Nháºt ký ngÆ°á»i Ä‘iên - Lá»— Tấn
Nháºt Ký NgÆ°á»i Äiên
Tác giả: Lỗ Tấn
Hai anh em nhà ná», nay tạm giấu tên, Ä‘á»u là bạn thân của tôi ngà y trÆ°á»›c ở trÆ°á»ng trung há»c. Xa cách lâu ngà y dần dần vắng tin nhau. Gần đây, tình cỠđược tin má»™t trong hai ngÆ°á»i ốm nặng; nhân vá» quê chÆ¡i, có ghé thăm, nhÆ°ng lại chỉ gặp ngÆ°á»i anh. Ông ta cho biết ngÆ°á»i ốm chÃnh là ngÆ°á»i em.
- Cám Æ¡n anh không ngại Ä‘Æ°á»ng xa đến thăm, nhÆ°ng chú nó nay đã là nh rồi, hiện Ä‘ang đến tỉnh X, chỠđược bổ Ä‘i là m việc.
Rồi cÆ°á»i phá lên, lấy ra hai táºp nháºt ký, bảo có thể xem đấy biết được bệnh trạng lúc bấy giá» thế nà o; chá»— bạn cÅ© vá»›i nhau, chẳng có gì ngại. Cầm vá», Ä‘á»c qua má»™t lượt, biết anh ta mắc bệnh "bách hại cuồng"(2) . Táºp nháºt ký đó viết rất lá»™n xá»™n, không có thứ tá»±, lại lắm câu hết sức hoang Ä‘Æ°á»ng. CÅ©ng chẳng ghi ngà y tháng, duy mà u má»±c và nét chữ có khác nhau, biết không phải viết má»™t mạch. CÅ©ng có những Ä‘oạn khá mạch lạc, xin trÃch ra đây hiến các nhà y há»c là m tà i liệu nghiên cứu. Những chữ viết sai cÅ©ng cứ để váºy, không thay đổi. Chỉ có tên ngÆ°á»i, tuy là ngÆ°á»i ở chốn thôn quê, không ai biết, không quan hệ đến đại thể, nhÆ°ng cÅ©ng đổi hết. Còn nhÆ° tên táºp nháºt ký thì chÃnh ngÆ°á»i viết, sau khi khá»i bệnh, Ä‘á» nhÆ° váºy, cứ để nguyên.
Ngà y 2 tháng 4 năm Dân Quốc thứ 7
I
Äêm nay, trăng đẹp quá.
HÆ¡n ba mÆ°Æ¡i năm nay, không thấy; hôm nay thấy tinh thần sảng khoái lạ thÆ°á»ng. Má»›i biết hÆ¡n ba mÆ°Æ¡i năm nay, mình toà n sống trong tăm tối. NhÆ°ng phải hết sức cẩn tháºn. Nếu không, tại sao con chó nhà há» Triệu lại lÆ°á»m mình nhÆ° thế?
Mình sợ là phải lắm.
II
Hôm nay không trăng. Biết là không ổn rồi. Lúc sáng bÆ°á»›c chân ra cá»a, đã hết sức cẩn tháºn, thế mà ông Triệu lại nhìn mình bằng má»™t con mắt quái gở: hình nhÆ° sợ mình mà cÅ©ng hình nhÆ° muốn hại mình. Còn có bảy tám ngÆ°á»i nữa chụm đầu thì thầm vá»›i nhau vá» mình, lại sợ mình thấy. Những ngÆ°á»i gặp trên Ä‘Æ°á»ng cÅ©ng Ä‘á»u nhÆ° thế cả. Có má»™t ngÆ°á»i dữ tợn nhất, há hốc miệng, nhìn mình, cÆ°á»i má»™t cái, là m mình lạnh toát từ đầu đến chân. Cho biết hỠđã sắp đặt đâu và o đó cả rồi!
NhÆ°ng mình không sợ, cứ Ä‘Æ°á»ng mình mình Ä‘i. PhÃa trÆ°á»›c, má»™t bầy trẻ cÅ©ng Ä‘ang bà n tán gì vá» mình. Ãnh mắt cÅ©ng y hệt ánh mắt ông Triệu, mặt cÅ©ng tái mét. NghÄ© bụng không hiểu chúng nó thù gì mình mà cÅ©ng lại nhÆ° thế? Mình không nhịn được, nói to: "Cái gì nà o? Nói Ä‘i?", thì chúng nó bá» chạy.
