Khoảng một trăm người theo hoàng hậu và đức vua qua bên kia sông, số còn lại cùng với ngài De La Meilleraye quyết định hạ trại chờ đợi quân đến.
Hoàng hậu vừa dọn đến ngôi nhà của Nanon thì Guitaut vào báo rằng có một viên đại úy muốn xin được yết kiến hoàng hậu để trình một vấn đề quan trọng.
- Viên đại úy đó tên gì? - Hoàng hậu hỏi.
- Tâu hoàng hậu, đại úy Cauvignac ạ.
- Người đó có thuộc quân đội của ta không?
- Hình như không.
- Ngươi hãy hỏi lại xem, và nếu người đó không thuộc quân đội của ta thì hãy nói rằng ta không thể tiếp đón được.
- Xin hoàng hậu cho phép tôi không cùng ý kiến với người điểm này. - Mazarin nói - Nhưng hình như chính vì không thuộc quân đội của mình mà hoàng hậu nên tiếp y. Bởi vì nếu y thuộc quân đội của chúng ta mà xin vào yến kiến, thì đó là một thần dân trung thành, còn trái lại nếu y thuộc vào hàng ngũ địch, thì có thể đây là một tên phản bội. Nhưng mà thưa hoàng hậu, vào thời buổi này không nên coi rẻ những kẻ phản bội, bởi vì có thể chúng khá cần thiết cho chúng ta.
- Vậy hãy cho y vào, cứ theo như ý của ngài Mazarin. - Hoàng hậu nói.
Chẳng bao lâu, viên đại úy được dẫn vào, và đến trình diện trước hoàng hậu với một thái độ tự tin và thoải mái khiến cho bà phải ngạc nhiên. Bà nhìn đăm đăm Cauvignac từ đầu đến chân, nhưng gã này vẫn thản nhiên trước cái nhìn đó.
- Ông là ai? - Hoàng hậu hỏi.
- Đại úy Cauvignac. - Người mới đến trả lời.
- Ông phục vụ cho ai?
- Xin được phục vụ cho hoàng hậu, nếu người cho phép.
- Nếu ta cho phép à? Có thể lắm. Vả lại, trong vương quốc này còn ai để phục vụ nữa? Ở nước Pháp đây có hai hoàng hậu chăng?
- Dĩ nhiên là không, thưa hoàng hậu. Nước Pháp chỉ có một hoàng hậu duy nhất, kẻ mà tôi đang được hân hạnh bày tỏ lòng tôn kính, nhưng dường như, theo tôi hiện thời có hai ý kiến khác nhau.
- Ông nói như vậy nghĩa là sao? - Hoàng hậu nhíu mày hỏi.
- Tâu hoàng hậu, tôi muốn nói rằng tôi đang đi dạo trong vùng và cũng vừa đến một mô đất cao có thể nhìn bao quát khắp nơi thì thấy hình như ông Richon không tiếp đón người với đầy đủ lễ nghi cần thiết, điều này đã xác nhận với tôi một ý nghĩ mà tôi đã từng nghi ngờ bấy lâu nay, rằng ở nước Pháp có hai luồng tư tưởng khác nhau: Một bên là tư tưởng tôn kính đức vua, còn ông Richon thì theo tư tưởng khác.
Gương mặt của Anne D Autriche mỗi lúc mỗi sầm xuống.
- À, ông cho rằng đã khám phá ra điều đó à?
- Tâu hoàng hậu, đúng như vậy. - Cauvignac trả lời với một giọng chất phác, thật thà - Hình như tôi còn thấy một quả đạn thần công được bắn từ trong thành ra và xúc phạm đến cỗ xe của hoàng hậu.
- Thôi, đủ rồi. Ông đã đến xin yết kiến với ta hay là để trình bày những nhận xét ngu ngốc đó hay sao chứ?
"À, mụ thật bất lịch sự". Cauvignac thầm nhủ "Nếu vậy mụ sẽ phải trả giá đắt hơn".
- Không, thưa hoàng hậu, tôi đến đây xin hội kiến với người là để tâu rằng hoàng hậu thật vĩ đại và lòng ngưỡng mộ của tôi đối với người thật vô bờ bến.
- À, thế à! - Hoàng hậu nói cộc lốc.
- Do tính cách vĩ đại và lòng ngưỡng mộ đương nhiên đó, nên tôi đã quyết định đến hiến thân hoàn toàn để phục vụ người.
- Xin cám ơn.
- Hoàng hậu thứ lỗi. - Cauvignac nói - Tôi sẽ đi mà chẳng cần ai đuổi, nhưng nếu tôi bỏ đi, người sẽ không có được Vayres.
Và Cauvignac, sau khi cúi chào hết sức duyên dáng, quay gót.
- Tâu hoàng hậu - Mazarin nói nhỏ - tôi cho rằng đuổi y như vậy là không nên.
- Này tên kia, hãy quay lại và nói cho ta nghe, dẫu sao thì ngươi cũng khác thường và khá vui nhộn đấy.
- Hoàng hậu thật tốt bụng. - Cauvignac nghiêng mình trả lời.
- Ngươi nói đến việc chiếm Vayres à?
- Tâu hoàng hậu, tôi nói rằng, nếu người vẫn giữ ý định muốn vào thành Vayres như tôi đã nhận thấy sáng nay, thì tôi cho rằng bổn phận của mình là phải giúp người.
- Bằng cách nào?
- Tôi có một trăm năm mươi người của tôi ở Vayres.
- Của ông?
- Vâng, của tôi.
- Thì sao?
- Tôi xin nhượng một trăm năm mươi người đó cho hoàng hậu.
- Sau đó thì sao?
- Sau đó à?
- Phải.
- Sau đó, thì tôi cho rằng sẽ thật là quỷ quái nếu với một trăm năm mươi người giữ cửa đó mà hoàng hậu không thể mở được một cánh cửa.
Hoàng hậu mỉm cười.
- Tên khốn này lém thật. - Bà lẩm bẩm.
Cauvignac có lẽ đoán được đây là một lời khen, nên lại nghiêng mình lần nữa.
- Ông đòi bao nhiêu?
- Ôi, lạy Chúa, thưa hoàng hậu, năm trăm livres cho mỗi người gác cổng đó thôi, đây là tiền công mà tôi trả cho họ.
- Ông sẽ có số tiền đó.
- Còn cho tôi?
- À! Ông cũng đòi hỏi cho ông nữa à?
- Tôi sẽ rất hãnh diện nếu nhận được một chức vụ từ lòng độ lượng của hoàng hậu.
- Ông muốn được chức vụ gì?
- Tôi rất thích được làm tổng đốc thành lũy Braune. Từ trước đến giờ tôi vẫn muốn được làm tổng đốc.
- Ta chấp nhận.
- Nếu vậy, chỉ thiếu một chút thủ tục nữa thôi là coi như vấn đề đã được giải quyết.
- Thủ tục ấy là như thế nào?
- Xin hoàng hậu vui lòng ký nhận vào dưới mảnh giấy này, tôi đã soạn sẵn nó với hy vọng công sức của tôi sẽ được hoàng hậu rộng lòng đón tiếp.
- Tờ giấy ấy đâu?
- Xin hoàng hậu cứ đọc.
Cauvignac rất cung kính, quỳ một chân xuống và duyên dáng cung tay trình lên một mảnh giấy.
Hoàng hậu đọc:
"Ngày ta vào thành lũy Vayres mà không cần phải nổ súng, ta sẽ trả cho đại úy Cauvignac món tiền là bảy mươi lăm ngàn livres và sẽ cho người đó chức tổng đốc ở Braune".
- Thì ra - Hoàng hậu nói, cố kềm cơn giận dữ - đại úy Cauvignac không tin tưởng vào lời nói, mà cần có khế ước.
- Thưa hoàng hậu, tôi cho một tờ khế ước là hay hơn cả trong những vấn đề quan trọng! Verba vonlant, một câu châm ngôn xưa đã nói như vậy: lời nói thì bay mất, và xin hoàng hậu thứ lỗi cho tôi vừa mới bị mất cắp.
- Đồ vô lễ! - Hoàng hậu kêu lên - Lần này thì cút đi!
- Tôi sẽ đi ra đây, thưa hoàng hậu. - Cauvignac trả lời - Nhưng người sẽ không có được Vayres.
Một lần nữa viên đại úy lập lại cử chỉ ban nãy, anh chàng quay gót và tiến về phía cửa. Nhưng lần này bực tức hơn lần trước nên hoàng hậu không gọi y lại.
Cauvignac ra ngoài.
- Hãy bắt nhốt y lại. - Hoàng hậu nói.
Guitaut chuẩn bị làm theo lệnh.
- Xin hoàng hậu thứ lỗi. - Mazarin nói - Tôi cho rằng hoàng hậu đã sai lầm, khi để lộ thái độ giận dữ như vậy.
- Tại sao chứ? - Hoàng hậu hỏi.
- Bởi vì tôi e rằng sau này có thể người sẽ cần đến y, và nếu người ngược đãi y như vậy, biết đâu người sẽ buộc phải trả giá gấp đôi.
- Thôi được. - Hoàng hậu nói - Chúng ta sẽ trả cái giá mà y đòi, nhưng tạm thời không được rời mắt khỏi y.
- A, về điều này, thì lại khác, tôi sẽ là người đầu tiên hoan nghênh ý kiến ấy.
- Này Guitaut, hãy xem thử hắn đang làm gì? - Hoàng hậu nói.
Guitaut đi ra và trở lại nửa giờ sau.
- Sao? Hắn đang làm gì? - Hoàng hậu hỏi.
- Tâu hoàng hậu, người có thể hoàn toàn yên tâm. - Guitaut trả lời - Y không muốn tìm cách bỏ đi đâu cả, tôi có hỏi thăm rồi: Y trú ngụ cách đây khoảng ba trăm bước tại lữ quán của một ông tên Biscarros.
- Hắn ta đã về đấy rồi à?
- Thưa ông, y đang đứng trên một mô đất cao và nhìn ngài De La Meilleraye chuẩn bị cuộc hãm thành, y có vẻ rất quan tâm đến công việc đó.
- Còn quân đội thì sao?
- Đã đến rồi, tâu hoàng hậu, và đang chuẩn bị chiến đấu.
- Như vậy ngài thống chế sẽ tấn công ngay bây giờ à?
- Tâu hoàng hậu, tôi nghĩ rằng, trước khi mở một cuộc tấn công, có lẽ để cho binh sĩ nghỉ ngơi một đêm.
- Nghỉ ngơi một đêm! - Anne D Autriche kêu lên - Quân đội hoàng gia lại phải dừng lại một ngày một đêm trước mặt cái chòi như vậy hay sao? Không thể được. Guitaut hãy đến nói với ngài thống chế rằng phải tấn công ngay bây giờ. Đức vua muốn đêm nay được nghỉ tại Vayres.
- Nhưng, thưa hoàng hậu - Mazarin hỏi nhỏ - hình như sự cẩn trọng của ngài thống chế...
- Còn đối với tôi hình như một khi oai quyền của hoàng gia đã bị nhục mạ, thì cần phải trả thù ngay. Này Guitaut, hãy đến nói với ngài De La Meilleraye rằng ta đang chờ xem ngài hành động đấy.
Sau khi đuổi Guitaut ra ngoài với một cử chỉ oai nghi, hoàng hậu nắm tay con trai dẫn ra khỏi phòng và không thèm chú ý xem có ai ủng hộ mình hay không, bà theo một cầu thang dẫn lên sân thượng.
Từ sân thượng ấy có thể nhìn thấy bao quát cả một vùng rộng lớn. Hoàng hậu nhìn ra chung quanh. Cách hai trăm bước phía sau bà là con đường đi Libourne, nơi nổi lên ngôi lữ trắng xóa của anh bạn chúng ta, mét Biscarros. Dưới chân bà là con sông Dordogne với dòng nước chảy xiết, hùng dũng và êm đềm. Phía bên phải có sừng sững thành lũy Vayres im lìm như một phế tích, vòng chung quanh là những bức tường thành mới được dựng lên. Vài người lính gác đi dọc trên tường cao và từ lỗ hổng thò ra năm khẩu súng thần công, với nòng súng đen ngòm, phía bên trái là ngài De La Meilleraye đang sắp xếp cho quân đóng trại. Tất cả quân đội đều đến nơi và tụ lại chung quanh ông.
Trên một mô đất cao, một người đàn ông đang đứng chăm chú theo dõi hoạt động của những người bên trong cũng như bên ngoài thành, người đó là Cauvignac.
Guitaut đang qua sông trên thuyền của ông lái bến Ison.
Hoàng hậu đứng bất động trên sân thượng, mày cau lại nắm tay cậu bé Louis XIV, cậu cũng đang tò mò nhìn cảnh tượng đó, và thỉnh thoảng lại nói với mẹ:
- Thưa mẹ, cho phép con leo lên con ngựa chiến của con và xin hãy để cho con đi cùng với ông De La Meilleraye trừng trị bọn khốn kiếp đó.
Bên cạnh hoàng hậu là Mazarin, với bộ mặt diễu cợt tạm thời mang một vẻ suy tư quan trọng chỉ có trong những dịp trọng đại, và phía sau hoàng hậu, là các bà tùy tùng, noi theo sự im lặng của Anne D Autriche, chỉ dám trao đổi vài câu nho nhỏ.
Thoạt nhìn thì cảnh tượng đó mang một vẻ yên tĩnh vào hòa bình. Nhưng mọi người đều hiểu rằng chỉ cần một tia lửa, để tất cả bùng nổ lên và tàn phá tất cả.
Mọi ánh mắt theo dõi Guitaut nhiều hơn cả, bởi vì chính từ ông sẽ phát ra tia lửa mà mọi người đang chờ đợi với mọi tâm trạng khác nhau.
Ngay cả đội quân cũng chờ đợi. Và khi người liên lạc vừa mới bước chân lên bờ, mọi ánh mắt đều hướng về phía ông, ngài De La Meilleraye vội rời đám sĩ quan của mình và tiến lại gặp ông.
Guitaut và viên thống chế lộ vẻ kinh ngạc. Rõ ràng là ông ta nhận thấy mệnh lệnh quả là không hợp lý. Bởi vậy ông ta đưa ánh mắt nghi ngờ hướng về phía nhóm người trong đó hoàng hậu nổi bận hẳn. Nhưng Anne D Autriche rất hiểu ý nghĩ của viên thống chế nên gật đầu đưa tay phác một cử chỉ uy nghi, đến nỗi viên thống chế, vốn biết rõ cá tính chuyên chế nên chỉ còn biết cúi đầu tuân lệnh.
Liền đó, sau một mệnh lệnh của viên thống chế, ba bốn viên sĩ quan nhảy lên lưng ngựa và chạy về mấy hướng khác nhau.
Bất cứ nơi nào họ đi ngang qua, công việc dựng trại liền bị đình chỉ và cùng với tiếng trống, tiếng kèn, tất cả chạy đến nơi đặt vũ khí của mình. Một cảnh tượng hoảng loạn xảy ra với người lính chạy qua chạy lại, rồi dần dần trật tự được thiết lập, mọi người đứng vào hàng ngũ, kèn và trống liền im tiếng.
Một tiếng trống đáp lại từ sau những dãy tường thành rồi cùng ngưng bặt và một cảnh im lặng nặng nề trải dài trên đồng bằng.
Thế là một mệnh lệnh chính xác, rõ ràng và rắn rỏi vang lên. Từ nơi bà đứng, hoàng hậu không thể nghe những lời này, nhưng ngay khi đó bà thấy các đội quân xếp thành từng hàng, bà đưa khăn tay lên vẫy con, vị vua trẻ nôn nóng la lên, vừa dậm chân: Tiến lên! Tiến lên!
Quân đội đáp lại bằng một tiếng hô duy nhất: Đức vua muôn năm! Rồi một đoàn tiến lên trước đến dừng lại nơi một mô đất nhỏ, và sau những tiếng súng, hàng ngũ dãn ra.
Có lẽ Richon đã tự đặt cái luật là không nổ súng trước lúc lên, lần này cũng vậy, ông chờ cho quân đội hoàng gia khiêu khích trước, và cũng như lần đầu tiên, một hàng những mũi súng từ trên mặt thành chĩa xuống bên dưới.
Ngay khi đó, sáu khẩu thần công nổ cùng một loạt và người ta thấy đất đá cùng gỗ của pháo đài kia bắn lên mù trời.
Không phải chờ đợi lâu câu trả lời, đội thần công trên thành cũng nổ vang, đào những khoảng trống trong hàng ngũ đội quân hoàng gia, nhưng sau mệnh lệnh của viên chỉ huy, những khoảng trống đó mau biến đi mất và hàng người tiếp tục tiến lên.
Đến lượt những cây súng dài nã đạn trong khi chờ đợi nạp đạn mới vào các khẩu thần công.
Năm phút sau hai bên lại nã đạn vào nhau gần như cùng một lúc, chẳng khác gì hai cơn dông cùng chống lại nhau như hai tiếng sấm phát ra cùng một lúc.
Và vì thời tiết yên tĩnh, trên không trung không có một ngọn gió nào nên khói súng bao phủ toàn cảnh chiến trường, binh sĩ của cả hai bên cùng biến mất và một đám mây mù chỉ thỉnh thoảng xé tan bởi những ánh chớp lửa của các khẩu thần công.
