Tuyển tập truyện ngắn

Chị Dâu
Tác giả: Hoàng Tuấn

"Chị đã mất, chú về ngay." Sau chuyến đi công tác ở thành phố Hồ Chí Minh về, bức điện của ông anh trai như một cú sét làm tôi bàng hoàng.

Là con trai út trong một gia đình đông anh em, sự ra đi mãi mãi của những người trên là lẽ tự nhiên. Nhưng cái tin về người chị dâu cả mất đi là điều tôi không bao giờ ngờ tới. Không ai có thể quen được với sự vắng bóng của những người thân yêu. Với tôi, từ khi còn thuở ấu thơ, chị là người chị gái, người mẹ, là cô tiên dịu hiền với những khả năng vô biên, là người không thể vắng bóng trong cuộc đời...

Tôi vội vã lên chiếc xe sớm nhất về quê. Chiếc xe khách ì ạch đỗ tại chợ huyện, tôi quầy quả xách túi, thả bộ trên con đường về làng. Quê tôi nghèo, nằm ven sông Hồng, lại là vùng đất giữa, mỗi lần đi chợ phải dậy từ tờ mờ sớm. Tôi bồi hồi đếm từng bước chân. Nhớ đến ngày nào vẫn hay theo chị đi chợ. Mẹ tôi bảo: "Mày theo chị làm gì cho quẩn chân?."

Tôi thì cứ nhõng nhẽo đòi theo. Còn chị thì cưng chiều tôi nhất nhà, sẵn sàng đáp ứng những đòi hỏi rất trẻ con của tôi. Chị gánh trên vai một gánh khoai nặng mà vẫn đi nhẹ nhàng, miệng nhai trầu bỏm bẻm. ở quê tôi, các cô gái đã có chồng rồi đều ăn trầu. Có lần đi chợ sớm, tôi gà gật, lẽo đẽo chạy theo chị. Tới lúc tôi mỏi chân theo không kịp, chị cõng tôi trên vai và tôi thì ngả đầu trên bờ vai chị, ngủ ngon lành cho tới chợ.

Sau này lớn lên, dù đã đi dọc ngang đất nước, mỗi khi bước chân trên con đường đê về làng, lòng tôi vẫn hối hả, gấp gáp, tưởng như mình bé lại. Với tôi, làng quê gắn bó với những kỷ niệm thuở ấu thơ, gắn bó với hình ảnh chị. Người phụ nữ mảnh mai luôn nhai trầu tươi rói, có sức mạnh dẻo dai đến kỳ lạ và tấm lòng mộc mạc thơm thảo như khoai, sắn. ít ai thấy người phụ nữ tần tảo ấy ngơi tay từ sáng cho đến tối khuya.

Không, tôi không tin. Những người như chị không thể mất. Chỉ chút nữa thôi khi về đến nhà, tôi sẽ gặp lại chị đứng ở đầu ngõ với câu hỏi muôn thuở: "Chú đã về đấy ư." Câu hỏi quen thuộc thay cho lời chào của chị không tỏ ra vồn vã, không khách sáo nhưng âm điệu của giọng nói bao giờ cũng làm khóe mắt tôi cay cay. Tôi biết, từ trong nhà chị đã nhìn thấy tôi từ xa, chị ra đón tôi ở cổng để tỏ nỗi vui mừng bằng một câu hỏi rất mộc mạc. "Khoai luộc và mật ong phần chú trong chạn ấy."

Lần nào cũng vậy chưa cần hỏi thăm, chị đã có một thứ gì đó phần tôi. Khoai lang là đặc sản vùng quê tôi, củ lớn, vỏ đỏ au, khoai luộc lên, bẻ ra bở tơi, hạt lấm tấm mịn màng như hạt phù sa, ăn vào ngon ngọt như tấm lòng thơm thảo của người dân quê. Tuy đã được nếm nhiều món cao lương mỹ vị ở đời nhưng bao giờ tôi cũng ăn không biết chán món khoai lang chấm mật ong chị dành phần tôi.

Với chị, tôi luôn luôn vẫn là đứa em bé bỏng ngày nào. "ăn xong đi tắm đi, quần áo để đấy chị giặt cho." Câu nói ấy sao giống của mẹ tôi thế. Mẹ tôi và chị, hai người phụ nữ gắn bó với nhau, giống nhau kỳ lạ.

Cây đa đầu làng như một già làng với bộ râu tua tủa quanh thân đã chờ đón tôi từ đằng xa. Bóng đa mát rợp một khoảng đất rộng lớn, chồm ra cả những thửa ruộng mới cấy. Cây đa cổ kính khiến mỗi lần tôi đi qua phải dừng lại một phút như để trút hết bụi trần trước khi trở lại là đứa con của dân làng. "Chú đã về đấy ư?"

Tiếng gió thoảng qua như tiếng chị khiến lưng tôi ớn lạnh. Ngôi mộ của ai nằm kia mà còn nguyên mầu đất, vòng hoa chưa kịp héo. Không lẽ chị tôi nằm đấy ư? Không, tôi không tin, chỉ ít phút nữa về đến nhà chị sẽ đón tôi ở cổng như những ngày nào. Tôi tập tễnh bước lòng thầm mong bức điện kia chỉ là sự lầm lẫn.

"Chú về đấy ư?." Lòng tôi run lên, chân tôi muốn khụy xuống khi đón tôi không phải là chị mà là anh trai. Như một sự vô tình anh lặp lại câu hỏi của chị mỗi khi tôi về. Hay giờ đây anh thay chị thể hiện tình cảm mộc mạc với đứa em trai? Tội nghiệp, mới đó mà anh tôi đã già xọp, lưng còng xuống, đôi mắt ngơ ngác như gà lạc mẹ. Anh vẫn chưa quên với sự thiếu vắng bóng hình chị.

Anh nắm lấy tay tôi, mái tóc bạc trắng rung rung "Chị mất rồi em ơi, khổ anh quá."

* * *

Ngày ấy, tôi còn nhỏ xíu, tôi ngạc nhiên thấy hôm ấy nhà tôi ai cũng bận rộn, vui vẻ, tôi nhõng nhẽo bám theo anh trai, khuôn mặt tươi rói trong bộ quân phục mới. Mấy hôm trước nghe anh nói sắp vào nam chiến đấu, mẹ đã khóc suốt. Vậy mà, sao hôm nay cả nhà vui thế?

Anh cười dí tay vào trán tôi: "Em sắp có chị dâu." Tôi nhăn mặt. Tôi không thích chị dâu. Trong ý nghĩ tôi, hình ảnh mụ dì ghẻ độc ác, người con dâu nanh nọc trong các câu chuyện kể còn vương vấn. Vả lại không có chị dâu thì tôi đã có khối anh chị rồi. Khác với trí tưởng tượng của tôi. Chị dâu tôi như một cô bé mới trưởng thành. Dường như chị mới bỏ chơi chuyền, chơi ô ăn quan để đi lấy chồng. Ngày ấy anh tôi 22, còn chị tôi 18 tuổi, ngay ngày đầu chị đã là cái cớ để chúng tôi trêu trọc. Buổi sáng đầu tiên ở nhà chồng, từ trong buồng bước ra, nhìn thấy ba mẹ tôi ngồi ở bàn uống nước, chị nhanh nhảu:

"Cháu chào hai bác, hai bác mới sang chơi ạ." Rồi sực nhớ ra, chị mắc cỡ chạy vụt vào bếp. Ba tôi thì cười, còn mẹ tôi thì lắc đầu: "Con gái gì mà vô ý," chỉ có vậy mà chị ngồi dưới bếp khóc suốt. Sau đó ba ngày, anh tôi đi biền biệt. Trong nhà, ba tôi là người hay bênh vực chị nhất. Còn mẹ tôi thì vẫn hay xét nét những ngày đầu như những bà mẹ chồng nhà quê.

Tôi ngồi xuống bậc cửa, lòng thổn thức. Mới đấy mà đã hơn 30 năm, chị gắn bó với gia đình tôi, đồng cam cộng khổ. Quê tôi đồng đất ít, gặt được đấu thóc phải đổi cả đấu mồ hôi. Ba mẹ tôi ngày càng già yếu, đông con. Chị là lao động chính, suốt ngày quần quật ngoài đồng. Chiều về lại túi bụi việc nhà. Riêng việc quét dọn và chăm sóc lũ em chồng là chúng tôi cũng khiến chị mệt nhoài.

Chúng tôi sắp hàng chờ chị dội từng gáo nước, tắm cho từng đứa, dỗ dành lúc đi ngủ, lúc giành ăn. Tới bữa cơm, sáu đứa tuổi ăn tuổi lớn cứ rào rào như tằm ăn rỗi. Chị ngồi ở đầu nồi xới cơm, chúng tôi cứ nhấm nháy nhau, thi nhau ăn cho thật nhanh để chìa bát cho chị xới. Đến khi chúng tôi đã ăn no thì chị chưa xong một bát và nồi cơm đã cạn đáy. Có lần tôi phát hiện trong túi áo chị có một cục cơm cháy. Tôi dọa chị sẽ mét mẹ. Chị đã ôm lấy tôi và... khóc. Sau này tôi mới hiểu, mỗi bữa cơm chị chỉ kịp ăn xong một bát thì cả nhà đã ăn xong, không dám ngồi đến cuối bữa, chị phải cất cơm cháy vào túi để ăn dần.

Tôi cũng có biết đâu rằng bao đêm, chị khóc âm thầm trong cảnh chồng xa vắng, chịu những lời trách móc, những quan hệ họ hàng phức tạp. Con dâu trưởng họ, với làng xóm đó là một "chức danh" chỉ có trách nhiệm nặng nề. Từ giỗ chạp, đình đám cho đến chăm sóc gia đình nhà chồng, mọi việc đều do tay chị lo liệu với một sự hy sinh âm thầm vô bờ bến. Chúng tôi lớn lên, dựng vợ, gả chồng, cũng có chị.

Cha mẹ tôi già yếu mất đi cũng chị lo toan. Dường như những biến cố lớn lao trong gia đình tôi, những lúc khó khăn nhất, bao giờ chị cũng là người đứng ra đương đầu với một thái độ tự tin, bình thản. Coi như đó là trách nhiệm chính của chị. Trong bức tranh toàn cảnh của gia đình tôi nếu không có chị, chắc hẳn bức tranh ấy sẽ mờ nhạt lắm.

Một lần, hồi cha tôi đã mất, tôi về thăm quê giữa lúc làng tôi đang mất mùa. Mẹ tôi đã hơn 70 tuổi. Thấy tôi về, chị mừng rỡ mổ một con gà, một con gà duy nhất còn đang đẻ. Mâm cơm chỉ có ba người, nồi cơm phía trên độn toàn là khoai.

Chị xới hai bát cơm cho tôi và mẹ, giành cho mình toàn khoai. Tôi ngạc nhiên: "Các cháu đâu hết rồi?" "Ôi chúng nó ăn no đi học hết rồi." Khi chị đi xuống bếp, mẹ tôi mới nói: "Tội nghiệp con mẹ cả. Suốt một tháng nay có bữa nào nên mâm, nên bát đâu. Cả nhà chỉ có mỗi mình mẹ là được ăn cơm, còn mẹ con nó toàn ăn khoai, ăn ngô. Mẹ bảo nó: "Ráng mà ăn uống có sức khỏe còn nuôi con. Mẹ già rồi, ăn uống thế nào cũng được, chết cũng chả sao.

Nó bảo: Bà chỉ nói linh tinh. Bà còn sống ngày nào, chúng con còn nhờ ngày ấy. Nó nói vậy, chứ mẹ có giúp gì được cho nó nữa đâu...." Nói rồi bà khóc. Miếng cơm nghẹn đắng trong cổ tôi. Tôi đã nghe chuyện xưa có người con dâu cắt thịt mình nuôi mẹ chồng. Nhưng đó chỉ là truyền thuyết. Còn chị dâu tôi...

Khi mẹ tôi sắp mất, con cháu về đông đủ cả. Chúng tôi xúm quanh giường, chờ xem bà có trối trăn điều gì. Mẹ tôi nhìn qua con cháu một lượt rồi hỏi: "Mẹ cả đâu?." Đợi cho chị tất tả từ dưới bếp chạy lên, bà mới nói: "Các con phải thương yêu nhau, nghe lời chị cả. Nó thay mẹ." Rồi bà xòe bàn tay nhăn nheo ra bảo chị: "Con nhổ một miếng nước bọt vào tay mẹ đi, mẹ đỡ nhớ con." Một giọt nước mắt lăn trên thái dương, rồi mẹ tôi nhắm mắt.

Cho dù ba tôi trước kia hay trách mẹ tôi xét nét con dâu nhưng cho đến lúc chết bà vẫn là người thương chị nhất. Phải chăng sự đồng cảm phận làm dâu của người phụ nữ suốt đời hy sinh vì chồng con khiến bà hiểu và thương chị nhưng không nói ra?

* * *

- "Chị chú bị u ác tính, đau có ba ngày rồi mất!."

Tối đó dưới ánh đèn hiu hắt, anh tôi kể, khuôn mặt của ông đại tá già suốt bao năm vào sống ra chết vẫn chưa hết nỗi bàng hoàng trước sự ra đi mãi mãi của vợ.

- Tôi nghĩ lại mà ân hận quá chú ạ. Suốt hơn ba mươi năm tôi chỉ quen với sự hy sinh âm thầm của cô ấy. Tới lúc chị chú đau tôi vẫn chủ quan bởi trong ý thức tôi, chưa bao giờ nghĩ rằng cô ấy có thể ốm. Cho tới lúc bệnh viện họ trả về, tôi mới cuống lên, chả biết làm gì nữa. Trước lúc mất cô ấy tỉnh táo lắm gọi tôi ra giường bảo: "Mình nằm xuống đây với em, có chuyện này, em muốn nói với mình."

Tôi chiều ý nằm xuống cạnh cô ấy. Vợ chồng già, con cái lớn hết rồi, còn âu yếm gì nữa. Nhưng cô ấy cứ ôm chặt lấy tôi hồi lâu rồi nói:

"Mình à, suốt chừng ấy năm là vợ chồng, mình có giận em điều gì không?." Tôi lắc đầu mà trong lòng chỉ muốn khóc thật to. Làm sao tôi có thể giận cô ấy trong khi cô ấy đã thay tôi gánh vác mọi việc lớn nhỏ trong nhà từng ấy năm. "Em không qua khỏi được đâu. Em chỉ ân hận không chăm sóc được mình lúc tuổi già. Em có mong ước cuối cùng này, nhưng nói ra mình đừng cười em nhé."