Mình nghÄ© không rõ mình vá»›i ông Triệu, cả vá»›i những ngÆ°á»i gặp trên Ä‘Æ°á»ng, có thù oán gì. Chỉ hai mÆ°Æ¡i năm trÆ°á»›c đây, mình có giẫm lên cuốn sổ ghi nợ mấy mÆ°Æ¡i Ä‘á»i của cụ Cố Cữu(3). Cụ ta rất không bằng lòng. Ông Triệu tuy không quen biết gì cụ Cố Cữu, nhÆ°ng nhất định có nghe phong thanh, rồi bất bình thay, rủ cả vá»›i những ngÆ°á»i gặp trên Ä‘Æ°á»ng kia oán mình, chống lại mình. NhÆ°ng mấy đứa trẻ kia? Hồi đó, chúng nó chÆ°a đẻ, tại sao bây giá» cÅ©ng trợn mắt kỳ dị nhÆ° thế, hình nhÆ° sợ mình mà hình nhÆ° cÅ©ng muốn hại mình? Tháºt là là m cho mình kinh hãi, là m cho mình vừa ngạc nhiên vừa Ä‘au xót.
Hiểu ra rồi! Äó là bố mẹ chúng nó bà y vẽ cho!
III
Suốt đêm không sao ngủ được. Việc gì cũng phải suy nghĩ mới vỡ nhẽ.
Bá»n há», trÆ°á»›c có kẻ bị ông huyện cùm kẹp, có kẻ bị thân hà o vả miệng, có kẻ bị nha lại cÆ°á»›p vợ cÆ°á»›p con, có kẻ cha mẹ bị chủ nợ bức quá phải tá»± sát, nhÆ°ng bấy giá», hỠđâu có đáng sợ và hung ác nhÆ° hôm qua!
Lạ nhất là ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà hôm qua ngoà i phố, vừa đánh con vừa nói: "Äồ ranh con! Tao có ăn được thịt mà y má»™t miếng má»›i hả giáºn!" Con mắt bà ta lại cứ nhìn mình chòng chá»c. Mình thất kinh hồn vÃa, không là m sao che giấu được ná»—i sợ hãi. Thế rồi cả đám ngÆ°á»i đứng đấy, mặt tái mét, răng nhá»n hoắt, phá lên cÆ°á»i. Lão Năm Trần chạy lại lôi bừa mình vá».
Lôi bừa mình vá» nhà , ngÆ°á»i trong nhà đá»u giả vá» không biết mình. Ãnh mắt cÅ©ng y nhÆ° những ngÆ°á»i kia. Mình vừa bÆ°á»›c chân và o phòng sách thì há» liá»n khóa trái cá»a, nhốt lại, y nhÆ° nhốt gà nhốt vịt. Việc nà y cà ng khiến cho mình không hiểu hỠđịnh là m cái gì.
Mấy hôm trÆ°á»›c, ngÆ°á»i tá Ä‘iá»n bên thôn Lang Sói sang báo mất mùa, kể chuyện vá»›i ông anh mình rằng bên ấy, có má»™t tên đại ác vừa bị ngÆ°á»i ta đánh chết. Có kẻ đến moi tim moi gan Ä‘em vá» rán mỡ ăn cho được can đảm. Mình nói xen và o mấy câu thì ông anh và ngÆ°á»i tá Ä‘iá»n trố mắt nhìn. Hôm nay, má»›i biết là ánh mắt há» cÅ©ng giống hệt ánh mắt những ngÆ°á»i gặp ngoà i Ä‘Æ°á»ng kia!
Nghĩ lại mà lạnh từ đầu đến chân.
HỠđã ăn được thịt ngÆ°á»i thì vị tất lại không ăn được thịt mình!
Rõ rà ng câu nói "Ä‚n thịt mà y má»™t miếng..." của ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà ná», tiếng cÆ°á»i của những ngÆ°á»i mặt tái mét, răng nhá»n hoắt kia, và mẩu chuyện của ngÆ°á»i tá Ä‘iá»n hôm trÆ°á»›c, Ä‘á»u là những ám hiệu cả. Mình thấy rõ trong lá»i nói của há» có thuốc Ä‘á»™c, trong giá»ng cÆ°á»i há» có dao găm. Răng thì nhăn ra trắng hếu. Toà n là bá»n ăn thịt ngÆ°á»i!
Theo mình nghÄ©, tuy mình không phải là má»™t ngÆ°á»i ác, nhÆ°ng từ ngà y mình giẫm lên cuốn sổ ghi nợ của cụ Cố Cữu, thì không còn thể nói chắc được nữa. Hình nhÆ° há» có ý định gì, không thể nà o Ä‘oán ra được. Huống hồ, há» giở mặt má»™t cái là có thể đổ riệt cho ngÆ°á»i ta là ngÆ°á»i ác. Còn nhá»› hồi ông anh bầy cho mình là m luáºn. Mặc dù nhân váºt Ä‘em ra bà n tốt đến đâu, há»… tìm được cách chê và i câu là ông ta khuyên cho mấy khuyên. Và đối vá»›i những nhân váºt xấu, há»… lá»±a lá»i bà o chữa, là ông ta phê ngay bên cạnh "Phiên thiên diệu thủ, dữ chúng bất đồng" (Có tà i biện luáºn! Äá»™c đáo!). NhÆ° váºy thì mình là m sao Ä‘oán biết được tâm địa há» thế nà o? Huống hồ khi hỠđã muốn ăn thịt mình!