Thỉnh thoảng từ những đám mây người ta thấy phía sau của đội quân hoàng gia sót lại vài người lính lảo đảo cố lê bước rồi ngã xuống với những vệt máu khá dài.
Chẳng bao lâu, số người bị thương tăng nhanh, tiếng thần công và tiếng súng vẫn tiếp tục. Thế nhưng các nòng súng bên quân đội hoàng gia chỉ bắn hú họa và ngập ngừng, bởi vì giữa những đám khói dày đặc ấy chẳng còn có thể phân biệt đích xác nơi bắn. Còn phía trong thành, bởi vì họ có ngay trước mặt mình là kẻ thù nên những phát súng lại gấp rút và dữ dội hơn bao giờ hết.
Cuối cùng, bên quân đội đức vua dứt hẳn tiếng súng, rõ ràng là họ đang leo vào thành và đang chiến đấu xáp lá cà.
Khói súng tan dần và những người chứng kiến trải qua một khoảnh khắc lo âu. Mọi người đều thấy đội hoàng gia đẩy lùi một cách lộn xộn, để lại dưới chân thành đầy những xác chết. Có những mảnh tường thành bị phá hủy để lộ vài lỗ hổng, những lỗ hổng ấy dầy đặc những mũi súng và mũi giáo, và những người đó là Richon, thân hình đầy máu me nhưng bình tĩnh và lạnh lùng như đang chứng kiến một tấn bi kịch nào đó, tay cầm một cây rìu đầy máu.
Dường như người đó, luôn luôn đứng giữa làn đạn, được che chở bởi một thứ yêu thuật, ông không trúng một mảnh đạn nào, không trúng một nhát thương nào, thản nhiên và không thể nào chiếm lại.
Đã ba lần thống chế De La Meilleraye hô quân xung phong, ba lần đội quân hoàng gia đều bị đẩy lùi ngay trước mắt đức vua và hoàng hậu.
Những giọt lệ lặng lẽ chảy dài trên đôi má của vị vua trẻ. Anne D Autriche vặn hai bàn tay vào nhau vừa lẩm bẩm:
"Ôi, tên kia! Tên kia! Nếu mi rơi vào tay ta thì ta sẽ cho biết tay".
May sao, màn đêm buông xuống thật nhanh, thống chế De La Meilleraye ra lệnh rút.
Cauvignac rời vị trí quan sát của mình bước xuống khỏi mô đất cao, băng qua cánh đồng tiến về phía ngôi lữ quán của Biscarros.
- Thưa hoàng hậu. - Mazarin vừa nói vừa đưa tay chỉ Cauvignac - Đó là người có thể tránh cho ta khỏi phải đổ biết bao nhiêu máu chỉ với một ít vàng thôi.
- Kìa! - Hoàng hậu nói - Ngài hồng y, đây có phải là lời khuyên của một người vốn tiết kiệm như ngài không?
- Thưa hoàng hậu, đúng vậy, tôi biết giá trị của vàng, nhưng tôi cũng biết giá trị của máu nữa, nhưng hiện tại thì máu đắt hơn vàng.
- Ông cứ yên tâm. - Hoàng hậu trả lời - Máu đổ ra sẽ rửa được hận. Này, Cominges. - Bà nói tiếp vừa quay về phía viên đội phó đội cận vệ - Hãy đi gọi ngài De La Meilleraye về đây cho ta.
- Còn ngươi, Berdouin - Ngài hồng y nói với người hầu của mình, vừa đưa tay chỉ về phía Cauvignac đang chỉ cách quán Con Bê Vàng vài bước - ngươi thấy người đàn ông đó chứ?
- Vâng, thưa đức ông.
- Đấy, hãy đến bảo rằng ta cần gặp hắn, và đêm nay hãy kín đáo đưa hắn vào phòng ta.
Hôm sau buổi gặp gỡ với người yêu tại nhà thờ De Cambes, phu nhân De Cambes đến trình diện bà quận chúa với ý định thức hiện lời nàng đã hứa với Canolles.
Khắp thành phố đều đang nhốn nháo: Người ta vừa nhận được tin báo rằng đức vua đã đến gần Vayres và cùng với tin đó là hành động chống trả dũng cảm của Richon, chỉ với năm trăm người thôi đã hai lần đẩy lùi được đội quân mười hai ngàn của đức vua. Phu nhân quận chúa là một trong những người đầu tiên nhân được tin báo, và trong lúc vui mừng, bà đã vỗ tay kêu lên:
- Ôi! Phải chi ta có một trăm người chỉ huy như Richon!
Nữ tử tước De Cambes cũng góp vào với những lời khen ngợi đó, vui mừng vì có thể khen ngợi trước mặt mọi người, tư cách của một người mà nàng rất quý mến, và hơn nữa đây sẽ là một dịp rất tốt để nàng trình bày nguyện vọng của mình.
Nhưng đang khi ấy phu nhân quận chúa có quá nhiều mối lo âu để Claire dám nghĩ đến chuyện trình bày tâm tư. Vấn đề khi đó phải làm sao gởi quân cứu viện đến cho Richon, vì sắp tới đây, đội quân của ngài D Epernon sẽ đến hợp lực với quân đội hoàng gia. Ban tham mưu đang bàn đến việc cứu viện và nhận thấy rằng tình hình chính trị lấn át mọi chuyện riêng tư nên Claire trở về với cương vị một nữ cố vấn và cả ngày hôm đó, chẳng có một lời nào nhắc đến Canolles.
Một lá thư ngắn nhưng âu yếm báo cho người tù binh biết về sự chậm trễ, nhưng lần hứa hẹn này không còn làm cho chàng đau khổ nữa. Chàng đã được lời hứa: Claire xin chàng kiên nhẫn chờ đợi và chàng chờ đợi trong hạnh phúc.
Ngày hôm sau, sự chi viện được chuẩn bị xong xuôi, vào lúc mười một giờ trưa, đoàn người xuống thuyền để ngược dòng sông, nhưng vì có giờ và nước chảy xiết nên mọi người tính toán rằng dù có nhanh cách mấy đi nữa thì chỉ có thể đến vào ngày hôm sau. Đại úy Ravailly, người chỉ huy đoàn quân cũng nhận được lệnh thăm dò thành lũy Bordeaux thuộc về đức vua mà mọi người biết rằng chưa có tổng đốc.
Phu nhân quận chúa dùng hết buổi sáng vào việc chuẩn bị để lên đường của đám cứu viện. Buổi chiều bà phải tham dự một cuộc họp tham mưu, mục đích là chống trả với sự kết hợp của hai đội quân hoàng gia và D Epernon.
Bởi vậy, Claire buộc phải chờ đợi đến ngày hôm sau nữa và đến khoảng bốn giờ chiều nàng có dịp ra một dấu hiệu nhỏ cho Canolles vừa đi ngang qua bên dưới cửa sổ nhà nàng, cử chỉ ấy biểu hiện bao nhiêu là luyến tiếc và yêu thương khiến cho Canolles cảm thấy gần như sung sướng vì cảnh chờ đợi.
Thế nhưng tối đến, để được biết chắc rằng sự chậm trễ này không thể kéo dài lâu hơn, Claire hỏi xin quận chúa ngày mai cho mình được hội kiến riêng, và chắc chúng ta cũng hiểu, nàng không bị từ chối.
Đến giờ đã định, Claire vào trình diện bà quận chúa và được tiếp đón với nụ cười thân thiết nhất. Chỉ có một mình bà, như Claire đã yêu cầu như vậy.
- Sao, em thân yêu! - Phu nhân quận chúa nói với nàng - Có việc gì quan trọng mà em lại muốn được nói chuyện riêng với ta, trong khi em cũng biết rằng ta luôn luôn sẵn sàng với mọi người bạn hữu?
- Thưa phu nhân. - Nàng tử tước nói - Em đến xin phu nhân ném cho em một ánh mắt thương tưởng đến kẻ bầy tôi trung thành đang cần có một chút hạnh phúc riêng tư.
- Rất vui lòng, Claire yêu quý của ta, và chẳng có hạnh phúc nào trên đời này có thể sánh với hạnh phúc mà ta cầu mong cho em. Vậy em hãy nói đi... Em yêu cầu điều gì? Và nếu việc đó thuộc khả năng của ta, thì hãy tin chắc rằng em sẽ được như ý.
- Là một người vợ góa tự do, sự tự do ấy đè nặng lên em hơn là bất cứ cảnh nô lệ nào, nên em muốn đánh đổi sự cô đơn lấy một cuộc sống dễ chịu hơn.
- Như vậy có nghĩa là em muốn lấy chồng, có phải vậy không? - Phu nhân De Condé hỏi.
- Vâng. - Claire đỏ mặt trả lời.
- Việc này đáng được ta quan tâm đến.
Claire phác một cử chỉ.
- Em yên tâm chúng ta sẽ tôn trọng sự kiêu hãnh của em, tử tước à, chồng em phải là một vị công khanh. Ta sẽ kiếm cho em một vị giữa đám cận thần của ta.
- Phu nhân quan tâm quá! - Nữ tử tước trả lời - Và em không muốn làm phiền đến phu nhân.
- Nhưng ta thì lại muốn như vậy, bởi vì ta có bổn phận mang đến cho em hạnh phúc đó để đền bù cho sự trung thành của em, thế nhưng em sẽ chờ đến khi hết chiến tranh chứ?
- Em không muốn chờ đợi lâu nữa, thưa phu nhân. - Claire mỉm cười trả lời.
- Em nói cứ như là em đã chọn lựa rồi, như là em đã có sẵn người chồng mà em muốn hỏi ta.
- Vâng, quả thật là như phu nhân vừa nói.
- Thế à, nhưng kẻ diễm phúc đó là ai vậy? Hãy nói đi, đừng e sợ gì cả.
- Ôi, thưa phu nhân! - Claire nói - Nhưng không hiểu sao em run quá.
Bà quận chúa mỉm cười, nắm bàn tay Claire và dẫn đến gần bên bà.
- Em trẻ con thật! - Bà nói với nàng. Rồi nhìn nàng với một ánh mắt khiến làm tăng thêm sự bối rối của nàng, bà hỏi - Ta có biết người đó không?
- Em tin rằng phu nhân đã nhìn thấy người đó nhiều lần.
- Có lẽ người đó còn trẻ lắm nhỉ?
- Hai mươi tám tuổi.
- Gia đình danh giá?
- Chàng là một nhà quý tộc.
- Một con người anh dũng?
- Danh tiếng chàng được mọi người biết đến.
- Người ấy giàu có?
- Em cũng đã giàu rồi.
- Phải, em à, chúng ta không quên điều đó đâu. Em là một trong những lãnh chúa giàu nhất của chúng ta và chúng ta luôn nhớ rằng những đồng tiền của ngài De Cambes và những tá điền thuộc nhà em đã hơn một lần cứu chúng ta khỏi cảnh khó khăn.
- Lời phu nhân nói khiến cho em cảm thấy vinh dự vì đã được phục vụ người.
- Được rồi. Nếu người đó chỉ là đại úy thì chúng ta sẽ đưa lên làm đại tá, và sẽ đưa lên chức tướng nếu anh ta là đại tá, bởi vì anh ta là một người trung thành chứ?
- Chàng hiện thời đang ở Lens, thưa phu nhân. - Claire trả lời, tránh trả lời câu hỏi.
- Hay lắm! Bây giờ chỉ có một điều ta cần biết.
- Điều gì, thưa phu nhân?
- Tên của con người may mắn đã chiếm đoạt được trái tim và chẳng bao lâu sẽ làm chủ người chiến sĩ đẹp nhất của quân đội ta.
Claire bị đẩy lùi đến mức phòng thủ cuối cùng, gom hết can đảm để chuẩn bị nói lên cái tên nam tước De Canolles, thì bỗng nhiên tiếng vó ngựa vang lên dưới sân, theo sau là tiếng xôn xao bàn tán về những tin tức quan trọng.
Nghe những tiếng ồn ào đó, quận chúa phu nhân chạy đến bên cửa sổ. Người đầy mồ hôi và bụi bặm, người liên lạc nhảy xuống ngựa kể lể chi tiết về một vấn đề gì đó với những người tò mò đang vây quanh. Quận chúa không thể kềm hãm lâu hơn tánh tò mò, bà mở cửa sổ.
- Để cho y lên! - Bà nói lớn.
Người liên lạc ngẩng đầu lên, nhận ra quận chúa và chạy vội lên thang. Năm phút sau, y bước vào phòng, người đầy bụi đất, đầu tóc rối bù, giọng nghẹn lại:
- Thưa phu nhân, xin thứ lỗi cho tôi vì đã trình diện người trong trạng thái này, nhưng tôi mang đến đây một tin trọng đại: Vayres đã đầu hàng rồi!
Quận chúa nhảy lùi một bước, Claire thất vọng buông tay xuống. Lenet vừa theo vào sau người liên lạc, cũng tái mặt.
Năm sáu người khác quên mất, trong chốc lát, sự kính trọng dành cho vị quận chúa, cũng đã ùa vào phòng và câm lặng vì sững sờ.
- Ông Ravailly! - Lenet nói, bởi vì người liên lạc đó không ai khác hơn là viên đại úy đội trưởng đoàn Navailles - Xin ông hãy nhắc lại điều ông vừa nói, vì tôi không thể nào tin được.
- Thưa ông, tôi xin nhắc lại: Vayres đã đầu hàng rồi!
- Đầu hàng! - Phu nhân quận chúa kêu lên, còn đoàn quân cứu viện của ông thì sao?
- Đến muộn quá, thưa phu nhân! Richon đã đầu hàng ngay khi chúng ta vừa đi đến.
- Richon đầu hàng! - Quận chúa kêu lên - Tên hèn nhát! - Tiếng hét của bà quận chúa khiến cho mọi người có mặt ở đó phải rùng mình, thế nhưng tất cả đều im lặng, ngoại trừ Lenet.
- Thưa phu nhân. - Ông nói một cách nghiêm khắc và chẳng nể nang vì lòng kiêu hãnh của bà quận chúa - Xin phu nhân đừng quên rằng danh dự của người bề tôi là tùy thuộc vào lời nói của các quân vương, cũng như mạng sống của họ tùy thuộc vào Thượng đế. Xin đừng gọi người bề tôi dũng cảm nhất của phu nhân là hèn nhát, nếu không, mai đây những kẻ trung thành nhất cũng sẽ bỏ đi khi thấy phu nhân đối xử như vậy với người bạn của họ và phu nhân sẽ cô độc, sẽ bị chê bai và sẽ phải nhận lấy thiệt thòi.
- Kìa ông Lenet! - Quận chúa nói.
- Thưa phu nhân. - Lenet lại nói - Tôi xin nhắc lại với phu nhân rằng Richon không phải là một người hèn nhát, rằng tôi xin lấy danh dự của tôi ra mà bảo đảm cho anh ta, và nếu anh ta đầu hàng, thì chắc chắn là anh ta không thể nào làm khác hơn.
Bà quận chúa tái đi vì giận dữ, đã toan ném vào mặt Lenet một trong những câu nói điên cuồng quá đáng của kẻ bề trên, tin rằng có thể thắng lý lẽ bằng thái độ cao ngạo của mình, nhưng trước con người đang quay lưng lại với bà, trước những ánh mắt né tránh ánh mắt của bà, trước Lenet, đang ngẩng cao đầu và Ravailly đầu cúi thấp, bà hiểu rằng đúng là bà sẽ thua cuộc nếu cứ đeo đuổi phương pháp cay nghiệt này. Thế là bà lại dùng đến lý lẽ thường tình của mình.
- Ôi, đau đớn thay cho ta! - Bà than thở - Tất cả đều bỏ rơi ta rồi, số phận cũng như bạn bè! Ôi, con ơi, đứa con đáng thương của ta ơi, số phận của con rồi cũng như cha con.
Tiếng kêu yếu đuối của người phụ nữ, nỗi đau khổ của một người mẹ luôn luôn đánh động đến mọi tâm can. Bà quận chúa đã nhiều lần thành công với vai đó và lần này cũng vậy.
Trong khi ấy, Lenet đang nghe Ravailly tả lại chi tiết về sự đầu hàng của Vayres.
- Phải rồi. Đúng như ta đã nghĩ! - Một lát sau ông ta kêu lên.
- Ông đã nghĩ như thế nào đây? - Bà quận chúa hỏi.
- Thưa phu nhân, tôi đã nghĩ rằng Richon không phải là một tên hèn nhát.
- Làm sao mà ông biết được?
- Bởi vì anh ta cầm cự hai ngày hai đêm, anh ta sẵn sàng để mình chôn mình vùi dưới đất đống gạch vụn, nếu không có một nhóm người phản phúc đã nổi loạn và buộc anh ta phải đầu hàng.
- Thưa ông, y nên chết chứ không nên đầu hàng. - Bà quận chúa nói.
- Thưa phu nhân, có phải ta có thể chết lúc nào ta muốn đâu? - Lenet nói - Nhưng ít ra... - Ông ta quay về phía Ravailly và nói tiếp - Anh ta là tù binh được bảo đảm với những điều kiện của mình chứ?