Thề có trời đất, lúc ấy tôi sẵn sàng làm bất cứ việc gì để đáp ứng được mong ước cuối cùng của cô ấy... Tôi đã vào sống, ra chết, đã có quyền cao chức trọng, đã ra nhiều mệnh lệnh... làm sao lại không thực hiện được ước nguyện cuối cùng của vợ?

Vậy mà tôi đã xụm xuống, tưởng như chết giấc khi nghe cô ấy nói: "Em chưa bao giờ được nghe mình nói "Anh yêu em" cả." "Nhưng lúc nào tôi cũng yêu mình. Tôi có điều gì không phải với mình đâu?." Tôi lắp bắp. "Em biết mình thương em, mọi người thương em. Trước kia còn trẻ, mình đi biền biệt, đến khi về thì đã già rồi.

Nhưng em vẫn muốn nghe một lần mình nói câu ấy." Nói rồi cô ấy ngượng ngùng áp mặt vào vai tôi khóc. Còn tôi, tôi không thể khóc được nữa. Lòng tôi tê tái đau đớn. Tôi lấy chị chú chưa kịp yêu đương, chỉ vài lần biết mặt. Đang ở trong quân ngũ lại chiến tranh ác liệt. Trước khi đi nam gia đình bảo lấy vợ cho cha mẹ yên tâm.

Mình hồi ấy còn trẻ thấy nói lấy vợ cũng thinh thích. Thấy cô ấy cũng hay hay con mắt. Thế là cưới. Về sống với nhau mới nảy sinh tình cảm, mới yêu thương. Nhưng tôi đi suốt năm, suốt tháng, mỗi lần về phép vợ chồng lại thấy ngượng ngùng như lần đầu mới gặp.

Đến khi vợ chồng mới quen hơi, bén tiếng thì lại hết phép. Khi về hưu được ở gần nhau thì đã thành bà, thành ông rồi. Còn âu yếm, anh em như lúc trẻ thế nào được nữa. Vả lại tôi quen tác phong quân sự rồi cứ nghĩ vợ chồng sống có nhân, có nghĩa là đủ. Cần gì lời nói. Tôi đã làm chính trị trong quân đội ba mươi năm trời, đã làm đến chức đại tá, tưởng đã hiểu về con người. Vậy mà cuối cùng vẫn chỉ là một lão già đầu trọc, chả hiểu gì về phụ nữ, về vợ mình cả.

Hơn ba mươi năm chị chú mòn mỏi chờ chồng, vất vả hy sinh âm thầm chỉ mong ước nghe một câu dịu dàng khen ngợi của chồng. Và suốt đêm đó tôi cứ ôm lấy cô ấy mà thì thầm mãi câu: "Anh yêu em." Lần đầu tiên trong đời tôi mới nói được câu ấy và cũng là lần đầu tiên tôi mới hiểu thế nào là tình yêu, tình chồng vợ.

Tôi cứ ôm lấy cô ấy mà kể lan man. Những điều mà lẽ ra tôi phải nói ra ba mươi năm trước. Sáng ra tôi mới nhận thấy thân thể cô ấy đã cứng lạnh, đôi môi phảng phất một nụ cười, bàn tay nắm chặt chiếc lược đã mòn vẹt. Chiếc lược làm bằng xác máy bay tôi tặng cô ấy ngày cưới. Và đấy cũng là món quà duy nhất trong đời tôi tặng vợ...

Anh tôi khóc, nước mắt ràn rụa trên khuôn mặt héo hắt, mái tóc bạc trắng rung bần bật. Không có gì khổ não hơn trước cảnh một ông già khóc vợ. Khóc khi hiểu ra giá trị thực của tình yêu, khi nó không còn nữa. Khóc cho nỗi ân hận xót xa trước những lỗi lầm mà mãi mãi không lấy lại được. Tôi lập cập thắp nén nhang trên bàn thờ chị, đứng tựa lưng vào tường. Nhưng đâu phải chỉ mình anh tôi có lỗi.

Sự xa cách, cuộc chiến tranh đã cuốn hút tâm trí con người. Nó bắt buộc người ta phải dồn nén tình cảm cá nhân, tạm gác một bên những mong ước đời thường. Cuộc chiến tranh đã làm bao người ngã xuống, để lại bao nỗi đau và cuộc chiến ấy cũng tạo nên biết bao những anh hùng. Nhưng phía sau những anh hùng ấy là những người phụ nữ như chị dâu tôi. Họ yêu thương, mòn mỏi trông chờ, hy sinh tất cả. Họ không cần đến những tấm huân chương, những chức vị mà chỉ ước ao một câu nói dịu dàng của người chồng...

Cuộc Đi Dạo Tình Cảm
Tác giả: Nguyễn Đình Khánh

Bấy giờ là một buổi sạng Người con gái cùng nụ cười của nàng như giọt nước long lanh vẻ tươi mát và dịu dàng của trời đất Nụ cười nào đó, cánh môi là nỗi tình cờ, con mắt là lòng trống không vô thực Nàng chỉ là một nét họa trừu tượng Lúc bấy giờ, tôi hiểu ra, tôi bằng lòng nhận lời đi dạo với nàng.

Cuộc đi dạo khởi đầu bằng những bước chân bình thản, băng qua cánh cửa mở, khép lại, căn nhà đã ở sau lưng cùng hàng rào dâm bụt Con đường trước mặt Tiếng chân của người con gái thánh thót trong cái ngắn ngủi thất thanh của tấm lòng hoang mang vô bờ Như thế đó, và nàng nói, nàng nhìn phía trước nàng mở thật to mắt, nàng nói

Lần đầu tiên thấy chú, thấy chú đứng lơ đãng mà bối rối, trời buổi ấy thì quá lạnh, chụm hai tay thở phào rồi áp vào mặt mà còn run, thấy chú đứng nhìn những bức tranh treo trên tường, nhìn mơ màng như không thấy gì, bấy giờ Nhị ngồi ở góc phòng, trong cái chổ nhiều bóng tối nhất, nhìn chú đứng ở đằng kia, đã định mấy lần đứng dậy, đứng hẳn dậy cho chú nhìn thấy Nhị, chú thấy không, lần đầu tiên ấy cũng đã không tự nhiên rồi.

Thấy chú ù lì, nghĩ sẽ không bao giờ thương chú được, sẽ mãi mãi không nói một lời với chú . Định mệnh, phải nghĩ như thế để tự cắt nghĩa cho mình, Định Mệnh cả, chú đừng chối, bửa đó chú bối rối thật, chú không quen đời sống ở đây, chú không quen căn phòng quá sang, quá rộng nên giam chú bằng những bức tường cao lớn, nên làm vướng bận chân tay chú bằng những đồ vật chưng bày, nhưng còn Nhị, chú có biết là chú thay đổi cả một đời Nhị không ?- Phải đó, nhìn chú, khi ngồi khuất ở góc phòng, trong chổ nhiều bóng tối nhất, nhìn chú đứng lơ đãng, vững chải mà cô đơn, bình an mà bất trắc, Nhị chợt thấy cái ý niệm vào dòng tu của mình tan tành.

Nhìn sang mái tóc ngắn, cái gáy trắng vô tội, tự nhủ: chỉ là cơn mê sảng của tình cảm Con đường nhựa đen thật sach. Gió thổi trên những cành thông cao hai bên đường, những trái thông màu nâu rơi trên cỏ xanh, những khóm hoa quì màu vàng quí phái, nỗi vui bập bùng trong không khí thở, vừng trán nhăn cũng lay động niềm hồn nhiên . Đi lên cái dốc, nằng ngược chiếu vào măt, người con gái đi những bước chân chim sẻ Nàng đi những bước chân chim sẻ và nàng nắm bàn tay người đàn ông cạnh nàng

Mỉm cười . Tôi gỡ những ngón tay nhỏ bé ra khỏi tay mình.

Đừng chú, để cho Nhị nắm lấy tay chú . Chỉ còn buổi sáng này thôi, chiều chú đã về, chiều, Nhị đã vào lại trong đó Trong đó Chú không thể tưởng tượng ra được đâu Muốn có chú một buổi sáng đầy như cả đời người Hãy chiều Nhị, đưa tay cho Nhị nặm Chú không thương Nhị chút nào ư ?

Mặc những người đi đường nhìn, kệ lũ bạn cháu Đêm nay, trong phòng ngủ, thế nào chúng nó cũng hỏi Nhị, thế nào cũng hỏi mày đi với ai, người đàn ông đó từ đâu đến, bồ của mày phải không..Nhị sẽ mỉm cười, không nói gì cả Nhị sẽ giữ nguyên niềm ngây ngất này cho đến khi dù cố gằng tưởng tượng đến bao nhiêu cũng không biết chú làm gì, với ai, ở đâu...

Bàn tay nhỏ bé, lạnh và run, như con mèo con .

Làm sao được. Nào ích chi những trí nhớ của người khác dự vào đời mình? Nào ích chi những kỉ niệm cố tạo để làm giàu thêm quá khứ ?

Nhưng cũng không thể nào quên Không thể nào quên đêm đầu tiên ngủ lại căn nhà sang trọng ấy, không thể nào quên căn phòng có những cánh cửa mở ra khu vường trồng hoa và cỏ, những đóa hoa rực rỡ, mướt như nhung, ban đêm, nhìn ra khung cửa kính thấy lấp lánh những hạt sương trằng dưới ánh trăng.

Buổi tối nẳm xuống, lần chăn ấm và thơm đắp ngang người, bật ngọn đèn nhỏ trên đầu giường, giở tờ báo, đọc những hàng tin, trí óc ráo hoảnh, cho đến khi ngẩng đầu lên, bắt gặp một khuôn mặt bên kia cánh cửa kính ngó vào Khuôn mặt không còn trẻ thơ, mái tóc uốn úp vào, cái cẳm xinh và đôi mằt mở lớn đứng bất đông.

"Nhị đó ư ?"

Phải, không thể nào quên buổi tối ấy, buổi tối nhận ra mỉnh làm đối tượng cho một nhầm lẫn, một ngộ nhận.

Khi đứng dậy, đến gần nơi cửa, hỏi lần thứ hai : "Nhị đó ư ?," thì người con gái áp tay lên mặt kính, ra dấu đửng mợ Đừng mợ Bàn tay ấn vao mặt gượng , trắng bệch không còn giọt máu . Sau lưng người con gái là khu vườn ướt đẫm ánh trăng hạ tuần Đêm quá yên lặng, ngôn ngữ lúc bấy giờ bị sự thanh tịnh lấn át . Đứng trước mặt cô gái, cách một tấm gương, thấy mình hoang mang trong một nỗi nhẹ nhàng không thực tại, cho đến khi bàn tay nàng lay động, xoa trên mặt kính và đôi môi mấp mấy không nghe gì cả, chú không nghe gì cả, chú không đoán ra Nhị nói gì, có thật Nhị đang nói vối chú ?

và bóng người con gái chạy vụt đi.

Buổi sáng dậy thật sớm, ngồi yên tĩnh trên giường, mở mắt ráo hoảnh nhìn ra cửa Nhưng người con gái không trở lai. Buổi ăn sáng, giữa muỗng và nĩa, người con gái ngồi đối diện ở đầu bàn bên kia, tóc cột lại, áo len đỏ, vửa ăn vửa hát nho nhỏ trong miệng. Khuôn mặt thì bình thản như khuôn mặt vợ chồng người bạn, cha mẹ người con gái.

Chú đừng cười . Nhị đã bao lần nghĩ lại, bao lần nhớ lại hết những chi tiết của từng ngọn ngành tình cảm trong đêm đầu tiên gặp chu.ù Khi buổi tiệc đã tàn, mọi người trở về phòng, mọi người rút đi như nước triều rút xuống, còn lại căn phòng khách bơ vơ với những đồ vật bềnh bồng trôi nổi, thì Nhị ở lại, một mình .

Một mình cùng với nỗi bàng hoàng về sự đổi thay vừa chợt đến trong đời mình . Làm sao chú hiểu được phút hoá thân bi tráng của một dòng sông Nhị ngồi đó, cho đến một lúc, như một cử động vô hồn, đứng dậy. Mở nhạc. Tắt đèn .

Một khúc thánh ca. Giọng người da đen khàn đục cơn đau vùi không dứt. Bóng trăng thì lạnh lùng ngoài kia. Lúc bấy giờ, Nhị cũng lạnh. Tiến đến chỗ chú đã đứng, chú đứng lơ đãng mà bối rối, làm sao cắt nghĩa cái ấn tượng ấy hả chú ?

- Tiếng chân gõ xuống nền gạch hoa . Nhị như con mèo hoang sợ hãi trốn chạy tiếng động của mình . Cho đến lúc Nhị dừng lại trước tủ rượu, vô hồn, mở chai, rót tràn ly, cầm trên tay.

Màu rượu vàng óng ánh, những giọt rượu sau buổi tiệc tàn bi thảm như những xót xa đầu tiên của đời mình Nhị đứng như thế, cầm ly rượu trên tay, phải chi có một người ở cạnh - chú chẳng hạn, thì Nhị đã nhờ uống giùm . Nhưng lúc đó Nhị chỉ một mình .

Cuối phòng có tấm gương hình thuẩn soi bóng Nhị thấp thoáng cánh áo trắng trong bóng mờ Mới nhớ ra mình mười sáu tuổi, mới nhớ ra bao năm ở nội trú trong trường, mới nhớ ra bao nhiêu ẩn ức và đam mê không đạt hoặc không có trong tuổi của mịnh Và nước mắt chợt lăn. Ly rượu đầu tiên trong đời cùng giọt nước mằt ấy . Vị đắng cay và nồng làm tê lưỡi và rùng mình . Nhìn vào gương , chỉ còn thấy một cô gái bất hạnh và bi thảm vùng vẫy giữa những đôi mắt kẻ khác . Và như kẻ nhập đồng bóng, ly rượu thứ hai, thứ ba rót ra và uống cạn . Lúc bắt đầu choáng váng là lúc thấy mình sáng suốt nhất, mới hiểu ra cái trống không vô nghĩa, cái giả dối quen thuộc vây quanh nhìn bao nhiêu năm, mới thấm thía cái tan tành của ý nghĩ sẽ vào giòng tu .

Và chính lúc ấy, mới thấy hiện ra giữa các khuôn mặt xa lạ của cha mẹ, bạn bè, chú như một gần gũi cứu vớt. Nước mắt lưng tròng, Nhị chạy qua những căn phòng mở từng cánh cửa, đóng từng cánh cửa, bối rối đến nổi chiếc áo len choàng rơi đâu mả không hay - chạy một mạch đến phòng chú .