Việc gì cÅ©ng phải suy nghÄ© má»›i vỡ nhẽ. Cổ lai, việc ăn thịt ngÆ°á»i thÆ°á»ng lắm, mình cÅ©ng còn nhá»›, nhÆ°ng không được tháºt rõ. Liá»n giở lịch sá» ra tra cứu thá». Lịch sá» không Ä‘á» niên đại, có Ä‘iá»u trang nà o cÅ©ng có mấy chữ "nhân, nghÄ©a, đạo đức" viết lung tung tà mẹt. Trằn trá»c không sao ngủ được, Ä‘Ã nh cầm Ä‘á»c tháºt kỹ, mãi đến khuya má»›i thấy từ đầu chà cuối, ở giữa các hà ng, ba chữ: "Ä‚n thịt ngÆ°á»i".
Những chữ đó trên trang sách và những lá»i nói của ngÆ°á»i tá Ä‘iá»n cÅ©ng lại cÆ°á»i khì khì và trợn mắt nhìn mình má»™t cách quái gở.
Mình cÅ©ng là ngÆ°á»i, hỠđịnh ăn thịt mình tháºt!
IV
Sáng nay, ngồi yên tÄ©nh được má»™t lúc. Lão Năm Trần bÆ°ng cÆ¡m và o. Má»™t Ä‘Ä©a rau, má»™t Ä‘Ä©a cá hấp. Mắt cá trắng dã và cứng Ä‘Æ¡, miệng há hốc ra, trông y nhÆ° bá»n ăn thịt ngÆ°á»i kia. Ä‚n mấy miếng, thấy nhá»n nhá»n, không biết thịt cá hay thịt ngÆ°á»i đây. Thế là má»a nhà o ra hết!
Mình nói: "Ông Năm à ! Nói giùm vá»›i anh tôi rằng ở đây buồn lắm, tôi muốn ra vÆ°á»n dạo quanh má»™t lúc".
Lão Năm không trả lá»i, Ä‘i thẳng, đứng lại má»™t lát, rồi đến mở cá»a.
Mình cứ ngồi im để xem há» xá» trà vá»›i mình ra là m sao. Biết chắc há» nhất định không chịu buông tha mình đâu. Quả nhiên, ông anh dẫn má»™t lão già nà o và o, bÆ°á»›c rất thÆ° thả. Lão ta có cặp mắt rất dữ, sợ mình trông thấy, nên cứ cúi gầm mặt xuống đất, chỉ nhìn trá»™m mình qua đôi kÃnh trắng. Ông anh nói:
- Hôm nay hình như chú có đỡ hơn thì phải?
Mình nói:
- Vâng.
Ông anh nói:
- Hôm nay má»i cụ Hà đến xem mạch cho chú.
Mình nói:
- Äược.
Kỳ thá»±c, há mình lại không biết lão già nà y chỉ là má»™t tay giết ngÆ°á»i trá hình hay sao? Rõ rà ng lấy cá»› đến bắt mạch để dò xem béo hay gầy. Vá»›i cái công đó, lão ta sẽ được chia má»™t phần mà ăn. Mình cÅ©ng chẳng sợ. Tuy không hỠăn thịt ngÆ°á»i, nhÆ°ng mình còn can đảm hÆ¡n há» nhiá»u. Cứ Ä‘Æ°a tay ra, xem lão ta giở trò gì. Lão ta ngồi xuống, nhắm mắt lại, sá» sá» mó mó má»™t lúc, lại ngồi thừ ra má»™t lúc, rồi giÆ°Æ¡ng tròn đôi mắt quỉ sứ, nói:
- Không nên nghÄ© vÆ¡ vẩn. TÄ©nh dưỡng mấy ngà y là khá»i.
"Không nên nghÄ© vÆ¡ vẩn. TÄ©nh dưỡng...". TÄ©nh dưỡng cho béo, tá»± nhiên há» sẽ được nhiá»u thịt mà ăn! Mình thì được cái gì? Là m thế nà o "khá»i" được? Bá»n há» muốn ăn thịt ngÆ°á»i, nhÆ°ng lại cứ lấm la lấm lét, muốn che giấu Ä‘i, không dám Ä‘Æ°á»ng hoà ng ra tay, là m mình chết cÆ°á»i Ä‘i được. Không nhịn nổi, mình cÆ°á»i phá lên, thÃch thú quá. Riêng mình, mình biết tiếng cÆ°á»i của mình là má»™t tiếng cÆ°á»i dÅ©ng cảm, nghÄ©a khÃ. Lão già và ông anh mặt cứ tái Ä‘i, bị cái dÅ©ng cảm, cái nghÄ©a khà của mình áp đảo.