- Tôi e là không. - Ravailly đáp lại - Tôi được nghe nói rằng có một viên phó tổng đốc đứng ra thương lượng, như vậy có nghĩa là hình như có kẻ phản bội, và thay vì có quyền đưa ra điều kiện của mình, Richon đã bị giao nạp.
- Phải, phải lắm! - Lenet kêu lên - Bị phản bội, bị giao nạp, chính vậy. Tôi rất biết Richon, và tôi biết anh ta không bao giờ, tôi không nói tiếng hèn nhát, mà là tiếng yếu đuối. Đấy thưa phu nhân, phu nhân có nghe không, bị phản bội, bị giao nạp, nào chúng ta hãy mau mau lo cho anh ta. Một viên phó tổng đốc đứng ra thương lượng, phải không ông Ravailly? Một tai họa đang treo trên đầu Richon. Thưa phu nhân, hãy viết nhanh lên, tôi van phu nhân hãy viết.
- Ta! - Bà quận chúa chua chát nói - Ta phải viết à, mà viết để làm gì?
- Để cứu Richon, thưa phu nhân.
- Sao? Khi đã đầu hàng thì phải lo liệu trước đến những biện pháp an toàn chứ!
- Nhưng chẳng lẽ phu nhân lại không nghe thấy rằng Richon không đầu hàng hay sao? Phu nhân không nghe những gì ông đại úy đây vừa nói: Bị phản bội, bị giao nạp hay sao? Rằng chính một viên phó đứng ra thương lượng chứ không phải anh ta hay sao?
- Thế ông nghĩ người ta sẽ làm gì với Richon của ông chứ? - Quận chúa hỏi.
- Làm gì à? Chẳng lẽ phu nhân lại quên rằng chúng ta đã sử dụng mưu mẹo nào để đưa anh ta vào Vayres hay sao? Chẳng lẽ phu nhân lại quên rằng chúng ta đã dùng một tờ khống chỉ của ngài D Epernon cho chức vụ của anh ta hay sao? Rằng chính anh ta đã chống lại quân đội hoàng gia do chính đức vua và hoàng hậu chỉ huy hay sao? Rằng chính Richon là người đầu tiên đã giương cao ngọn cờ chống đối hay sao? Và phu nhân, xin phu nhân hãy viết ngay cho ngài De La Meilleraye, xin hãy gởi đi một người liên lạc, một viên sứ giả.
- Vậy, chúng ta sẽ giao cho người liên lạc, viên sứ giả đó nhiệm vụ gì?
- Ngăn cản với bất cứ giá nào cái chết của một viên chỉ huy tài ba, bởi vì nếu phu nhân không hành động nhanh. Ôi! Tôi biết rõ hoàng hậu thưa phu nhân, có lẽ người liên lạc của chúng ta sẽ đến quá muộn!
- Quá muộn! - Bà quận chúa nói - Chúng ta không có con tin hay sao? Chúng ta đã không giam giữ ở Montrond và cả ở đây những viên sĩ quan của nhà vua hay sao?
Claire hoảng hốt đứng bật dậy:
- Ô, thưa phu nhân! Thưa phu nhân! - Nàng kêu lên - Xin phu nhân hãy làm như ông Lenet vừa nói: Hành động trả thù sẽ không mang lại tự do cho ông Richon đâu.
- Đây không phải là vấn đề tự do. - Lenet nói - Đây là vấn đề mạng sống.
- Thì sao? - Bà quận chúa nói - Họ làm gì thì chúng ta sẽ làm y như vậy: Nhà tù đổi nhà tù, thòng lọng đổi thòng lọng.
Claire kêu lên một tiếng và quỳ xuống:
- Ôi, thưa phu nhân! Ông Richon là một người thân thiết của em. Khi nãy em đến đây đển xin phu nhân một ân huệ và phu nhân đã hứa chấp thuận. Bây giờ thì em xin phu nhân hãy sử dụng quyền hạn của mình để cứu Richon.
Claire đang quỳ dưới đất. Bà quận chúa nắm lấy cơ hội này để chấp thuận những lời thỉnh cầu của Claire thay vì phải nghe theo những lời khuyên khô khan của Lenet. Bà đến bên bàn, lấy bút và viết cho ông De La Meilleraye một lá thư, xin đổi Richon lấy một trong những viên sĩ quan của đứa vua mà bà đang cầm tù, theo sự lựa chọn của hoàng hậu. Viết xong, bà đưa mắt tim một kẻ sẽ mang thư đi. Thế là, mặc dù hãy còn đau đớn vì vết thương cũ và vô cùng mệt mỏi, Ravailly xin nhận lãnh sứ mạng với đòi hỏi duy nhất là xin được một con ngựa khỏe mạnh. Bà quận chúa cho phép chàng đến chuồng ngựa của bà chọn một con vừa ý, và viên đại úy lên đường.
Một lát sau, đám đông dân chúng, được biết sứ mạng của Ravailly, xúm đến chung quanh ngôi nhà và vui mừng hô vang:
- Phu nhân quận chúa! Ngài quận công D Enghien!
Bực bội vì phải ra mặt hàng ngày trước đám đông và vì những lần xuất hiện ấy giống như những mệnh lệnh truyền hơn là những lời tung hô, bà quận chúa đã toan từ chối ý muốn của dân chúng, nhưng đám đông vẫn ngoan cố, và chẳng bao lâu những tiếng reo biến thành những tiếng gào thét.
- Nào! - Phu nhân nói và nắm tay con trai - Chúng ta ra mặt thôi! Chúng ta chẳng còn những tên nô lệ phải tuân lời!
Và tạo cho khuôn mặt một nụ cười duyên dáng nhất, bà hiện ra trên bao lơn và chào đám đông mà bà vừa là nữ hoàng, vừa là nô lệ.
Khi quận chúa phu nhân hiện ra trên bao lơn cùng con trai giữa những tiếng reo hò phấn khởi của đám đông, thì từ đăng xa bỗng vang lại những tiếu tiêu và tiếng trống cùng với một số cảnh ồn ào.
Liền đó, đám đông vừa mới đến tụ tập trước nhà ông chủ tịch Lalane để được nhìn thấy quận chúa phu nhân, bắt đầu quay về hướng ồn ào kia và chẳng còn đếm xỉa gì đến nghi thức, đổ xô về phía đó. Thật là đơn giản. Họ đã được nhìn thấy bà quận chúa mười lần, hai mươi lần, và có thể là một trăm lần rồi, còn cảnh ầm ĩ kia thì hứa hẹn điều mới lạ.
- Dù sao họ cũng là những kẻ thật thà. - Lenet mỉm cười lẩm bẩm phía sau lưng bà quận chúa đang bất mãn - Nhưng mà không biết tiếng nhạc bởi cảnh ồn ào kia là do đâu nhỉ? Xin thú thật với phu nhân là tôi cũng rất tò mò muốn biết chẳng khác gì họ.
- Nếu vậy thì ông cũng bỏ ta mà chạy theo họ đi. - Bà quận chúa nói.
- Thưa phu nhân. - Lenet trả lời - Tôi rất muốn làm ngay như vậy nếu biết chắc rằng sẽ mang về cho phu nhân một tin lành.
- Hừ, tin lành! - Bà quận chúa nói với một ánh mắt mỉa mai hướng về phía bầu trời tuyệt đẹp rực rỡ trên cao, ta chẳng còn bao giờ trông chờ tin lành nữa. Chúng ta xui xẻo quá.
- Thưa phu nhân. - Lenet nói - phu nhân cũng biết rằng tôi không thể dễ dàng bị mắc lừa, thế nhưng tôi tin rằng cảnh ồn ào đó báo cho chúng ta một điềm tốt.
Quả vậy, tiếng ồn ào mỗi lúc một đến gần, một đám đông túm lại ở đầu đường, tay đưa lên cao vẫy những mảnh khăn đã thuyết phục được với phu nhân rằng đó là tin lành. Bà cũng để ý lắng tai nghe được mấy tiếng sau:
- Braune! Tổng đốc thành Braune! Tù binh tổng đốc!
- À! À! - Lenet nói - Tổng đốc thành Braune đã bị bắt giữ! Hay lắm, đây sẽ là một con tin để trao đổi với Richon.
- Thế chúng ta chẳng có trong tay hai tổng đốc đảo Saint-Georges đó hay sao? - Quận chúa nói.
- Tôi lấy làm vui sướng khi thấy kế hoạch của tôi để chiếm Braune lại thành công như vậy. - Bà De Tourville nói.
- Thưa bà. - Lenet nói - Xin đừng vội mừng vì một chiến công chưa hoàn toàn, sự may rủi luôn chơi xỏ kế hoạch của các ông, và có khi cả các bà nữa.
- Nhưng, thưa ông. - Bà De Tourville nói giọng chua chát thường lệ của mình - Nếu viên tổng đốc bị bắt thì có nghĩa là thành đã bị thất thủ!
- Thưa bà, điều bà vừa nói đó không phải là một điều hợp lý tuyệt đối, nhưng xin bà cứ an tâm, nếu thành công này là do công lao của bà, thì tôi vẫn sẽ là người đầu tiên khen ngợi bà.
- Điều khiến tôi ngạc nhiên hơn cả trong mọi chuyện này - Bà quận chúa nói, cố tìm trong sự kiện may mắn này một khía cạnh đáng chê trách hầu thỏa mãn tánh cao ngạo của giới thượng lưu vốn là bản chất của bà - điều khiến tôi ngạc nhiên hơn cả là người ta không đến báo cho tôi biết trước những gì đã xảy ra, đây là một điều vô lễ không thể nào tha thứ được.
- Kìa thưa phu nhân - Lenet nói - chúng ta thiếu binh sĩ, để chiến đấu mà phu nhân lại còn muốn chuyển họ qua làm liên lạc viên cả hay sao? Chúng ta không nên đòi hỏi quá như vậy, và khi có một tin lành đến với chúng ta thì chúng ta nên đón nhận nó mà không cần thắc mắc nhiều.
Đám đông mỗi lúc mỗi đến gần, ở giữa là một nhóm binh sĩ, khoảng ba mươi người, và chính giữa họ là người tù binh mà các binh sĩ đang bảo vệ khỏi cảnh điên cuồng của đám đông.
- Giết nó đi! Giết đi! - Đám đông thét lên - GIết tên tổng đốc thành Braune!
- À! À! Đúng là có một tù binh! - Bà quận chúa nói - Và y đúng là tổng đốc thành Braune...
- Vâng! - Lenet nói - Nhưng phu nhân có thấy không, hình như tên tù binh ấy đang gặp nguy hiểm đến tính mạng. Phu nhân có nghe thấy những câu đe dọa kia và có thấy những cử chỉ điên cuồng đó không? Thể nào họ cũng phá được hàng rào của binh sĩ và sẽ xé tan xác hắn. Ôi! Bọn điên cuồng! Chúng đã ngửi thấy mùi máu.
- Cứ để mặc họ! - Bà quận chúa nói với vẻ nham hiểm - Cứ để mặc họ! Hắn là kẻ thù của chúng ta kia mà.
- Thưa phu nhân, kẻ thù đó đang bị canh giữ trong danh dự của nhà Condé. Xin phu nhân hãy nghĩ lại, vả lại biết đâu Richon của chúng ta cũng đang gặp một nguy hiểm tương tự? Kìa! Họ sẽ phá được hàng rào lính bảo vệ, nếu họ đụng đến hắn thì hắn sẽ mất mạng thôi. Nầy, ta cầm thêm hai mươi người tình nguyện để đẩy lùi đám khốn nạn kia. Nhanh lên!
Nghe vậy, hai mươi người lính ngự lâm của đội dân quân, thuộc vào hàng những gia đình danh giá trong thành phố, xông vào đám đông, dùng báng súng xô dạt họ ra và tăng cường cho nhóm áp tải, thật vừa đúng lúc vì vài móng vuốt sắc bén hơn cả đã xé những mảnh vải trên bộ y phục xanh lơ của người tù.
- Xin cám ơn các ông. - Người tù binh vừa nói - Các ông vừa cứu tôi thoát khỏi nanh vuốt của bọn khát máu, xin đội ơn các ông. Chà! Nếu họ khát máu như vậy, thì khi nào đoàn quân đức vua vào thành thì chắc họ nuốt chửng cả đoàn quá.
Và y cười, vừa nhún vai.
- À! Hắn ta can đảm thật! - Đám đông la to khi thấy vẻ bình tĩnh có lẽ hơi giả tạo của tên tù binh, và lặp lại câu nói đùa đã làm thỏa mãn tự ái của họ - Hắn ta can đảm thật, hắn ta không sợ, hoan hô tổng đốc thành Braune!
- Phải đấy! - Gã tù binh kêu lên - Hoan hô tổng đốc thành Braune!
Thế là sự giận dữ của đám đông biến thành ngưỡng mộ, và sự ngưỡng mộ ấy được bày tỏ thành lời. Bây giờ thì là một cảnh hoan nghinh thật sự thay cho cái chết đang gần kề đối với tổng đốc thành Braune, nghĩa là với anh bạn Cauvignac của chúng ta.
Bởi vì Cauvignac, dưới cái danh xưng huy hoàng tổng đốc thành Braune, đang vào thành Bordeaux dưới một quang cảnh đáng buồn như vậy.
Trong khi đó, được bảo vệ bởi toán quân và cũng bởi thái độ bình tĩnh của mình, tên tù binh đã tiến đến gần lâu đài của chủ tịch Lalane và trong khi nhóm lính canh giữ cổng rào, y được đưa thẳng đến trước mặt quận chúa.
Cauvignac bình thản và kiêu hãnh bước vào gian phòng, nơi có mặt bà quận chúa, nhưng cần phải nói thêm rằng, dưới vỏ ngoài can đảm đó, tim y đang đập khá mạnh.
- Ông Cauvignac! - Lenet kêu lên.
- Ông Cauvignac tổng đốc thành Braune. - Bà quận chúa nói - À thưa ông, đây đúng là một hành động phản bội.
- Phu nhân nói gì kia ạ? - Cauvignac hỏi lại, y hiểu rằng đây là lúc hơn bao giờ hết cần huy động tất cả sự bình tĩnh cũng như trí thông minh của mình - Hình như phu nhân vừa nói đến tiếng phản bội?
- Phải thưa ông, phản bội chứ ông đến trình diện ta với danh nghĩa nào vậy?
- Với danh nghĩa tổng đốc thành Braune, thưa phu nhân.
- Ông cũng thấy rõ đó là một sự phản bội. Ai ký giấy ủy nhiệm của ông.
- Ngài De Mazarin.
- Phản bội! Ta nói vậy đấy. Ông là tổng đốc thành Braune, chính đội quân của ông đã giao nạp thành Vayres, chức tước kia là phần thưởng cho hành động ấy.
Nghe vậy, bộ mặt của Cauvignac tỏ ra vô cùng ngạc nhiên. Y nhìn chung quanh như để muốn biết là câu nói kia là dành cho ai, và khi buộc phải nhìn nhận rằng những câu buộc tội đó là nhằm vào mình, y buông thõng hai cánh tay dọc theo người và một cử chỉ đầy thất vọng.
- Đội quân của tôi giao nạp thành Vayres? - Y nói - Chính phu nhân lại trách móc tôi điều đó hay sao?
- Phải, thưa ông, chính ông giả tảng không biết, ông giả tảng kinh ngạc, phải, đúng là một kẻ đóng kịch đại tài, nhưng ta không để cho vẻ mặt cũng như lời nói của ông đánh lừa đâu, dù cho chúng có rất ăn khớp với nhau.
- Tôi không giả tảng giả tảng gì cả, thưa phu nhân. - Cauvignac trả lời - Làm sao phu nhân có thể đòi hỏi tôi biết chuyện gì xảy ra ở Vayres trong khi tôi chưa bao giờ đến đấy!
- Bằng mưu kế, thưa ông, với mưu kế của ông.
- Tôi không biết phải trả lời làm sao với những lời như vậy, thưa phu nhân, chỉ biết rằng phu nhân có vẻ không hài lòng với tôi... Xin phu nhân tha thứ cho thái độ thành thực của tôi, cho câu chống chế của tôi, bởi vì chính tôi mới là người phải phiền trách người.
- Ông phiền trách ta! - Bà quận chúa kêu lên trước một sự vô lễ đến như vậy.
- Đúng vậy, thưa phu nhân. - Cauvignac trả lời, chẳng tỏ vẻ gì là hoang mang - Theo lời hứa của phu nhân và của ông Lenet đây, tôi đã chiêu mộ một đội quân gồm toàn những con người anh dũng, tôi đã thương lượng với họ những thỏa ước như trong tất cả mọi cuộc thương lượng khác lấy danh dự làm chính. Và khi tôi đến nhận món tiền mà phu nhân đã hứa... chẳng bao nhiêu... ba mươi hay bốn mươi ngàn livres gì đó, không phải là dành cho tôi, xin nhớ rõ điều này, nhưng là dành cho các binh sĩ mà tôi đã tuyển giùm cho các hoàng thân, thì phu nhân lại từ chối, phải, từ chối! Xin cứ hỏi ông Lenet xem có đúng không?
- Đúng vậy! - Lenet nói - Khi ông đây đến hỏi, chúng ta không có tiền.
- Thế ông không thể đợi vài ngày được hay sao? Lòng trung thành của ông và của những người thuộc quyền ông chỉ là nhất thời thôi sao?