Bấy giờ chú đang cúi xuống tờ báo và chú thật đẹp . Chú đừng cười . Chú đừng hỏi tại sao . Nhìn thấy một người đàn ông đẹp cũng hiếm quý như nhận một phép lạ tình cờ không cầu xin Phép lạ chỉ đến trong một thoáng ,rồi biến mất , còn lại chăng chỉ là nổi ngửa nghiêng của lòng mình . Hơi thở bấy giờ nồng nàn, đau đớn Chính lúc đó, Nhị muốn ôm lấy chú, gục đầu vào ngực chú, và ngủ, ngủ một giấc bình an. Hay vĩnh viễn cũng được .

Đứng như vậy cho đến khi chú nhìn thấy Nhị , khuôn mặt ngẩng lên bỡ ngỡ, đôi mắt mở lớn đen thẳm. Thấy đôi môi chú mấp mấy, chú nói gì đó , tiếng nói lọc qua tấm kính dầy và Nhị chẳn nghe thấy gì . Chú đứng dậy, đến gần khuôn cửa, lặp lại, không có tiếng nói, chỉ có đôi môi mấp mấy cử đông.

Nhị bỗng kinh hoàng bởi tự nhiên thấy chú như con cá, con cá đang đớp mổi trong chậu gương nước trong. Phải đó, chú như con cá buồn bả đang lừ đừ bơi trong chất lỏng tràn đầy ngột ngạt bên kia, còn Nhị đứng bên này, trong một đời sống khác. Nỗi sợ hãi kéo đến như bàn tay áp lên mũi làm ngạt thở cùng với nỗi im lặng của đêm đè nặng trên vai. Nhị phải vịn tay mà đứng, tê điếng cảm giác, hãi hùng từng tế bào trong cơ thể . Không thể nào nhớ lại hết, không thể nào hiểu cái sức lực đẩy Nhị chạy về phòng với đôi chân lẩy bẩy, luýnh quýnh ấy, chỉ nhớ , cho đến khi gục đầu trên đống chăn gối quen thuộc, Nhị vẫn còn tỉnh táo, tỉnh táo để kêu thầm: "Rượu đã ngấm, ta say đây!..."

Người con gái cười . Tiếng cười ròn tan. Cánh tay trắng như cánh huê. Chiếc áo ấm màu hồng tươi vui như nặng Tiếng cười tinh nghịch đuổi nhau chạy dài trên thảm cỏ . Đi xuống ngọn dốc . Dãy nhà dưới đồi ngó lên bầu trời, những mái ngói đỏ và những hàng cây mimosa quanh nhà cùng những nhánh lá bạc ngả nghiêng trước gió . Mặt hồ ở trung tâm thành phố ủ rũ như con mắt già .

Người con gái giơ tay chỉ xuống hồ . Thành phố của nghỉ ngơi, thành phố của tuần trăng mật . Thôi , Nhị không nhắc lại nữa . Không có gì đáng nói . Dù thế nào, những ngày có chú , Nhị đã sờ được đời sống của mình . Từ bấy giờ , đã biết cách bắt đầu . Tất cả tuỳ lần đó . Phải không chú .

Một thành phố thanh bình . Bóng im của mùa hạ dưới những gốc cây xao xuyến gió thổi và lá rụng . Chuyến xe lam chạy ngang và những đôi mắt nhìn lui. Những cánh cửa mơ hồ mở ra bầu trời , đôi mắt nhìn chợt mất hút như đuối sức giữa dòng sông chảy nhanh mà bờ không thấy.

Tôi bị lôi cuốn theo cơn lốc . Như hòn cuội lăn trên đường , tiếng dội thất thanh một nỗi dửng dưng nào đó, không còn nhớ , đã quên , đã như những căn nhà ấu thời . Gần nửa đời người, những sợi tóc bạc ẩn nấp đâu đó như những lo sợ vu vơ .

Chú, chú, đi quanh ngọn đồi này là đến trường . Chiều, chú về . Chiều, Nhị sẽ vào trong đó, nhưng giờ, muốn chú hãy ghé vào với Nhị .

Có nhiều lúc, một người phải nhờ đôi mắt của người khác nhìn vào đời sống của mịnh Giống như những ước mơ thường gởi lên trời : nếu không có trời thì cũng chẳng có ao ước . Chú cười Nhị lý luận ? Kìa, chú thấy dãy nhà trên đồi chưa, đứng ở đây, nhìn lên, nhà bị đồi thông che. Đêm, khi dãy giường nội trú đã tắt hết đèn, Nhị ngồi dậy, nhìn ra trời, trời quá lạnh và sao sáng rực . Một ngôi sao băng, mở một cúc áo, nói một lời ước . Như một thói quen của những đêm mùa thu. Chú có bao giờ ước mơ?

Mỉm cười một mịnh Trăng sao và một thành phố cũ, những bè bạn cũ và những xao xuyến cụ Tất cả đều không còn, và ai còn nhớ ? Những người sống biệt tăm và kẻ đã chết mất hút, chỉ còn lại những tiếng sóng vọng về trong giấc ngủ bất an. Tiếng sóng nào vẫn mãi mãi dội vào ký ức?

Dừng lại tần ngần trước lối vào . Người con gái nắm lấy tay, kéo đi . Chú, vào với Nhị, đi một vòng rồi ra ngay. Con mắt ngó lui, riềm mi dài cong, đôi mắt đẹp ngây thơ tội lỗi . Bước theo, tiếng sỏi dưới gót giày, buổi sáng im sững . Nhà thờ ở cạnh dấy lầu, hàng cửa kính đóng kính, màn che màu trắng, tường màu vàng . Ngón tay chỉ lên cao, đó, cửa sổ đó nằm ngay đầu giường Nhị, cửa sổ bên cạnh là phòng tắm, nơi Nhị và tụi bạn ban đêm trốn vào đó ăn vụng đủ thứ kẹo bánh...

Một chỗ nằm . Tưởng tượng đến chỗ nẳm kia, thân thể bên cạnh đã in dấu trên chăn nệm ấy, thơm và thân mật . Tuổi trẻ quá đẹp, cho những cơn cuồng điên dại dột. Làm sao đừng tỉnh thức, làm sao chiêm bao? Bước đi, bước theo, người con gái cười ròn sung sướng . Đúng rồi, chiêm bao nỗi say mê ngây ngất của men rượu lạ, một thứ ma tuý làm ta muốn mê sảng trong cái bàng hoàng của lòng mình.

Vượt ra khỏi thời gian, trí óc chẳng còn quá khứ . Sẽ quên mình đã ngoài tuổi trẻ, sẽ quên mình từ lâu chẳng còn mộng mơ.

Đôi chân trắng dịu dàng như chiếc cổ thiên nga . Đôi vai tròn gần lại, mùi thơm dìu dịu, gần gũi như hơi thở . Bâng quơ giơ tay lên và quàng qua bờ vai ấy. Con nhện độc đã thắng

Đừng . Đừng chú .

Nhị van chú . Bộ những lời lẽ của Nhị không làm chú mủi lòng sao ? Nhị biết chú không thương Nhị . Đừng cố gắng . Hãy giữ nguyên cái khoảng cách lạnh lùng giữa chúng ta . Như vậy, Nhị sẽ thấy lòng mình thênh thang . Giống như đứng trêm mõm núi, gọi xuống vực, tiếng gọi chạy dài tự do trên những tản đá, không ngăn trở, không hồi âm . Có chăng chỉ là tiếng vọng của chính mình .

Một tiếng động .

Ồ, thật kỳ lạ: đó chú lại cười chế riễu .Ủ, thí Nhị đa ngôn . Làm sao chú hiểu được tình yêu của người khác là tiếng động khoả lấp tiếng động của mình . Một sự đàn áp, phải không? Chỉ tình yêu đơn phương mới cho ta cái ngất ngây của mỗi sáng suốt mê muội . Chú cười ? Chú không tin ? Nhưng dù thế nào, cũng đừng tìm cách hôn Nhị làm chi...

Đôi vai rời ra . Bàn tay chợt bần thần, bối rối . Những ngón tay kỳ cục chơ vơ . Cô bé, cô bé, cô bé còn quá trẻ . Còn ta, có phải là sự già nua làm ta ngượng ngùng? Tấm lưới nhện đã thủng . Con nhện độc đã thoát ra . Và bò đi . Bò đi, trên con đường định mệnh của cô. Tiếng nói quá dịu dàng . Ta bồng bềnh giữa những âm thanh của thành phố , của thiên nhiên, của hoài cảm .

Hãy nói đi, hãy nói thật nhiều đi cô bé. Tuổi trẻ là thời gian còn tin tưởng ở ngôn ngữ. Vậy thì hãy nói cho hết đi, cho chết giấc tiếng nói của chính mình . Buổi sáng quá đẹp và dù thế nào, cô bé cũng sẽ quên ta. Những lời thú thật kia sẽ giúp cô quên ta nhanh chóng. Tôi sẽ biến mất thành trí nhớ thứ hai của cô. Cái trí nhớ mà cô từ bỏ vô tâm, tàn ác. Bởi vì ở tuổi này, tôi chỉ được quyền dừng lại dưới gốc một cây thông, và nhìn vỏ một con ve sầu vừa lột xác. Cám ơn.

Tình Thiên Thu
Tác giả: Ái Khanh

Hoàng ngụ trong khu vực lao động nên nhiều lúc bực mình vì thành phần ít học khá nhiều, cứ tạo nên những rắc rối với pháp luật thường xuyên....

Thỉnh thoảng, vài ngày lại nghe tiếng còi hụ của cảnh sát inh ỏi đến nơi để giải quyết các vụ xô xát, cãi cọ, tai nạn... Hoàng làm đêm, ban ngày cần ngủ để lấy sức đi làm mà cứ bị thức giấc hoài khiến lúc nào chàng cũng cau có, gắt gỏng... .

Hôm nay, tiếng còi hụ khiến Hoàng lại tựa cửa nhìn sang nhà bên cạnh: hai vợ chồng người Mỹ đen đánh nhau... Hoàng đứng nhìn cho tới khi người chồng bị còng tay đẩy lên xe mới định vào dỗ tiếp giấc ngủ. Bỗng bên kia đường, một chiếc xe vận tải đổ lại, một người đàn ông trung niên gốc Á đông bước xuống, kế bên là hai người Mỹ trắng....

Hoàng cố nhìn kỹ và đoán thầm người đàn ông Á đông kia không là Việt Nam cũng là người Hoa. Họ đến mở cửa sau ra, và từ từ hạ những thùng lớn trên xe xuống. Lúc ấy Hoàng mới vỡ lẽ ra họ sắp sửa dọn vào căn nhà mà từ mấy tháng nay chàng thấy họ treo bảng bán. Hoàng ngáp dài, quyết định vào phòng tìm lại giấc ngủ. .

Chừng hai tuần lễ sau, khi chàng vừa ra xe chuẩn bị đi làm thì gặp bà Lâm cạnh nhà cho biết căn nhà treo bảng bán có người Việt Nam ở rồi. Hoàng hỏi bà Lâm cho có chuyện: .

- Ổng ở một mình hay có ai nữa? .

- Ủ, ổng nói có người con gái mới theo chồng đi xa, ổng ở miền Bắc một mình buồn quá nên bán nhà tìm về đây cho ấm. Ổng mua trả dứt đó cậu, thiệt, họ sao mà giàu quá... .

Hoàng cười: - Bán nhà miền Bắc cả trăm ngàn, về đây chi vài chục trong cái xóm cà tàng này đâu có khó gì thím! .

Bỗng ông Lâm từ xa đi lại, thấy vợ và Hoàng đứng nói chuyện, ông bắt tay Hoàng và nói với vợ: - Gì nữa đó? Chắc bà lại kể chuyện ông Việt Nam mới tới mua nhà trả hết tiền nhà một lúc chứ gì? Tôi đã nói kệ người ta; bà đi đâu cũng kể hết! Hoàng cười trấn an ông Lâm: - Đâu có chú, tôi với thím nói chuyện tầm phào cho vui mà! Thôi xin lỗi chú thím, hôm nào rãnh gặp nhau sau, giờ tôi phải đi làm đã! .

Hai ông bà từ giã Hoàng rồi bước đi. Hôm sau, có lẽ bà Lâm canh Hoàng hay sao mà Hoàng vừa ra xe đi làm thì bà Lâm từ xa bước nhanh đến, vừa thở vừa kể: - Cậu Hoàng ơi! Cậu Hoàng, cái ông Việt Nam mới dọn tới, hình như ổng "bị mát dây" thì phải. .

Hoàng vừa mở cửa xe vừa hỏi: - Sao thím biết? .

- Trời ơi! Đâu phải một mình tui. Hôm qua cả ba, bốn người đều nói ổng như vậy hết. .

- Bộ thím có tiếp xúc với ổng rồi sao? - Ủ! Hôm qua đám tụi tôi mấy người kéo tới thăm ổng, nói là hàng xóm. Ổng mời vô nhà chơi, rót nước mời uống đàng hoàng mà ngộ lắm. Ổng nói chuyện thì bình thường, nhưng có điều lạ lùng là ổng để cái tủ kính thật đẹp, ở trong chỉ treo chiếc áo đàn ông, đặt chình ình nơi phòng khách. Tụi tui lấy làm lạ mà không ai dám hỏi hết. Rồi thấy ổng vui vẻ, thím Việt mới hỏi. Ai ngờ ổng nổi quạu lên, đuổi khéo tụi tui đi hết... .

Thấy bà Lâm dài dòng quá, Hoàng phải cắt ngang: - Thôi tôi đi làm kẻo trễ, bữa khác gặp thím sau. .

Trên đường đến sở, Hoàng cũng không tránh khỏi thắc mắc với câu chuyện bà Lâm kể. Chàng lắc đầu, thầm nhủ: - Mình là đàn ông con trai còn lấy làm lạ huống gì mấy bà! Cũng có thể ông ta sưu tầm được chiếc áo... cổ hay của một tài tử hay danh ca nào đó. .

Đã ba tháng trôi đi, Hoàng cũng chưa có dịp để gặp người đàn ông mới đến. Hôm nay, ngày nghỉ, chàng định bụng sẽ sang thăm ông ta một lần. Nhưng chưa kịp đi thì điện thoại của cô em gái họ nhắc chàng qua Canada dự đám hỏi cô ta. Chàng lại phải đi phố sắm sửa quần áo mới và mua đôi giày mới để chuẩn bị cho tuần sau đi Canada. Vậy là Hoàng cũng chưa đi thăm được người hàng xóm mới. .

Một tuần lễ ở Canada, Hoàng có dịp gặp lại cô em gái họ để nhắc nhở đến những người thân yêu ở Việt Nam một cách thoải mái... Ở đây cảnh vật đẹp đẽ, sang trọng nhưng sao Hoàng cứ nghĩ ngợi đến cái "xóm nghèo" ở Mỹ của mình. .