NhÆ°ng mình dÅ©ng cảm thì há» lại cà ng muốn ăn thịt mình, hòng chia sẻ chút dÅ©ng cảm đó. Lão già ra khá»i cá»a, bÆ°á»›c được mấy bÆ°á»›c, đã ghé tai nói thầm vá»›i ông anh:
- Cho ăn ngay (4).
Ông anh gáºt đầu. Té ra có cả anh nữa hay sao! Äiá»u vừa phát hiện, tuy giống nhÆ° bất ngá», nhÆ°ng tháºt ra thì cÅ©ng đã biết rồi. Ông anh mình cÅ©ng cùng má»™t bá»n vá»›i những ngÆ°á»i ăn thịt mình! ông anh mình là má»™t kẻ ăn thịt ngÆ°á»i! Mình là em má»™t kẻ ăn thịt ngÆ°á»i! ChÃnh mình bị ăn thịt nhÆ°ng lại vẫn là em má»™t kẻ ăn thịt ngÆ°á»i!
V
Mấy hôm nay nghÄ© lại: giả thá» lão già kia không phải là tay giết ngÆ°á»i trá hình mà quả là thầy thuốc tháºt thì lão ta cÅ©ng vẫn là má»™t kẻ ăn thịt ngÆ°á»i. Tổ sÆ° các ông ấy là Lý Thá»i Trân đã viết rõ rà ng trong cuốn Bản thảo gì gì ấy(5) rằng: thịt ngÆ°á»i có thể rán ăn được. Lão ta còn có thể nói lão ta không ăn thịt ngÆ°á»i nữa Æ°?
Còn nhÆ° ông anh mình, cÅ©ng chẳng phải là ai đổ oan cho đâu! Hồi ông ta giảng sách cho mình, chÃnh miệng ông ta nói có thể "đổi con mà ăn" ("Dịch tá» nhi thá»±c"). Lại má»™t lần, ngẫu nhiên bà n luáºn đến má»™t ngÆ°á»i không tốt nà o đó, ông ta liá»n nói không những phải giết Ä‘i, lại còn phải "xẻo thịt mà ăn, lấy da mà là m nệm" ("Thá»±c nhục tẩm bì")(6). Hồi ấy mình còn nhá», nghe nói, tim cứ Ä‘áºp mãi. Hôm trÆ°á»›c ngÆ°á»i tá Ä‘iá»n thôn Lang Sói sang nói chuyện ăn gan ngÆ°á»i, ông ta chẳng lấy là m lạ chút nà o cả, cứ gáºt đầu lia lịa. Äủ rõ tâm địa ông ta vẫn ác nhÆ° trÆ°á»›c. Äã có thể "đổi con mà ăn" thì cái gì mà chẳng đổi được, ngÆ°á»i nà o mà chẳng ăn được. TrÆ°á»›c kia mình chỉ nghe ông ta giảng, cÅ©ng hồ đồ cho qua Ä‘i. Bây giá» má»›i biết rằng ngay khi ông ta giảng, không những mép ông ta còn nháºy mỡ ngÆ°á»i mà bụng ông ta thì Ä‘ang tÆ¡ tưởng đến chuyện ăn thịt ngÆ°á»i!
VI
Tối om om. Không biết ngà y hay đêm nữa. Con chó nhà hỠTriệu lại sủa lên rồi!
Hung ác nhÆ° sÆ° tá», khiếp nhược nhÆ° thá», giảo quyệt nhÆ° hồ ly...
VII
Mình biết mÆ°u của há» rồi. Ra mặt giết thì không muốn và cÅ©ng không dám, sợ tai vạ, nên há» thông đồng vá»›i nhau, bủa lÆ°á»›i bức mình phải tá»± sát. Cứ nhìn bá»™ Ä‘iệu của bá»n Ä‘Ã n ông Ä‘Ã n bà ngoà i phố hôm ná» và hà nh vi ông anh mấy hôm nay, có thể rõ được tám chÃn phần. Tốt nhất là mình cởi thắt lÆ°ng ra, cá»™t lên xà nhà , rồi treo cổ cho chết Ä‘i. Há» không mang tá»™i giết ngÆ°á»i mà vẫn được nhÆ° ý muốn. Tất nhiên há» sẽ sung sÆ°á»›ng mà reo cÆ°á»i lên. Bằng không thì mình phải khiếp sợ, buồn rầu mà chết. Dù có gầy Ä‘i Ãt nhiá»u, há» cÅ©ng vui lòng.