- Tôi đã chờ đợi hết thời hạn mà chính ngài De La Rochefoucauld đề ra, thưa phu nhân, nghĩa là tám ngày. Sau tám ngày đó, tôi lại đến trình diện, lần này thì từ chối thẳng, lần này nữa xin cứ hỏi lại ông Lenet.
Bà quận chúa quay về phía ông cố vấn, đôi môi mím chặt, mắt tóe lửa dưới hai hàng lông mày cau lại.
- Tiếc thay! - Lenet nói - Tôi buộc phải công nhận điều ông đây vừa nói là hoàn toàn đúng sự thật.
Cauvignac chiến thắng ưỡn người lên.
- Đấy, thưa phu nhân - Y nói tiếp - một tên xảo quyệt sẽ hành động như thế nào trong hoàn cảnh đó? Hắn sẽ đến bán mình cùng với cả đội quân cho hoàng hậu. Còn tôi, tôi rất ghét tính cách xảo quyệt, tôi đã trả tự do cho đội quân của tôi, và khi chỉ còn lại một mình trong cảnh trung lập hoàn toàn, tôi hành động như một nhà hiền triết đã căn dặn khi đứng trước sự hoài nghi, tôi không theo về một phe nào cả.
- Nhưng còn người của ông, người của ông thì sao?
Bà quận chúa giận dữ kêu lên.
- Thưa phu nhân - Cauvignac trả lời - bởi vì tôi chẳng phải là vua, cũng chẳng hoàng thân mà chỉ là một viên đội trưởng, vì tôi không có thần dân, cũng chẳng có cận thần, tôi chỉ có thể gọi lính của tôi, những người mà tôi trả công, thế nhưng vì lính của tôi, như ông Lenet đây vừa xác nhận, không được trả công, nên họ hoàn toàn tự do. Chính vì vậy mà có lẽ họ đã nổi dậy chống lại người chỉ huy mới. Biết làm sao được? Tôi xin thú thật là tôi không biết làm sao hơn.
- Còn ông, ông trả lời làm sao về việc ông theo về với nhà vua? Ông đã chán tỏ ra trung lập rồi hay sao?
- Không, thưa phu nhân, nhưng sự trung lập của tôi, dù có vô tội đến đâu đi nữa, cũng đã trở nên đáng ngờ trước mắt những kẻ cận thần của đức vua. Một buổi sáng đẹp trời, tôi đã bị bắt giữ lại tại quán Con Bê Vàng và bị dẫn đến trước mặt hoàng hậu.
- Và thế là ông đã thương lượng với bà ấy à?
- Thưa phu nhân - Cauvignac trả lời - một con người trọng nghĩa có những khe hở khá nhạy cảm và sự tế nhị khi ấy rất đau khổ, phe nhóm mà tôi muốn phục vụ với tất cả lòng nhiệt huyết và niềm tin của tuổi trẻ đã xua đuổi tôi. Tôi đến trước mặt hoàng hậu giữa hai tên lính sẵn sàng giết tôi, tôi chờ đợi nghe những câu trách móc, mắng chửi, một bản án tử hình. Bởi vì, dù sao tôi cũng đã có ý định phục vụ các hoàng thân, thế nhưng, trái với điều tôi e sợ, thay vì trừng phạt tôi bằng cách giam giữ, bắt nhốt hay đưa tôi lên máy chém, bà hoàng hậu vĩ đại đó đã nói với tôi:
"Hỡi con người phong nhã lạc loài kia, ta chỉ cần một tiếng để làm rơi đầu ngươi, nhưng ngươi thấy đó, ở đâh họ đã tỏ ra bạc bẽo với ngươi, còn ở đây người ta sẽ trọng đãi ngươi. Nhân danh thánh Anne, vị quan thầy của ta, từ đây về sau ngươi sẽ là kẻ cận thần của ta. Này các ông, bà ấy lại nói với mấy người lính đang canh giữ tôi, hãy tôn trọng vị sĩ quan này bởi vì ta rất ngưỡng mộ công trạng của y và ta sẽ đặt y làm chỉ huy của các ông. Còn ông, bà lại nói thêm với tôi, ta sẽ đặt ông làm tổng đốc thành Braune, đấy là cách trả thù của một bà hoàng hậu nước Pháp".
- Vậy tôi phải trả lời làm sao đây? - Cauvignac trở lại với giọng nói và cử chỉ bình thường của mình, sau khi đã nhại lại một cách hài hước, nửa đa cảm lời nói và cử chỉ của Anne D Autriche... Chẳng có gì cả. Những hoài vọng thân thiết nhất của tôi bị tổn thương, lòng tận tụy vô tư mà tôi đã đem đến đặt dưới chân phu nhân bị tổn thương.
Những câu nói ấy được thốt ra với một giọng bi thảm và một cử chỉ oai hùng đã có tác dụng đến những người có mặt ở đấy. Cauvignac nhận ra chiến thắng của mình khi thấy bà quận chúa mặt tái đi vì giận dữ.
- Nhưng, thưa ông, bây giờ thì ông trung thành với ai chứ? - Bà hỏi.
- Với những ai biết nhận thức tánh cách tế nhị trong hành vi của tôi.
- Được lắm, bây giờ ông là tù binh của tôi.
- Thưa phu nhân, tôi rất lấy làm hân hạnh, nhưng tôi hy vọng rằng phu nhân sẽ đối xử với tôi như một người quý tộc. Tôi là tù binh của phu nhân, thật vậy, nhưng chưa bao giờ chiến đấu chống lại phu nhân. Tôi đang đi tới nhiệm sở cùng với hành trang của mình thì bị rơi vào tay những binh sĩ của phu nhân. Tôi chưa hề có một giây phút nào nghĩ đến việc che giấu hành tung cũng như ý nghĩ của mình. Vậy tôi xin nhắc lại là tôi đòi hỏi được đối xử không chỉ như một nhà quý tộc mà còn như là một sĩ quan cao cấp.
- Ông sẽ được thỏa nguyện, thưa ông. - Quận chúa nói - Thành phố này sẽ là nhà tù của ông, có điều ông sẽ phải lấy danh dự mà thề rằng ông không tìm cách trốn ra khỏi đây.
- Thưa phu nhân, tôi xin thề như phu nhân đã đòi hỏi. - Cauvignac đưa tay lên và long trọng thề sẽ không bao giờ rời khỏi thành phố một khi quận chúa phu nhân chưa xóa bỏ lời thề đó.
- Bây giờ thì ông hãy lui ra. - Bà nói - Chúng ta chỉ tin vào lòng trung thực của một nhà quý tộc và danh dự của người lính.
Cauvignac không để nói đến lần thứ hai, y cúi chào và lui ra, nhưng cũng vừa kịp để nhìn thấy một cử chỉ của viên cố vấn có ý nói.
- Thưa phu nhân, y có lý và chúng ta đã nghĩ sai, dod là cái giá phải trả khi tỏ ra keo kiệt trong chính trị như vậy!
Vấn đề là Lenet, kẻ tán thưởng vô tư mọi công trạng, đã nhận ra con người khôn khéo toàn diện trong Cauvignac và chính bởi vì ông không hề tin lấy một chút vào những lý lẽ xảo trá của y nên ông phải khâm phục phương pháp mà y xử dụng để thoát ra khỏi một trong những tình thế hiểm nghèo nhất.
Còn Cauvignac vừa đi xuống cầu thang, vừa nghĩ ngợi mông lung, và tự nhủ.
- Chà, vấn đề bây giờ là phải làm cách nào bán lại cho họ một trăm năm mươi người của ta lấy độ một trăm ngàn livres, điều này có thể lắm bởi vì anh chàng Ferguzon thông minh và ngay thẳng đã đòi hỏi được tự do cho mình cùng đám quân. Thế nào hôm nay hoặc ngày mai ta cũng tìm được dịp. Thôi bây giờ thì ta mới thấy là bị bắt như vậy dẫu sao cũng không đến nỗi là một điều tệ hại như thoạt đầu ta đã tưởng.
Bây giờ chúng ta hãy lùi lại phía sau một bước và chuyển sự chú ý của độc giả đến những biến cố xảy ra ở Vayres mà họ chưa được biết đầy đủ.
Sau những đợt tấn công mỗi lúc một thêm khủng khiếp và đã làm cho đội quân hoàng gia mất khá nhiều quân, những vòng tường thành bên ngoài đã bị chiếm, nhưng những kẻ cố thủ anh dũng, sau khi đã chống trả quyết liệt từng tấc đất một và để lại trên mặt đất đầy những xác chết, đã rút vào thành và cố thủ ở đấy. Thế nhưng ông De La Meilleraye không giấu giếm rằng nếu ông đã để mất sáu trăm người chỉ để chiếm được có một bức tường bên ngoài bằng đất nện, thì ông sẵn sàng hy sinh sáu lần số quân nhiều hơn để chiếm cho bằng được một thành lũy với những pháo đài kiên cố và được canh giữ bởi người mà ông đã được dịp tán thưởng tài chiến thuật và lòng dũng cảm.
Mọi người đã quyết định sẽ tổ chức một cuộc hãm thành đúng theo luật thì nhìn thấy đội tiền quân của công tước D Epernon, ông này đang dẫn quân đội của mình đến hợp lực cùng với đội quân của ông De La Meilleraye và như vậy sẽ tăng lực lượng của quân đội hoàng gia lên gấp đôi. Điều này thay đổi hẳn cục diện vấn đề. Với hai mươi bốn ngàn quân không làm nổi. Cuộc công thành đã được quyết định vào sáng hôm sau.
Khi nhìn thấy đoàn quân mới đến và những cảnh sắp đặt của họ, Richon hiểu rằng ý định của kẻ thù là sẽ thôi thúc ông không ngừng nghỉ, và đoán được rằng ngày mai sẽ có cuộc công thành, ông cho nhóm người của mình lại để hỏi ý kiến của họ, mặc dù rằng ông chẳng có lý do gì để nghi ngờ lòng trung thành của họ, sau khi được chứng kiến họ đã phụ với ông vào việc giữ thành như thế nào.
Bởi vậy, ông không khỏi kinh ngạc khi thấy thái độ mới của đội quân trú phòng. Họ ném một ánh mắt lo âu và u tối về phía quân đội hoàng gia, và những tiếng thì thầm nho nhỏ nổi lên khắp nơi.
Richon không muốn trong hàng ngũ của mình có những chuyện thiếu nghiêm túc nhất là những dịp như vậy.
- Kẻ nào đang nói gì đó? - Ông nói và quay về phía có tiếng thì thầm nổi lên rõ ràng nhất.
- Tôi! - Một tên quân bạo gan hơn cả lên tiếng.
- Mi?
- Phải, tôi!
- Vậy hãy đến đây, và trả lời ta xem.
Tên quân ra khỏi hàng và đến gần vị chỉ huy.
- Ngươi thiếu thốn gì mà lại than vãn như vậy? - Richon khoanh hai tay lại trước ngực nói và nhìn thẳng vào mắt hắn.
- Tôi thiếu thốn thứ gì ư?
- Phải, mi còn cần gì nữa? Mi đã lãnh phần bánh chưa?
- Rồi, thưa chỉ huy.
- Đã lãnh phần thịt chưa?
- Rồi, thưa chỉ huy.
- Phần rượu?
- Rồi, thưa chỉ huy.
- Mi không có chỗ nghỉ ngơi hay sao?
- Không.
- Vậy thì nói đi: Mi còn đòi hỏi điều gì nữa? Mi có muốn gì? Mi lẩm bẩm như vậy là vì sao?
- Là vì chúng tôi chiến đấu chống lại đức vua của chúng tôi, đối với một chiến sĩ Pháp, điều đó không thể chấp nhận được.
- Như vậy mi muốn phục vụ đức vua?
- Đúng vậy.
- Mi muốn về với vua của mi chứ?
- Phải! - Tên quân nói, tưởng rằng qua vẻ bình thản của Richon, vấn đề sẽ kết thúc một cách giản dị là loại y ra khỏi hàng ngũ quân đội của hoàng thân.
- Được lắm. - Richon nói và nắm lấy cổ áo của tên quân - Nhưng vì đã đóng cửa thành rồi nên mi chỉ còn có một con đường này thôi.
- Đường nào? - Tên quân hoảng sợ hỏi.
- Đây! - Richon nói và đưa cánh tay hộ pháp của mình lên, nhấc bổng hắn và ném qua tường thành.
Tên quân hét lên một tiếng, may mà hắn rơi vào hào đầy nước.
Sau hành động quyết liệt đó là một cảnh thinh lặng hoàn toàn. Richon tưởng rằng đã dẹp được ý tưởng phản kháng và giống như một con bạc chơi nước liều, ông quay về phía người của mình.
- Bây giờ, ai muốn theo nhà vua thì cứ nói, ta sẽ cho những kẻ đó ra khỏi đây như ý hắn muốn.
Khoảng một trăm tên la lên:
- Phải, phải, chúng tôi thề là những người trung thành với đức vua và chúng tôi muốn ra khỏi đây!...
- À! À! - Richon nói, hiểu rằng đây không phải là những ý kiến riêng lẻ mà là một cuộc nổi dậy toàn diện đang bắt đầu hình thành - À! Đây lại là một chuyện khác, ta tưởng rằng chỉ phải đối phó với tên ương ngạnh, bây giờ thì ta mới rõ là phải đối đầu với năm trăm tên hèn nhát.
Richon đã sai khi lên án chung như vậy, chỉ có khoảng một trăm tên nói thôi, những người còn lại đều im lặng nhưng vì họ bị vơ đũa trong câu kết tội của Richon nên đến phiên họ cũng lẩm bẩm.
- Nào! - Richon bảo - Không nên nói cùng một lúc như vậy, nếu ở đây có một viên sĩ quan muốn phản bội lời thề thì hãy ra thay mặt tất cả mà lên tiếng, người đó có thể tự do nói.
Thế là Ferguzon bước một bước ra khỏi hàng ngũ và chào viên chỉ huy một cách hết sức là lịch sự.
- Thưa chỉ huy! - Y nói - Ông đã được biết ý nguyện của đội quân, ông chống lại hoàng thượng, đức vua của chúng tôi, thế nhưng phần lớn trong chúng tôi không được biết khi chiêu mộ, rằng chúng tôi chiến đấu chống một kẻ thù như vậy. Một trong những kẻ thù dũng cảm có mặt ở đây, bị ép uổng trong chính kiến của mình, rất có thể đang giữa trận chiến, lầm lẫn hướng súng của mình và cho ông một viên đạn vào đầu. Nhưng chúng tôi là những chiến sĩ thực sự chứ không phải là một tên hèn nhát như ông vừa nhầm lẫn mà nói ra. Vậy đây là ý kiến của tôi cùng các bạn hữu của tôi mà tôi xin được trình bày hết sức là lễ độ: Hãy cho chúng tôi về với vua của chúng tôi.
Bài diễn văn được đón tiếp với những tiếng hò reo nổi lên khắp nơi, chứng tỏ rằng ý kiến của viên trung úy nếu không phải là của tất cả đội quân phòng thủ thì cũng là của một số đông. Richon hiểu rằng mình đã thua.
- Ta không thể nào chống cự một mình ta. - Ông nói - Và ta cũng không muốn đầu hàng, vì chiến sĩ của ta đã rời bỏ ta, vậy ai đó hãy đứng ra mà điều đình tùy theo ý mình, nhưng kẻ đó không phải là ta. Miễn là người còn trung thành với ta được khỏi tội, đó là tất cả những gì mà ta mong muốn. Vậy ai sẽ là người đứng ra điều đình?
- Tôi xin lãnh trách nhiệm, thưa chỉ huy, nếu ông bằng lòng và nếu bạn hữu của tôi tin tưởng vào tôi.
- Phải, phải lắm, trung úy Ferguzon! Trung úy Ferguzon! - Năm trăm cổ họng cùng la to, trong đó có thể nhận ra tiếng của Barrabas và Carrotel.
- Vậy ông sẽ nhận lãnh việc đó! - Richon nói - Ông hoàn toàn tự do ra vào Vayres tùy ý ông.
- Chỉ huy có cần dặn dò gì thêm không? - Ferguzon hỏi.
- Tự do cho quân lính của ta.
- Còn với ông?
- Không gì cả.
Một thái độ quên mình như vậy lẽ ra đã làm cho những kẻ lầm lạc phải hồi tâm, nhưng họ không chỉ lầm lạc, họ đã bị mua chuộc.
- Phải, phải, tự do cho chúng tôi. - Họ kêu lên.
- Xin chỉ huy yên tâm. - Ferguzon nói - Tôi sẽ không quên ông trong bản điều đình.
Richon buồn bã mỉm cười, nhún vai, trở về chỗ ở của mình và đóng cửa phòng lại.
Ferguzon liền qua quân đội bên kia. Thế nhưng ông De La Meilleraye không muốn làm gì khi chưa có lệnh của hoàng hậu, nhưng hoàng hậu đã rời ngôi nhà nhỏ của Nanon để, như chính miệng bà nói, khỏi phải chứng kiến cảnh nhục nhã của quân đội, và rời đến tòa thị sảnh của thành phố Libourne.
