|
|
29-12-2009, 09:04 AM
|
|
|
Tham gia: Aug 2009
Bà i gởi: 588
Thá»i gian online: 4 ngà y 2 giá» 30 phút
Thanks: 520
Thanked 225 Times in 138 Posts
|
|
Äông Chu Liệt Quốc
Tác giả: Phùng Mộng Long
Bản dịch: Äá»— Mục - Nhà xuất bản văn há»c
Hồi 35
Tấn Trùng NhÄ© trở vá» nÆ°á»›c nhÃ
Tấn Hoà i Doanh vui vầy duyên mới
Công tá» Trùng NhÄ© tức giáºn Há»’ Yển dùng kế đánh lừa mình bèn giáºt lấy ngá»n giáo của Ngụy Thù để đâm Há»’ Yển. Há»’ Yển vá»™i và ng xuống xe bá» chạy. Trùng NhÄ© cÅ©ng xuống xe, cầm giáo Ä‘uổi theo.
Bá»n Tnệu Thôi xúm nhau lại để khuyên can. Trùng NhÄ© vứt ngá»n giáo xuống đất mà vẫn chÆ°a nguôi cÆ¡n giáºn. Há»’ Yển sụp lạy xin lá»—i mà rằng :
Công tỠgiết tôi mà nên việc được thì tôi chết cũng còn hơn sống !
Trùng Nhĩ nói :
Chuyến nà y đi mà được việc thì thôi, bằng không được việc thì ta quyết ăn thịt nhà ngươi ?
Há»’ Yển cÆ°á»i mà đáp rằng :
- Nếu không được việc thì HỒ Yển nà y chưa biết sống chết Ở đâu, công tỠmuốn ăn thịt cũng không được ; nhược bằng được việc thà nh bấy giỠcông tỠchẳng thiếu gì nem công chả phượng, thịt HỒ Yển nà y tanh hôi, bõ gì mà ăn !
Bá»n Triệu Thôi nói :
- Chúng tôi thấy công tá» là ngÆ°á»i có chÃ, váºy nên bá» cả cá»a nhà , vợ con mà theo công tá», cÅ©ng mong được chút sá»± nghiệp lÆ°u truyá»n sá» sách vá» sau. Nay Di Ngô là ngÆ°á»i vô đạo, ngÆ°á»i trong nÆ°á»›c ai cÅ©ng muốn cho công tá» vá» là m vua nhÆ°ng công tá» không chịu ghÄ© cách để vá» thì ai sang đây mà đón công tá» cho được ? Việc nà y tháºt là tá»± ý chúng tôi bà n nhau, không phải tại má»™t mình Tá» Phạm (tên tá»± Há»’ Yển), xin
công tỠchớ nghĩ lầm.
Ngụy Thù cũng nói to lên rằng :
- Kẻ trượng phu nên lặp chà để lÆ°u truyá»n danh tiếng vá» sau, cá»› sao lại cứ khÆ° khÆ° ham mê tình nhi nữ mà không nghÄ© đến sá»± nghiệp to tát của mình ?
Trùng Nhĩ dịu nét mặt lại mà đáp rằng :
Äã nhÆ° váºy thì ta xin theo ý các ngÆ°Æ¡i . Há»– Mao mang lÆ°Æ¡ng khô. Giá»›i Tá» Thôi dâng nÆ°á»›c uống. Trùng NhÄ© cùng má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u ăn. Bá»n Há»’ Thúc Ä‘i cắt cá» cho ngá»±a, rồi sá»a soạn hà nh trang, thẳng Ä‘Æ°á»ng tiến sang nÆ°á»›c Tà o.
Tà o Cung công tÃnh hay chÆ¡i bá»i, không thiết gì đến chinh sá»±, chỉ tin dùng những kẻ tiểu nhân xu nịnh. Bá»n tiểu nhân ấy thấy những ngÆ°á»i theo hầu công tá» Trùng NhÄ© Ä‘á»u là tay hà o kiệt cả, nên Ä‘em lòng ghen ghét, không muốn cho Ở lâu tại nÆ°á»›c Tà o, liá»n bảo Tà o Cung công chá»› nên tiếp đãi.
Quan đại phu là Hi Phụ CÆ can rằng :
- Nước Tà o ta cùng nước Tấn nguyên vẫn thân nhau. Nay công tỠTrùng Nhĩ gặp lúc cùng khổ mà qua nước ta, thì ta nên tiếp đãi mới phải.
Tà o Cung công nói :
- Tà o là má»™t nÆ°á»›c nhỠỞ giữa các nÆ°á»›c, những công tá» các nÆ°á»›c lại qua nhiá»u lắm, nếu ai ta cÅ©ng háºu đãi cả thì tốn kém vô cùng.
Hi Phụ CÆ nói :
Công tá» Trùng NhÄ© có tiếng là ngÆ°á»i hiá»n, vả lại má»—i mắt hai con ngÆ°Æ¡i, hai xÆ°Æ¡ng sÆ°á»n dÃnh liá»n nhau, ấy là má»™t ngÆ°á»i có quý tÆ°á»›ng, không nên coi nhÆ° các vị công tá» tầm thÆ°á»ng khác.
Tà o Cung công nói :
- Trùng NhÄ© má»—i mắt hai con ngÆ°Æ¡i thì ta đã biết rồi, còn xÆ°Æ¡ng sÆ°á»n dÃnh liá»n vá»›i nhau là thế nà o ?
Hi Phụ CÆ nói :
NghÄ©a là mấy cái xÆ°Æ¡ng sÆ°á»n dÃnh liá»n vá»›i nhau là m má»™t, đó là tÆ°á»›ng quý lắm !
Tà o Cung công nói :
- Ta không tin, váºy hãy để Trùng NhÄ© Ở công quán, đợì khi nà o hắn tắm ta sẽ đến xem sao.
Nói xong, liá»n sai ngÆ°á»i má»i Trùng NhÄ© và o công quán, chỉ cung cấp cÆ¡m nÆ°á»›c, không đặt tiệc và cÅ©ng không là m lá»… tiếp khách. Trùng NhÄ© giáºn lắm, không ăn. NgÆ°á»i hầu lại má»i Trùng NhÄ© ra tắm. Trùng NhÄ© nhân khi Ä‘i Ä‘Æ°á»ng bụi báºm cÅ©ng muốn tắm rá»a cho được sạch sẽ, má»›i cở áo để Ä‘i ra tắm. Tà o Cung công cùng mấy ngÆ°á»i cáºn thần thay
đổi y phục, giả dạng ngÆ°á»i thÆ°á»ng, xông và o buồng tắm, đến sát bên cạnh Trùng NhÄ© để xem xÆ°Æ¡ng sÆ°á»n, nói nói cÆ°á»i cÆ°á»i má»™t lúc rồi kéo nhau ra. Bá»n Há»’ Yển thấy nói có ngÆ°á»i lạ và o, vá»™i và ng chạy đến, cÅ©ng nghe tiếng cÆ°á»i nói rầm rÄ©, há»Ã¬ ngÆ°á»i trong quán má»›i biết là vua nÆ°á»›c Tà o. Trùng NhÄ© và bá»n Há»’ Yến Ä‘á»u tức giáºn.
hi Phụ CÆ từ khi can Tà o Cung công không nghe, trở vỠđến nhà , vợ là Lã thị trông thấy nét mặt âu sầu, liá»n há»i rằng :
- Chẳng hay trong triá»u hôm nay có việc gì mà phu quân lại ra ý buồn bã nhÆ° váºy ?
Hi Phụ CÆ bèn Ä‘em chuyện Trùng NhÄ© đến mà Tà o Cung công không tiếp đãi kể lại cho vợ nghe. Lã thị nói :
- Má»›i rồi thiếp Ä‘i hái dâu Ở ngoà i thà nh, thấy bá»n Trùng NhÄ© Ä‘i qua. Thiếp không trông rõ Trùng NhÄ©, nhÆ°ng thấy các ngÆ°á»i theo hầu Ä‘á»u là tay hà o kiệt cả, xem thế đủ biết rằng Trùng NhÄ© tất có ngà y lấy lại được nÆ°á»›c Tấn ; bấy giá» há» Ä‘em quân sang đánh nÆ°á»›c Tà o ta thì ta hối sao cho kịp ! Chúa công đã không nghe lá»i, thì phu quân nên nghÄ© cách mà tÆ° giao vá»›i Trùng NhÄ© ; thiếp xin sá»a soạn mấy bà n thá»±c
phẩm, rồi để lẫn ngá»c bÃch trắng và o mà dâng Trùng NhÄ©. Phu quân nên Ä‘i ngay.
Hi Phụ CÆ theo lá»i, đêm hôm ấy đến công quán yết kiến Trùng NhÄ©. Trùng NhÄ© Ä‘ang đói bụng, ngồi má»™t mình, nghÄ© đến Tà o Cung công mà tức giáºn. Bá»—ng nghe có quan đại phu nÆ°á»›c Tà o là Hi Phụ CÆ xin và o yết kiến và dâng thá»±c phẩm. Trùng NhÄ© cho má»i và o. Hi Phụ CÆ sụp lạy trÆ°á»›c hết hãy xin lá»—i há»™ cho vua Tà o, rồi sau má»›i thuáºt
đến cái tình tư giao của mình và dâng thực phẩm. Trùng Nhĩ khen rằng :
- Không ngá» nÆ°á»›c Tà o mà có ngÆ°á»i bầy tôi hiá»n nhÆ° thế nà y, nếu tôi may mà được phục quốc, thì sẽ xin báo Æ¡n lại.
Trùng NhÄ© ngồi ăn, trông thấy trong mâm cÆ¡m có ngá»c bÃch trắng, má»›i há»i Hi Phụ CÆ rằng :
- Quan đại phu có lòng tá» tế mà cho ăn, để tôi được khá»i đói thế là quý lắm rồi, sao lại còn dùng đến ngá»c bÃch ?
Hi Phụ CÆ nói :
- ÄÓ là tấm lòng kÃnh mến của chúng tôi, xin công tá» cứ nháºn cho.
Trùng NhÄ© nhất định không lấy ngá»c bÃch. Hi Phụ CÆ lui vá», nói riêng má»™t mình rằng :
Trùng NhÄ© cùng khổ nhÆ° váºy, mà không tham ngá»c bÃch của ta, chà khà to tát biết thế nà o mà lÆ°á»ng được !
Ngà y hôm sau, Trùng NhÄ© ra Ä‘i. Hi Phụ CÆ lại tiá»…n ra ngoà i thà nh, đến mÆ°á»i dáºm Ä‘Æ°á»ng, rồi má»›i trở vá». Trùng NhÄ© bá» nÆ°á»›c Tà o sang nÆ°á»›c Tống. Há»” Yển và o yết kiến quan tÆ° mã nÆ°á»›c Tống là công tôn Cố. Công tôn Cá» nói :
- Chúa công tôi không tá»± lượng sức mình, cùng vá»›i nÆ°á»›c SỞ đánh nhau, để đến ná»—i thua tráºn bị thÆ°Æ¡ng, bây giá» cÅ©ng chÆ°a dáºy được ; nhÆ°ng chúa công tôi vẫn nghe tiếng công tá» Trùng NhÄ©, vốn có lòng kÃnh mến đã lâu, nay công tá» Trùng Nhl đến, thế nà o chúa công tôi cÅ©ng trá»ng đãi.
Công tôn Cá» và o nói vá»›i Tống TÆ°Æ¡ng công. Tống TÆ°Æ¡ng công bãy giá» Ä‘ang căm tức nÆ°á»›c Sở, nghe nói Trùng NhÄ© đến, nghÄ© thầm trong lòng rằng Tấn là má»™t nÆ°á»›c lá»›n, công tá» Trùng NhÄ© lại là ngÆ°á»i hiá»n, mai sau tất trị nổi nÆ°á»›c Sở, má»›i có ý mừng rỡ ngặt vì vết thÆ°Æ¡ng chÆ°a khá»i, không ra nghênh tiếp được, liá»n sai công tôn Cá» má»i Trùng NhÄ© và o công quán, trá»ng đãi nhÆ° là vua chÆ° hầu. Ngà y hôm sau, Trùng NhÄ© cáo từ xin Ä‘i công tôn Cá» lại phụng mệnh Tống TÆ°Æ¡ng công ra má»i Ở lại, và há»i riêng Há»’ Yển rằng :
- Khi công tỠqua nước TỠthì TỠHoà n công tiếp đãi thế nà o ?
HỒ Yển kể lại chuyện TỠHoà n công gả Khương thị cho Trùng Nhĩ và tặng các đồ xe ngựa. Công tôn CỠvỠtâu với Tống Tương công.
Tống Tương công nói :
- Công tỠnăm xưa đã lấy con gái nước Tống ta rồi, nay ta xin tặng các đồ xe ngựa. -
Trùng NhÄ© cảm tạ vô cùng, Ở lại mấy ngà y nữa. Há»’ Yển thãy bệnh của Tống TÆ°Æ¡ng công không có cÆ¡ khá»i được, liá»n Ä‘em việc phục quốc bà n riêng vá»›i công tôn Cố. Công tôn Cá» nói :
Công tá» nay Ä‘i Ä‘Æ°á»ng nhá»c, muốn tạm nghỉ Ở nÆ°á»›c tôi thì nÆ°á»›c tôi dẫu nhá», cÅ©ng có thể cung cấp được ; nhược bằng muốn nhá» binh lá»±c nÆ°á»›c tôi để lấy lại nưức thì nÆ°á»›c tôi vừa má»›i bại tráºn xong, khó lòng giúp nổi, xin công tá» Ä‘i cầu nÆ°á»›c khác.
HỒ Yển nói :
Ngà i báo thực như thế là phải lắm !
Nói xong, liá»n bảo Trùng NhÄ©, rồi thu xếp hảnh trang để Ä‘i. Tống TÆ°Æ¡ng công nghe nói Trùng NhÄ© Ä‘i, lại sai ngÆ°á»i Ä‘Æ°a tặng lÆ°Æ¡ng thá»±c và y phục. Trùng NhÄ© Ä‘i rồi, Tống TÆ°Æ¡ng công bệnh má»—i ngà y má»™t nặng, chẳng được bao lâu thì mất ; lúc gần mất, TÆ°Æ¡ng công bảo thế tá» VÆ°Æ¡ng Thần rằng :
- Ta không nghe lá»i Tá» NgÆ° (công tá» Mục Di) đến ná»—i thua tráºn, nay con lên nối ngôi, việc gì cÅ©ng phái há»i Tá» NgÆ° má»›i được. SỞ là má»™t nÆ°á»›c thù vá»›i ta, chá»› cùng vá»›i SỞ giao hiếu ; còn công tá» Trùng NhÄ© khi vá» nÆ°á»›c Tấn, tất có cÆ¡ là m chủ các nÆ°á»›c được, con nên giao hiếu vá»›i Tấn để giữ yên lấy nÆ°á»›c nhà .
Thế tá» VÆ°Æ¡ng Thần sụp lạy. Tống TÆ°Æ¡ng công mất, thế tá» VÆ°Æ¡ng Thần lên nối ngôi, tức là Tống Thà nh công. Trùng NhÄ© bá» nÆ°á»›c Tống đến nÆ°á»›c Trịnh. CÓ ngÆ°á»i báo vớì Trịnh Văn công. Trịnh Văn công bảo các quan rằng :
- Trùng NhÄ© phản cha mà đi trốn, các nÆ°á»›c không ai tiếp đãi cả, Ä‘i đến đâu đói khát đến đấy, đó là ngÆ°á»i bất hiếu, ta chá»› nên trá»ng đãi
Quan thượng khanh là Thúc Thiêm can rằng :
- Trùng NhÄ© có ba Ä‘iá»u trợ lá»±c, tháºt là lòng trá»i muốn giúp, ta chá»› nẽn coi thÆ°á»ng.
Trịnh Văn công há»i :
- Thế nà o gá»i là ba Ä‘iá»u trợ lá»±c ?
Thúc Thiêm nói :
- Trùng NhÄ© xÆ°a nay vẫn có tiếng là ngÆ°á»i hiá»n, đó là má»™t Ä‘iá»u trợ lá»±c ; từ khi Ä‘i trốn đến giá», nÆ°á»›c Tấn không lúc nà o được yên, có cái cÆ¡ há»™i phục quốc được, đó là hai Ä‘iá»u trợ lá»±c ; Triệu Thôi, Há»’ Yển là những báºc hà o kiệt Ä‘á»i bây giá», Ä‘á»u theo giúp Trùng NhÄ© cả, đó là ba Ä‘iá»u trợ lá»±c. Trùng NhÄ© đã có ba Ä‘iá»u ấy, chúa công nên trá»ng đãi má»›i được.
Trịnh Văn công nói :
Trùng Nhĩ nay già rồi, còn là m gì được ?
Thúc Thiêm nói :
Nếu chúa công không trá»ng đãi Trùng NhÄ© thì nên giết Ä‘i, chá»› để thù oán vá» sau.
Trịnh Văn công vừa cÆ°á»i vừa nói :
- Nhả ngÆ°Æ¡i nói kỳ quá, đã bảo ta trá»ng đãi, lại bảo ta giết Ä‘i. CÓ ân gì mà trá»ng đãi, có oán gì mà giết Ä‘i kia chứ !
Nói xong, truyá»n đóng cá»a thà nh không cho Trùng NhÄ© và o. Trùng NhÄ© thấy Trịnh Vãn công không nghênh tiếp, liá»n thẳng Ä‘Æ°á»ng Ä‘i sang nÆ°á»›c Sở, và o yết kiến SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng. SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng cÅ©ng trá»ng nhÆ° vua các nÆ°á»›c chÆ° hầu. Trùng NhÄ© khiêm nhượng, không dám nháºn lá»…. Tnệu Thá»i đứng Ở bên cạnh, bảo Trùng NhÄ© rằng :
Công tá» trốn Ä‘i Ở ngoà i, hÆ¡n mÆ°á»i năm nay, các nÆ°á»›c nhá» còn có ý khinh bỉ, huống chi là nÆ°á»›c lá»›n ; nay nÆ°á»›c SỞ lại trá»ng đãi nhÆ° váºy cÅ©ng là lòng trá»i xui khiến, xin chúa công cứ nháºn.
Trùng NhÄ© Ä‘Ã nh nháºn lá»…. SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng tiếp đãi cung kÃnh. Trùng NhÄ© ứng đối cÅ©ng rất lá»… phép. Haỉ ngÆ°á»i rất tÆ°Æ¡ng đắc. Trùng NhÄ© má»›i Ở yên nÆ°á»›c Sở. Má»™t hôm, SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng cùng Trùng NhÄ© Ä‘i săn Ở chằm Vân Má»™ng. SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng muốn khoe khoang vÅ© nghệ, bắn luôn hai phát, trúng được má»™t con hÆ°Æ¡u và má»™t con thá». Các
tÆ°á»›ng Ä‘á»u sụp lạy để chúc mừng. Bá»—ng có má»™t con gấu chạy qua trÆ°á»›c xe, SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng trông thấy liá»n bảo Trùng NhÄ© rằng :
Sao công tỠkhông bắn đi ?
Trùng Nhĩ tay rút mũi tên, đặt và o dây cung, miệng lẩm nhẩm khấn rằng :
- Nếu ta được vỠlà m vua nước Tấn thì xin cho phát tên nà y trúng và o chân phải con gấu.
Nói xong, giương cung ra bắn, mũi tên trúng ngay và o chân phải con gấu. SỞ Thà nh vương phục tà i Trùng Nhĩ khen rằng :
Công tá» bắn giá»i lắm !
Äược má»™t lúc, bá»—ng nghe tiếng quân sÄ© huyên náo, SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng bèn sai ngÆ°á»i ra há»i. Quân sÄ© vá» báo rằng :
- CÓ má»™t con thú Ở trong hang núi chạy ra, giống con gấu mà không phải gấu, mũỉ nhÆ° mÅ©i voi, đầu nhÆ° đầu sÆ° tá», chân nhÆ° chân hổ, lông nhÆ° lông sà i, bá»m nhÆ° bá»m lợn rừng, Ä‘uôi nhÆ° Ä‘uôi trâu, mình to hÆ¡n mình ngá»±a, vằn nó Ä‘en trắng nham nhở, gÆ°Æ¡m, giáo, cung, tên cÅ©ng không giết chết nó được. NÓ ăn sắt nhÆ° ăn bùn, dẫu
những thá»i sắt bằng cái trục xe, nó cÅ©ng nhai biến ra được. NÓ lại nhanh nhẹn lắm, ngÆ°á»i ta không thể trị nổi, bởi thế nên quân sÄ© sợ hãi mà huyên náo cả lên !
SỞ Thà nh vương bảo Trùng Nhĩ rằng :
Công tỠsinh trưởng Ở trung quốc, tất biết tên giống thú ấy.
Trùng Nhĩ ngảnh lại nhìn Triệu Thôi, Triệu Thôi nói :
- Giống thú ấy tên là con mạc, do kim khà Ở trong đất mà sinh ra, đầu nhá» chân thấp, hay ăn các thứ đồng và sắt. Äem nÆ°á»›c tiểu của nó mà tÆ°á»›i và o các loà i kim thì các loà i kim Ä‘á»u chảy ra nÆ°á»›c cả.
XÆ°Æ¡ng nó rắn mà đặc, trong không có tủy, dùng là m gáºy chống được. Da nó dùng là m chăn đắp, có thể trừ được những thứ lam chÆ°á»›ng.
SỞ Thà nh vương nói :
- Thế thì dùng cách gì mà trị nó được ?
Triệu Thôi nói :
- Da thịt nó Ä‘á»u nhÆ° sắt cả, chỉ có má»™t Ä‘Æ°á»ng lá»— mÅ©i là có thể dùng ngá»n giáo bằng thép mà đâm và o ; hoặc dùng lá»a mà đốt lên thì nó chết ngay, bởi loà i kim thÆ°á»ng hay kỵ lá»a.
Triệu Thôi vừa nói xong, Ngụy Thù Ở bên cạnh quát to lên rằng :
- Tôi không cần phải dùng đổ binh khi, xin bắt sống được con thú ấy đem vỠdâng đại vương.
Nói xong, liá»n Ở trên xe bÆ°á»›c xuống, chạy Ä‘i để bắt con thú ấy. SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng bảo Trùng NhÄ© rằng :
Tôi và công tá», ta cùng Ä‘i xem ra là m sao.
Nói xong, liá»n giục đánh xe Ä‘i để xem. Ngụy Thù trông thấy con thú ấy, tức khắc nắm tay xông và o, đánh luôn mấy cái. Con thú ấy không sợ hãi gì cả, kêu lên nhÆ° tiếng trâu rống, rồi chồm đứng dáºy, thè lưỡi liếm Ngụy Thù mất má»™t mảnh áo giáp, Ngụy Thù nổi giáºn, liá»n nhảy phãt má»™t cái, cưỡi ngay lên mình con thú, hai tay bóp chặt lấy cổ nó. Con thú vừa chồm vừa giãy, Ngụy Thù vẫn cưõì trên lÆ°ng nó. Äược má»™t lúc, con thú ngạt hÆ¡i, nằm phục xuống, không thể cá»±a quáºy được. Ngụy Thù bên nhảy xuống, nắm lấy vòi con thú lôi đến trÆ°á»›c mặt SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng và Trùng NhÄ©. Triệu Thôi sai quân sÄ© lấy lá»a hun và o đầu vòi, hÆ¡i lá»a thấm và o, con thú ấy má»m cả mình mẩy ra, bấy giá» Ngụy Thù má»›i buông tay, rút thanh bảo kiếm để chém,
nhưng chém không đứt. Triệu Thôi nói :
- Muốn lá»™t lấy da con thú ấy phải hun lá»a má»›i được.
SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng theo lá»i, truyá»n cho quân sÄ© Ä‘em lá»a ra hun rồi lá»™t da con thú ấy. SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng bảo Trùng NhÄ© rằng :
Các ngÆ°á»i theo hầu công tá», thá»±c là những tay hà o kiệt, nÆ°á»›c tôi không ai được nhÆ° thế !
Bấy giá» tÆ°á»›ng nÆ°á»›c SỞ là Thà nh Äắc Thần đứng Ở bên cạnh, có ý không phục, liá»n nói vá»›i SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng rằng :
- Äại vÆ°Æ¡ng khen bầy tôi nÆ°á»›c Tấn là ngÆ°á»i có dÅ©ng lá»±c, tôi xin cùng vá»›i ngÆ°á»i nÆ°á»›c Tấn đấu võ.
SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng không cho ; lại bảo Thà nh Äắc Thần rằng :
- NgÆ°á»i ta là khách, mình nên kÃnh trá»ng má»›i phải.
Ngà y hôm ấy Ä‘i săn vá», SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng bà y tiệc uống rượu, rất là vui vẻ Trong khi ăn tiệc, SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng bảo Trùng NhÄ© rằng :
- Khi công tá» vá» nÆ°á»›c rồi, công tỠđịnh lấy gì để Ä‘á»n Æ¡n nÆ°á»›c SỞ tôi ?
Trùng Nhĩ nói :
Châu ngá»c và nữ sắc thì đại vÆ°Æ¡ng chẳng thiếu gì ; còn sản váºt thì quý quốc lại nhiá»u hÆ¡n nÆ°á»›c tôi, tôi biết lấy gì mà đá»n Æ¡n đại vÆ°Æ¡ng được.
SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng vừa cÆ°á»i vùa nói :
- Dẫu thế nà o cÅ©ng tất có Ä‘á»n Æ¡n, xin công tá» cho biết trÆ°á»›c ?
Trùng Nhĩ nói :
- Nhá» uy linh của đại vÆ°Æ¡ng mà tôi vá» nÆ°á»›c Tấn được thì tôi xin cùng vá»›i Äại vÆ°Æ¡ng giao hiếu để cho dân hai nÆ°á»›c được yên ổn ; hoặc bất đắc dÄ© mà cùng vá»›i đại vÆ°Æ¡ng giao chiến nữa thì tôi xin lui ba xá để nhÆ°á»ng đại vÆ°Æ¡ng.
Tiệc xong, Thà nh Äắc Thần có ý tức giáºn, nói vá»›i SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng rằng :
- Äại vÆ°Æ¡ng trá»ng đãi Trùng NhÄ© nhÆ° thế, mà Trùng NhÄ© nói nhiá»u câu không được lịch sá»±, váºy thì ngà y khác y vá» nÆ°á»›c Tấn, tất nhiên phụ Æ¡n nÆ°á»›c ta, xin đại vÆ°Æ¡ng cho phép tôi giết Ä‘i.
SỞ Thà nh vương nói :
- Công tá» Trùng NhÄ© là ngÆ°á»i hiá»n, các ngÆ°á»i Ä‘i theo hầu cÅ©ng Ä‘á»u là những báºc tà i giá»i cả, tá»± hồ nhÆ° có trá»i giúp, nÆ°á»›c SỞ ta cÅ©ng không nên trái ý trá»i.