Há» chỉ ăn được thịt chết! Nhá»› trong sách nà o có nói đến má»™t con váºt tên là hyène(7), mắt rất dá»… sợ và hình thù rất xấu xÃ, thÆ°á»ng ăn thịt chết, xÆ°Æ¡ng to mấy cÅ©ng nhai nát ra rồi nuốt tất. NghÄ© mà rùng mình! Con hyène là bà con vá»›i lang sói, lang sói là há» hà ng vá»›i chó. Hôm trÆ°á»›c con chó nhà há» Triệu cứ lÆ°á»m mình, đủ biết nó cÅ©ng đồng mÆ°u vá»›i những ngÆ°á»i kia và đã ăn ý vá»›i nhau từ trÆ°á»›c. Lão già ná» dù có cúi gầm mặt xuống đất, há có thể lừa nổi mình!
Äáng thÆ°Æ¡ng hại nhất là ông anh mình. Ông ta cÅ©ng là ngÆ°á»i, sao ông ta không sợ mà lại mÆ°u vá»›i bá»n kia ăn thịt mình nhỉ? Hay là vốn đã quen Ä‘i nhÆ° thế từ lâu rồi, không cho là chuyện trái nữa chăng? Hay là táng táºn lÆ°Æ¡ng tâm rồi, biết mà cứ là m chăng?
Mình nguyá»n rủa những kẻ ăn thịt ngÆ°á»i, và phải bắt đầu nguyá»n rủa ông ta trÆ°á»›c. Muốn khuyên can những kẻ ăn thịt ngÆ°á»i, cÅ©ng phải bắt đầu khuyên can ông ta trÆ°á»›c.
VIII
Tháºt ra, Ä‘iá»u đó nhẽ ra há» phải biết từ lâu rồi!...
Bá»—ng có má»™t ngÆ°á»i nà o Ä‘i và o, trạc trên dÆ°á»›i hai mÆ°Æ¡i tuổi, nhìn không rõ tÆ°á»›ng mạo, mặt tÆ°Æ¡i cÆ°á»i há»›n hở, gáºt đầu chà o mình. Cái cÆ°á»i của anh ta không ra vẻ chân tình. Mình liá»n há»i:
- Ä‚n thịt ngÆ°á»i, có nên không?
Anh ta vẫn cÆ°á»i mà nói:
- Không phải là năm đói kém thì sao lại ăn thịt ngÆ°á»i?
Mình hiểu ngay anh ta cÅ©ng má»™t phÆ°á»ng thÃch ăn thịt ngÆ°á»i. Mình cà ng can đảm lên, cứ há»i:
- Có nên không?
- Chuyện đó há»i là m gì? Ông đến là hay... nói đùa... Hôm nay trá»i đẹp lắm.
- Phải, trá»i đẹp lắm, trăng sáng lắm, nhÆ°ng mà tôi há»i anh "có nên không?"
Anh ta ngỠý không thÃch mình há»i nhÆ° thế, trả lá»i vu vÆ¡:
- Không...
- Không nên à ? Thế sao hỠcứ ăn?
- Äâu có chuyện ấy!
- Äâu có chuyện ấy à ? Bên thôn Lang Sói, ngÆ°á»i ta vừa má»›i ăn đấy! Lại trong sách cÅ©ng chép nhÆ° thế, bằng chữ Ä‘á» má»±c còn tÆ°Æ¡i rói.
Mặt anh ta tái xanh. Anh ta tròn mắt, nói:
- Có lẽ có. Xưa nay vẫn thế...
- Xưa nay vẫn thế thì nên à ?
- Tôi không muốn nói với ông vỠchuyện đó nữa. Và ông cũng không nên nói nữa. Ông cà ng nói cà ng sai.
Mình nhảy chồm lên, giÆ°Æ¡ng to mắt. Anh ta liá»n biến mất. Mồ hôi Æ°á»›t đẫm cả ngÆ°á»i. Anh ta còn Ãt tuổi hÆ¡n ông anh mình nhiá»u, nhÆ°ng cÅ©ng má»™t phÆ°á»ng. Nhất định là bố mẹ anh ta bà y vẽ cho anh ta. Sợ anh ta đã bà y vẽ cho con anh ta rồi cÅ©ng nên! Chả trách ngay cả bá»n trẻ con cÅ©ng nhìn mình má»™t cách dữ tợn.
IX
Muốn ăn thịt ngÆ°á»i khác, nhÆ°ng lại sợ ngÆ°á»i khác ăn thịt nên há» giữ miếng nhau, nhìn nhau ngá» vá»±c...
BỠđược tâm địa ấy Ä‘i mà yên trà là m việc, Ä‘i đứng ăn ngủ, khoan khoái biết chừng nà o! Chỉ cần qua được bÆ°á»›c khó khăn đó, vượt qua được cá»a ải đó. NhÆ°ng bá»n há», cha con, anh em, vợ chồng, bè bạn, thầy trò, thù địch, và cả những ngÆ°á»i không há» quen biết nhau nữa Ä‘á»u cùng má»™t bè vá»›i nhau, khuyến khÃch nhau, lôi kéo nhau, dù chết cÅ©ng không chịu bÆ°á»›c qua bÆ°á»›c đó.