Bởi vậy, ông giao cho hai tên lính canh giữ Ferguzon, còn mình lên ngựa và chạy đến Libourne. Ông trông thấy ngài De Mazarin và thông báo tin mừng với ông này, nhưng ngay lời nói đầu tiên của vị thống chế, vị hồng y đã chặn ông lại với nụ cười quen thuộc của mình.
- Chúng ta đã biết điều đó rồi, thưa ngài thống chế, và vấn đề đã được thu xếp từ tối hôm qua. Ông hãy điều đình với viên trung úy Ferguzon, nhưng với Richon thì ông chỉ hứa miệng thôi.
- Sao? Tại sao lại chỉ hứa miệng? - Viên thống chế hỏi - Nhưng khi tôi đã nói ra rồi thì nó cũng đánh giá bằng một bản văn tự chứ?
- Cứ làm như tôi nói đi, ngài thống chế, tôi đã nhận được từ đức thánh cha những sự khoan dung đặc biệt cho tôi được phép giải lời hứa của bất kỳ ai.
- Có thể lắm, nhưng những sự khoan dung đó đâu có ăn nhập gì đến các vị thống chế của nước Pháp.
Mazarin mỉm cười và ra hiệu cho vị thống chế rằng ông có thể trở về trại quân.
Viên thống chế làu bàu quay trở về, giao cho Ferguzon một bản ân xá cho y và quân lính, còn với Richon, ông chỉ hứa miệng.
Ferguzon trở về thành thông báo với Richon những gì đã xảy ra và cả lời hứa suông của ngài thống chế. Hai giờ sau, khi Richon vừa trông thấy qua cửa sổ phòng mình đoàn viện binh do Ravailly chỉ huy, thì người ta vào phòng ông và bắt ông theo lệnh của hoàng hậu.
Gương mặt của người chỉ huy dũng cảm lộ vẻ hài lòng. Nếu ông tự do, phu nhân De Condé có thể nghi ngờ ông đã phản bội, còn bị bắt thì cảnh giam giữ sẽ minh chứng cho ông.
Chính với niềm hy vọng đó, mà ông đã không bỏ đi.
Thế nhưng người ta không chỉ lấy kiếm của ông, như ông thoạt nghĩ, mà sau đó bốn người, đang đứng đợi sẵn ngoài cửa sổ, đổ xô đến và trói giật tay ông ra sau lưng.
Đối lại cách xử sự tàn bạo đó, Richon chỉ có một thái độ bình thản và nhẫn nhục. Richon được dẫn đến Libourne và đưa đến trình diện trước hoàng hậu, bà nhìn ông với con mắt thật cao ngạo, còn đức vua thì nhìn ông đầy hung dữ, và ngài Mazarin thì bảo ông.
- Ông chơi canh bạc lớn đấy, ông Richon.
- Và tôi đã thua, phải không thưa đức ông? Bây giờ vấn đề là biết chúng ta đã đặt cược cái gì?
- Tôi e rằng ông đã ném đầu mình ra mà đặt cược đấy. - Mazarin nói.
- Hãy nói với ông D Epernon là đức vua muốn gặp ông ấy. - Hoàng hậu nói - Còn người này sẽ ở đây và chờ bản án dành cho hắn.
Và bà nắm tay vị vua trẻ bước ra ngoài, với một điệu bộ khinh miệt kiêu kỳ, theo sau là ngài Mazarin cùng đám cận thần.
Đúng là ngài D Epernon đến đã được một giờ rồi, nhưng sự thăm viếng đầu tiên của ông là dành cho Nanon. Ông đã được biết Canolles phòng thủ Saint - Georges kiên cường, và là một người luôn tin tưởng vào người tình của mình, nên ông đã khen ngợi nàng về hành động dũng cảm của ông anh yêu quý một người mà theo như ông thú nhận một cách thật thà, có một bề ngoài chẳng lấy gì làm tài ba và cao thượng đến như vậy.
Nanon đang bận tâm đến một điều khác để còn nghĩ đến chuyện cười thầm về điều hiểu lầm kia. Vấn đề bây giờ không chỉ liên quan đến hạnh phúc của nàng mà còn là tự do cho người yêu. Nanon đang yêu Canolles đến mức mù quáng để tin vào một hành động dối trá của chàng, dù rằng đôi khi ý nghĩ ấy cũng thoáng qua đầu óc nàng. Khi chàng quan tâm lo lắng đến việc đưa nàng ra khỏi thành, nàng chỉ cho đó là một sự săn sóc đầy thương yêu, nàng tin chàng đã bị bắt giam giữ, nàng chỉ còn biết khóc và mong chờ đến lúc nàng có thể, nhờ ông D Epernon, giải thoát cho chàng.
Bởi vậy, sau mười lá thư gởi cho ngài công tước yêu dấu, nàng đã dùng hết quyền lực của mình hối thúc ông quay về.
Cuối cùng, ông đã trở về, và Nanon trình lên ông lời khẩn nguyện của mình, xin ông cứu thoát người anh yêu quý càng sớm càng tốt khỏi tay kẻ thù, hoặc nói đúng hơn là khỏi tay phu nhân De Cambes, bởi vì nàng tin rằng thực sự Canolles không bị nguy hiểm nào hơn là ngày càng trở nên say đắm nữ tử tước. Hiểm nguy đó, đối với Nanon là hiểm nguy hàng đầu. Và nàng chắp hai taylại cầu xin ngài D Epernon.
- Vừa đúng lúc. - Ngài công tước trả lời - Ta mới được tin rằng tổng đốc thành Vayres đã bị bắt giữ. Được lắm! Chúng ta sẽ đổi y với anh Canolles của nàng.
- Ôi! Đây là một ân huệ bởi trời! - Nanon kêu lên.
- Em yêu quý anh trai đến thế nào Nanon?
- Hơn cả cuộc đời của em nữa.
- Thật chẳng hiểu tại sao trước kia em không nói cho ta biết, cho đến ngày mà ta đã ngu ngốc đi...
- Như vậy, rồi sao, thưa đức ông?... - Nanon cắt ngang.
- Như vậy, ta sẽ trao trả tổng đốc thành Vayres cho phu nhân De Condé, họ sẽ trả Canolles lại cho chúng ta, trong chiến tranh chuyện này vẫn thường xảy ra, chỉ giản dị là một sự trao đổi.
- Này, nhưng mà có khi phu nhân De Condé đánh giá Canolles cao hơn một sĩ quan thường thì sao?
- Nếu vậy, thì thay vì một tên sĩ quan, chúng ta sẽ trả lại cho bà ấy hai, hoặc ba, người ta sẽ thu xếp sao cho nàng được hài lòng, hiểu không người đẹp của ta? Và khi anh chàng chỉ huy Saint-Georges trở về Libourne, chúng ta sẽ ăn mừng anh ta.
Nanon không cảm thấy vui vẻ gì. Chiếm lại được Canolles đấy là giấc mơ nóng bỏng nhất của cuộc sống hiện tại. Nhưng ngài D Epernon sẽ nói gì đây khi ngài thấy rằng không phải là một Canolles mà ngài đã biết mặt, điều này thì nàng rất lo. Một khi Canolles trở về, nàng sẽ bảo đây là tình nhân của nàng, nàng sẽ nói trước mặt mọi người, và sẽ nói thật lớn!
Mọi việc mới đến đây thì người liên lạc của hoàng hậu bước vào.
- Đấy, Nanon yêu quý, thật vừa đúng lúc, ta sẽ đến gặp hoàng hậu và sẽ mang về cho em văn bản trao đổi.
- Như vậy anh trai của em sẽ có mặt ở đây?...
- Có lẽ ngày mai. - Ngài công tước nói.
- Thế à! - Nanon kêu lên - Xin ngài đừng chậm trễ một giây nào cả. Ôi! Ngày mai, ngày mai, cầu cho được như vậy.
- Một con người tốt bụng. - Ngài công tước lẩm bẩm khi bước ra ngoài.
Ngài D Epernon bước vào phòng hoàng hậu khi bà đang giận dữ vô cùng và vì vậy, vốn là người hào hoa đã quen với nụ cười của bà, ông lại được đón tiếp như một tên dân giả thành Bordeaux nổi loạn.
Ngài D Epernon kinh ngạc nhì hoàng hậu, bà không đáp lại lời chào của ông, và mày cau lại, bà nhìn ông với tất cả uy quyền vương giả của mình.
- À! À! Ông đó ư, ông công tước? - Cuối cùng bà nói sau một hồi lâu im lặng - Hãy đến gần đây để tôi có lời khen ông về cách ông bổ nhiệm người của ông.
- Tâu hoàng hậu, tôi đã làm gì kia? - Ngài công tước hỏi, hoàn toàn ngạc nhiên - Có chuyện gì xảy ra vậy?
- Vấn đề là ông đã bổ nhiệm lầm tổng đốc thành Vayres, một kẻ đã nổ súng thần công vào đức vua, có vậy thôi.
- Tôi ư, thưa hoàng hậu! - Ngài công tước kêu lên - Chắc chắn là người đã lầm lẫn rồi, không phải tôi đã bổ nhiệm tổng đốc thành Vayres. Dẫu sao thì, tôi cũng không được biết điều này.
Ngài D Epernon lấy lại bình tĩnh, bởi vì lương tâm đang trách móc ông đã không tự mình bổ nhiệm.
- À! Lại như vậy nữa sao! - Hoàng hậu nói - Có lẽ ông Richon đã không do ông bổ nhiệm à?
Ngài công tước, vốn biết tài năng của Nanon trong việc chọn lựa người nào vào chức vụ, nên liền lấy lại bình tĩnh.
- Tôi không nhớ là đã bổ nhiệm ông Richon. - Ông nói - Nhưng nếu có chuyện đó thì Richon phải là một người trung thành với đức vua.
- Hừ! Ông nói Richon là một người trung thành của đức vua, trung thành mà chưa được ba ngày, đã giết của ta mất năm trăm người.
- Tâu hoàng hậu. - Ngài công tước lo lắng nói - Nếu có chuyện đó, tôi xin thú nhận rằng tôi đã có lỗi. Nhưng trước khi xét xử tôi, xin hãy để tôi xác minh được điều này.
Hoàng hậu làm một cử chỉ để giữ công tước lại, nhưng sau đó bà nghĩ lại và để ông đi.
- Được, cứ đi đi! - Bà nói - Và khi ông mang lại chứng cớ của ông thì ta sẽ đưa ra chứng cớ của ta.
Ngài D Epernon bước ra ngoài và chạy không nghỉ đến nhà Nanon.
- Sao? - Nàng nói - Ngài đã đem về cho em văn bản trao đổi đấy ư?
- À, phải lắm! Đúng là chuyện đó. - Ngài công tước trả lời - Hoàng hậu đang giận dữ đấy.
- Tại sao ngài lại giận dữ?
- Bởi vì em hoặc là ta đã bổ nhiệm ông Richo làm tổng đốc thành Vayres và viên tổng đốc này hình như đã giết mất của chúng ta năm trăm binh lính.
- Richon! - Nanon lặp lại - Em không biết người đó.
- Cả tôi cũng vậy.
- Nếu vậy, ngài cứ nói thẳng với hoàng hậu rằng ngài lầm rồi.
- Nhưng biết đâu chính nàng lại là kẻ lầm lẫn?
- Hãy khoan đã, em không muốn làm một điều gì đáng phải chê trách, để em coi lại.
Và Nanon trở vào phòng làm việc của mình, xem lại sổ sách, không có tên Richon.
- Ngài có thể về thông báo lại với hoàng hậu rằng ngài đã lầm lẫn. - Nanon bảo với ngài công tước.
Ngài công tước lại chạy vội đến tòa thị sảnh.
- Tâu hoàng hậu! - Ông kiêu hãnh thưa với bà - Tôi hoàn toàn vô tội trước điều mà người ta gán cho tôi. Lệnh bổ nhiệm Richon là do các cận thần của người ta đưa ra.
- Thế cận thần của ta ký tên D Epernon hay sao?
- Có chuyện như vậy à?
- Có thể lắm bởi vì chữ ký đó nằm dưới lệnh bổ nhiệm của ông Richon.
- Không thể được, thưa hoàng hậu. - Ông công tước trả lời, với một giọng yếu đi của một người đã bắt đầu thiếu tự tin.
Hoàng hậu nhún vai.
- Không thể được? - Bà nói - Đây, đọc đi!
Và bà lấy trên bàn một tờ bổ nhiệm thư trao cho ông.
Ngài công tước đỡ lấy, đọc vội vã, xem xét từng nếp gấp của tờ giấy, từng chữ, và tỏ ra sửng sốt, một kỷ niệm khủng khiếp trở lại tâm trí ông.
- Tôi có thể gặp ông Richon đó được không ạ? - Ông hỏi.
- Được thôi. - Hoàng hậu nói - Ta đã bảo ở lại nơi phòng bên để sẵn sàng hầu ông.
Rồi quay lại những người lính gác đang chờ lệnh nơi cửa.
- Hãy dẫn tên khốn kiếp ấy vào đây. - Bà nói.
Lính gác trở ra và một lát sau, Richon, tay trói quặt sau lưng, được dẫn vào. Ngài công tước bước đến và nhìn đăm đăm vào người tù binh, Richon chống đỡ cái nhìn đó với vẻ nghiêm nghị thường lệ của mình. Và vì trên đầu ông đang đội nón, một tên lính gác đưa tay hất cái nón rớt xuống đất.
Viên tổng đốc thành Vayres không tỏ thái độ gì trước hành động láo xước đó cả.
- Hãy khoác lên vai y một chiếc áo choàng, và cho y đeo mặt nạ vào. - Ngài công tước nói - Và hãy lấy cho tôi một cây nến.
Lính gác tuân theo hai lệnh đầu. Hoàng hậu kinh ngạc trước những sự chuẩn bị đó. Ngài công tước đi vòng quanh Richon, nhìn ông hết sức chăm chú, cố gắng nhớ lại mọi kỷ niệm cũ và hình như vẫn còn nghi ngờ.
- Hãy đưa cho tôi một cây nến. - Ông nói.
Cây nến được đem đến. Ngài công tước đưa tờ bổ nhiệm thư đến gần ánh sáng, và do sức nóng của ngọn lửa, một hình thập tự hiện lên bên dưới chữ ký nhờ một thứ mực hóa học.
Nhìn thấy dấu hiệu đó, trán của vị công tước dãn ra, và ông kêu lên:
- Tâu hoàng hậu, đúng là tờ bổ nhiệm này đã do tôi ký, nhưng không phải là cho ông Richon hoặc bất cứ ai khác, trên này đã dùng một cái bẫy để cướp nó của tôi. Tuy nhiên, trước khi trao tờ khống chỉ này, tôi đã làm một dấu hiệu riêng như người có thể nhìn thấy đây, đây là một bằng chứng tố cáo tên tội phạm. Xin hãy nhìn đây.
Hoàng hậu giật lấy tờ giấy và nhìn vào đó trong khi ngài D Epernon đưa ngón tay chỉ dấu thập tự.
- Tôi không hiểu gì về lời ngài tố cáo tôi. - Richon chỉ nói vậy.
- Sao? - Ngài công tước kêu lên - Ngươi không phải là tên mang mặt nạ mà đã giao tờ giấy trên sông Dordogne đó sao?
- Chưa bao giờ tôi được dịp tiếp xúc với ông trước ngày hôm nay, chưa bao giờ mang mặt nạ tại dòng sông Dordogne. - Richon lạnh lùng nói.
- Nếu không phải là ngươi, thì là một kẻ đã được ngươi cử đến.
- Tôi không được lợi lộc gì đâu khi giấu sự thật cả. - Richon vẫn nói với một giọng bình tĩnh - Tờ bổ nhiệm mà ông đang cầm, thưa công tước, là do phu nhân Condé trao cho tôi, chính từ tay của ngài De La Rochefoucauld, tên tôi đã được điền vào đó do tay ông Lenet, mà có lẽ ngày cũng biết nét chữ. Còn việc bằng cách nào mà tờ giấy lọt vào tay phu nhân De Condé. Làm sao mà ngài De La Rochefoucauld có được nó thì tôi hoàn toàn không được biết, mà tôi cũng không quan tâm đến.
- À, ông cho là như vậy à? - Ông công tước nói với một giọng diễu cợt.
Và đến bên hoàng hậu, ông kể nhỏ vào tai bà câu chuyện dài dòng, mà bà chăm chú lắng nghe: sự tố giác của Cauvignac và cuộc gặp gỡ trên sông Dordogne, và vì hoàng hậu là phụ nữ nên hoàn toàn thông cảm với lòng ghen tuông của ông.
Và khi ông đã kể xong.
- Đây là một hành động bỉ ổi ti tiện cộng với tội phản nghịch. - Bà nói - Có vậy thôi, kẻ nào đã không do dự khi chống lại đức vua của mình thì có ngần ngại gì khi bán rẻ bí mật của một người phụ nữ.
"Bọn họ nói cái quái gì vậy!" Richon lẩm bẩm, vừa cau mày, bởi vì không thể nghe toàn bộ để hiểu được câu chuyện, ông cũng nghe khá đủ để đoán được rằng danh dự của mình đã bị xúc phạm, hơn nữa hai cặp mắt nảy lửa của hoàng hậu và của ngài D Epernon chẳng hứa hẹn điều gì tốt lành, và dù có dũng cảm đến đâu, hai vẻ mặt đầy đe dọa không phải là không làm cho ông lo lắng mặc dù khó đoán được qua bề ngoài bình tĩnh kia, trong bụng ông đang nghĩ gì.