Ngày từ giã cô em họ, chàng bùi ngùi xúc động; chàng thành thật mong cô em có dịp sang Mỹ đến nhà chàng ở lại. Hoàng trở về "xóm nghèo" của mình với lòng rộn rã, và chàng cảm nhận được chàng nhớ "nó" vô cùng.

Khi chàng vừa về tới, chỉ thoáng chốc là thấy vợ chồng thím Lâm, vợ chồng chú thím Việt và hai người Mỹ cạnh nhà sang thăm hỏi. Chàng lấy mấy cái bánh su- xê của cô em gửi cho để làm quà cho họ... .

Sau vài câu thăm hỏi thông thường, mọi người kéo nhau ra về. Chàng tắm rửa vội vàng, nằm xem ti vi một cách thoải mái, định bụng chốc nữa sang thăm ông Việt Nam mới tới. Đang theo dõi cốt truyện hấp dẫn trong ti vi, bỗng có tiếng chuông vang lên trước cửa. Hoàng vội xỏ đội dép ra mở cửa thì thấy một người đàn ông trung niên, tóc hoa râm, nhìn chàng cười thân thiện: .

- Xin lỗi đã làm phiền cậu, tôi là Bằng ở bên kia đường, mới dọn tới. Hôm nay, không hiểu sao cái điện thoại của tôi từ hồi trưa đến giờ không dùng được. Nhờ cậu xem giùm điện thoại nhà cậu có bị vậy không? .

Hoàng mở rộng cửa và bảo: - Mời chú vô nhà ngồi chơi một chút, để tôi xem sao. Tôi cũng mới đi xa về chưa dùng tới nên không biết. .

Rồi chàng đến bàn cầm điện thoại lên nghe ngóng. Đặt máy xuống, chàng lắc đầu: .

- Cũng im re! Chắc cả xóm đều bị như vậy. Chú ngồi chờ tôi chạy sang bên cạnh hỏi thăm thử xem nghe. .

Ông Bằng đưa tay cản lại:

- Thôi khỏi! Nếu vậy chắc là cả khu vực này rồi..

Và không đợi Hoàng mời, ông bằng ngồi xuống ghế bảo:.

- Cậu tới ở đây lâu chưa? - Dạ, khoảng 5 năm ạ! Còn chú dọn đến một mình hay còn ai nữa?

- Tôi tới một mình thôi. Vợ tôi mất 4 năm hơn rồi. Có đứa con gái vừa gả chồng xong; ở một mình miền Bắc buồn quá, khí hậu lại lạnh nên tìm về đây cho ấm. À, tôi ngồi nãy giờ hơi lâu có làm phiền cậu không?

Hoàng vội xua tay và thay đổi cách xưng hô: - Dạ không, không đâu! Mấy tháng nay chú tới ở xóm này, cháu định qua chào hỏi mà chưa có dịp nay, chú tới trước cháu mừng lắm.

Hoàng định nói qua chuyện bàn tán ở trong xóm về cái áo gì đó nhưng ngăn lại vì cảm thấy bất tiện. Nói vu vơ một lúc thì Hoàng biết ông Bằng về đây an hưởng tuổi già với cái job dạy học cho những người ngoại quốc yếu sinh ngữ với đồng lương rất thấp. Cuối cùng, ông Bằng kết luận: - Già rồi! Sống tạm qua ngày thôi, sự thật tôi cũng chẳng thiết tha gì nữa cậu ạ...

Rồi bắt tay Hoàng để về. Ông trao số điện thoại và xin lại số của Hoàng để ai dùng điện thoại được thì báo cho người kia. Và ông cũng mời Hoàng hôm nào rảnh sang chơi. Hoàng mừng lắm vì ý định chưa thực hiện nay sắp được toại nguyện.

Cuối tuần ấy, Hoàng được ông Bằng mời sang dùng cơm tối. Hoàng vui vẻ nhận lời. Mới 3 giờ chiều Hoàng đã quần áo chỉnh tề, ghé chợ Việt Nam mua một con vịt quay và một xách bia ghé nhà ông Bằng. Ông vui vẻ mời Hoàng vào nhà, vừa ngồi xuống ghế, sau khi trao hộp thịt vịt và xách bia cho ông Bằng, Hoàng đã đưa mắt nhìn bao quát nhưng thật sự chàng nhìn hơi lâu vào tủ kính đặt giữa nhà. Ông Bằng cười, dợm bước vào trong rồi bảo:

- Cậu bày đặt quá đi! Có điều tôi cũng bỏ ra một dĩa nhỏ cho vui, còn bao nhiêu cậu cầm về ngày mai mà ăn. Tôi nấu nồi cà ri vịt ngon lắm, cậu muốn ăn bún hay bánh mì đều có hết. Thôi, cậu ngồi nghỉ đó một chút; tôi vào dọn liền ăn nóng cho ngon.

Rồi ông khuất vào trong không đợi Hoàng trả lời. Hoàng tự do nhìn cái tủ kính. Chàng ngạc nhiên vì cái áo chemise xanh nhạt tầm thường, cổ hơi sờn và hai vạt áo phía trước nửa thẳng, nửa nhăn; chiếc áo được gắn bằng kim găm bên trong vào mặt gỗ. Chàng cố gắng tìm tòi có gì lạ nơi chiếc áo này và chàng cũng không khỏi nhủ thầm: “Thảo nào mấy bà trong xóm thắc mắc cũng phải!".

Tiếng chân ông Bằng rõ dần, ông cười hỉ hả:

- Thôi, cậu vô làm đại kẻo đói. Tôi cũng đói lắm rồi, buổi sáng chỉ uống ly cà phê và ăn cái bánh ngọt tới giờ này đó thôi!

Hoàng theo ông vào bếp. Chiếc bàn chữ nhật đã được bày biện rất khéo léo, trông thật ngon lành. Buổi ăn xong, Hoàng thành thật:

- Chú nấu cà ri ngon quá!

- Con gái tôi nó ghi lại cách thức cho tôi đó. Nó chỉ cho tôi đủ món cả. Nó nói mấy món ruột của tôi nó hết nấu cho tôi được rồi nên ghi lại lúc nào thèm thì tự nấu mà ăn...

Thấy Hoàng thu dọn chén bát, ông Bằng vội bảo:

- Để đó tôi, mai còn nghỉ lo gì! Lâu lâu cậu qua chơi, mình nói chuyện cho vui.

Rồi ông cầm tay Hoàng kéo lên phòng khách. Ngồi lọt lõm trong ghế sofa, Hoàng giả vờ như vừa khám phá ra điều gì, hỏi ngay:

- Ủa! Chú treo cái áo gì trong tủ vậy? Chú sưu tầm đồ cổ hả? Ông Bằng cười giòn: - Cổ khỉ khô gì dâu! Cái áo của tôi đó!

Hoàng ngạc nhiên: - Áo chú? Vậy chú treo áo chú ở đó làm gì?

Ông Bằng thở dài: - Hôm nọ, mấy bà trong xóm kéo nhau đến thăm tôi cũng có thắc mắc nhưng đang có chuyện bực mình nên tôi không nói gì hết. Nay cậu tới chơi, thôi thì tôi cũng kể sơ cho cậu nghe.

Rồi ông lui cui vô bếp, đem bình trà nóng và hai cái tách lên, rót cho Hoàng một ly rồi hỏi:

- Cậu muốn nghe không? Hay thôi, về nghỉ kẻo khuya rồi. Bữa nào sang chơi tôi kể cũng được.

Hoàng càng lúc càng to mò nên nói ngay: - Ngày mai cháu còn nghỉ, chú kể cho cháu nghe đi!

Ông Bằng ngồi xuống cạnh Hoàng, hớp một hớp trà lấy giọng, ông cất tiếng lên với giọng trầm ấm, thu hút, Hoàng lắng nghe với tất cả chăm chú:

- Đây là cái áo của tôi, do vợ tôi mua cho tôi nhân dịp Giáng Sinh đầu tiên trên đất Mỹ với những đồng tiền bà đã chắt chiu dành dụm khi vừa đến Mỹ. Bà đã đi xúc tuyết cho mấy nhà kế cạnh thuê để lấy tiền. Về sau, tôi một thời gian nhờ có chút vốn liếng Anh Văn nên đi dạy giúp cho những người kém sinh ngữ, bả mới nhàn nhã được một chút. Nuôi đứa con gái cho học ra 4 năm cũng khổ lắm, may mà nó lấy được thằng chồng đàng hoàng nên tôi mới yên lòng bán căn nhà ở miền Bắc về đây đó chứ...

Ủa! Sao tôi lại đi lạc đề rồi. Trở lại cái áo thì lúc đó vì tôi đi dạy học nên quần áo lúc nào cũng ủi rất thẳng thớm cho tôi. Bả đảm đang, vén khéo nhà cửa lúc nào cũng tươm tất hết. Có một thời gian bả cứ than mệt, tôi cứ nghĩ vì làm việc nhiều nên mệt, khuyên bả nghỉ ngơi bớt. Rồi một buổi tối, tôi đang ngồi soạn bài cho học sinh, nghe bà xã tôi thét lên một tiếng ở phòng ngủ.

Tôi vội vứt viết, chạy vào thì thấy bả đang nằm ụp người xuống đất. Bà đang ủi quần áo, đèn bàn ủi còn đỏ, tôi vội rút điện ra vì nghĩ bả bị điện giật, gọi ngay 911. Khi xe cứu thương vừa tới thì bả đã tắt thở vì bịnh tim, cứu không được.

Chôn cất bà xã tôi xong, tôi mới nhìn lại căn phòng ngủ bừa bộn của tôi. Lúc ấy tôi mới thấy cái bàn để ủi đồ còn cái áo chemise này đang ủi dở dang nằm vắt vẻo nửa trên nửa dưới. Tôi òa lên khóc tức tưởi vì nhớ tới bả. Tôi khóc mấy năm nay rồi, và cái áo này tôi đã thuê thợ làm cho tôi cái tủ kính, suốt đời không bao giờ lấy áo ra được vì thợ đã hàn kín cái tủ rồi! Tôi tin chắc tới chết tôi cũng không bao giờ có ai yêu thương tôi như bả... Đời tôi đã thực sự mất đi ánh sáng rồi cậu ạ! Và tôi tự nguyện với lòng mãi mãi không bao giờ yêu ai để giữ tròn lời hứa khi chúng tôi vừa yêu nhau...

Ông Bằng nói một mạch và giọng ông mỗi lúc mỗi khàn đi, mái tóc hoa râm của ông rung lên, ông ta lại khóc...

Bỗng dưng Hoàng nghe tay mình nóng hổi. Thì ra nước mắt của chàng cũng rơi tự bao giờ. Hoàng xích sát lại gần ông Bằng đặt tay lên vai ông an ủi:

- Thưa chú, chú đừng buồn nữa. Cháu rất tiếc là cháu không phải văn sĩ để viết thay cho chú mà ca tụng mối tình tuyệt đẹp này!

Ông không đáp lời Hoàng, tiếng khóc càng lúc càng nghẹn lại. Chờ ông khóc một hồi cho khuây khỏa, chàng mới lên tiếng từ giã. Lúc ấy ông mới nén tiếng khóc, đưa tay quệt nước mắt, gượng cười đi xuống bếp lấy hộp thịt vịt còn lại trao cho Hoàng. Bắt tay từ giã, ông đi trước mở cửa cho chàng.

Một luồng gió lạnh tạt ngang, trời đen như mực. Ông Bằng thốt lên: - Trời ơi! Lạnh quá!

Hoàng thấu hiểu cái lạnh buốt tim của ông lúc này. Hoàng bước vội đi, quay nhìn lại vẫn còn thấy ông đứng sững nơi cửa. Hoàng nói thật lớn:

- Chú vô kẻo lạnh! Chú bệnh không ai chăm sóc chú đâu, mà bên kia thế giới thím cũng buồn nữa đó! Vô đi!!!

Không biết ông có nghe Hoàng nói gì không nhưng Hoàng cũng thấy cửa từ từ khép lại. Ánh sáng đã thực sự mất hẳn nơi hành lang...

Những mảnh vụn
Tác giả: Ngô Ngọc Bội

Truyện đã cách đây hơn hai mươi năm. Trong một buổi chiều trời bắt đầu se lạnh, từ cơ quan Mơ ôm về chiếc vỏ chăn tiết kiệm. Nét mặt cô vừa sượng sùng vừa hân hoan, giơ trước mặt chồng.

- Em vừa mua được cái này. Cũng phải bình nghị mãi, nhà mình "hoàn cảnh" nhất mới được ưu tiên.

Biền đỡ cái vỏ chăn vội vàng giơ lên xem. Ðây là cái vỏ chăn hai lớp, can từ hàng trăm những mảnh vải vụn, mầu xanh công nhân. Những mảnh vụn từ xí nghiệp may nào đó, rồi một lớp người nào đó chắp vá thành chăn. Biền mừng và thốt lên:

- Thế nhà ta "hoàn cảnh" gì mà được ưu tiên?

Nét mặt Mơ chợt xịu xuống, dằn dỗi:

- Anh còn không biết hoàn cảnh gì à?

Biền sực tỉnh liếc nhìn vợ: Ôi... Mơ đã sắp tới ngày.

- Anh xin lỗi em. Hoàn cảnh công tác của anh. Cái nghề phóng viên quèn trong chiến tranh này, suốt năm, suốt tháng lang thang, hết Quảng Bình, Vĩnh Linh, lại Hàm Rồng, Long Ðại, ở nhà em tự lo như vậy, thật cảm ơn.

Nhưng còn nét mặt ỉu xìu trầm lắng của Mơ, không chỉ hàm chứa giận chồng về mặt vô tâm, nó còn khắc sâu nhiều điều khác nữa. Trong đó có một điều, từ khi vợ chồng cưới nhau, cho tới nay đã hai năm, việc sắm sửa đầu tiên cho cái tổ ấm sáu mét vuông này chính là cái vỏ chăn tiết kiệm. Nó cũng trị giá bằng một phần tư số lương tháng của vợ anh. Biền an ủi vợ:

- Thôi, đừng buồn nữa em. Có cái vỏ chăn này chúng mình cũng đỡ lo một phần.

Bốn tháng đi phục vụ chiến dịch Quảng Trị, khi quay về thì Mơ đã sinh cái Lợi được hai tháng. Lúc ấy trời vẫn còn lạnh. Biền ôm chiếc vỏ chăn ra bàn làm việc của cơ quan căng màn ngủ. Anh thầm nghĩ: nếu không có cái vỏ chăn này không biết tối nay anh sẽ chui vào đâu.