X
Sáng sá»›m, Ä‘i tìm ông anh. ông ta Ä‘ang đứng ngoà i cá»a nhìn trá»i. Mình Ä‘i đến sau lÆ°ng, đứng ở khung cá»a rồi nói rất bình tÄ©nh, rất hòa nhã.
- Anh à ! Có Ä‘iá»u nà y muốn nói vá»›i anh.
Ông ta vá»™i vã quay lại, gáºt đầu:
- Nói gì cứ nói đi.
- Chỉ có Ä‘iá»u nà y thôi, nhÆ°ng khó nói quá. Anh nà y, có lẽ xÆ°a kia, khi con ngÆ°á»i còn man rợ, hỠđã từng ăn thịt ngÆ°á»i. NhÆ°ng rồi vá» sau, tâm tÆ° thay đổi, có kẻ không ăn nữa, muốn trở nên tốt, nên hỠđã trở thà nh ngÆ°á»i, trở thà nh những ngÆ°á»i chân chÃnh. Có kẻ vẫn ăn... CÅ©ng nhÆ° sâu bá», có thứ biến thà nh chim, cá, khỉ, và cuối cùng biến thà nh ngÆ°á»i. Có kẻ không muốn trở nên tốt, đến nay vẫn là sâu bá». Kẻ ăn thịt ngÆ°á»i so vá»›i kẻ không ăn thịt ngÆ°á»i, xấu hổ biết mấy! Sợ còn xấu hổ hÆ¡n sâu bá» so vá»›i khỉ nhiá»u nhiá»u lắm.
Dịch Nha(8) nấu thịt con cho Kiệt, Trụ ăn. Äó là chuyện ngà y trÆ°á»›c. Ai biết được từ khi Bà n Cổ khai thiên láºp địa, ngÆ°á»i vẫn ăn thịt ngÆ°á»i, cho đến con Dịch Nha, và từ con Dịch Nha cho đến ông Từ TÃch Lâm(9) rồi từ ông Từ TÃch Lâm cho đến cái anh gì bên thôn Lang Sói! Năm ngoái, trên tỉnh có mấy tên phạm nhân bị chém, còn có ngÆ°á»i mắc bệnh lao lấy bánh bao chấm máu liếm(10).
HỠđịnh ăn thịt em, má»™t mình anh cố nhiên không là m gì được, nhÆ°ng hà tất anh phải và o hùa vá»›i há»! Kẻ ăn được thịt ngÆ°á»i thì cái gì mà không là m được. HỠđã ăn được thịt em thì cÅ©ng có thể ăn được thịt anh. Cùng má»™t bá»n, há» cÅ©ng có thể ăn được thịt nhau. Chỉ cần bÆ°á»›c má»™t bÆ°á»›c thôi, chỉ cần bá» ngay cái thói ấy Ä‘i thì ai nấy Ä‘á»u được yên ổn, thái bình. Äà nh rằng xÆ°a nay vẫn thế, nhÆ°ng bây giá» chúng ta có thể tốt vá»›i nhau hÆ¡n. Không được Æ°? Anh Æ¡i! Em tin rằng anh sẽ nói có thể được. NhÆ°ng hôm ná», khi ngÆ°á»i tá Ä‘iá»n đến xin giảm tô, anh lại nói là không thể được.
Lúc đầu, ông ta chỉ cÆ°á»i nhạt, nhÆ°ng rồi cặp mắt trở nên hung dữ. Äến khi mình nói toạc những ý nghÄ© bà máºt của há» thì mặt ông ta xanh Ä‘i. Má»™t đám đông xúm trÆ°á»›c cổng, trong đó có ông Triệu và con chó nhà ông ta. Há» chen chúc nhau thò đầu và o xem. Có kẻ mình không nhìn rõ mặt, hình nhÆ° há» lấy vải trùm đầu lại, có kẻ mặt vẫn xanh lè, răng vẫn nhá»n hoắt, miệng mỉm cÆ°á»i. Mình biết là há» cùng má»™t phÆ°á»ng, cùng là những kẻ ăn thịt ngÆ°á»i cả. NhÆ°ng cÅ©ng biết tâm tÆ° há» không giống nhau. Có kẻ thì cho cứ nên ăn, vì xÆ°a nay vẫn thế; có kẻ thì cho không nên ăn, nhÆ°ng vẫn cứ muốn ăn, lại sợ ngÆ°á»i khác nói toạc ra, nên khi nghe mình nói, há» giáºn lắm, tuy há» vẫn mỉm miệng cÆ°á»i nhạt.
Lúc đó, ông anh mình bỗng trở nên hung dữ quát to:
- Äi Ä‘i! NgÆ°á»i Ä‘iên chứ có gì mà xem!
