±a hay nắm tay treo ngang tầm hoặc tá»±a lÆ°ng và o thà nh xe là hÆ¡n.
Äi
TÆ° thế tốt khi Ä‘i giống tÆ° thế nhà binh: lÆ°ng thẳng, vai hÆ¡i ra sau trong mặt phẳng khung cháºu; mắt nhìn ngang; tay đánh ra xa Ä‘á»u đặn để giữ thăng bằng tá»± nhiên, tránh tÆ° thế nhìn mãi xuống đất hay ngược lại ngó hất mặt lên trá»i.
Tư thế là m việc
Không nên ngồi ở mép ghế và quá xa bà n là m việc, lÆ°ng khòm xuống. Không nên đứng chân thấp chân cao là m thân ẹo sang bên. Nhá»› giữ thân luôn luôn ngay thẳng và nhìn thẳng ra trÆ°á»›c mặt khi Ä‘á»c sách hay là m việc vá»›i máy tÃnh chẳng hạn.
Nên thay đổi tư thế là m việc thoải mái trên cao ngang tầm hơn là đặt dưới đất theo thói quen cũ như nhặt rau, vo gạo, lượm thóc...
Khi đứng, nên tá»±a mông, lÆ°ng và o tÆ°á»ng (nếu có thể được) nhất là đối vá»›i phụ nữ có bầu hay bụng quá máºp. Nhá»› luôn giữ thẳng lÆ°ng khi là m việc.
Cà ng lá»›n tuổi, cà ng phải chú ý giữ tÆ° thế tốt. Cá»™t sống ngÆ°á»i có tuổi không còn má»m nhÆ° khi trẻ; nên tránh hẳn các Ä‘á»™ng tác cầu kỳ mang tÃnh kỹ thuáºt không phục vụ cho sức khá»e.
Má»™t số bà i táºp phòng và trị Ä‘au lÆ°ng
BÃ i 1:
Nằm ngá»a ngÆ°á»i (eo lÆ°ng ép sát mặt đất), hai tay đặt trên ngá»±c, co chống hai chân (bà n chân áp mặt đất). HÃt má»™t hÆ¡i đầy căng lồng ngá»±c, bụng phình ra, nÃn hÆ¡i (đếm từ má»™t đến mÆ°á»i). Sau đó từ từ thở ra, thót bụng, co háºu môn và co cÆ¡ mông, cho đến khi thở hết hÆ¡i và ép sát bụng, nÃn hÆ¡i (đếm đến 10) rồi thở nhẹ nhà ng. Tiếp tục lặp lại 3-5 lần.
BÃ i 2:
Nằm ngá»a, hai tay duá»—i thẳng bằng hai vai, co chống hai chân. Co gấp hai chân, hai đầu gối Ä‘Æ°a lên áp và o ngá»±c, dùng hai bà n tay Ä‘an chéo ngón Ä‘Æ°a lên ôm lấy phần dÆ°á»›i đầu gối, kéo ép đầu gối vá» phÃa ngá»±c, rồi thả ra. Láºp lại 8-10 lần. Sau đó thao tác giống nhÆ° váºy nhÆ° đối vá»›i từng chân cÅ©ng từ 8-10 lần.
BÃ i 3:
Nằm ngá»a, hai cánh tay duá»—i thẳng và áp sát hai bên thân hoặc co đặt bà n tay lên ngá»±c. Co chống hai chân. Gồng bụng, gáºp ngÆ°á»i ngồi dáºy, đồng thá»i nâng hai cánh tay và vÆ°Æ¡n ngÆ°á»i vá» phÃa trÆ°á»›c (vẫn giữ tÆ° thế co chống hai chân). Sau đó từ từ thả ngÆ°á»i trở lại tÆ° thế ban đầu. Lặp lại 8-10 lần.
BÃ i 4:
Sấp mình, hai cánh tay để thẳng, dồn sức lên hai bà n tay chống trên sà n và dang rá»™ng bằng vai, má»™t chân duá»—i thẳng dá»c theo thân, má»™t chân co (giống tÆ° thế váºn Ä‘á»™ng viên chuẩn bị chạy). Ép mình xuống thấp và vÆ°Æ¡n tá»›i phÃa trÆ°á»›c bằng cách rÆ°á»›n đầu gối sát đất và ép sát bụng và o đùi. Sau đó trở vá» vị trà ban đầu, lặp lại 8-10 lần và đổi chân cÅ©ng là m 8-10 lần.