- Phải đem y ra xử. - Hoàng hậu nói - Hãy cho nhóm họp tòa án quân sự, ông D Epernon, ông sẽ chủ trì cuộc xử án, vậy hãy mau chọn những người phụ tá đi.
- Tâu hoàng hậu! - Richon nói - Không cần phải họp tòa án quân sự, không cần phải xử án. Tôi là tù binh danh dự của ngài De La Meilleraye, tôi là tù binh tự nguyện, và bằng chứng là tôi có thể bỏ chạy khỏi Vayres cùng với binh sĩ của tôi thế nhưng tôi đã không làm như vậy.
- Ta không hiểu gì về những chuyện đó. - Hoàng hậu nói và đứng dậy ra khỏi phòng - Nếu ngươi có những lý lẽ tốt, thì hãy đưa ra trước các vị quan tòa đi. Này công tước, cho xử trong phòng này được chứ?
- Vâng, thưa hoàng hậu. - Ông này trả lời, và liền đó ông ta chọn mười hai viên sĩ quan để thành lập một tòa án.
Richon trả lời đầy đủ.
- Ông bị buộc tội phản nghịch vì đã bắn thần công vào binh sĩ của đức vua. - Viên thơ lại nói - Ông có thú nhận mình đã phạm tội đó không?
- Chối từ là chối điều hiển nhiên, vâng, thưa ông tôi đã bắn vào binh sĩ của nhà vua.
- Ông lấy quyền gì chứ?
- Đó là quyền chiến tranh thôi, trong một trường hợp tương tự ngài De Contim, ngài De Beaufort, ngài D Elboeuf và tất cả mọi người đều sử dụng đến quyền đó.
- Quyền đó không có thưa ông, bởi vì đó chẳng qua là một hành động nổi loạn.
- Thế nhưng viên trung úy của tôi đã sử dụng quyền hạn đó để ra đầu hàng. Tôi xin nêu lên hành động đầu hàng này.
- Đầu hàng! - Ngài D Epernon mỉa mai nói - Đầu hàng! Một người như ông lại dám thương lượng với một thống chế nước Pháp hay sao?
- Tại sao không? - Richon nói - Bởi vì chính viên thống chế ấy đã điều đình với tôi.
- Vậy hãy đưa văn bản đầu hàng ra đây cho mọi người có thể chứng thực giá trị của nó.
- Chúng tôi chỉ thương lượng bằng lời thôi.
- Hãy đưa người chứng ra.
- Tôi chỉ có một người chứng.
- Ai?
- Chính ngài thống chế.
- Hãy cho gọi thống chế đến. - Ngài công tước nói.
- Vô ích. - Hoàng hậu mở cánh cửa nơi mình đang ngồi và nói - Ông thống chế lên đường đã được hai tiếng đồng hồ rồi, ông ấy đang tiến về Bordeaux với đội quân của chúng ta.
Rồi bà đóng cửa lại.
Sự xuất hiện đó làm cho mọi người lạnh gáy, bởi vì nó buộc các ngài quan tòa phải kết án Richon. Người tù binh mỉm cười chua chát:
- À! - Ông nói - Đây là danh dự mà ngài De La Meilleraye đặt vào lời nói của mình! Ông nói đúng lắm, thưa ông. - Richon quay về phía ngài D Epernon nói tiếp - Tôi đã dại dột mà đi thương lượng với một viên thống chế của nước Pháp.
Kể từ khi đó, Richon giam mình trong một thái độ im lặng hoàn toàn, và dù có hỏi ông câu gì đi nữa, ông cũng không trả lời.
Điều này khiến cho cuộc xử án trở nên đơn giản hơn, và những thủ tục còn lại kéo dài không đến một giờ đồng hồ. Người ta chẳng viết gì bao nhiêu và nói còn ít hơn. Viên thư lại đề nghị kết án tử hình, và sau một dấu hiệu của ngài D Epernon, tất cả hội đồng xử án cùng đồng ý với án tử hình.
Richon nghe bản luận án đó tưởng chừng ông chỉ là một khán giả và vẫn thản nhiên và câm lặng, ông bị giao ngay cho viên pháp quan của quân đội.
Còn về phần ngài công tước D Epernon, ông qua gặp hoàng hậu, bà đang hết sức vui vẻ và mời ông dùng bữa tối với bà. Ngài D Epernon vội vã nhận lời, ông đã tưởng rằng mình bị thất sủng, và quay về báo với Nanon rằng ông vẫn được hoàng hậu tin tưởng và trọng dụng.
Ông thấy nàng đang ngồi trên một chiếc ghế dài, bên cửa sổ nhìn xuống quảng trường của Libourne.
- Sao! - Nàng nói - Ngài đã khám phá ra được điều gì chưa?
- Ta đã khám phá ra tất cả. - Ngài công tước nói.
- Thế à! - Nanon lo lắng nói.
- Phải, trời ạ! Em có nhớ lá thư tố giác em mà ta đã ngu ngốc mà tin vào không?
- Thì sao?
- Em còn nhớ tờ khống chỉ mà tên khốn kiếp đã đòi ta không?
- Có, rồi sao nữa?
- Tên khốn kiếp đó đang ở trong tay chúng ta, em à!
- Thế à! - Nanon hoảng sợ kêu lên, bởi vì nàng biết rằng kẻ đó là Cauvignac, và dù nàng không yêu thương gì ông anh cho lắm, nàng cũng không muốn thấy anh gặp tai họa, vả lại người anh đó có thể thoát khỏi cảnh khó khăn, phun ra một lô chuyện mà nàng muốn giữ trong vòng bí mật.
- Chính hắn, em à! - Ngài D Epernon tiếp tục nói, em có biết không, tên khốn đã dùng tờ khống chỉ đó phong mình làm tổng đốc thành Vayres, nhưng Vayres thất thủ và y đang ở trong tay ta.
Tất cả những chi tiết đó rất hợp với những mưu mô khôn khéo của Cauvignac khiến cho Nanon càng thêm lo âu.
- Còn tên đó... - Nàng nói với một giọng run run - Ngài làm gì với y?
- À, rồi nàng sẽ được chính mắt chứng kiến chúng ta sẽ làm gì hắn. Phải, vừa đúng lúc, em hãy vén màn lên, hoặc là cứ mở hẳn cửa sổ ra đi, hắn là kẻ thù của đức vua và chúng ta có thể nhìn cảnh hắn bị treo cổ.
- Treo cổ? - Nanon kêu lên - Đức ông nói gì kia chứ? Treo cổ tên đó à?
- Phải, kìa em, có thấy cái giá kia không, sợi dây và đám lính đang áp tải hắn đến đó không? À, kia là đức vua cũng ra cửa sổ để xem.
Trái tim của Nanon như muốn nhảy ra khỏi lồng ngực, nàng đã nhìn thấy rằng người được dẫn đến kia không phải là Cauvignac.
- Nhưng mà - Nanon kêu lên vừa nắm lấy tay của ngài công tước - kẻ khốn khổ này không phải là thủ phạm. Đây có thể là một chiến sĩ dũng cảm, một con người lương thiện, biết đâu ngài đang sắp sửa giết hại một người vô tội!
- Không đâu! Không đâu! Em lầm to rồi, hắn là một kẻ chuyên giả mạo và vu cáo. Vả lại, dù cho hắn chỉ là tổng đốc thành Vayres đi chăng nữa thì hắn cũng là một tên phản quốc, điều đó khá đủ rồi.
- Nhưng y lại không được lời hứa của ông De La Meilleraye hay sao?
- Hắn nói nhưng ta không tin.
- Vậy tại sao ngài thống chế lại không làm chứng trước tòa án về điều quan trọng đó?
- Ông ấy lên đường hai tiếng đồng hồ trước khi hắn được đưa ra trước tòa án.
- Ôi, lạy Chúa! Ôi, lạy Chúa! Ngài ơi, em có linh cảm rằng đây là một người vô tội. - Nanon kêu lên - Và cái chết của người đó sẽ mang tai họa đến cho chúng ta. Ôi, thưa ngài, ngài đã từng ban cho em ân huệ là đừng giết người đó.
- Không thể nào được em à, chính hoàng hậu đã kết án y và không ai có thể nói lại được gì cả.
Nanon thốt ra một tiếng thở dài chẳng khác gì tiếng rên rỉ.
Ngay khi đó Richon đã đến bên dưới nhà lồng chợ, vẫn bình thản và câm lặng, ông được dẫn đến cái giá có cột sợi dây, một cây thang đã được dựng sẵn. Richon bước lên cây thang với bước chân vững vàng, con mắt lạnh lùng thản nhiên của ông nhìn thẳng vào đám đông. Viên pháp quan quàng dây vào cổ ông, và một người đọc lớn tiếng bản án, rằng đức vua xử tử ông Richon về tội man trá, phản bội và lỗ mãng.
- Vào thời đại chúng ta - Richon nói - có lẽ nên là một tên lỗ mãng như ta còn là một thống chế nước Pháp.
Vừa nói xong mấy tiếng đó, chân ông hụt đi và thân thể ông lơ lửng trong khoảng không.
Cả đám đông vội vàng tản mát trong một mỗi kinh hoàng bất chợt và chẳng có một tiếng tung hô: "Vạn tuế đức vua!" nào vang lên, mặc dù mọi người đều thấy có đức vua và hoàng hậu đều đang ngự nơi cửa sổ. Nanon giấu mặt vào hai bàn tay, nép mình vào trong một góc phòng.
- Đấy! - Ngài D Epernon nói - Dù em có nghĩ sao đi nữa Nanon à, ta vẫn tin rằng cuộc hành hình này sẽ là cái gương cho mọi người, không biết đám dân Bordeaux sẽ hành động như thế nào khi thấy ta treo cổ một tên tổng đốc của chúng như vậy.
Khi nghĩ đến hành động trả thù có thể có của họ, Nanon há miệng ra để nói, nhưng nàng chỉ có thể kêu lên một tiếng khủng khiếp và đưa hai tay lên cao như để khẩn cầu cái chết của Richon sẽ không bị trả thù, và tưởng chừng như mọi sức lực đều mất cả, nàng ngã lăn ra sàn nhà.
- Kìa, kìa! - Ngài công tước kêu lên - Em làm sao vậy Nanon? Kìa hãy tỉnh dậy đi, ôi trời ơi, nàng bất tỉnh rồi thế mà mấy tên dân Agen ấy lại bảo là nàng lạnh lùng không biết cảm xúc là gì. Người hầu đâu, nhanh lên!
Và không thấy ai chạy đến sau tiếng gọi của mình, ngài công tước đành phải tự mình chạy tìm những thứ cần thiết. Đám người hầu có lẽ đang bận xem cảnh tượng đặc biệt không mất tiền mà đức vua đã rộng rãi ban cho họ.
Khi tấn bi kịch ở Libourne mà chúng ta đã được biết vừa hoàn tất, thì phu nhân De Cambes đang ngồi viết cho Canolles lá thư sau đây:
"Người yêu quý, thêm một lần chậm trễ nữa. Khi em toan nói ra tên ông với phu nhân quận chúa và xin bà chấp thuận mối lương duyên của chúng ta thì tin Vayres đầu hàng vừa đến và khiến em không thể nào nói thêm được nữa, nhưng em biết rằng ông đang đau khổ và em không đủ sức để chịu đựng cả nỗi đau của em cũng như của ông. Chiến thắng hoặc là những mặt trái của cuộc chiến cay nghiệt này có thể sẽ đưa chúng ta đi quá xa nếu như chúng ta không tìm cách vượt qua tình thế này... Ngày mai, hỡi người yêu quý, ngày mai, đến bảy giờ chiều, em sẽ là vợ của ông.
Đây là kế hoạch hành động mà xin ông hãy tuân theo, ông cần phải tuân theo mọi điểm.
Sau bữa trưa, ông sẽ đến chơi nhà phu nhân De Lalasne. Từ khi em giới thiệu ông với bà, bà rất quý ông. Mọi người sẽ chơi bài, ông hãy cùng chơi với họ, thế nhưng đừng theo về một phe nào lâu dài, chiều đến, hãy tách ra khỏi đám bạn của ông. Khi nào ông chỉ còn lại một mình, ông sẽ thấy có người liên lạc đến gần, sẽ gọi ông như có một công việc khẩn cấp nào đó. Dù cho đó là ai đi nữa, ông cũng cứ tin tưởng đi theo bởi vì đó là người của em, và nhiệm vụ của người đó là dẫn ông đến nơi em đang chờ.
Em muốn nói rằng nghi lễ sẽ được cử hành tại nhà thờ dòng Carmen, nơi em đã có bao nhiêu là kỷ niệm êm đềm, nhưng em chưa dám hy vọng, thế nhưng điều đó có thể được nếu người ta bằng lòng đóng cửa nhà thờ lại cho chúng ta.
Trong khi chờ đợi giây phút đó, hãy xử sự lá thư này như đã xử sự với bàn tay của em khi em quên rút về. Hôm nay em hẹn ngày mai, và ngày mai, lời hẹn ấy sẽ là mãi mãi!"
Canolles đang ở trong một tâm trạng âu sầu khi nhận được lá thư ấy, suốt cả ngày hôm qua và vả buổi sáng hôm ấy chàng không được nhìn thấy phu nhân De Cambes mặc dù chàng đi ngang qua dưới cửa sổ nhà nàng có đến mười lần. Thế là trong tâm hồn của chàng trai si tình này sinh phản ứng thường tình, chàng lên án tử tước phu nhân là đỏng đảnh, chàng nghi ngờ tình yêu của mình, không cố tình, nhưng chàng lại nhớ đến Nanon, tốt bụng, tận tụy, đầy nhiệt tình, luôn luôn đề cao cái tình yêu mà Claire hình như đã cho là một điều xấu hổ. Và chàng thở dài, trái tim đau khổ do dự giữa một mối tình thỏa mãn không thể nào tắt hẳn và một mối tình khao khát không thể nào thỏa mãn được. Lá thư của nàng tử tước đến quyết định phần thắng về nàng.
Canolles đọc đi đọc lại lá thư, như Claire đã tiên đoán, chàng hôn nó có đến hai mươi lần. Và càng suy nghĩ thật lâu, Canolles không thể nào tự giấu mình rằng mối tình chàng dành cho nàng tử tước đã trở nên vấn đề quan trọng nhất trong cuộc đời chàng. Với những người phụ nữ khác, tình cảm đó luôn luôn mang một dáng dấp khác và nhất là một kết cục khác. Canolles đã luôn đóng vai trò một kẻ may mắn, một kẻ thắng thế, và gần như vẫn dành cho mình cái quyền thiếu chung thủy. Trái lại, với phu nhân De Cambes, chính chàng lại cảm thấy mình lệ thuộc vào một quyền lực mạnh hơn mà chàng cũng không tìm cách chống lại, bởi vì chàng cảm thấy cảnh nô lệ của hôm nay đối với chàng nhẹ nhàng hơn cả quyền lực của mình trước kia. Và trong những khoảnh khắc nản chí khi chàng có những nghi ngờ về sự hiện diện của tình cảm nơi Claire, vào những giờ phút trái tim đau đớn như co lại với chính mình và cùng với ý nghĩ làm tăng thêm những đau khổ, chàng buộc phải thú nhận, rằng một năm trước đây chàng hoàn toàn không xứng đáng với tình yêu ấy và giờ đây mất tử tước phu nhân, đối với chàng sẽ là một tai họa không thể nào chịu đựng nổi.
Nhưng yêu nàng và được nàng yêu lại, chiếm được trái tim, tâm hồn, thân xác nàng, chiếm được nàng với tất cả tính độc lập của tương lai, bởi vì phu nhân tử tước cũng chẳng đòi hỏi chàng phải tuân theo chính kiến của nàng về chính trị, một tương lai hạnh phúc nhất, một sĩ quan giàu có nhất của quân đội đức vua, bởi vì tại sao lại bỏ qua vấn đề tiền bạc nhỉ? Của cải không làm hỏng gì cả, ở lại phục vụ đức vua nếu ngài ban thưởng xứng đáng cho lòng trung thành rời bỏ quân đội nếu theo như thường tình của các vị quân vương, ngài tỏ ra bạc bẽo, đấy phải chăng là một hạnh phúc vĩ đại nhất, đẹp đẽ nhất, một điều mà ngay cả trong những giấc mơ đẹp nhất chàng cũng không dám tưởng đến.
Nhưng còn Nanon?
A! Nanon! Nanon, đấy là một ân hận âm thầm nhưng ray rứt vẫn luôn ẩn náu trong tận cùng những tâm hồn cao thượng... Chỉ có những trái tim tầm thường mới gây nên những đau khổ mà chính mình lại không cảm thấy đau khổ đó. Nanon, nàng Nanon đáng thương! Nàng sẽ làm gì, sẽ nói gì, sẽ ra như thế nào một khi biết được tin khủng khiếp rằng người tình của nàng trở thành chồng của một kẻ khác?...