Thà nh Äắc Thần nói :
- Nếu đại vÆ°Æ¡ng không giết Trùng NhÄ© thì nên bắt lấy mấy ngÆ°á»i trong bá»n Há»’ Yển và Triệu Thôi, chá»› để cho hổ thêm cánh.
SỞ Thà nh vương nói :
- Dẫu bắt ngÆ°á»i ta Ở lại, mình cÅ©ng không dùng được ngÆ°á»i ta, chỉ thêm là m cho ngÆ°á»i ta oán, nay ta Ä‘ang là m Æ¡n vá»›i Trùng NhÄ©, không nên nhÆ° thế.
Bấy giá» vua nÆ°á»›c LÆ°Æ¡ng vô đạo, không biết thÆ°Æ¡ng dân, chỉ chăm vá» sá»± đắp thà nh Ä‘Ã o hà o, dân trong nÆ°á»›c ai cÅ©ng oán giáºn, nhiá»u ngÆ°á»i bá» trốn sang nÆ°á»›c Tần. Tần Mục công thấy lòng dân oán vua LÆ°Æ¡ng nhÆ° váºy, liá»n sai Bách Lý Há» cá» binh sang đánh nÆ°á»›c LÆ°Æ¡ng. Con Tấn Huệ công là thế tá» Ngữ vẫn Ở là m con tin bên nÆ°á»›c
Tần đã lâu, nay nghe tin Tần Mục công Ä‘em quân sang đánh nÆ°á»›c LÆ°Æ¡ng má»›i sinh lòng oán giáºn nÆ°á»›c Tần (nguyên mẹ thế tá» Ngữ là ngÆ°á»i nÆ°á»›c LÆ°Æ¡ng). Sau nghe tin Tấn Huệ công bị bệnh ốm má»›i nghÄ© thầm trong bụng rằng
- Nay ta má»™t mình Ở nÆ°á»›c ngoà i, vạn nhất mà phụ thân ta mất Ä‘i, các quan đại phu lại láºp ngÆ°á»i khác lên nối ngôỉ thì là m thế nà o, chi bằng ta trốn vá» là hÆ¡n.
Nghĩ xong, đêm hôm ấy bèn đem chuyện nói với vợ là Hoà i Doanh, rồi rủ vợ cùng trốn vỠnước Tấn. Hoà i Doanh ứa nước mắt mà đáp rằng :
- Chúa công sai thiếp nâng khăn sá»a túi hầu thế tá», là muốn cho thế tá» khá»i nhá»› nhà , nếu thiếp lại Ä‘i theo thế tá» thì tá»™i thiếp to lắm ! Thế tá» muốn vá» cÅ©ng là phải, xin thế tá» cứ tùy tiện, đừng nói chuyện vá»›i thiếp. Thiếp không dám theo thế tá», nhÆ°ng cÅ©ng xin giấu kÃn việc ấy cho thế tá».
Thế tá» Ngữ trốn vá» nÆ°á»›c Tấn. Tần Mục công nghe tin thế tá» Ngữ trốn đỉ, giáºn lắm, bảo các quan đại phu rằng :
Hai cha con Di Ngô Ä‘á»u phụ Æ¡n ta, ta tất phải báo thù. Nói xong, lại phà n nà n rằng :
- Tiếc thay ? TrÆ°á»›c kia ta không láºp Trùng NhÄ© lên là m vua nÆ°á»›c Tấn !
Tần Mục công tức khắc sai ngÆ°á»i Ä‘i dò la tông tÃch Trùng NhÄ© xem Ở nÆ°á»›c nà o, thì biết Trùng NhÄ© Ở nÆ°á»›c SỞ đã được mấy tháng, liá»n bảo công tôn Chi sang nÆ°á»›c SỞ để đón Trùng NhÄ©.
Trùng Nhĩ nói với SỞ Thà nh vương rằng :
- Tất cả, tôi Ä‘á»u nhá» dá»±a và o đại vÆ°Æ¡ng, không muốn lại phiá»n đến vua Tần nữa.
SỞ Thà nh vương nói :
- NÆ°á»›c SỞ tôi cùng vá»›i nÆ°á»›c Tấn xa cách nhau lắm ! Mà nÆ°á»›c Tần thì tiếp giáp vá»›i nÆ°á»›c Tấn. Vua nÆ°á»›c Tần vốn là ngÆ°á»i hiá»n nay lại không bằng lòng vá»›i Di Ngô, ấy là má»™t cÆ¡ há»™i trá»i giúp cho công tỠđó, công tá» nên Ä‘i.
Trùng NhÄ© tạ Æ¡n SỞ Thà nh vÆ°Æ¡ng, rồi Ä‘i sang nÆ°á»›c Tần, Tần Mục công nghe tin Trùng NhÄ© đến, thì vui mừng há»›n hở ra táºn ngoại thà nh tiếp đón, rất là long trá»ng. Mục CÆ (vợ Tần Mục công) cÅ©ng kÃnh mến Trùng NhÄ© mà ghét thế tá» Ngữ, má»›i nói vá»›i Tần Mục công, xin Ä‘em nà ng Hoà i Doanh gả cho Trùng NhÄ©, Tần Mục công bảo Mục
CÆ báo trÆ°á»›c cho Hoà i Doanh biết. Hoà i Doanh nói :
- Thiếp đã gả mình cho thế tá» Ngữ rồi, nay lại Ä‘em thân hầu hạ ngÆ°á»i khác hay sao !
Mục CÆ nói :
Thế tá» Ngữ quyết không sang đây nữa. Nay Trùng NhÄ© là ngliá»i hiá»n mà lắm kẻ giúp, tất nhiên được vá» là m vua ; nếu con kết duyên vá»›i Trùng NhÄ© thì khi Trùng NhÄ© vá» là m vua, tất nhiên con được láºp lên là m phu nhân, thà nh ra Tấn Tần hai nÆ°á»›c, Ä‘á»i Ä‘á»i cùng kết thân vá»›i nhau mãi.
Hoà i Doanh nÃn lặng giá» lâu, rồi nói rằng :
Nếu nhÆ° váºy thì thiếp có tiếc gì má»™t thân thiếp mà chẳng khiến cho hai nÆ°á»›c giữ được tình hòa hiếu.
Tần Mục công lại sai công tôn Chi nói chuyện vá»›i Trùng NhÄ©. Trùng NhÄ© ngại vá» má»™t Ä‘iá»u công tá» Ngữ là cháu gá»i mình bằng chú, toan từ chối không nháºn. Triệu Thôi nói vá»›i Trùng NhÄ© rằng :
Tôi nghe nói nà ng Hoà i Doanh là ngÆ°á»i đẹp mà có tà i, vua Tần vẫn có lòng yêu lắm, nếu ta muốn nhá» sức nÆ°á»›c Tần thì nên lấy con gái nÆ°á»›c Tần má»›i phải, xin công tá» chá»› tá» chối.
Trùng Nhĩ lại bà n với HỖ Yển. HỒ Yển nói :
- Nay công tỠvỠnước, định là m tôi thế tỠNgữ, hay định thay thế tỠNgữ mà là m vua ?
Trùng NhÄ© nÃn lặng, không nói gì cả. Há»’ Yển nói :
Nếu công tỠđịnh là m tôi thế tỠNgữ thì Hoà i Doanh là quốc mẫu ; nếu công tỠđịnh thay thế tỠNgữ mà là m vua thì Hoà i Doanh tức là vợ của kẻ thù, còn ngại gì nữa ?
Trùng Nhĩ còn có ý thẹn, Triệu Thôi nói :
- Nước còn muốn lấy, huống chỉ là vợ. Muốn là m nên việc lớn mà còn giữ cái tiết nhỠthì sau sẽ hối không kịp ?
Trùng NhÄ© nghe nói, má»›i thuáºn kết duyên vá»›i nà ng Hoà i Doanh. Công tôn Chi và o nói vá»›i Tần Mục công. Tần Mục công chá»n ngà y tốt, rồi cho là m lá»… cÆ°á»›i. Hoà i Doanh có nhan sắc hÆ¡n KhÆ°Æ¡ng thị nÆ°á»›c Tá», Trùng NhÄ© mừng lắm, quên hết những sá»± khó nhá»c trong khi Ä‘i Ä‘Æ°á»ng. Tần Mục công vốn trá»ng công tá» Trùng NhÄ©, lại thêm có tình thân thuá»™c, cà ng háºu đãi Trùng NhÄ© lắm. Bá»n Triệu Thôi và Há»’ Yển cÅ©ng nhân dịp mà được kết giao vá»›i các quan đại phu nÆ°á»›c Tần là bá»n Kiển Thúc, Bách Lý Há» và công tôn Chi để bà n việc phục quốc.
Thế tá» Ngữ từ khi Ở nÆ°á»›c Tần trốn vá», và o yết kiến Tấn Huệ công. Tấn Huệ công mừng lắm, nói :
- Ta yếu Ä‘au đã lâu ngà y, Ä‘ang buồn không có ngÆ°á»i phó thác, nay con trốn vỠđây được, ta má»›i yên lòng.
Tháng chÃn năm ấy Tấn Huệ công Ä‘au nặng quá, má»›i gá»i Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế và o mà dặn rằng :
Hai ngÆ°Æ¡i nên cố sức giữ gìn cho thế tá» Ngữ. Hiện nay các vị công tá», ta không phải lo ngại ai cả, chỉ nên Ä‘á» phòng có Trùng NhÄ© mà thôi.
Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế sụp lạy xin vâng mệnh. Äêm hôm ấy, Tấn Huệ công mất. Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế tôn thế tá» Ngữ lên nối ngôi, tức là Tấn Hoà i công. Tấn Hoà i công lo Trùng NhÄ© Ở ngoà i, tất có ngà y sinh biến, má»›i hạ lệnh rằng :
- Phà m những ngÆ°á»i bầy tôi nÆ°á»›c Tấn theo Trùng NhÄ© Ä‘i trốn, thì hạn trong bảy tháng, há» hà ng Ở nhà phảỉ viết thÆ° gá»i vá». Ai đúng hạn mà vá» thì tha không bắt tá»™i, lại cho được phục chức cÅ© ; nếu quá hạn không vá», Ä‘á»u xóa tên trong sổ quan và chịu án tá» hình, cha con, anh em Ở nhà cÅ©ng phải tá»™i chết.
Lão quốc cữu là Há»’ Äá»™t có hai con là Há»’ Mao và Há»’ Yển, Ä‘á»u theo Trùng NhÄ© Ở nÆ°á»›c Tần. KhÆ°á»›c Nhuế khuyên Há»’ Äá»™t nên viết thÆ° gá»i vá». Há»’ Äá»™t nhất định không chịu. KhÆ°á»›c Nhuế và o nói vá»›i Tấn Hoà i công rằng :
Hai con của Há»’ Äá»™t Ä‘á»u là ngÆ°á»i tà i giá»i, nay lại theo Trùng NhÄ© thì khác nà o nhÆ° hổ thêm cánh. Nay Há»’ Äá»™t không chịu gá»i hai con vá» thì cÅ©ng đáng nghi lắm, chúa công thứ gá»i Há»’ Äá»™t và o mà bảo, xem ý tứ lão quốc cữu ra sao ?
Tấn Hoà i công sai ngÆ°á»i đến triệu Há»’ Äá»™t. Há»’ Äá»™t biết ý, liá»n cùng vá»›i ngÆ°á»i nhà từ giã, rồi và o triá»u nói vá»›i Tấn Hoà i công rằng :
- Lão thần già ốm Ở nhà , chẳng hay chúa công có việc gì mà triệu đến ?
Tấn Hoà i công nói :
- Há»’ Mao và Há»’ Yển Ở nÆ°á»›c ngoà i, lão quốc cữu có viết thÆ° gá»i vá» hay không ?
Há»’ Äá»™t nói :
- Tôi chÆ°a viết thÆ° gá»i.
Tấn Hoà i công nói :
- Ta đã có hạ lệnh rằng : "Quá hạn không vỠthì bắt tội thân thuộc Ở nhà " lão quốc cữu không biết hay sao
Há»’ Äá»™t nói :
- Hai con tôi theo hầu Trùng NhÄ© cÅ©ng đã lâu ngà y, tất phải má»™t lòng trung thà nh vá»›i Trùng NhÄ©, cÅ©ng nhÆ° các quan tại triá»u trung thà nh vá»›i chúa công. Giả sá» nay hai con tôi có trốn vá», tôi cÅ©ng kể tá»™i mà giết Ä‘i, huống chi tôi lại còn gá»i vá» là m gì !
Tấn Hoà i công nổi giáºn, sai hai ngÆ°á»i lá»±c sÄ© tuốt hai lưỡi gÆ°Æ¡m ká» và o cổ Há»’ Äá»™t mà bảo rằng :
Nếu nhà ngÆ°Æ¡i chịu gá»i hai con vá» thì ta sẽ tha cho tá»™i chết.
Tấn Hoà i công lại sai ngÆ°á»i Ä‘em giấy bút đến trÆ°á»›c mặt Há»’ Äá»™t.
KhÆ°á»›c Nhuế cầm lấy tay Há»’ Äá»™t, bắt Há»’ Äá»™t phải viết. Há»’ Äá»™t kêu to lên rằng :
- Không phải nắm tay, tự khắc ta viết !
Nói xong, liá»n viết mấy chữ tháºt to : "Con không hai cha, bầy tôi không hai vua", Tấn Hoà i công giáºn lắm, nói :
Mà y không sợ chết à ?
Há»’ Äá»™t nói :
- Tôi chỉ sợ là m con không giữ được đạo hiếu, là m tôi không giữ được đạo trung mà thôi ! Còn nhÆ° chết là chuyện thÆ°á»ng, việc gì mà sợ !
Há»’ Äá»™t vÆ°Æ¡n cổ ra để chá» chém. Tấn Hoà i công sai dẫn Há»’ Äá»™t ra chém Ở ngoà i chợ. Quách Yển trông thấy, thở dà i mà than rằng :
- Chúa công má»›i lên nối ngôi, chÆ°a có ân huệ gì cả, mà đã giết chết má»™t lão thần, chẳng bao lâu tất cÅ©ng há»ng việc thôi !
Nói xong, tức khắc cáo ốm, không ra khá»i cá»a. NgÆ°á»i nhà Há»’ Äá»™t vá»™i và ng trốn sang nÆ°á»›c Tần, để báo tin cho Há»’ Mao và Há»’ Yển biết.
|
01-01-2010, 06:24 PM
|
|
|
Tham gia: Aug 2009
Bà i gởi: 588
Thá»i gian online: 4 ngà y 2 giá» 30 phút
Thanks: 520
Thanked 225 Times in 138 Posts
|
|
Äông Chu Liệt Quốc
Tác giả: Phùng Mộng Long
Bản dịch: Äá»— Mục - Nhà xuất bản văn há»c
Hồi 36
Tấn Hoà i công trốn sang Cao Lương
Tần Mục công phù láºp Trùng NhÄ©
Há»’ Mao và Há»’ Yển theo công tá» Trùng NhÄ© Ở nÆ°á»›c Tần, nghe tin phụ thân là Há»’ Äá»™t bị Tấn Hoà i công giết, liá»n váºt mình than khóc.
Triệu Thôi nói :
NgÆ°á»i đã chết rồi, không thể sống lại được, dẫu thÆ°Æ¡ng cÅ©ng vô Ãch, chỉ bằng ta và o yết kiến công tỠđể bà n vá» việc phục quốc.
Há»’ Mao và Há»’ Yển gạt nÆ°á»›c mắt, cùng vá»›i Tnệu Thôi và o yết kiến Trùng NhÄ©, Ä‘em việc Há»’ Äá»™t bị hại nói vá»›i Trùng NhÄ© Trùng NhÄ© bảo Há»’ Mao và Há»’ Yển rằng :
- Hai ngÆ°Æ¡i chá»› có lo phiá»n, chá» khi ta vá» nÆ°á»›c, sẽ báo thù cho hai ngÆ°Æ¡i.
Nói xong, liá»n Ä‘em việc nÆ°á»›c Tấn và o nói vá»›i Tần Mục công.
Mục công nói :
- ấy là cÆ¡ há»™i trá»i muốn cho công tá» trở vá» nÆ°á»›c Tấn đó, công tá» chá»› nên bá» hoà i ? Tôi xin hết lòng giúp công tá».
Triệu Thôỉ đỡ lá»i Trùng NhÄ© mà nói vá»›i Mục công rằng :
Nhà vua có lòng giúp thì xin giúp ngay cho, nếu để cho thế tỠNgữ (Tấn Hoà i công) đã cải nguyên cáo miếu rồi, thì cái phần vua tôi đã định, cũng hơi khó một chút.
Tần Mục công khen phải, Trùng NhÄ© cáo từ vá» công quán. Bá»—ng nghe báo có ngÆ°á»i nÆ°á»›c Tấn xin và o yết kiến để nói việc cÆ¡ máºt. Trùng NhÄ© cho và o, há»i há» tên là gì ? NgÆ°á»i ấy sụp lạy mà nói rằng :
- Tôi là con quan đại phu nÆ°á»›c Tấn là Loan Chi, tên gá»i là Loan Thuẫn. Cha tôi thấy tân quân (Tấn Hoà i công) bây giá» tÃnh Ä‘a nghi mà lại tà n nhẫn, hay chém giết lắm, dân trong nÆ°á»›c Ä‘á»u có lòng oán, váºy má»›i sai tôi sang đây báo tin cho công tá» biết ; nếu công tá» Ä‘em quân vỠđánh thì cha tôi xin là m ná»™i ứng.
Trùng NhÄ© mừng lắm, Ä‘Ãnh Æ°á»›c vá»›i Loan Thuẫn, hẹn đến đầu năm sau thì vá». Loan Thuẫn cáo từ trở vá» nÆ°á»›c Tấn. Trùng NhÄ© khấn trá»i, rồi Ä‘em cá» thi ra bói ; bói được hà o lục quẻ "thái ", liá»n gá»i Há»’ Yển và o Ä‘oán. Hồ Yển nói :
Quẻ nà y là một quẻ thượng cát, công tỠvỠnước chẳng những được nối ngôi, lại có cơ là m bá chủ chư hầu nữa.
Trùng Nhĩ đem chuyện Loan Thuẫn bảo cho HỒ Yển biết. HỒ Yển nói :
- Sáng mai công tá» nên và o nói vá»›i vua Tần mượn quân vá» nÆ°á»›c, chá»› cháºm trá»… nữa.
Ngà y hôm sau, Trùng NhÄ© và o yết kiến Tần Mục công. Mục công không đợi Trùng NhÄ© phải nói, liá»n bảo Trùng NhÄ© rằng :
Tôi đã biết công tá» Ä‘ang nóng lòng phục quốc, để tôi xin thân hà nh Ä‘em quân Ä‘Æ°a công tá» vá».
Trùng NhÄ© tạ Æ¡n lui ra. Phi Báo nghe tin Tần Mục công sắp Ä‘em quân Ä‘Æ°a Trùng NhÄ© vá» nÆ°á»›c, má»›i xin là m tiên phong. Mục công thuáºn cho. Tháng chạp năm ấy, Mục công bà y má»™t tiệc rượu Ở Cá»u Long sÆ¡n để thết đãi Trùng NhÄ© và bá»n Triệu Thôi, tặng cho má»—i ngÆ°á»i má»™t đôi bạch bÃch, rồi cỠđại binh Ä‘Æ°a Trùng NhÄ© vá» nÆ°á»›c Tấn.
Thế tá» Doanh nÆ°á»›c Tần cÅ©ng có lòng kÃnh mến Trùng NhÄ© lắm, Ä‘i tiá»…n chân đến sông Vị DÆ°Æ¡ng, má»›i từ biệt trở vá». Äại binh nÆ°á»›c Tần kéo đến bá» sông Hoà ng Hà , Tần Mục công truyá»n bà y tiệc cùng vá»›i Trùng NhÄ© uống rượu ; rồi ân cần dặn Trùng NhI rằng :
- Khi công tỠvỠnước, xin chớ quên vợ chồng tôl.
Nói xong, liá»n chia má»™t ná»a quân, sai công tá» Chà và Phi Báo Ä‘Æ°a Trùng NhÄ© sang sông Hoà ng Hà còn mình thì đóng quân Ở Hà Tây để chá» tin.
Bấy giá» Hồ Thúc là ngÆ°á»i theo hầu Trùng NhÄ©, từ khi Ä‘i trốn đến giá», vẫn chuyên giữ việc hà nh lý, vì đã trải nhiá»u phen khổ sở, đói khát Ở nÆ°á»›c Tà o, nÆ°á»›c Vệ, nẽn tÃnh rất căn cÆ¡. Há»’ Thúc bèn thu tháºp bao nhiêu chiếu nát, mà n rách Ä‘á»u xếp xuống thuyá»n cả ; đến những đồ cÆ¡m rượu còn thừa, Há»’ Thúc cÅ©ng vẫn coi nhÆ° của quý, Ä‘em cả xuống thuyá»…n. Trùng NhÄ© trông thấy, báºt cÆ°á»i mà bảo rằng :
Ngà y nay ta sắp vá» là m vua nÆ°á»›c Tấn, thiếu gì đồ châu báu, còn dùng chi đến những váºt hÆ° nát ấy !
Nói xong, liá»n sai ngÆ°á»i Ä‘em quẳng bỠở trên bá» sông, không để má»™t thứ gì lại. Há»’ Yển bèn thở dà i mà than rằng :
- Công tá» chÆ°a được phú quý mà đã quên lúc bần tiện, mai sau có má»›i ná»›i cÅ©, coi lÅ© chúng ta khác nà o những váºt hÆ° nát ấy, chẳng cÅ©ng uổng cái công chúng ta khó nhá»c trong mÆ°á»i chÃn năm trá»i ru !
Chi bằng ta nhân lúc công tá» chÆ°a qua sông nà y mà bá» Ä‘i, há»a may ngà y khác công tá» còn có lòng nghÄ© đến !
Há»– Yển bèn Ä‘em má»™t đôi ngá»c bÃch trắng của Tần Mục công tặng khi trÆ°á»›c, quỳ dâng Trùng NhÄ© mà nói rằng :
- Nay công tá» qua sông Hoà ng Hà nà y tức là đã đến địa giá»›i nÆ°á»›c Tấn, trong thì có bầy tôi nÆ°á»›c Tấn, ngoà i thì có các tÆ°á»›ng nÆ°á»›c Tần giúp đỡ, ngôi vua nÆ°á»›c Tấn chãc hẳn phải vá» tay công tá», dẫu có tôi Ä‘i theo, cÅ©ng không Ãch gì. Tôi xin Ở lại nÆ°á»›c Tần để là m má»™t ngÆ°á»i ngoại thần của công tá».
Trùng NhÄ© giáºt mình kinh sợ mà há»i rằng :
Ta Ä‘ang muốn cùng các ngÆ°Æ¡i cùng hưởng phú quý, sao nhà ngÆ°Æ¡i lại nói nhÆ° váºy ?
HỖ Yển nói :
- Tôi tự xét mình có ba tội, nên không dám theo.
Trùng NhÄ© há»i :
- Ba tội là những tội gì ?
HỚ Yển nói :
- Tôi theo giúp công tá» mà để cho công tá» phải khốn Ở đất NgÅ© Lá»™c, thế là má»™t tá»™i ; để cho công tá» bị vua Tà o và vua Vệ khinh bỉ, thế là hai tá»™i ; khi Ở nÆ°á»›c Tá», dám nhân lúc công tá» say rượu mà đem công tá» Ä‘i để cho công tá» phải tức giáºn, thế là ba tá»™i. Ngà y trÆ°á»›c công tá» còn Ở nÆ°á»›c ngoà i, nên tôi không dám từ chối, nay công tứ đã vỠđến đây xin công tá» cho tôi được Ở lại nÆ°á»›c Tần, vì tôi theo hầu trong bấy
nhiêu năm, sức vóc đã suy yếu lắm rồi, khác nà o như những đồ chiếu nát, mà n rách, không thể dùng được nữa ?
Trùng Nhĩ ứa nước mắt mà nói rằng :
Nhà ngươi trách ta, thế là phải lắm, ta xin chịu lỗi ?
Nói xong, liá»n sai Há»’ Thúc thu nhặt lấy tất cả những váºt đã bá» Ä‘i trÆ°á»›c. Trùng NhÄ© lại ngảnh mặt xuống sông Hoà ng Hà mà thá» rằng :
- Nếu ta vá» nÆ°á»›c mà quên công Æ¡n các ngÆ°Æ¡i, không cùng hưởng phú quý thì xin trá»i tru đất diệt
Thá» xong, lại cầm má»™t viên bạch bÃch ném xuống sông Hoà ng Hà mà nói rằng :
Xin có thần Hà Bá chứng minh cho !
Bấy giá» Giá»›i Tá» Thôi ngồi Ở chiếc thuyá»n bên cạnh, nghe thấy Trùng NhÄ© thá» vá»›i Há»’ Yển, liá»n cÆ°á»i mà nói rằng :
Công tá» vỠđược nÆ°á»›c, chẳng qua là tá»± ý trá»i, Há»’ Yển lại toan nháºn lâý là m công mình hay sao ? Nay ta phải Ở cùng triá»u vá»›i những ngÆ°á»i tham phú quý nhÆ° thế, ta cÅ©ng xấu hổ lắm !
Từ bấy giỠGiới TỠThôi có ý muốn đi ẩn.
Trùng NhÄ© qua sông Hoà ng Hà , Ä‘i đến đất Lịnh Hồ, quan trấn thủ Ở đất Lịnh Há»’ là Äặng Hồn Ä‘em quân ra chống giữ bị Phi Báo chém chết. Các quan trấn thủ khác Ä‘á»u xin hà ng cả. Tấn Hoà i công nghe báo, giáºt mình kinh sợ, sai Lã Di Xanh là m chánh tÆ°á»›ng, KhÆ°á»›c Nhuế là m phó tÆ°á»›ng, Ä‘em quân ra đóng Ở đất LÆ° Liá»…u, để chống cá»±
vá»›i quân nÆ°á»›c Tần. Công tá» Chà nÆ°á»›c Tần liá»n viết má»™t bức thÆ° thay lá»i Tần Mục công, rồi sai ngÆ°á»i Ä‘Æ°a cho Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế
Trong thư đại lược nói rằng :
Vua Tần tôi là m Æ¡n cho nÆ°á»›c Tấn nhiá»u lắm, mà cha con vua Tấn bây giá» lại Ä‘em lòng phụ Æ¡n, coi nÆ°á»›c Tần tôi nhÆ° cừu địch ; công tá» Trùng NhÄ© là ngÆ°á»i hiá»n, dân nÆ°á»›c Tấn Ä‘á»u quy phục cả, ấy là lòng trá»i muốn cho là m vua nÆ°á»›c Tấn đó. Nay tôi cỠđại binh đóng Ở trên sông Hoà ng Hà , sai công tá» Chi Ä‘Æ°a Trùng NhÄ© vá» là m vua, nếu nhà ngÆ°Æ¡i biết nhân dịp nà y mà là m ná»™i ứng thì sẽ tránh khá»i tai vạ vá» sau?
Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế xem xong bức thÆ°, ngẩn ngÆ°á»i ra má»™t lúc, không biết nói thế nà o được. Muốn chống cá»± lại thì sợ quân nÆ°á»›c Tần thế mạnh không thể địch nổi ; muốn là m ná»™i ứng để đón Trùng NhÄ© vá» là m vua thì lại sợ Trùng NhÄ© nhá»› thù cÅ© mà giết mình để Ä‘á»n mạng cho Lý Khắc và Phi Trịnh Phủ chăng, bởi váºy cứ ngần
ngại mãi. Sau má»›i nghÄ© được má»™t kế, liá»n viết thÆ° trả lá»i công tá» ChÃ.
Trong thư đại lược nói rằng :
Chúng tôi nay tá»± xét rằng đối vá»›i công tá» là ngÆ°á»i có tá»™i, váºy nên không dám bãi binh, nhÆ°ng bổn tâm chúng tôi tháºt vốn muốn tôn phù công tá», nếu chúng tôi được cùng vá»›i các quan theo hầu công tá» ngà y nay cùng thá» rằng sau nà y quyết không là m hại lẫn nhau, bấy giá» chúng tôi sẽ xin vâng mệnh".
Công tá» Chà đá»c bức thÆ° trả lá»i, biết là Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế bèn sai ngÆ°á»i đón và o, hai ngÆ°á»i bà y tá» tâm sá»± cho công tá» Chà biết, và nói rằng :
Chúng tôi vẫn muốn là m ná»™i ứng, nhÆ°ng sợ công tá» Trùng NhÄ© không có lòng bao dung cho, váºy phải xin ăn thá».
Công tỠChà nói :
Nếu ông tạm lui quân vá» phái tây bắc, thì tôi sẽ nói lại vá»›i công tá» Trùng NhÄ© mà cho ông được ăn thá».
Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế vâng lá»i, liá»n rút quân vỠđóng Ở đất Châu Thà nh. Công tá» Chà đem lá»i Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế nói vá»›i công tá» Trùng NhÄ©. Công tá» Trùng NhÄ© sai Há»’ Yển và công tá» Chà đến đất Châu Thà nh hỘi thá» vá»›i Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế. Thá» xong, Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế sai ngÆ°á»i theo Há»’ Yển Ä‘i nghênh tiếp Trùng NhÄ© đến đất Châu Thà nh.
Tấn Hoà i công chá» mãi, không thấy tin tức Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế, má»›i sai Bá»™t Äá» Ä‘i đốc chiến. Bá»™t Äá» Ä‘i đến ná»a Ä‘Æ°á»ng, nghe tin Lãâ Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế rút quân vỠđất Châu Thà nh cùng vá»›i Há»– Yển và công tá» Chà giảng hòa, định đón Trùng NhÄ© vá» là m vua, thì vá»™i và ng vá» báo tin cho Tấn Hoà i công biết. Tấn Hoà i công giáºt mình kinh sợ, liá»n triệu các quan triá»u thần và o để thÆ°Æ¡ng nghị. Các quan triá»u thần xÆ°a nay vẫn mến phục Trùng NhÄ© ; lại thấy Tấn Hoà i công chỉ tÃn dùng Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế nên cÅ©ng có ý chán. Nay thấy Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế đã là m phản rồi, há» má»›i bảo nhau ngÆ°á»i thì cáo ốm, ngÆ°á»i thì cáo báºn việc nhà không và o dá»± há»™i. Tấn Hoà i công thở dà i mà than rằng :
Chẳng ngỠchỉ vì ta bỠtrốn vỠđể mếch lòng nước Tần, mà đến nỗi thế nà y ?
Bá»™t Äá» nói :
- Nay các quan tná»u thần cùng tÆ° Æ°á»›c vá»›i nhau để đón vua má»›i, thế thì chúa công phải tránh Ä‘i má»›i được. Tôi xin theo hầu chúa công mà trốn sang đất Cao LÆ°Æ¡ng.
Tấn Hoà i công nghe lá»i, cùng vá»›i Bá»™t Äá» Ä‘i trốn. Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế sai ngÆ°á»i đón công tá» Trùng NhÄ© vá» rồi sụp lạy xin lá»—i.
Trùng NhÄ© lấy lá»i ngá»t ngà o phủ dụ. Bá»n Triệu Thôi cÅ©ng cùng vá»›i Lã Di xanh và KhÆ°á»›c Nhuế bà y tá» tâm phúc, không nghi ky Ä‘iá»u gì cả.
Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế yên lòng, má»i công tá» Trùng NhÄ© và o đất Khúc ốc. Các quan triá»u thần rủ nhau đến đất Khúc ốc để nghênh tiếp rồi rÆ°á»›c Trùng NhÄ© vá» kinh thà nh. Công tá» Trùng NhÄ© lên nối ngôi, tức là Tấn Văn công.
Tấn Văn công từ năm bốn mÆ°Æ¡i ba tuổi trốn sang nÆ°á»›c Äịch, năm năm mÆ°Æ¡i nhăm tuổi sang Ở nÆ°á»›c Tá», năm sáu mÆ°Æ¡i mốt tuổi sang Ở nÆ°á»›c Tần, đến bây giá» phục quốc lên là m vua thì đã sáu mÆ°Æ¡i hai tuổi. Tấn Văn công khi đã lên là m vua rồi, bèn máºt sai ngÆ°á»i sang đất Cao LÆ°Æ¡ng để giết Tấn Hoà i công. Tấn Hoà i công lên là m vua từ tháng chÃn năm trÆ°á»›c đến tháng hai năm sau thì bị giết, tất cả má»›i được có sáu tháng. Bá»™t Äá» thấy Tấn Hoà i công bị giết, lại trốn vá» nÆ°á»›c Tấn.
Tấn Văn công bà y tiệc để thết đãi quan tÆ°á»›ng nÆ°á»›c Tần là công tá» ChÃ, và khao thưởng quân sÄ©. Phi Báo sụp lạy Tấn Văn công, xin phép cải táng cho cha là Phi Trịnh Phủ. Tấn Văn công thuáºn cho, rồi muốn giữ Phi Báo Ở lại tná»u để dùng, nhÆ°ng Phi Báo chối từ nói rằng :
Tôi đã trót sang là m quan với Tần thì không dám bỠmà vỠvới chúa công.
Phi Báo cáo từ Tấn Văn công, rồỉ cùng vá»›i công tá» Chà trở vỠđất Hà Tây, báo tin cho Tần Mục công biết, Tần Mục công liá»n rút quân vá» nÆ°á»›c.
Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế dẫu sợ thế nÆ°á»›c Tần, phải đón Trùng Nhl vá» nối ngôi, nhÆ°ng trong lòng vẫn nghi ky, lại xấu hổ vá»›i bá»n Tnệu Thôi, má»›i bà n nhau là m phản, cùng nhau láºp mÆ°u đốt cung để giết Trùng NhÄ©, rồi láºp má»™t vị công tá» khác ; ngặt vì khắp trong triá»u bây giá» không biết mÆ°u vá»›i ai được, chỉ có Bá»™t Äá» là má»™t kẻ cừu
địch vá»›i Tấn Văn công khi trÆ°á»›c là có thể cùng bà n được thôi, liá»n sai ngÆ°á»i Ä‘i gá»i Bá»™t Äá».
Bá»™t Äá» thấy Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế sai ngÆ°á»i gá»i, vá»™i và ng đến ngay. Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế Ä‘em việc đốt cung nói vá»›i Bá»™t Äá», Bá»™t Äá» bằng lòng và nháºn lá»i, nhÆ°ng trong lòng không cho là m phải. nghÄ© thầm má»™t mình rằng :
- Ngà y trÆ°á»›c ta phụng mệnh Tấn Hiến công và Tấn Huệ công Ä‘i giết Trùng NhÄ©, chẳng qua là lúc bấy giá» ta chỉ biết má»™t lòng vì chủ mà thôi. Nay Tấn Hoà i công đã chết rồi, Trùng NhÄ© lên nối ngôi, nÆ°á»›c Tấn má»›i được yên ổn ; nếu ta lại là m những việc đại nghịch bất đạo ấy thì chẳllg những rằng chÆ°a chắc ta đã là m gì nổi Trùng NhÄ© là ngÆ°á»i có trá»i giúp, mà giả sá» ta có giết được Trùng NhÄ© nữa thì các ngÆ°á»i
theo hầu Trùng NhÄ© cÅ©ng vị tất đã để cho ta yên, chi bằng ta Ä‘em cáo giác việc nà y ra, thì lại là má»™t con Ä‘Æ°á»ng tiến thân cho ta được đây.
Bá»™t Äá» lại nghÄ© thầm :
Mình là ngÆ°á»i có tá»™i, và o gá»i cá»a cung sao được !
Bá»™t Äá» nghÄ© váºy rồi đêm hôm ấy đến yết kiến Há»’ Yển. Há»’ Yển trông thấy Bá»™t Äá», giáºt mình kinh sợ mà há»i rằng :
- Nhà ngÆ°Æ¡i đối vá»›i chúa công ta là ngÆ°á»i có tá»™i to lắm, sao không tìm Ä‘Æ°á»ng trốn tránh cho xa, mà lại Ä‘ang đêm tá»›i đây để là m gì ?
Bá»™t Äá» nói :
Tôi đến đây là có ý muốn xin và o yết kiến chúa công nhỠquốc cữu tiến dẫn cho.
Hồ Yển nói :
Nhà ngÆ°Æ¡i và o yết kiến chúa công thì tháºt là dẫn thân và o chá»— chết !
Bá»™t Äá» nói :
Tôi có má»™t việc cÆ¡ máºt, muốn và o tâu vá»›i chúa công để cứu lấy tÃnh mệnh ngÆ°á»i trong nÆ°á»›c.
Há»– Yển liá»n Ä‘Æ°a Bá»™t ÄỠđến cá»a cung, rồi gá»i cá»a và o trÆ°á»›c, Ä‘em việc Bá»™t Äá» xin và o yết kiến nói vá»›i Tấn Văn công. Tấn Văn công nól :
- Bá»™t Äá» còn có việc gì mà bảo là cứu được tÃnh mệnh ngÆ°á»i trong nÆ°á»›c, chẳng qua là hắn ta sợ để nhá» quốc cữu tiến dẫn đó mà thôi
HỒ Yển nói :
Chúa công nay má»›i lên nối ngôi, cÅ©ng nên bá» Ä‘iá»u hiá»m khÃch cÅ© mà cầu lá»i nói thẳng má»›i phải, xin chúa công cứ cho và o.
Tấn Văn công có ý ngần ngừ, liá»n bảo ná»™i thị truyá»n mắng Bá»™t Äá» rằng :
- Ngà y trÆ°á»›c nhà ngÆ°Æ¡i chém đứt vạt áo của ta, cái áo ấy hãy còn đó, ta trông thấy lúc nà o vẫn còn rùng mình ; Sau nhà ngÆ°Æ¡i lại phụng mệnh Huệ công sang nÆ°á»›c Äịch để giết ta, may mà lòng trá»i giúp ta, nhà ngÆ°Æ¡i không thể giết nổi. Nay ta vá» nÆ°á»›c, nhà ngÆ°Æ¡i còn mặt mÅ©i nà o trông thấy ta nữa ! Thôi thì nhà ngÆ°Æ¡i nên tìm Ä‘Æ°á»ng
trốn tránh cho xa, kẻo ta bắt mà trị tội đó.
Bá»™t Äá» cÆ°á»i khanh khách mà đáp rằng :
Chúa công Ở nÆ°á»›c ngoà i lÆ°u lạc trong mÆ°á»i chÃn năm trá»i mà còn chÆ°a hiểu thấu được thế sá»± hay sao ! Hiến công ngà y xÆ°a là thân phụ của chúa công, mà Huệ công cÅ©ng là thân đệ của chúa công đó, thế mà cha muốn giết con, em muốn giết anh, huống chi là Bá»™t Äá» nà y. Bá»™t Äá» nà y là má»™t đứa tiểu thần, bấy giá» chỉ biết có Hiến công và Huệ công mà thôi, nà o đã biết chúa công là ai. Ngà y xÆ°a Quản Di Ngô vì Công tá» Củ mà bắn trúng vao vòng Ä‘ai của Tá» Hoà n công. thế mà tá» hoà n công còn dùng Quản Di Ngô để nêu được nghiệp bá ; nếu Tá» Hoà n công cÅ©ng nghÄ© nhÆ° bụng chúa công ngà y nay thì dá»… thÆ°á»ng phảl báo cái thù bắn trúng vòng Ä‘ai, mà bở sá»± nghiệp bá chủ hay sao ? Nay chúa công không cho tôi và o yết kiến, tôi cÅ©ng chẳng tổn hại gì, chỉ e tôi đã Ä‘i rồi thì cái tai vạ của chúa công cÅ©ng sắp đến nÆ¡i đấy !
Nội thị và o nói lại với Tấn Văn công. HỒ Yển nói :
- Bá»™t Äá» tá»›i đây, tất có biết được chuyện gì mà muốn nói, xin chúa công cứ cho và o.
Tấn Văn công bèn cho triệu Bá»™t Äá» và o. Bá»™t Äá» và o đến trong cung, không xin lá»—i những việc trÆ°á»›c, chỉ sụp lạy hai lạy, rồi nói :
- Tôi xin chúc mừng chúa công !
Tấn Văn công nói :
Ta lên nối ngôi đã lâu, bây giá» nhà ngÆ°Æ¡i má»›i đến chúc mừng, chẳng cÅ©ng cháºm lắm ru ?
Bá»™t Äá» nói :
- Chúa công lên nối ngôi, cÅ©ng chÆ°a đủ chúc mừng, nay gặp Bá»™t Äá» nà y má»›i giữ vững được ngôi ấy, váºy tôi xin chúc mừng chúa công.
Tấn Văn công lấy là m lạ, Ä‘uổi hết ngÆ°á»i xung quanh Ä‘i rồi há»i Bá»™t Äá». Bá»™t Äá» bèn Ä‘em việc Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế mÆ°u là m phản kể lại má»™t lượt, rồi nói vá»›i Tấn Văn công rằng :
- Chúa công nên tức khắc cùng với quốc cữu (Hồ Yển) trốn sang nước Tần, rồi đem quân Tần vỠthì mới có thể dẹp yên được cái loạn nà y. Tôi xin Ở nhà để là m nội ứng mà giết Lã Di Xanh và Khước Nhuế.
HỒ Yển nói :
Việc đã cấp bách, tôi xin theo chúa công đi, còn công việc trong nước, đã có Triệu Thôi lo liệu.
Tấn Văn công lại dặn Bá»™t Äá» rằng :
- Nhà ngÆ°Æ¡i nên cố sức, sau nà y ta sẽ trá»ng thưởng.
Bá»™t Äá» cáo từ lui ra. Tấn Văn công cùng vá»›i Há»’ Yển bà n định, gá»i mấy ngÆ°á»i ná»™i thị tâm phúc và o, dặn báo các công việc, và cấm không được tiết lá»™ ra cho ai biết. Canh năm đêm hôm ấy, Tấn Văn công giả cách cảm hà n Ä‘au bụng, sai má»™t ná»™i thị nhá» cầm đèn Ä‘Æ°a ra nhà xÃ, rồi theo cá»a sau, cùng vá»›i Há»’ Yển lẽn xe trốn sang nÆ°á»›c Tần.
Sáng hôm sau, trong cung có tin truyá»n ra là Tấn Văn công ốm mệt, các quan bèn kéo đến há»i thăm, nhÆ°ng Ä‘á»u không được và o. NgÆ°á»i ná»™i thị canh cá»a nói :
- Äêm hôm qua chúa công bị cảm hà n, có truyá»n cho chúng tôi nói vá»›i các quan biết rằng mấy hôm nữa sẽ ra tiếp kiến.
Các quan Ä‘á»u tưởng là Tấn Văn công ốm tháºt. Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế nghe nói Tấn Văn công có bệnh, trong lòng mừng thầm mà nói rằng :
Thế má»›i tháºt trá»i giúp cho ta giết Trùng NhÄ© ?
Tấn Văn công cùng vá»›i Há»’ Yển Ä‘i đến địa giá»›i nÆ°á»›c Tần, sai ngÆ°á»i Ä‘Æ°a máºt thÆ° sang cho Tần Mục công, Æ°á»›c đến há»™i nhau Ở đất VÆ°Æ¡ng Thà nh. Tần Mục công nghe nói Tấn Văn công giả dạng thÆ°á»ng dân trốn sang nÆ°á»›c Tần, biết là nÆ°á»›c Tấn có biến loạn, má»›i giả cách Ä‘i săn, rồi đến đất VÆ°Æ¡ng Thà nh há»™i nhau vá»›i Tấn Văn công. Tấn Văn công Ä‘em việc Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế âm mÆ°u là m phản nói cho Tần Mục công nghe. Tần Mục công cÆ°á»i mà nói rằng :
- à trá»i đã định, Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế là m gì nổi ! Tôi chắc rằng bá»n Tnệu Thôi Ở nhà tất dẹp tan đám giặc ấy, nhà vua chá»› ngại !
Nói xong, liến sai công tôn Chi Ä‘em quân ra đóng Ở cá»a sông Hoà ng Hà để nghe ngóng tin tức. Tấn Văn công hãy Ở tạm đất VÆ°Æ¡ng Thà nh
Bá»™t Äá» sợ Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế có ý nghi, má»›i giả cách đến nhà KhÆ°á»›c Nhuế để bà n định mÆ°u kế, rồi cùng vá»›i Lã Di Xanh và o đốt cung và chá»±c giết Trùng NhÄ©, nhÆ°ng không thấy Trùng NhÄ© đâu cả má»›i sợ hãi Ä‘em nhau Ä‘i trốn. Bá»n Triệu Thôi tưởng là trong cung phát há»a vá»™i và ng Ä‘em quân và o cứu, măi đến sáng rõ má»›i biết lÃ
Lă Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế là m phản ; má»i ngÆ°á»i lại tìm không thấy Tấn Văn công, nên Ä‘á»u giáºt mình kinh sợ, sau há»i bá»n ná»™i thị má»›i biết là Tấn Văn công đã Ä‘i đâu mất từ mấy hôm trÆ°á»›c rồi. Triệu Thôi nói :
- việc nà y há»i đến Há»’ quốc cữu thì má»›i biết rõ được.
HỒ Mao nói :
- Em tôi là Há»’ Yển, và o cung từ mấy hôm trÆ°á»›c mà đến nay cÅ©ng chÆ°a thấy vá», tôi chắc hắn Ä‘i theo chúa công đó ? à chừng chúa công biết cái mÆ°u của Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế, nên má»›i phòng bị trÆ°á»›c nhÆ° váºy. Nay chúng ta chỉ nên sá»a sang lại các nÆ¡i cung Ä‘iện, để đợi chúa công vá».
Ngụy Thù nói :
- Bá»n phản nghịch định đốt cung mà giết chúa công, tá»™i tháºt đáng chết, nay dẫu chúng chạy trốn, chắc cÅ©ng chÆ°a xa, để tôi xin Ä‘em quân Ä‘i Ä‘uổi bắt.
Triệu Thôi nói :
- Hai đứa phản nghịch ấy dẫu trốn đi, chẳng bao lâu rồi cũng bắt được, nay chúa công đi vắng, ta không nên động binh.
Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế nghe tin Tấn Văn công chÆ°a chết, sợ các quan đại phu cá» binh Ä‘uổi theo, má»›i định trốn sang nÆ°á»›c ngoà i, nhÆ°ng chÆ°a biết đến nÆ°á»›c nà o cho tiện. Bá»™t Äá» lại đánh lừa rằng :
Vua nÆ°á»›c Tấn láºp hay là bá», Ä‘á»u tá»± ý nÆ°á»›c Tần cả, vả chăng hai ngà i cùng vá»›i vua Tần cÅ©ng có quen biết từ trÆ°á»›c, nay hai ngà i cứ sang đầu vá»›i vua Tần, nói dối là trong cung thất há»a, Trùng NhÄ© đã chết cháy rồi, và xin đón công tá» Ung vá»… là m vua. Khi công tá» Ung đã vá» nối ngôi thì Trùng NhÄ© dẫu sống cÅ©ng khó lòng mà tranh lại nổi.
Lã Di Xanh nói :
- Vua Tần khi trước đã cùng ta hội thỠỞ đất Vương Thà nh, nay ta nên sang đầu, nhưng chẳng biết vua Tần có lòng dung nạp hay không ?
Bạt Äá» nói :
Äể tôi sang trÆ°á»›c nói xem thế nà o, nếu vua Tần không nghe, bấy giá» ta sẽ liệu kế.
Bá»™t Äá» Ä‘i đến cá»a sông Hoà ng Hà , nghe tin công tôn Chi đóng quân Ở bên kia sông, liá»n Ä‘em sá»± tình đầu Ä‘uổi kể lại cho công tôn Chi biết :
Công tôn Chi nói :
- Bá»n phản nghịch đã sang xin hà ng nhÆ° váºy ta nên dụ mà giết Nói xong, liá»n viết má»™t bức thÆ° giao Bá»™t Äá» cầm Ä‘Æ°a cho Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế. Trong thÆ° đại lược nói rằng :
Khi Trùng NhÄ© vê nÆ°á»›c. có nói vá»›i chúa công tôi xin ná»™p đất, váºy nên chúa công tôi sai đóng quân Ở đây đế đợi cắm địa giá»›i, sợ lại nhÆ° Tấn Hiếu công ngà y trÆ°á»›c ; nay nghe tin Trùng NhÄ© bị chết cháy, mà hai ngà i lợi có ý muốn đón công tá» Ung, chúa công tôi cÅ©ng bằng lòng lắm, xin hai ngà i nên mau mau sang ngay đế cùng bà n định".
Lã Di Xanh và Khước Nhuế tiếp được thư, vui mừng đi ngay.
Khi đến đất Hà Tây, công tôn Chi ra nghênh tiếp, rồi bà y tiệc để thết đãi Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế vững dạ không nghi ngại gì cả. Công tôn Chi sai ngÆ°á»i phi báo cho Tần Mục công, để Tần Mục công đến Ở VÆ°Æ¡ng Thà nh trÆ°á»›c. Lã Di xanh và KhÆ°á»›c Nhuế chÆ¡i bá»i ba ngà y, rồi nói vá»›i công tôn Chi xin và o yết kiến Tần Mục công. Công tôn Chi nói :
Chúa công tôi hiện Ä‘ang Ở đất VÆ°Æ¡ng Thà nh, má»i hai ngà i qua đấy để cùng há»™i má»™t thể ; còn quân sÄ© xin cho đóng lại đây, chá» khi hai ngà i trở vá», bấy giá» sẽ kéo sang nÆ°á»›c Tấn. Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế nghe lá»i, theo công tôn Chi sang đất VÆ°Æ¡ng Thà nh ; khi đến đất VÆ°Æ¡ng Thà nh, Bá»™t Äá» cùng công tôn Chi và o thà nh trÆ°á»›c, yết kiến Tần Mục công. Tần Mục công sai Phi Báo ra đón Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế rồi bảo Tấn Văn công nấp sẵn Ở phÃa sau bức bình phong. Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế và o yết kiến Tần Mục công, nói vá»›i Tần Mục công xin láºp công tá» Ung.
Tần Mục công nói :
Công tỠUng hiện đã Ở đây rồi.
Lã Di Xanh và Khước Nhuế đồng thanh nói rằng :
- Nếu váºy xin cho chúng tôi được yết kiến vua má»›i.
Tần Mục công gá»i :
- Vua má»›i đâu, xin má»i ra đây ?
Bá»—ng thấy phÃa sau bình phong có mợt vị quý nhân từ từ bÆ°á»›c ra. Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế ngẩng mặt lên nhìn xem ai thì là Tấn Văn công Trùng NhÄ©. Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế giáºt mình kinh sợ, chẳng còn hồn vÃa nà o cả, sụp lạy xin lá»—i. Tần Mục công má»i Tấn Văn công cùng ngồi. Tấn Văn công mắng Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế
rằng :
- Mấy đứa nghịch tặc kia, ta có xá» tệ gì vá»›i chúng mà y mà chúng mà y là m phản, nếu không có Bá»™t Äá» cáo giác cho ta biết mà tránh Ä‘i, thì ngà y nay ta đã ra tro rồi !
Bấy giá» Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế má»›i biết là Bá»™t Äá» là m phản mình, liá»n nói vá»›i Tấn Văn công rằng :
Bá»™t ÄỠđã cùng vá»›i chúng tôi ăn thá», xin chúa công chá»› tha tá»™i cho y.
Tấn Văn công cÆ°á»i mà nói rằng :
- Nếu Bá»™t Äá» không cùng vá»›i ngÆ°Æ¡i ăn thá» thì sao biết hết được âm mÆ°u của các ngÆ°Æ¡i nhÆ° váºy !
Nói xong, liá»n truyá»n cho võ sÄ© Ä‘em Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế ra chém, lại sai Bá»™t Äá» Ä‘i giám sát. Äược má»™t lúc, vÅ© sÄ© Ä‘em đầu Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế ná»™p Ở dÆ°á»›i thá»m. Tấn Văn công sai Bá»™t Äá» Ä‘em đầu Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế đến đất Hà Tây để phủ dụ quân sÄ© lại báo tin vá» cho ngÆ°á»i trong nÆ°á»›c biết. Triệu Thôi cùng các quan
đại phu vội và ng đem xa giá đi đón tiếp Tấn Văn công.
|
01-01-2010, 06:25 PM
|
|
|
Tham gia: Aug 2009
Bà i gởi: 588
Thá»i gian online: 4 ngà y 2 giá» 30 phút
Thanks: 520
Thanked 225 Times in 138 Posts
|
|
Äông Chu Liệt Quốc
Tác giả: Phùng Mộng Long
Bản dịch: Äá»— Mục - Nhà xuất bản văn há»c
Hồi 37
Giới TỠThôi cõng mẹ đi ẩn
công tá» Äái tham sắc là m cà n
Tấn Văn công đã giết được Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế rồi, đứng dáºy tạ Æ¡n Tần Mục công, và xin lấy lá»… phu nhân đón nà ng Hoà i Doanh vá» nÆ°á»›c. Tần Mục công nói :
Tiện nữ khi trước đã thất thân với công tỠNgữ rồi, có đâu lại dám đương cái lễ tôn quý ấy ?