BÃ i 5:
Äứng vịn hai tay lên lÆ°ng của ghế tá»±a (cách lÆ°ng ghế khoảng chừng 40 cm). Từ từ ngồi xuống theo tÆ° thế chồm hổm trên các ngón chân nhón. Sau đó trở lại tÆ° thế ban đầu. Lặp lại 8-10 lần.
BÃ i 6:
Ngồi thẳng lÆ°ng trên má»™t ghế tá»±a, hai bà n tay áp lên nhau và ép và o bụng, khom ngÆ°á»i, gồng bụng, gáºp vá» phÃa trÆ°á»›c, sao cho cằm đặt giữa hai đầu gối. Từ từ nâng ngÆ°á»i mà vẫn gồng bụng, khi đã vá» tÆ° thế ban đầu thì thÆ° giãn bụng. Lặp lại từ 8-10 lần.
Những bà i táºp trên cần thá»±c hiện trên sà n cứng có trải nệm. Táºp từ từ má»—i ngà y 1-2 lần và o buổi sáng hoặc tối trÆ°á»›c khi Ä‘i ngủ. Trong và i ngà y đầu có thể Ä‘au nhẹ, sau 5-7 ngà y sẽ bá»›t. Không nên táºp trong lúc Ä‘au lÆ°ng cấp.
|
09-09-2008, 12:04 AM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Phần 28
Äau thắt lÆ°ng
Äau thắt lÆ°ng là má»™t bệnh thÆ°á»ng gặp. Chi phà dà nh cho việc Ä‘iá»u trị và thiệt hại đối vá»›i xã há»™i cÅ©ng nhÆ° cá nhân khá lá»›n. Di chứng để lại cho bệnh nhân là vấn Ä‘á» phải quan tâm.
Äau thắt lÆ°ng là đau ngang lÆ°ng quần. Äau có thể khu trú má»™t nÆ¡i ở giữa cá»™t sống, cÅ©ng có thể ở các Ä‘iểm cạnh cá»™t sống thắt lÆ°ng hai bên Ä‘Æ°á»ng giữa. Äau nhiá»u khi cÆ¡n Ä‘au lan toả sang hai bên, nhiá»u ngÆ°á»i gá»i lầm là đau tháºn. ThÆ°á»ng có mấy loại Ä‘au nhÆ° sau:
Äau thắt lÆ°ng cấp tÃnh
Äau thắt lÆ°ng xảy ra thình lình, dần dần hoặc dữ dá»™i sau khi khiêng, nhấc váºt nặng trong tÆ° thế cúi lÆ°ng hay các tÆ° thế sai, khiến sau khi khiêng không đứng thẳng lên được, phải Ä‘i đứng lom khom. NgÆ°á»i dân gá»i là cúp xÆ°Æ¡ng sống, cụp xÆ°Æ¡ng sống hoặc trẹo xÆ°Æ¡ng sống.
Äau thắt lÆ°ng cấp tÃnh trong các trÆ°á»ng hợp phải ngồi lâu trong tÆ° thế sai, là m việc khom lâu dù là việc nhẹ, váºn Ä‘á»™ng thể thao ở tÆ° thế cúi lÆ°ng và xoay thân thình lình. Äau thắt lÆ°ng đặt biệt hay thấp ở những ngÆ°á»i có tuổi khi táºp mạnh cÆ¡ lÆ°ng bằng cách nằm ngá»a rồi ngồi báºt dáºy, chân duá»—i thẳng, bà n tay vá»›i, cố đụng ngón chân cái. Äôi khi ngoà i Ä‘au thắt lÆ°ng cấp tÃnh, bệnh nhân còn bị Ä‘au xuống cả hai chân và bà tiểu. TrÆ°á»ng hợp nà y xảy ra khi dây chằng dá»c sau bị rách thình lình và đĩa đệm bị lá»t và o trong ống sống, gây chèn ép chùm rá»… thần kinh Ä‘uôi ngá»±a.