Chẳng biết cái vỏ chăn có bao nhiêu mụn vải, mụn lớn nhất bằng bao diêm, nhỏ nhất bằng lá lúa. Có lúc lẩn mẩn Biền đã đem ra đếm thử, nhưng lẫn lộn lung tung, nó chẳng ra hàng lối gì. Nó chỉ là cái vỏ chăn, nhưng nhờ những mép vụn còn ùn lại phía trong tạo thành một lớp mền dày, giữ hơi ấm tuyệt vời. Nó nặng tới bốn cân. Nó chẳng mỏng manh như vỏ chăn "con công" của các cô gái. Không đếm được rành mạch từng mảnh vụn, Biền lại nghĩ tới người nào đó, chẳng biết ở hoàn cảnh nào đã kỳ công khâu thành? Có phải là một cô gái đang "phục hồi nhân phẩm", hay một bà già không có công ăn việc làm. Người ấy chắc phải có tính kiên trì lắm. Khéo tay và sắt se lắm mới làm nổi. Ðây là một công trình lao động. Công trình mỹ thuật, chứ không còn ở phạm trù "tiết kiệm" nữa.

Sống trên mặt bàn làm việc của cơ quan và cái buồng xép sáu mét vuông, vợ chồng con cái Biền cũng trụ được tới chín năm. Vì cơ quan xa, sáng ra Mơ phải đi rất sớm. Còn Biền trở dậy ôm tất cả chăn màn về buồng vợ. Nhưng rồi anh phát hiện ra ngay ở những kẽ tủ, kẽ bàn làm việc có thể nhét chăn màn vào đấy và khẽ nói với bà phục vụ cho anh để nhờ. Rồi anh tình nguyện riêng buồng này anh sẽ chịu trách nhiệm làm vệ sinh. Khi anh em trong phòng đến làm việc, thì Biền đã chững chạc ngồi tại bàn mình. Anh em khen: "Ông Biền lúc nào cũng là người giờ giấc nghiêm túc nhất!". Biền chua chát: "Tôi nhập được cách sống của loài chuột, loài gián đấy, ông ạ".

Thế rồi năm thứ mười vợ chồng Biền dùng cái vỏ chăn tiết kiệm, anh được cơ quan phân phối cho căn hộ mười tám mét vuông trên tầng năm - một ngôi nhà tập thể lớn, cạnh cái hồ nước mới đào của thành phố. Về nhà mới, hai năm đầu chưa có điện nước. Vợ đi làm xa, ngày nào Biền cũng phải đem quần áo của cả nhà xuống hồ giặt giũ, và gánh bảy gánh nước lên tầng đổ vào thùng phuy cho vợ con dùng.

Sống như thế nhưng đời đâu hết hoạn nạn. Mơ lâm bệnh tim. Ba năm trời anh đèo vợ đi hết bệnh viện Tây y lại sang Ðông y. Rồi Mơ qua đời. Chôn cất vợ xong anh không dám hủy bỏ thứ gì vợ chồng đã dùng. Kể cả những bộ quần áo tàu tàu của Mơ, anh đều giặt cẩn thận rồi gấp cất đi. Anh muốn giữ hơi hướng của Mơ mãi mãi. Cũng có thể những thứ ấy sau này cái Lợi sẽ phải dùng. Nếu không thì cho người thân của anh, của Mơ còn muôn vàn thiếu thốn. Cha con sống quá khổ cực thiếu thốn như vậy, Biền chẳng bao giờ nghĩ mình sẽ bước đi bước nữa. Anh chỉ nghĩ chăm lo học hành cho con gái.

Mười bảy năm Biền dùng cái vỏ chăn tiết kiệm cũng là cái Lợi vừa 17 tuổi, cái Lợi vừa học chữ lại vừa học máy khâu, đi khâu thuê. Một hôm nó ôm về cái vỏ chăn hoa vải Nam Ðịnh. Mặt cái Lợi tươi hơn hớn, chứ không ỉu xìu như mặt mẹ nó ngày xưa ôm cái chăn tiết kiệm về. Nó đưa cho Biền:

- Thôi, hôm nay thì bố phải vứt cái vỏ chăn đi, con biếu bố cái này.

Nó sầm sập ôm vỏ chăn tiết kiệm lao xuống cầu thang. Biền ngồi lặng đi, chẳng ra đồng ý cũng chẳng phản đối. Khi cái Lợi qua khỏi nhà, Biền quay ra ban công nhìn xuống bãi rác ở ven hồ. Nơi đó có hai ba người đang bới rác bằng cái cời sắt. Khi thấy cái Lợi ôm rác ra họ đều ngừng tay, ngóng chờ. Ðứng trên nhà Biền cũng thấy hồi hộp. Khi cái Lợi vứt cái vỏ chăn xuống bãi rác, mọi người xúm lại lấy cời bới tung tung ra. Biền nghĩ thế nào cũng có người nhặt. Dầu sao thì vẫn còn dùng được. Nếu không đem bán cho hàng giẻ rách cũng có giá. Nhưng lạ chưa, họ lại lấy cời cời lại lẫn với rác bẩn. Họ chỉ nhặt giấy vụn, ni-lông và những mảnh nhôm. Biền thấy ruột quặn đau. Khi cái Lợi quay lên, Biền khẽ nói với con:

- Con ạ, con vứt đi bố thấy băn khoăn lắm. Vì dầu sao nó vẫn còn dùng được. Hai nữa nó đã đi gần suốt cuộc đời của bố mẹ. Khi con mới là hòn máu trong lòng mẹ con.

- Thì dùng mãi rồi bố cũng phải "hóa kiếp" cho nó chứ?

- Không, nhưng mà bố còn một băn khoăn lớn nữa, bố chưa được gặp cái người khâu ra nó.

- Ôi dà, bố hay cả nghĩ. Coi chừng, bố lẩn thẩn rồi đấy. Cái người khâu ra nó chắc cũng đã được hóa kiếp rồi.

- Không, con phải xuống mang về cho bố. Nếu không bố sẽ không chịu nổi.

- Thế bố định giữ tới bao giờ?

- Bao giờ bố xuống lỗ thì con chôn theo cho bố. Về dưới ấy bố mẹ sẽ lại đắp chung.

Cái Lợi chạy xuống ôm vỏ chăn về, nó giao hẹn với Biền:

- Ðem về thì đem nhưng bố không được đắp nữa. Nhà mình trống trải chẳng có buồng, chẳng có màn gió. Bố đắp, khách khứa đến chơi, người ta cười con.

Vụ rét tiếp theo Biền đem trải lên chiếu nằm. Cái Lợi sắm thêm cho bố cái ga bằng vải hoa, mầu hoa cà phủ lên vỏ chăn cho khuất. Nó ý tứ vì biết bố rất yêu mẹ nó. Bố dùng mầu hoa cà mới hợp.

Con gái Biền học giỏi. Tốt nghiệp đại học nó được phân công đi phụ giảng ở trường Ðại học sư phạm hai. Cách chỗ ở hơn ba mươi cây số. Thế là niêu cơm của hai bố con Biền phải chia đôi. Lúc này Biền đã ở tuổi năm mươi, sức khỏe thuộc loại B. Mỗi lần về thăm bố, cái Lợi tỏ ra sốt ruột:

- Thế bố vẫn chịu sống thế này thôi à bố?

- Thế con bảo bố sống thế nào?

- Chắc phải hóa kiếp cái vỏ chăn kia đi thì rồi bố...

Nói thế, nhưng không bao giờ cái Lợi dám "xúc phạm" tới cái vỏ chăn tiết kiệm. Biền nói với con:

- Thôi thì con cố ở trên ấy vài năm, rồi dần dần xin chuyển về gần bố. Mà có yêu thằng nào cũng phải yêu cái thằng nó có hộ khẩu ở nội thành. Rồi đưa nhau về đây mà ở.

*
* *

Thế là lại qua đi vụ rét thứ hai mươi hai Biền dùng chiếc vỏ chăn tiết kiệm. Hôm nay trời nắng to, anh mang nó ra hồ giặt. Vừa mới xát bàn chải lên chăn thì từng đường chỉ khâu mủn tung ra. Hai mươi hai năm rồi còn gì nữa. Nhưng anh vẫn không chịu bỏ. Anh gượng nhẹ giặt cho sạch, rồi giăng lên bức rào gần đấy, phơi. Làm xong mọi việc vệ sinh trong nhà để đón mùa nắng ấm thì đã một giờ chiều. Anh hạ lưng nghỉ và chợp đi một giấc. Chợt có tiếng gõ cửa. Tiếng gõ vừa rụt rè, nhút nhát vừa hấp tấp. Biền rút chốt hé cửa. Trước mặt anh là người đàn bà rách rưới bẩn thỉu. Ðầu đội nón mê, tay xách bị cói. Thấy Biền chị ta lắp bắp, sợ sệt:

- Em làm phiền bác quá!

- ăn xin chứ gì? Biền đang định quay vào lấy ví thì người đàn bà nói nhanh:

- Vâng, em đi ăn xin, nhưng lúc này lên với bác em không phải để ăn xin. Bác là bác Biền có phải không ạ?

- Phải. Thế có chuyện gì?

- Cái vỏ chăn phơi ở dưới kia là của bác ạ?

- Ðúng. Thế thì sao?

- Có phải bác đã dùng hơn hai mươi năm nay?

- Ðúng. Làm sao mà cô biết?

- Chính tay em đã khâu ra nó!

- A...a... a! Thật à! Thế thì mời cô tạm vào trong nhà.

Người đàn bà len lén bước vào góc nhà.

- Cô ngồi xuống kia, tôi pha nước cô uống.

Người đàn bà trấn tĩnh dần. Và cố tranh thủ thanh minh để cho chủ nhà chóng tin:

- Nhìn thấy cái vỏ chăn ấy, người em sửng sốt nóng bừng bừng. Cứ thấy như cả cuộc đời đã qua của mình hiện lên. Em đi gõ cửa từng nhà, từ tầng một đến tầng ba. Có một bà già phúc hậu bảo vỏ chăn ấy là của bác Biền trên tầng năm, nên em mới tìm lên chỗ bác.

Biền cảm thấy có cái gì như mộng ảo, như huyền thoại. Nhưng anh vẫn chưa dám tin và đang nghĩ cách thẩm tra:

- Có gì chứng minh là cô đã khâu cái chăn ấy?

- Em làm thì em nhớ, mặc dầu đã hơn hai mươi năm rồi. Bác đem về bác đếm nó sẽ là 1.534 miếng vụn. Không đúng thì bác có quyền lột xác em.

- Làm sao mà đếm được, nó sẽ lẫn lung tung.

- Nếu vậy, em sẽ đếm cho bác coi.

- Chuyện lạ đấy. Vậy cô ngồi uống nước, tôi sẽ mang lên ngay.

Nhờ trời nắng to, cái vỏ chăn đã khô cong. Người đàn bà ôm vỏ chăn vào lòng nước mắt dàn dụa:

- Bác cho em xin một viên phấn.

Biền mở ô kéo chiếc máy khâu của con gái, đưa cho người đàn bà viên phấn mầu. Người đàn bà đứng lên:

- Bác cho em trải cái vỏ chăn lên giường của bác. Em cứ đếm đúng một trăm thì bác gạch một gạch vào mảnh giấy của bác.

Biền lấy giấy bút ra. Người đàn bà vạch phấn lên từng mụn vải một. Miệng đếm một, hai, ba, bốn... một trăm. Hiểu ra cách đếm của người đàn bà, Biền òa lên sung sướng. Người đàn bà thấy chủ nhà vui cũng hồ hởi dần:

- Ngày xưa khâu xong cái nào em cũng đều phải đếm như thế này để ghi công. Tý nữa đếm xong em sẽ dở cho bác xem con số mà em đã ghi ở trong lần trái cái chăn này, sợ lâu ngày thế, nó có còn nhìn thấy hay không. Xong rồi! Bác thử cộng xem có đúng với con số em nói với bác không?

- Cô bảo là bao nhiêu nhỉ?

- 1.534, bác ạ!

- Ðúng. Chịu "thầy"!








Người đàn bà lại hăm hở lật trái chiếc chăn. Tít mãi tận góc cuối cùng có miếng mụn bằng con tem vẫn còn ghi nguyên con số trên, bằng mực cửu long, khá rõ. Hai người nghỉ tay và cùng uống nước. Biền nhìn người đàn bà, trầm ngâm:

- Ở hoàn cảnh nào mà cô chịu ngồi khâu cái vỏ chăn như thế?

- Chuyện dài lắm chẳng biết bác có chịu nghe hay không?

Lúc ấy trời đã gần tối. Nỗi băn khoăn của Biền hàng chục năm nay, lần này có cơ tháo gỡ.

- Thôi được. Nếu vậy thì hôm nay cô nghỉ lại đây. Chắc bây giờ cô cũng chẳng còn biết đi đâu.

- Ở lại đây rồi bác gái về bác ấy xé xác em!

- Vợ tôi mất từ lâu rồi. Hôm nay thứ tư, con gái tôi nó cũng không về. Cô ở lại với tôi không vướng bận gì. Rồi cô kể cho tôi nghe câu chuyện của cô. à, hàng ngày thì cô ở đâu nhỉ? Tên cô là gì nữa?

- Tên em là Xuyến, Minh Xuyến. Quê em ở dưới đồng bằng. Dưới quê em có một túp nhà, mẹ em để lại, và ba sào ruộng khoán. Nhưng mẹ em đã chết lâu rồi. Quê em có tập quán xấu. Rỗi rãi là hay rủ nhau đi ăn xin. Ði ăn xin người ta bịa ra đủ mọi hoàn cảnh: Bị bão lụt, bị hỏa hoạn, bị nhỡ đường, bị trấn lột. Bị con ốm nằm bệnh viện lâu, bây giờ ra viện không có tiền về quê... Nghĩa là nói thế nào cho người ta xiêu lòng.

- Thế cô cũng đi "hành nghề" lâu rồi à?

- Cũng đã sáu bảy năm nay.

- Nhưng ở hoàn cảnh nào thì dễ xin nhất?

- Dễ nhất là có con mọn ôm trên tay.

- Thế lần này lên không có con thì cô nói thế nào?

- Cứ bảo là bệnh tật, là đi kinh tế mới, bị trấn lột ngang đường, cũng tùy cơ ứng biến. Nhìn từng đối tượng mình xin mà bịa ra cho hợp.

- Cô cũng nhiều kinh nghiệm đấy.

- Vâng. Nhưng lần này em lên là vì có con bạn nhắn lên. Nó tên là Thu. Bạn từ ngày còn ở thanh niên xung phong chống Mỹ. Nghe nói nó mới có con. Nhưng lên tới nơi thì buồng nó khóa cửa. Hỏi người ta bảo Thu bế con về thăm bà ngoại, em mới lang thang tới đây.