Than ôi, nàng sẽ không trả thù đâu, mặc dù nàng có trong tay mọi phương diện và đầy ý nghĩ làm cho Canolles đau đớn nhất... Ôi! Phải chi Nanon sẽ tìm cách trả thù, dù cho bằng một cách nào đó, thì kẻ bạc tình cũng chỉ nhìn thấy nơi nàng một kẻ thù và ít ra cũng sẽ dứt khỏi những mối ân hận.
Thế nhưng Nanon đã không trả lời lá thư mà chàng gửi nàng trong đó bảo nàng đừng viết cho chàng nữa, tại sao nàng lại nghe theo hoàn toàn mọi lời dặn dò của chàng như vậy nhỉ? Quả thật là, nếu muốn nàng đã tìm ra cách gửi cho chàng cả chục lá thư! Vậy mà Nanon không liên lạc với chàng! Ôi, phải chi Nanon đừng yêu chàng nữa.
Và trán của Canolles sầm xuống khi nghĩ rằng có thể nào Nanon không yêu chàng nữa, một điều mới cay nghiệt làm sao! Ngay cả tâm hồn cao thượng nhất vẫn không thoát khỏi tánh kiêu ngạo ích kỷ.
May sao Canolles có một cách để quên tất cả, đó là đọc đi đọc lại lá thư của phu nhân De Cambes. Chàng đọc đi đọc lại, thế là mầu nhiệm xảy ra. Anh chàng si tình của chúng ta nhờ đó có thể quên đi tất cả những gì không liên quan đến hạnh phúc của riêng mình. Để tuân theo mệnh lệnh của người yêu bảo đến nhà bà De Lalasne, chàng ăn mặc thật đẹp, điều này không khó khăn gì với tuổi và vẻ lịch thiệp của chàng, rồi chàng tiến về ngôi nhà của chủ tịch phu nhân vào lúc hai giờ chiều.
Canolles chìm đắm trong hạnh phúc của mình đến nỗi khi đi ngang qua bến cảng, chàng không nhận thấy Ravailly trên một con thuyền chạy hết tốc lực, đang vẫy tay ra hiệu cho chàng. Những con người si tình trong những giây phút hạnh phúc của họ bước với những bước chân nhẹ nhõm tưởng chừng như không chạm mặt đất. Bởi vậy, khi Ravailly cặp bờ thì Canolles đã đi xa rồi.
Vừa đặt chân lên bến, anh chàng ra vài mệnh lệnh ngắn gọn cho những người chèo thuyền, còn mình thì vội bước nhanh đến nhà của phu nhân De Condé.
Bà phu nhân đang dùng bữa khi nghe có tiếng ồn ào ngoài tiền phòng. Bà cho hỏi lý do và được biết đó là nam tước Ravailly mà bà đã gởi đến điều đình với ông De La Meilleraye vừa về tức thời.
- Thưa phu nhân! - Lenet nói - Tôi nghĩ là có lẽ phu nhân nên tiếp người đó ngay bây giờ, dù đó là tin gì đi nữa thì nó cũng rất quan trọng.
Bà quận chúa ra hiệu và Ravailly bước vào, nhưng bộ mặt của chàng ta nhợt nhạt và kinh hoàng đến nỗi khi vừa nhìn thấy, phu nhân đã liên tưởng ngay đến những tin dữ.
- Kìa, đại úy, có chuyện gì vậy? - Bà hỏi.
- Xin phu nhân thứ lỗi cho tôi đã trình diện trong tư thế này, nhưng tôi tin rằng tin tức mà tôi đem về đây không thể nào chịu đựng sự chậm trễ.
- Nói đi, ông đã gặp ông thống chế chưa?
- Thống chế đã từ chối tiếp tôi, thưa phu nhân.
- Thống chế đã từ chối tiếp sứ giả của ta! - Bà quận chúa kêu lên.
- Ôi, thưa phu nhân, đấy chưa phải là hết.
- Có chuyện gì nữa sao? Hãy nói đi, nói đi, ta nghe đây.
- Richon đáng thương...
- Thì sao, ta đã biết rồi, bị bắt làm tù bình... thì chính vì vậy mà ta gởi ông đến để điều đình chuộc lại.
- Mặc dù tôi đã cố phi ngựa nhanh hết sức, tôi cũng đến quá muộn.
- Sao, quá muộn? - Lenet kêu lên - Richon đã gặp tai nạn gì hay sao?
- Ông ấy chết rồi!
- Chết rồi! - Quận chúa kêu lên.
- Người ta đã kết tội ông ấy là phản quốc, ông ấy đã bị kết án và tử hình rồi.
- Kết án! Xử tử! Ôi! Phu nhân có nghe không? - Lenet sững sờ nói - Tôi đã bảo với phu nhân rồi mà!
- Mà ai đã kết án ông ấy? Kẻ nào dám cả gan làm chuyện đó?
- Một tòa án do công tước D Epernon làm chánh án, hoặc nói đúng hơn là do chính hoàng hậu, bởi vậy người ta không chỉ muốn cho Richon chết mà còn làm cho cái chết đó trở nên nhơ nhuốc.
- Sao! Richon ấy à?
- Bị treo cổ, thưa phu nhân! Bị treo cổ như một tên khốn kiếp, như một tên trộm cắp, như một tên sát nhân! Tôi đã thấy xác của ông ấy treo lơ lửng nơi quảng trường của Libourne.
Bà quận chúa đứng bật dậy khỏi ghế. Lenet thốt ra một tiếng đau khổ. Phu nhân De Cambes đứng dậy tự nãy giờ ngã ngồi xuống ghế, đưa tay ôm nơi tim như khi người ta bị một vết thương chí mạng, nàng ngất đi.
- Hãy đưa bà tử tước đi! - Ngài công tước De La Rochefoucauld nói - Hiện giờ chúng ta không rảnh để mà quan tâm đến cảnh các bà xỉu đâu.
Hai phụ nữ đưa bà tử tước ra.
- Đây là một cách tuyên chiến khá gay gắt đấy! - Ngài De La Rochefoucauld lạnh lùng nói.
- Thật là tàn nhẫn! - Lenet nói.
- Thật là phi chính trị! - Công tước nói.
- Ôi! Ta mong rằng chúng ta sẽ trả thù! - Bà quận chúa kêu lên - Bằng một cách thật tàn nhẫn.
- Tôi đã có sẵn kế hoạch! - Phu nhân De Tourville kêu lên, từ nãy giờ bà vẫn chưa nói điều gì - Trả thù, thưa phu nhân, chúng ta hãy trả thù.
- Hãy khoan đã, thưa bà! - Lenet nói - Kìa, sao bà vội vậy, vấn đề này khá nghiêm trọng để chúng ta phải bàn đến một cách kỹ lưỡng.
- Không, thưa ông, trái lại phải ngay bây giờ. - Bà De Tourville nói - Đức vua đã hành động nhanh thì chúng ta cũng phải đáp lại bằng cách hành động cũng nhanh như vậy.
- Kìa, thưa bà! - Lenet kêu lên - Bà nói đến việc đổ máu cứ như là chính hoàng hậu nước Pháp. Ít ra thì cung hãy đợi phu nhân hỏi đến ý kiến bà đã chứ.
- Bà đây có lý. - Viên đội trưởng đội cận vệ nói - Phục thù, đấy là luật của chiến tranh.
- Nào! - Công tước De La Rochefoucauld nói, vẫn bình thản và lạnh lùng - Chúng ta không nên nói nhiều mà mất thì giờ nữa. Tin tức này sẽ lan ra khắp thành phố và trong vòng một giờ nữa thôi, chúng ta sẽ không còn làm chủ cả tình thế, cả tâm tư, cả thần dân. Điều phu nhân phải lo đến vào lúc này là một thái độ quả quyết để mọi người biết rằng phu nhân không thể nào lay chuyển nổi.
- Vậy thì - Phu nhân nói - Tôi để cho ông lo điều đó, và tôi đặt hoàn toàn tin tưởng vào ông để rửa cái nhục này, bởi vì trước khi phục vụ ta, Richon đã thuộc về ông và ông đã giới thiệu người đó đến với ta với tư cách là một người bạn hơn là một kẻ hầu.
- Xin phu nhân cứ an tâm. - Ngài công tước nghiêng mình nói.
Sau đó ông ta đến gần viên đội trưởng đội cận vệ, nói nhỏ vào tai ông này thật lâu, trong khi đó bà phu nhân ra ngoài theo sau là bà De Tourville và Lenet, ông này đau khổ đưa tay vỗ lên trán.
Tử tước phu nhân đang đứng nơi cửa. Khi tỉnh lại, ý nghĩ đầu tiên của nàng là trở về bên phu nhân quận chúa. Nàng gặp bà trên đương đi nhưng với một bộ mặt nghiêm khắc đến nỗi nàng không dám hỏi riêng bà.
- Trời hỡi! Hỡi ơi! Chúng ta sẽ làm gì đây? - Nàng tử tước kêu lên, hai tay chặp lại khẩn cầu.
- Chúng ta sẽ trả thù! - Bà De Tourville oai nghi trả lời.
- Trả thù? Mà bằng cách nào?
- Thưa bà! - Lenet trả lời - Nếu bà nghĩ rằng phu nhân sẽ nghe theo lời bà thì hãy nói với phu nhân đừng dùng đến những tiếng phục thù để phạm thêm một tội ác nào đó.
Rôi ông cũng bỏ đi, để Claire lại trong tâm trạng sợ hãi.
Thật vậy, với linh cảm của mình, hình ảnh của Canolles đột ngột hiện ra trong tâm tư của người thiếu phụ trẻ. Nàng nghe trong tim mình như có một giọng nói nhắc đến người yêu quý ấy, và như thúc giục nàng, nàng bắt đầu nghĩ đến việc thay y phục để đi đến chỗ hẹn thì nhận ra rằng còn ba bốn giờ đồng hồ nữa mới đến giờ hẹn.
Trong thời gian đó Canolles đã đến nhà bà De Lalasne theo lời dặn trong thư. Hôm đó là ngày sinh nhật của ông chủ tịch, và một buổi lễ được tổ chức. Đó là một trong những ngày đẹp nhất trong năm nên mọi người đều ở ngoài vườn và một trò chơi ném vòng được tổ chức trên bãi cỏ rộng. Canolles nhờ tài khéo léo đã mang nhiều lần chiến thắng về cho phe của Canolles. Các bà cười rộ trước sự vụng về của các đối thủ của Canolles và khen ngợi tài khéo léo của chàng. Sau mỗi cú ném, lại vang lên những tiếng vỗ tay kéo dài, những chiếc khăn tay ve vẩy và có khi những bó hoa rời khỏi các bàn tay để lăn trước chân chàng.
Thành công đó không đủ để cuốn hút tâm trí chàng trai khỏi vấn đề đang bận rộn tâm trí chàng, nhưng giúp chàng kiên nhẫn hơn. Và càng đến gần giờ hẹn, mắt của Canolles lại cứ hướng về phía cổng ra vào, nơi chắc chắn là người liên lạc sẽ đến tìm chàng.
Bỗng nhiên, trong khi Canolles đang mừng thầm rằng sẽ không phải chờ đợi lâu nữa thì một tiếng ồn ào khác thường nổi lên giữa đám đông vui vẻ. Canolles nhận thấy rằng đây đó từng đám người nhóm lại với nhau, chuyện trò nho nhỏ và nhìn chàng với một vẻ quan tâm khác lạ và dường như có một điều gì đó đáng ngại. Khi chàng tiến đến gần một nhóm thì những người trong nhóm cố gắng mỉm cười với chàng, nhưng rõ ràng là họ tỏ ra bối rối, nhưng ai không trò chuyện với chàng thì vội lảng ra xa.
Canolles quay lại, chàng nhận thấy rằng dần dần mọi người đều lảng ra hết. Hình như có một tin tức ác nghiệt nào đó vừa loan ra đã mang kinh hoảng đến cho mọi người. Sau lưng chàng, ông chủ tịch De Lalasne đi qua đi lại, một tay chống dưới cằm, một tay đặt lên ngực, vẻ mặt u ám. Bà chủ tịch phu nhân khoác tay người em gái, lựa một lúc không ai nhìn thấy, tiến một bước về phía Canolles, cất giọng nhưng không nói với ai cả, và những câu nói của bà gieo hoang mang vào tâm tư chàng trẻ tuổi.
- Nếu tôi là tù binh chiến tranh dù cho là người tù danh dự đi nữa, vì sợ rằng người ta sẽ không giữ lời hứa với tôi, tôi sẽ nhảy lên một con ngựa tốt, tôi sẽ đến bờ sông, tôi sẽ cho lái thuyền mười đồng vàng, hai mươi đồng, một trăm đồng nếu cần thiết, nhưng tôi sẽ đi khỏi...
Canolles ngạc nhiên nhìn hai người phụ nữ, và cả hai cùng ra một dấu hiệu kinh hoàng mà chàng không tài nào hiểu nổi. Chàng bước tới, toan hỏi hai bà về ý nghĩa của những câu nói vừa rồi, nhưng cả hai cùng bỏ chạy như những bóng ma, một người thì để tay lên miệng ra dấu im lặng, một người đưa cánh tay lên ra hiệu bảo chàng chạy đi.
Ngay khi đó, tên của Canolles vang lên ngoài cổng sắt.
Chàng giật nảy mình, có lẽ người đó gọi là kẻ mà phu nhân De Cambes phái tới. Chàng tiến về phía cổng.
- Ngài nam tước De Canolles có ở đây không? - Một giọng lớn tiếng hỏi.
- Có! - Canolles kêu lên, quên hết tất cả để chỉ còn nhớ tới lời hứa của Claire - Có tôi đây.
- Người đúng là nam tước De Canolles đấy chứ? - Một người có vẻ như là viên đội lên tiếng hỏi, vừa bước qua khỏi cổng.
- Phải, thưa ông.
- Tổng đốc đảo Saint-Georges có phải không.
- Phải.
- Cựu chỉ huy của binh đoàn Navailles?
- Phải.
Viên đội quay lại, ra hiệu và bốn người lính nấp sau một cỗ xe liền bước đến, cả cỗ xe cùng đến sát bên cổng sắt, viên đội mời Canolles bước lên.
Chàng trai nhìn vào trong xe, chỉ có một mình chàng. Thế nhưng chàng thấy từ đằng xa, giữa những lùm cây, hai chị em bà De Lalasne đang đứng bên nhau và nhìn chàng với vẻ thương hại.
- Hừm! - Chàng tự nhủ - Chẳng hiểu gì về tất cả chuyện này, phu nhân De Cambes chọn một đội quân hộ tống kỳ lạ thật. Mà thôi - Chàng vừa mỉm cười vừa nghĩ tiếp - ta không nên khó khăn trong cách lựa chọn giải pháp này.
- Chúng tôi đang đợi ngài, thưa ông chỉ huy. - Viên đội nói.
- Xin lỗi các ông, tôi lên đây.
Và chàng bước lên xe. Viên đội và hai người lính cùng bước lên với chàng, hai người kia một người thì lên phía trước ngồi với phu xe, một người đứng phía sau, và cỗ xe nặng nề lăn bánh.
Tất cả đều khác thường và khiến cho Canolles phải bắt đầu suy nghĩ, bởi vậy chàng quay về phía viên đội hỏi:
- Thưa ông, bây giờ chỉ còn lại chúng ta đây, ông có thể nói cho tôi biết ông đưa tôi đi đâu đây, có được không?
- Nhưng thưa ông chỉ huy, trước hết là đến nhà tù.
Ông này trả lời. Canolles kinh hoảng nhìn ông ta.
- Sao! Đến nhà tù! - Chàng nói - Không phải là một người đàn bà gởi ông đến đây sao?
- Phải chứ!
- Người đó có phải là tử tước phu nhân De Cambes không?
- Không, thưa ông, người này là quận chúa phu nhân De Condé.
- Quận chúa De Condé! - Canolles kêu lên.
- Tội nghiệp chàng trai trẻ! - Một người phụ nữ đi ngang qua lẩm bẩm và bà ta làm dấu thánh giá.
Canolles cảm thấy như có luồng điện chạy qua các mạch máu của mình.
Từ đằng xa, một người cầm giáo chạy liền ngừng lại khi thấy cỗ xe và những người lính. Canolles thò đầu ra ngoài, người ấy có lẽ nhận ra chàng nên đưa nắm tay lên với một vẻ mặt đầy giận dữ, đầy đe dọa.
- Chà! Dân chúng trong thành phố này đều điên cả rồi hay sao vậy? - Canolles nói và cố gắng mỉm cười - Mới trong vòng một giờ mà ta trở nên một vật đáng thương hay đáng ghét hay sao mà kẻ thì thương hại ta, kẻ thì thù ghét ta vậy?
- Ấy, thưa ông! - Viên đội trả lời - Những ai thương hại ông là không sai đâu, còn những ai thù ghét ông không phải là không có lý.
- Phải chi ta hiểu được điều gì. - Canolles nói.
- Rồi ông sẽ được hiểu thôi, thưa ông.
Xe ngừng lại trước cửa một nhà tù, và người ta bảo Canolles bước xuống giữa một đám đông đang bắt đầu xúm lại.
Thế nhưng, thay vì đưa chàng về phòng cũ thì họ lại dẫn chàng xuống một xà lim đầy lính gác.