Äau thắt lÆ°ng mạn tÃnh
Sau giai Ä‘oạn cấp tÃnh, bệnh nhân hoặc khá»i hoặc diá»…n biến thà nh Ä‘au mạn tÃnh. Bệnh nhân Ä‘au dai dẳng, nhất là khi ngồi lâu hay là m nặng hoặc là m việc thÆ°á»ng hay cúi lÆ°ng. Äau thÆ°á»ng kèm má»i cÆ¡ cạnh cá»™t sống thắt lÆ°ng hay lan xuống hai mông. CÆ¡n Ä‘au gây khó chịu, ảnh hưởng sinh hoạt hằng ngà y. Äau thắt lÆ°ng mạn tÃnh là tiá»n Ä‘á» của Ä‘au thắt lÆ°ng thần kinh toạ.
Äau thần kinh toạ
Diá»…n biến nặng hoặc ngay tức thá»i của Ä‘au thắt lÆ°ng cấp tÃnh hoặc sau má»™t thá»i gian Ä‘au thắt lÆ°ng mạn tÃnh là đau thần kinh toạ. HÆ¡n 90% trÆ°á»ng hợp Ä‘au thần kinh toạ xảy ra do thoát vị Ä‘Ä©a đệm đốt thắt lÆ°ng 4-5. Bệnh nhân Ä‘i lại khó, thắt lÆ°ng bị vẹo sang bên. Khi há» nhảy mÅ©i, cÆ¡n Ä‘au lan theo rá»… bị chèn ép. Äau nhiá»u, có khi phải bò lết không chịu nổi. Cúi lÆ°ng khó khăn, lom khom. Äôi khi không thể nằm ngá»a được do thắt lÆ°ng bị vẹo, còng. Cúi lÆ°ng rất khó và vÆ°á»›ng, không thể cúi bình thÆ°á»ng.
Tóm lại, Ä‘au thắt lÆ°ng cấp tÃnh, Ä‘au thắt lÆ°ng mạn tÃnh, Ä‘au thần kinh toạ là má»™t vòng luẩn quẩn bệnh lý cần phải thoát ra bằng cách Ä‘iá»u trị và phòng ngừa đúng đắn.
Äau thắt lÆ°ng tùy thuá»™c và o nhiá»u yếu tố sau: Trá»ng lượng của cÆ¡ thể, trá»ng lượng váºt nặng kèm theo khi là m việc. Sá»± chịu Ä‘á»±ng của các nhóm cÆ¡ giữ thăng bằng trong các tÆ° thế khác nhau của cÆ¡ thể (các cÆ¡ bụng và các cÆ¡ cạnh cá»™t sống, cÆ¡ tứ đầu và nhóm cÆ¡ má»™ng). Sá»± căng thẳng của hai nhóm cÆ¡ nà y rất quan trá»ng.
Bất cứ yếu tố nà o ảnh hưởng là m mất sá»± cân bằng nà y sẽ gây ra Ä‘au vùng thắt lÆ°ng: sá»± quá tải của các nhóm cÆ¡ đối vá»›i công việc nặng nhá»c quá sức; bệnh nhân máºp mà các cÆ¡ yếu do thiếu táºp luyện; các nhóm cÆ¡ giữ thăng bằng yếu do thiếp táºp luyện dù chỉ là m việc nhẹ; khi đã có tuổi mà táºp các Ä‘á»™ng tác không phù hợp.
Cần lÆ°u ý tÆ° thế sinh hoạt, tÆ° thế là m việc rất quan trá»ng ảnh hưởng chủ yếu và o vùng thắt lÆ°ng là vùng chịu lá»±c nhiá»u nhất của cÆ¡ thể.
Các tư thế tốt cho thắt lưng theo thứ tự như sau:
- Nằm ngá»a hoặc nghiêng má»™t bên;
- Ngồi ngá»a Ä‘á»™n má»™t chiếc gối ngang thắt lÆ°ng;
- Äứng hoặc Ä‘i lại thẳng lÆ°ng;
- Ngồi thẳng lưng;
Các tư thế xấu cho thắt lưng là :
- Ngồi lom khom lâu;
- Äứng lÆ°ng cúi khom;
- Äứng cúi thắt lÆ°ng khoảng 900 lượm váºt nhẹ, tệ hÆ¡n nữa là là m nặng;
- Äứng lom khom và xoay thân kéo váºt nặng;
- Với tay lên cao là m ẹo thắt lưng v.v...