- Thế cô là thanh niên xung phong?

- Vâng. Cả cái Thu nữa. Chúng em đi đợt năm 1966. Hết đợt một, năm 1969 cái Thu quay ra đi học. Em đăng luôn đợt nữa đến năm 1972.

- Thế cô khâu cái chăn ấy vào dịp nào. Nhưng thôi, để đến tối kể.

- Ðời cái Thu cũng khổ cực lắm, anh ạ. Nhưng nó hơn em là có con và được ở thành phố. Hơn bốn mươi tuổi mà có con được thì mừng lắm. Nhưng nó có con rồi lấy gì mà nuôi con. Cái cơ quan của nó suốt ngày "đoán gió dò mưa" nghèo như xơ mướp.

- Thôi được. Cô đi tắm đi. Tôi chạy ra chợ kiếm thức gì về thổi cơm.

- Em không có quần áo thay. Ði ăn xin em chỉ mặc thế này thôi. Về với cái Thu em thay bằng quần áo của nó.

- Gớm ghiếc lắm, bẩn thỉu lắm. Người đã may cho tôi cái chăn tôi đắp hai mươi năm nay, không được bẩn thỉu thế này. Vừa nói Biền vừa mở hòm lấy ra bộ quần áo của Mơ - Ðây là quần áo của vợ tôi ngày xưa, cô mang thay. Trong buồng tắm có xà phòng, có nước bồ kết. Cô tắm gội cho sạch, tôi đi một lúc tôi về.

Ðường từ nhà ra chợ, trong lòng Biền khấp khởi: biết đâu đây chẳng là số kiếp. Ra phố, Biền cố ý loăng quăng để cho Xuyến có nhiều thì giờ. Khi về, Xuyến đã mặc bộ đồ của Mơ đang đứng trước gương chải tóc. Trông Xuyến đã thay đổi hẳn. Xuyến nguyên là một cô gái đẹp. Nhưng nay thì đã quá tàn tạ. Nhìn thấy Biền về, Xuyến tỏ ra bẽn lẽn:

- Trông em có giống chị ấy ngày xưa chút nào không anh?

- Chỉ giống đều là đàn bà thôi. Vợ anh ngày xưa đậm người, còn em thì mỏng như tờ giấy.

- Em ngày xưa to khỏe lắm, anh ơi. Ngày xưa em năm mươi ba ki-lô, bây giờ em chỉ còn bốn mươi ba ki-lô thôi.

Cũng là một cử chỉ rất tự nhiên, khi hai người khác giới cô đơn sống bên nhau, lại có những hoàn cảnh rất thuận lợi. Biền đi lại phía Xuyến, quàng vai Xuyến cùng ghé vào gương - "Chúng mình cũng vừa đôi đấy chứ nhỉ". Xuyến liền ngả đầu vào Biền, hai người dìu nhau lại giường. Xuyến trơ ra như một khúc gỗ mục.

- Em làm sao thế?

- Em chẳng làm sao cả.

- Như khúc gỗ mục thế này à?

- Em không biết. Có bao giờ em...

Chợt có sự thức tỉnh của đạo đức, Biền buông Xuyến ra. Xuyến vùng lên ôm ghì Biền xuống:

- Em van anh, em lạy anh, anh đừng khinh em, đừng bỏ em. Gần chót đời em chưa biết thế này là thế nào. Anh cho em được làm đàn bà với. Chả nhẽ chết đi em vẫn là... Cái Thu nó đã có con. Nó đã mãn nguyện. Em tội lỗi gì mà đời hắt hủi em.

Thực tình Biền cũng không phải là người tuyệt đối đứng đắn. Các cụ bảo rằng: "Rắn đến nhà chả đánh cũng quái..." Anh lại ôm Xuyến và lăn lộn xoay xở đủ vành. Nhưng Xuyến vẫn cứ trơ trơ.

- Khốn khổ, em không còn là đàn bà nữa rồi.

- Ai bảo anh thế, em còn tất cả.

- Ðúng, nhưng nó chỉ còn là cái xác thôi. Không có cái hồn nữa. Ngực của em đã teo hết. Chỉ rõ hai cái núm nhỏ như ngực đàn ông. Nó vô dụng.

- Thế là hôm nay em được đắp chung với anh cái chăn tự tay em khâu. Ðây là cả đời con gái của em... Biết đâu trời phật đang định trả công cho em. Ðời em vất vả lắm, anh ơi. Bố em chết trẻ. Khi bị truy bức, bố em tự sát. Mẹ em ở vậy nuôi em ăn học. Bà ngầm thu vén em nên người để trả nợ cho đời. Năm mười lăm tuổi em đang học lớp tám nhưng người em đã phổng phao đầy đặn . Giữa lúc phong trào đi thanh niên xung phong, phục vụ chiến trường nổi lên rầm rộ. Em xin đi, mẹ em buồn nhưng không ngăn cản. Ông cậu ruột em lúc ấy là chủ tịch xã, khai tăng cho em hai tuổi để em được đi. Lúc đầu ra đi chúng em đóng quân ngoài Quảng Bình, sau dần dần chuyển vào tuyến trong. Những năm đầu em rất khỏe. Ba năm liền không phải thuốc thang. Nhưng từ năm thứ ba trở đi thì em ốm quặt quẹo. Mái tóc rụng gần hết, kinh nguyệt thất thường. Thế rồi mất hẳn. Hồi ấy bọn nữ chúng em một trăm phần trăm mất kinh nguyệt. Nhưng tuổi thanh niên đang hăng hái chúng em cứ ào đi. Không thấy có kinh nó lại giúp mình đỡ phiền hà. Vì ở chiến trường đâu đâu cũng thiếu nước, thiếu điều kiện làm vệ sinh. Em đã mất tới gần một năm. Rồi một chị bác sĩ vào khám sức khỏe. Chúng em nói ra chuyện ấy, chị bác sĩ nghe nét mặt cứ tái xám. Vội vàng đề nghị với cấp trên cho chúng em lui ra Quảng Bình điều trị. Hồi ấy chúng em gồm mười bốn chị em. Vì chúng nó mới bị nên chỉ vài tháng là phục hồi. Riêng em vẫn cứ trơ trơ. Trạm xá chuyển em ra điều dưỡng dài hạn ở đồng bằng. Trạm điều dưỡng toàn là người què cụt, hay thần kinh. Riêng em chẳng sao cả, chỉ thấy người dần dần khô đi. Ðiều dưỡng gần một năm thấy em ngán quá. Suốt ngày chỉ chực hai bữa ăn, lại ngủ, lại đánh tú lơ khơ. Nhiều lần em đòi ra viện, nhưng chị trạm trưởng nhất định không nghe. Chị động viên: "Em cứ phải kiên tâm. Nhiệm vụ thanh niên xung phong là vô cùng cao quý, và đầy sự hy sinh. Người chết thì đã chết rồi, ai thành thương tật thì đã có sở Thương binh ghi thương tật. Còn em, em xin ra chị chẳng biết ghi cho em thế nào. Lương tâm chị là phải trả lại quyền làm đàn bà cho em".

Ðể cho chúng em đỡ nhàn rỗi dễ sốt ruột, chán nản, chị trạm trưởng bày cho chúng em tập máy khâu. Nhưng rồi lấy đâu ra vải mà khâu, trong chiến tranh cái gì cũng khan hiếm. Chị trạm trưởng liên hệ với xưởng may cũng sơ tán gần trại. Người ta cũng chẳng có vải cung cấp cho chúng em khâu. Xưởng may này chuyên may quần áo bảo hộ lao động, họ cung cấp cho chúng em những mụn vải, hướng dẫn cho chúng em can thành những cái vỏ chăn, cái áo gối... bán cho người tiêu dùng. Chính là cái vỏ chăn này đây.

Em ở trạm điều dưỡng hai năm, bệnh tình cũng chẳng khỏi. Hòa bình năm 1973, trại điều dưỡng giải thể, em xin về với mẹ em. Vì lúc đó mẹ em đã già yếu, mà chỉ có một mình em.

*
* *

Thế rồi em nhận được thư của cái Thu gửi về qua địa chỉ của mẹ em. Nó cho biết, nó đã ra trường từ lâu. Về công tác ở cơ quan "Ðoán gió dò mây". Nhà riêng ở khu tập thể X. Nó mong nếu em còn sống thì phải tìm lên chơi với nó. Ðường từ quê em lên Hà Nội là 90 cây số. Con gái nông thôn như em nói tới lên Hà Nội có khác gì như tìm đường lên cung trăng. Sáu bảy năm trời em không dám thò mặt đi. Thế rồi trận bão lụt năm 1988. Mấy bà trong xóm em rủ nhau lên Hà Nội ăn xin. Em đòi đi theo, lúc đầu thấy em lành lặn mọi người không cho đi. Em kiếm được cái bị rách và mấy bộ quần áo rách của mẹ em để lại. Hình như ngày em còn đi vắng mẹ em cũng đi ăn xin. Ðoàn chúng em đi có bốn bà già và con mẹ Soạn có con nhỏ vừa tám tháng. Con bé cũng kháu khỉnh. Mẹ Soạn thì mới vừa ba mươi hai tuổi. Người nhẹ nhõm chắc lẳn da dẻ hồng hào. Nó vào loại "gái một con... mẩy mày sây hạt". Nhưng ra đi nó chuẩn bị rất chu đáo. Trong bị nó toàn đồ rách rưới. Nó mang theo cả nghệ, lá han, phẩm xanh, nhựa xương rồng...

Từ nhà lên Hà Nội chúng em đi tập thể. Ðến nơi trụ lại ở gầm cầu Long Biên. Trao đổi hội ý xong mỗi người đi mỗi hướng. Em chưa thuộc thung thổ Hà Nội thì đi theo mẹ Soạn, em đóng vai chị gái Soạn đi trông nom cháu ở bệnh viện. Cháu gái được mẹ Soạn hóa trang băng hai mảnh băng. Riêng mặt thì mẹ nó xoa mỏng một lớp nghệ. Vào nhà ai cũng thiểu não kể lể: Trận bão lụt vừa qua con nó bị tai nạn. Lên nằm bệnh viện nhi hơn tháng nay, giờ ra viện hết sạch tiền gạo chẳng thể về được. Bà con "lá lành đùm lá rách, xin sinh phúc..." Thế là gần như một trăm phần trăm người ta cho. Có người cho vài trăm. Có người hào phóng cho cả ngàn đồng. Tối về lại tụ nhau ở gầm cầu. Em và mẹ con nhà Soạn chủ yếu hoạt động ở các khu vực bệnh viện. Hết Bạch Mai, rồi Việt Ðức, Thanh Nhàn... vẫn cứ cái giọng điệu như thế.

Lần mò mãi em cũng tìm đến được chỗ cái Thu ở. Ðấy là một khu tập thể ba tầng. Tầng dưới là các gia đình. Hai tầng trên là độc thân. Mỗi gian mười sáu mét, ở bốn người. Bốn cái giường một, bốn cái hòm gỗ, bốn cái bếp dầu. Những thứ nồi niêu, thùng gạo thì lèn dưới gậm giường. Ðến bữa thổi nấu thì tíu tít. Bốn cái bếp dầu đốt bốn góc, khói bốc lên mù mịt sặc sụa. Em đã mò được tới buồng cái Thu. Nó ở một mình dưới gầm cầu thang lên tầng ba. Hôm ấy em nép vào một chỗ theo dõi nó. Ðã xa cách nhau mười chín năm nhưng cái Thu là loại xinh gái, lại biết ăn diện nên nó cũng chẳng già đi bao nhiêu. Hôm ấy em không ra mặt mà lại quay về gầm cầu Long Biên.

Hoạt động ở Hà Nội hơn 10 ngày. Cuối cùng bà nào cũng được một bọc tiền. Các bà rủ nhau về làm mùa, em xin ở lại ít ngày. Riêng mẹ Soạn bọc tiền càng lớn thổ lộ với em: "Lần này về nó em sẽ mua thêm ít sắt thép đổ nốt cái mái bằng. Từ sang năm trở đi thì không còn lo lụt bão nữa". Em đưa tiễn mọi người ra bến xe, mẹ Soạn đưa cho em ba mươi ngàn đồng, bảo đấy là công của em. Số tiền ấy em đi sắm một bộ áo cánh cũng tạm tạm. Mua ít quà bánh, thuê xích lô đi thẳng tới chỗ cái Thu. Hôm ấy cái Thu đang hí húi thổi cơm, em luồn tay qua đằng sau bịt mắt nó lại. Nó không cựa mà cũng chẳng kéo tay em ra. Nó hỏi:

- Ai đấy nhỉ?

Em ghé sát vào tai nó:

- Mày có còn nhận ra ai không?

- ối cha mẹ, mày có phải là con Xuyến không? Tiếng mày thì thầm vẫn y như hồi còn ở Trường Sơn! - Thu giật bung tay em ra, nó quay lại ôm chầm lấy em. - ối trời đất, con Xuyến nó còn sống thật. Hôm kia nó đã giả làm ăn mày đến đây mà. Con Hảo nó nói: có một đứa ăn xin đến đây hỏi thăm tao. Con Hảo tả hình dáng, tao đoán đúng là mày. Ðã đến đây thì thế nào mày cũng quay lại.

Hồi ấy em ở lại chơi với chị Thu ba ngày. ở cái khu tập thể này còn tới mười sáu chị em luống tuổi chưa chồng. Cái ngành "Ðoán gió dò mưa" này cũng có những thời kỳ lãng mạn. Ðào tạo ở trường xong nhiều chị em xung phong lên Mèo Vạc, Lũng Cú, Sa Pa... rồi thì hải đảo xa xôi, hết tuổi thanh niên trở về già người ta mới cho về xuôi. Cái Thu cũng là người "tốt" số. Vì có đôi chút nhan sắc, được ông trưởng phòng tổ chức bao thầu cho về công tác ở Hà Nội. Tưởng là nên vợ nên chồng. Ai ngờ anh ta bị tai nạn giao thông, chết. Cái Thu héo hắt mấy mất năm.