Lúc đó, mình lại hiểu ngay mánh khóe của há». Không những há» không chịu thay đổi, mà hỠđã sắp đặt sẵn để vu cho mình là điên! Sau nà y, ăn thịt mình, không những há» sẽ được thái bình vô sá»±, mà có lẽ có ngÆ°á»i còn cám Æ¡n há» là đằng khác. NgÆ°á»i tá Ä‘iá»n nói ngÆ°á»i bị Ä‘Æ°a ra ăn thịt là má»™t ngÆ°á»i ác. CÅ©ng là mánh khóe ấy. CÅ©ng là giá»ng lưỡi ấy!
Lão Năm Trần bước và o, mặt cũng hầm hầm. Là m sao bịt được miệng mình! Mình cứ nhất định nói cho hỠrõ:
- Các ngÆ°á»i có thể thay đổi được. Hãy thá»±c tâm mà thay đổi Ä‘i! Nên biết rằng sau nà y không ai dung thứ cho kẻ ăn thịt ngÆ°á»i sống trên thế gian nà y nữa đâu!
Các ngÆ°á»i không thay đổi thì các ngÆ°á»i cÅ©ng sẽ bị ăn thịt cả. Dù có con Ä‘Ã n cháu lÅ©, cÅ©ng sẽ bị những ngÆ°á»i chân chÃnh tiêu diệt, chẳng khác gì ngÆ°á»i Ä‘i săn tiêu diệt lang sói!
- Cũng giống như sâu bỠmà thôi!
Äám ngÆ°á»i trÆ°á»›c cổng bị lão Năm Trần xua Ä‘uổi Ä‘i hết. Không rõ ông anh mình cÅ©ng Ä‘i đâu mất. Lão Năm Trần khuyên mình nên và o trong nhà . Trong nhà tối om om. Trên đầu, kèo, xà nhà rung chuyển lên. Rung chuyển má»™t hồi rồi to dần, chất đống trên ngÆ°á»i mình.
Nặng quá thể, không nhúc nhÃch được. ý hẳn là sẽ đè mình chết mất thôi! Biết là không phải nặng tháºt, mình cố giãy giụa, mồ hôi đổ ra nhÆ° tắm. NhÆ°ng vẫn cứ nói:
- Các ngÆ°á»i thay đổi ngay Ä‘i, thà nh tâm mà thay đổi Ä‘i. Các ngÆ°á»i nên biết rằng tÆ°Æ¡ng lai, ngÆ°á»i ta không dung thứ cho những kẻ ăn thịt ngÆ°á»i đâu!...
XI
Không thấy mặt trá»i nữa. Cá»a cÅ©ng đóng kÃn. Ngà y ngà y hai bữa cÆ¡m.
Cầm Ä‘Å©a lại nghÄ© đến ông anh. Hiểu ra rồi, tại sao mà đứa em gái mình lại chết. CÅ©ng là vì ông ta cả. Hồi đó, nó má»›i lên năm, dá»… thÆ°Æ¡ng quá! Tưởng nhÆ° là còn trông thấy nó trÆ°á»›c mắt. Mẹ khóc mãi. ông ta khuyên đừng khóc nữa. Chắc là ông ta đã ăn thịt Ä‘i rồi, bây giá» nghe khóc, ông ta cầm lòng không Ä‘áºu. Nếu nhÆ° còn cầm lòng không Ä‘áºu, thì...
Äứa em gái mình bị ông anh ăn thịt, mẹ có biết thế hay không, mình là m sao hiểu được!
NghÄ© có lẽ mẹ cÅ©ng biết. Chẳng qua khi khóc, mẹ không nói ra đó thôi. Chắc cÅ©ng cho là phải. Còn nhá»› hồi lên bốn lên năm, mình Ä‘ang ngồi hóng mát trÆ°á»›c nhà , nghe ông anh nói rằng: Cha mẹ ốm Ä‘au, con phải cắt má»™t miếng thịt, nấu chÃn, dâng cho cha mẹ, má»›i là có hiếu. Mẹ cÅ©ng không cãi lại. Ä‚n được má»™t miếng thì tất nhiên có thể ăn cả con ngÆ°á»i. NhÆ°ng bây giá» nhá»› lại thì hôm ấy, nghe mẹ khóc, thÆ°Æ¡ng tâm quá Ä‘i mất! Tháºt là má»™t chuyện lạ lùng!
XII
Không thể nghÄ© được nữa. Bây giá» má»›i biết mình đã sống bao nhiêu năm ở má»™t nÆ¡i mà ngÆ°á»i ta ăn thịt lẫn nhau từ bốn nghìn năm nay. Äứa em gái mình chết đúng và o lúc ông anh lên cai quản trong nhà . Vị tất ông ta đã không Ä‘em thịt nó trà trá»™n vá»›i các thức ăn rồi giấu giếm Ä‘i, Ä‘Æ°a cho má»i ngÆ°á»i ăn!
Vị tất vô ý mình đã chẳng ăn một và i miếng thịt của đứa em! Và bây giỠđây đến lượt mình...