BS Võ Văn Thà nh (TT Chấn thương chỉnh hình TP HCM)
|
09-09-2008, 12:04 AM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Phần 29
Vẹo cột sống
Vẹo cá»™t sống là má»™t táºt, má»™t triệu chứng lâm sà ng, không phải là má»™t bệnh. Sá»± phân biệt bÆ°á»›c đầu nà y rất quan trá»ng giúp chúng ta hiểu đúng đắn loại biến dạng nà y của cá»™t sống.
Vẹo cá»™t sống nÆ¡i thanh thiếu niên có thể từ nhẹ đến nặng. Các trÆ°á»ng hợp nặng có thể Ä‘Æ°a đến biến dạng lồng ngá»±c, ảnh hưởng chức năng phổi, chức năng tim mạch và ảnh hưởng đến tÃnh mạng. Vẹo cá»™t sống là loại biến dạng khó chữa nhất trong các bệnh cá»™t sống.
Nhìn thẳng cá»™t sống từ sau ra trÆ°á»›c, ta có thể quan sát các biến dạng cá»™t sống, gá»i là vẹo cá»™t sống. Tất cả các loại vẹo cá»™t sống Ä‘á»u kèm theo sá»± mất đối xứng của hai thân ngÆ°á»i khi chú ý đến nếp cổ, vai, đỉnh xÆ°Æ¡ng bả vai... Có hai loại vẹo cá»™t sống là vẹo cá»™t sống chức năng và vẹo cá»™t sống cấu trúc.
Vẹo cá»™t sống chức năng là những ca vẹo cá»™t sống xảy ra thoáng qua, tá»± sá»a chữa, khi nguyên nhân gây ra được Ä‘iá»u trị thì vẹo cá»™t sống biến mất... Các nguyên nhân thÆ°á»ng thấy của vẹo cá»™t sống chức năng là : Hai chân dà i ngắn không Ä‘á»u; tÆ° thế ngồi xấu của các cháu há»c sinh; co rút cÆ¡ vì Ä‘au do tổn thÆ°Æ¡ng thân đốt, Ä‘Ä©a đệm hay cÆ¡ há»c. Vẹo cá»™t sống chức năng không phải là táºt nguy hiểm. Khi giải quyết nguyên nhân thì vẹo cá»™t sống sẽ khá»i.
Vẹo cá»™t sống cấu trúc là vẹo cá»™t sống có kèm theo biến dạng các đốt sống. Các biến dạng thân đốt sống gồm: nghiêng bên, hình nêm, xoay. Biến dạng nà y do khiếm khuyết trong sá»± cấu tạo cá»™t sống trÆ°á»›c khi sinh gây ra hoặc do bệnh lý trong thá»i kỳ tăng trưởng của cháu bé.
Biến dạng xoay là biến dạng khiến thân đốt sống hÆ°á»›ng vá» bên lồi; từ đó sinh ra sá»± mất đối xứng lồng ngá»±c của trẻ. Sá»± mất đối xứng thấy rõ vá»›i lõm sÆ°á»n bên lõm và nhô sÆ°á»n bên lồi là dấu hiệu của vẹo cá»™t sống cấu trúc. Cho bệnh nhân đứng thẳng gối, cúi lÆ°ng, hai tay buông xuôi Ä‘á»u nhau, ta cà ng dá»… thấy hÆ¡n. Äó là triệu chứng Ä‘Æ¡n giản, dá»… tìm nhÆ°ng có tÃnh quyết định. Các bà mẹ nên lÆ°u lý nháºn biết và thỉnh thoảng xem xét lÆ°ng của các cháu.
Nhiá»u bệnh lý khác nhau có thể là m xuất hiện vẹo cá»™t sống. Và i bệnh lý thÆ°á»ng thấy là : dị táºt bẩm sinh cá»™t sống lúc má»›i sinh: bệnh lý não, tủy; nhiá»…m trùng gây liệt; bệnh lý cÆ¡... Ngoà i ra còn có các bệnh lý phối hợp vẹo cá»™t sống và các triệu chứng khác của bệnh đặc thù của bá»™ xÆ°Æ¡ng hay hệ thần kinh cÆ¡. Những trÆ°á»ng hợp vẹo cá»™t sống nà y đặt ra vấn Ä‘á» Ä‘iá»u trị chuyên biệt theo nguyên nhân bệnh lý.