Thời nào thì con gái có nhan sắc cũng hay gặp cuộc đời lận đận. Xong đận người yêu bị tai nạn giao thông, Thu vẫn còn được nhiều chàng trai dòm ngó. Nhưng các chàng trai đến nhà chơi cứ thấy bốn cô gái độc thân nằm bốn góc nhà, anh chàng nào cũng ngán ngẩm bỏ đi. Cho đến năm ba chín tuổi, tuổi càng cao, má đào phai nhạt dần. Thấy nguy to Thu mới giở quẻ phá bĩnh, gây mâu thuẫn với mấy cô cùng buồng. Cày cục mãi ban quản lý cơ quan mới xếp Thu ở dưới chân cầu thang. ở một mình Thu lại trở nên đắt khách. Có một anh kỹ sư trạm trưởng trạm điện, tên là Sới tìm đến. Người anh ta thấp lùn cục mịch nhưng chân thực, thiết tha yêu Thu. Hai người đã cam kết. Sới đưa bạn đến, ra mắt người yêu. Anh này tên là Thắng. Thắng hào hoa phong nhã, đẹp trai, tiêu tiền như rác. Không ngờ Thắng bập ngay được Thu. Ðạp thẳng Sới ra ngoài. Hai người đã sắm sửa quần áo chuẩn bị làm lễ cưới, thì công an đến xích tay Thắng lôi đi. Một tên tù trọng án vượt ngục lẩn trốn mấy năm nay. Truyện ấy xảy ra Thu bị chị em chê bai hắt hủi cho là Thu "thả mồi bắt bóng", đáng đời.

Nhưng rồi mới đây em lại nhận được thư của Thu báo Thu đã có con. Nhận được thư nó em khóc rưng rức. Ðời cái Thu thế là toại nguyện, còn đời em thì sao đây. Em chuẩn bị vội vàng lên với nó. Nghĩ là dịp may hiếm có này vì nhờ có trẻ con, em sẽ bắt chước mẹ Soạn, bế nó đi ăn xin. Thế nào cũng kiếm cho cái Thu một khoản vốn. Ai ngờ lên đến nơi thì cái Thu lại vừa bế con về thăm mẹ mất rồi. Em mới lang thang ra đây lại gặp ngay cái vỏ chăn của anh phơi.

Lần ấy, Thu cũng hỏi em về hạnh phúc gia đình. Em kể hết đầu đuôi, nó bĩu môi chê em là phong kiến, là cù lần. Em kể về bệnh tật, nó bảo như thế là chả có bệnh gì. Nó bảo cơ thể mình cũng giống như cỗ máy để rỉ lâu ngày, bây giờ phải tìm cách lau dần mà "khởi động" lại. Em hỏi thế khởi động bằng cách nào? Nó phá lên cười ngặt nghẽo. Nó hỏi lại em: Thế mày có biết ôtô người ta khởi động bằng gì không? Em trả lời là khởi động bằng bình ắc quy. Thế chẳng nhẽ lại đem bình ắc quy mà cắm vào người mình. Nó ấn ngón tay vào trán em mà dằn dỗi:

-Sao mày ngu thế? Gần bốn chục tuổi đầu rồi mà còn ngu lâu. Mày là phải khởi động bằng những thằng đàn ông. Những thằng đàn ông hám gái: cổ to, ngực nở, lưng gù...

- Nhưng tao làm sao mà có được đàn ông?

- Chuyện đó là ở mày.

Nhưng nào em có được như các chị. Ðôi lúc em cũng dùng đôi mắt để lườm liếc. Nhưng ánh mắt của em nó vô hồn. Muốn dùng nụ cười để quyến rũ. Những nụ cười của em nó méo mó gượng gạo. Muốn dùng lời nói ý nhị, thì câu nói của em cái giọng ồm ồm, sống sượng, vô duyên. Thế mà tại sao anh lại bỗng nhiên...

Có thể vì em mặc bộ của vợ anh. Lúc đó anh tưởng là vợ anh hiện hình.

Biền cùng nằm với Xuyến, đắp chung cái chăn do Xuyến khâu. Mà cũng chẳng thấy có tác dụng gì. Cái chăn cũng là thứ vô sinh, đối với Xuyến. Nam nữ cùng nằm chung mà Biền thấy hoàn toàn nguội lạnh, y hệt như nằm với người bạn trai. Nhưng tình thương cảm của Biền đối với Xuyến lại càng dâng cao. Thấy mình phải có trách nhiệm đối với Xuyến. Phải thực sự đóng vai trò như một "Bình ắc quy", hay như một thầy thuốc.

Thế rồi hai người sống với nhau tới bảy tám ngày, Biền đã sử dụng hết khả năng nhưng vẫn không giúp gì Xuyến được.

Thôi đành vậy em ạ. Chúng ta chẳng được làm vợ làm chồng thì làm người thân trong nhà, như các cụ ta nói: "Chuyến đò nên nghĩa, buổi chợ nên quen". Cuộc sống của anh cũng là cuộc sống cô đơn. Từ nay em sẽ về với anh như tình ruột thịt".

Xuyến khóc và hứa với Biền: Xuyến sẽ đưa cái Thu đến, để cùng nhận anh, nhận em với Biền.

Cái Lợi về nhà nghỉ hè với bố. Nó cảm thấy có điều gì khác lạ trong nhà này. Thứ nhất nó thấy bố nó thay đổi tươi tỉnh, vui vẻ hơn. Nhà cửa gọn gàng ngăn nắp hơn. Nó thấy chiếc máy khâu của nó có ai sử dụng. Nó phát hiện ra cái vỏ chăn can hàng trăm miếng vụn đã có ai khâu lại từng đường chỉ đã mủn nát, gói gém cẩn thận, xếp gọn gàng trong ngăn tủ. Lợi gợi hỏi thì bố nó sẵn sàng kể lại hết. Lợi vội vàng bỏ thời gian đi tìm hiểu kỹ chuyện này. Thế rồi Lợi đề nghị với bố: cho mời cả dì Xuyến, dì Thu đến chơi. Lợi tổ chức bữa liên hoan. Trong bữa ăn Lợi đem chiếc vỏ chăn tiết kiệm ra, nghiêm chỉnh nói: "Mọi chuyện con đã biết hết cả rồi. Cảm ơn dì Xuyến đã khâu nên cái vỏ chăn này. Nó đã đắp cho bố mẹ con. Cả khi con còn là hạt máu trong lòng mẹ con. Con xin suốt đời giữ gìn cái vỏ chăn này. Con nhận dì Xuyến là mẹ kế của con". Vừa nói, mắt cái Lợi vừa cháy bỏng lên, vì niềm hạnh phúc bất ngờ đem đến cho bố nó. Nhưng Biền thì não lòng. Biền không thể nói mọi điều sâu kín với con gái, vì nó còn ngây thơ quá. Nó chưa đến tuổi để nói hết những chuyện của đàn ông, đàn bà. Nó đang hồn nhiên dồn bố nó vào một bi kịch. Nhưng Xuyến đã đánh ánh mắt sang cho Thu, gỡ bí cho Biền. Nét mặt Thu cứ dần dần đỏ tấy lên.

Biền đứng lên nhận những lời tốt lành của con gái.

Ông lão vẽ tranh
Tác giả: Nguyễn Ðình Thi

Người làng Cun nhìn thấy ông cụ từ trên đỉnh đèo lất phất sương đi xuống mấy quả đồi ven sông. Ông cụ mặc bộ quần áo cánh vải nâu, chân đi dép rơm, tay chống gậy, bên vai đeo ống bương cùng với chiếc tay nải. Ðến mỏm đồi sát bờ nước, ông đứng nhìn quanh những bụi sim, bụi mua, rồi rẽ cỏ lần tìm một lúc. Gần đỉnh đồi đến một chỗ quang, ông ngồi xuống bên cạnh một nấm mộ cũ lẫn trong cỏ dại, mắt đăm đăm nhìn xuống dòng sông lăn tăn, ông ngồi quên tất cả, lúc lâu sau mới đứng dậy đi vào trong xóm.

Chiều hôm ấy thì dân làng đã biết ông cụ chính là người xóm Ðồi, ông bỏ làng ra đi từ hơn sáu mươi năm trước. Ngày bấy giờ trong xóm có thằng cu Dần mồ côi cả cha lẫn mẹ, ở với bà ngoại. Năm bà cụ mất, cậu bé theo người trong xóm chôn bà trên mỏm đồi sau căn nhà lá, rồi một hôm ra đi biệt tích. Vậy mà nay ông Dần vẫn còn sống mà trở về quê ngoại, sau cả một đời lưu lạc. ít bữa sau, ông cụ đến ở nhà bác phó may Chiểu cuối phố Cun, cái phố nhỏ bờ sông có mấy cửa hàng buôn nứa, gỗ, củ nâu, cánh kiến, sa nhân, mộc nhĩ để bán về xuôi. Và chẳng bao lâu dân trong phố đều biết ông cụ có nghề vẽ truyền thần.

Bác Chiểu góa vợ đã lâu, ở vậy nuôi đứa con gái, năm ấy nó đã được mười ba tuổi. Nó câm và dở người, nhưng chăm nấu cơm và quét tước nhà cửa... Khu nhà từ mấy đời các cụ để lại được miếng vườn rộng, bác thu dọn để ông Dần ở gian nhà gỗ cuối vườn, có hàng hiên trông thẳng ra sông.

Ông già rất xuề xòa, hằng ngày ông thường ở ngoài hiên, chỉ có chiếc võng tơ đã cũ để ngả lưng, với chiếc chõng tre, cái bàn gỗ tạp để vẽ. Con bé Hồng mọi khi một mình lủi thủi, bây giờ có ông già, tự nhiên rất nhanh nó đã quấn lấy ông, nó bắc một cái kiềng bếp ở góc hiên để nấu nướng lặt vặt hầu hạ ông cụ.

Dân phố Cun khen bác Chiểu khéo đón được ông già có nghề lạ. Ai đến xin vẽ, ông Dần mời ngồi chơi uống nước, ông ngồi lâu, chỉ nhấp nước trà, nhìn người khách, hỏi chuyện nọ chuyện kia. Rồi ông mài mực, soạn bộ bút lông hàng chục chiếc to nhỏ các cỡ. Ðến lúc ông ra bàn, cầm bút thong thả đưa lên tờ giấy bản hoặc tấm vải lụa, ông đưa nét bút nào là in nét ấy, không sửa hoặc tô đi tô lại. Thay vài lần bút, một lúc đã được bức tranh, nét mặt người trong tranh thật hệt, mà hai con mắt như có thần. Những lúc vẽ, ông Dần ít cho người lạ đứng xem. Chỉ có con bé Hồng chạy ra chạy vào, đun nước, thay trà, hoặc đứng lặng một góc, ngây người nhìn.

Ông cụ vẽ tranh không đặt giá tiền công, tùy tâm người đến xin truyền thần đưa bao nhiêu ông cũng cầm, bỏ vào một cái tráp gỗ nhỏ. Có người nghèo, dắt ông bố hoặc bà mẹ già đến xin ông Dần vẽ cho bức tranh để thờ sau này, chỉ có đấu gạo, con gà, nải chuối, ông cũng vui vẻ nhận vẽ cho.

Cũng có khách từ xa tìm đến. Một buổi phiên chợ, dân phố Cun thấy hai người lạ mặc quần áo chàm, đầu bịt khăn chàm, quàng gươm dài sau lưng cưỡi hai con ngựa ô hỏi thăm đến nhà ông lão vẽ tranh. Bác phó Chiểu sau kể lại đấy là người nhà chúa Nùng trên Cao Bình đến mời ông Dần lên tận trên ấy vẽ cho nhà chúa. Nhưng ông Dần từ chối vì đã cao tuổi, sợ không chịu nổi nhọc mệt dọc đường. Mặc dù vậy, người nhà chúa nơi biên ải cũng biếu ông cụ một sấp lụa Tàu loại quý. Ông Dần hôm ấy mới giở cái ống bương lớn, lấy ra một bức tranh lụa vẽ phong cảnh gửi biếu lại ông chúa Nùng mà người ta nói là Ðức Vua ta dưới Kẻ Chợ cũng nể.

Nhưng câu chuyện dân phố chú ý nhất là một hôm có hai bố con người Tàu đi đò dọc theo lái buôn từ Kẻ Chợ lên. Ông bố đã đầu râu tóc bạc, người con trai nói tiếng ta rất sõi. Ông Dần đón khách trên cái hiên nhà tuềnh toàng vậy mà ông già Tàu lộ vẻ trọng vọng lắm. Lần ấy bác phó Chiểu mới biết ông cụ Dần nói được tiếng quan hỏa, ông cùng người khách trò chuyện cả buổi
sáng. Ðến trưa, bác thợ may mời khách cùng ăn cơm, ông cụ Dần khẽ cho bác biết: Ông già Tàu này làm chức quan nhỏ ở tỉnh Phúc Kiến, bị án oan phải tội, ông bỏ trốn sang nước ta, tìm đến người đồng hương ở đất Kẻ Chợ nương náu làm ăn đã hai mươi mấy năm. Cơm nước nghỉ ngơi xong, ông Dần đem khung lụa ra ngoài hiên ngồi vẽ. Hai bố con người khách cũng ra ngồi phía sau cùng với bác phó Chiểu và cô bé câm, không ai nói một tiếng. Tất cả cùng nín lặng dõi theo bàn tay ông cụ. Bức tranh này ông Dần vẽ lâu hơn thường ngày, thay nhiều cỡ bút, dùng cả mực đen và mầu nước. Trên vuông lụa như trong mơ dần hiện lên một cánh rừng phong đỏ sẫm bên một dòng sông mờ khói sương, trên một sườn đồi lúp xúp mấy nóc nhà có một bóng người đội nón tu lờ gánh củi dưới dốc đi lên, xa phía sau trong những lớp mây ẩn hiện mờ ảo mấy bóng núi cao chạm trời. Khi ông cụ buông bút đứng dậy lấy khăn tay lau mồ hôi đầm đìa trên mặt thì ông già người Tàu đến trước bàn nhìn lặng một lúc rồi bỗng hai mắt đỏ hoe, chắp tay vái bức tranh. Ông gọi người con đến nói một hồi dài. Anh con trai đến vái ông cụ Dần và nói: "Con xin tạ ơn cụ. Hôm nay con được nhìn thấy phong cảnh nơi quê cha đất tổ". Hai bố con cung kính đưa ông cụ một hộp nhỏ bọc giấy hồng điều. Ông Dần đưa chiếc hộp cho bác phó Chiểu, bác vâng dạ đem lên nhà trên, giở giấy bọc, hé mở nắp hộp thấy bên trong có một xếp vàng lá.

Thấm thoắt đã sang thu. Mỗi buổi sáng, trong mảnh vườn mấy luống cúc tỏa nhẹ một làn hương thoang thoảng. Chiều chiều khi vầng mặt trời sắp khuất sau dãy núi ở chân mây, cả một dải đồi cọ suốt dọc bên kia sông ánh rực lên, những cây cọ lóe sáng trên chỏm, trông như hàng nghìn vạn ngọn nến thắp lên vàng chói.