"Nào! Dẫu sao thì chúng ta phải tìm hiểu lý do chứ"? - Canolles tự nhủ.
Và rút ra hai đồng, chàng tiến đến gần một người lính và đặt vào tay người đó. Người lính gác do dự không dám nhận.
- Hãy cầm lấy đi, anh bạn. - Canolles nói - Bởi vì câu ta sắp hỏi anh đây không làm thiệt hại gì cho anh cả.
- Vậy ông hãy nói đi. - Người lính trả lời sau khi đã bỏ hai đồng vàng vào túi áo.
- Này, ta chỉ muốn biết lý do của việc bắt giam ta đây?
- Hình như... - Người lính trả lời - Ông không biết gì về cái chết của ông Richon?
- Richon chết rồi! - Canolles kêu lên, đau khổ tột cùng (bởi vì chúng ta chắc còn nhớ đến tình bạn giữa họ). Anh ta đã bị tử thương hay sao chứ?
- Không, thưa ông chỉ huy, ông ấy bị treo cổ.
- Treo cổ! - Canolles lẩm bẩm, mặt tái đi, hai tay chắp lại, vừa nhìn toán lính vây quanh chàng với vẻ mặt hầm hầm - Treo cổ! Quỷ thật, vấn đề này có lẽ sẽ hoãn lại cuộc hôn nhân của ta không biết đến bao giờ đây!
Phu nhân De Cambes đã thay xong trang phục, bộ trang phục giản dị và duyên dáng, sau đó nàng khoác một chiếc áo choàng lên và ra hiệu cho Pompéc đi trước dẫn đường,b ên ngoài gần như tối hẳn, và nghĩ rằng nếu đi bộ sẽ ít bị chú ý hơn là ngồi xe nên nàng đã ra lệnh cho phu xe chờ nàng gần bên nhà thờ dòng Cambes, nàng đã xin được tổ chức lễ cưới ở đấy. Pompéc bước xuống thang, và nàng tử tước theo sau.
Đến cuối cầu thang, trong khi nàng đi dọc theo phòng khác, trong đó có một đám đông đang tụ tập, nàng chạm mặt với bà De Tourville đang vừa đi vừa bàn cãi với ngài De La Rochefoucauld về phía phòng làm việc của quận chúa phu nhân.
- Ôi, khoan đã, thưa chị! - Nàng nói - Mọi người đã quyết định như thế nào rồi?
- Kế hoạch của tôi đã được chấp thuận! - Bà De Tourville đắc thắng kêu lên.
- Nhưng kế hoạch của chị là như thế nào? Em không được biết.
- Phục thù! Cô em à, phục thù.
- Xin lỗi chị, nhưng rủi thay em không quen thuộc với những danh từ về chiến tranh như chị, như vậy có nghĩa là sao?
- Rất giản dị, cô em à.
- Nhưng hãy giải nghĩa cho em nghe đi.
- Họ đã treo cổ một viên sĩ quan của các quân đội các hoàng thân, có đúng không.
- Vâng, rồi sao?
- Thì chúng ta hãy tìm trong Bordeaux này một gã sĩ quan của quân đội đức vua và treo cổ y lên.
- Trời ơi! - Claire kinh hoảng kêu lên - Chị ơi, chị nói cái gì vậy?
- Ông công tước à! - Bà phu nhân nói tiếp, chẳng có vẻ gì để ý đến sự kinh hoàng của Claire - Chúng ta đã cho bắt giữ viên tổng đốc đảo Saint Georges rồi chứ?
- Rồi, thưa bà! - Ông công tước trả lời.
- Bắt giam ông De Canolles! - Claire kêu lên.
- Phải, thưa bà! - Ông công tước lạnh lùng nói - Ông nam tước đã bị bắt giam hoặc là sẽ bị lệnh đã được ban ra trước mặt tôi, và tôi đã thấy những người lính thi hành lên đường.
- Thế họ biết ông ấy ở đâu à? - Claire hỏi với một tia hy vọng cuối cùng.
- Ông ấy đang ở nơi khuôn viên của ông bà Lalasne và hình như ông ấy đang chơi ném vòng khá thành công.
Claire thốt lên một tiếng kêu, bà De Tourville ngạc nhiên quay lại, ngài công tước nhìn người thiếu phụ với một nụ cười khó hiểu.
- Ông De Canolles đã bị bắt giam! - Claire lại kêu lên - Nhưng ông ấy đã làm gì kia chứ? Mà có điều gì giống như giữa ông ấy với biến cố đáng buồn kia?
- Có điều gì giống nhau à? Tất cả cô em à. Ông ta không phải là một viên tổng đốc như Richon hay sao?
Claire muốn nói nhưng tim nàng thắt lại đến nỗi lời nói ngưng lại trên môi nàng. Thế nhưng, nắm lấy cánh tay ông công tước và nhìn ông đầy kinh hoàng, nàng cố thốt ra được những lời sau đây:
- Ôi! Đây chỉ là một hành động tạm thời thôi, phải không thưa ông? Một cảnh biểu dương, có thế thôi. Hình như người ta không thể làm gì được với người tù binh danh dự kia mà...
- Richon cũng vậy, thưa bà, ông ấy đã là tù binh danh dự...
- Thưa công tước, tôi van ông...
- Xin miễn cho những lời năn nỉ, thưa bà, vô ích thôi. Tôi không có quyền hạn gì trong vấn đề này cả, hội đồng quyết định tất cả.
Claire rời cánh tay của ngài De La Rochefoucauld và tiến thẳng vào phòng làm việc của quận chúa phu nhân. Lenet mặt nhợt nhạt và lo âu, đang đi qua đi lại, phu nhân De Condé đang trò chuyện với ông De Bouillon.
Phu nhân nhẹ nhàng đến bên bà quận chúa.
- Ôi, thưa phu nhân! - Nàng nói - Em van phu nhân hãy cho em nói vài lời.
- Nhưng sau khi họp hội đồng xong, ta sẽ nói chuyện với em.
- Thưa phu nhân, thưa phu nhân, em muốn nói với phu nhân chính trước khi hội đồng họp.
Bà phu nhân đã toan nhượng bộ, thì một cánh cửa đối diện mà tử tước phu nhân vừa bước vào, chợt mở ra và ông De La Rochefoucauld bước vào.
- Thưa phu nhân, hội đồng đã nhóm và đang chờ phu nhân.
- Đấy, em thấy không? - Bà quận chúa nói - Hiện tại ta không thể nào nghe em được, nhưng ta hãy vào họp đi, xong chúng ta sẽ cùng trở ra và cùng chuyện trò với nhau.
Không còn cách nào khác để nài nỉ nữa. Sững sờ, bị mê hoặc trước sự chuyển biến mau lẹ của các biến cố, người thiếu phụ đáng thương bắt đầu sắp điên lên. Nàng dò hỏi mọi ánh mắt, tìm hiểu mọi cử chỉ mà chẳng thể nào hiểu được điều gì đang xảy ra. Bà quận chúa tiến về phía phòng khách. Claire đi theo bà một cách máy móc mà chẳng nhận ra rằng Lenet đã cầm lên bàn tay lạnh giá như một xác chết mà nàng đang buông thõng.
Mọi người bước vào phòng họp đã gần tám giờ tối. Đây là một gian phòng rộng rãi, tự nó đã tăm tối, lại càng tăm tối thêm bởi những tấm màn nặng nề. Giữa hai khung cửa, một cái bục cao được đặt sẵn, đối diện với hai ô cửa sổ nơi hắt vào những ánh sáng cuối cùng của một ngày gần tàn. Hai chiếc ghế được đặt trên cái bục đó, dành cho phu nhân De Condé và quận công D Enghien. Hai bên hai chiếc ghế ấy là hai dãy ghế đẩu dành cho các bà trong ban tham mưu riêng của bà quận chúa. Mọi viên quan tòa khác đều ngồi những dãy ghế đối diện. Bên cạnh ghế của quận chúa phu nhân là ông De Bouillon, bên cạnh ghế của quận công D Enghien là công tước De La Rochefoucauld.
Sáu viên sĩ quan của quân đội hoàng gia bước vào, sáu viên sĩ quan của địa phương và sáu viên sĩ quan của thành phố. Họ đều ngồi vào nơi dãy ghế.
Cuộc họp bất thường ấy được chiếu sáng bởi hai chân đèn, mỗi chân có ba ngọn nến, chúng được đặt trên những cái bàn phía trước mặt bà quận chúa, soi sáng cho nhóm người quan trọng, còn những người kia mờ dần trong bóng tối tùy theo họ ngồi càng xa vòng tròn ánh sáng càng yếu ớt đó.
Các chiến sĩ của quân đội bà quận chúa đang canh giữ cửa, tay cầm kích.
Bên ngoài có tiếng đám đông đang reo hò giận dữ. Viên lục sự lên tiếng gọi tên, mỗi người đến lượt mình đứng dậy và đáp lại.
Rồi viên thư ký tòa án trình bày vấn đề, ông kể lại việc chiếm thành Vayres, lời hứa của ông De La Meilleraye bị bội ước, và cái chết nhục nhã của Richon.
Ngay khi đó, một viên sĩ quan, đã được chỉ định trước mở một cánh cửa sổ ra, và những tiếng reo hò ùa vào, những giọng nói đó la to: "Trả thù cho Richon! Giết chết bọn Mazarin đi!"
Người ta đã dùng tên đó để gọi cho quân đội hoàng gia.
- Quý vị đang nghe điều mà toàn dân đòi hỏi. - Ngài De La Rochefoucauld nói - Đấy trong hai giờ đồng hồ nữa, hoặc là dân chúng sẽ xem thường thế lực của chúng ta, và sẽ tự do thi hành sự trả thù, và như vậy việc phục thù sẽ không còn đúng nghĩa nữa. Đấy, thưa quý vị hãy quyết định đi, và không nên chậm trễ nữa.
Bà quận chúa đứng dậy.
- Mà tại sao lại quyết định? - Bà kêu lên - Cần gì phải có câu kết án chứ? Lời kết án đó, các bạn vừa được nghe qua tiếng nói của dân chúng thành Bordeaux.
- Thật vậy - Bà De Tourville nói - tình thế hiện tại thật là giản dị. Đây là luật báo thù chứ có gì đâu.
Lenet không thể nào nghe thêm nữa, từ chỗ ngồi của mình ông bước ra đứng giữa phòng.
- Không nên nói thêm một lời nào nữa, tôi van bà! - Ông kêu lên - Bởi vì một ý kiến như vậy quả là cay nghiệt. Bà quên rằng ngay cả quyền lực của đức vua khi trừng phạt theo cách của họ, nghĩa là một cách thô bỉ, ít ra cũng đã tôn trọng trình tự của pháp luật và đã giao cho các quan toàn quyền luận án. Bà cho rằng mình có quyền làm điều mà ngay cả đức vua cũng không dám làm hay sao?
- Ôi! - Bà De Tourville nói - Tôi đã quá chán khi mở miệng ra có ý kiến là bị ông Lenet phản đối. Tiếc thay, lần này thì ý kiến của tôi trùng hợp với ý kiến của quận chúa phu nhân.
- Phải, đáng tiếc. - Lenet nói.
- Kìa ông! - Quận chúa nói.
- Thưa phu nhân, dẫu sao cũng nên giữ đúng nghi thức, quyền tự do kết án vẫn là ở nơi phu nhân kia mà.
- Ông Lenet nói đúng. - Công tước De La Rochefoucauld nói vừa sửa lại điệu bộ của mình - Và cái chết của một người quả là một vấn đề quan trọng để chúng ta trút trách nhiệm lên một người duy nhất, dù cho đó là một vị quận chúa.
Rồi cúi xuống bên bà quận chúa sao cho chỉ có những người thân cận nhất mới có thể nghe được.
- Thưa phu nhân! - Ông nói - Phu nhân hãy theo ý kiến của mọi người và chỉ nên giao cho những người mà phu nhân tin tưởng đọc bản luận án. Như vậy chúng ta sẽ không sợ mất đi cuộc trả thù của chúng ta.
- Khoan đã, khoan đã! - Ông Bouillon cắt ngang, vừa chống cây gậy xuống và vừa nhấc cái chân đau lên - Ông đã nói đến việc tránh trách nhiệm cho phu nhân, tôi không phản đối điều này nhưng tôi muốn mọi người cùng đồng tình với tôi. Tôi không mong mỏi gì hơn là tiếp tục công cuộc chống đối này, nhưng với một bên là phu nhân và một bên là toàn dân. Quỷ thật! Tôi không muốn tách riêng ra một mình. Tôi đã mất quyền cai trị Sedan vì một trò đùa kiểu này. Khi đó tôi đã có trong đầu ý định chiếm một thành phố. Hồng y De Riechelieu đã tước mất thành phố của tôi. Bây giờ tôi chỉ còn có một cái đầu, và tôi không muốn bị hồng y De Mazarin lấyu mất nốt. Bởi vậy tôi yêu cầu nên dể các vị quan lại trong thành phố làm bồi thẩm cho chúng ta.
- Những tên như vậy lại ký bên cạnh chữ của chúng ta à? - Bà quận chúa lẩm bẩm.
- Thưa phu nhân, cột thì chống kèo. - Ông De Bouillon đáp lại, ông ta vốn là một người rất thận trọng.
- Đây có phải là ý kiến của các ông không?
- Vâng. - Công tước De La Rochefoucauld nói.
- Còn ông Lenet?
- Thưa bà - Lenet trả lời - May sao, tôi chẳng phải là hoàng thân hay công tước, hay sĩ quan, hay quan chức gì cả. Do vậy, tôi được quyền trung lập, và tôi xin được đứng ở giữa.
Thế là bà quận chúa đứng dậy kêu gọi hội đồng mà bà đã mời đến hãy đáp lại thái độ thách thức của đức vua bằng một biện pháp mạnh. Bà vừa nói xong thì cửa sổ lại mở ra và người ta nghe vọng đến phòng xử án tiếng của cả ngàn người dân cùng chung một câu reo hò.
- Hoan hô phu nhân quận chúa! Trả thù cho Richon, giết chết bọn D Epernon và bọn Mazarin đi.
Phu nhân De Cambes nắm lấy cánh tay Lenet.
- Ông Lenet ơi, tôi chết mất.
- Tử tước phu nhân De Cambes. - Lenet nói - Xin quận chúa cho phép được rút lui...
- Ồ, không, không! - Claire nói - Tôi muốn...
- Chỗ của bà không phải là ở đây, thưa bà. - Lenet cắt ngang - Bà không thể làm được gì cho ông ấy đâu, tôi sẽ cho bà biết mọi diễn tiến và chúng ta sẽ xem có cách nào cứu được ông ấy không.
- Bà tử tước có thể rút lui. - Bà quận chúa nói - Những bà nào ở đây không muốn tham dự cuộc họp có thể rút lui theo bà tử tước, ở đây chúng ta chỉ cần có các ông.
Không một bà nào động đậy. Một trong những tham vọng muôn đời của nửa nhân loại có nhiệm vụ quyến rũ lại là ham muốn thi hành những quyền hạn của một nửa nhân loại có nhiệm vụ chỉ huy. Các bà thấy đấy là một dịp, như phu nhân vừa nói, để trở thành các ông trong tạm thời, đây quả là một dịp may mắn để các bà không lợi dụng đến.
Phu nhân De Cambes bước ra ngoài, có Lenet theo đỡ. Đến chân cầu thang, nàng thấy lão Pompéc mà nàng đã dặn đi hỏi thăm tin tức.
- Sao? - Nàng hỏi.
- Ông ấy đã bị bắt giam rồi.
- Ông Lenet! - Claire nói - Tôi chỉ còn tin tưởng ở ông và hy vọng ở Chúa! - Và nàng buồn bã trở về phòng mình.
- Ta sẽ đặt những câu hỏi gì với kẻ sắp ra trước tòa án? - Bà quận chúa lên tiếng hỏi khi Lenet trở về chỗ ngồi của mình - Số phận sẽ rơi vào ai đây?
- Chẳng có gì giản dị hơn, thưa phu nhân. - Ông công tước trả lời - Chúng ta có khoảng ba trăm tù binh, trong đó tên họ của những người đó và cấp bậc của họ trong quân đội hoàng gia, kẻ đầu tiên có một cấp bậc tương tự như Richon đáng thương của chúng ta, thì chính kẻ đó sẽ được chỉ định.
- Chúng ta mất thì giờ mà đi hỏi mười hay mười hai viên sĩ quan đó... - Bà nói - Ông lục sự, ông còn giữ sổ bộ, hãy tìm và cho biết tên của những tù binh có cùng cấp bậc như Richon.
- Chỉ có hai thôi, thưa phu nhân. - Viên lục sự nói - Tổng đốc Saint Georges và tổng đốc thành Braune.
- Có hai viên tổng đốc, đúng rồi! - Bà quận chúa kêu lên - Họ đều đã bị bắt giữ rồi chứ, Labussiere?
- Rồi thưa phu nhân. Viên đội trưởng đội cận vệ đáp - Và cả hai đều đợi lệnh.
- Hãy đưa họ ra đây. - Bà quận chúa nói.
- Hãy đưa cả hai đến, nhưng chúng ta hãy bắt đầu bằng với một người bị trước, ông tổng đốc Saint Georges.