Trong nhiá»u trÆ°á»ng hợp, ta không biết rõ nguyên nhân vẹo cá»™t sống. Vẹo không rõ nguyên nhân chiếm 80% các ca vẹo cá»™t sống. Äây là má»™t bệnh bà ẩn, thÆ°á»ng có tiá»m căn gia đình, yếu tố di truyá»n.
Vẹo cá»™t sống không rõ nguyên nhân xuất hiện trong thá»i kỳ tăng trưởng của cá»™t sống. Vẹo cá»™t sống xuất hiện cà ng sá»›m cà ng có nguy cÆ¡ tiến triển. Tuy nhiên, các Ä‘Æ°á»ng cong vẹo cá»™t sống có thể gia tăng ở tuổi trung niên do lún xẹp hay thoái hoá, đặc biệt sau mãn kinh hay sau khi sinh. Sá»± tăng trưởng cá»™t sống có thể được theo dõi Ä‘á»u đặn bằng cách Ä‘o chiá»u cao trong tÆ° thế ngồi.
Sá»± trầm trá»ng của vẹo cá»™t sống không rõ nguyên nhân tùy thuá»™c và o phần lá»›n và o tuổi xuất hiện của sá»± vẹo lệch.
Có ba thể lâm sà ng thÆ°á»ng thấy:
- Thể ấu nhi: xuất hiện trước ba tuổi.
- Thể thiếu nhi: xuất hiện ở trẻ từ ba tuổi đến dáºy thì.
- Thể thiếu niên: thể nà y Ãt nguy hiểm sau tuổi dáºy thì vì giai Ä‘oạn tăng trưởng còn lại ngắn.
Vẹo cá»™t sống lÆ°ng thÆ°á»ng cho di chứng và biến chứng lồng ngá»±c, tim phổi trầm trá»ng nhất. Nếu thiếu Ä‘iá»u trị thÃch ứng, sá»± phát triển liên tục đến khi trưởng thà nh cuối thá»i kỳ phát triển xÆ°Æ¡ng sống sẽ tạo ra những háºu quả nặng ná» trên các mặt hình thái, chức năng và tâm lý ngÆ°á»i bệnh.
Phòng ngừa vẹo cột sống cho trẻ em
Äiá»u trị bệnh vẹo cá»™t sống rất phức tạp và khó khăn, nhất là bằng phẫu thuáºt, vì thế mục tiêu của xã há»™i không phải chỉ là theo dõi Ä‘iá»u trị các ca đã gặp mà còn phát hiện cà ng sá»›m cà ng tốt các cháu má»›i bắt đầu vẹo cá»™t sống để phòng ngừa táºt vẹo cá»™t sống.
Trong hÆ¡n hai mÆ°Æ¡i năm qua, hÆ¡n 2% các cháu ở tuổi há»c sinh bị vẹo cá»™t sống và hÆ¡n 10% trong số nà y có vẹo cá»™t sống tiến triển. Phần lá»›n là loại vẹo cá»™t sống không rõ nguyên nhân.