Ông cụ Dần dạo này không nhận vẽ truyền thần nữa. Chỉ có một lần ông nể lời sư cụ chùa làng, lên chơi chùa và vẽ một bức cho sư cụ. Chiều hôm ấy hai ông già uống rượu với nhau và nói nhiều chuyện cũ, mới. Sư cụ đem khoe một bộ đá hiếm, có viên đá giống hình cây nấm, có viên giống vỏ sò, có viên như hình con dơi, có viên đỏ tuyền không một vết gợn một đường vân, có viên trắng như mỡ, có viên ánh biếc như cánh chim bói cá. Sư cụ đắc ý nhìn ông Dần và hỏi: "Cụ xem có phải vừa lạ, vừa kỳ, vừa quái không? Ðúng như trong sách cổ đã dạy!". Ông Dần cười: "Cụ bây giờ có nhẽ hằng ngày nói chuyện với đá". Sư cụ gật gật: "Vâng. Vâng. Cũng thu nhặt dần mãi đấy ạ. Tôi ít dám cho người ngoài xem bộ đá này". Sẩm tối, ông Dần chống gậy về đến nhà, vẫn đang ngà ngà say. Hôm ấy ông thức khuya bên đĩa đèn dầu trám, ngồi rót rượu
uống một mình trong đêm thu tịch mịch, có lúc ông cầm mãi chén rượu, nước mắt lã chã rơi xuống.

Sau bữa rượu ấy, mấy hôm bác phó Chiểu thấy ông già như người tâm trí để ở đâu. Bữa ăn, bác ngồi hầu cơm thấy ông cụ vẫn gắp mà không biết mình ăn gì. Rồi bất ngờ buổi sáng hôm ấy, ông Dần đi dạo hồi lâu quanh vườn, khi trở vào bước lên hiên nhà, ông gọi: "Hồng ơi, con đặt cho ông ít cơm nếp". Trong lúc con bé ra giếng lúi húi vo gạo, ông cụ mài mực, và đem một tệp giấy ra bàn rồi bắt đầu vẽ. Hôm sau rồi hôm sau nữa, ông vẫn mải miết vẽ từ sớm đến chiều. Ngày tiếp ngày ông cụ vẽ không còn biết gì giờ giấc, thường đến bữa ăn, cô bé câm phải ra kéo vạt áo ông làm hiệu, ông mới nhớ. Ông cụ vẽ trên giấy bản hết tờ này đến tờ khác, có bức đậm nhạt đen trắng, có bức nhiều mầu, ông thường nằm võng rất lâu, mở mắt mà như không trông thấy gì, có lúc nhắm mắt như ngủ, rồi thình lình nhỏm dậy ra bàn cặm cụi trên tờ giấy. Mỗi buổi chiều, khi ông cụ buông bút vào nhà, những tờ tranh vẽ trong ngày vẫn bỏ trên mặt bàn, mặt chõng, có hôm tranh rơi cả xuống đất, bay cả ra vườn. Bác thợ may lại cùng đứa con gái đi nhặt từng tờ một đem lên nhà trên cất kỹ. Và tối khuya khi ông cụ đã tắt đèn đi nghỉ thì ở nhà trên hai bố con thắp mấy cây nến đem những tờ tranh ra xem. Bác Chiểu thấy ông cụ vẽ nhiều cảnh, nhiều người, nhiều nơi chốn rất khác nhau. Có núi, có biển, có sông ngòi, có rừng, có bãi, có đồng ruộng, làng xóm đình chùa, có bến sông thuyền bè, có hàng quán nơi phố chợ. Có tranh chỉ vẽ một đóa hoa cúc, một tảng đá, một bụi lau, một con chim đang rỉa cánh, có tranh vẽ một đàn ngựa thồ đang leo dốc, có tranh vẽ mấy con trâu đang đầm mình dưới hồ, có tranh vẽ một đàn chim nhạn lượn trên một mái nhà tranh bốc khói hẻo lánh. Có cả nhiều cảnh vui, buồn cười, trẻ con chơi nhảy dây, ông thầy bói ngồi bên bình vôi dưới gốc đa, bên chuồng lợn một bà vén váy hốt hoảng vì con rắn trườn qua dưới đất, mấy cô gái ở trần tắm dưới đầm sen, mấy người đàn ông đóng khố trên chiếc bè gỗ đang chống sào vượt dòng nước xoáy, hai anh đô vật, một anh nắm chiếc khố anh kia nhấc bổng lên. Mỗi lần giở một tờ tranh, bác thợ may lại xuýt xoa không biết ông cụ đã đi những đâu bao nhiêu nơi. Con bé câm ghé bên cạnh, nét mặt nhanh nhẹn khác ngày thường, có lúc bật cười, có lúc môi chúm lại, có lúc hai mắt sáng lên, long lanh trong ánh nến. Bác phó Chiểu bỗng thấp thỏm thầm nhận ra là đứa con gái bác không dở người, nó biết cả, chỉ không nói được.

Gần một tháng trời như vậy, mỗi buổi sáng con bé Hồng vẫn đun nước pha trà cho ông cụ rồi ngồi nín lặng ở bậc cửa. Hai ông cháu bây giờ đã thuộc tính nhau. Con bé cứ ngồi đợi, khi nó thấy ông cụ đến kéo chiếc ghế đẩu trước bàn vẽ, nó cũng đứng lên, khẽ đến phía sau. Ông Dần cũng đã quen như vậy, ngồi vẽ, ông biết có đôi mắt đứa bé lặng im nhìn theo từng nét bút của ông.

Bữa ấy buổi sáng trời hiu hiu nhiều mây. Ông Dần nằm không nhúc nhắc trên chiếc võng, tay chân như đâu mất. Hình như tất cả thân thể ông nhẹ bỗng. Ông nằm nhắm mắt không nghĩ gì rõ nữa. Hình như ông vừa lịm đi lâu lắm, hình như ông vừa chợp ngủ. Ông choàng mở mắt và thấy đứa bé câm đang bưng chiếc khay trà đứng ở bên võng. Ông Dần ngồi dậy, rót nước trà, tay run rẩy cầm chiếc chén, ông nhắp một ngụm thơm nóng. Con bé vẫn đứng hai tay bưng chiếc khay, miệng như khẽ mấp máy và ông Dần thấy hai mắt đứa bé nhìn ông, đôi mắt đen chưa gợn một chút bụi của cuộc đời đang nhìn ông với niềm thương không lời nào nói được. Trời ơi! Ông Dần đứng dậy, bước tới chiếc chõng tre và bảo: "Cháu lại đây! Ngồi đây! Hôm nay cháu mài mực cho ông".

Bên chiếc chõng, ông già và đứa bé hí hoáy với hàng chục chiếc đĩa bát nhỏ đựng các thỏi mực, thỏi son, các loại bột nhiều mầu sắc, các miếng vỏ cây, rễ cây, củ khô mà chỉ có ông già biết. Con bé câm hai mắt sáng vui sướng làm theo lời ông cụ chỉ dẫn, đã bao nhiêu ngày nó nhìn và thuộc cách ông cụ mài mực pha mầu rồi.

Ông Dần vào nhà tìm một khung lụa to, đem ra đặt kín mặt chiếc bàn. Ông chưa biết mình sẽ vẽ gì, chỉ cần có cái khoảng trống mịn trước mặt, nhìn vào đấy, ông như đến trước khoảng không vô tận đang đợi ông. Trong đầu lâng lâng thanh thản, ông thấy như đang ở nơi nào rất xa, trên cao phóng tầm mắt nhìn trùng trùng điệp điệp những dải đồi, những lớp núi mãi không hết. Ông nhìn mãi, có lúc đã cầm lấy cây bút lông xoay xoay trong tay một hồi lại bỏ xuống. Cả ngày như vậy, khung lụa vẫn trắng nguyên.

Hôm sau ông Dần vẫn chưa vẽ gì. Gần đến bữa trưa, ông bảo con bé: "Hôm nay cháu cho ông bát nước cơm". Hai ông cháu ngồi ăn dưới đất ngay cạnh bếp. Ông cụ bưng bát nước cơm nóng uống từng ngụm, thốt lên: "Thơm quá! Ngon quá! Không gì bằng được hạt gạo giời cho, cháu ạ!". Ông ăn một bát cơm với muối vừng rồi ra võng nằm nghỉ. Buổi chiều, ngồi trước khung lụa, đôi mắt nhăn nheo của ông như xa đi trong một nỗi buồn thương lặng lẽ. Con bé ngồi phía sau sợ hãi không dám thở mạnh. Tới lúc nó thấy ông cầm bút chấm vào một bát nước mầu rồi vẽ lên bức lụa một đường mảnh như một làn sóng. Ông cụ bỏ bút đứng dậy, đến dắt tay con bé, dịu dàng vuốt tóc nó "Thôi, ông cháu ta nghỉ thôi".

Nét sóng ấy buổi sáng hôm sau đã thành một mỏm đồi thoai thoải, sườn đồi trơ trụi đất sỏi, đây đó rải rác mấy tảng đá. Một vệt đường mòn lượn từ trên đồi xuống đến một bãi cỏ. Nền trời bên trên mỏm đồi âm u, những vùng mây lớn cuộn lên xô đẩy nhau, trông mênh mông dữ dội. Con bé Hồng đứng cạnh ông già từ lúc nào, hai mắt nó náo động nhìn những đám mây bay cuồn cuộn. Ông già quay sang, gật đầu nói rất khẽ "Trên này gió lắm..."

Buổi chiều, ông Dần miệt mài vẽ tiếp. Trên mỏm đồi, đầu vệt đường mòn, hiện dần lên một cây mai già, thân cây đen sắt lại, những cành cây vươn lên gân guốc, trần trụi. Những cành cây tỏa ra nhiều nhánh thanh mảnh dần. Ông già thở một hơi dài, dừng lại thay bút, mặt ông đỏ hồng lên, những cành cây gầy dần lốm đốm những điểm hoa trắng giữa những chồi lá biếc non, tất cả như đang rung lên trong gió. Ðứa bé câm đứng mở to mắt, hai bàn tay nó xòe ra, như muốn nhúc nhắc múa. Nó im lặng cười một mình, chạy ra bếp, xắm nắm đun nước để pha một ấm trà mới. Khi nó bưng khay đến bên ông cụ thì trên bức tranh gần bên cây mai đang hiện lên một cô gái. Cô mặc áo cánh bông, trên đầu đội chiếc thúng, cô bước đi trên vệt đường từ mỏm đồi xuống. Ông Dần vẫn luôn thay bút, bàn tay ông đưa rất nhẹ và mặt cô gái rõ dần mũi, miệng, đôi nét lông mày rồi đến hai con mắt đen. Con bé Hồng tròn mắt, nó nhận ra cô gái đúng là nó nhưng lại lớn hơn, đã chừng mười bảy, mười tám tuổi. Ðôi mắt cô gái trong tranh như đang lạ lùng vì những gì cô đang nhìn thấy. Ông Dần cầm bút quay lại nhìn đứa bé câm, ông mỉm cười lấy ngọn bút chỉ vào nó rồi chỉ vào cô gái trong tranh và đỡ lấy cái khay. Con bé Hồng hai mắt như có ngấn nước chạy quanh.

Cả ngày hôm sau, ông già vẽ bãi cỏ rộng dưới chân đồi. Ông thay bút luôn, chấm mầu đưa nét rất nhỏ, những ngọn cỏ xanh nõn cứ mọc lên dần trước mắt, tỏa một vùng sáng dịu. Có lúc ông dừng lại nói chuyện với đứa bé. "Cháu ạ, lá cây ngọn cỏ nó cũng sinh nở, sống chết, nó cũng có hồn của nó. Giá mà giời cho ông sống được đến trăm tuổi thì may ra ông vẽ được hồn chúng nó đấy". Con bé câm hớn hở nhìn những chấm nhỏ tim tím hồng hồng. Ông già lại quay sang: "Hoa nghệ rừng đấy". Những đốm tím hồng vẫn dần lan rộng mãi. Ông già cười nói: "Cháu xem có ông hoàng bà chúa nào được mặc đẹp như một bông hoa dại này không!". Cả một vùng bãi cỏ xanh non lúc này ánh hồng lên, mỗi đốm hoa ngọn cỏ như mủm mỉm nói: Bây giờ là mùa xuân rồi.
Bức tranh đã hình thành, mấy ngày sau, ông Dần chỉ nằm võng, thỉnh thoảng mới ra bàn lấy bút điểm thêm hoặc xoa đi một hai nét. Bữa ấy, ông lấy chai rượu, ngồi rót uống một mình, thấy con bé Hồng đang ngồi nhóm bếp, ông gọi: "Hồng lại đây". Ðứa bé rụt rè bước đến. Ông già cười: "Hôm nay cháu lại cho ông ăn cơm nếp nhé. Cháu ngồi đây. Cháu có thích bức tranh này không? Ông cho cháu đấy. Cháu rồi như cô gái trong tranh này, đừng sợ gì cả". Ông già ôm đầu đứa bé gái, đôi mắt ông nheo lại phảng phất những ý nghĩ xa xôi.
MùA thu đã đến những ngày cuối cùng. Ðêm ấy nổi gió mùa, cả một dải ven sông ào ào không ngớt cho đến sáng. Trời đột ngột trở lạnh.

Ông Dần nặng nhọc ra ngoài hiên. Cũng như mọi ngày đứa bé câm đã ngồi bên bếp, đợi ông ra để đun nước pha ấm trà buổi sớm. Ông Dần ra nằm võng, hai mắt ông nhìn nhòa đi dần. Ông thấy trên mỏm đồi xa xa, cây mai già tỏa một vùng hoa trắng rung động trong gió. Ðôi mắt đen nhìn ngỡ ngàng. Ông bay đến bãi cỏ, ông bước lướt trên mặt cỏ xanh non đẹp quá, chung quanh ông những đốm hoa óng ánh, những đốm sáng hồng vẫn bay khắp bốn bề, ông ngồi xuống sờ lên những núm cỏ, ông muốn nói gì mà không nói được, ông cũng không muốn nói gì nữa, cả người ông nhẹ bỗng, ông bay lướt đi, chân không còn chạm đất, tất cả mờ dần mờ mãi...

Ðứa bé câm bưng chiếc khay đến, thấy ông cụ hai mắt nhắm nghiền, đầu ngật ra ngoài võng, không còn động đậy. Con bé mở to mắt kinh hoàng, miệng nó mấp máy, cả người nó run bắn, cái khay rơi xuống đất, nó thét lên một tiếng dài. Bác phó Chiểu từ trên nhà hớt hải chạy xuống, thấy đứa con gái đang ngồi sững bên chiếc võng, bỗng nó bật gào lên: Ông ơi! Ông ơi!