Tấn Văn công nói :
NÆ°á»›c tôi cùng quý quốc giao hiếu đã mấy Ä‘á»i nay, nếu không dùng lá»… pbu nhân thì sao là m chủ được việc tôn tá»±, xin nhà vua chá»› nên từ chối .
Tần Mục công mừng lắm, liá»n cho Tấn Văn công là m lá»… đón Hoà i Doanh vá» nÆ°á»›c. Khi vỠđến nÆ°á»›c Tấn, Tấn Văn công láºp Hoà i Doanh là m phu nhân. Tấn Văn công nghÄ© đến việc Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế là m phản, có lòng tức giáºn, muốn giết hết vây cánh của hai ngÆ°á»i. Triệu Thôi can rằng :
Huệ công và Hoà i công ngà y xÆ°a vì nghiêm khắc quá mà bị ngÆ°á»i ta oán, nay chúa công phải khoan dung má»›i được.
Tấn Văn công nghe lá»i, hạ lệnh đại xá cho bá»n vây cánh Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế. Bá»n nà y dẫu thấy Tấn Văn công đã đại xá cho nhÆ°ng trong lòng không được yên, thÆ°á»ng phao ra những tin đồn nhảm. Tấn Văn công thấy váºy, vẫn có ý lo.
Má»™t hôm, má»›i má» má» sáng, có kẻ tiểu lại là Äầu Tu xin và o yết kiến. Tấn Văn công Ä‘ang xõa tóc gá»™i đầu, nghe báo có Äầu Tu đến, nổi giáºn nói rằng :
NgÆ°á»i ấy khi trÆ°á»›c lấy trá»™m tiá»n bạc của ta, khiến cho ta thiếu thốn phải ăn xin Ở nÆ°á»›c Tà o và nÆ°á»›c Vệ, bây giá» còn mặt mÅ©i nà o trông thấy ta nữa ?
Nói xong, liến sai ná»™i thị Ä‘uổi ra. Äầu Tu nói :
- CÓ phải chúa công đang gội đầu đó không ?
Ná»™i thị giáºt mình kinh sợ, nói :
- Tại sao nhà ngươi lại biết ?
Äầu Tu nói :
- NgÆ°á»i ta lúc gá»™i đầu thì cúi đầu cong mình, vì váºy quả tim phải úp xuống ; mà quả tim đã lá»™n ngược nhÆ° thế thì lá»i nói ra tất cÅ©ng Ä‘iên đảo, bá»i thế mà không cho ta và o yết kiến. Ngà y trÆ°á»›c chúa công dung thứ cho Bá»™t Äá», mà thoát được cái nạn Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế, bây giá» lại không dung thứ Äầu Tu nà y được hay sao !
Äầu Tu đến đây tất là có kế sách giữ yên được nÆ°á»›c Tấn, nếu chúa công không cho và o yết kiến thì Äầu Tu từ đây sẽ xin trốn Ä‘i !
Nội thị vội và ng và o tâu với Tấn Văn công. Tấn Văn công nói :
- ÄÓ là điá»u lá»—i của ta !
Nói xong, liá»n Ä‘á»™i mÅ© mặc áo chỉnh tá», rồi cho Äầu Tu và o yết kiến. Äầu Tu và o, sụp lạy xin lá»—i, rồi nói vá»›i Tấn Văn công rằng :
Chúa công có biết bá»n vây cánh của Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế bao nhiêu ngÆ°á»i không ?
Tấn Văn công cau mà y đáp rằng :
- Nhiá»u lắm !
Äầu Tu nói : .
- Bá»n ấy tá»± nghÄ© mình tá»™i to, dẫu chúa công đã có lệnh đại xá rồi, nhÆ°ng vẫn Ä‘em lòng nghi ngại, chúa công nên nghÄ© cách nà o khiến chúng được yên tâm.
Tấn Văn công nói :
- Muốn chúng yên tâm thì dùng cách gì được ?
Äầu Tu nói :
- Ngà y trÆ°á»›c tôi lấy trá»™m tiá»n bạc của chúa công, khiến chúa công bị cÆ¡ khổ ; tá»™i của tôi, ngÆ°á»i trong nÆ°á»›c ai cÅ©ng biết cả, nay chúa công Ä‘i chÆ¡i, nên dùng tôi là m má»™t ngÆ°á»i đánh xe, để ngÆ°á»i trong nÆ°á»›c Ä‘á»u trông thấy biết là chúa công không nghÄ© đếu Ä‘iá»u thù oán cÅ©. NhÆ° váºy còn ai Ä‘em lòng nghi ngại nữa !
Tấn Văn công khen phải, rồi mượn cá»› Ä‘i ra tuần thà nh, dùng Äầu Tu là m ngÆ°á»i đánh xe. Những vây cánh của Lã Di Xanh và KhÆ°á»›c Nhuế trông thấy, Ä‘á»u thì thà o bảo nhau :
Äầu Tu ngà y trÆ°á»›c lấy tiá»n bạc của chúa công, mà nay chúa công còn dung thứ, huống chi là ngÆ°á»i khác !
Từ bấy giá» không còn những tin đồn nhảm nữa. Tấn Văn công từ khi còn là m công tá», đã lấy hai vợ : ngÆ°á»i vợ thứ nhất là Từ Doanh, chết Ä‘i ; ngÆ°á»i thứ hai là Bức Cáºt, sinh được má»™t trai tên là Hoan, và má»™t gái tên là Bá CÆ¡, sau Bức Cáºt chết Ở đất Bồ. Lúc Tấn Văn công Ä‘i trốn, hai con là Hoan và Bá CÆ Ä‘á»u bỠỞ đất Bá»’ cả ; bấy giá» Äầu Tu lại nháºn lấy mà gá»i nhà Toại thị (ngÆ°á»i đất Bồ) nuôi há»™. Má»™t hôm, Äầu
Tu Ä‘em việc ấy nói vá»›i Tấn Văn công. Tấn Văn công giáºt mình mà há»i rằng :
- Ta tưởng hai đứa bé đã chết trong loạn lạc từ lâu rồi ! Sao đến bây giỠnhà ngươi mới nói ?
Äầu Tu nói :
- Chúa công chu du các nÆ°á»›c, đến đâu lấy vợ Ở đấy, sinh hạ cÅ©ng được nhiá»u con ; công tá» Hoan dẫu còn sống, nà o biết chúa công có còn thÆ°Æ¡ng đến hay không ? Bởi váºy tôi chÆ°a dám nói vá»™i.
Tấn Văn công nói :
- Nếu nhà ngÆ°Æ¡i không nói thì thà nh ra ta mang tiếng là ngÆ°á»i bất từ.
Nói xong, liá»n sai Äầu Tu đến đất Bồ, trá»ng thưởng cho Toại thị, rồi đón công tá» Hoan và Bá CÆ vá», để cho nà ng Hoà i Doanh nháºn là m con. Lại láºp công tá» Hoan là m thế tá» và đem Bá CÆ gả cho Triệu Thôi, gá»i là Tnệu CÆ¡.
Vua nÆ°á»›c Äịch nghe tin Tấn Văn công đã vá» nối ngôi, sai sứ đến chúc mừng, và đưa nà ng Quý Ngá»—i vế nÆ°á»›c Tấn. Tấn Văn công há»i Quý Ngá»—i đã bao nhiêu tuổi. Quý Ngá»—i nói :
Cách biệt trong tám năm nay, bây giỠthiếp đă ba mươi hai tuổi rồi !
Tấn Văn công nói bỡn rằng :
Còn may mà xa cách chưa đếu hai mươi nhăm năm.
Tá» Hiếu công cÅ©ng sai ngÆ°á»i Ä‘Æ°a nà ng KhÆ°Æ¡ng thị vá» nÆ°á»›c Tấn.
Tấn Văn công tạ ơn Khương thị. Khương thị nói :
Thiếp không phải là không muốn cảnh vợ chồng sum há»p, nhÆ°ng sở dÄ© bấy giá» thiếp muốn cho chúa công ra Ä‘i, chÃnh là mong có ngà y hôm nay đó.
Tấn Văn công Ä‘em những Ä‘iá»u đức hạnh của Quý Ngá»—i và KhÆ°Æ¡ng thị thuáºt lại cho Hoà i Doanh nghe. Hoà i Doanh cÅ©ng ngợi khen mãi, rồi xin nhÆ°á»ng lại ngôi phu nhân. Bấy giá» Tấn Văn công định lại ngôi báºc Ở trong cung : đặt KhÆ°Æ¡ng thị là m phu nhân ; thứ hai đến Quý Ngá»—i ; thứ ba má»›i đến Hoà i Doanh. Triệu CÆ (tức là nà ng Bá CÆ¡, con gái Tấn Văn công) nghe tin Quý Ngá»—i vá», cÅ©ng khuyên chồng là Triệu Thôi cho ngÆ°á»i Ä‘i đón mẹ con nà ng Thúc Ngá»—i. Triệu Thôỉ từ chối nói : .
Chúa công đã gả nà ng cho ta, có đâu tôi còn dám nghÄ© đến vợ con Ở nÆ°á»›c Äịch.
Triệu CÆ nói :
- Câu nói bạc đức ấy, thìếp không muốn nghe đâu ! Thiếp dẫu là con chúa công tháºt, nhÆ°ng Thúc Ngá»—i lấy trÆ°á»›c, và đã có con, lẽ nà o phu quân lại yêu má»›i bá» cÅ© cho Ä‘Ã nh ?
Triệu Thôi ngoà i miệng dẫu bảo nghe lá»i nhÆ°ng trong lòng cÅ©ng chÆ°a nhất quyết. Triệu CÆ liá»n và o cung, tâu vá»›i Tấn Văn công rằng :
Xin phụ thân bảo Triệu tÆ°á»›ng quân đón nảng Thúc Ngá»—i vá», kẻo để cho con mang tiếng là ngÆ°á»i bất hiá»n.
Tấn Văn công sai ngÆ°á»i sang nÆ°á»›c Äịch đón mẹ con Thúc Ngá»—i vá». Triệu CÆ xin nhÆ°á»ng Thúc Ngá»—i là m vợ cả. Triệu Thôi nhất định không nghe. Tnệu CÆ nói :
- NgÆ°á»i ta hÆ¡n tuổi mà lấy trÆ°á»›c, thiếp Ãt tuổi mà lại lấy sau. Và thiếp nghe nói con nà ng tên là Thuẫn, năm nay đã trưởng thà nh mà lại có tà i váºy thiếp nên nhÆ°á»ng là phải ; nếu phu quân không nghe thì thiếp xin vá» cung.
Triệu Thôi bất đắc dÄ© lại Ä‘em lá»i nói của Triệu CÆ tâu vá»›i Tấn Vãn công. Tấn Văn công nói :
- Con gái ta biết nhÆ°á»ng nhÆ° thế là phải ?
Nói xong, liá»n truyá»n gá»i mẹ con Thúc Ngá»—i và o triá»u, rồi cho Thúc Ngá»—i là m vợ cả Triệu Thôi. Thúc Ngá»—i cÅ©ng cố ý xin từ chối. Tấn Văn công giảng giải mãi, nói đó là ý muốn của Tnệu CÆ¡, Thúc Ngá»—i má»›i chịu nháºn. Bấy giá» Triệu Thuẫn má»›i mÆ°á»i bảy tuổi, mà há»c hà nh thông thái, lại giá»i nghá» cưỡi ngá»±a bắn cung. Triệu Thôi lấy là m yêu
lắm. Sau Triệu CÆ cÅ©ng sinh được ba con là Triệu Äồng, Triệu Quát và Triệu Anh, nhÆ°ng tà i giá»i Ä‘á»u không bằng Triệu Thuẫn.
Tấn Văn công ban thưởng cho những ngÆ°á»i có công phục quốc, chia ra là m ba hạng : má»™t là những ngÆ°á»i tòng vong ; hai là những ngÆ°á»i tống khoản ; ba là những ngÆ°á»i nghênh hà ng . Trong ba hạng ấy lại tùy theo ngÆ°á»i nà o có công khó nhá»c nhiá»u hay Ãt mà chia hÆ¡n kém : những ngÆ°á»i tòng vong thì Triệu Thôi và Há»’ Yển đứng
đầu ; những ngÆ°á»i tống khoản thì Loạn Chi và KhÆ°á»›c Tần đứng đầu ; những ngÆ°á»i nghênh hà ng thì KhÆ°á»›c BỘ DÆ°Æ¡ng và Hà n Giản đứng đầu
Tấn Văn công lại Ä‘em năm đôi ngá»c bÃch ban cho Há»’ Yển, để Ä‘á»n lại viên ngá»c bÃch ném xuống sông Hoà ng Hà khi trÆ°á»›c. Lại nghÄ© đến Há»’ Äá»™t bị chết oan, truyến láºp miếu Ở núi Mã Yên để thá», đổi tên núi ấy là núi Há»’ Äá»™t. Tấn Văn công ban thưởng công thần xong, lại ra má»™t tá» chiếu treo Ở cá»a thà nh nói rằng : "Nếu ngÆ°á»i nà o có công lao mà chÆ°a được dá»± thưởng thì cho phép cứ tá»± nói ra".
HỒ Thúc nói với Tấn Văn công rằng :
Tôi theo chúa công, từ khi còn Ở đất Bồ, cho đếu khi chu du khắp các nÆ°á»›c, lúc nà o tôi cÅ©ng hầu hạ Ở bên cạnh, nay chúa công thưởng công cho những ngÆ°á»i tông vong mà khồng nhá»› đến tôi, chẳng hay tôi có tá»™i gì ?
Tấn Văn công nói :
- Trong bá»n tòng vong : ngÆ°á»i nà o lấy Ä‘iá»u nhân nghÄ©a mà khuyên bảo ta thì là công đầu ; ngÆ°á»i nà o vì ta mà bà n mÆ°u láºp kế thì là công thứ hai ; ngÆ°á»i nà o xông pha mÅ©i tên hòn đạn để giữ gìn cho ta thì là công thứ ba ; còn những ngÆ°á»i nà o chỉ có công theo hầu khó nhá»c mà thôi thì lại Ở dÆ°á»›i nữa. Váºy nên ta thÆ°á»›ng cho ba hạng trên trÆ°á»›c rồi sẽ đếu lần nhà ngÆ°Æ¡i.
Há»’ Thúc thẹn mà lui ra. Tấn Văn công truyá»n Ä‘em và ng lụa trong kho ban thưởng cho tất cả các tôi tá»› hầu hạ, ai cÅ©ng lấy là m bằng lòng. Chi có Ngụy Thù và Äiên Hiệt cáºy mình vÅ© dÅ©ng, thấy Triệu Thôi và Há»’ Yển Ä‘á»u là văn thần, chỉ biết là m việc tÆ° lệnh văn thÆ° mà lại được trá»ng thưởng hÆ¡n mình, có ý không phục, thÆ°á»ng vẫn
kêu ca oán giáºn. Tấn Văn công nể hai ngÆ°á»i có công lao, váºy nên không nói đến.
Giá»›i Tá» Thôi cÅ©ng là má»™t ngÆ°á»i trong bá»n tòng vong, nhÆ°ng tinh khà điá»m đạm, từ khi má»›i vỠđến sông Hoà ng Hà , thấy Há»’ Yển có ý khoe công, đã lấy là m khinh bỉ, không muốn Ở lẫn vá»›i bá»n ấy ; đến lúc Tấn Văn công lên nối ngôi, Giá»›i Tá» Thôi chỉ và o chúc mừng má»™t lần đầu, rồi cáo ốm vá» nhà , yẽn pháºn nghèo khổ, vẫn Ä‘i khâu già y thuê để lấy tiá»n nuôi mẹ già . Khi Tấn Văn công ban thưởng công thần, không thấy Giá»›i Tá» Thôi, cÅ©ng quên Ä‘i mất, không há»i đến.
NgÆ°á»i láng giá»ng của Giá»›i Tá» Thôi là Giải TrÆ°Æ¡ng, thấy Giá»›i Tá» Thôi không được thưởng, có ý không bằng lòng ; lại thấy trên cá»a thà nh có yết má»™t tá» chiếu nói : "Nếu ngÆ°á»i nà o có công lao mà chÆ°a được dá»± thưởng thì cho phép cứ tá»± nói ra" bèn vá»™i và ng gá»i cá»a, báo tin cho Giá»›i Tá» Thôi biết. Giá»›i Tá» Thôi chỉ mỉm cÆ°á»i mà không nói gì cả. Bà mẹ Ở dÆ°á»›i bếp nghe tiếng, bảo Giá»›i Tá» Thôi rằng :
Mà y khó nhá»c trong mÆ°á»i chÃn năm trá»i, đã từng cắt thịt đùi để dâng chúa công, sao bây giá» mà y không nói ra mà lÄ©nh thưởng, há»a may được má»™t và i chung thóc, chẳng côn hÆ¡n Ä‘i khâu già y thuê hay sao !
Giới TỠThôi nói :
- Các con Hiến công, cả thẩy chÃn ngÆ°á»i, chỉ có chúa công là hiá»n hÆ¡n cả. Huệ công và Hoà i công không có đức, váºy nên trá»i truất ngôi mà để cho chúa công. Các ngÆ°á»i theo hầu, không biết ý trá»i, dám tá»± nháºn là công mình, con nghÄ© lấy là m xấu hổ lắm, chảng thà đi khâu già y mà ăn còn hÆ¡n ?
Bà mẹ nói :
Mà y dẫu không muốn là m quan, cÅ©ng nên và o yết kiến má»™t lần, để khá»i uổng cái công lao cắt thịt đùi ngà y trÆ°á»›c.
Giới TỠThôi nói :
- Con đã không muốn là m quan thì còn và o yết kiến là m gì !
Bà mẹ nói :
- Con là m được má»™t ngÆ°á»i liêm sỉ, có lẽ nà o ta lại không là m được bà mẹ ngÆ°á»i liêm sỉ hay sao ! Váºy thì mẹ con ta tìm nÆ¡i rừng núi mà ẩn thân, chá»› nên Ở chá»— nà y.
Glới TỠThôi mừng lắm, nói :
Con vẫn yêu chỗ Miên Thượng là một nơi núi cao hang sâu, nay con xin đem mẹ đến Ở đấy.
Nói xong, liá»n cõng bà mẹ đến đất Miên Thượng, là m nhả trong hang mà ở. Láng giá»ng hà ng xóm không ai biết là Giá»›i Tá» Thôi Ä‘i đâu cả, chỉ má»™t mình Giải TrÆ°Æ¡ng biết mà thôi. Giải TrÆ°Æ¡ng bèn viết má»™t bức thÆ°, Ä‘ang đêm Ä‘em đến treo Ở cá»a triá»u. Sáng hôm sau, có má»™t cáºn thần bắt được, Ä‘em và o dâng Tấn Văn công. Tấn Văn công mở ra Ä‘á»c Trong thÆ° nói :
CÓ má»™t con rồng. khi còn hoạn nạn cô thế, Ä‘Ã n rắn Ä‘i theo, chu du thiên hạ. Rồng không có ăn. má»™t rắn cắt đùi. nay rồng trở vỠđã được yên sở. Äà n rắn theo và o, Ä‘á»u sung sÆ°á»›ng cả, chỉ có má»™t con, chẳng ai há»i đến !"
Tấn Văn công Ä‘á»c xong, giáºt mình nói rằng :
Äây là Giá»›i Tá» thôi oán giáºn ta đó ? Khi trÆ°á»›c ta qua nÆ°á»›c Vệ không có ăn, Giá»›i Tá» Thôi cắt thịt đùi để dâng ta, nay ta ban thưởng công thần mà quên mất Giá»›i Tá» Thôi, ấy là má»™t Ä‘iá»u lá»—i của ta váºy.
Bèn sai ngÆ°á»i Ä‘i triệu Giá»›i Tá» Thôi. Khi ngÆ°á»i ấy đến nÆ¡i thì thấy Giá»›i Tá» thôi đã Ä‘i mất rồi. Tấn Văn công truyá»n bắt những ngÆ°á»i láng giá»ng, để há»i xem Giá»›i Tá» thôi Ä‘i đâu ; ai biết chỉ dẫn thì thưởng cho là m quan. Giải TrÆ°Æ¡ng bèn tâu vá»›i Tấn Văn Công rằng :
- Bức thÆ° ấy không phải là của Giá»›i Tá» Thôi, chÃnh là của tôi là m thay đó ! Giá»›i Tá» Thôi không muốn cầu thưởng, đă cõng mẹ và o ẩn Ở trong hang núi ở đất Miêu Thượng, váºy nên tôi viết bức thÆ° ấy để nhắc chúa công nhá»› đến Giá»›i Tá» Thôi đó.
Tấn Văn công nói :
- Nếu không có bức thư ấy thì có lẽ ta quên mất cái công của Giới TỠThôi.
Nói xong, liá»n cho Giải TrÆ°Æ¡ng lảm chức hạ đại phu ; lại bắt Giải TrÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng cho mình vảo Miên Thượng để tìm Giá»›i Tá» Thôi Khi và o đến nÆ¡i thì chỉ thấy núi xanh rừng ráºm, nÆ°á»›c chảy mây bay, tiếng chim chiu chÃt, vách đá dá»™i vang, mả chẳng thấy tông tÃch Giá»›i Tá» Thôi đâu cả. Quân sÄ© tìm được mấy ngÆ°á»i là m ruá»™ng gần đấy
Tấn Văn công gá»i đến trÆ°á»›c mặt mà há»i.
NgÆ°á»i là m ruá»™ng nói :
- Mấy hôm trÆ°á»›c, chúng tôi có trông thấy má»™t ngÆ°á»i cõng má»™t bà cụ già ngồi nghỉ Ở núi nà y, vốc nÆ°á»›c suối cho bà cụ uống ; xong lại cõng bà cụ trèo lên trên núi, rồi sau không biết Ä‘i đâu !
Tấn Văn công truyá»n Ä‘á»— xe Ở dÆ°á»›i chân núi, sai ngÆ°á»i Ä‘i tìm kiếm các nÆ¡i. Trong mấy ngà y trá»i, chẳng thấy Giá»›i Tá» Thôi đâu cả.
Tấn Văn công có sắc giáºn trên mặt, bảo Giải TrÆ°Æ¡ng rằng :
- Sao Giá»›i Tá» Thôi giáºn ta đến thế ? Ta nghe nói Tá» Thôi là ngÆ°á»i chà hiếu, nếu ta đốt khu rừng nà y Ä‘i thì y tất phải cõng mẹ chạy ra.
Ngụy Thù nói :
- Trong bá»n tòng vong, nhiá»u ngÆ°á»i có công lao, há phải má»™t mình Giá»›i Tá» Thôi đâu ! Nay Giá»›i Tá» Thôi cố tình Ä‘i ẩn, khiến chúa công phải khó nhá»c, đợi khi nà o hắn tránh lá»a mà chạy ra đây, tôi sẽ là m cho hắn phải xấu hổ.
Nói xong, truyá»n cho quân sÄ© phóng há»a đốt cả mấy phÃa rừng. Lá»a to gió mạnh, khu rừng cháy lan đến mấy dặm, trong ba ngà y má»›i tắt ; nhÆ°ng Giá»›i Tá» Thôi nhất định không ra, hai mẹ con ôm nhau, chết Ở dÆ°á»›i gốc cây liá»…u. Quan sÄ© tìm được đống xÆ°Æ¡ng, Tấn Văn công trông thấy thì Ä‘á»™ng lòng mà ứa nÆ°á»›c mắt, bèn truyá»n cho quân sÄ© Ä‘em chôn Ở chân núi, rá»—i láºp miếu thá», bao nhiêu ruá»™ng xung quanh núi Ä‘á»u để là m tá»± Ä‘iá»n cả, đổi tên núi gá»i là Giá»›i SÆ¡n. Ngà y hôm đất rừng, Ä‘ang là tiết thanh minh mồng ba tháng ba. Sau ngÆ°á»i trong nÆ°á»›c nhá»› đến Giá»›i Tá» Thôi chết cháy, nên đến ngà y hôm ấy không nỡ đốt lá»a, phải là m sẵn lÆ°Æ¡ng khô để ăn, gá»i là tiết hà n thá»±c" nghÄ©a là ngà y hôm ấy cấm lá»a, chi ăn đồ nguá»™i. Tiết hà n thá»±c, nhà nà o cÅ©ng cắm cà nh liá»…u Ở ngoà i cá»a, để chiêu hồn Giá»›i Tá» Thôi, cÅ©ng có nhà lảm cá»— và đốt giấy để cúng tế.
Tấn Văn công đã ban thưởng cho công thần rồi, lại chinh đốn các việc chÃnh trị trong nÆ°á»›c, thu dùng những ngÆ°á»i có đức có tà i, cứu giúp những ngÆ°á»i nghèo khổ, từ bấy giá» trong nÆ°á»›c má»—i ngà y má»™t cÆ°á»ng thịnh Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng sai quan thái tế là Chu công Khổng và quan ná»™i sứ là Thúc HÆ°ng đến gia phong, Tấn Văn công tiếp đãi má»™t
cách long trá»ng khác thÆ°á»ng. Thúc HÆ°ng vá» tâu vá»›i Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng rằng :
Tấn hầu tất là m bá chủ các nước chư hầu, ta phải thân thiện với Tấn mới được.
Từ đó Chu Tương vương sơ với nước TỠmà thân với nước Tấn.
Bấy giá» Trịnh Văn công cáºy thế nÆ°á»›c SỞ để hà hiếp các nÆ°á»›c yếu, thấy vua nÆ°á»›c Hoạt thần phục nÆ°á»›c Vệ mà không thần phục nÆ°á»›c Trịnh, liẻn Ä‘em quân Ä‘i đánh nÆ°á»›c Hoạt. Vua nÆ°á»›c Hoạt sợ hãi, phải xin giảng hòa. NÆ°á»›c Trịnh má»›i rút quân vá». Khi nÆ°á»›c Tnnh đã rút quân vá» rồi, vua nÆ°á»›c Hoạt trở lại thần phục nÆ°á»›c Vệ nhÆ° trÆ°á»›c, nhất định không theo Trịnh. Trịnh Văn công giáºn lắm, sai công tá» SÄ© Tiết là m chánh tÆ°á»›ng, Äá»– DÅ© Di là m phó tÆ°á»›ng, lại cỠđại binh sang đánh nÆ°á»›c Hoạt.
Vệ Văn công bấy giá» Ä‘ang thân máºt vá»›i thiên tá» nhà Chu liá»…n Ä‘em việc Trịnh Văn công đánh nÆ°á»›c Hoạt và o tâu vá»›i Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng. Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng sai quan đại phu là Du Ty Bá đến nÆ°á»›c Trịnh mà giảng giải há»™ cho nÆ°á»›c Hoạt.