Sá»± phòng ngừa luôn luôn cần thiết và quan trá»ng hÆ¡n là điá»u trị đặc biệt đúng cho vẹo cá»™t sống. Các báºc phụ huynh, thầy cô giáo, nhân viên y tế cần lÆ°u ý tìm kiếm định kỳ sá»± biến dạng gù nhô của lồng ngá»±c và cá»™t sống vẹo bằng Ä‘á»™ng tác Ä‘Æ¡n giản là bảo trẻ cúi lÆ°ng và xem từ phÃa sau. Sá»± quan tâm nà y giúp khám phá cà ng sá»›m cà ng tốt các ca vẹo cá»™t sống có nguy cÆ¡ tiến triển ngay từ khi góc vẹo má»›i hÆ¡n 100. Tất cả các ca nà y cần được láºp chÆ°Æ¡ng trình theo dõi định kỳ suốt trong thá»i kỳ tăng trưởng của các cháu đặc biệt các cháu có yếu tố nguy cÆ¡ (tuổi, vị trÃ, biến dạng cấu trúc). Khi phát hiện sá»± yếu tố rõ rà ng của sá»± gia tăng Ä‘á»™ vẹo trên X - quang, ta phải láºp tức Ä‘iá»u trị phòng ngừa ngay không chỠđợi. Nên nhá»› rằng các ca có Ä‘á»™ vẹo nặng trên 900 bắt đầu bằng góc vẹo nhá» 10-200 khi bị bá» qua. Và i biện pháp chá»n lá»c có giá trị trong thá»i gian đầu tiến triển bệnh nhÆ° kéo giãn ban đêm, kéo giãn Ä‘á»™ng cá»™t sống, mang áo nẹp Milwaukee, kÃch thÃch Ä‘iện v.v... có thể phòng ngừa tiến triển vẹo cá»™t sống rốt nếu áp dụng sá»›m. Phải thiết láºp ngay biểu đồ theo dõi tăng trưởng của các cháu định kỳ và theo dõi sát sá»± tiến triển vẹo để can thiệp kịp thá»i.
Nên lưu lý một số điểm sau đây:
- Luôn luôn theo dõi định kỳ sá»± tăng trưởng cá»™t sống của cháu, các bà mẹ dá»… dà ng nháºn ra sá»± mất cân đối của lồng ngá»±c các cháu khi bảo các cháu cúi lÆ°ng và nhìn từ phÃa sau lÆ°ng ra trÆ°á»›c.
- Khi nghi ngá» nên chụp X quang để phát hiện sá»›m vẹo cá»™t sống. Äây là phÆ°Æ¡ng pháp duy nhất hữu hiệu để chẩn Ä‘oán chÃnh xác, do đó các bà mẹ đừng ngần ngại thá»±c hiện.
- Tất cả các ca vẹo cá»™t sống cấu trúc có góc vẹo trên 100 Ä‘á»u cần được theo dõi.
- Mỗi ba tháng phải chụp kiểm tra một lần, nhất là trẻ trong độ tuổi tăng trưởng từ 9 đến 14 tuổi.
- Nếu phát hiện sá»± gia tăng vẹo cá»™t sống thì phải bắt đầu áp dụng Ä‘iá»u trị ngay.
Thông thÆ°á»ng có hai cách Ä‘iá»u trị:
- Äiá»u trị chỉnh trá»±c bằng áo bá»™t được thay đổi lặp Ä‘i lặp lại theo sá»± tăng trưởng thÆ°á»ng gây phiá»n toái vá» mặt tâm lý lẫn thể chất, khiến sá»± hợp tác Ä‘iá»u trị ở tuổi thiếu niên kém.
- Äiá»u trị phẫu thuáºt thÆ°á»ng kèm theo sá»± bất tiện là sẽ giá»›i hạn má»™t số chức năng váºn Ä‘á»™ng của cá»™t sống.
Không có thần dược nà o dá»±ng cá»™t sống thẳng lên. Việc Ä‘iá»u trị phải nghiêm túc, chặt chẽ, liên tục và đầy kiên nhẫn. Cà ng sá»›m phát hiện Ä‘iá»u trị cà ng có hiệu quả.
PTS Võ Văn Thà nh, Sức Khoẻ & Äá»i Sống
|
09-09-2008, 12:05 AM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Phần 30
Gai cột sống
Gai căng: ThÆ°á»ng thấy ở cá»™t sống vùng thắt lÆ°ng do sá»± căng dần Ä‘Ä©a đệm bởi các lá»±c căng (là m việc nặng, ngồi nhiá»u trong tÆ° thế sai...).
Gai nén: ThÆ°á»ng thấy ở cá»™t sống vùng thắt lÆ°ng do sá»± nén ép lên cá»™t sống thÆ°á»ng xuyên vì là m việc nặng quá mức lâu ngà y. CÆ¡ thể thÃch ứng bằng cách là m rá»™ng bá» mặt chịu lá»±c của xÆ°Æ¡ng quanh Ä‘Ä©a sống. Bá» mặt cà ng lá»›n, lá»±c tác Ä‘á»™ng lên Ä‘Ä©a sống cà ng giảm Ä‘i.