Mình là má»™t kẻ có truyá»n thống ăn thịt ngÆ°á»i trên bốn nghìn năm; lúc đầu không biết nhÆ°ng bây giá» biết rồi thì khó lòng mà nhìn mặt những ngÆ°á»i chân chÃnh.
XIII
Chắc cÅ©ng còn những đứa trẻ chÆ°a từng ăn thịt ngÆ°á»i chứ?
Hãy cứu lấy các em!(11)
Chú thÃch
(1) Truyện nà y trÆ°á»›c đăng ở Tân thanh niên, số tháng 5 năm 1918. Trong lịch sá» văn há»c Trung Quốc đó là tác phẩm đầu tiên đả kÃch chế Ä‘á»™ phong kiến má»™t cách sâu sắc.
(2) Má»™t thứ bệnh Ä‘iên, ngÆ°á»i bệnh lúc nà o cÅ©ng thấy ngÆ°á»i ta bức hại mình.
(3)Cố Cữu: lâu Ä‘á»i. Cụ Cố Cữu là má»™t tên tượng trÆ°ng chỉ những nhân váºt bảo thủ. Cuốn sổ ghi nợ nói ở đây ám chỉ lịch sá» thống trị trà ng kỳ của giai cấp phong kiến. Giẫm lên cuốn sổ ghi nợ ấy tức là có hà nh vi chống lại chế Ä‘á»™ phong kiến.
(4) Nguyên văn: cản khẩn ngáºt bãi: ý ông thầy thuốc muốn nói: Cho uống ngay. Chữ ngáºt có nghÄ©a là ăn và cÅ©ng có nghÄ©a là uống (nhÆ° ngáºt trà , ngáºt dược: uống chè, uống thuốc). Äây là má»™t cách chÆ¡i chữ rất tà i, không dịch được.
(5) Chỉ cuốn Bản thảo cÆ°Æ¡ng mục của Lý Thá»i Trân (1518-1593) Ä‘á»i Minh. Äó là bá»™ sách kinh Ä‘iển nghiên cứu dược tÃnh của Trung Quốc. Gồm 52 quyển.
(6) "Dịch tá» nhi thá»±c", "Thá»±c nhục tẩm bì" là chữ trong Tả truyện. Dịch tá» nhi thá»±c nguyên là chỉ cảnh tượng thê thảm khi thà nh bị bao vây. "NgÆ°á»i nÆ°á»›c Sở vây nÆ°á»›c Tống, ngÆ°á»i nÆ°á»›c Tống đổi con mà ăn, chặt xÆ°Æ¡ng mà nhen lá»a. Thá»±c nhục tẩm bì là lấy trong câu Tấn Châu XÆ°á»›c nói vá»›i Tá» Trang công: "NhÆ°ng hai ngÆ°á»i đó cÅ©ng là loà i cầm thú, tôi sẽ xẻo thịt mà ăn, lấy da mà là m nệm". Hai ngÆ°á»i đó chỉ Thá»±c XÆ°á»›c và Quách Tối, ngÆ°á»i nÆ°á»›c Tá» bị Châu XÆ°á»›c bắt được.
(7) Con hyène (i-e-nÆ¡) thÆ°á»ng Ä‘i theo sÆ° tá», hổ và ăn những miếng thịt thừa của những con váºt kia để lại.
(8) Dịch Nha ngÆ°á»i nÆ°á»›c Tá», Ä‘á»i Xuân thu, có tà i nấu nÆ°á»›ng. Truyá»n rằng Tá» Hoà n công than thở chÆ°a hỠđược biết mùi vị thịt trẻ con ra sao. Dịch Nha bèn nấu thịt con mình dâng lên Tá» Hoà n công.
(9) Từ TÃch Lâm ám chỉ Từ TÃch Lân, má»™t nhà cách mạng cuối Ä‘á»i Thanh. Năm 1907, ông đâm chết tên tuần vÅ© tỉnh An Huy, tên là Ân Minh, bị bắt rồi bị hại. Bá»n tay chân Ân Minh moi gan nấu ăn. Äây là má»™t chữ viết sai (Lân thà nh ra Lâm) nhÆ° nói trong lá»i nói đầu, mà tác giả không sá»a chữa, cứ để nguyên.
(10) Xem truyện Thuốc
(11) Tháng 1 năm 1918, khi đã giác ngá»™ vá» giai cấp, không tin và o tiến hóa luáºn nữa, Lá»— Tấn có viết:
"... Bây giá» nếu lại đăng má»™t bà i nghị luáºn rất má»±c ôn hòa nhÆ° "hãy cứu lấy các em" thì, ngay tôi, nghe cÅ©ng thấy rá»—ng tuếch" (Trả lá»i ông Hữu Hằng, Tạp văn, táºp II, tr.68).
[COLOR="Red"]TrÆ°Æ¡ng ChÃnh dịch[/COLOR]
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y:
|