Trinh Văn công nổi giáºn, nói :
Trịnh và Vệ có khác gì nhau, sao thiên tá» nhà Chu lại trá»ng nÆ°á»›c Vệ mà khinh nÆ°á»›c Trịnh thế !
Trịnh văn công liá»n bất Du Ty Bá giam lại má»™t chá»—, để đợi khi đách tan nÆ°á»›c Hoạt rồi, bấy giá» sẽ tha. Du Ty Bá bị bắt, những ngÆ°á»i theo hầu trốn vá» báo tin cho Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng biết. Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng nổi giáºn mắng rằng :
- Trịnh hầu khinh trẫm quá lắm, trẫm tất phải báo thù. Nói xong liá»n há»i các quan trong triá»u rằng :
- CÓ ai dám vì trẫm mà đến há»i tá»™i Trịnh hầu hay không ?
Hai quan đại phu là Äồi Thúc và Äà o Tá» nói vá»›i TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng rằng :
- NÆ°á»›c Trịnh từ khi đánh được tiên vÆ°Æ¡ng ta ngà y xÆ°a cà ng không sợ hãi gì cả, nay lại cáºy thế nÆ°á»›c Sở, dám bắt cả sứ thần của thiên tá». Nay ta Ä‘em binh há»i tá»™i, chÆ°a chắc thắng nổi. Tôi thiết tưởng nên mượn quân nÆ°á»›c Äịch thì má»›i đánh được Trịnh.
Quan đại phu là Phú Thần can rằng :
- Không nên ! Trịnh hầu dẫu vô đạo, nhÆ°ng là nÆ°á»›c thân thuá»™c vá»›i ta, tổ tiên ngà y xÆ°a cÅ©ng có công vá»›i nhà Chu ta nhiá»u lắm ; còn nÆ°á»›c Äịch là má»™t nÆ°á»›c rợ má»i không thân thuá»™c gì, ta quyết không nên mượn quân nÆ°á»›c Äịch.
Äồi Thúc và Äà o Từ nói :
- Vua VÅ© vÆ°Æ¡ng ta ngà y xÆ°a Ä‘i đánh nhà ThÆ°Æ¡ng, các nÆ°á»›c rợ má»i Ä‘á»u đến giúp cả, cứ gì phải nÆ°á»›c cùng há» má»›i được
TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng khen phải, rồi sai Äồi Thúc và Äà o Tá» sang bảo vua nÆ°á»›c Äịch cá» binh Ä‘i đánh Trịnh. Vua nÆ°á»›c địch vâng mệnh, rồi giả cách Ä‘i săn, lẻn và o địa giá»›i nÆ°á»›c Trịnh, chiếm cứ lấy đất lịch Thà nh, rồi sai sứ theo Äồi Thúc và Äà o Tá» sang nhà Chu để báo tin thắng tráºn. TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng nói :
: NÆ°á»›c địch có công vá»›i trẫm, nay nhân hoà ng háºu má»›i mất, trẫm muốn lấy con gái nÆ°á»›c Äịch, các ngÆ°Æ¡i nghÄ© thế nà o ?
Äồi Thúc và Äà o Tá» nói :
Tôi nghe nói ngÆ°á»i nÆ°á»›c Äịch có câu hát rằng : "Thúc Ngá»—i trÆ°á»›c và Thúc Ngá»—i sau, nhan sắc rá»±c rỡ nhÆ° ngá»c châu ý nói nÆ°á»›c Äịch có hai ngÆ°á»i con gái Ä‘á»u tên gá»i Thúc Ngá»—i, mà nhan sắc Ä‘á»u tuyệt vá»i cả Thúc Ngá»—i trÆ°á»›c là con gái nÆ°á»›c Cao NhÆ°, đâ gả cho vua nÆ°á»›c Tấn rồi ; còn Thúc Ngá»—i sau là con gái vua nÆ°á»›c Äịch, hiện nay
vẫn chÆ°a lấy chồng, xin nhà vua cho sang há»i.
TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng mừng lắm, lại sai Äồi Thúc và Äà o Tá» sang nÆ°á»›c Äịch há»i Thúc Ngá»—i. Vua nÆ°á»›c Äịch sai ngÆ°á»i Ä‘Æ°a Thúc Ngá»—i đến. Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng muốn láºp là m hoà ng háºu. Phú Thần lại can rằng :
NÆ°á»›c Äịch có công thì nhà vua nên ban thưởng, chứ láºp con gái nÆ°á»›c Äịch là m hoà ng háºu thì còn ra thể thống nà o nữa ! Tôi e rằng nÆ°á»›c Äịch tất có lòng dòm dá».
TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng không nghe, liá»n láºp Thúc Ngá»—i là m hoà ng háºu.
Ngá»—i háºu (tức là Thúc Ngá»—i) có nhan sắc, nhÆ°ng không có đức hạnh, khi Ở Äịch vẫn thÃch nghá» cưỡi ngá»±a bắn cung, thÆ°á»ng theo vua nÆ°á»›c Äịch Ä‘i săn, ngà y nà o cÅ©ng cùng vá»›i các tÆ°á»›ng sÄ© dong chÆ¡i, không câu nệ gì ; nay là m hoà ng háºu nhà Chu, Ngá»—i háºu cả ngà y Ở trong cung, không được Ä‘i đến đâu, lấy là m khó chịu, má»™t hôm nói vá»›i TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng rằng :
Thiếp từ thuở bé vẫn táºp nghá» cưỡi ngá»±a bắn cung, thân phụ thiếp cÅ©ng không cấm Ä‘oán gì cả, nay thiếp Ở trong cung, lâu ngà y không Ä‘i đến đâu, sinh ra Ä‘au ốm. Sao thiên tữ không Ä‘i săn, để thiếp theo hầu.
TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng Ä‘ang yêu Ngá»—i háºu, nà ng nói gì cÅ©ng nghe lá»i, liá»n sai quan thái sá» chá»n ngà y để Ä‘i săn Ở núi Bấc Khâu. TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng muốn cho Ngá»—i háºu được vui lòng, má»›i hạ lệnh treo giải thưởng cho những ngÆ°á»i săn Ä‘Æ°á»c nhiá»u cầm thú.
Các vÆ°Æ¡ng tá», vÆ°Æ¡ng tôn nghe lệnh, Ä‘á»u Ä‘ua nhau Ä‘i Ä‘uổi bắn các giống cầm thú để lÄ©nh thưởng. Trong bá»n lÄ©nh thưởng có má»™t ngÆ°á»i giá»i bắn, săn được nhiá»u hÆ¡n cả là vÆ°Æ¡ng tá» Äái.
VÆ°Æ¡ng tá» Äái mặt mÅ©i khôi ngô, hình dong tuấn tú, trông rõ là má»™t báºc quý nhân, tức là thứ đệ của Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng, ngÆ°á» trong nÆ°á»›c Ä‘á»u gá»i là Thái thúc. Năm trÆ°á»›c vÆ°Æ¡ng tá» Äái đã láºp mÆ°u muốn tranh ngôi, nhÆ°ng không là m xong ; lại Ä‘i triệu quân SÆ¡n Nhung vỠđánh nhà Chu, đến lúc việc tiết lá»™ ra, sợ tá»™i trốn sang nÆ°á»›c Tá». Sau bÃ
Huệ háºu hai ba. lần nói vá»›i TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng, xin tha tá»™i cho. Phú Thần cÅ©ng khuyên tÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng nên lấy lòng nhân từ mà xá» vá»›i anh em.
Bá»i váºy tÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng bất đắc dÄ© lại cho triệu Äái vá». Bấy giá» trong bá»n Ä‘i săn, vÆ°Æ¡ng tá» Äái được lÄ©nh phần thưởng thứ nhất, Ngá»—i háºu trông thấy, Ä‘em lòng yêu dấu, lại nói vá»›i TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng rằng :
Hôm nay trá»i hãy còn sá»›m, xin thìên tá» cho thiếp Ä‘i săn bắn chÆ¡i má»™t lúc, để cho gân cốt được khá»e mạnh.
Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng nghe lá»i, liá»n truyá»n cho quân sÄ© sá»a soạn các đồ săn bắn để Ngá»—i háºu Ä‘i săn. Ngá»—i háºu cởi áo gấm dà i ra, để lá»™ má»™t cái áo cánh ngắn đã mặc sẵn, rồi khoác thêm má»™t áo giáp nhẹ, mình Ä‘eo túi tên, tay cầm súng Ä‘á», trông tháºt xinh đẹp. TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng trông thấy cÅ©ng phải thÃch ý mà tủm tỉm cÆ°á»i. Quân sÄ© sắp xe để Ngá»—i háºu Ä‘i Ngá»—i háºu nói vá»›i tÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng rằng :
- Äi xe không tiện bằng cưỡi ngá»±a, các thị nữ Ở nÆ°á»›c Äịch theo hầu thiếp sang đây, Ä‘á»u biết cưỡi ngá»±a cả, xin thiên tá» cho thiếp cưỡi ngá»±a má»™t phen. .
TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng truyá»n chá»n các con ngá»±a tốt Ä‘em đến cho Ngá»—i háºu và các thị nữ cưỡi. Ngá»—i háºu sắp sá»a lên ngá»±a, TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng lại ngăn lại mà bảo rằng :
Khoan đã ! Äể trẫm chá»n xem trong các vÆ°Æ¡ng tá» có ngÆ°á»i nà o cưỡi ngá»±a giá»i, cho Ä‘i theo há»™ vệ hoà ng háºu.
VÆ°Æ¡ng tá» Äái xin Ä‘i. Các thị nữ Ä‘á»u cưỡi ngá»±a xúm xÃt chung quanh Ngá»—i háºu Ä‘i má»™t bá»n trÆ°á»›c, còn vÆ°Æ¡ng tá» Äái cưỡi ngá»±a theo sau.
Äi được má»™t quãng, vÆ°Æ¡ng tá» Äái giục ngá»±a lên trÆ°á»›c, theo kịp Ngá»—i háºu, rồi hai ngÆ°á»i cùng thi tà i phóng ngá»±a vòng qua sÆ°á»n núi. Khi hai ngÆ°á»i Ä‘i Ä‘á»u nhau, Ngá»—i háºu dừng cÆ°Æ¡ng lại mà khen vÆ°Æ¡ng tá» Äái rằng :
VÆ°Æ¡ng tá» tháºt là má»™t báºc kỳ tà i ! Thiếp nghe tiếng đã lâu, bây giá» má»›i Ä‘Æ°á»c giáp mặt.
VÆ°Æ¡ng tá» Äái ngồi trên mình ngá»±a cÅ©ng cúi đầu mà đáp lại rằng :
Tôi cÅ©ng má»›i há»c cưỡi ngá»±a, còn kém hoà ng háºu muôn phần !
Ngá»—i háºu nói :
Sáng mai vÆ°Æ¡ng tá» nên và o cung bà Huệ háºu, để vấn an, rồi thiếp sẽ nói chuyện.
Nói chÆ°a dứt lá»i thì bá»n thị nữ đã cưỡi ngá»±a đến, Ngá»—i háºu liếc mắt Ä‘Æ°a tình nhìn vÆ°Æ¡ng tá» Äái. VÆ°Æ¡ng tá» Äái se sẽ gáºt đầu, rồi quay ngá»±a lùi lại. Vừa lúc bấy giỠỞ chân núi có má»™t Ä‘Ã n hÆ°Æ¡u nai chạy ra.
VÆ°Æ¡ng tá» Äái bắn luôn hai phát, được má»™t hÆ°Æ¡u, má»™t nai. Ngá»—i háºu cÅ©ng bắn trúng má»™t hÆ°Æ¡u. Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u vá»— tay reo mừng.
Ngá»—i háºu quay ngá»±a trở vá». TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng ra đón. Ngá»—i háºu Ä‘em con hÆ°Æ¡u dâng ná»™p tÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng. VÆ°Æ¡ng tá» Äái cÅ©ng dâng ná»™p má»™t hÆ°Æ¡u và má»™t nai. TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng bằng lòng, thu quân trở vá», rồi ban yến cho các quan triá»u thần, rất là vui vẻ.
Ngà y hôm sau, VÆ°Æ¡ng tá» Äái và o cung Huệ háºu, giả cách vấn an, đã trông thấy Ngá»—i háºu Ở đấy rồi. Ngá»—i háºu Ä‘em tiá»n bạc đút lót tất cả các cung nhân, cấm không được nói hở cho ai biết, rồi ngay hôm đó cùng vá»›i vÆ°Æ¡ng tá» Äái tÆ° thông Ở trong .má»™t phòng riêng. Hai bên cùng nhau quyến luyến, khi từ giã ra vá», Ngá»—i háºu lại dặn vÆ°Æ¡ng tá» Äái rằng :
- Thỉnh thoảng vương tỠvà o cung thăm thiếp nhé !
VÆ°Æ¡ng tá» Äái nói :
Tôi chỉ sợ thiên tỠsinh nghi thì là m thế nà o ?
Ngá»—i háºu nói :
- Thiếp có thể che chở được, vương tỠchớ ngại.
Các cung nhân Ä‘á»u biết chuyện cả, chỉ vì vÆ°Æ¡ng tá» Äái là con yêu của Huệ háºu và việc nà y cÅ©ng quan hệ đếu thể thống, váºy nên không ai dám nói ra. Huệ háºu cÅ©ng biết váºy, lại dặn các cung nhân không được nói. Các cung nhân được nhiá»u tiá»n thưởng Ä‘á»u có ý che chở cho vÆ°Æ¡ng tá» Äái, bởi váºy vÆ°Æ¡ng tá» Äái ngà y nà o cÅ©ng Ở trong cung, suốt đêm đến sáng, mà TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng vẫn không biết gì cả.
Trong bá»n cung nữ có má»™t ngÆ°á»i tên gá»i Tiểu Äông, nhan sắc cÅ©ng khá, mà lại hiểu âm luáºt. Má»™t hôm, vÆ°Æ¡ng tá» Äái Ä‘ang cùng vá»›i Ngá»—i háºu uống rượu, sai Tiểu Äông thổi ống ngá»c tiêu, vÆ°Æ¡ng tá» Äái lại theo nhịp mà hát ; đến lúc vÆ°Æ¡ng tá» Äái rượu say, có ý lả lÆ¡i, giÆ¡ tay nắm lấy áo Tiểu Äông để trêu ghẹo. Tiểu Äông sợ hãi, cá»i áo bá» chạy.
VÆ°Æ¡ng tá» Äái giáºn lắm, rút gÆ°Æ¡m Ä‘uổi theo, toan giết Tiểu Äông. Tiểu Äông vá»™i và ng chạy đến cung TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng, kể hết những chuyện vÆ°Æ¡ng tá» Äái tÆ° thông vá»›i Ngá»—i háºu. TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng tức khắc cầm thanh bảo kiếm để Ä‘i giết vÆ°Æ¡ng tá» Äái.
|
01-01-2010, 06:27 PM
|
|
|
Tham gia: Aug 2009
Bà i gởi: 588
Thá»i gian online: 4 ngà y 2 giá» 30 phút
Thanks: 520
Thanked 225 Times in 138 Posts
|
|
Äông Chu Liệt Quốc
Tác giả: Phùng Mộng Long
Bản dịch: Äá»— Mục - Nhà xuất bản văn há»c
hồi 38
Chu tương vương tránh sang nước khác
Tấn Văn công thu phục lòng dân
Nhưng nhà vua bỗng nghĩ:
- vÆ°Æ¡ng tá» Äái là con yêu của thái háºu (tức là Huệ háºu) nếu ta giết Ä‘i ngÆ°á»i ngoà i không biết, tất cho ta là ngÆ°á»i bất hiếu. Và vÆ°Æ¡ng tá» Äái vÅ© nghệ giá»i lắm, vị tất ta đã giết nổi, chi bằng hãy chịu nhịn đợi đến sáng mai, xét được sá»± thá»±c, bấy giá» sẽ trị tá»™i Ngá»—i háºu, tá»± khắc vÆ°Æ¡ng tá» Äái xấu hổ mà phải trốn Ä‘i nÆ°á»›c khác.
TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng thở dà i má»™t tiếng rồi ném thanh bảo kiếm xuống đất lại trở vá» cung, sai ná»™i thị Ä‘i dò thám xem tình hình vÆ°Æ¡ng tá» Äái ra sao. Ná»™i thị vá» bảo rằng :
VÆ°Æ¡ng tá» Äái biết Tiểu Äông và o báo vá»›i thìên tá», váºy đã tức khắc trốn Ä‘i rồi.
Tương vương nói :
- Ra và o cá»a cung, không có bẩm mệnh, đó cÅ©ng là tại trẫm không phòng bị từ trÆ°á»›c.
Sáng hôm sau, TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng truyá»n bắt các thị nữ trong cung ra để tra há»i thì ngÆ°á»i nà o cÅ©ng chối cả. Sau gá»i Tiểu Äông ra đối chứng, bấy giá» các thì nữ má»›i thú nháºn, Ä‘em tình hình trÆ°á»›c sau nói hết vá»›i TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng. TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng truyá»n bắt Ngá»—i háºu giam và o lãnh cung, khóa chặt cá»a lại, chỉ cho khoét má»™t lá»— thủng để Ä‘Æ°a cÆ¡m nÆ°á»›c mà thôi VÆ°Æ¡ng tá» Äái sợ tá»™i, trốn sang nÆ°á»›c Äịch. Huệ háºu lo phiá»n, từ bấy giá» cÅ©ng thà nh bệnh ốm. Äồi Thúc và . Äà o Tá» nghe thấy Ngá»—i háºu bị truất, giáºt mình kinh sợ mà nói rằng :
Ngà y trÆ°á»›c hai ta phụng mệnh thiên tá» sang mượn quân nÆ°á»›c Äịch để đánh nÆ°á»›c Trịnh, sau hai ta lại phụng mệnh thiên tá» sang xin cÆ°á»›i Ngá»—i háºu, nay Ngá»—i háºu bị truất, tất nhiên vua Äịch có ý căm tức. Vả vÆ°Æ¡ng tá» Äái trốn sang nÆ°á»›c Äịch, tất nhiên cÅ©ng kiếm chuyện để xui giục vua Äịch, má»™t mai vua Äịch Ä‘em quân sang há»i tá»™i
thì hai ta biết nói là m sao ?
Hai ngÆ°á»i tức khắc đánh xe Ä‘i theo vÆ°Æ¡ng tá» Äái, để bà y mÆ°u láºp kế sang nói vá»›i vua nÆ°á»›c Äịch. Khi Ä‘i đến nÆ°á»›c Äịch, Äồi Thúc và Äảo Tá» và o trÆ°á»›c nói vá»›i vua nÆ°á»›c Äịch rằng :
- Ngà y trÆ°á»›c nÆ°á»›c tôi vì vÆ°Æ¡ng tá» Äái mà sang thình hôn, thiên tá» nghe nói Thúc Ngá»—i là ngÆ°á»i đẹp má»›i chiếm lấy rồi láºp là m hoà ng háºu. Nhân má»™t hôm Thúc Ngá»—i đến thăm thái háºu (tức là Huệ háºu) gặp vÆ°Æ¡ng tá» Äái, vÆ°Æ¡ng tá» Äái bèn nói lại chuyện cÅ©, bị lÅ© cung nhân đặt Ä‘iá»u gièm pha vá»›i thiên tá», thiên tá» chẳng nghÄ© đến cái công khó nhá»c quý quốc đánh Trịnh khi trÆ°á»›c mà đem hoà ng háºu giam và o lãnh cung, rồi Ä‘uổi vÆ°Æ¡ng tá» Äái Ä‘i, nhÆ° thế tháºt là má»™t ngÆ°á»i phụ bạc. Xin quý quốc Ä‘em quân sang đánh, mà láºp vÆ°Æ¡ng tá» Äái lên là m
vua để cứu lấy hoà ng háºu.
Vua nÆ°á»›c địch tin lá»i, liá»n há»i :
-VươngtỠđái bâygiỠở đâu?
Äồi Thúc và Äà o Tá» nói : .
- Hiện nay đang Ở ngoà i cõi.
Vua nÆ°á»›c Äịch sai đón và o, rồi cho quan đại tÆ°á»›ng là XÃch Äinh cùng vá»›i Äồi Thúc và Äà o Tá» Ä‘em quân giúp vÆ°Æ¡ng tá» Äái vỠđánh nhà Chu. Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng nghe tin quân nÆ°á»›c Äịch đến đánh, sai quan đại phu là Äà m Bá Ä‘em việc vÆ°Æ¡ng tá» Äái là m loạn nói vá»›i XÃch Äinh XÃch Äinh chém chết Äà m Bá, rá»i thần Ä‘Æ°á»ng tiến sang nhÃ
Chu.
Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng nổi giáºn, sai quan khanh sÄ© là Nguyên Bá Quán là m chánh tÆ°á»›ng, Mao Vệ là m phó tÆ°á»›ng Ä‘em lên ra đối địch.
Nguyên Bá Quán biết quân nÆ°á»›c địch mạnh hÆ¡n, không thể đánh nổi, má»›i bà y cho quân sÄ© láºp kế cố thủ, không ra nghênh chiến. XÃch Äinh giáºn lắm, liá»n láºp kế là m má»™t cái chòi cao Ở Thủy Vân sÆ¡n, trên cắm cá» hiệu thiên tá», cho má»™t ngÆ°á»i ăn mặc giả là m vÆ°Æ¡ng tá» Äái, Ngá»—i uống rượu Ở trên chòi, và bắt các thị nữ múa hát LẠI sai đồi
Thúc và Äà o Tá», má»—i ngÆ°á»i Ä‘em má»™t nghìn quân phục sẵn Ở sÆ°á»n núi, đợi khi quân nhà Chu đến thì nghe hiệu súng nổ đổ ra mà đánh. Lại sai con lả XÃch Phong Tá» Ä‘em năm trăm quân đến cá»a dinh Nguyên Bá Quán khiêu chiến, rồi giả cách thua chạy để dụ đến Thúy Vân sÆ¡n.
Khi XÃch Phong Tá» Ä‘em năm trăm quân đến khiêu chiến, Nguyên Bá Quán thấy quân Ãt, toan đổ ra đánh, Mao Vệ can rằng :
= NÆ°á»›c địch hay gian dối lắm, ta nên cẩn tháºn, chá»› ra đánh vá»™i, hãy đợi cho khi nà o quân giặc má»i mệt, bấy giá» sẽ đánh.
TrÆ°a hôm ấy, quân Äịch giả cách má»i mệt, xuống ngá»±a Ngá»—i la liệt Ở dÆ°á»›i đất, cÅ©ng có kẻ lại nằm nhoà i ra nữa, vừa nằm vừa xỉ mắng Nguyên Bà Quán là ngÆ°á»i hèn nhát. Nguyên BÃé Quán tức giáºn, Ä‘em quân ra cùng vá»›i XÃch Phong Tá» giao chiến. Äánh chÆ°a được mÆ°á»i hợp, XÃch Phong Tá» giả cách thua chạy. Nguyên Bá Quán Ä‘uổi theo.
Khi đến gần Thúy Vân sÆ¡n, Nguyên Bá Quán trông thấy vÆ°Æ¡ng tá» Äái Ä‘ang uống rượu Ở trên chòi, xung quanh có kéo cá» cắm tà n rất là rá»±c rỡ, liá»n nổi giáºn mắng rằng :
-đứa nghịch tặc kia tất chết vỠtay ta! . .
Nói xong, tức khắc xông lên để đánh. Bá»—ng nghe tiếng súng nổ, quân giặc Ở hai bên sÆ°á»n núi đổ ra : phÃa tả có Äồi Thúc, phÃa hữu có Äà o Tá», cùng đánh áp lại. Nguyên Bá Quán biết là trúng kế, vá»™i và ng cởi áo bà o ra, rồi lẩn và o trong đám loạn quân chạy trốn. Trong đám loạn quân có ngÆ°á»i há»i Nguyên Bá Quán rằng : .
TÆ°á»›ng quân Æ¡i ?.Chạy Ä‘i Ä‘Æ°á»ngnà o bây giá»?
Äồi Thúc nghe tiếng, biết là có Nguyên Bá Quán Ở đây, vá»™i và ng cố sức Ä‘uổi theo, bắt được hÆ¡n ba mÆ°Æ¡i ngÆ°á»i, Nguyên Bá Quán cÅ©ng bị bắt. Mao Vệ nghe tin Nguyên BAé Quán thua tráºn, tức khắc cho ngÆ°á»i vá» phi báo vá»›i chu tÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng để Xin thêm quân tiếp viện . đồi Thúc Ä‘em Nguyên Bá Quán vệ ná»™p vÆ°Æ¡ng tá» Äái. VÆ°Æ¡ng tá» Äái truyá»n giam lại má»™t chá»—, Äôi Thúc nói : .
- Nay Nguyên Bà Quán đã bị bắt, Mao Vệ tất sợ mất vÃa, nếu đêm nay ta dùng kế hoả công Ä‘em quân tiến đánh thì thế nà o cÅ©ng bắt được Mao Vệ. .
VÆ°Æ¡ng tá» Äái khen phải, rồi nói vá»›i XÃch Äinh. Äêm ấy XÃch Äinh Ä‘em quân đến đốt phá dinh Mao Vệ. Äồi Thúc và Äáo Tá» cÅ©ng Ä‘em quân xông và o. Mao Vệ biết sức không địch nổi, vá»™i và ng mở cá»a sau chạy trên. Äi được má»™t quãng, lại gặp quân vÆ°Æ¡ng tỠđái. VÆ°Æ¡ng tỠđái quát to lên rằng :
- Mao Vệ ! Mà y chạy Ä‘Æ°á»ng nà o cho thoát ?
Nói xong liá»n cầm giáo đâm chết Mao Vệ. Quân nÆ°á»›c Äịch toà n thắng rồi vây kÃn kinh thà nh nhà Chu. Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng nghe tin Nguyên Bá Quán và Mao Vệ bi bắt, bảo Phú Thần rằng :
- CÅ©ng bởi trẫm không nghe lá»i nhà ngÆ°Æ¡i, mà nên ná»—i nà y !
Phú Thần nói :
- Nay quân địch khà thế hung tợn lắm, xin thiên tỠhãy tạm tránh đi, chắc thế nà o chư hầu cũng có kẻ vì công nghĩa mà đem quân ảo trừ quân giặc.
Chu công Khổng nói :
Tôi thiết tưởng Ä‘em hết quân sÄ© ra, còn có thể cố đánh má»™t tráºn nữa, can gì phải bá» mà đi.
Thiệu Công Quá nói :
NhÆ° tôi thiển nghÄ© việc nà y là bởi Ngá»—i háºu gây nên, xin thiên tá» trị tá»™i mà giết Ä‘i, rồi cố thủ để đợi quân chÆ° hầu đến, thế là vẹn toà n.