Gai nối: Äể bất Ä‘á»™ng tá»± nhiên Ä‘Ä©a sống bị biến đổi do lá»±c tác Ä‘á»™ng hay thoái hoá Ä‘Ä©a đệm, cÆ¡ thể thÃch ứng bằng cách tạo ra cầu xÆ°Æ¡ng cố định Ä‘Ä©a sống. Cầu xÆ°Æ¡ng là m hai thân đốt ká» nhau dÃnh lại có khi vững chắc, có khi không vững chắc.
Gai thà nh sau thân đốt sống: Gặp ở vùng cá»™t sống cổ nhiá»u hÆ¡n ở vùng thắt lÆ°ng, Ãt được lÆ°u ý vì khó nháºn ra trên X-quang thÆ°á»ng quy.
Cốt hóa dây chằng dá»c trÆ°á»›c cá»™t sống trong bệnh viêm dÃnh xÆ°Æ¡ng sống, thấy ở má»™t số bệnh nhân trong Ä‘á»™ tuổi thanh niên.
Các trÆ°á»ng hợp thÆ°á»ng thấy gai xuất hiện là :
- Do là m nặng quá sức.
- Do là m việc trong tÆ° thế sai lâu ngà y, do tiến trình thoái hoá cá»™t sống và đĩa đệm xảy ra nÆ¡i ngÆ°á»i có tuổi.
- Do háºu quả chấn thÆ°Æ¡ng cá»™t sống cÅ©, do lao cá»™t sống cÅ© đã là nh từ lâu.
- Do biến dạng cột sống như cong, vẹo cột sống đã phát triển từ lâu.
Phần lá»›n các trÆ°á»ng hợp bệnh nhân có gai cá»™t sống nhÆ°ng không có triệu chứng gì. Khi chụp X-quang vì má»™t bệnh khác, há» má»›i phát hiện ra. NhÆ° váºy, gai cá»™t sống không phải lúc nà o cÅ©ng gây Ä‘au.
Gai cá»™t sống có thể gặp ở ba nÆ¡i: cổ, lÆ°ng và thắt lÆ°ng. Gai cá»™t sống thắt lÆ°ng thÆ°á»ng thấy nhất, kế đó là gai cá»™t sống cổ và cuối cùng là gai cá»™t sống lÆ°ng. Gai cá»™t sống thắt lÆ°ng thÆ°á»ng gặp ở vùng đốt sống thắt lÆ°ng thấp (TL 3, TL4, TL5). Vùng nà y chịu lá»±c nhiá»u nhất. Gai má»c ra phÃa trÆ°á»›c không ảnh hưởng trá»±c tiếp lên rá»… thần kinh. Gai má»c ra sau có thể là m hẹp lá»— liên hợp và gây chèn ép rá»… thần kinh khi ống sống bị hẹp quá mức. Gai cá»™t sống thắt lÆ°ng thÆ°á»ng gặp ở hai Ä‘á»™ tuổi:
- Tuổi trung niên nếu bệnh nhân đã bắt đầu là m việc nặng từ trẻ;
- Tuổi già do tiến trình thoái hoá đĩa đệm.
à thức giữ gìn tÆ° thế đúng trong khi há»c táºp, sinh hoạt, là m việc hằng ngà y của má»—i cá nhân rất quan trá»ng. Không nên là m việc quá sức mình hay là m việc trong tÆ° thế không tốt trong thá»i gian dà i. Nên thay đổi Ä‘iá»u kiện là m việc hợp lý hoặc sá» dụng các phÆ°Æ¡ng tiện máy móc là m thay các việc quá nặng nỠđể bảo vệ tốt chức năng cá»™t sống cổ, lÆ°ng, thắt lÆ°ng. Các biện pháp vệ sinh lao Ä‘á»™ng phù hợp vá»›i từng nghá» nghiệp chuyên môn và hoà n cảnh là m việc khác nhau cần được chú ý thá»±c hiện.
Không nên quá lo sợ mà phải hiểu rõ gai cột sống để phòng tránh là m gai gia tăng và can thiệp khi hết sức cần thiết.