Tương vương thở dà i mà than rằng :
Vì trẫm bất minh, để gây nên tai vạ ! Nay thái háºu (tức là Huệ háºu) Ä‘ang ốm nặng, trẫm hãy tạm tránh Ä‘i để cho yên việc, rồi tùy ý chÆ° hầu.
Tương vương lại báo Chu Công Không và Thiệu Công Quá rằng :
- VÆ°Æ¡ng tá» Äái Ä‘em quân vỠđây là chỉ vì Ngá»—i háºu mà thôi, nhÆ°ng nếu vÆ°Æ¡ng tá» Äái chiếm lấy Ngá»—i háºu, tất sợ ngÆ°á»i trong nÆ°á»›c chê cÆ°á»i, chắc không dám ở chốn kinh thà nh, thế thì trẫm cÅ©ng sẽ lại vỠđược, hai ngÆ°Æ¡i cứ vững dạ.
Chu Công Không và Thiệu Công Quá sụp láy xin vâng mệnh, TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng há»i Phú Thần rằng :
Äịa giá»›i nhà Chu ta, chỉ tiếp giáp ba nÆ°á»›c là Trịnh, Vệ và Trần, nay trẫm nên sang nÆ°á»›c nà o ?
Phú Thần nói :
Vệ và Trần Ä‘á»u là nÆ°á»›c yếu cả, chi bằng ta sang nÆ°á»›c Trịnh là hÆ¡n.
Tương vương nói :
Ngà y trước trẫm đã mượn quân nước địch sang đánh nước Trịnh, chẳng lẽ Trịnh lại không oán trẫm hay sao ?
Phú Thần nói :
Tôi khuyên nhà vua sang nÆ°á»›c Trịnh, chÃnh vì việc ấy đó ! vì rằng tiên tổ nÆ°á»›c Trịnh vẫn có công vá»›i nhà Chu ta, thì con cháu tất cÅ©ng không quên nhà chu ta được, má»›i rồi, nhà vua mượn quân nÆ°á»›c Äịch sang đánh nÆ°á»›c Trịnh, nÆ°á»›c Trịnh dẫu có ý không bằng lòng, nhÆ°ng vẫn ngà y đêm mong cho nÆ°á»›c Äịch là m phản nhà Chu, để tá» mình là má»™t nÆ°á»›c không trái đạo vá»›i thiên tá». Bây giá» nhà vua sang Trịnh thì Trịnh tất vui lòng mà nghênh tiếp, còn oán ná»—i gì !
Tương vương mới quyết định trốn sang nước Trịnh. Phú Thần lại nói :
Nay nhà vua trốn Ä‘i, giả sá» quân Äịch cố sức Ä‘uổi theo .thì biết là m thế nà o, để tôi xin Ä‘em hết bà con thân thuá»™c ra mà ngăn cản quân Äịch má»›i được.
Phú Thần gá»i hết con em há» hà ng được và i trăm ngÆ°á»i, Ä‘em ra đánh nhau vá»›i quân Äịch. TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng cùng vá»›i bá»n Gián SÆ° Phủ và Tạ Yên Phủ hÆ¡n rnÆ°á»i ngÆ°á»i, thẳng Ä‘Æ°á»ng trốn sang nÆ°á»›c Trịnh. Phú Thần đánh nhau vá»›i XÃch Äinh, giết được quân nÆ°á»›c Äịch nhiá»u lắm.
Phú cÅ©ng bị trá»ng thÆ°Æ¡ng, lại gặp Äồi Thúc và Äà o TỠđến. Äổi Thúc vả Äà o Tá» bảo Phú Thần rằng :
TrÆ°á»›c kia nhà ngÆ°Æ¡i lấy lá»i nói trung mà can thiên tá», Ä‘iá»u ấy thiên hạ Ä‘á»u biết cả, váºy thì ngà y nay nhà ngÆ°Æ¡i cÅ©ng không cần phải chết để tá» lòng trung của mình nữa.
Phú Thần nói :
Ngà y trước ta can, mà thiên tỠkhông nghe, nên đến nỗi như thế nà y ! Nếu bây giỠta không cố sức chết mà đánh thì thiên tỠtất cho ta là không thực lòng.
Nói xong, lại cố đánh má»™t phen, sức kiệt mà chết tại tráºn. Con em há» hà ng cÅ©ng chết hÆ¡n ba trăm ngÆ°á»i. Phú Thần chết rồi, quân nÆ°á»›c Äịch má»›i biết là Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng đã mở cá»a thà nh Ä‘i trốn. Khi quân nÆ°á»›c Äịch tá»›i nÆ¡i thì cá»a thà nh bị đóng. VÆ°Æ¡ng tá» Äái truyá»n giải Nguyên Bá Quán đến, bắt gá»i mở cá»a thà nh. Chu Công Khổng và Thiệu Công Quá đứng ở trên mặt thà nh bảo vÆ°Æ¡ng tá» Äái rằng :
Chúng tôi vẫn muốn mở cá»a thà nh ra đón, sợ quân nÆ°á»›c Äịch tiến và o cÆ°á»›p phá, váºy nên không dám.
VÆ°Æ¡ng tá» Äái nói vá»›i XÃch Äinh, xin cho quân nÆ°á»›c Äịch đóng ở ngoà i thà nh, rồi sau sẽ Ä‘em tiá»n bạc ở trong kho ra để khao thưởng.
XÃch Äinh thuáºn cho. VÆ°Æ¡ng tá» Äái tiến và o kinh thà nh, trÆ°á»›c hết đến ngay lãnh cung. thả Ngá»—i háºu ra, rồi sau và o yết kiến Huệ háºu, Huệ háºu Ä‘ang ốm, trông thấy vÆ°Æ¡ng tá» Äái, mừng quá cÆ°á»i sặc lên mà chết. VÆ°Æ¡ng tá» Äái không là m ma vá»™i, còn và o cung để tá»± tình vá»›i Ngá»—i háºu ; lại Ä‘i tìm Tiểu Äông để giết. Tiểu Äông sợ tá»™i, đã đâm đầu xuống giếng mà chết rồi !
Ngà y hôm sau, vÆ°Æ¡ng tá» Äái mạo xÆ°ng có di mệnh của Huệ háºu, lên ngôi thiên tá», và láºp Ngá»—i háºu là m hoà ng háºu ; lại Ä‘em tiá»n bạc trong kho ra khao thưởng cho quân nÆ°á»›c Äịch, rồi cất tang Huệ háºu. NgÆ°á»i nhà Chu nhân chuyện nà y có đặt thà nh má»™t bà i hát để chế nhạo vÆ°Æ¡ng tá» Äái. Äái nghe thấy bà i hát, biết là lòng dân không
phục, sợ sinh biến loạn, má»›i Ä‘em Ngá»—i háºu dá»i sang ở đất ôn ấp, rá»—i sá»a sang cung thất để ngà y đêm cùng vá»›i Ngá»—i háºu vui chÆ¡i ; còn bao nhiêu việc chÃnh trị, giao cho Chu Công Khổng và Thiệu Công Quá tất cả VÆ°Æ¡ng tá» Äái tiếng là là m thiên tá», nhÆ°ng không cùng vá»›i thần dân tiếp kiến bao giá». Nguyên Bá Quán thừa cÆ¡ trốn vá» Nguyên
thà nh. Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng Ä‘i đến DÄ© Thà nh, ở đấy nhiá»u trúc mà không có nhà công quán, ngÆ°á»i ta gá»i là Trúc Xuyên. TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng há»i thăm, biết là đã đến địa giá»›i nÆ°á»›c Trịnh, má»›i và o ngủ nhá» trong cái nhà tranh của má»™t kẻ nông phu là Phong thị. Phong thị há»i :
- chẳng hay ngà i là quan chức gì ?
Tương vương nói :
- Trẫm là thiên tỠnhà Chu, vì trong nước có giặc, nên phải tránh nạn đến đây.
Phong thị giáºt mình kinh sợ, sụp lạy xin lá»—i mà rằng :
- Em hai tôi đêm qua nằm má»™ng thấy ánh mặt trá»i đã chiếu và o trong nhà , quả nhiên hôm nay có quý nhân đến !
Nói xong, liá»n sai ngÆ°á»i em Ä‘i giết gà thổi xôi để dâng lên vua.
TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng không biết đấy là em Phong thị, má»›i há»i :
- NgÆ°á»i ấy là ai thế?
Phong thị nói :
Äấy là ngÆ°á»i em khác mẹ vá»›i tôi vẫn cùng ở đây vá»›i tôi, để phụng dưỡng mẹ già .
Tương vương thở dà i mà than rằng :
Anh em nhà ngÆ°Æ¡i là nhà là m ruá»™ng mà cùng nhau hòa thuáºn được nhÆ° thế ? Trẫm là m thiên tá» mà lại bị ngÆ°á»i em cùng mẹ cÆ° xá» chẳng ra gì ; trẫm không bằng kẻ nông phu nhiá»u lắm
Tương vương nói xong, buồn lòng mà ứa nước mắt. Quan đại phu là Tả Yên Phủ nói :
- Ngà y xÆ°a Chu công là báºc đại thánh mà trong anh em cÅ©ng còn bất hòa vá»›i nhau, váºy xin nhà vua chá»› thÆ°Æ¡ng tâm, nên mau mau truyá»n hịch Ä‘i bảo các nÆ°á»›c chÆ° hầu biết.
TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng bèn viết thÆ°, sai ngÆ°á»i Ä‘i bảo vá»›i các nÆ°á»›c : Tá», Tắng, Trần, Trịnh và Vệ. Trong thÆ° đại lược nói rằng :
Trẫm nay không có đức, để đến ná»—i em ruá»™t là vÆ°Æ¡ng tá» Äái nổi loạn, phải tránh sang đất DÄ© Thà nh thuá»™c thuá»™c Trịnh. váºy xin bố cáo cho các nuá»›c được biết?
Giản Sư Phủ nói :
- Các nÆ°á»›c ngà y nay, chỉ có Tần và Tấn là muốn là m bá chủ ; nÆ°á»›c Tần có bá»n Kiến Thúc và Bách Lý Há» ; nÆ°á»›c Tấn có bá»n Triệu Thôi và Há»’ Yển, bá»n nà y tất biết khuyên vua nÆ°á»›c mình là m những việc công nghÄ©a, còn các nÆ°á»›c khác thì không trông cáºy gì được !
TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng liá»n sai Giản SÆ° Phủ sang bảo nÆ°á»›c Tấn, và Tả Yên Phủ sang báo nÆ°á»›c Tần. Trịnh Văn công nghe tin Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng tránh sang DÄ© Thà nh, cÆ°á»i mà nói rằng :
Ngà y nay thiên tá» má»›i biết nÆ°á»›c Äịch không bằng nÆ°á»›c Trịnh.
Nói xong, tức khắc sai ngÆ°á»i sang DÄ© Thà nh dá»±ng nhà công quán để rÆ°á»›c Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng và o ở rồi và o yết kiến vấn an Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng. Bao nhiêu phẩm váºt khà dụng, cần dùng cho nhà vua, nÆ°á»›c Trịnh Ä‘á»u cung cấp đầy đủ cả. Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng trông thấy Trịnh Văn công, có ý thẹn. Các nÆ°á»›c Lá»– vả Tống cÅ©ng Ä‘á»u sai sứ đến
vấn an và dâng các váºt phẩm ; chỉ có Vệ Văn công không đến.
Quan đại phu nÆ°á»›c Lá»– là Tang Văn Trá»ng nghe nói Vệ Văn công không đến, bèn thở dà i mà than rằng :
Vua nÆ°á»›c Vệ sắp đến ngà y chết. ChÆ° hầu phải biết có thiên tá», cÅ©ng nhÆ° cây phải có gốc, nÆ°á»›c phải có nguồn ; cây không gốc tất héo, nÆ°á»›c không nguồn tất khô, tà i nà o mà không chết !
Äến năm sau, Vệ Văn công chết, thế tá» Thịnh lên nối ngôi, tức là Vệ Thà nh công, quả đúng nhÆ° lá»i nói của Tang Văn Trá»ng.
Giản SÆ° Phủ phụng mệnh Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng sang bảo Tấn Văn công, Tấn Văn công há»i Há»’ Yển. Há»’ Yển nói :
- TỠHoà n công ngà y xưa, là m nên được sự nghiệp bá chủ, là vì biết giúp thiên tỠnhà Chu ; nay thiên tỠnhà Chu có nạn, nếu nước Tấn ta không giúp thì nước Tần tất giúp. Nước Tần đã giúp thì sự nghiệp bá chủ vỠtay nước Tần mất !
Tấn Văn công sai Quách Yển bói má»™t quẻ. Quách Yển bói được quẻ tốt, Tấn Văn công liá»n cỠđại binh Ä‘i gúp thiên tá» nhà Chu. Khi Tấn Văn công sắp Ä‘i, lại nghe tin Tần Mục công cÅ©ng đã cỠđại binh Ä‘i giúp nhà Chu, hiện Ä‘ang đóng quân Æ Ã» trên sông Hoà ng Hà . Hồ Yển nói :
- Vua nÆ°á»›c Tần vẫn có chà muốn giúp thiên tá» nhà Chu, nay còn đóng quân Æ Ã» trên sông Hoà ng Hà là chỉ vì chÆ°a có lối nà o mà đi qua các nÆ°á»›c Äông Di được. Bây giá» chúa công nên sai ngÆ°á»i sang bảo các nÆ°á»›c Äông Di để xin mượn Ä‘Æ°á»ng rồi lại sai ngÆ°á»i sang bảo vua nÆ°á»›c Tần rằng nÆ°á»›c Tấn ta đây cỠđại binh Ä‘i rồi, thế thì quân nÆ°á»›c Tần tất phải rút vá».
Tấn Văn công khen phải, má»™t mặt sai Há»’ Xạ CÔ Ä‘em và ng bạc sang lá»… các nÆ°á»›c Äông Di để xin mượn Ä‘Æ°á»ng ; còn má»™t mặt sai TÆ° Thần đến trên sông Hoà ng Hà nói vá»›i Tần Mục công. TÆ° Thần phụng mệnh Tấn Văn công và o nói vá»›i Tần Mục công rằng :
- Thiên tá» tránh nạn Æ Ã» ngoà i, quý quốc lấy là m lo thì chúa công tôi cÅ©ng lấy là m lo. Hiện nay chúa công tôi đã xin cỠđại binh để thay quý quốc và o giúp thiên tá», không dám phiá»n đến quý quốc phải Ä‘i xa xôi khó nhá»c là m gì ?
Tần Mục công nói :
Ta sợ rằng Tấn hầu má»›i láºp, chÆ°a đủ quân để giúp thiên tá», váºy phải vá»™i và ng đến đây, nay Tấn hầu đã cỠđại binh Ä‘i giúp thiên tá» thì ta đây chỉ việc Ngá»—i yên mà chỠđợi tin mừng.
Kiá»n Thúc và Bách Lý Há» Ä‘á»u nói :
- Việc nà y là má»™t việc đại nghÄ©a, vua nÆ°á»›c Tấn sợ chúa công chia mất cái danh dá»± ấy, nên sai ngÆ°á»i đến nói để là m ngăn trở quân ta, chi bằng ta cứ tiến binh cùng vá»›i nÆ°á»›c Tấn cùng giúp thiên tá» Tần Mục công nói :
- Ta cÅ©ng biết việc nà y là má»™t việc hay, nhÆ°ng quân ta không tiện Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, chỉ ngại rằng các nÆ°á»›c Äông Di Ä‘em lòng ngăn trở. Nay Tấn hầu má»›i lên ngôi, nếu không có công trạng gì thì sao giữ yên được nÆ°á»›c ; thôi thì ta nhÆ°á»ng cho Tấn hầu.
Nói xong, liá»n sai công tá» Chà theo Tả Yên Phủ đến DÄ© Thà nh để thăm Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng, rồi lại rút quân vá» nÆ°á»›c Tần. TÆ° Thần Ä‘em tin Tần Mục công lui quân vá» báo vá»›i Tấn Văn cồng. Tấn Văn công truyá»n tiến binh đến đất DÆ°Æ¡ng Phà n. Quan trấn thủ Æ Ã» đất DÆ°Æ¡ng Phà n ra ngoà i cõi nghênh tiếp. Tấn Văn công sai bá»n KhÆ°á»›c Tần Ä‘em quân vây đất ôn ấp ; lại sai bá»n Triệu Thôi sang DÄ© Thà nh đón Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng trở vá» kinh thà nh. Chu Công Khổng và Thiệu Công Quá mở cá»a thà nh đón TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng và o.
NgÆ°á»i đất ôn ấp nghe tin Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng đã trở vá» kinh thà nh, liá»n há»p nhau lại giết chết Äồi Thúc và Äà o Tá», rồi mở toang cá»a thà nh để đón quân nÆ°á»›c Tấn và o. VÆ°Æ¡ng tá» Äái vá»™i và ng Ä‘em Ngá»—i háºu lên xe, tìm Ä‘Æ°á»ng trốn sang nÆ°á»›c Äịch, nhÆ°ng quân sÄ© đóng cá»a lại, không cho ra. VÆ°Æ¡ng tá» Äái rút gÆ°Æ¡m chém chết mấy ngÆ°á»i.
Ngụy Thù vừa đi đến, quát to lên rằng :
- Thằng nghịch tặc kia, mà y định chạy đi đằng nà o ?
VÆ°Æ¡ng tá» Äái nói :
- Nhà ngươi tha cho ta trốn, ngà y khác ta xin đến ơn.
Ngụy Thù nói :
Há»i thiên tá» có tha cho nhà ngÆ°Æ¡i, thì ta sẽ ná»›i tay ?
VÆ°Æ¡ng tá» Äái nổi giáºn, rút gÆ°Æ¡m ra đâm. Ngụy Thù liá»n nhảy ngay lên xe, chém chết vÆ°Æ¡ng tá» Äái. Quân sÄ© bắt được Ngá»—i háºu, Ä‘em đến ná»™p Ngụy Thù. Ngụy Thù nói :
- NÓ là một đứa dâm phụ, còn để là m gì !
Nói xong, truyá»n cho quân sÄ© bốn phÃa cùng giÆ°Æ¡ng cung má»™t lúc mà bắn chết Ngồi háºu. Ngụy Thù Ä‘em hai cái xác vÆ°Æ¡ng tá» Äái và Ngồi háºu đến ná»™p KhÆ°á»›c Tần. KhÆ°á»›c Tần nói :
- Sao ông bắt được, lại không đóng cũi đem nộp, để thiên tỠtrị tội ?
Ngụy Thù nói :
Thiên tá» tránh cái tiếng giết em, váºy má»›i mượn tay nÆ°á»›c Tấn ta, thế thì ta giết ngay Ä‘i là hay lắm.
KhÆ°á»›c Tần truyá»n Ä‘em chôn hai cái xác ấy, rồi sai ngÆ°á»i đến đất DÆ°Æ¡ng Phà n để báo tin cho Tấn Văn công biết. Tấn Văn công nghe tin vÆ°Æ¡ng tá» Äái và Ngồi háºu đã bị giết rồi, liá»n và o kinh thà nh yết kiến Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng để báo tin thắng tráºn. Chu TÆ°Æ¡ng vÆ°Æ¡ng bà y tiệc thết đãi, lại Ä‘em và ng lụa ra tạ Æ¡n. Tấn Văn công sụp lạy mà nói rằng :
- Trùng NhÄ© nà y không dám nháºn và ng lụa, chỉ xin nhà vua gia Æ¡n cho lúc chết được an táng theo lá»… toại đạo thì Trùng NhÄ© nà y lấy là m Ä‘á»™i Æ¡n vô cùng.
Chu Tương vương nói :
Tiên vÆ°Æ¡ng ngà y xÆ°a đặt ra lá»… phân biệt trên dÆ°á»›i, chỉ quan hệ Æ Ã» những lúc sinh tỠấy, trẫm không dám vì Æ¡n riêng mà bá» phép công ; nay thúc phụ có công lá»›n, trẫm không dám quên, trẫm xin Ä‘em đất ôn, đất Nguyên, đất DÆ°Æ¡ng Phà n và đất Toà n Mao để gia phong cho thúc phụ.
Tấn Văn công cáo từ lui ra. Dân nhà Chu già trẻ lá»›n bé kéo nhau Ä‘i xem mặt Tấn Văn công, đứng cháºt nÃch cả Ä‘Æ°á»ng cái, Ä‘á»u thì thà o bảo nhau rằng :
- Ngà y nay lại thấy có TỠHoà n công ?
Tấn Văn công sai Ngụy Thù đến nháºn địa giá»›i đất DÆ°Æ¡ng Phà n, sai Äiên Thiệt đến nháºn địa giá»›i đất Toà n Mao, sai Loan Chi đến nháºn địa giá»›i đất ôn, còn đất Nguyên thi Văn công thân hà nh đến để nháºn.
Bởi vì đất Nguyên là phong ấp của Nguyên Bá Quán ; Nguyên Bá Quán vì cá»› đánh giặc bị thua, nên vua nhà Chu đòi lại mà thưởng cho Tấn Văn công, Tấn Văn công sợ Nguyên Bá Quán không chịu, váºy phải thân hà nh Ä‘em quân đến. Ä‘iên Thiệt đến Toà n Mao, Loan Chi đến đất ôn. Quan trấn thủ Æ Ã» đất Toà n Mao và đất ôn Ä‘á»u mở cá»a
thà nh ra nghênh tiếp. Còn Ngụy Thù đến đất DÆ°Æ¡ng Phà n thì quan trấn thủ Æ Ã» đấy là XÆ°Æ¡ng Cát bảo những ngÆ°á»i dÆ°á»›i rằng :
Nhà Chu còn được bao nhiêu đất mà gia phong cho nÆ°á»›c Tấn nhiá»u nhÆ° váºy ta vá»›i Tấn hầu cùng là bá» tôi nhà Chu, sao ta chịu phục ?
Nói xong, liá»n Ä‘em quân lên mặt thà nh để chống giữ. Ngụy Thù giáºn lắm, vây kÃn cả bốn mặt thà nh, rồi hạ lệnh rằng :
- Nếu không chịu hà ng thì giết sạch cả !
XÆ°Æ¡ng Cát đứng trên mặt thà nh trả lá»i rằng :
Äất DÆ°Æ¡ng Phà n nà y là chá»— kinh kỳ, dân trong thà nh phần nhiá»u là há» hà ng thân thÃch của thiên tá» nhà Chu. Quý quốc cÅ©ng là bá» tôi nhà Chu, sao lại tà n nhẫn đến thế ?
Ngụy Thù nghe lá»i, trong lòng cảm Ä‘á»™ng, sai ngÆ°á»i báo vá»›i Tấn Văn công. Tấn Văn công bèn viết má»™t bức thÆ° Ä‘Æ°a cho XÆ°Æ¡ng Cát.
Trong thư đại lược nói rằng :
"Äất nà y là của thiên tá» gia phong cho, nên tôi không dám trái mệnh, nếu tÆ°á»›ng quân nghÄ© đến há» hà ng thân thÃch cá»a thiên tá» mà muốn Ä‘em dân Ä‘i nên khác thì tôi cÅ©ng xin tùy ý tÆ°á»›ng quân ?
Tấn Văn công lại sai ngÆ°á»i đến bảo Ngụy Thù hãy hoãn binh, không nên đánh vá»™i. XÆ°Æ¡ng Cát tiếp được thÆ°, liá»n truyá»n cho dân trong thà nh rằng :
- Ai muốn vỠnhà Chu thì đi, ai muốn theo nước Tấn thì ở.
Dân trong thà nh xin Ä‘i đến quá ná»a. XÆ°Æ¡ng Cát dá»i số dân ấy đến đất Chi Thôn. Ngụy Thù và o nháºn lấy địa giá»›i đất DÆ°Æ¡ng Phà n.
Tấn Văn công và Triệu Thôi Ä‘em quân đến đất Nguyên, Nguyên Bá Quán nói dối những ngÆ°á»i dÆ°á»›i rằng :
- Quân nước Tấn vây đất Dương Phà n, đem dân ở đây giết sạch Dân đất Nguyên sơ hãi, quyết chà chống lại quân nước Tấn.
Quân nước Tấn bổ vây, Triệu Thôi bảo Tấn Văn công rằng :
- Dân không phục nÆ°á»›c Tấn ta là vì nÆ°á»›c Tấn ta chÆ°a có Ä‘iá»u gì tÃn nghÄ©a cả ; nay chúa công nên giữ lấy tÃn nghÄ©a thì không đợi phải đánh mà tá»± khắc dân phục.
Tấn Văn công nói :
Muốn giữ tÃn nghÄ©a thì phải là m thế nà o ?
Triệu Thôi nói
- Xin chúa công hạ lệnh cho quân sÄ©, má»—i ngÆ°á»i phải giữ lÆ°Æ¡ng ăn trong ba ngà y, nếu ba ngà y không hạ được thà nh Nguyên thì giải vây vá» nÆ°á»›c.
Tấn Văn công theo lá»i. Äến ngà y thứ ba quân sÄ© bảo rằng :
Còn ngà y hôm nay nữa thì hết lương ăn.
Tấn Văn công chẳng nói gì cả. Äến đêm hôm ấy, dân Nguyên trèo qua thà nh ra nói vá»›i Tấn Văn công rằng :
- Chúng tôi đã há»i tin, biết là dân DÆ°Æ¡ng Phà n không bị giết bao giá» ; váºy đến ngà y mai, chúng tôi xin mở thà nh để đón chúa công.
Tấn Văn công nói :
- Hôm trước ta đây có hẹn trong ba ngà y, nếu không đánh được đất Nguyên thì tức khắc giải vây rút vỠ; hôm nay đã là ba ngà y rồi thì sáng mai thế nà o ta cũng rút quân.
Quân sÄ© Ä‘á»u can rằng :
Dân đất Nguyên đã định đến ngà y mai mở cá»a thảnh để đón chúa công và o thì chúa công nên tạm lÆ°u lại má»™t ngà y nữa, dẫu có hết lÆ°Æ¡ng xin cho ngÆ°á»i sang DÆ°Æ¡ng Phà n lấy, cÅ©ng chẳng xa gì !
Văn công nói :
- TÃn nghÄ©a là má»™t Ä‘iá»u quý, ta đã hạ lệnh, hạn trong ba ngà y, ai lại không biết, nếu nay lại tạm lÆ°u má»™t ngà y nữa thì là ngÆ°á»i thất tÃn, dẫu có được đất Nguyên, cÅ©ng không Ãch gì !
Sáng sá»›m hôm sau, Tấn Văn công liá»n truyá»n giải vây rút quân vá» nÆ°á»›c.
Dân đất Nguyên bảo nhau rằng :
- Tân hầu không thất tÃn tháºt là má»™t ông vua có đức. Và những ngÆ°á»i dòng dây trèo xuống thà nh để Ä‘i theo vua Tấn cứ liên tiếp nối nhau mãi không hết. Nguyên Bá Quán không thể nà o ngăn cấm được nữa, cÅ©ng phải mở cá»a thà nh xin hà ng. Quân nÆ°á»›c Tấn Ä‘i đã được ba mÆ°Æ¡i dặm, dân đất Nguyên theo kịp ; Nguyên Bá Quán cÅ©ng viết thÆ° đến xin hà ng. Tấn Văn công truyá»n đóng quân lại má»™t chá»—, rồi má»™t mình Ä‘i xe và o thẳng trong thà nh. Dân trong thà nh thấy Tấn Văn công Ä‘á»u vui mừng nhảy múa. Tấn Văn công đãi Nguyên Bá Quán theo lá»… khanh sÄ©, cho Æ Ã» đất Hà Bắc, lại sai Triệu Thôi là m quan trấn thủ Æ Ã» đất Nguyên, kiêm lÄ©nh đất DÆ°Æ¡ng Phà n và KhÆ°á»›c Tần là m trấn thủ Æ Ã» đất ôn, kiêm lÄ©nh đất Toà n Mao. Tấn Văn công từ khi cỠđại binh Ä‘i giúp thiên tá» nhà Chu, và giữ tÃn nghÄ©a vá»›i dân đất Nguyên, má»›i có cá»› là m được bá chủ.
|
01-01-2010, 06:28 PM
|
|
|
Tham gia: Aug 2009
Bà i gởi: 588
Thá»i gian online: 4 ngà y 2 giá» 30 phút
Thanks: 520
Thanked 225 Times in 138 Posts
|
|
Äông Chu Liệt Quốc
Tác giả: Phùng Mộng Long
Bản dịch: Äá»— Mục - Nhà xuất bản văn há»c
hồi 39
Triển Hỉ há»i kế Liá»…u Hạ Huệ
Ngụy Thù đốt nhà Hỉ Phụ Cơ
Tá» Hiếu công bấy giá» Ä‘ang có ý muốn là m bá chủ, vẫn định dùng binh lá»±c mà khôi phục lại sá»± nghiệp của Tá» Hoà n công thuở trÆ°á»›c, má»›i há»p các quan đại phu lại mà há»i rằng :
- Äang Ä‘á»i tiên quân ta là Hoà n công ngà y xÆ°a, năm nảo cÅ©ng đánh đông dẹp bắc ; nay ta cứ ngồi yên má»™t chá»—, khác nà o nhÆ° ngÆ°á»i nằm trong vỠốc, không biết bên ngoà i có việc chi cả, ta lấy là m xấu hổ. lắm ! Ta còn nhá»› năm trÆ°á»›c vua nÆ°á»›c Lá»– định giúp VÔ Khuy mà chống cá»± vá»›i ta, ta chÆ°a báo được cái thù ấy, nay nÆ°á»›c Lá»– phÃa bắc kết giao vá»›i Vệ, phÃa nam kết giao vá»›i Sở, giả sá» Ä‘em quân sang đánh ta thì ta lấy gì định lại cho nổi ? Bây giá» nÆ°á»›c Lá»– Ä‘ang gặp năm mất mùa, ta muốn thừa cÆ¡ mà đánh trÆ°á»›c Ä‘i, các ngÆ°Æ¡i nghÄ© thế nà o ?
Quan trÆ°á»ng khanh là Cao Há»” nói :
NÆ°á»›c Lá»– Ä‘ang có nhiá»u nÆ°á»›c giúp, ta đánh vị tất đã nổi.
TỠHiếu công nói :
- Ta hãy thỠsang đánh để xem chư hầu có đồng lòng với nước LỖ hay không ?
Tá» Hiếu công liá»n cá» binh sang xâm phạm phÃa bắc nÆ°á»›c Lá»—, quân sÄ© phi báo vá»›i Lá»– Hi công. Quan đại phu là Tang Tôn Thần nói vá»›i Lá»– Hi công rằng :
- Quân TỠsang đánh ta là có ý muốn báo thù, ta vị tất đã chống lại nổi, xin chúa công sai sứ ra từ tạ là hơn.
LỖ Hi công nói :
- Biết ai là ngÆ°á»i khéo ứng đối mà sai Ä‘i bây giá» ?
Tang Tôn Thần nói :
- Tôi xin cá» má»™t ngÆ°á»i là con quan tÆ° không VÔ Hại Ä‘á»i trÆ°á»›c, tên gá»i Triển Hoạch, tên tá»± là Tá» Cầm, là m quan sÄ© sÆ°, được phong Æ Ã» Liá»…u Hạ, ngÆ°á»i ấy văn nhã ôn hòa, biết nhiá»u nghÄ©a lý, chỉ vì là m quan không hợp thói Ä‘á»i, nên má»›i từ chức bá» vá», nếu sai ngÆ°á»i ấy là m sứ thần ra nói vá»›i vua Tá» thì vua Tá» tất phải kÃnh trá»ng.
LỖ Ki công nói :
- Ta cÅ©ng có nghe tiếng ngÆ°á»i ấy, chẳng hay bây giá» Æ Ã» đâu ?
Tang Tôn Thần nói :
Hiện nay vẫn Æ Ã» Liá»…u Hạ.
Lá»– Hi công sai ngÆ°á»i đến triệu Triển- Hoạch. Triển Hoạch cáo ốm không Ä‘i được. Tang Tôn Thần nói :
- Triển Hoạch có ngÆ°á»i em tên gá»i Triển Hỉ, dẫu quan chức còn nhá» nhÆ°ng cÅ©ng có tà i ứng đối nay sai Triển Hỉ đến nhà Triển Hoạch mà há»i xem nên dùng cách nà o để ứng đối vá»›i vua nÆ°á»›c Tá».
Lá»– hi công nghe lá»i. Triển Hỉ đến Liá»…u Hạ, và o yết kiến Triển Hoạch, thuáºt lại chủ ý của Lá»– Hi công. Triển Hoạch nói :
Vua TỠđem quân sang đánh ta là có ý muốn nối sự nghiệp TỠHoà n công ngà y trước, nhưng không biết rằng muốn là m bá chủ thì trước hết phải đón phù thiên tỠnhà Chu ; nay ta đem di mệnh của tiên vương ngà y xưa mà trách vua TỠthi thiếu gì cách nói.
Triển Hỉ vỠnói với LỖ Hi công rằng :
Tôi đã há»i được cách để ứng đối vá»›i vua Tá» rồi.
Lá»– Hi công đã sắp sẵn lá»… váºt để sai Triển Hỉ Ä‘i thÆ°Æ¡ng thuyết vá»›i Tá». Triển Hỉ Ä‘i đến phÃa nam sông Vấn, gặp tiá»n Ä‘á»™i quân nÆ°á»›c Tá», bèn xin vá»›i tÆ°á»›ng tiên phong là Thôi Yến, đến yết kiến Tá» Hiếu công. Thôi Yến Ä‘Æ°a Triển Hỉ nói vá»›i Tá» Hiếu công rằng :
- Chúa công tôi nghe tin xa giá nhà vua sắp sang qua địa giá»›i nÆ°á»›c tôi, váºy sai tôi Ä‘Æ°a lá»… váºt sang kÃnh biếu tÆ°á»›ng sÄ© nhà vua.
TỠHiếu công nói :
- NgÆ°á»i nÆ°á»›c Lá»– nghe tin ta Ä‘em quân sang đánh, có sợ hãi hay không ?
Triển Hỉ cÆ°á»i mà đáp rằng :
- Bá»n tiểu nhân thì cÅ©ng có ngÆ°á»i sá»± hãi, chứ những ngÆ°á»i quân tá» thì không ai sợ hãi chút nà o cả.
TỠHiếu công nói :
- NÆ°á»›c nhà ngÆ°Æ¡i, quan văn thì không có ai trà mÆ°u nhÆ° Thi Bá ; quan vÅ© thì không có ai vÅ© dÅ©ng nhÆ° Tà o Quệ ; vả nÆ°á»›c nhà ngÆ°Æ¡i Ä‘ang gặp năm mất mùa, ngoà i đồng không có cây cá» nà o được xanh tốt, thế thì còn cáºy và o đâu mà chẳng sợ hãi ?
Triển Hỉ nói :
NÆ°á»›c tôi không chắc cáºy và o Ä‘iá»u gì cả, chỉ chắc cáºy và o di mệnh của tiên vÆ°Æ¡ng mà thôi ; tiên vÆ°Æ¡ng nhà Chu ngà y xÆ°a phong Thái công Æ Ã» nÆ°á»›c Tá», phong tiên quân tôi là Bá Cầm ở nÆ°á»›c Lá»—, khiến hai nÆ°á»›c cắt máu mà thá» vá»›i nhau rằng : "Con cháu sau Ä‘á»i Ä‘á»i cùng giúp nhà Chu, chá»› có là m hại lẫn nhau ? Lá»i thỠấy còn giao cho quan thái sá» cất Ä‘i. Tá» Hoà n công là m nên bá chủ, cÅ©ng vì biết há»™i chÆ° hầu Æ Ã» đất Kha để cùng nhau giúp thiên tá» ; nay nhà vua lên ngôi đã được chÃn năm, ngÆ°á»i nÆ°á»›c tôi vẫn mong nhà vua lại sá»a sang bá nghiệp của Tá» Hoà n công thuở trÆ°á»›c. Bằng nay bá» di mệnh của tiên vÆ°Æ¡ng, trái lá»i thá» của Thái công, để đến ná»—i không giữ được bá nghiệp của Tá» Hoà n công thuở xÆ°a thì tôi dám chắc rằng nhà vua tất không nhÆ° thế.
Bá»i váºy mà nÆ°á»›c tôi không lấy gì là m sợ hãi.
TỠHiếu công nói :
Nhà ngươi vỠnói với LỖ hầu, ta xin cùng với nước LỖ giao hảo, không dùng binh nữa.
Nói xong, liá»n rút quân vá». Triển Hỉ vá» nói vá»›i Lá»– Hi công. Tang Tôn Thần nói :
- Quân Tá» dẫu lui, nhÆ°ng có ý khinh ta, tôi xin cùng vá»›i Trá»ng Toại mượn quân nÆ°á»›c Sở để đánh nÆ°á»›c Tá».
Lá»– Hi công lấy là m phải, liá»n sai Trá»ng Toại là m chánh. Tang Tôn Thần là m phó, Ä‘i sứ nÆ°á»›c Sở. Tang Tôn Thần có quen nhau vá»›i tÆ°á»›ng nÆ°á»›c Sở là Thà nh Äắc Thần, má»›i nhá» Thà nh đắc Thần nói vá»›i Sở Thà nh vÆ°Æ¡ng rằng :
- NÆ°á»›c Tá» bá»™i Æ°á»›c Æ Ã» đất Lá»™c Thượng, nÆ°á»›c Tống giao chiến Æ Ã» sông Hoà ng Thủy, Ä‘á»u lả cừu địch vá»›i nÆ°á»›c Sở cả ; nếu đại vÆ°Æ¡ng muốn Ä‘em quân há»i tá»™i hai nÆ°á»›c ấy thì nÆ°á»›c tôi xin Ä‘em quân là m tiên phong.
Sở Thà nh vÆ°Æ¡ng mừng lắm, liá»…n sai Thà nh Äắc Thần là m chánh tÆ°á»›ng, Thúc Hầu là m phó tÆ°á»›ng, Ä‘em quân sang đánh Tá», chiếm lấy đất DÆ°Æ¡ng Cá»±c, lấy đất ấy mà phong cho con Tá» Hoà n công là công tá» Ung và sai Thúc Hầu đóng đồn Æ Ã» đấy để là m thanh viện cho nÆ°á»›c Lá»—. Thà nh Äắc Thần thắng tráºn, thu quân vá» triá»u. Quan lệnh
doãn là Tá» Văn, bấy giá» tuổi đã già rồi, xin nhÆ°á»ng quyá»n chÃnh lại cho Thà nh Äắc Thần. Sở Thà nh vÆ°Æ¡ng nói :
- Ta giáºn nÆ°á»›c Tống, hÆ¡n giáºn nÆ°á»›c Tá» ; Thà nh Äắc Thần đã vì ta đánh nÆ°á»›c Tá» rồi, nhà ngÆ°Æ¡i nên vì ta đánh nÆ°á»›c Tống, để báo thù cho nÆ°á»›c Trịnh, sau khi đánh được Tống rồi, bấy giá» nhà ngÆ°Æ¡i sẽ từ chức. -
TỠVăn nói :
- Tà i trà tôi kém Thà nh Äắc Thần xa lắm, xin đại vÆ°Æ¡ng cho Thà nh Äắc Thần thay tôi, tất có thể giúp đại vÆ°Æ¡ng đánh Tống được.
Sở Thà nh vương nói :
- Nước Tống đang thần phục nước Tấn, nay ta đánh Tống thì nước Tấn tất cứu, nếu không phải tay nhà ngươi thì sao địch nổi Tấn và Tống được, nhà ngươi nên vì ta mà giúp việc ấy.
Nói xong, liá»n sai Tá» Văn ra duyệt binh Æ Ã» đất Khuê (đất nÆ°á»›c Sở) để tuyên thị quân pháp. Tá» Văn muốn là m tá» tà i trà của Thà nh Äắc Thần, nên hôm duyệt binh, chỉ là m qua loa xong việc mà thôi, cả buổi sáng chẳng phạt má»™t ngÆ°á»i nà o. Sở Thà nh vÆ°Æ¡ng nói :
- Nhà ngÆ°Æ¡i ra duyệt binh mà không phạt má»™t ngÆ°á»i nà o thì sao cho có uy được ?
TỠVăn nói :
- Tôi ngà y nay đã già yếu lắm rồi, nếu đại vÆ°Æ¡ng muốn láºp uy thì tất phải dùng Thà nh Äắc Thần má»›i được.
Sở Thà nh vÆ°Æ¡ng liá»n sai Thà nh Äắc Thần ra duyệt binh Æ Ã» đất Vi (đất nÆ°á»›c Sở). Thà nh Äắc Thần ra duyệt binh, hiệu lệnh rất nghiêm, kẻ nà o trái phép, Ä‘á»u trị tá»™i cả. Trong má»™t ngà y hôm ấy, bảy ngÆ°á»i bị đánh và ba ngÆ°á»i bị xâu tai. Sở Thà nh vÆ°Æ¡ng mừng lắm, nói :
Thà nh Äắc Thần tháºt là có tà i là m tÆ°á»›ng.
Tá» Văn lại xin nhÆ°á»ng quyá»n chÃnh cho Thà nh Äắc Thần. Sở Thà nh vÆ°Æ¡ng nghe lá»i, liá»n cho Thà nh đắc Thần là m lệnh doãn, kiêm giữ chức nguyên soái. Các quan triá»u thần Ä‘á»u đến nhà Tá» Văn để chúc mừng vá» việc tiến cá» Thà nh Äắc Thần, chỉ có quan đại phu là Vi Lã Thần nhân ốm không đến. Tá» Văn bà y tiệc để thết đãi. Khi việc đã được ná»a chừng, có ngÆ°á»i và o báo vá»›i Tá» Văn rằng :
- CÓ má»™t cáºu bé con Æ Ã» ngoà i cá»a xin và o yết kiến.
Tá» Văn cho và o. Cáºu bé khi và o đến nÆ¡i, chắp tay cúi đầu để chà o rồi Ä‘i đến chá»— cuối chiếu mà ngồi. Trong khi ngồi ăn thì cáºu bé có ý không coi ai ra gì. NgÆ°á»i ta nhìn kỹ má»›i biết là con trai Vi Lã Thần, tên gá»i Vi Giả, má»›i mÆ°á»i ba tuổi. Tá» Văn lấy là m lạ, há»i rằng :
Ta tiến cá» cho nÆ°á»›c được má»™t đại tÆ°á»›ng, các quan triá»u thần Ä‘á»u chúc mừng cả, sao nhà ngÆ°Æ¡i lại không chúc mừng ?
Vi Giả nói :
Các ngà i cho là một việc nên mừng, tôi thiết tưởng là một việc nên lo !
Tá» văn nổi giáºn mà há»i rằng :
- Tại sao nhà ngươi lại bảo là một việc nên lo ?
Vi Giả nói :
Thà nh Äắc Thần là má»™t ngÆ°á»i vÅ© dÅ©ng mà không có tà i quyết Ä‘oán, chỉ có thể dùng trong việc chiến tranh mà thôi, chứ giao cả quyá»n chÃnh cho thì tất có ngà y sinh hại. Tục ngữ có câu rằng : "Cứng quá thì gãy" tức là Thà nh Äắc Thần ngà y nay đó ? Ngà i tiến cá» má»™t ngÆ°á»i có thể là m há»ng việc nÆ°á»›c, còn mừng ná»—i gì ! Nếu sau nầy ngÆ°á»i
đó không là m há»ng việc nÆ°á»›c thì bấy giá» tôi sẽ mừng, cÅ©ng chÆ°a lấy gì là m muá»™n kia mà ?
Các quan Ä‘á»u nói rằng :
Äứa bé con ấy nói cà n, chả nên nghe là m gì !
Vi Giả cÆ°á»i rầm lên mà lui ra. Các quan triá»u thần Ä‘á»u tan vá» cả Ngà y hôm sau, Sở Thà nh vÆ°Æ¡ng cho Thà nh Äắc Thần là m thống tÆ°á»›ng, cỠđại binh cùng vá»›i quân Trần, Sái, Trịnh và Hứa cùng sang đánh Tống, vây đất Mân ấp. Tống Thà nh công sai quan tÆ° mã là công tôn Cá» sang cáo cấp vá»›i Tấn Văn công. Tấn Văn công há»p các quan
triá»u thần lại để thÆ°Æ¡ng nghị. Tiên Chẩn nói :
- Hiện nay nÆ°á»›c Sở hoà nh hà nh thiên hạ là nÆ°á»›c mạnh hÆ¡n cả. Sở lại có Æ¡n riêng vá»›i chúa công. Nay nÆ°á»›c Sở đánh Tá» và Tống, sinh sá»± Æ Ã» trung nguyên, ấy là lòng trá»i xui khiến để chúa công nêu được cái danh tiếng là cứu kẻ hên yếu ; sá»± nghiệp bá chủ, cÅ©ng bởi Æ Ã» má»™t việc nà y !
Tấn Văn công nói :
- Ta muốn cứu nước TỠvà nước Tống thì nên là m thế nà o ?
HỒ Yến nói :
- Nay Sở Ä‘ang kết thân vá»›i Tà o và Vệ, mà hai .nÆ°á»›c ấy lại Ä‘á»u là cừu địch vá»›i chúa công ; nếu chúa công Ä‘em quân Ä‘i đánh Tà o và Vệ thì tất Sở phải sang cứu, mà không quấy nhiá»…u nÆ°á»›c Tá» và nÆ°á»›c Tống được nữa.
Tấn Văn công khen phải, liá»n Ä‘em mÆ°u ấy bảo công tôn Cá» vá» nói trÆ°á»›c vá»›i Tống Thà nh công, để Tống thà nh công cứ vững lòng mà chống giữ vá»›i quân Sở. Công tôn cố Vâng mệnh trở vá» Tống. Tấn Văn công lo Ãt quân, bà n vá»›i Triệu Thôi.
Triệu Thôi nói :
- Vua VÅ© công ta ngà y xÆ°a Æ Ã» đất Khúc ốc, má»›i có má»™t đạo quân, đến Ä‘á»i Hiến công thêm lên hai đạo, mà mở rá»™ng bá» cõi kể hà ng nghìn dặm, huống chi nÆ°á»›c Tấn ta ngà y nay, đã có ba đạo quân ; ngặt vì má»™t Ä‘iá»u dân chÆ°a biết lá»… nghÄ©a, khó hợp mà dá»… tan, nay chúa công nên duyệt binh, để khiến cho dân biết thân yêu ngÆ°á»i trên, má»›i có thể dùng quân Ä‘i đánh các nÆ°á»›c được.
Tấn Văn công nói :
Äã có ba đạo quân thì cần phải có má»™t quan nguyên soái, bây giá» biết dùng ai cho được ?
Triệu Thôi nói :
NgÆ°á»i là m tÆ°á»›ng, có vÅ© dÅ©ng chẳng bằng có trà mÆ°u, có trà mÆ°u không bằng có há»c thức. Nay chúa công muốn tìm ngÆ°á»i có vÅ© dÅ©ng và trà mÆ°u thì chẳng thiếu gì, nếu muốn tìm ngÆ°á»i có há»c thức thì tôi chỉ biết có má»™t mình KhÆ°á»›c Cốc mà thôi. KhÆ°á»›c Cốc năm nay đã ngoà i năm mÆ°Æ¡i tuổi, mà vẫn còn chăm há»c lắm. Äã chăm há»c tất
biết trá»ng nghÄ©a ; đã trá»ng nghÄ©a tất biết thÆ°Æ¡ng dân ; biết thÆ°Æ¡ng dân thì má»›i có thể là m đại tÆ°á»›ng mà đem quân Ä‘i đánh giặc được.
Tấn Văn công khen phải, liá»n sai ngÆ°á»i triệu KhÆ°á»›c Cốc, phong cho là m nguyên soái. KhÆ°á»›c Cốc chối từ không nháºn. Tấn Văn công nói :
- Ta đã biết tà i của nhà ngươi thì nhà ngươi không nên từ chối.
Tấn Văn công cố ép mãi, KhÆ°á»›c Cốc má»i chịu nháºn. Tấn Văn công sai chá»n ngà y ra duyệt binh Æ Ã» đất Bị LÆ°, chia quân là m ba đạo :
trung quân, thượng quân và hạ quân, sai KhÆ°á»›c Cốc là m chánh tÆ°á»›ng Æ Ã» đạo trung quân, mà lấy KhÆ°á»›c Tần là m phó tÆ°á»›ng, lại sai Há»’ Yển là m chánh tÆ°á»›ng Æ Ã» đạo thượng quân. Há»’ Yến chối từ mà nói rằng :
- CÓ anh tôi là Há»’ Mao ở đấy, khi nà o tôi là em, lại dám Æ Ã» trên Tấn Văn công liá»n cho Há»’ Mao là m chánh tÆ°á»›ng Æ Ã» đạo thượng quân, mà lấy Há»’ Yến là m phó tÆ°á»›ng. Lại sai Triệu Thôi là m chánh tÆ°á»›ng Æ Ã» đạo hạ quân. Triệu Thôi cÅ©ng từ chối. Tấn Văn công liá»n cho Loan Chi lâm chánh tÆ°á»›ng Æ Ã» hạ quân, mà lấy Tiên Chẩn là m phó tÆ°á»›ng. KhÆ°á»›c Cốc trèo lên tÆ°á»›ng Ä‘Ã i để tuyên bá hiệu lệnh, các tÆ°á»›ng
Ä‘á»u tin phục cả. Bá»—ng có má»™t tráºn gió to, là m gây lá cỠđại tÆ°á»›ng. Các tÆ°á»›ng Ä‘á»u giáºt mình kinh sợ. KhÆ°á»›c Cốc bảo các tÆ°á»›ng rằng :
- Gây lá cá» soái là cái triệu ứng và o chủ tÆ°á»›ng, váºy ta chẳng được cùng vá»›i các ngÆ°á»i đồng sá»± bao lâu nữa, nhÆ°ng chúa công ta tất là m nên được bá nghiệp.
Các tÆ°á»›ng Ä‘á»u há»i tại sao. KhÆ°á»›c Cốc chỉ cÆ°á»i mà không trả lá»i.
Äầu năm sau, Tấn Văn công bà n mÆ°u vá»›i KhÆ°á»›c Cốc để định Ä‘i đánh Tà o và Vệ. KhÆ°á»›c cốc nói :
- Tôi đã bà n định vá»›i Tiên Chẩn rồi ; nếu ta chia ra để đánh Tà o và Vệ thì không địch nổi vá»›i quân Sở được. Nay ta nên mượn Ä‘Æ°á»ng nÆ°á»›c Vệ để sang đánh Tà o, tất nhiên nÆ°á»›c Vệ không nghe, vì nÆ°á»›c Vệ Ä‘ang giao hiếu vá»›i nÆ°á»›c Tà o, khi ấy ta sẽ Ä‘em quân qua sông Hoà ng Hà , lẻn sang đánh nÆ°á»›c Vệ. Äánh nÆ°á»›c Vệ rồi, ta sẽ thừa thế mà kéo
sang nước Tà o ; vua nước Tà o vốn không được lòng dân, lại thấy nước Vệ thua mà sợ uy ta, thì tất ta phá vỡ được Tà o.
Tấn Văn công mừng lắm, nói :
- Nhà ngÆ°Æ¡i tháºt là má»™t tÆ°á»›ng quân có há»c thức !
Tấn Văn công sai ngÆ°á»i sang mượn Ä‘Æ°á»ng nÆ°á»›c Vệ để Ä‘i đánh nÆ°á»›c Tà o. Quan đại phu nÆ°á»›c Vệ là Nguyên Huyá»n nói vá»›i Vệ Thà nh công rằng :
- Khi trÆ°á»›c vua Tấn còn Ä‘i trốn, có qua nÆ°á»›c ta, bấy giá» tiên quân ta không nghênh tiếp ; nay sai ngÆ°á»i sang mượn Ä‘Æ°á»ng để đánh Tà o, nếu chúa công không nghe thì nÆ°á»›c Tấn tất đánh nÆ°á»›c Vệ ta trÆ°á»›c
Vệ Thà nh công nói :
Ta cùng vá»›i Tà o cùng thần phục Sở, nếu ta để cho Tấn mượn Ä‘Æ°á»ng đánh Tà o thì e rằng chÆ°a được lòng Tấn mà đã mua oán vá»›i Sở. NÆ°á»›c Tấn giáºn thì ta còn trông cáºy có nÆ°á»›c Sở, chứ nÆ°á»›c Sở giáºn thì ta biết trông cáºy và o đâu ?
Vệ Thà nh công không cho nÆ°á»›c Tấn mượn Ä‘Æ°á»ng. Sứ nÆ°á»›c Tấn vá» báo vá»›i Tấn Văn công. Tấn Văn công nói :
- Quả nhiên nhÆ° lá»i bà n của quan nguyên soái. Tấn Văn công bèn Ä‘em quân ra sông Hoà ng Hà , kéo thẳng đến đất NgÅ© Lá»™c (đất nÆ°á»›c Vệ). Tấn Văn công nói :
- Chỗ nà y là chỗ ngà y trước Giới TỠThôi cắt thịt đùi cho ta ăn đây ?
Nói xong mủi lòng mà ứa nÆ°á»›c mắt. Các tÆ°á»›ng Ä‘á»u cảm Ä‘á»™ng và than thở. Ngụy Thù nói :
Chúng ta nên đánh lấy thà nh nà y ấp kia để rá»a cái sỉ nhục năm xÆ°a cho nhà vua, cần gì mà phải thở than ?