PTS Võ Văn Thà nh
Viêm cá»™t sống dÃnh khá»›p
Äây là bệnh khá»›p mãn tÃnh thÆ°á»ng gặp ở nam giá»›i (90%), trẻ tuổi (60% dÆ°á»›i 20 tuổi và 80% dÆ°á»›i 30 tuổi). ThÆ°á»ng biểu hiện ở các khá»›p cùng cháºu, các khá»›p cá»™t sống và các khá»›p ngoại biên, hay dẫn đến dÃnh khá»›p háng và cá»™t sống, gây nên tà n phế từ rất sá»›m nếu không được chẩn Ä‘oán và chữa trị đúng.
Có 70% ca bệnh bắt đầu từ từ và 30% diá»…n biến Ä‘á»™t ngá»™t, cấp tÃnh. Bệnh có thể xảy ra sau chấn thÆ°Æ¡ng, nhất là vùng cá»™t sống.
Dấu hiệu ban đầu thÆ°á»ng khó xác định: Ä‘au vùng cá»™t sống thắt lÆ°ng, vùng mông và các khá»›p lá»›n ngoại biên (thÆ°á»ng nhất là khá»›p háng và khá»›p gối). Toà n thân mệt má»i, gầy sút do teo cÆ¡ nhanh, sốt nhẹ; viêm mống mắt; tim rối loạn dẫn truyá»n, hở Ä‘á»™ng mạch chủ nhẹ.
Ở giai Ä‘oạn toà n phát, có viêm các khá»›p ở chi vá»›i đặc Ä‘iểm: viêm ở khá»›p lá»›n (khá»›p háng, khá»›p gối, khá»›p cổ chân...), viêm đối xứng, teo cÆ¡ nhanh. Viêm cá»™t sống (cổ, lÆ°ng, thắt lÆ°ng) thÆ°á»ng xuất hiện muá»™n hÆ¡n. Váºn Ä‘á»™ng bị hạn chế do giảm Ä‘á»™ giãn cá»™t sống và lồng ngá»±c; teo khối cÆ¡ cạnh cá»™t sống là m cá»™t sống nhô ra sau; viêm khá»›p vùng cháºu hai bên.
Bệnh tăng dần sẽ dẫn đến dÃnh và biến dạng toà n bá»™ cá»™t sống và hai khá»›p háng. Äến lúc dÃnh hoà n toà n, bệnh nhân sẽ hết Ä‘au. Nếu không được chẩn Ä‘oán sá»›m và điá»u trị đúng, các khá»›p sẽ dÃnh ở những tÆ° thế xấu, gù vẹo nặng, chân co quắp (dÃnh khá»›p háng) không Ä‘i lại được. Biến chứng của bệnh là m suy hô hấp, tâm phế mãn, lao phổi, liệt hai chi dÆ°á»›i (do chèn ép tủy và rá»… thần kinh).
Äiá»u trị: Có thể dùng thuốc kháng viêm không có steroid (nhÆ° Phenylbutazone, Indomethacin, Diclofenac, Naproxen), thuốc giãn cÆ¡ (Myonal, Coltramyl, Surdalud, Valium) Dùng Sulphasalazin 2 g hà ng ngà y trong 2-5 năm, có tác dụng tốt đối vá»›i các khá»›p ngoại biên (háng, gối).
Song song, bệnh nhân phải táºp váºn Ä‘á»™ng sá»›m và kiên trì nhằm chống dÃnh khá»›p, chống tÆ° thế xấu.
Khi bệnh tiến triển, phải để khá»›p ở tÆ° thế cÆ¡ năng, nằm ngá»a trên ván cứng, chân duá»—i thẳng, không gối, không kê Ä‘á»™n khá»›p gối, váºt lý trị liệu, bÆ¡i lá»™i, phục hồi chức năng, xạ trị...
PTS Bs Lê Anh The
|
|
|
Từ khóa được google tìm thấy
|
ãâàðäèÿ, áèëüÿðä, àëòûí, êîìïüþòåð, êóðñû, erytromycin250mg, êðàñíîÿðñê, ïàëüòî, ïåòåðáóðãà, íàöèîíàëüíûé, îáðàçåö, ìèòñóáèñè, ìèöóáèñè, ìîíèòîð, mót rặn, òðàíññåêñóàëû, sÆ°c khoe con ngÆ°Æ¡i, thuốc difrarel e |
| |