Tiá»n Chẩn nói vá»›i Tấn Văn công rằng :
Ngụy Thù nói phải lắm ! Xin chúa công cho tôi đem quân đi đánh thà nh Ngũ Lộc.
Ngụy Thù nói với Tiên Chẩn rằng :
- Äể tôi giúp ông má»™t tay.
Hai ngÆ°á»i lẽn xe ra Ä‘i.
Tiên Chẩn sai quân sÄ© Ä‘em cá» Ä‘á» cắm hết má»i nÆ¡i cao Æ Ã» trong rừng núi. Ngụy Thù nói :
- Tôi thiết tưởng binh pháp nên phải bà máºt má»›i được. Nay lại cắm cá» nhÆ° váºy, khiến quân giặc biết trÆ°á»›c mà phòng bị, chẳng hay là chú ý thế nà o ?
Tiên Chẩn nói :
NÆ°á»›c Vệ vốn thần phục nÆ°á»›c Tá», bây giỠđổi ý mà theo nÆ°á»›c Sở, ngÆ°á»i trong nÆ°á»›c vẫn không thuáºn, chỉ sợ Trung quốc ta Ä‘em quân đến đánh ; nay chúa công ta muốn nối sá»± nghiệp bá chủ của Tá» Hoà n công thuở xÆ°a thì phải thị uy trÆ°á»›c má»›i được.
Dân thà nh NgÅ© Lá»™c trông thấy cá» nÆ°á»›c Tấn cắm khắp má»i nÆ¡i, chẳng biết quân Tấn nhiá»u hay Ãt, Ä‘á»u hoảng hốt trốn chạy cả, quan trấn thủ cÅ©ng không tà i nà o cấm nổi. Khi Tiên Chẩn kéo quân đến, không có ai chống giữ, liá»n chiếm ngay được thà nh NgÅ© Lá»™c, rồi sai ngÆ°á»i báo tin cho Tấn Văn công. Tấn Văn công mừng lắm, bảo Há»’ Yển rằng :
- Ngà y xưa quốc cữu thấy đứa nông phu cho ta viên đất, bảo là cái triệu được đất, câu nói ấy đến bây giỠmới nghiệm !
Nói xong, liá»n cho má»™t viên lão tÆ°á»›ng là KhÆ°á»›c BỘ DÆ°Æ¡ng là m quan trấn thủ Æ Ã» thà nh Ngu Lá»™c ; còn đại binh thì tiến lên đóng đất Vu Äịa (đất nÆ°á»›c Vệ). Quan nguyên soái là KhÆ°á»›c Cốc bá»—ng nhiên bị ốm.
Tấn Văn công thân hà nh đến thăm. Khước Cốc nói :
- Tôi cảm ân tri ngá»™ của chúa công, vẫn định cố công ra sức để báo Ä‘á»n, nhÆ°ng mệnh trá»i có hạn, đã ứng và o cái triệu gẫy cá» ngà y trÆ°á»›c, váºy tôi xin có má»™t lá»i để hiến chúa công.
Tấn Văn công nói :
- Khanh muốn nói câu gì, ta cÅ©ng xin vâng lá»i.
Khước Cốc nói :
Nay chúa công đánh Tà o và Vệ, chẳng qua cÅ©ng là muốn kiá»m chế nÆ°á»›c Sở, nhÆ°ng muốn kiá»m chế nÆ°á»›c Sở thì tất phải kết liên vá»›i nÆ°á»›c Tá» và nÆ°á»›c Tần. NÆ°á»›c Tá» Ä‘ang ghét Sở tất muốn kết liên vá»›i ta ; nếu nhà vua sai sứ sang nÆ°á»›c Tá» thì chắc là Tá» hầu sẽ Ä‘em quân đến, nhÆ° thế thì Tà o và Vệ sợ mà phải xin hòa, bấy giá» ta sẽ dụ được nÆ°á»›c Tần, ấy là cái kế sách hay nhất để kiá»m chế nÆ°á»›c Sở đó !
Tấn Văn công khen phải, liá»n sai sứ sang giao hiếu vá»›i Tá», xin hai nÆ°á»›c cùng kết liên vá»›i nhau để chống Sở. Bấy giá» Tá» Hiến công đã mất rồi, ngÆ°á»i trong nÆ°á»›c láºp em là Phan lên nối ngôi, tức là Tá» Chiêu công Tá» Chiêu công má»›i lên nối ngôi, vì cá»› nÆ°á»›c Sở chiếm lấy đất Cốc, chÃnh Ä‘ang muốn kết liên vá»›i Tấn để chống vá»›i Sở, má»›i thân hà nh sang Vu Äịa há»™i vá»›i Tấn Văn công. Vệ Thà nh công thấy quân nÆ°á»›c Tấn chiếm được đất NgÆ° Lá»™c, vá»™i và ng sai Ninh Du (con Ninh Tốc) đến nói vá»›i Tấn Văn công xin giảng hòa. Tấn Văn công nói :
- NÆ°á»›c Vệ đã không cho ta mượn Ä‘Æ°á»ng, nay sợ mà xin giảng hòa thì không là thá»±c lòng, phen nà y ta quyết Ä‘em quân và o phá tan đất Sở Khâu ? (kinh thà nh nÆ°á»›c Vệ).
Ninh Du vá» nói vá»›i Vệ Thà nh công. Bấy giá» trong thà nh Sở Khâu thÆ°á»ng vẫn huyên truyá»n là quân Tấn sắp đến, má»™t buổi chiá»u năm lần kinh sợ, Ninh Du bảo Vệ Thà nh công rằng :
NÆ°á»›c Tấn Ä‘ang tức giáºn ta lắm, mà ngÆ°á»i nÆ°á»›c ta lại sợ hãi, xin chúa công hãy tạm tránh Ä‘i ; nÆ°á»›c Tấn biết chúa công đã Ä‘i, tất không đến đánh đất Sở Khâu nữa bấy giá» ta sẽ xin giảng hòa vá»›i Tấn để yên nÆ°á»›c nhà .
Vệ Thà nh công thở dà i mà than rằng :
Tiên quân ta không may mà đã thất lá»… vá»›i Tấn hầu ; nay ta lại không minh, không cho nÆ°á»›c Tấn mượn Ä‘Æ°á»ng, đến ná»—i di hại cho ngÆ°á»i trong nÆ°á»›c, ta cÅ©ng chằng còn mặt mÅ©i nà o mả Æ Ã» đây được nữa !
Vệ Thà nh công sai quan đại phu là Nguyên Huyá»n cùng vá»›i em là Thúc VÅ© giữ lấy quyá»n chÃnh trong nÆ°á»›c, còn mình thì tránh ra Æ Ã» đất TÆ°Æ¡ng NgÆ°u ; má»™t mặt lại sai quan đại phu là Tôn Viêm sang cầu cứu nÆ°á»›c Sở.
Quan nguyên soái nước Tấn là Khước Cốc đau nặng rồi mất.
Tấn Văn công thÆ°Æ¡ng xót vô cùng, sai ngÆ°á»i Ä‘Æ°a linh cữu vá» nÆ°á»›c Tấn để an táng, rồi cho Tiên Chẩn thăng chức nguyên soái, vì có cái công lấy được thà nh NgÆ° Lá»™c ; lại cho TÆ° Thần thay Tiên Chẩn là m phó tÆ°á»›ng đạo hạ quân. Tấn Văn công muốn diệt nÆ°á»›c Vệ, Tiên Chẩn can rằng :
- TỠvà Tống bị nước Sở ức chế, nên ta mới đem quân đi cứu, nay chưa cứu được TỠvà Tống mà đã diệt nước Vệ, thế thì không phải là cái đạo bá chủ cứu giúp những nước hèn yếu ; huống chi vua Vệ đà trốn đi nơi khác rồi, chi bằng ta đem quân sang vây nước Tà o.
Tấn Văn công nghe lá»i, Ä‘em quân sang vây nÆ°á»›c Tà o, Tà o Cung công há»p các quan triá»u thần lại để thÆ°Æ¡ng nghị. Quan đại phu là Hi Phụ CÆ¡ nói :
- Vua nÆ°á»›c Tấn Ä‘em quân tá»›i đây là báo cái thù ngà y xÆ°a chúa công khinh bỉ, đến táºn nÆ¡i mà xem xÆ°Æ¡ng sÆ°á»n, tất trong lòng tức giáºn lắm, ta không thể lấy sức mà địch nổi. Dám xin chúa công cho phép tôi Ä‘i sứ để giảng hòa vá»›i Tấn, mà cứu cho dân trong nÆ°á»›c khá»i khổ sở.
Tà o Cung công nói :
Tấn đã không cho Vệ giảng hòa, khi nà o lại cho ta giảng hòa ?
Quan đại phu là Vu Lang nói với Tà o Cung công rằng :
- Tôi nghe khi trÆ°á»›c vua Tấn qua nÆ°á»›c ta, Hi Phụ CÆ¡ có má»i vá» nhà để thết đãi, nay lại xin Ä‘i sứ để giảng hòa, tất là có ý muốn bán nÆ°á»›c, xin chúa công chá»› nghe. Chúa công nên chém Hi Phụ CÆ¡ trÆ°á»›c, rồi tôi sẽ có mÆ°u kế lui được quân Tấn.
Tà o Cung công nói :
- Hi Phụ CÆ¡ bà n việc nÆ°á»›c mà bất trung, đáng lẽ phải chịu tá»™i chết, nhÆ°ng ta nghÄ© hắn là má»™t thế thần, váºy hãy dung thứ cho mà cách chức Ä‘uổi vá».
Hi Phụ CÆ¡ lạy tạ vá» nhà , từ bấy giỠđóng cá»a không Ä‘i đến đâu cả . Tà o Cung công há»i Vu Lang rằng :
- Bây giỠnhà ngươi có mưu kế gì lùi được quân Tấn không ?
Vu Lang nói :
Vua nÆ°á»›c Tấn vừa thắng má»™t tráºn, tất là kiêu căng, tôi xin là m má»™t tá» máºt thÆ° Æ°á»›c vá»›i vua Tấn rằng đêm hôm nay sẽ mở cá»a thà nh ra hà ng, rồi phục binh sẵn chá» khi vua Tấn và o thì sáºp cá»a thà nh xuống, rồi phục binh xúm lại mà bắn, không lo quân Tấn không tan tà nh Æ° !
Tà o Cung công theo kế ấy, Vu Lang đưa thư cho Tấn Văn công xin là m nội ứng. Tấn Văn công tiếp được thư, toan tiến quân và o thà nh nước Tà o. Tiên Chẩn nói :
Nước Tà o cũng chưa thiệt hại gì mấy mà đã xin hà ng, chắc đâu không phải là dối, để tôi xin thỠxem.
Nói xong, liá»n chá»n má»™t ngÆ°á»i mặt đẹp râu dà i, Ä‘á»™i mÅ© mặc áo giả là m vua Tấn để tiến và o thà nh nÆ°á»›c Tà o. Bá»™t Äá» tình nguyện là m ngÆ°á»i đánh xe. Äêm hôm ấy, trên mặt thà nh Tà o Ä‘á»u cắm cá» hà ng, cá»a thà nh lại mở toang ; quân Tấn chÆ°a và o được má»™t ná»a, bá»—ng thấy cá»a thà nh đóng sáºp lại, tên Æ Ã» bốn phÃa bắn ra nhÆ° mÆ°a, Bá»™t Äá» và hÆ¡n hai trăm ngÆ°á»i Ä‘á»u chết sạch cả. Tấn Văn công năm trÆ°á»›c Ä‘i qua nÆ°á»›c Tà o cÅ©ng nhiá»u kẻ biết mặt, nhÆ°ng trong lúc Ä‘ang rối tinh, chẳng ai phân biệt được tháºt hay là giả, vẫn tưởng là Tấn Văn công chết rồi, mãi đến sáng rõ, má»›i biết là Tấn Văn công giả. Quân Tấn còn nhiá»u ngÆ°á»i chÆ°a và o cá»a thà nh, trốn vá» báo vá»›i Tấn Văn công. Tấn Văn công nổi giáºn, thúc quân đánh tháºt gấp. Vu Lang lại hiến kế vá»›i Tà o
Cung công rằng :
Chúa công nên đem những quân Tấn ta bắn chết vừa rồi, căng xác lên trên mặt thà nh khiến cho quân Tấn trông thấy phải khiếp sợ, sinh lòng chán nản, ta cố kéo dà i được mấy ngà y nữa thì nước Sở tất đem quân đến cứu.
Tà o Cung công nghe lá»i, Quân Tấn trông thấy trên mặt thà nh nÆ°á»›c Tà o có căng xác ngÆ°á»i Tấn, Ä‘á»u Ä‘em lòng căm tức. Tấn Văn công bảo Tiên Chẩn rằng :
- Giả sá» quân ta thấy váºy mà sinh biếng thì biết là m thế nà o ?
Tiên Chẩn nói :
- Phần má»™ nÆ°á»›c Tà o, nay Ä‘á»u chôn Æ Ã» ngoà i phÃa cá»a tây cả, ta nên chia lấy má»™t ná»a quân, đến đóng Æ Ã» đấy, giả cách sắp sá»a khai quáºt những phần má»™ ấy, để là m cho dân trong thà nh phải sợ, sợ thì tất loạn, bấy giá» ta sẽ thừa cÆ¡ tiến đánh.
Tấn Văn công khen phải, truyá»n cho quân sÄ© nói phao lên rằng sắp sá»a khai quáºt phần má»™ của ngÆ°á»i nÆ°á»›c Tà o. Rồi sai Há»’ Mao và Há»’ Yển Ä‘em quân đến đóng Æ Ã» ngoà i cá»a tây, sắp sẵn thuổng cuốc để đợi đến giá» ngá» hôm sau thì Ä‘Ã o. Quân nÆ°á»›c Tà o nghe tin ấy, Ä‘á»u sợ hãi rối rÃt cả lên. Tà o Cung công sai ngÆ°á»i trèo lên mặt thà nh nói vá»›i quân Tấn xin tha cho, đừng khai quáºt phần má»™, lần nà y tình nguyện
tháºt bụng đầu hà ng. Tiên Chẩn cÅ©ng sai ngÆ°á»i trả lá»i rằng :
- NÆ°á»›c ngÆ°Æ¡i đánh lừa để giết quân ta, lại căng xác Æ Ã» trên mặt thà nh, váºy nên quân ta tức giáºn, nhất định khai quáºt phần má»™ nÆ°á»›c ngÆ°Æ¡i để báo thù ; bây giá» nÆ°á»›c ngÆ°Æ¡i nên Ä‘em xác quân ta khâm liệm tá» tế mà đưa giả, thì ta sẽ rút quân trở vá».
NgÆ°á»i nÆ°á»›c Tà o trả lá»i rằng :
- Äã nhÆ° váºy thì xin khoan hạn cho trong ba ngà y !
Tiên Chẩn nói :
Nếu trong ba ngà y mà không đem giả, ta sẽ là m nhục đến tổ tiên nhà các ngươi
Tà o Cung công quả nhiên Ä‘em những xác quân Tấn Æ Ã» trên mặt thà nh xuống, khâm liệm tá» tế để rồi xe ra trả quân Tấn. Tiên Chẩn máºt sai Há»’ Mao, Há»’ Yến, Loan Chi và TÆ° Thần chia là m bốn đạo quân để mai phục sẵn, đợi khi nà o ngÆ°á»i nÆ°á»›c Tà o má» cá»a thà nh Ä‘Æ°a những thi thể quân Tấn ra, bấy giá» sẽ tiến và o mà đánh. Äến ngà y thứ tÆ° Tiên Chẩn sai ngÆ°á»i đứng dÆ°á»›i chân thà nh quát to lên rằng :
Ngà y hôm nay có trao trả thi thể quân ta hay không ?
NgÆ°á»i nÆ°á»›c Tà o Æ Ã» trên mặt thà nh trả lá»i rằng :
Xin quà quốc lui quân ra ngoà i năm dặm, nÆ°á»›c tôi sẽ giao trả. Tiên Chẩn nói vá»›i Tấn Văn công, xin lui quân ra ngoà i năm dặm. Khi ngÆ°á»i nÆ°á»›c Tà o Ä‘ang xe những thi thể quân Tấn ra thì các đạo phục binh của quân Tấn thừa cÆ¡ tiến và o. Tà o Cung công Ä‘ang đứng trên mặt thà nh. Ngụy Thù đứng trên xe nhảy má»™t cái lên đến thà nh xỉa và o giữa bụng rồi Ä‘em trói lại. Vu Lang trèo qua thà nh trốn chạy, lại bị Äiên Thiệt chém chết. Tấn Văn công cùng các tÆ°á»›ng và o thà nh lên ngồi Æ Ã» trên nhà lầu. Ngụy Thù giải Tà o Cung công đến ná»™p, Äiên Thiệt thì dâng trình thủ cấp Vu Lang. Tấn Văn công truyá»n Ä‘em sÄ© tịch của nÆ°á»›c Tà o ra xem, thấy những ngÆ°á»i là m quan đến chức đại phu kể hà ng ba trăm ngÆ°á»i Ä‘á»u chiếu há» tên bắt hết cả, không sót má»™t ngÆ°á»i nà o nhÆ°ng không thấy tên Hi Phụ CÆ¡. CÓ ngÆ°á»i nói vá»›i Tấn Văn công rằng :
Hi Phụ Cơ vì có khuyên vua Tà o giảng hòa với Tấn, đã bị vua Tà o cách chức rồi !
Tấn Văn công kể tội Tà o Cung công rằng :
- Cả nÆ°á»›c ngÆ°á»i có má»™t ngÆ°á»i bá» tôi hiá»n mà ngÆ°Æ¡i không biết dùng, chỉ dùng má»™t lÅ© tiểu nhân, tà i nà o mà không mất nÆ°á»›c.
NÓI xong, liá»n sai Ä‘em giam lại má»™t chá»— để chá» khi đánh được Sở rồi, sau sẽ phân xá» ; còn ba trăm ngÆ°á»i Ä‘ang có quyá»n thế bấy giá» Ä‘á»u bị giết cả, lại tịch thu gia tà i há» Ä‘em thưởng cho quân sÄ©.
Tấn Văn công lại hạ lệnh cho quân si, không cho ai được xâm phạm đến nhà Hỉ Phụ CÆ¡ và xung quanh má»™t xóm Hi Phụ CÆ¡ ở, rồi chia quân là m hai đạo ; má»™t đạo đóng Æ Ã» trong thà nh nÆ°á»›c Tà o, còn má»™t đạo theo Tấn Văn công trở vỠđại dinh.
Ngụy Thù và Äiên Thiệt vẫn cáºy nhiá»u công trạng, hay có ý kiêu ngạo, nay thấy Tấn Văn công trá»ng đãi Hi Phụ CÆ¡ nhÆ° váºy, Ngụy Thù tức giáºn mà bảo Äiên Thiệt rằng :
- Chúng ta Ä‘i theo chúa công đánh nÆ°á»›c Tà o, bắt vua chém tÆ°á»›ng, biết bao nhiêu là công trạng, mà không thấy chúa công nói gì đến ; Hi Phụ CÆ¡ chẳng qua chỉ thết đãi được má»™t bữa cÆ¡m, ân huệ đáng là bao nhiêu, mà chúa công trá»ng đại quá, tháºt là không được công bằng.
Äiên Thiệt nói :
NgÆ°á»i ấy nếu chịu là m quan thì tất chúa công ta trá»ng dụng, khi ấy bá»n ta sẽ bị hắn đè nén, chi bằng ta cho má»™t má»› lá»a và o nhà hắn, cho hắn chết Ä‘i để khá»i di hại vá» sau ; dẫu chúa công có biết Ä‘i nữa, cÅ©ng chẳng giết chúng ta được mà sợ.
Ngụy Thù lấy là m phải, rồi hai ngÆ°á»i cùng nhau uống rượu.
Äêm hôm ấy há» Ä‘em quân đến vây nhà Hi Phụ CÆ¡ phóng há»a đốt nhà , lá»a cháy ngất trá»i. Ngụy Thù Ä‘ang say rượu, cáºy có sức khá»e, trèo lên trên cái chòi cá»a, chạy Ä‘i chạy lại để dò tìm Hi Phụ CÆ¡ mà giết Ä‘i. Ai ngá» mấy cái cá»™t chòi Æ Ã» phÃa dÆ°á»›i đã bị lá»a cháy, gãy mà đổ ra, Ngụy Thù Æ Ã» trên chòi ngã lăn xuống đất, cái cá»™t cháy ấy đè ngay lên ngá»±c. Ngụy Thù há»™c máu miệng ra, vá»™i và ng trèo qua nóc nhà để chạy, suýt nữa thì chết cháy. Ra đến ngoà i Ngụy Thù Ä‘au quá, chỉ nằm bẹp xuống đất, không thể Ä‘i được. Äiên Thiệt trông thấy liá»n cởi áo đắp cho, rồi vá»±c lên xe Ä‘em vá». Há»’ Yến và TÆ° Thần Æ Ã» trong thà nh trông thấy ngá»n lá»a tưởng có binh biến, vá»™i và ng dẫn quân đến, thấy nhà Hi Phụ CÆ¡ cháy liá»n truyá»n quân sÄ© cứu chữa, thì nhà đã cháy gần hết rồi. Hi Phụ CÆ¡ Ä‘em mấy ngÆ°á»i nhà đi chữa cháy, bị khói xông và o mắt, ngã lăn xuống đất, bất tỉnh nhân sá»±. Vợ Hi Phụ CÆ¡ ẵm má»™t đứa con má»›i lên năm tuổi, tên là Hi Lá»™c chạy ra sau vÆ°á»n, đứng nép Æ Ã» dÆ°á»›i ao, má»›i được thoát nạn. Còn mấy tên ngÆ°á»i nhà đá»u bị chết cháy cả.
xung quanh má»™t vùng gần đấy, cả thảy cháy đến hÆ¡n ba chục nóc nhà . Há»’ Yển và TÆ° Thần dò xét, biết là Ngụy Thù và Äiên Thiệt phóng há»a, giáºt mình kinh sợ, vá»™i và ng sai ngÆ°á»i đến đại dinh để báo vá»›i Tấn Văn công. Äại dinh đóng xa năm dặm, đêm thấy ngá»n lá»a, chÆ°a hiểu là chuyện gì. Sáng hôm sau, Tấn Văn công tiếp được thÆ° của Há»’ Yến và TÆ° Thần má»›i biết rõ đầu Ä‘uôi, liá»n thân hà nh đến để thăm Hi Phụ
CÆ¡ . Hi Phụ CÆ¡ giÆ°Æ¡ng mắt nhìn Tấn Văn công, rồi dần dần nhắm mắt lại mà chết. Tấn Văn công thÆ°Æ¡ng xót vô cùng. Vợ Hi Phụ CÆ¡ ẵm Hi Lá»™c sụp lạy Æ Ã» dÆ°á»›i đất, vừa lạy vừa khóc. Tấn Văn công cÅ©ng ứa nÆ°á»›c mắt mà bảo rằng :
Hiá»n tẩu chá»› lo phiá»n, đã có tôi trông nom cho, không ngại gì cả.
Nói xong, tức khắc phong cho Hi Lá»™c ngay còn Æ Ã» trên tay mẹ là m chức đại phu ; lại chu cấp cho và ng lụa nhiá»u lắm, để tống táng Hi Phụ CÆ¡, rồi Ä‘em vợ con Hi Phụ CÆ¡ sang Æ Ã» nÆ°á»›c Tấn, chá» khi vua Tà o quy thuáºn rồi, bấy giá» sẽ cho vá». Sau Hi Lá»™c là m quan đại phu Æ Ã» nÆ°á»›c Tà o. Tấn Văn công muốn chém Ngụy Thù và Äiên Thiệt. Triệu
Thôi nói :
Hai ngÆ°á»i ấy ngà y xÆ°a Ä‘i tòng vong, khó nhá»c trong mÆ°á»i chÃn năm trá»i, má»›i đây lại có công trạng lá»›n, chúa công nên dung thứ cho.
Tấn Văn công nổi giáºn mả nói rằng :
Ta sở dÄ© thủ tÃn vá»›i dân được nhá» có pháp luáºt. Bá» tôi không theo pháp luáºt thì sao gá»i là bá» tôi ? Vua không thi hà nh pháp luáºt vá»›i bá» tôi được thì sao gá»i là vua ? Vua chẳng ra vua, bá» tôi chẳng ra bá» tôi thì sao giữ được nÆ°á»›c ? Các quan đại phu có công vá»›i ta thì nhiá»u lắm, nếu Ä‘á»u là m trái pháp luáºt cả thì từ nay trở Ä‘i, ta còn thi
hà nh pháp luáºt gì được nữa !
Triệu Thôi nói :
Chúa công nói phải lắm ? NhÆ°ng Ngụy Thù là ngÆ°á»i vÅ© dÅ©ng, các tÆ°á»›ng không ai bằng, giết cÅ©ng đáng tiếc ; xin chúa công giết má»™t mình Äiên Thiệt, cÅ©ng đủ là m gÆ°Æ¡ng cho kẻ khác, cần gì mà phải giết cả Ngụy Thù.
Tấn Văn công nói :
- Ta nghe Ngụy Thù bi thÆ°Æ¡ng Æ Ã» ngá»±c không dáºy được, chẳng bao lâu cÅ©ng chết, còn tiếc gì mà chẳng trị tá»™i để giữ cho pháp luáºt được nghiêm minh.
Triệu Thôi nói :
Tôi xin phụng mệnh đến há»i xem nếu bệnh Ngụy Thù quả đã nguy thì chúa công hãy trị tá»™i, nhược bằng còn mạnh thì nên lÆ°u má»™t viên hổ tÆ°á»›ng ấy để dùng vá» sau.
Tấn Văn công gáºt đầu, liá»n sai Tuân Lâm Phủ Ä‘i đòi Äiên Thiệt, và sai Triệu Thôi đến thăm bệnh Ngụy Thù.
|
|
|
Từ khóa được google tìm thấy
|
ãàçïðîì, áèçíåñ, âÿçàíèå, đông chu liệt quốc, đông chu liet quoc prc, dong chau liet quoc 4vn, dong chau liet quoc pdf, dong chau liet quoc.prc, dong chu liet epub, dong chu liet quoc, dong chu liet quoc 4vn, dong chu liet quoc pdf, dong chu liet quoc prc, dong chu liet quoc. prc, dong chu liet quoc.epub, êàìèí, ebook dong chu liet quoc, èñòîðèÿ, ïåñíÿ, ïèêàï, ïëèòêà, ïîòòåð, îòêðûòêè, ïðîãíîç, ïðîñòèòóòêè, ôåäåðàëüíàÿ, òåñòû, ýëåêòðîìîíòàæ |
| |